resultados da campaÑa do issga 2011-2012 da prevencion de...

RESULTADOS DA CAMPAÑA DO

ISSGA 2011-2012 DA PREVENCION

DE RISCO POR SILICE CRISTALINA

NAS EMPRESAS DE TRABALLOS

EN PEDRA E AGLOMERADOS DE

CUARZO.

Eleuterio Rodríguez Vila

Xefe da Sección de Hixiene de Campo

PROXECTO, DE ACORDO CO PLAN

DE ACTIVIDADES DO ISSGA 2011,

SOBRE A EXPOSICION DOS

TRABALLADORES A PO DE SILICE

EN EMPRESAS DO SECTOR DE

CORTE, TALLADO E REMATADO DA

PEDRA (CNAE 2370), INCLUINDO

OS AGLOMERADOS DE CUARZO.

ANTECEDENTES

Tendo en conta a problemática da silicose

que xurdiu no Pais Vasco en unha

marmorería na que se traballaba con

aglomerados de cuarzo na cal enfermaron

de silicose seis dos seus 11 traballadores,

o ISSGA considerou pertinente incluír este

sector nas funcións dos técnicos

habilitados.

En anos anteriores acometerase o estudio de po

en canteiras como consta no Plan de actividades

do ano 2010 no PR 16 denominado Estudo

epidemiolóxico canteiras

Por parte do ISSGA tamén se publicou na

súa Folla de Prevención nº 13 de outubro

de 2009 o documento PREVENCIÓN DA

SILICOSE NOS TALLERES DE

ELABORACIÓN DE PEDRA NATURAL a

cal ten moita relación co actual proxecto xa

que na mesma descríbese a problemática

que supón a exposición dos traballadores o

po de sílice.

FICHA DE DATOS DE SEGURIDADE

Silestone, do grupo Cosentino, S.A. emitiu unha

ficha de seguridade do produto e unha Guía de

boas practicas. A ficha indica entre outros datos a

composición do produto : 2.- Composición / Información sobre os

compoñentes.

2.1.- Descrición xeral dos compoñentes. Composición Xeral. Táboa 1.

3.- Identificación dos riscos.

O produto Silestone non presenta ningún tipo

de perigo para a saúde humana e o medio

ambiente segundo o Reglamento de

Sustancias Perigosas R.D. 255/2003 e

segundo as Directivas Europeas 67/548/EEC,

199/45/EEC e as súas correccións

93/112/EEC, 2001/58/EEC y 2001/60/EEC.

En cambio xa menciona o perigo no proceso

de elaboración :

O po xerado nos procesos de elaborado

conten sílice (SiO2)

El Reglamento CLP (CE) n.º 1272/2008, no contempla ningún

riesgo asociado al producto terminado Silestone®. No

obstante, en los procesos de elaboración, corte, tallado,

pulido, etc se puede generar polvo con contenido en sílice

(SiO 2). Contenido en sílice cristalina 70%-90%.

02 IDENTIFICACIÓN DE LOS PELIGROS

Indicando tamén o risco de sufrir un cancro de

pulmón :

Unha inhalación prolongada e masiva de

sílice cristalina pode causar fibrose pulmonar e

neumoconiose como a silicose, así como un

empeoramento doutras enfermidades

pulmonares (bronquites, enfisema, etc.) O

principal síntoma da silicose e a perda de

capacidade pulmonar. As persoas afectadas

de silicose teñen maior risco de sufrir

cancro pulmonar.

Real Decreto 1299/2006,

ANEXO 1

Cadro de enfermidades profesionais

Grupo Axente Sub-

axente

Acti-

vidade Código

Enfermidades profesionais con la relación das principais actividades capaces de

producilas

4 Enfermidades profesionais causadas por inhalación de sustancias e

axentes non comprendidas noutros apartados

A Po de sílice libre:

01 Silicoses

Traballos expostos a inhalación de po de sílice libre, e especialmente:

01 4A0101 Traballos en minas, túneles, canteiras, galerías, obras públicas.

02 4A0102 Tallado e pulido de rocas silíceas, traballos de canterías.

08 4A0108 Traballos en chorro de area e esmeril.

Provincias onde o INS detectou a aparición de novos

casos de silicose durante o ano 2010

GALICIA----2010

CADRO 6. Novos casos de silicose valorados no INS

Sete dos traballadores en activo diagnosticados

con neumoconiosis complicada, proceden da

industria da lousa e teñen unha historia laboral de

risco media de 30,0 anos; 6 proceden do sector da

lousa e teñen unha historia laboral de risco media

de 23,6 anos; 3 son traballadores da construción

cunha historia laboral de risco media de 17,6 anos;

2 proceden de canteiras en xeral e ten unhas

historial laborais de risco de 20 e 23 anos; un é un

traballador de marmorería, cunha historia

laboral de risco de 16 anos. Os 2 restantes

proceden un da minaría do carbón e outro da

industria cerámica pero descoñécense os seus

anos de risco.

2011

Evolución da enfermidade nos últimos 10 anos

se ben durante os últimos anos se apreciara

un descenso do número de novos casos de

silicose detectádevos no INS, durante o

pasado ano 2010, produciuse un novo

incremento do número de casos.

SILICOSE: datos

SISTEMA CEPROSS: DATOS DE ENFERMIDADES DECLARADAS DO GRUPO 4A01

(silicose): anos 2007 a 2010

A CORUÑA LUGO OURENSE PONTEVEDRA Total/ano

2007 0 1 25 20 46

2008 7 6 28 10 51

2009 12 3 25 27 67

2010 4 10 41 19 74

TOTAL 23 20 119 76 238

DATOS DOS ESTUDOS EPIDEMIOLÓXICOS REALIZADOS POLO INS e ISSGA

FASES DO PROXECTO

-En unha primeira fase do proxecto, de acordo

coa Inspección de Traballo e comunicación a

Asociación de empresarios de talleres de

pedra, procedese a elaboración de unha lista

de empresas na provincia de A Coruña

-Se lles vai xirar unha visita de

comprobación do estado xeral das

instalacións, do cumprimento da normativa e

as condicións xerais relativas a riscos por

sílice cristalina

MAPA DISTRIBUCION EMPRESAS

1

1

1 1

3

1

1

1

2

1

1

1

2

1

2

1

1

1

1

1

-Se elaborou unha folla de comprobación de

campaña en marmorerías que recolle

aspectos como ano da avaliación do po de

sílice, métodos de tomas de mostras, fichas

de seguridade, índices de exposición,

vixiancia da saúde, equipos de protección

individual, sinalización, vestiarios, limpeza,

proteccións colectivas, maquinaria e

formación dos traballadores.

HOJA COMPROBACIÓN CAMPAÑA MARMOLERÍAS _ SÍLICE CRISTALINA

Empresa: Domicilio social: Fecha visita:

CNAE: Servicio de Prevención: Mutua de Accidentes:

Actividad: Higiene

Teléfono: Seguridad

e-mail: Ergonomía

Plantilla: Personas exposición a sílice Montadores

Vigilancia de la Salud

Persona de contacto Personas entrevistadas

EVALUACIÓN POLVO _ SÍLICE

Año Servicio de Prevención Nº puestos evaluados cristobalita cuarzo VLA-ED cristobalita= 0,05 mg/m3

VLA-ED cuarzo= 0,1 mg/m3

Método MTA/MA 056/A6 Filtro membrana/difracción rayos X

Ciclón zona respiratoria trabajador UNE 481

Volumen aire > 480 litros y polvo < 2 mg

Informe:

Nombre técnico que realiza las mediciones

Sustancias consideradas: cristobalita y cuarzo

Datos de la empresa

Factores de exposición en el lugar de trabajo

Objetivo procedimiento medición

Procedimiento de medida

Fecha, comienzo y final de muestreo

Concentraciones mg/m3

Factores que influyan en los resultados

Resultado comparación valor límite

FDS Silestone o similar

Índice de exposición

I = CEL/VLA

Bien Medidas

1)sustancia o preparado y sociedad o empresa

2)identificación de los peligros

3) composición/información sobre los componentes

4) primeros auxilios

5) medidas de lucha contra incendios

6) medidas en caso de liberación accidental

7) manipulación y almacenamiento

8) control de exposición/protección individual

9) propiedades físicas y químicas

10) estabilidad y reactividad

11) información toxicológica

12) información ecológica

13) consideraciones sobre eliminación

14) información sobre el transporte

15) información reglamentaria

16) otra información

I ≤ 0,1 I ≥ 1

3 x I ≤ 0,25 3 x I ≤ 1, media geométrica ≥ 0,5

3 x I ≤ 1, media geométrica ≤ 0,5

OBSERVACIONES:

ANEXO I

Empresa:

VIGILANCIA DE LA SALUD

Año Servicio de Prevención Protocolos silicosis Nº Trabajadores

OBSERVACIONES:

EQUIPOS DE PROTECCIÓN INDIVIDUAL EPIs

Tipo FFP3 o P3

Zona donde se guardan

Marcado CE con 4 dígitos

Registro entrega de EPIs

Mascarillas Semimáscara Purificador de aire

forzado

SEÑALIZACIÓN

Comprobar la ubicación de la señalización y si es

reglamentaria

VESTUARIOS

Taquillas/doble taquilla Duchas/agua caliente Limpieza de ropa

LIMPIEZA DE INSTALACIONES

Barrido/aspirado Limpieza con agua Soplado

PROTECCIÓN COLECTIVA

Comprobar las máquinas de trabajo y la eficacia de la

aspiración, flujo suficiente de aire/renovación

Aspiración localizada Aspiración general Ventilación natural

PROCESO

a maioría dos talleres visitados xa reciben as

pranchas tanto de granito como as de aglomerados

de sílice cortadas na primeira fase, aínda que

quedan algúns que tamén realizan o corte de

bloques de gran tamaño mediante serras circulares e

con sistema húmido polo que a produción de po e

mínima como se comprobará nas correspondentes

medicións; e os procesos mais frecuentes a executar

nestes talleres son o corte das pranchas o tamaño

adecuado o seu destino como encimeiras, pranchas

de revestimento ou lapidas; este corte realizase nas

maquinas cortadoras que xa son todas con auga

polo que o nivel de emisión de po e mínimo ou nulo

PROCESO

O problema xurde nos seguintes procesos

de acabado como son corte manual con

radial (vaciados), abuxardado, desbastado,

pulido ou gravado cando se realizan en seco

e xenerase gran cantidade de po e

incrementase notablemente cando o traballo

e realizado cos aglomerados de cuarzo

(Silestone ou similar) nos que a porcentaxe

de sílice acada o 90 % co correspondente

risco de silicose.

RESULTADOS

EMPRESAS VISITADAS …….....25

CON DEFICIENCIAS POLVO………...23

ALMACEN DISTRIBUIDOR……….……1

CANTERA ASFALTOS………………….1

REQUIRESE MEDICION DE PO E PROGRAMA

MEDIDAS CORRECTORAS ………………………….11

REQUIRESE PROGRAMA MEDIDAS CORRECTORAS

POR NIVEL DE PO ELEVADO………………………..12

DILIXENCIAS EN LIBRO VISITAS…...18

ANOTACIONS EN FICHAS REQUERIMENTO.....7

COMPROBACION

ACOMETERON MEDIDAS CORRECTORAS.…8

PRESENTARON DOCUMENTACION

MEDIDAS CORRECTORAS………….……9

PARADAS DE TRABALLO…..…………..2

PASO AUTONOMOS…..……….………….2

PENDIENTES CERRE…………….………2

35%

38%

9%

9%9%

ACOMETERON

MEDIDAS

DOCUMENTACION

PARADAS

AUTONOMOS

CERRE

Campaña 2011-2012

Marmorerías

visitas en conxunto ca ITSS

Ano Marmorerías

2011 20

2012 22

Principais medida correctoras

0102030405060708090

100

48 31

52

93

9 9 16

Valores de exposición

profesional

sílice cristalina

0

5

10

15

20

25

30

35

40

conc sílice < VLA conc sílice VLA -2xVLA

conc sílice > 2xVLA

24

30

40

Cristobalita

Soamente en 3 casos se detectou unha

presenza de cristobalita por encima do

VLA-ED de 0,05mg/m3

Resultados Os niveis mais altos de exposición se

detectan en postos de pulido e acabados, no

posto de corte os valores son mais baixos

A protección respiratoria en moitos casos

non é a adecuada

Os vestiarios non reúnen moitas veces as

condicións mínimas, con dobre despacho e

recollida de roupa para o seu lavado

Non se manexan as FDS dos aglomerados

de cuarzo e dos demais produtos químicos

DOCUMENTACION

PRESENTADA XERALMENTE

POLOS SERVICIOS DE

PREVENCION FAI REFERENCIA A

MEDIDAS CORRECTORAS COMO

AS SEGUINTES:

CASO DE INDICE ELEVADO

Conclusións En relación a sílice libre e INACEPTABLE no posto

de operario de pulido (I= 2,92 >1) e INDETERMINADO

para o operario de corte (I=0,20 e 0,1<I<1)

Faise mención das medidas preventivas do RD

374/2001 artigo 5 como son a obriga do empresario

de eliminar ou reducir o risco do axente químico

sustituindoo por outro, e noutro caso modificar o

sistema de produción, control técnico, equipos,

medidas de ventilación, ou outras medidas

colectivas de protección e si non son efectivas

recurrirase a protección individual.

Vixiancia da saúde adecuada.

Formación e información.

Periodicidade da avaliación.

seguiranse as seguintes normas :

Dotarase o posto de traballo de pulido dunha

campana extractora como sistema de

cerramento para favorecer que o po de sílice

diríxase o sistema de aspiración.

Instalar taquillas diferenciadas de roupa limpa e sucia

Dispor dunha zona de lavado de roupa contaminada.

Vixiancia da saúde especifica

Realizar novas tomas de mostras de po silicótico

unha vez implantadas as medidas correctoras

Utilizar mascarillas de aspiración FFPP2 de forma obrigatoria

Limpar o solo con sistema húmido ou aspiración

Realizar os traballos de pulido en seco

nas zonas acondicionadas para o mesmo

Outro servicio de prevencion

Como observamos aparecen valores

INACEPTABLES con un índice de exposición 1,4

por exemplo para a cristobalita e dise o seguinte :

a)Organización dos sistemas de traballo

-Separar os lugares onde se manipulan os

axentes químicos.

-Ventilación adecuada da zona de traballo.

-Reducir o mínimo os traballadores expostos

-Rotación de traballadores

-Limitar a manipulación manual

b) Selección de equipos de traballo

c) Establecemento de procedementos adecuados

para uso e mantemento de equipos

d) Adoptar medidas hixiénicas adecuadas, tanto

persoais como de orden e limpeza

e) Redución da duración e intensidade das

exposicións

f) Medidas de protección individual si as outras

medidas non son suficientes

Estas medidas terían o seguinte orden prioritario:

1-Medidas para evitar ou reducir a emisión de po

Realización en húmido os traballos de mecanizado

Empregar maquinas de baixa velocidade

2-Medidas para evitar ou reducir a dispersión do po

Utilizar sistemas de extracción localizada na zona de

xeración

3-Medidas para a limpeza dos equipos e a

zona de traballo

- Emprego de métodos húmidos ou por

aspiración.

OBSERVACIONS

nestas e noutras conclusións emitidas polos

distintos servizos de prevención sempre acaban

recomendando as medidas de reducción de

emisión de po mediante a realización dos

traballos con procesos en húmido

No caso en que hai traballos de remate como o

pulido en seco, so nos queda a posibilidade

dunha medida da contención da dispersión do

po como e a aspiración localizada

*o traballo de pulido en seco deberase realizar

mediante un sistema de captación frontal coa

suficiente potencia para aspirar o po xerado

*dispoñer de unha mesa con rodas para a

aproximación ao extractor no momento do

pulido

*encabinar ou restrinxir a zona de pulido de

forma que sexa mais eficaz a aspiración,

evitando ademais a difusión ao ambiente xeral

da nave de traballo que poida afectar os outros

traballadores

Seguimento

Farase un seguimento destas melloras para ir

comprobando a súa implantación e eficacia,

intentando solucionar a problemática da silicose

Procurarase que tanto as medidas técnicas como

son: a incorporación de procedementos húmidos

e a mellora dos sistemas de aspiración e

métodos de traballo, sexan incorporados a

sistemática de traballo