anthologica a n n u a - saavedrafajardo.org · cumentos inéditos que me han salido al paso en el...

A N T H O L O G I C A

A N N U A

14

R O M A

INSTITUTO ESPAÑOL DE HISTORIA ECLESIÁSTICA

1 9 6 6

A N T H O L O G I C A

A N N U A

REDACCIÓN E INTERCAMBIO:

V í a G i u l i a , 151

DISTRIBUCIÓN:

LEÓN SfíNCHEZ CUESTñ

Serrano, 29Teléf. 236 11 83

M A D R I D - 1

Depósito legal: M 274/1961

ANTHOLOGICA ANNUA acepta intercambiocon p u b l i c a c i o n e s c i e n t í f i c a s s i m i l a r e s

IMPRENTA NACIONAL DEL BOLETÍN OFICIAL DEL ESTADO

Sumario

Páginas

ESTUDIOS:

Hispano de Massas. Un obispo desconocido de Olorón (Francia), porVICENTE CASTELL MAIQUES 11

El fiscalismo pontificio en España en tiempo de Juan XXII, por JOSÉGOÑI GAZTAMBIDE 65

La Congregación del Concilio y San Carlos Borromeo en la problemá-tica y curso de la Contrarreforma, por RAMÓN ROBRES LLUCH 101

Intervención de Benedicto XIV en la Causa Luliana, por LORENZOPÉREZ MARTÍNEZ 179

Los Sucesos de la Granja y el Cuerpo diplomático, por JULIO GORRICHOMORENO ... 243

NOTAS Y DOCUMENTOS:

Las cuentas de los colectores apostólicos en Castilla durante el ponti-ficado de Inocencio VI (Arch. Vat., Collect, 114, //. 32-49), por JOSÉZUNZUNEGUI ARAMBURU 441

Algunos breves y bulas inéditos sobre la Inquisición española, porJUSTO FERNÁNDEZ ALONSO 463

Correspondencia entre la Nunciatura en España y la Santa Sede du-rante el reinado de Felipe III (1598-1621). VII. Años 161S-1621, porJOSÉ OLARRA GARMENDIA Y MARÍA LUISA DE LARRAMENDI, VIUDA DEOLARRA 499

Algunos breves y bulas inéditos sobrela Inquisición española

Por JUSTO FERNANDEZ ALONSO

En 1949 publicó el P. Bernardino Llorca, S. J., un Bularía pontificiode la Inquisición española', que ha prestado grandes servicios a los in-vestigadores de este apasionante tema de nuestra Historia eclesiástica.Su colección, sin embargo, aparte de ofrecer en no pocos casos unatranscripción muy defectuosa2 e incurrir en graves errores en la data-ción de algunos documentos, no es todo lo completa que fuera de de-sear; su plan, como anuncia en la introducción, era «ofrecer una co-lección completa de todos los documentos pontificios referentes a laInquisición española en su primer periodo de veinticinco años, es decir,de 1478 a 1503, durante los pontificados de Sixto IV, Inocencio VII yAlejandro VI; añadiendo a éstos los más interesantes hasta el año 1525,durante los pontificados de Julio II, León X y Clemente VII» 3.

El autor, además de tratar de recoger todos los documentos publi-cados hasta entonces, hizo su edición fundamentalmente a base de ha-ber «examinado detenidamente los fondos de la Inquisición españoladel Archivo Histórico Nacional de Madrid» *. Examinó también, aunqueno con la debida extensión y detenimiento, algunos registros de brevesy bulas del Archivo Vaticano. Como el mismo editor confiesa, «se hacenecesario un trabajo más lento y más detenido de todos los fondos va-ticanos, donde puede todavía encontrarse algún material complemen-tario. Por esto no consideramos como definitivo el resultado de nuestrasinvestigaciones en este archivo, y esperamos fundadamente que unainvestigación más concienzuda y reposada nos dará todavía a conoceralgunos documentos inéditos referentes a la Inquisición española» s.

Los documentos que ofrezco a continuación abonan esta prudentereserva del P. Llorca. Con ellos no pretendo llenar las lagunas de su

1 B. LLORCA, S. J. : Bularlo -pontificio de la Inquisición española en su pe-ríodo constitucional (1478-1525), en «Miscellanoa Historiac pontificiae», XV (Roma.Pontificia Universitá Gregoriana, 1949).

2 Véanse, por ejemplo, algunos casos señalados por Tarslcio de Azcona. Isabel¡a Católica (Madrid 1964), pp. 403-404. notas 89-91.

:* LLORCA, ib., p. 15.' 76., p. 10.s 76., p. 12.

464 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 12]

Bularía pontificio, sino simplemente dar a conocer algunos de esos do-cumentos inéditos que me han salido al paso en el curso de mis inves-tigaciones sobre otros temas. Se trata de un breve de Sixto IV, cinco deInocencio VIII, y cuatro importantes bulas de León X, referentes estasúltimas a uno de los más delicados momentos de la historia inquisi-torial.

1483, febrero 26. Roma.

Sirio IV a los inquisidores del reino de Valencia, declarando que seaplica a los ordinarios de todas las diócesis del mismo reino su manda-to anterior de que en todos los procesos inquisitoriales intervenga elordinario de la diócesis respectiva.

Arch. Vat., arm. 39, 15, ff. 193-193 v.

Inquisitoribus heretice pravitatis in regno Valentie.[L. Grifusl. Dilecti filii, salutem etc. Mandavimus alias vobis per

nostras litteras ut in negocio inquisitionis heretice pravitatis per unl-versum regnum Valentie una cum ordinario ecclesie Valentine vel eiusvicario procederetis, et non aliter.

Verum quia in regno predicto sunt et alie dioceses, dubitastis anin eisdem diocesibus cum ordinariis earundem vel eorum vicariis, sic-ut In diócesi Valentina, procederé debeatis. Declaramus per presentesmentem nostram fuisse ut in qualibet eiusdem regni Valentie diócesi,ascito vobis ordinario eiusdem vel eius vicario procedatis, et ita vobistenore presentium iniungimus et mandamus, non obstante quod in com-missione nostra priori non nisl [de] vicario Valentino mentio factafuerit; quod enim in huiusmodi negocio de ordinario Valentino circasuam diocesim disposuimus, idem voluimus et in aliis dicti regni ordi-nariis quad suas dioceses observar!.

Datum Rome, die XXVI februarii 1483, anuo XXI».


Inocencio VIII comunica a los reyes de España que ha despachadocon Francisco de Rojas, su embajador en Roma, sobre la inquisición, lacruzada y otros asuntos, como el mismo embajador les comunicará.

Arch. Vat., arm. 39, 19, f. 204.

Regibus Hispaniarum.[Hie. Balbanus.l Carissimi in Christo filii nostri, salutem etc. Per

aliud breve nostrum serenitati vestre significavimus quemadmodum in-

[3] ALGUNOS BREVES Y BULAS INÉDITOS SOBRE... 465

tuitu maiestatis vestre dilectum füium Franeiscum Rolas, nuntium ves-trum, audiveramus. Fuit is nobiscum postea pluries, ut super facto in-quisitionis, cruciate ac aliis negociis serenitatis vestre nobiscum com-municaret. Que quidem expedita sibi tradidimus, ad vos istuc mittenda,prout ex eo plenius intelliget maiestas vestra. Que certo sciat nos dictumFraneiscum Roías in cunctis commendatum habituros et favoribus acgratiis prosecuturos.

Datum Rome, apud Sanetum Petrum etc. ut supra.


Inocencio VIH a los reyes españoles sobre lo mismo, comunicándoleshaber entregado al embajador las bulas y breves correspondientes.

Arch. Vat., arm. 39, 19, í. 204 v.

Regibus Hispaniarum.("Hle. Balbanus.l Carissimi in Christo filii nostrl, salutem etc. Que

dilectus filius Franciscus de Roias, orator serenitatis vestre, nominemaiestatis vestre a nobis postulavit, tam super negocio crueiate et de-cimarum quam super rebus inquisitionis heretice pravitatis, áltenteomnia intelleximus; ac deinde libenti animo et amanter lilis providi-mus, dedimusque eidem oratori bullas ac brevia oportuna, que maiestasvestra, Deo volente, videbit, intelligetque ex litteris oratorUs] abundementem nostram, quem carum habemus et in dies multo magis habe-bimus ob eius prudentiam et singularem fidem, quam in servitiis vestremaiestatis ipsum continué adhibere videmus.

Datum Rome etc., die 21 februarii 1486. Anno secundo.


Sixto IV a la reina Isabel, en creencia del embajador Fernando deRojas.

Arch. Vat., arm. 39, 19, f. 209 v.

Regine Hispaníarum.fHie. Balbanus.l Carissima in Christo filia nostra, salutem etc. Com-

misimus dilecto filio Francisco de Royas, oratl tuo, ut scribat ad tenonnulla nostro nomine; hortamur itaque maiestatem tuam ut eiuslitteris fidem indubiam velis adhibere. Datum ut supra.

ANTHOI.OGIC* ANNUA.—30

466 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [41

5

1486, julio 11. Roma.

Inocencio VIII al cardenal de Toledo, protestando contra las injustasacusaciones de la inquisición española contra Alfonso de Acer, canónigotoledano, solicitador de letras apostólicas y familiar del papa, que hapasado cerca de guiñee años en las universidades italianas y en lacuria romana, y encargándole haga revocar cuanto se haya hecho con-tra dicho canónigo, y que exhorte a Isabel la Católica para gue no per-mita que ocurran otros casos semejantes.

Aren. Vat,, arm. 39, 19. If. 473 V.-474 v.

/Cardinall Toletano6.THie. Balbanus.i Dilecti fili noster, salutem etc. Audlentes nuper

quod dilectus filius Alfonsus de Acer, clericus Toletanus, litterarum apos-tolicarum solicitator familiarisque noster, qui in universitatibus Italieet in curia Romana annis circiter quindecim integra fama versatus est,ab inquisitoribus heretice pravitatis civitatis et diócesis Toletane uteoram se compareret publicls proclamationibus, tanquam de heresi etapostasia suspectus, citatus fuerat, non potuimus non mirari, quumverisimile sit eum, qui adolescens ac pene puer in Italiana venerit et inoculis totius Romane curie locisque alus insignibus vitara duxerit, sihuiusmodi criminum reus esset, vix potuisse tot annis tot spectatoresfallere.

Est causa indecens et ab omni iustitia alienum, ut qui nobis et curienostre serviunt ad aliena iudicia trahantur. Itaque pro ministerio pas-torali, cuius ratione sumus ómnibus iutitie debitores, tum etiam ut ho-nori nostro, qui si talla toleraremus non mediocriter lederetur, et utipsius Alfonsi indemnitati consulatur, venerabili íratri episcopo Nuce-rino, in Romana curia residenti, commisimus, ut inquisitores predictossub penis oportunis moneat et requirat, quatenus publice revocent omniaque in eundem Alfonsum egerunt et attemptarunt; nam, licet inqui-sitores ipsos deligentes esse cupiamus in executione sibi demandati offi-cii, ea tamen que minus juste agunt nec probanda nec toleranda pu-tamus, nec curiales et officiales nostros ita vexari et per indirectum aRomana curia distrahi pati possumus nec debemus, presertim cum hiciustitia vigeat et, pro ea consequenda, de universis mundi partibus op-pressi ad ipsam curiam nostram confugiant, eaque sine personarumacceptione passim ómnibus ministretur.

5 Pedro González de Mendoza (1482-1495); EUBEL : Hierarchia catholica, II,página 252.

15] ALGUNOS BREVES Y BULAS INÉDITOS SOBRE... 467

Quocirca circumspectionem tuam hortamur in Domino requirlmus-que attente ut, vocatis dictis inquisitoribus, eos moneas et inducas utquecumque contra dictum Alfonsum attemptata revocare et in pristi-num statum reducere debeant; quod si forte faceré neglexerint, quodvix nobis persuadere possumus, operara dabis ut littere ab eodem epis-copo vigore nostre predicte commissionis edite executioni debite nian-dentur, et ad ipsorum inquisitorum aliorumque quorum intersit noti-tiam deducantur.

Postremo carissimam filiam nostram Elisabeth, Castelle et Legionisreginam illustrem, etiam nostro nomine, si opus sit, super hoc alloqua-ris horterisque, ut ita providere velit, ne dicti inquisitores post hac au-deant in alienara messem falcem extendere et a persecutionibus curia-lium et officialium nostrorum, eorum presertim qui non huc transfuge-runt ut iiirisdictionem eorum declinarent, sed iam allquot annis curiaraipsam cura laude secuti sunt, penitus desistant, fidei enim puritatemet lucrum animarum querentes, nihil alienum ab humanitate et iustitiafaceré debent.

Datura Rome, apud Sanctum Petrum etc., díe XI iulii 1486. Anno 2°.A. Alerien.

6

1486, julio 27. Roma.

Inocencio VIII a los obispos de Coria y Badajoz, comisionándolospara hacer que se les devuelvan sus bienes a los gue, acusados de here-jía por la inquisición, se han arrepentido, como pedían los reyes espa-ñoles por medio del conde de Tendüla.

Arch. Vat., arm. 39, 19, tí. 494 V.-495.

Venerabilibus fratribus Cauriensi7 et Pacens3 episcopis, vel eorumalteri.

[Hie. Balbanus.l Venerabiles fratres, salutem etc. Fecerunt nobis ex-poni carissimi in Christo filii nostri, Ferdinandus rex et Helisabeth re-gina Castelle, Legionis et Aragonum ¡Ilustres, per dilectum filium nobi-lem virum Enecum Lupi de Mendoza, comitem de Tendilla, eorum capi-taneum et apud nos oratorem, quod in eorum regnis quamplures personede herética pravitate culpabiles infra tempus gratie per inquisitores he-retice pravitatis prefixum peccata sua confessi fuerunt. Qua de re, licetprefati reges penam confiscationis bonorum ets applicandam, quam

Juan, O. s. Hier. (1479-1496); EOBEL, II. p. 123.Pedro Martínez (al. Xim6nez) de Préxamo (1486-1489); EUBEL, II, p. 208.

468 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [6]

occasione dicti criminis misericorditer remiserint, tamen nonulll pre-lati, capitula, rectores, presidentes et abbates quorumdam ecclesiarumet monasterlorum ac hospitalíum, a quibus dicte persone plura bona inlocationem et in emphiteosim aut in íeudum vel alias tenent, preten-dentes tales personas propter huiusmodi crimen a dictis bonis cedisseeaque ad ecclesias et monasteria ac hospitalia esse devoluta, petunt illaeisdem ecclesiis, monasteriis et hospitalibus restituí et reddi.

Unde rex et regina per eundem oratorem nobis supplicare curarunt,dignaremur desuper oportune providere, atiento quod ipsi gratia et 11-beralitate in eo quod minus erat erga tales personas sunt usi et queattenta penitentia misericordie digne videntur, tum etiam ut alii, hacliberalitate allecti, abiuratis heretice pravitatis erroribus, horum exem-plo ad catholicam fidem revertantur.

Nos igitur, qui ex debito pastoralis offieii nostri tenemur tales per-sonas ad reconciliationem, quantum cum Deo possumus, inducere etomnia offendicula de medio tollere ut errantes facilius et celerius adEcclesle gremium reddeant, ac considerata regum ipsorum pía mente etcatholico animo, supplicationibus huiusmodi inclinati, fraternitati ves-tre presentium tenore committimus ac mandamus, ut, constito vobisseu alteri vestrum diligenter de premissis, prelatos, capitula, rectores,presidentes, abbates et quoscumque alios, qui curam ecclesiarum, monas-teriorum ac hospitalium huiusmodi habent, auctoritate nostra per cen-suras ecclesiasticas et alia oportuna remedia cogatis et compelíate addimittendum prefatis personis, sic de heresi culpatis et postea absolutiset reconciliatis, bona predicta, ac si huiusmodi crimen non incurrissent,imponendo ecclesiis, monasteriis et hospitalibus prefatis super huius-modi petitione perpetuum silentium. In contrarium facientibus non obs-tantibus quibuscumque.

Datum Rome etc., die 27 iulii 1486. Anno 2°.

1520, marzo 20. Roma.

León X, después de un resumen del origen y evolución de la Inquisi-ción española, destituye, a causa de los abusos cometidos, a todos losinquisidores y oficiales de la misma, excepto al inquisidor general, car-denal Adriano de Utrecht, y la reorganiza, ordenando que se constituyaen cada diócesis un tribunal con dos inquisidores y cierto número deoficiales, que serán nombrados cada dos años por el inquisidor generalentre los presentados a este fin por los respectivos obispos con suscabildos.

Reg. Vat., 1201, íf. 11-18.


[Bal." de Písela.] Leo etc. Ad perpetuara reí memoriam. Ex lllo sln-gularis excellentie privilegio, quod unigenitus Del filius Ihesus Christusapostolorum principi Petro concessit, sanctorum patrum postmodum ins-tituía emanarunt, ut maiores cause ad sedem apostolicam deferrentur,quatenus quid super eis debeat statui circumspecta ipsius responsiodeclararet.

Dudum siquidem lelatione clare memorie Ferdinandi regís et Eli-zabeth regine Castelle et Legionis catholicorum per felicis recordatio-nis Sixtum papam IV, predecessorem nostrum, accepto, quod in diversiscivitatibus, terris et locis dictorum regnorum erant quamplurimi, qui,postquam sacri baptismatis lavacro in Christo regenerati fuerant, rituset modos iudeorum iudaiceque superstitionis et perfidie dogmata et pr»-cepta servare et a veritate tam orthodoxe fidei et cultus illius quamarticulorum eiusdem credulitate recedere veriti non fuerant nec vere-bantur in dies, idem Sixtus predecessor', tune habita super hiis cumvenerabilibus fratribus suis sánete Romane ecclesie cardinalibus deli-beratione matura, de eorumdem fratrum consilio dúos ordinis fratrumPredicatorum professores tune expressos, etate, vita et moribus idóneos,qui certo modo usque tune in civitate et diócesi Ispalensi officio inqui-sltionis contra tales sic iudaizantes vacaverant, et eorum quemlibet inprefatis Castelle et Legionis regnis dicte iudaice superstitionis sectato-rum et quorumcumque aliorum cuiusvis heretice pravitatis labe polluto-rum inquisitores, ad suum et prefate sedis beneplacitum, per quasdamfacit, creavit et deputavit, cum plena potestate inchoatos etiam per eosprocessus quatenus rite et recte processissent, reassumendi et illosprosequendi, ac alios una cum locorum ordinarils vel eorum officia-libus contra quoscumque heretice pravitatis reos et eorum fautoresinchoandi ac prosequendi; necnon iuxta sacrorum canonum instituíafaciendi omnia et singula que ad inquisitionis heretice pravitatis offi-cium huiusmodi quomodolibet pertinebant; ac eisdem inquisitoribus pereum deputatis una cum locorum ordinariis et eorum officialibus man-davit, ut ipsi vel eorum alter, omni odio vel timore aut cuiuslibet com-modi temporalis affectione semotis, solerti cura ac diligentia, nulHs par-cendo laboribus, animo indefesso, predictorum et quorumcumque alio-rum hereticorum sectam de regnis et dominiis regis et regine predicto-rum evellere et exterminare procurarent ad exaltationem orthodoxe etcatholice fidei et eorumdem qui christianí vocari volebant et secundum le-gem Moysi vitam ducere non verebantur aliorumque hereticorum per-petuam confusionem; ac voluit quod, si inquisitores et ordinarii prefati,

s Cf. L.LORCA, núm. 3, pp. 51-54, y núm. 14, pp. 93-94. El resumen que aqufse ofrece es el más amplio que conocemos hasta ahora cíe la aún no encontradabula de Sixto IV.


eorumdemque ordinariorum oíficiales in premiaste negligentes forent velremissi. nonnullas tune expressas ecclesiasticas censuras et penas, etiamprivationis regiminis et administrationis suarum ecclesiarum, incurre-rent.

Et deinde '". per eumdem Sixtum predecessorem accept oquod non-nulli, contra quos prefati inquisitores processerant, a quibusdam eis, utasserebant, in huiusmodi processibus illatis gravaminibus ad sedemapostolicam duxerant appellandum et causas in Romana curia commit-ti obtinuerant et in dies obtinebant, ac per commissarios huiusmodi dic-tis inquisitoribus, ne dictis appellationum causis coram eis pendentibusulterius procederent inhiberi, ac eosdem inquisitores et promotores cau-sarum earumdem seu fidei procuratores in partibus illis deputatos adprosecutionem causarum appellationum huiusmodi citar! procuraverantet procurabant, exindeque retardabant salutiferum opus et officiuminquisitionis memoratum in animarum periculum et scandalum pluri-morum, Ídem Sixtus, sperans quod si huiusmodi appellationum causetune interposite et quas interponere pro tempore contingeret ad sedempredictam, in concernentibus quomodolibet inquisitionis predicte offi-cium, audirentur et fine debito terminarentur in partibus illis in quibusde allegatis gravaminibus commodius liquere poterat, exinde faciliori etclariori processuum et causarum huiusmodi determinationi cum mino-ribus cxpensis causas ipsas prosequentium consuleretur habita superhiis deliberatione matura, per alias suas litteras bone memorie En-necum, archiepiscopum Ispalensem", tune in humanis agentem, iudi-cem delegatum in ómnibus et singulis huiusmodi appellationum causisquomodolibet ad sedem eamdem interpositis et quas in futurum interpon!contingeret per quoscumque et quomodocumque in concernentibus nego-cium inquisitionis heretice pravltatis huiusmodi in regnis prefatis, cumplena potestate causas ipsas appellationum, etiam tune interpositarumet quas interpon! contingeret, per se vel alium seu alios, ubicumque sibiplaceret, auctoritate apostólica audiendi et cognoscendi, ac per ipsumdumtaxat fine debito terminandi; ita ut, absque alia speciali commissio-ne sibi desuper facienda, interpositas eatenus appellationum causas etintroductas coram palatii apostolici causarum auditoribus et quibusvisaliis iudicibus delegatis in dicta curia vel extra eam, quas ídem Sixtuspredecessor ad se advoeaverat, in statu debito resumere illasque ulteriuset quas de novo interponi ac in dicta curia vel extra et alii vel aliis com-mltti eontingeret per se vel alium ubilibet audire et recognoscere, ac perse ipsum fine debito terminare libere et licite valeret, tam ad eorumdem

10 Cf. I/LORCA, núm. 14, pp. 94-97. La bula de que aquí se trata es tambiéndesconocida.

n Iñigo Manrique de Lara; cf. LLORCA, núm. 11, pp. 86-87.


appellantium quam fidei catholice in partibus illis procuratorum seupromotorum eausarum criminalium curiarum ordinariorum partiumearumdem instantiam, fecit, constituit et deputavit, etiam ad suum etsedis prefate eiusdem beneplacitum; et quod ab eo et hiis quibus ipseEnecus archiepiseopus in causis appellationum huiusmodi vices suasduceret in audiendo et cognoscendo committendas ante vel post latamper eum sententiam in eisdem appellationum causis, sicuti ab eodemSixto predecessore, cuius vices ipse Enecus archiepiscopus et eius vices ge-rentes gererent cuiusque personam rpresentarent, nequiret ullatenusappellari, sicut a diffinitiva sententia in causa heresis lata appelari nonpotest, statuit; et quia dominus noster lesus Christus non vult mortempeccatorum, sed ut convertantur et vivant, eisque post lapsum et inheresim redeuntibus misericordie gremium non claudit ecclesia, et su-per uno peccatore penitentiam agente maius gaudium fit in celis quamsuper nonaginta novem iustis, voluit ut omnes et singulos, quos aliquaheresis labe, tam in suis civitate et diócesi ac provincia Ispalensibusquam alibi in dictis regnis, pollutos esse intelligeret, per se vel aliumipsius Sixti predecessoris nomine moneret et requireret, ac pro posse,quantum in eo foret, persuaderet eisdem, ut iudaica superstitione etcecitate postpositis suos cognoscerent errores, et illis in eius manibus,ut ipse Sixtus predecessor optabat, abiuratis, ad verum, quod Christusest, lumen caritatis pervenire festinarent; et si qui eorumdem iudaizan-tium et hereticorum tam suarum quam aliarum quarumlibet civitatumac diocesium regnorum predictorum heresim in quam prolapsi, non au-tem post dictam abiurationem, reperti forent, suis persuasionibus autalias inducti abiurare vellent, ad huiusmodi abiurationem iuxta iuris for-mam admitteret per se vel alium, prout animarum eorumdem saluti ex-pediré videret, eisque procidere ne pretextu abiurate heresis huiusmodicontra Jura molestarentur in posterum; ac revocavit et viribus omninocarere decrevit omnia et singula privilegia quibuscumque incolis reg-norum predictorum, de genere iudeorum provenientitibus, a sede pre-dicta eatenus super eorum revocationibus et heresim (sici abiurationíbusaliter quam secundum formam iuris faciendis, ac exemptione eorumdema processibus et iurisdictione inquisitorum predictorum aut alias quomo-dolibet obtenta, per que huiusmodi inquisitionis heretice pravitatis ne-gocium12 contra eos impedir! posset quomodolibet vel differri contraiuris communis dispositionem, que nemini voluit. suffragari, quo minusinquisitores et ordinarii prefati alias iuxta priorum et posteriorum lit-terarum earumdem continentiam inchoatos contra eos processus superhiis que ad officium prefatum inquisitionis heretice pravitatis quomodo-

12 El registro intercala aquí el siguiente inciso: «contra eos processus supcrhiis que ad officium predictxim inquisitionis heretice pravitatis negocium».

472 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 110]

llbet pertlnerent prosequl et continuare, vel alias de novo inchoare, eo-rumque officium in hils libere exercere possent, pcrinde ac si privilegiahuiusmodi iuri communi contraria non apparerent; ac irritum et inanedecrevit quod in contrarium contingeret attemptari, prout in singulíslitteris predietis plenius contlnetur.

Nos igitur, attendentes officiorum et iurisdíctlonum perpetuitatemtanquam periculosam, utpote tirannidem atque ambitionem et corruptio-nem nutrientem, a legum conditorlbus plerumque prohlbitam, sindica-tumque etiam divino iure atque humano institutum, ut primo libro Re-gum de Samuele testatur historia, et Salvator noster, cuius omnls actionostra est instructio, a servo de quo multa mala audierat querens ratio-nem villicationis sue confirmat, et utriusque iuris. interpretes clarissimedeclararunt, ac privilegia quamdam quasi perpetuitatem tribuentia protemporis opportunitate concessa, cura ad noxam tendere dinoscunturiuxta sacrorum canonum constitutionen revocanda fore, ñeque repre-hensibile esse si iuxta varietatem temporum statuta quoque varienturhumana, viam adinvenire cupientes, per quam, iuxta pie memorie Ale-xandri III etiam predecessoris nostri ordinationen in concilio general!editam, de cetero ita provideatur, ne iudices infamentur vel criminenturiniuste, seu sine pene metu decretis nostris transgrediantur aut delin-quant insolenter, ac gravibus querelis tam nostro quam predecessorumnostrorum tempere de delegatis et aliis inquisitoribus dicte heretice pra-vitatis proprie salutis oblitis, sic interdum sue potestatis limites acofficii metas excedentes, delatis, ut quod in augmentum fldei per cir-cumspectam eiusdem sedis vigilantiam salubriter provisum fuerat inevidens et grave didelium detrimentum cessit et cedat, opportuna reme-dia adhibeantur, utpote circa inquisitorum etatem et imperitiam, nec-non incarceratorum pauperum uxorum et íiliarum adulteria atque In-cestus multorumque innocentium eondemnationem, magis ex avaritiefomite quam iustitie et fidei zelo procedentem, de quarum querelarumveritate evidentissimis probationibus clare constare videmus; quibuscontra inquisitores ipsos carissimo in Christo filio nostro Carolo, Roma-norum et Ispaniarum rege catholico, Barchinone tune existenti, porrec-tis, et per eumdem regem ad nos et hanc sanctam sedem examinandis etdecidendis transmissis, debitum modum imponere volentes, et in tantoac tam gravi negocio exemplo Del, cuius vices in terris gerimus, qui di-xit 'descendam et videbo utrum clamores qui venerunt ad me operecompleverint', debita ut convenit cum maturitate procederé volentes,querelas, nomine eiusdem regís nobis preséntalas, aliquibus íratribusnostris sánete Romane ecclesie cardinalibus diligenter examinandas etdiscutiendas et deinde nobis referendas vive vocis oráculo commisimus;et non sine animi nostri molestia re ipsa cognovimus ipsos inquisitores,


ex gestis per eos, iuste querele eausam prebuisse, cum ipse inquisitorgeneralis proximis annis vidisset officiales et ministros officii inquisi-tionis huiusmodi honestatis et rationis metas sepe transgredí, ac privi-legiis eis concessis abuti, pro illorum reformatione nonnulla statuit quea nobis ad predicti Ferdinandi regís supplicationem confirmata fuerint;nonnullorum etiam illarum partium prelatorum, sine quibus ipsis In-quisitoribus in gravibus procederé non licet, litteras legimus, quibus at-testantur inquisitores ipsos intollerabilia gravamina christifidelibus in-ferre; auibus quidem querelis et relationibus plenam fidem adhibere co-gimur, presertim cum et nos eorumdem inquisitorum contumaciam at-que inobedientiam aliqua ex parte experti sumus; cum eisdem fratribusnostris ac aliis viris prudentibus exacto et frequenti tractatu prehabito,prout tantum negocium exigit, nolentes splendorem solitum negoclorumfldei per actus indiscretos et improbos quorumvis inquisitorum pravl-tatls hulusmodl quasi tenebrosl fumi calígine offuscari, graveque et pe-riculosum fore cénsenles nisi omnia que ad huiusmodi pravltatis conta-gionem tollendam pertinere sedulo eurenrus, nec minus impium arbi-trantes si Christi fidem colentes impiorum suppliciis et penis miserepuniantur, cum longe magis ab omni justitia et equitate sit alienum siinnocentes condemnentur iniuste quam si nocentes et culpabiles im-pugnitl evadant, et Inquisitorum pravitatls huiusmodi officlum exis-tat errantes ex Ignorantia mellifluis verbis et carltatlvis actlbus veri-tatem docere, falsa vero doctrina imbutos evangelio Christi et sana doc-trina ut convertantur curare more proborum magistrorum erga discí-pulos párvulos, pertinaciter autem contra verum dogma et incorreglbilespuniré et illorum vltia extirpare, et cum simus quasi lumina super can-delabrum posita, diligenti debemus cura satagere ut sit lux nostra coramhomlnibus, ut videntes opera nostra bona glorificent patrem luminuma quo bona cuneta procedunt, ipsumque devotis ac humilibus precíbusrogent ut llluminet mentem nostram, ut slc In premissis, iuxta nostri arú-ml desiderium, que salutem respiclunt animarum, Ipso Deo auspice, deeorumdem fratrum et aliorum prudentum consilio sibi ministrare pos-sumus taliter quod tale remedium adhibeamus per quod, elumlnatis erro-ribus, correctls excessibus, ac repressis Inquisitorum huiusmodi Insolen-tüs, que usque adeo notorie sunt, ut Iuxta eiusdem Alexandri predeces-soris sententiam sine scandalo diutlus tollerarl nequeant, plurimorumquerelas componere ac sedare valeamus; cul reí pro nunc allud reme-dium magis conveniens et opportunum adhiberl posse non videmus.quam ut inquisitores sint tales quales predecessores nostri etlam in sa-crls conciliis esse voluerunt, ipsos Ínter alia serio monentes ut, omnlamore, odio, rancore ac spe temporalis lucri penitus semotis, in huius-modi negocio fidel procederé deberent; quos cañones, per eosdem pre-

474 JUSTO FERNANDEZ ALONSO |12]

decessores editos, si inquisitores ipsi servaverint, absque dubio nostroet eorumdem predecessorum voto absque alicuius gravamine satis fiet.

Ex premissis et alus causis animum nostrum moventibus, predictarumet quarumcumque aliarum, que a prefato Sixto et Innocentio VIII acAlexandro VI et lulio II, necnon quibuscumque alus Romanis pontifici-bus, predecessoribus nostris, ac nobis, et sede predicta super officio in-quisitionis huiusmodi et illud quomodolibet concernentibus quomodoli-bet emanarunt, constitutionum et ordinationum ac litterarum tenores,necnon modernorum Inquisitorum et consiliariorum, advocatorum, pro-motorum, procuratorum, notariorum, executorum, thesaurarioruin etaliorum officialium officii inquisitionis huiusmodi nomina, cognomina,gradus, qualitates et nuncupationes, necnon quecumque ad validitatempresentium quomodolibet necessaria et opportuna presentibus pro suf-ficienter expressis ac de verbo ad verbum insertis et in individuo ser-vatis habentes, ex certa nostra scientia, de apostolice potestatis plenitu-dine, tenore presentium, omnes et singulos, excepto dumtaxat dilectofilio nostro tituli Sanctorum loannis et Pauli presbytero cardinal!, mo-dernos inquisitores pravitatis huiusmodi et consiliarios ac advoeatos,promotores, procuratores, notarios, executores, thesaurarios seu recep-tores, et alios officiales quoscumque officii inquisitionis pravitatis huius-modi, quovis nomine nuncupentur et quacumque auctoritate fungan-tur, officiis et exercitíis huiusmodi perpetuo privamus et ab eis realiteramovemus, eisque et. eorum cuilibet sub excommunicationis late senten-tie et alus in se ab obedientia sedis predicte substrahentes quomodoli-bet promulgatis penis, per eos et eorum quemlibet eo ipso quod contrafecerint incurrendis, ne deinceps de inquisitionis negocio huiusmodi sealiquatenus intromittant districtius inhíbemus; et hac salubri et irre-fragrabili constitutione statuimus et ordinamus, quod de cetero in per-petuum quilibet archiepiscopus et episcopus cum suo capitulo quattuorad inquisitorum at dúos ad promotorum seu procuratorum, ac dúos adnotariorum, necnon dúos ad executorum negocii inquisitionis pravita-tis huiusmodi officia, in suis civitatibus et diocesibus exercendum. aliosprobos viros etate, discretione, integritate ac bonitate preditos singulobiennio, secundum quod eis eorum conscientie, quas super hoc onera-mus, dictaverint, nominare, ac sub eorum sigillis nominatorum huius-modi nomina et cognomina ad Adríanum cardinalem predictum et protempore existentem maiorem inquisitorem fideliter mittere; ipsequeAdrianus cardinalis seu pro tempore maior inquisitor dúos inquisitores,et unum in promotorem seu procuratorem, ac alium in notarium, rell-quum vero ex nominatis respective predictis. quos ipse magis idóneosreputaverit, in executorem officii inquisitionis pravitatis huiusmodi adnominationem huiusmodi deputare, eisque postquam per se vel alios in


eius manibus officium huiusmodi fideliter exercere iuraverint ac fideius-sores idóneos desuper prestiterint, officia predicta, in civitate et diócesiin quibus nominati ut prefertur fuerint exereenda, committere; consilia-rios vero officii inquisitionis pravitatis huiusmodi una cum duobus veltribus, per eum ex residentibus in loco ubi ipse tune residet antistitibuseligendis, similiter singulo biennio deputare, et tam ipse quam consi-liarii et inquisitores ac promotores seu procuratores et notarii ac execu-tores, necnon et alii, si qui sint, officii inquisitionis huiusmodi officls-les quicumque officium eis commissum huiusmodi omni timore, amore,odio, respectu, cupiditate et temporal! affectione postpositis,. solumDeum pre oculis habentes, iuxta sacros cañones et sánete memorie Gre-gorium IX, Bonif acium VIII et Clementem V, Romanos pontífices, prede-cessores nostros, compilatos et editos, ac presentera constitutionem nos-tram dumtaxat, nihil contra aut preter eosdem cañones ac nostramconstitutionem aliquatenus faciendo vel attemptando, sed cum omnipuritate atque integritate, etiam quoad causas per dictos modernos in-quisitores aut coram eis inehoatas, exercere; necnon Adrianus cardina-lis ac pro tempere maior inquisitor huiusmodi una cum dictls consilia-riis dúos pro qualibet civitate et diócesi huiusmodi probos, discretos acdiligentes et timentes Deum viros in sindicos inquisitorum et aliorumofficialium officii inquisitionis huiusmodi per tres menses ante lapsumcuiuslibet biennii huiusmodi deputare; archiepiscopi vero et capitula pre-dicta, ne offieium inquisitionis huiusmodi inttermitti habeat, alios inqui-sitores et officiales pro secundo biennio per quattuor menses ante lapsumdicti biennii modo predicto nominare, ac eorum nomina et cognominamittere, necnon omnia et singula ad sindicatum huiusmodi optime exer-cendum faceré in ómnibus et per omnia, prout in sindicatu aliorumquorumcumque iudicum seu iustitie ministrorum fieri solet et debet,omnino debeant et teneantur; decernentes eosdem inquisitores, promo-tores seu procuratores, notarios et executores, quoad sindicatum huius-modi ac illum, necnon sententias per sindicos ipsos pro tempore latas acillarum executionem quomodolibet concernencia, nullis privilegiis, ex-emptionibus, immunitatibus vel indultis, etiam de necessitate exprimen-dis, uti vel gaudere posse; Immo eorum quemlibet, qui hanc nostramconstitutionem servare contempserit vel neglexerit, excommunicationissententia, a qua non nisi a nostra et Romani pontificis pro temporeexistentis persona, preterquam in mortis articulo constitutus, ac debitasatisfactione previa, absolvi non possit, ultra omnes alias penas inno-datum esse; nullumque consiliariorum aut inquisitorum, promotorum,notariorum aut executorum officii huiusmodi post lapsum sui bienniiibidem nominar!, eligí vel deputari, priusquam alud biennium, per quodnullum ex dictis officiis exerceat, intermedie!, aliquatenus posse; ac ne-


minem censuras et penas In heréticos vel In heresim relapsos aut eorumfautores a lure Inflictas, nisi in casibus in iure ad hoc expressi, incurrere,etiam ratione edicti aut precepti generalis seu specialis sub elsdem censu-rls et penis promulga.» et facti, que omnino fleri prohibemus; et illius nonparitionis aut alia quacumque causa posse, et lilis, contra quos rationeofficii inquisitionis huiusmodi procederé contigerit, nullum appellationisaut alterius defensionis beneficium denegar! posse, nisi in casu in dictiscanonibus expresso.

Et presentes litteras in ómnibus et singulis regnis et dominiis pre-fati regís, exceptis regno Neapolitano et Flandria ac tota Germania,inviolabiliter servar! deberé, sicque per quoscumque tam ordinaria quamdelégala et mixta auctoritate fungentes iudices et personas ubique lu-dicari cognosci atque decidí deberé, sublata eis et eorum cuilibet aliteriudicandi, cognoscendi, interpretandi ac decidendi facúltate, necnonirritum et inane quidquid secus a quoquam cuavls auctoritate scientervel ignoranter contigerit atemptari decernimus.

Dubia vero quecumque circa premissa et ea quomodolibet concernen-tia pro tempore occurrentia nostre et eiusdem sedis declarationl reser-vantes, et ne inquisitores et officiales ipsi, scientes se expensas et sala-ria aliunde quam ex bonis dampnandorum habere non posse, condemna-tionem etiam innocentium sitiant ñeque etiam propriis expensis mili-tare cogantur. Carolum regem et Adrianum cardinalem predictos hor-tamur, ut zelo fidei et iustitie aliquem modum per quem salariis et expen-sis predictis aliunde quam ex bonis damnatorum huiusmodi satisfiat inve-niant, quem utique et (sic) nobis significaverint sine dubio confirmabi-mus; et nichilominus universis et singulis archiepiscopis, episcopls, ab-batibus et quibusvis alus in dignitate ecclesiastlca constitutis personis,ac metropolitanarum et aliarum cathedralium ecclesiarum canonicis,necnon quorumcumque locorum ordinariorum officialibus ac in spi-ritualibus generalibus vicariis ubilibet constitutis etc. mandamus, qua-tenus ipse vel plures aut unus eorum per se vel alium seu alios, auctori-tate nostra, presentes litteras ubi, auando et quotiens opus fuerit autdesuper fuerint requisiti solemniter publicantes, et quibuscumque contraillarum tenorem gravatis efficacis defensionis presidio assistentes, fa-ciant privationem, amotionem, inhibitionem, statutum, ordinationem,decretum, ac reservationem predicta perpetuo inviolabiliter observan,non permitientes contra illorum tenorem modo aliquo molestar!, impe-dir! aut inquietar!, seu contra ea vel eorum aliquod per quemquam all-quid fieri; contradictores quoslibet et rebelles per predlctas ac etiamperpetué privationis omnium beneficiorum et officiorum aut feudorumecclesiasticorum, et inhabilitatis ad ea vel alia obtinenda, necnon in-terdícti etiam localis et alias quascumque arbitrio suo imponendas, mo-


derandas, applicandas et exequendas censuras et penas, ac alia iurisremedia, appellatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hocauxilio brachii secularis.

Non obstantibus Bonifacii predecessoris predicti etiam de una et inconcilio general! de duabus dietis edita ac alus constitutionibus et or-dinationibus apostolicis; necnon imperialibus, regalibus et municipali-bus legibus, ac officii prefate inquisitionis statutis et consuetudinibus,etiam iuramento, confirmatione apostólica, vel quavis firmitate aliaroboratis; necnon predictis et aliis quibuseumque a predictis Romanispredecessoribus nostris et nobis a dicta sede, etiam moíu proprlo et excerta scientia, ac de apostolice potestatis plenitudine ac de eorumdemfratrum consilio et expresso consensu etiam consistorialiter habitis, acper viam contractus et obligationis iuramento vallati; necnon perpetuistatuti et ordinationis aut constitutionis et legis, et cum quibusvis etiamexceptivis, preservativis mentís, attestativis irritativis, annullativis, res-titutoriis, innovatoriis et derogatoriarum derogatoriis, aliisque efficacis-simis et insolitis clausulis, ac ex quantumcumque urgentissimis causiset necessario exprimendis quomodolibet emanatis et emanandis privi-legiis, indultis ac litteris apostolicis; quibus, etiam si pro illorum suf-ficienti derogatione de illis eorumque totis tenoribus specialis speciíicaet individua ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generalesídem importantes, mentio seu quevis alia expressio habenda aut exqui-sita forma servanda foret, tenoribus huiusmodl pro sufficienter expressisac de verbo, ad verbum insertis habentes, necnon modi et forme ad idservandi (sic) pro in individuo servatis habentes, harum serie in eoquod presentibus quomodolibet obstent specialiter et expresse derogamus;ceterisque contrariis quibuseumque.

Volumus autem quod plures vel paueiores quam superius sint taxatepersonas, si opus fuerit, dicti archiepiscopi ac episcopi, et capitula adexercitium officiorum predictorum nominare, et Adrianus cardinalis acpro tempere maior inquisitor et consiliarii predicti ad nominationemhuiusmodi deputare valeant.

Ceterum, quia difficile foret presentes litteras ad quecumque locaubi opus esset deferre, volumus et apostólica auctoritate decernimus,quod earumdem presentium transumptis, alicuius notarii publici manusubscriptis et curie ecclesiastice seu persone- in dignitate ecclesiasticaconstitute sigillo munitis, eadem prorsus fides adhibeatur ubique queadhiberetur eisdem presentibus, si forent exhibite vel óslense.

Nulli etc. nostre privationis, amotionis, inhlbitionis, statuti, ordina-tionis, onerationis, prohibitionis, reservationis, mandati, derogationis, vo-luntatis et decreti infringere, etc. Si quis etc.


Datum Rome etc., anno etc. mlllesimo quingentésimo décimo nono,duodécimo kalendas aprilis, pontificatus nostri anno octavo.—Alberga-tus.—Goliat., Hlp. de Cesis.

8

1520, marzo 20. Roma.

León X, reconociendo /¡¿redadas las quejas que se le han hecho lle-gar sobre la actuación de los inquisidores, además de haber dictado enotra bula nuevas normas, ordena dar libertad a los que habían sidocondenados a cárcel perpetua, rehabilita a los que habían sido inha-bilitados por crímenes de sus antecesores, absuelve a los que han abju-rado de todo lo que hubieran callado en sus confesiones y a los quehubieran cometido crimen de herejía o heresim sapiens antes de cum-plir los catorce años de edad.

Keg. Vat., 1201, ff. 41-43 v.

Leo etc. Ad futuram. reí memoriam. Illius, cuius proprium est mise-reri semper et parcere, quique magis super uno peccatore penitentiamagente quam super nonaginta novem iustis gaudet, vices licet immeri-ti gerentes in terris, iuxta evangelicam illius doctrinara oleum miseri-cordie cum vino iustitle miscemus, et crimina extirpare, peccatoresvero non evertere, sed convertere, viribus ómnibus procuramus.

Nuper siquidem multorum christifidelium Hispaniarum, et Sicilie, acaliarum partium lachrimosis clamoribus et mestis querelis ad nos delato,quod inquisitores heretice pravitatis, in illis partibus deputati, potestateeis tradita adeo abutebantur, ut quod in augmentum iidei per sedisapostolice vigilantiam fuerat salubriter institutum cedebat in detri-mentum fidei et christifidelium necem ac oppressionem; et post fre-quentes tractatus super querelis huiusmodi cum aliquibus ex fratribusnostris sánete Romane ecclesie cardinalibus et alus, quorum opera inarduis negotüs utimur, probis viris hábitos, diligentemque examinatío-nem desuper factam, reperto quod querele ipse veritate nitebantur,nonnulla salutífera statuta pro directione officii inquisitionis huiusmodidesuper edidimus, prout in nostris inde confectis litteris plenius con-tinetur ».

Cum autem, sicut accepimus, plures, ex eo quod, in puerili etateconstituí!, aliqua heresim sapientia suorum parentum seu alioruminstigatione comiserant, aut ea que per parentes eorum vel alios com-

Supra, doc. núm. 7,


mitti in eadem etate constituti viderant eisdem inquisitoribus nonrevelaverant; nonnulli vero ex eo quod oblivione vel inadvertentia autignorantia inducti in eorum coníessionibus aut heresis abiurationibusaliquid obmisserant aut non cum circumstantiis et qualitatlbus requi-sitis dixerant, condemnati per eosdem inquisitores ad eonfiscationembonorum suorum omnium et perpetuos carceres fuerint, pluresque ineisdem carceribus miserrime detineantur ad presens et ex elemosinischristifidelium vitam substineant iníelicem; nos, eis more pii patriscompatientes et cupientes occasionem malignandi quantum possumusremoveré, motu proprio et ex certa nostra scientia auctoritate apos-tólica tenore presentium omnes et singulos qui per inquisitores hereticepravitatis huiusmodi in lilis partibus ad perpetuos carceres condemnatifuerunt et in eisdem carceribus detinentur ad presens ab eisdem car-ceribus relaxamus et liberamus, ac relaxar! et liberar! per quoscumquead quos id quomodolibet spectat et spectari poterit in futurum absquemora aliqua; necnon eisdem relaxatis ut, cum primum poterint, eorumordinariis vel ordinariorum eorumdem officialibus se presentent. etpenitentiam, sibi per eosdem ordinarios seu officiales in commutationecarcerum huiusmodi iniunctam, quam nec pecuniariam nec ignominio-sam esse volumus, adimpleant districte precipiendo mandamus.

Preterea quoscumque qui [propterj obprobria vel predecessorumsuorum demerita per eorumdem inquisitorum sententias inhabilitativel inhábiles declarati hactenus fuerunt ad quoscumque actus et facul-tates ad quos alii quicumque christifideles et christifidelium filii acnepotes, tam de iure communi quam municipal!, et consuetudine velalias quomodolibet hábiles existant habilitamus et in pristinum eum,in quo, antequam ipsi vel eorum predecessores aliquod heresim sapienscommisissent, quomodolibet erant aut esse poterant, statum quoadomnia restituimus, reponimus, plenarie reintegramus, ac hábiles adquecumque, ad que christifideles in quorum predecessoribus et quem(sic) nullus unquam suspectus vel diffamatus de heresi fuit, esse etpro talibus ubique haberi decernimus.

Illos autem qui heresim abiurarunt a quibuscumque alus in eorumeonfessionibus et abiurationibus omissis et non expressis, necnon illosqui antequam quartumdecimum sue etatis annum complevissent aliquaheresim sapientia commlsserunt a quibuscumque heresim sapientibuscriminibus per eos quousque quartum decimum annum huiusmodi com-pleverunt quomodolibet perpetratis, necnon tam propterea quam exeo quod de criminibus heresim sapientibus, que in dicta etate consti-tuti viderunt vel sciverunt per párenles eorum vel alios committi nondeposuerunt, aut eisdem inquisitoribus vel alus ad id deputatis id nonrevelarunt quomodolibet incursis excommunicationis aliisque etiam in


heréticos et in neresim relapsos promulgatis sententiis, censuris etpenis, etiam si nunc propterea contra eos sit processum aut procedíinceptum, penitus et omnino absolvimus et totaliter liberamus; et sicper quoscumque tam ordinaria quam delégala et mixta auctoritatefungentes iudices et personas ubique iudicarl, cognosci atque decidídeberé, subíala eis et eorum cuílibet aliter iudicandi, cognoscendi etinterpretandi ac decidendi facúltate, necnon irritum et inane quicquidsecus a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel Ignoranter, contígeritattemptari decernimus; et nichílominus universis et singulis archi-episcopis, episcopis, abbatibus, et quibusvis aliis in dignitate ecclesias-tica constitutis personis, ac metropolitanis et aliarum cathedraliumecclesiarum canonicis, necnon quorumcumque ordinarlorum locorumofficialibus ac in spiritualibus generalibus vicariis ubilibet constitutis,etc., motu simili mandamus, quatenus ipsi vel plures aut unus eorum,per se vel alium seu alios, presentes litteras ubi quando et qucties opusfuerit ac desuper fuerint requisiti solemniter publicantes, et quibus-cumque contra illarum tenorem gravatis efficacis déíensionis presidioassistentes, faciant premissa omnia inviolabiliter observar! ac plenumeffectum sortiri, non permitientes quemquam contra tenorem presen-tium modo aliquo molestar!, impedir! aut inquietar!; contradictoresquoslibet et rebelles etiam per excommunicationis late sententie etperpetué privationis omnium beneficiorum et officiorum, ac feudorumecclesiastlcorum, et inhabilltatis ad ea vel alia obtinenda, necnon In-terdicti etiam localis, et alias quascumque arbitrio suo imponendas,moderandas, applicandas et exequendas censuras et penas, ae alia iurisremedia, appellatione postposita, compescendo, invócalo etiam ad hocauxilio brachil secularis.

Non obslanlious felicis recordationis Bonifacii pape VIII predeces-soris noslri etiam de una et concilio general! de duabus dietis, ac aliisapostolicis necnon provincialibus, synodalibus, imperialibus, regalibus etmunicipalibus constitutionibus, ordinalionibus el legibus, ac officiiinquisitionis huiusmodi statutis et consuetudinibus, eliam iuramento,confirmatione apostólica vel quavis firmitate alia roboratis, privilegiisqueque, indultis el lilteris apostolicis a quibuscumque Romanis pontifi-cibus, predecessoribus noslris, et nobis ac dicta sede, etiam motu etscientia similibus, ac de apostolice poleslalis pleniludine, el de fralrumeorumdem consilio et expresso consensu, etiam consistorialiter habitis,ac per viam contractus el obligationis eliam iuramento vallati perpetuistatuti, el ordinationis aut constilulionls ac legis, el cum quibusviseliam exceplivis, preservativis mentís, attestativis, irritativis, annulla-tivis, restitutoriis, innovatoriis el derogaloriarum derogatoriis, alüsqueefficacioribus efficacissimis et insolitis clausulis, ac ex quantumcumque


urgentissimis causis et nec (sic) non exprimendis quomodolibet ema-natls et emanandis; quibus, etiam si pro lllorum sufficienti derogationede illis eorumque totis tenoribus specialis specifica et individua aut deverbo ad verbum, non autem per clausulas generales ídem importantes,mentio seu quevis alia expressio habenda, aut quesita forma servandaforet, tenores huiusmodi et alia quecumque ad validitatem presentiumquomodolibet necessaria et opportuna presentibus pro sufficienter ex-pressis ac de verbo ad verbum Insertis, necnon modi et forme ad idservandi pro individuo servatis habentes, harum serie in eo quod pre-sentibus obstent, specialiter et expresse derogamus; ceterisque contra-riis quibuscumque.

Ceterum, quia difficile esset presentes litteras ad quecumque locaubi opus esset deferre, volumus et apostólica etiam auctoritate decer-nimus, quod earumdem presentium transumptis, manu alicuius notariipublici subscriptis, et curie ecclesiastice seu persone in dignitate eccle-siastica constitute sigillo munitis, eadem prosus fides adhibeatur ubi-que, que adhiberetur eisdem presentibus, si forent exhibite vel ostense.

Nulli etc. nostre relaxationis, liberationis, habilitationis, restitutionis,repositionis, reintegrationis, absolutionis, mandati, derogationis, volun-tatis et decreti infringere etc. Si quis etc.

Datum Borne, apud Sanctum Petrum, anno incarnationis dominicemillesimo quingentésimo décimo nono, duodécimo kalendas aprilis, pon-tificatus nostri anno octavo.—Albergatus.—Goliat. Hip. de Cesls.

1520, agosto 24. Roma.

León X aprueba y confirma las nuevas normas dictadas en las Cor-tes de Barcelona por los reyes Don Carlos I y Doña Juana, su madre,y los estatutos promulgados por el inquisidor general, Adriano deUtrecht, para corregir los abusos que se venían cometiendo en los pro-cesos inquisitoriales y nombra ejecutores de esta bula a los obispos deBarcelona y de Lérida.

Reg. Vat., 1201, fí. 225-230 v.

fA. Colotius.l Leo etc. Ad futuram reí memorlam. Pastoralis offlcil,quo pacem et quietum fidelium petimus singulorum, cura nos admonet,ut ad eo dirigamus sollicitudinis nostre partes, per que apostolice sedisministri negocia eis pro tempere commissa citra alicuius iniuriam etcum populorum ínter quos versantur pace et quiete executloni valeant

ANTHOLOGIC l ANNUA.—31


demandar!, et hiis que propterea ab eisdem partlm ministrls et partima catholicis principibus próvida sunt consideratione decreta, ordlnataet conventa, ne allculus vltll Impugnatlonl sublaceant, sed votivos sor-tiantur effectus, cura a nobis petitur apostolice adliciamus imraunitatisfirmitatem et alias desuper provideamus prout eorumdem principumvota deposcunt, et nos, locorum et rerum qualitatibus bene pensatls, inDomino conspicimus salubriter expediré.

Sane carissimus in Cíiristo filius noster Carolus, Romanorum etIspamarum rex catholicus in imperatorem electus, nobis nuper exponifecit quod alias m certis trium statuum principatus Cathalonie in oppi-do Montisonis", IHerdensis diócesis, per clare memorie Ferdinandum,Aragonum et Sicilie regem, in quibus certa capitula concordata et dubiadeclárala, et per felicis recordationis lulium papam II, predecessoremnostrum, et nos confírmala IS, et nuper in civitate Barchinonensi perdictum Carolum et lohannam reginam, eius matrem, in ultimo con-ventibus celebratis nonnulla alia addita fuerint, ad quorum confirma-tionem et pro reductione exercitii officii inquisitionis heretice pravi-tatis ad debitum statum ac auferendis abusibus qui per illius officialeset ministros in huiusmodi exercitio committi asserebantur et committipoterant, dilectus lilius noster Adrianus, tltuli Sanctorum lohannis etPauli presbyteri cardinalis, generalis inquisitor huiusmodi pravitatis indicto principatu et in aliis dominils suis per sedem apostolicam depu-tatus'", ínter alia declarasset, decrevisset et ordinasset, quod appella-tione officialium ipsius inquisitionis censerentur illius officiales salariatiactu servientes ac nomine familie eiusdem inquisitionis censerenturipsorum officialium familiares continui commensales, ae quod officialessalariati et officiales prefati et alii in exercitio dicte inquisitionis, licetsalariati non essent, actu servientes, et non alii; nec oíficiales et mi-nistri inquisitionis privilegiis, immunitatibus et exemptionibus, officia-libus et ministris officii inquisitionis huiusmodi concessis, active velpassive gaudere deberent ratione huiusmodi officii, si rem allquamlitigiosam emerent aut acquirerent; nec aliquis reus alicuius criminisin officialem aut familiarem dicti officii recipi posset, et si admitte-retur, eo ipso quod id ad notitiam inquisitionis pravitatis huiusmodiperveniret ex mero eius officio, seu ad instantiam cuiuscumque alteriuspersone, cuius interesset, expelleretur; et si aliquis oíficialis inquisi-tionis huiusmodi aliquam personan!, cuiuscumque gradus seu conditionisforet, convenire vellet, coram suo ordinario iudice convenire deberet,nec talis persona coram inquisitoribus pravitatis huiusmodi convenir!posset; et si aliqui, primis uxoribus superstitibus, secundas duxissent

Monzón, cortes de 1510 y 1512.Of. LLORCA, núm. 67. pp. 241-244.Ib., núm. 69, pp. '248-257.


aut ducerent, et Ule que, primis viventibus viris, ad secunda auderentvota transiré, dictl inquisitores de lilis, nisl tales de sacramento matri-monii male sentirent, aut de fide suspecti essent, se non intromitterent;et si custodes vinearum et terrarum cultivarum, aut bannorum, et aliiofficiales seculares aliquem officialem, familiarem continuum commen-salem aut minlstrum dicte inquisitionis in fragrantl crimine seu male-ficio in vineis aut terris cultivatis deprehensum caperent, capturehuiusmodi occasione capi vel molestan per prefatos inquisitores auteorum officiales nullo modo possent, et si super hoc aliqua pignorumcaptorum restitutio aus alia provisio facienda foret, illa per superioresiudices, quibus dicti custodes et alii officiales seculares subiecti essent,fieri deberent; et si aliquis ex dictis officialibus inquisitionis mercatu-ram exereeret, officio per eum in dicta inquisitione obtento per dictosinquisitores, quotiens ad eorum notician! perveniret, ex eorum officioprlvari, idque ad cuiuscumque instantiam, etiam si sua non interesset,fieri deberet; ipsique inquisitores de blasphemiis, nisi manifestaraheresim sapiant, videlicet, ut est Deum non esse aut in eo omnipo-tentiam negare, vel alus articulis fidei contrariis, cognoscere non va-lerent; ac quod excommunicationis sententia contra eos qui blasphe-mantes et sortílegos non accusaverint, non imponatur late sententie,sed lerenda, nisi blasphemia, ut prefatur, heresim saperet aut essetarticulis fidei contraria; et edictum de excommunicatis excommunicartionis sententiam ultra annum sustinentes non revelantibus factumcenseatur de excommunicatis et pro excommunicatis publice declaratisinsordescentibus per annum et mensem in huiusmodi excommunicatione,et non de alus excommunicatis non declaratis nec publicatis, dumtamen propter heresim excommunicati non essent; ac quod inquisitoresprefati ipsius principatus Cathalonie deputatus generalis seu deputato-rum officialibus (sic) in iis que ipsos deputatos seu generales Catha-lonie concernerent, aut impositiones oppidorum et locorum eiusdemprincipatus Cathalonie, se nullatenus intromitterent; et si aliquis bonafide et absque fraude solvisset seu solveret aliquod debitum, aut luissetvel lueret aliquod censúale ab herético pro bono christiano reputato,antequam ut hereticus condemnaretur, vel a suis heredibus, postquamveré et non fraudulenter solvisset aut luxisset, ipse eiusve heredes etsuccessores non possent impeti super dicto debito aut censual! vel aliasdesuper molestar! vel vexari per fiscum aut aliam dicte inquisitionispersonam; et si maritus aut socer alicuius mulierls ut hereticus con--demnaretur et eius bona per fiscum occuparentur, Ídem fiscus tene-retur restituere mulieri christiane eius dotem legitime solutam et perprefatum maritum, qui tempere contractus matrimoni! pro bono chris-tiano reputatus fuisset, aut socerum receptara; et si alique persone


emissent vel emerent allquas proprietates aut alias res ab aliquibusqui post emptionem tanquam heretici condemnati íorent, et precium,quod veré aut presumptive in utilitatem patrimonii pro herético con-demnati conversum fuisset, persolvissent, tale precium, si dictus fiscustales proprietates seu res vendicare vellet, restitueretur; et ne nego-ciationi mercimonie seu mercature preiudicium fíat, voluit quod nullaprohibitio de non accipiendo nec dando cambia de facto iam conversisseu neophitis aut aliter negociando cum lilis fiat et per eum forsanfacte subíate essent; quodque officiales et familiares dicti officli por-tarent cirographum ipsorum inquisitorum, alloquin, si arma deferrent,illa ab eis per officiales seculares, sicuti ab alus arma deferentibus,auferri possent; et quod numerus familiarium dicti officii in dictoprincipatu Cathalonie ad triginta nomines reduceretur, nisi propterdicti officii necessitatem maiori numero, quo non abuteretur, indigerenosceretur, et easdem triginta personas dictus inquisitor ínfra certumtempus designare et nominare teneretur; quodque appellationes abinquisitoribus particularibus interponende ad inquisitorem generalerapravitatis huiusmodi interponerentur, et in illis seu per eumdem ge-neralem inquisitorem cum consiliariis ipsius regís ad illorum decisionemmodis et formis tune expressis procederetur, et talibus appellationibuspendentibus sententie late executioni demandar! non possent, concessotamen competenti tempere, videlicet, viginti ad causas appellationumhuiusmodi introducendum et triginta dierum ad fidem de illarum in-troductione faciendam, qui viginti ad appellationes introducendas adie, quo appellanti reverentiales seu refutatorii concederentur, et tri-ginta dies ad faciendum fidem introductionum appellationum huius-modi a die quo littere eitatorie et inhibitorie predicto appellanti con-cederentur, computar! deberent; et si aliqui testes, dolóse in dictoinquisitionis offício falsum deponentes, curie secular! traderentur, dic-tus inquisitor illos, prout sibi de iure permissum foret et sacri cañonespermittant, puniré posset, et si de iure esset quod per preíatum regemcastigar! debeant, ídem inquisitor id non impediret; et quod officialeset ministri dicti officii coniugati et laici solverent impositiones et iuracivitatum, in quibus moram traherent et in illis contribuerent, ac siinquisitionis huiusmodi officiales non essent.

Et deinde prefatus Carolus rex tribus statibus principatus huiusmodi,prout similiter prefatus Ferdinandus rex in conventibus Montisonispredictís, per eum celebratls, concessit, ac sub spe accessuri ad id nostriet dicte sedis beneplaciti, cum eis convenit, se commissionem dictoinquisitori super usuris apostólica auctoritate factam per nos revocar!faceré, nec aliam commissionem obtineri, aut in dicto principatu peraliquos commissarios apostólicos exequi permitiere et, doñee commissio


ipsa revocaretur, ordines daré, quomodo dictus inquisitor ut inquisitoraut alio modo de prefatis usuris, nisi aliqui usurara peccatum non esseaffirmarent, se non intromittet; ac quod lili qui possederunt aut pos-siderent bona immobilia, que fuerant hereticorum titulo oneroso seulucrativo per tempus triginta annorum, non molestarentur per fiscumaut alias personas dicti inquisitionis officii, nec bona ipsa per eumdemfiscum aut alios officiales inquisitionis huiusmodi, nec per aliquos aliosius aut causara ab illis habentes, nec etiam credita et debita seu chiro-grapha ipsorum hereticorum que per tempus triginta annorum iudicia-liter petita non forent peti et exigí possent; ac quod dicti triginta annicontinué et non interpolatim censerentur illis qul acquísiverint bonaseu censualia hereticorum, nec tempus belli, minoris etatis, epidemie,aut ignorantia, fisci privilegium vel quodcumque impedimentum, autalia causa seu ratio, que tacite vel expresse dici aut excogitar! valeret,tam in causis pendentibus et introductis quam futuris, deduci possent;et quod inquisitores pravitatis huiusmodi, vigore clausularum in con-tractibus apponi solitarum, videlicet, renunciationis proprii fori etcuicumque foro per actorem eligendo submissionis, in causis inquisi-tionis officium huiusmodi non concernentibus iurisdictionem sibi ali-quam vendicare nequeant, nec se de illis nullatenus se intromitterevaleant; et cum ordinarii locorum et inquisitores per sedem predictamdeputati in causis fidei et crimine heresis de iure concurrerent, quodordinarii qui eatenus ab inquisitionis huiusmodi exercitio ipsíus regísprecibus cessaverint, illam ex tune libere exercerent; et salviconductus,in quorum eoncessione passim abusus committebantur, eis per dictosinquisitores duntaxat concederentur, quorum copia in perhibendo tes-timonio aut alio actu necessario officium inquisitionis huiusmodi con-cernente opus esset, et testimonio perhibito seu alio acto completo postlapsum temporis ad redeundum ad loca, unde salvosconductus huius-modi habentes vocati fuerint, competenter expirarent eo ipso; ac quodredditus quos officiales et ministri inquisitionis huiusmodi ex ipsorumproprio patrimonio percipiebant, non mandentur executioni per offi-ciales inquisitionis, et inquisitores huiusmodi se de cognitione istorumnon intromittent.

Quodque si aliquis aut quicumque inquisitores particulares aut aliiquicumque ministri inquisitionis huiusmodi contra formam declaratio-num predictarum aliquid facerent aut aliquam convenirent personam,totum id quod in contrarium fieret esset cassum, irritum et nullum, etdictus inquisitor generalis illud revocare et dictum officialem in expen-sis in duplum condemnare deberet; nec officiales regii ad observationeminhibitionum contra huiusmodi capitula factarum tenerentur; ac quodinquisitores tam generales quam particulares pro tempore existentes

486 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 1241

tenerentur observare cum effectu constltutlonem fellcls recordatlonlsloliannls pape XXII, predecessorls nostrl, contra nigrománticos edltam,que inciplt 'Super lllius specula', quam per nos Innovar! et perpetuoper totum principatum predlctum observar! mandar! procurare[ntl.

Et si aliquls officialis Inquisitionis hulusmodi cum titulo oneroso etlucrativo acqulreret aliqua bona litigiosa aut super qulbus de próximosequi seu moverl lis formldaretur, talls offlclalis inquisitionis hulusmodiratione dictorum bonorum convenir! valeret coram ludlce ordinario,coram quo non existens offieialis convenir! posset; et si pretenderethabere lus in allqulbus bonls, super qulbus lis coram ludlce secularlpendet, quod dictus ludex secularls posset ulterlus In causa procederévigore artlculorum litis pendentlum, aut quocumque alio modo adeffectum sententlam ferendl, et eam in rem ludlcandam transeundi,et lllius executlonem faclendi, quacumque dictorum Inqulsltorum Inhl-bltlone non obstante; quodque Inquisltor generalis et allí particulares,qul tune erunt In dicto principatu, deberent lurare per actum publlcum,per notarium publicum dicte inquisitionis testiflcandum et In archlvlogeneralis dicti prlnclpatus recondendum, de tenendo, servando et com-plendo cum effectu omnia et singula declarata, decreta et ordlnatapredicta; et eodem modo iurare deberent In admlsslone eorum ad officiasua qulcumque alii inquisitores tam generales quam particulares, qulpostea In dicto prlncipatu essent, et certls allls tune expressis modlstam generalis quam allí Inquisitores In celebratlone conventuum lura-mentum prestare deberent, ac tenerentur daré coplam seu coplasauctenticas aetuum publlcorum Iuramentorum hulusmodi culque petenti,deponendo pro lllo quinqué solidos; ac quod generalis et alli Inquisitoresprefatl supersederent In cognltlone causarum usurarum aut lus de lilisquoquo pacto cognoscerent, sed expectarent conflrmationem revocatio-num Illatum, sicut per dictum Carolum slbl erat provlsum; Ipsequegeneralis Inquisitor concederet generales lltteras executorlales decla-ratorum, decretorum, ordinatorum, additorum et conventorum hulus-modi, directas ómnibus et slngulis inquisitorlbus dlctl principatus,mandando elsdem sub jena excommunicatlonis quod Illa omnia obser-vare et observar! faceré deberent; quodque de cetero clrca offlciuminquisitionis hulusmodi observentur sacrl cañones per sedem apostoli-cam ordinati et decretl, et In contrarlum nichll attentaretur; et si Insupradictis aliqua dlfficultas, que indigeret interpretatione. oriretur,aut hesltatlo seu obscurltas resultaret, Illa per nos declarar! deberet,et Ipse Carolus rex iterum omnem declarationem in hoc faclendamobservaret et, prout eum concernebat, per allos observar! faceret;quodque de abusibus in dicto officio per nonnullos ex officlalibus dicteinquisitionis factis et eidem Carolo in dicto conventu signlficatls et

[251 ALGUNOS BKEVES Y BULAS INÉDITOS SOBRE... 487

per eum puniri iussis, generalis inquisitor, una cum consiliariis nonsuspectis, cognoscere et in forma hiñe inde data unicuique ius suumreddere posset; et ad abusus tollendum, quod quelibet persona eccle-siastica vel secularis, que esset cuicumque alteri persone oWigata propterdelictum seu quasi, vel propter contraetum seu quasi, et postmodumefficeretur officialis dicte inquisitoris, propterea non esset exempta aiurisdictione ecclesiastica vel seculari sui primi iudicis in illis casibus,qui officium inquisitionis non concernerent, nec propterea possentdeclinare iurisdictionem iudicis secularis vel ecclesiastici, nec recurreread ludices officii inquisitionis huiusmodi, immo propter quodcumquedelictum extra officium inquisitionis perpetratum aut etiam in dictoofficio non concernens negocium fidei, cuius quidem delícti iudices or-dinarii essent capaces, per tales iudices ordinarios cognosceretur, etcoram illis ordine suo litigetur usque ad sententiam, non obstante qua-cumque fori declaratoria.

Ipseque Carolus rex premissa omnia et singula et alia, tune tamsuper prescriptione bonorum hereticorum quam aliarum rerum expressa,tam dictus Carolus rex quam Adrianus, cardinalis et inquisitor gene-ralis, sedis apostolice beneplácito interveniente, adimplere et observareet adimpleri et observar! faceré ex certa eius (síc) scientia mediis eorumiuramentis promisserunt, prout in diversis litteris sive auctenticis scrip-turis desuper confectis dicitur plenius contineri.

Quare pro parte dictorum Caroli regis et lohanne regine nobis fuithumiliter supplicatum, ut pro status dicti principatus quiete declárala,servata, ordinata, addita et conventa ac promissa huiusmodi approbareet confirmare aliasque desuper opportune providere de benignitateapostólica dignaremur.

Nos igitur, qui cunctorum tranquillum statum affectamus, declara-tionum, decretorum, ordinatiónum, concessionum, conventionum etpromissionum predictorum tenores, ac si de verbo ad verbum insere-rentur presentibus, pro sufficienter expressis habentes, huiusmodi regiset regine suplicationibus inclinati, omnia et singula per generalerainquisitorem ac successive Carolum regem prefatos in premissis et circaea quomodolibet declárala, decreta, ordinata, addita, conventa et pro-missa ac prout illa concernunt omnia et singula in dictis litteris sivescripturis contenta et quecumque inde secuta, ex certa nostra scientia,auctoritate apostólica tenore presentium approbamus et confirmamus,supplentes omnes et singulos iuris et facti defectus, si qui forsan inter-venerint in eisdem; ac constitutionem loannis predecessoris huiusmodiinnovamus, et illa ac omnia et singula alia premissa in toto principatupredicto per modernos et qui pro tempore erunt dicte pravitatis gene-rales et alios inquisitores eorumque officiales et ministros et quoscum-


que altos invlolablliter observarl deberé decernlmus; et pro potlorl cau-tela Illa omnia et singula prout per eosdem inquisitorem generalera acCarolum regem declarata, decreta, ordinata, addita, conventa et pro-missa respective fuerunt et in dictis inde confectis scripturis continetur,scientia et auctoritate predictis declaramus, decernimus et ordinamus;ac volumus presentes litteras eo pretextu quod singula declarata, de-creta, ordinata, addita, conventa et promissa per inquisitorem generaleraac Carolum regem huiusmodi presentibus non sunt inserta, aut aliasex quavis causa de surreptionis vel obreptionis vitis seu intentionisnostre defectu impugnar! nullo modo posse; et quicquid secus super hiisa quoquam quavis etiam dieta auctoritate scienter vel ignoranter con-tigerit attemptari, nullius existere roboris vel momenti; eosque ex dictisgenerali ac alus inquisitoribus eorumve offlcialibus et ministris presen-tibus et futuris, qui premissis in aliquo contravenerint, et requisiti infratriduum id totum, in quo excesserint, eum efíectu non revocaverint,excommunicationis late sententie et privationis officii sive loci per eostune obtenti, ac perpetué inhabilitationis ad illud et similia obtlnendumpenas incurrere ipso facto decernimus.

Quocirca venerabilibus fratribus nostris Barchinonensi" et Iller-densi18 episcopis ete. in virtute sánete obedientie districte precipiendomandamus, quatenus ipsi vel dúo aut unus eorum, per se vel alium seualios, incolis et habitatoribus dicti principatus et eorum cuilibet in pre-missis efficacis defensionis presidio assistant, ac quotiens pro partedilectorum filiorum deputatorum civitatum et universitatum principatuseiusdem vel alicuius ipsorum fuerint super hoc legitime requisiti, omniaet singula declarata, decreta, ordinata, addita, conventa et promissaet per nos approbata et confirmata, iuxta illorum et presentium con-tinentiam et tenorem, ac constitutionem predictam in toto principatufirmiter observar! auctoritate nostra faciant, transgressores quoscum-que, cuiuscumque dignitatis, qualitatis, status, ordinis et conditionis etquaeumque dignitate prediti existant, per censuras ecclesiasticas etalia opportuna íuris remedia, appellatione qualibet omnino postposita,compescendo, invócalo etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachiisecularis.

Non obstantibus pie memorie Bonifacii pape VIII, predecessorisnostri, qua cavetur ne quis extra suam civitatem et diocesim, nisi incertis exceptis casibus inibi expressis et in illis ultra uñara dietam, adiudicium evocetur, seu ne iudices a sede prefata deputati extra civi-tatem et diocesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscumque pro-cederé aut alii vel alus vices suas committere presumant; et de duabus

u Gualtero (al. Guillermo) Raimundo de Vich (1519-1525); EUBEL, III, p. 129.18 Santiago de Conchillos (1512-1543); EUBEL, III, p. 212.


dietis in concilio general! editis, et quibusvis alils constitutionibus,ordinationibus apostolicis ac quibusvis privilegiis, Indultis et litterisapostolicis dicte pravitatis inquisitoribus pro tempere concessis, quo-rumcumque tenorum existant, quibus quoad hoc, illis alias in suo roborepermansuris, specialiter et expresse derogamus, contrariis quibuscum-que; aut si Inquisitoribus prefatis vel quibusvis alus communiter veldivisim ab eadem sit sede indultum, quod interdici, suspendí vel excom-municari non possint per litteras apostólicas non facientes plenám etexpressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem.

Nulli etc. nostre approbationis, confirmationis, suppletionis, innova-tionis, decreti, ordinationis, declarationis, voluntatis et mandati infrin-gere etc. Si quis etc.

Datum Rome, apud Sanctum Petrum, anno etc. 1520, octavo kalendasseptembris, pontificatus nostri anno octavo.—A. de Castello.—F. deSancto lohanne. Ro. de Radicibus.—Goliat. Hip. de Cesis.

10

1520, diciembre 1. Roma.

León X aprueba y confirma las normas dadas para el reino de Ara-gón por Fernando el Católico en las Cortes de Monzón y por Carlos 1en las de Zaragoza sobre el modo de proceder en las causas de la In-quisición y encomienda la ejecución de esta bula a los arzobispos deZaragoza y Tarragona.

Reg. Vat., 1208, ff. 401-404.

[Confirmatio pro Carolo V imperatore super Inquisitionlbus contraheréticos in Hispania.l

Leo etc. Ad futuram reí memoriam. Gerentes in desideriis cordisnostri ut fides catholica prosperetur et sánete inquisitionis ministri citraeorum infamiam et alicuius iniuriam ofíicium eis commissum exerceant,et his que propterea, presertim per reges catholicos, provide facta fuissedicuntur nostri muniminis robur libenter adiicimus, et ut illa votivossortiantur effectus opem et operam impendimus efflcaces.

Sane carissimus in Christo filius noster Carolus, Romanorum et His-paniarum rex catholicus in impcratorem electus, nuper nobis exponifecit, quod alias, postquam in congregatione curiarum regni Aragonumin oppido Montisonis, IHerdensis diócesis, celébrala per clare memorieFerdinandum, Aragonie et Sicllie regem, pro reductione exercicii officilinquisitionis heretice pravitatis ad statum debitum et auferendis abu-

490 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [28 |

sibus per illius officiales et ministros, qui rationis metas sepe egredie-bantur, Ínter alia quod venerabilis oíficii inquisltionis huiusmodi offi-ciales et mlnistri, qui privilegiis et immunitatibus eidem officio concessisgaudere possent, censerentur et essent dicte pravitatis inquisitoreseorumque familiares continui commensales, assessor, alguazillus velexecutor et eorum commensales et familia pro executione dicti officiideputati; et quoad familiam armatam in Cesaraugustana decem, inalus vero civitatibus et oppidis dicti regni Aragonum, in quibus dictiinquisitores pro tempore residere et officium huiusmodi actu exercerecontingeret, usque ad numerum viginti dumtaxat in toto regno predictopersone conjúgate et bone fame, ad id personaliter nominande, privi-legio arma deferendi uterentur; ac defunctorum vel absentium autamotorum loco alii infra eundem numerum subrogar! possent, quorumtañí ab initio ex tune nominandorum quam per cessum, absentiamvel amotionem huiusmodi in posterum subrogandorum nomina officia-libus civitatis vel loci, ubi dicti inquisitores residerent, intimarentur;immunesque et privilegiati haberentur advocatus et procurator fisca-lis, notarii, consiliarii, dúo ordlnarli et nuncii pro actibus partieulari-bus dicti officii creati, ipsorum officii exercitio dumtaxat durante, etmedicus et cirurgicus stipendiati per dicte inquisitionis officium, recep-torque bonorum confiscatorum, et custodes carcerum ac portarum; etquod alicuius criminis, propter quod criminal! pena puniendus veniret,reus in officialem seu familiarem dicti officii recipi non posset, et admis-sus eo ipso vel ad cuiusvis instantiam expelli deberet; ac ad ipsorumofficialium seu familiarium instantiam nemo civiliter extra suum ordina-rium forum conveniretur, et si contrarium fieret id nullum ac irritumforet, et actor per inquisitores pro tempore existentes in expensls et dam-nis in duplum condemnaretur; et si aliquis dicte inquisitionis officlalisaliqua bona litigiosa, vel super quibus lis moveri de próximo speraretur,oneroso vel lucrativo titulo compararet, illorum ratione convenir! possetcoram alias suo iudice ordinario; et si pretenderet ius sibi competeréin bonis per iudicem secularem apprehensis liceret eidem iudici seculariin huiusmodi casu super articulis litis pendentie firmarum et proprie-tatum et eorum quorumvis usque ad sententias diffinitivas et remiudicatam ac illius executionem inclusive, quibuslibet inquisitorumprohibitionibus non obstantibus, procederé; et si vinearum custodes,aqueductuum mundatores, aquarum portitores et alii quivis secularesofficiales quemcumque ex domesticis et continuls commensalibus, offi-cialibus et minlstris dicte sánete inquisitionis in flagranti maleficiodeprehensum caperent, capí et huiusmodi oceasione molestar! per dictosinquisitores nullo modo possent; et si super hoc aliqua armorum velpignorum captorum restitutio aut alia provisto facjenda foret, illa fieret


per superiores iudices dictorum custodum, mundatorum vel portitorum,aut aliorum secularium officialium predictorum, iuxta municipalla iuraet consuetudinem dicti regni Aragonum pro tempore deputatos, et dictiofficiales inquisitionis deprehensl punirentur criminaliter per dictosinquisitores, prout sibi videretur; et si ullus ex dictis officialibus in-quisitionis mercaturam exerceret. officio per eum in dicta inquisitíoneobtento per dictos inquisitores qui ad id ex eorum officio, quamprimumres ad eorum notitiam perveniret, vel ad instantiam persone cuiusvisde dicto regno Aragonum, privar! deberet, et doñee talis officialis mer-caturam exercens privatus declararetur ratione mercature, quam inte-rim exerceret, iura que soliturus esset si dicte inquisitionis officlalis nonexisteret solvere teneretur; quodque officiales et ministri dicte inquisi-tionis contribuere deberent in ómnibus et singulis onerlbus, impositio-nibus et alus iuribus patrlmonialibus et mixtis, ac si dicte Inquisitionisofficiales non essent; et si quispiam, pro bono christiano habitus etreputatus, vendidisset aut venderet bona per eum possessa aut eorumpartera post commissam heresim, et deinde condemnaretur de heresiet eius bona fisco applicarentur, et ipse fiscus eadem bona vendicareteneretur, idem fiscus restituere emptori precium quod legitime consta-ret fuisse solitum venditori herético; et si quis bona fide et sine fraudesolvisset aut solveret aliquod debitum, aut luxisset aut lueret aliquodcensúale ab herético pro bono christiano repútate, antequam de heresidamnaretur, vel eius heredibus, non posset ipse vel eius heredes autsuccessores impeti super debito aut censuali predictts, nec alias quo-modolibet molestar! per fiscum vel aliam dicte inquisitionis personara;etiam si maritus aut socer alicuius mulleris de heresi condemnaretur eteius bona per fiscum occuparentur. deberet idem fiscus dotem veré etsine fraude solutam et per dictum marltum vel socerum mulierls, quetamen eum eius viro qui pro bono christiano tempore contractus matri-monii erat reputatus matrimonium contraxisset, etiam si iam tune inheresim lapsus foret, receptara restituere; et quod quicumque venissentin compositione facta super bonis defunctorum et solvissent pro dictacompositione aliquam pecunie quantitatem, sí defunctus fuisset autforet condemnatus de heresi et si fiscus ipsius condemnati bona occu-passet vel occuparet, tantumdem recuperarent ex ipsis bonis quantumipsos pro dieta compositione solvisse constaret, dummodo solutio factanon esset de bonis ipsius condemnati; et quod ministri et officiales dicteinquisitionis, quarumvis personarum debltores, eorum debita suis cre-ditoribus infra certi tune expressi vel sub certo modo moderandl tem-poris spatlum, sub pena privationis offlcil quod quilibet ex dictis credi-toribus in prefata inquisltione obtlneret, solvere tenerentur; et quodsi aliquis testis falsum deponeret in dicto Inquisitlonis officio per ludí-

492 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 130)

ees ecclesiasticos ordinarios diócesis in qua falsum huiusmodi commit-teretur et dicte pravitatis inquisitores in eadem diócesi pro temporedeputatos simul, ita ut alius sine alio procederé non posset, puniretur;et quod pravitatis eiusdem inquisitores pretexta clausularum in con-tractibus apponi solitarum per quas contrahentes a propriis iudiclbuset foris renuntiare et se cuivis iudici et foro per actores eligendo sub-mittere solent, directe vel indirecte, de huiusmodi contractibus noncognoscerent; et quod cognitio causarum vel executio super creditispatrimonialíbus officialium vel ministrorum dicte inquísitionis ad dictosinquisitores non spectarent, nec ipsi inquisitores, per se vel alios, se delilis intromittere et ut contra eos qui primis uxoribus viventibus secun-das duxissent aut ducerent, et eas que primis viventibus viris ad se-cunda auderent vota transiré, dicti inquisitores non proeederent, nisitaliter delinquentes de matrimonii sacramento male sentirent, sed hu-iusmodi excessuum punitio iudidicibus ordinarüs libere remaneret; ip-sique inquisitores de blasphemiis, nisi manifestam heresim saperent,videlicet, ut est Deum non esse aut in eo omnipotentiam negare, velalus articulis fidei contrariis, cognoscere non valerent; et cum ordinarülocorum et inquisitores per sedem predictam deputetl in causis fideiet criminum heresis concurrant, dicti ordinarü, qui eatenus ab inquisi-tionis huiusmodi exercitio regís precibus obtinuerant, illam ex tune li-bere exercerent; et salvusconductus, in quorum concessione passimcommittebantur abusus, eis per dictos inquisitores duntaxat coneede-rentur, quorum opera in perhibendo testimonio aut alio actu necessario,dicte inquisitionis huiusmodi officium concernenti, opus esset, et testi-monio perhibito seu alio modo completo post lapsum temporls, ad re-deundum ad loca unde salvosconductus huiusmodi habentes vocati forentcompetentis, expirarent eo ipso; et quod dicti inquisitores de ipsiusregni Aragonum deputatis ac generalibus introitibus at aliis rebus addictos deputatos expectantibus, et ipsius deputati officialibus et mínis-tris in hiis que ad deputationis officium pertinerent, seu de impositio-nibus civitatum, oppidorum et locorum dicti regni se nullatenus Intro-mitterent; et quicquid secus super premissis per generalem pro temporeexistentem et alios dicte pravitatis inquisitores eorumve officiales velministros in dicto regno fieri vel attemptari contingeret, foret ipsolure nullum; et regales et alii officiales seculares ad observandum in-hibitiones contra premissa vel eorum aliquod a dictis inquisitoribus protempore factis minime essent astricti; et quod in causis appellationumab aliquo particular! inquisitore ad generalem inquisitorem pravitatiseiusdem pro tempore interpositarum, per eundem generalem Inquisi-torem cum consiliariis dicti regís ad illarum decisionem modis et formistune expressis procederetur, et, lilis pendentibus, sententie late exeeu-


tioni demandar! non possent, concesso tamen competenti tempore, vi-delicet, viginti ad causas huiusmodl appellationum introducendarum ettriginta dierum ad fidem de illorum introductione facienda: qui vi-ginti ad appellationes introducendas a die quo appellanti reverentialesconcederentur, et tringinta dies ad faciendum íidem introductionumappellationum huiusmodi a die quo littere citatorie et inhibitorie partíappellanti concederentur, computar! deberent; ipseque generalis Inqui-sitor concederet generales litteras executoriales declaratorum, decreto-rum, ordinatorum, additorum et conventorum huiusmodi, directas óm-nibus et singulis inquisitoribus dicti regni Aragonum, mandando eisdemsub excommunicationis pena quod illa omnia observar! et observarefaceré deberent.

Preterea, quod possessores, per se ipsos vel eos a quibus causas ha-berent titulo oneroso vel lucrativo, bonorum immobilium que heretico-rum fuissent, triginta annorum prescriptio tueretur, ita ut supra lilisper fiscum regium molestar! aut illa ab eis per eundem fiscum velinquisitores prefatos aut ab eis causam habentes exigi non possent;quodque depositorum seu commendatorum cautiones, censualia et aliadebita totidem annorum prescriptione, que sine alia medii temporisdeductione aut interpellatione, etiam concernenti ignorantiam, conti-nué esset, inexigibília efficerentur et remanerent; ac quod generalis etalii inquisitores prefati supersederent in cognitionibus causarum usu-rarum nec de lilis quoquo pacto cognoscerent, nlsi aliguis assereretusuram peccatum non esse, sed spectarent confirmationem revocationisillarum, sicut per dictum Ferdinandum regem sibi erat promissum; acquod inquisitores tam generales quam particulares pro tempore exis-tentes tenerentur observare cum omni eífectu constitutionem felicisrecordationis lohannis pape XXII, predecessoris nostri, contra nigro-mánticos editam, que incipit 'Super illius specula', quam per nos in-novar! et perpetuo per totum regnum Aragonum predictum observarimandari procurare (sic); quodque generalis et alii particulares inqui-sitores, qui tune erant in dicto regno, deberent iurare mediante actupublico, per notarium officii inquisitionis huiusmodi redigendo, tenere,observare et adimplere cum effectu capitula supradicta, et eodem modoiurare deberent eorum successores in eorum admissione ad sua officla,tenerenturque daré instrumentum publicum cum dictorum capituloruminsertione infra quinqué dierum a die quo petitum fuerit computandumspacium cuicumque petenti et unum florenum pro huiusmodi laboribussolvere offerenti et solventi; ac dictus generalis inquisitor capitula etiuramentum huiusmodi, redacta in forma publica, deputatis dicti regniante earumdem curiarum celebrationem consignare ac daré teneretur.

Ordinatum et capitula ac ordinationem huiusmodi per felicis recor-


dationis lulium papam II, predecessorem nostrum, et nos confirmata etapprobata íuerant; eidem Carolo regí in congregatlone dictarum cu-rlarum In dicta civitate Cesaraugustana per eumdem Carolum regemcelébrala proposltum extitit, ut circa sánete inquisltlonis exercitiumpredicta capitula servarentur, et ulterius ipse Carolus rex Infrascriptacapitula servare mandaret:

Quod ex tune de cetero iudices, notarii et alil dicte inqutsitionis mi-nistri, moribus, sclentia et fama laudati et probati, ac géneros!, et nonpauperes, ac etatis provéete, et luribus consoni, ad dicti officii exerci-tium eligerentur, nec eorum salaria in hereticorum condemnandorumbonis assignarentur, vel ad eos quidquam de ipsis bonis pervenire pos-set; et inquisitionis huiusmodi off¡cíales ac iudices, biennío quolibetelapso, administrationis sue rationem coram iudicibus minime suspectiset qui huiusmodi officium alias non exercuerunt reddere deberent, etsi aliquid iniuste aut inique eos perpetrasse reperirentur, prout iurlsforet plecterentur; quodque si aliqui ex accusatis ad sedem apostolícamaut generalem inquisitionem et inquisitorem appellarent, appellationi-bus huiusmodi prout lura disponunt differretur, nec eam ob causamappellationibus discrimen aliquod aut periculum immineret; ac testesin causis appellationum huiusmodi per inquisltorem generalem et con-silium huiusmodi examinari, et iidem reí cura advocatis et procurato-ribus per eos eligendis, etiam si sanguine essent coniunctl, audiri debe-.rent; et quod testium nomina quibuscumque reís indifferenter mani-festarentur, et quibus anno, mense, die et loeo deposuerint explicaretureisdem, ac testes falsi talionis pena iuxta pragmaticam per dictumFerdinandum regem editara punirentur, accusatique pro crimine here-sis huiusmodi non horrendis, sed de fuga securis, deberent mancipancareeribus, et in eis viri ab eorum consortibus, liberis et e contra con-sanguineis, amicis, advocatis et procuratoribus visitar! misseque ibidemcelebrar! possent; ac dlcti officii Inquisitionis fiscalis ultra eo dumtaxatque ipsi testes deposuerunt reís non proponeret, et eisdem reís tempuset locum, in quibus eos crimina perpetrasse dicti testes deposueruntdeclarare deberet, et questiones aut torture non excederent indicia quede reo haberentur, aut iuris metas; nec dicti off leíales inusitatis ques-tionum aut torturarum generalibus (sic) uterentur, et semel questionibusexpositis novam ob causam iterum torturis, et quos aliis de causis iuratuentur síve ut de aliis deponant torqueri nullatenus possent; et sialiqui rei insontes vel inculpabiles reperirentur, suspecti tamen apudipsos inquisitionis ofíiciales remanerent, ipsi rei pro purgatione huius-modi quoscumque vellent ex quacumque parentella, a iure tamen nonprohibitos, testes nominare et eligere, et aliquibus ex eisdem testibusdeficientibus aut innocentiam huiusmodi ignorantibus, alios eligere et

1331 ALGUNOS BREVES Y BULAS INÉDITOS SOBRE... 495

an sue Innocentie notitiam haberent eosdem informare testes possent;nec propter suspicionis scrupulum huiusmodi pecuniariam aut aliquamaliam penam subiré deberent; et si aliqui ex eisdem accusatis ecclesiereconciliatis aliqua forsan ob temporis diuturnitatem in eorum confes-sionibus crimina oblivioni tradidissent et non dixissent, mitius cumeis agi nec huiusmodi ob causara carceribus mancipar! aut eorum bonaamittere deberent; nec officiales predicti contra filios, qui tempere quoeorum parentes aliqua crimina perpetrarunt sub illorum potestate erant,eo pretextu quod ipsi parentes eadem crimina confessi et ecclesie re-conciliati essent, et assererent eosdem filios tune temporis de lilis no-titiam habuisse. nisi cum plenaria testium informatione et illis ad minusviginti annos agentibus et maturo consilio procederé valerent; et illiex eisdem filiis qui propterea tune capti erant libere absque aliqua penarelaxarentur; dictique officiales contra dictos minores et ex suspicionein eorum mente generata aut alus levibus causis etiam contra alios adcapturara procederé nullatenus possent; et statutum per dictos inquisi-tores editum de comparendis coram eis filiis et nepotlbus reconciliato-rum seu condemnatorum et dando in scriptis nomina filiorum, filiarum,parentum et avorum ac aliorum consanguineorum et affinium suorum,ex quocumque latere descendentium, et quo in loco essent humati et ubitraherent morara ac de pluribus aliis rebus, de quibus ratlonem reddereobligabat, cassaretur et annullaretur; et cum testls aliquls ad depo-nendum de aliquo venlret, iudices predicti, ordinario locl et allis peri-tissimis personis assistentibus et presentibus, testera ipsum medio iura-mento examinare ac diligenter an illum de quo deponere Intendit odioprosequatur, seu lis Ínter eos aliquando orta, vel alicuius eius adversa-ril consansanguineus vel affinis, aut sibi pollicitum vel datura aliquidextiterit, seu odio vel pretio sit ad deponendum inductus, penam falsi-dici testis et omnia alia que de iure fuerint ad illius memoriam redu-cendo, interrogare tenerentur, ex quibus elicere possent an illius depo-sitionibus fides adhibenda esset; nec aliquis carceratus mancipar! possetnisi talis processerit coniectura quod vertsimile esset Ipsum condem-nandum venire; et sententie condemnatis reis eorumque advocatls etprocuratoribus presentibus, priusquam ad loca publica pervenirent, utex eis percipere valerent si aliquis in processu defectus extiterit ut iussuum allegare possent, legl et proferri deberent; nec ob id quod ex ali-qua gente huiusmodi descendat quispiam ad aliquas confraternltates velaliquarum ordinum professionum emissiones prohiberentur; ac insigniaet amictus illorum qui condemnatl fuissent ex monasteriis et ecclesiisac aliis loéis publicis, in quibus ad eorum infamiam penderent, tolle-rentur; et generaliter quod tam in modo procedendl quam sententiam fe-rendi observarentur in dicto officio inquisitionis forma et modi sacro-

496 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [341

rum canonum, nullo habito respectu ad alium stllum vel modum hac-tenus observatos, etiam si Ipsi inquisitores eorum stilum et modum hu-iusmodi posse iuxta litteras apostólicas eis concessas servare assererent;et littere apostolice a nobis seu successoribus nostris Romanía pontifi-cibus emanate et emanande per reos vel eorum procuratores, si sua In-teresset, eisdem inquisitoribus, quocumque eorum stilo non obstante,impune presentar! deberent prepositura extitit.

Et ipse Carolus rex, cupiens unicuique suum ius ministrar! nolensquein allenam messem mittere falcem, voluit et declaravit quod in singuliscapitulis predictis observarentur sacri cañones, sedis apostolice ordinataac decreta, nihil in contrarium perperam attentando; et si circa hecdifficultas interpretatione indigens emergeret, vel dubietas aut obscu-ritas resultaret, fieret desuper interpretatio per nos; et si quisplam deabusibus in dicto officio contra quemvls ex inquisitoribus seu ministrisipsius officii inquisitionis actiones dirigere aut accusationes seu que-relas proponere vellet, Id coram general! inquisitore explere posset,qui, iudicibus vel consiliariis minime suspectis secura assumptis et au-ditis hiñe inde partibus, unicuique ius suum tribuere, ac iustltie com-plementum exhibere, et si quod crimen apparuisset commissum, cuiuscognitio seu punitio ad secularem iudicem pertineret, dictus Carolusrex ut super hiis expedite ministraretur iustitia disponere deberet, ita uttalia committentes debita plecterentur pena, et aliis in exemplumtransiret.

Promisitque idem Carolus rex medio íuramento voluntatem ac de-clarationem suas predictas, necnon omnem interpretationem super pre-missis capitulis per nos faciendam observare et, quatenus ei incumberet,etiam per alios faceré observar!, ac nullam a iuramento huiusmodi abso-lutionem aut relaxationem petere aut obtinere, immo cuicumque relaxa-tioni et absolutioni iuramenti huiusmodi renuntiavit et renuntiat, proutin diversis scripturis auctenticis desuper confectis plenius dicitur con-tineri.

Quare pro parte dicti Caroli regís nobis fuit humiliter suppllcatumut voluntatem, declarationem, promissionem aut renuntiationem suashuiusmodi approbare et confirmare, aliaque in premissis opportune pro-videre de benignitate apostólica dignaremur.

Nos igitur, scripturarum predictarum et quorumcumque in eis conten-torum tenores pro expressis ac de verbo ad verbum insertis habentes,huiusmodi supplicationibus inclinati, ex certa nostra scientla, auctorl-tate apostólica tenore presentlum voluntatem, declarationem, promis-sionem et renuntiationem predictas ac prout illas concernunt omniaet singula in eis contenta et inde secuta quecumque approbamus et con-firmamus, supplemusque omnes et singulos tam íuris quam facti defec-

135] ALGUNOS BREVES V BULAS INÉDITOS SOBRE... 497

tus, si qui forsan intervenerint in eisdem, et quod iura oranla et singulacapitula predicta, sacri cañones, sedis eiusdem ordinata et decreta in-violabillter observari debeant; illosque ex dictis general! et alus inqui-sitoribus ac officli Inquisitlonls hulusmodí officiallbus et minlstris, pre-sentibus et futuris, qui premissls contravenerint et requisiti id totum inquo excesserint cum effectu non revocaverint, excommunicationis latesententie et privationis officii sive loci per eos tune obtenti ac perpe-tué inhabilitatis ad lllud obtinendum incurrere Ipso facto; ac presenteslitteras de surreptionis vel obreptionis vitio aut intentionis defectu nul-latenus subiacere, ñeque contra eas quicquam opponi posse; et sic perquoscumque tam ordinaria quam delegata et mixta auctoritate fungen-tes iudices et personas ubique iudicari, eognosci ac decidí deberé, sublataeis et eorum cuilibet aliter ludieandi cognoscendi et decidendi facúltate;neenon irritum et inane quidquid secus a quoquam quavis auctoritatescienter vel ignoranter contigerit attentari decernimus.

Quocirca venerabilibus fratribus nostris archiepiscopo Cesaraugus-tano1* et episcopo Terraconensi'20 per apostólica scripta mandamos, qua-tenus ipsi vel dúo aut alter eorum per se vel alium seu alios auctoritatenostra faciant confirmationem, suppletionem ae decretum predicta ple-num effectum sortiri et ab ómnibus inviolabiliter observari, non permit-tentes quemquam contra tenorem presentlum modo allquo molestar!,impedir! aut inquietar!; contradictores quoslibet et rebelles cuiuscumquedignltatis, gradus, status aut condlcionis existant et quavis auctoritatefungantur, per excommunicationis, suspensiones ac etíam localis et gene-ralis Interdlcti, neenon inhabilitatis ad Illa officla et alias quascumquearbitrio suo imponendas et exequer.das censuras et penas, ac alia iurisremedia, appellatione postposlta, compescendo, invocato etlam ad hoc siopus fuerit auxilio brachli secularis.

Non obstantibus felicis recordationis Bonifacii pape VIII, similiterpredecessoris nostri, etiam de una, et concilio generali de duabus dietisedita, ac alus constitutionibus et ordinationibus apostolicis, neenon sta-tutis et consuetudlmbus etiam luramento, confirmatione apostólica autquavis f irmitate alia roboratis, privilegiis queque, indultis et litteris apos-tolicis etiam motu proprio et ex certa sclentia ac de apostolice potestatlsplenitudine, et consistorialiter et per viam contractus et obligationls acstatuti perpetul, et cum quibusvis preservativis, exceptlvis, restltutlvis.deelaratlvls, annullatlvis, Irritatlvls, nostris attestativis et derogatorlarumderogatoriis aliisque efficacloribus et insolitis clausulis ac decretis asede predicta quomodolibet emanatis; quibus etiam si pro illorum suf-ficlentl derogatione de lilis eorumque totis tenoribus specialis et indi-

19 Juan de Aragón (1520-1532); EUBEL, III, p. 144.20 Pedro Polen de Cardona (1515-1530); EUBEL, III. p. 308.

AMH&LOCICA ANMUA.—32


vidua ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generales ídemimportantes, mentio seu quevis alia expressio habenda aut exquisitaforma servanda foret, et in eis caveatur expresse quod lilis nullatenusderogar! possit, tenoribus huiusmodi presentibus pro sufflcienter expres-sis ac de verbo ad verbum insertls, necnon modos et formas ad id ser-vandos pro individuo servatis habentes, hac vice dumtaxat, lilis aliasin suo robore permansuris, harum serie specialiter et expresse deroga-mus; ceterisque contrariis quibuscumque.

Nulli ergo etc. nostre approbationis, confirmationis, suppletionis,decreti, mandati et derogationis infringere vel ei ausu temerario con-traire. SI quis etc.

Datum Rome, apud Sanctum Petrum, anno etc. millesimo quingen-tésimo vigésimo, kalendis decembris, pontificatus nostri anno octavo.—A. de Castello.

anthologica a n n u a - saavedrafajardo.org · cumentos inéditos que me han salido al paso en el...

Documents