tema 1 o medio fÍsico: relevo e climas

TEMA 1TEMA 1O MEDIO FÍSICO: O MEDIO FÍSICO:

RELEVO E CLIMASRELEVO E CLIMAS

1.º PDC1.º PDC

O PLANETA TERRAO PLANETA TERRA

É un dos oito planetas É un dos oito planetas que xira en torno ao Sol que xira en torno ao Sol formando (xunto con formando (xunto con asteroides, cometas, asteroides, cometas, meteoritos e satélites) o meteoritos e satélites) o Sistema Solar.Sistema Solar.

Os planetas que Os planetas que compoñen o sistema compoñen o sistema solar son: Mercurio, solar son: Mercurio, Venus, Terra, Marte, Venus, Terra, Marte, Xúpiter, Saturno, Urano, Xúpiter, Saturno, Urano, Neptuno.Neptuno.

PARTES DA TERRAPARTES DA TERRA

NúcleoNúcleo: capa máis : capa máis interna.interna.

MantoManto: rodea o núcleo.: rodea o núcleo. CodiaCodia: capa externa da : capa externa da

Terra.Terra. HidrosferaHidrosfera: capa de : capa de

cauga que rodea a terra.cauga que rodea a terra. AtmosferaAtmosfera: capa gasosa : capa gasosa

que envolve todas as que envolve todas as anteriores.anteriores.

OS MOVEMENTOS DA TERRAOS MOVEMENTOS DA TERRA

MOVEMENTO DE MOVEMENTO DE ROTACIÓN: é o ROTACIÓN: é o movemento que realiza a movemento que realiza a Terra sobre si mesma e Terra sobre si mesma e que dá lugar á que dá lugar á alternancia entre día e alternancia entre día e noite.noite.

MOVEMENTO DE MOVEMENTO DE TRASLACIÓN: é o TRASLACIÓN: é o movemento que realiza a movemento que realiza a Terra arredor do Sol. Dá Terra arredor do Sol. Dá lugar á alternancia das lugar á alternancia das estacións.estacións.

LOCALIZACIÓN DUN PUNTO XEOGRÁFICOLOCALIZACIÓN DUN PUNTO XEOGRÁFICO

Para localizar un Para localizar un punto xeográfico punto xeográfico trázanse unhas trázanse unhas liñas imaxinarias liñas imaxinarias que dividen a que dividen a Terra en Terra en cuadrículas:cuadrículas:

PARALELOSPARALELOS MERIDIANOSMERIDIANOS

O Ecuador é o O Ecuador é o paralelo 0º e divide a paralelo 0º e divide a superficie terreste en superficie terreste en hemisferio norte e hemisferio norte e hemisferio sur.hemisferio sur.

O meridiano 0º é o de O meridiano 0º é o de Greenwich e divide a Greenwich e divide a superficie terrestre en superficie terrestre en hemisferio occidental hemisferio occidental e hemisferio oriental.e hemisferio oriental.

LONXITUDE E LATITUDELONXITUDE E LATITUDE

LONXITUDE: mídese polos meridianos e LONXITUDE: mídese polos meridianos e indica a distancia entre un punto indica a distancia entre un punto xeográfico e o meridiano 0º.xeográfico e o meridiano 0º.

LATITUDE: mídese polos paralelos e LATITUDE: mídese polos paralelos e indica a distancia entre un punto e o indica a distancia entre un punto e o Ecuador.Ecuador.

Ambas mídense en graos.Ambas mídense en graos.

O relevo da TerraO relevo da Terra

Vista desde o espazo a Vista desde o espazo a Terra parece un planeta Terra parece un planeta azul xa que o 71% é azul xa que o 71% é auga e só o 29% é terra. auga e só o 29% é terra. Todo o conxunto de auga Todo o conxunto de auga (salgada ou doce) (salgada ou doce) constitúe a constitúe a hidrosferahidrosfera. A . A maior parte de auga está maior parte de auga está recollida nos océanos. recollida nos océanos. Distinguimos cinco Distinguimos cinco océanos: Atlántico, océanos: Atlántico, Pacífico, Índico, Glacial Pacífico, Índico, Glacial Ártico e Glacial Antártico. Ártico e Glacial Antártico.

O RELEVO TERRESTREO RELEVO TERRESTRE

A terra que emerxeu A terra que emerxeu na superficie na superficie conforma os conforma os continentescontinentes: : América, Asia, África, América, Asia, África, Europa, Antártida e Europa, Antártida e Oceanía. A meirande Oceanía. A meirande parte da superficie parte da superficie terrestre concéntrase terrestre concéntrase no hemisferio norte.no hemisferio norte.

O RELEVO TERRESTREO RELEVO TERRESTRE

Está formado polas diferentes formas que Está formado polas diferentes formas que constitúen a superficie terrestre. É produto da constitúen a superficie terrestre. É produto da

suma das forzas tectónicas (volcáns, suma das forzas tectónicas (volcáns, terremotos, etc.) e dos axentes erosivos (auga, terremotos, etc.) e dos axentes erosivos (auga,

vento, accións dos seres vivos, etc.).vento, accións dos seres vivos, etc.).

A orixe do relevoA orixe do relevo

O relevo terrestre ten a O relevo terrestre ten a súa orixe nas forzas súa orixe nas forzas procedentes do interior procedentes do interior da Terra. Son dúas as da Terra. Son dúas as formas fundamentais:formas fundamentais: Formas elevadas ou Formas elevadas ou

pregamentospregamentos (montañas e (montañas e cordilleiras)cordilleiras)

Depresións Depresións e vales e vales provocados pola provocados pola ruptura da superficie ruptura da superficie nunha falla.nunha falla.

AS PRINCIPAIS FORMAS DO AS PRINCIPAIS FORMAS DO RELEVORELEVO

O RELEVO COSTEIROO RELEVO COSTEIRO Penínsulas: porción de terra rodeada de mar Penínsulas: porción de terra rodeada de mar

por todas as partes menos por unha (istmo).por todas as partes menos por unha (istmo). Illas: porción de terra rodeada de mar por Illas: porción de terra rodeada de mar por

todas partes. Un conxunto de illas todas partes. Un conxunto de illas denomínase arquipélago.denomínase arquipélago.

Golfos: terra baixa na que entra o mar.Golfos: terra baixa na que entra o mar. Cabos: saínte rochoso que penetra no mar.Cabos: saínte rochoso que penetra no mar. Rías: entrantes de mar que inundan vales Rías: entrantes de mar que inundan vales

estreitos na costa.estreitos na costa.

FORMAS DO RELEVOFORMAS DO RELEVO

O relevo continental:O relevo continental: Chairas: extensións planas de altitude menor a 150 Chairas: extensións planas de altitude menor a 150

metros.metros. Mesetas: zona chá cunha altitude de 650 metros. As Mesetas: zona chá cunha altitude de 650 metros. As

mesetas situadas a grandes altitudes denomínanse mesetas situadas a grandes altitudes denomínanse “altiplanos”.“altiplanos”.

Vales: zonas afundidas xeralmente percorridas por un Vales: zonas afundidas xeralmente percorridas por un río e situadas entre montañas.río e situadas entre montañas.

Montañas: son elevacións abruptas do relevo de Montañas: son elevacións abruptas do relevo de altura sempre superior a 1000 metros. Agrúpanse altura sempre superior a 1000 metros. Agrúpanse formando cordilleiras.formando cordilleiras.

O RELEVO DE EUROPAO RELEVO DE EUROPA

É un continente de reducida extensión (11 millón É un continente de reducida extensión (11 millón de Kmde Km22

En realidade Europa é unha prolonga ción de En realidade Europa é unha prolonga ción de Asia, da que está separada polos montes Urais Asia, da que está separada polos montes Urais e a cordilleira do Cáucaso.e a cordilleira do Cáucaso.

En relación co relevo, posúe formas de pouca En relación co relevo, posúe formas de pouca elevación. O pico máis importante é o Elbrus elevación. O pico máis importante é o Elbrus (5.633 metros), situado na cordilleira do (5.633 metros), situado na cordilleira do Cáucaso. E o río máis longo é o Volga.Cáucaso. E o río máis longo é o Volga.

¿Que debemos localizar no mapa ¿Que debemos localizar no mapa do relevo europeo?do relevo europeo?

A gran chaira europea.A gran chaira europea. Cadeas montañosas de orixe antiga: Cadeas montañosas de orixe antiga:

Montes Urais, Montes escandinavos, Montes Urais, Montes escandinavos, Macizo Central Francés, os Vosgos e a Macizo Central Francés, os Vosgos e a Selva negra.Selva negra.

Cordilleiras novas: Apeninos, Alpes, Cordilleiras novas: Apeninos, Alpes, Cárpatos, Balcáns, Cáucaso.Cárpatos, Balcáns, Cáucaso.

ZONAS CLIMÁTICASZONAS CLIMÁTICAS ZONA CÁLIDAZONA CÁLIDA: situada en torno ao Ecuador e delimitada polo Trópico : situada en torno ao Ecuador e delimitada polo Trópico

de Cáncer (norte) e de Capricornio (sur). Nesta área as temperaturas de Cáncer (norte) e de Capricornio (sur). Nesta área as temperaturas son moi elevadas durante todo o ano (superiores aos 18º). Isto é así son moi elevadas durante todo o ano (superiores aos 18º). Isto é así porque os raios solares inciden sobre esta zona de maneira porque os raios solares inciden sobre esta zona de maneira perpendicular e o seu efecto calorífico é maior. Na zona cálida perpendicular e o seu efecto calorífico é maior. Na zona cálida atopamos tres climas: O CLIMA ECUATORIAL, TROPICAL E atopamos tres climas: O CLIMA ECUATORIAL, TROPICAL E DESÉRTICO.DESÉRTICO.

ZONA TEMPLADAZONA TEMPLADA: está comprendida ao norte polo T. de Cáncer e o : está comprendida ao norte polo T. de Cáncer e o Círculo Polar Ártico e ao sur polo T. de Capricornio e o C. Polar Círculo Polar Ártico e ao sur polo T. de Capricornio e o C. Polar Antártico. As temperaturas suavízanse (18º-8º) e varían segundo as Antártico. As temperaturas suavízanse (18º-8º) e varían segundo as estacións do ano. Diferenciamos tres climas: MEDITERRÁNEO; estacións do ano. Diferenciamos tres climas: MEDITERRÁNEO; OCEÁNICO E CONTINENTAL.OCEÁNICO E CONTINENTAL.

ZONA FRÍAZONA FRÍA: delimitadas polos círculos polares e os polos. Presenta : delimitadas polos círculos polares e os polos. Presenta as temperaturas máis baixas do planeta xa que os raios do sol caen as temperaturas máis baixas do planeta xa que os raios do sol caen rasantes e apenas posúen forza. Debemos diferenciar aquí o CLIMA rasantes e apenas posúen forza. Debemos diferenciar aquí o CLIMA POLAR DO CLIMA DE ALTA MONTAÑA.POLAR DO CLIMA DE ALTA MONTAÑA.

ZONAS CLIMÁTICASZONAS CLIMÁTICAS

CONCEPTOS CLAVECONCEPTOS CLAVE Amplitude térmica: Amplitude térmica: é o é o

resultado de restar a resultado de restar a temperatura máis temperatura máis elevada acadada no ano elevada acadada no ano e a temperatura máis e a temperatura máis baixa.baixa.

Temperatura mediaTemperatura media: : consiste en sumar as consiste en sumar as temperaturas medias de temperaturas medias de cada mes e dividila entre cada mes e dividila entre 12.12.

Total de precipitacións: Total de precipitacións: total de cantidade caída total de cantidade caída por litro cuadrado.por litro cuadrado.

ZONA CÁLIDA: CLIMA ZONA CÁLIDA: CLIMA ECUATORIALECUATORIAL

Temperaturas Temperaturas elevadas e elevadas e constantes superiores constantes superiores aos 25º.aos 25º.

Mínima A.T. (1º-2º)Mínima A.T. (1º-2º) Precipitacións moi Precipitacións moi

abundantes durante abundantes durante todo o ano.todo o ano.

Paisaxe: selva virxe.Paisaxe: selva virxe.

ZONA CÁLIDA: CLIMA TROPICALZONA CÁLIDA: CLIMA TROPICAL

Temperaturas Temperaturas superiores a 20º.superiores a 20º.

Amplitude Térmica de Amplitude Térmica de 5º-10º.5º-10º.

Precipitacións Precipitacións abundantes en verán abundantes en verán e escasas no inverno.e escasas no inverno.

Paisaxe: a sabana.Paisaxe: a sabana.

CLIMA DESÉRTICOCLIMA DESÉRTICO

Temperaturas moi Temperaturas moi altas (grande altas (grande contraste entre o día contraste entre o día e a noite).e a noite).

Precipitacións case Precipitacións case inexistentes.inexistentes.

Paisaxe: desertoPaisaxe: deserto

PAISAXES ZONA CÁLIDAPAISAXES ZONA CÁLIDA

ZONA TEMPLADA. CLIMA ZONA TEMPLADA. CLIMA MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

Invernos de temperaturas Invernos de temperaturas suaves e veráns suaves e veráns calurosos.calurosos.

Amplitude térmica de 15º Amplitude térmica de 15º aproximadamente.aproximadamente.

Precipitacións escasas, Precipitacións escasas, case inexistentes no case inexistentes no verán.verán.

Paisaxe: bosque de Paisaxe: bosque de encinas, alcornoques, encinas, alcornoques, arbustos e matorrais.arbustos e matorrais.

Zona templada. Clima oceánico o Zona templada. Clima oceánico o atlánticoatlántico

Temperaturas suaves e Temperaturas suaves e regulares todo o ano, regulares todo o ano, debido á acción do mar.debido á acción do mar.

Amplitude térmica en Amplitude térmica en torno a 10º.torno a 10º.

Precipitacións Precipitacións abundantes todo o ano, abundantes todo o ano, aínda que diminúen no aínda que diminúen no verán.verán.

Paisaxe: bosque de folla Paisaxe: bosque de folla caduca (faia, carballos, caduca (faia, carballos, castiñeiros).castiñeiros).

ZONA TEMPLADA. CLIMA ZONA TEMPLADA. CLIMA CONTINENTALCONTINENTAL

Es el clima propio del interior Es el clima propio del interior de los continentes, onde non de los continentes, onde non chega a acción do mar, que chega a acción do mar, que suaviza as temperaturas.suaviza as temperaturas.

Gran amplitud térmica, Gran amplitud térmica, superior a 20º. Veráns superior a 20º. Veráns calorosos e invernos moi fríos.calorosos e invernos moi fríos.

Precipitacións escasas Precipitacións escasas (inferiores a 500 mm.), (inferiores a 500 mm.), aumentan no verán debido ás aumentan no verán debido ás tormentas.tormentas.

Paisaxe característica: taiga Paisaxe característica: taiga (bosques de folla perenne, (bosques de folla perenne, pradeiras, estepas).pradeiras, estepas).

PAISAXES CLIMA TEMPLADOPAISAXES CLIMA TEMPLADO

CLIMA FRÍO. CLIMA POLARCLIMA FRÍO. CLIMA POLAR

Temperaturas sempre Temperaturas sempre inferiores a 10º.inferiores a 10º.

Chuvias inexistentes, Chuvias inexistentes, aínda que a neve é aínda que a neve é persistente.persistente.

Nas zonas extremas Nas zonas extremas non existe non existe vexetación. A tundra vexetación. A tundra é a vexetación propia é a vexetación propia das zonas árticas non das zonas árticas non polares.polares.

Clima frío. Clima de alta montañaClima frío. Clima de alta montaña

As temperaturas As temperaturas descenden descenden progresivamente a progresivamente a medida que aumenta a medida que aumenta a altura (- 0,6º cada seis altura (- 0,6º cada seis metros).metros).

As precipitacións As precipitacións adquiren forma de neve a adquiren forma de neve a medida que ascendemos.medida que ascendemos.

A vexetación varía A vexetación varía dependendo da altura: dependendo da altura: bosque, pradeira e bosque, pradeira e ausencia de vexetación ausencia de vexetación do cumio.do cumio.