relevo peninsular

O RELEVO DE ESPAÑA

UNIDADES DE RELEVO

A Meseta: Submeseta Norte e Submeseta Sur. As Cordilleiras interiores: Sistema Central e Montes

de Toledo. As Cordilleiras periféricas ou rebordes: Montes de

León, Cordilleira Cantábrica, Cordilleira Ibérica, Serra Morena.

As Cordilleiras exteriores: Macizo Galaico, Montes Vascos, Perineos, Cordilleiras Costeiro-Catalanas, Cordilleiras Béticas.

Depresións: Ebro e Guadalquivir. Relevo das illas Baleares Relevo das illas Canarias O litoral español: costa cantábrica, atlántica (galega

e andaluza), mediterránea, arquipélago balear e canario.

A MESETA

Fonte: google maps modificado..

É a unidade fundamental do relevo peninsular. É chaira elevada, resto do antigo Macizo Hespérico, xurdiu na oroxénese herciniana da era primaria. Foi arrasada pola erosión e convertida en zócalo. No terciario foi fracturada e deformada pola oroxénese alpina, de xeito que dentro dela poden diferenciarse o antigo zócolo primario, as cordilleiras e as concas sedimentarias interiores.

(Páx. 38)

A MESETA CENTRAL (Páx. 38)

• Dividida en dúas metades polo Sistema Central:

• Submeseta Setentrional (avenada polo río Duero)

• Submeseta Meridional (avenada polo río Tajo e Guadiana separados polos Montes de Toledo)

A MESETAOeste: antigo zócalo da era primaria

(páx. 38)

-Aflora nas penechairas zamorano-salmantina e extremeña, onde a erosión varreu os materiais terciarios depositados sobre o zócalo e deixou ao descuberto os materiais orixinarios (granito, lousa e cuarcita)

-Relevo constituído por penechairas salpicadas pola presenza de montes illas ou relevos residuais que permanecen sobre a penechaira debido á erosión diferencial.

- Os ríos cavaron profundas gargantas (denominadas arribes ou texos) ao encaixarse sobre os materiais duros en busca do nivel de base.

A MESETA (páx. 38) Oeste: antigo zócalo da era primaria

Restos dun antigo macizo erosionado e convertido nunha superficie de erosión penichá denominada penechaira, da que poden elevarse bloques graníticos ou poden perdurar restos do antigo macizo debido á erosión diferencial, formando montes illas. Neste caso os montes illas son restos dun relevo sedimentario que está en contacto coa penechaira.

Fonte: wikimeidia e elaboración propia

OESTE DA MESETAZÓCOLO

ESTE DA MESETACOBERTEIRA

Granito

Arxila

Calcaria

ALDEÁVILA

ARRIBES DO DUERO

Vista aérea do encaixamento da rede hidrográfica. A rede fluvial no intento por alcanzar o nivel de base, encaixase na penechaira. Os materiais duros que compoñen a penechaira, non facilitan a erosión dos ríos, que responden fundíndose na roca verticalmente polas zonas máis febles, creando relevos de gran pendente. Estes encaixes dos ríos reciben o nome de tajos (de aí o nome do río), riberos, arribes, etc.

Fuente: google maps

Prof. Isaac Buzo Sánchez

Imaxe da vila de Trujillo (Cáceres), que ocupa a parte exterior dun batolito granítico que sobresae da penichaira trujillano-cacereña que a circunda e que pode verse ó fondo de la fotografía. Tamén poden observarse no fondo relevos residuais próximos á cidade de Cáceres (Sierra da Mosca)

Relevo residual

Batolito granítico

Penechaira

Fuente: wikimeidia

A MESETA (páx. 39) Centro e leste: Concas sedimentarias interiores

• Páramo: superficie de erosión ben constituídas que pode estar fosilizada por potentes estratos sedimentarios. Caracterízase por unha, máis ou menos, elevada altitude cunha clara tendencia á planitude por amosar solos pouco desenvolvidos, rochosos ou pedregosos, cunha escasa vexetación. Terreo ermo, raso, desabrigado.

• Cerro testemuña ou oteros ou muelas: resto dunha plataforma nun relevo tabular.

• Campiña: afloramento de margas e arxilas que presenta formas chás levemente onduladas.

• Glacis: suave pendente, (menor do 10%) xeralmente formada pola lixivación e posterior deposición das partículas finas dun cono de dexección ou unha ladeira.

A MESETACentro e leste: Concas sedimentarias interiores (páx. 39)

- Orixe: formáronse na era terciaria cando a oroxénese alpina provocou fallas e o afundimento dalgúns bloques da Meseta, que ó principio constituíron lagos, recheándose con sedimentos terciarios, de tal forma que na parte inferior quedaron materiais brandos (areas, arxilas, xesos e margas) mentres que na parte superior habería materiais máis duros (calcarias lacustres)

- Relevo: cando durante o cuaternario lles afectou a erosión, estableceuse unha paisaxe tabular con páramos, campiñas e costas

Calcaria(Material duro)

Areas, arxilas, xesos e margas (Material brando)

Fuente: wikimeidia

A MESETA (páx. 39) Centro e leste: Concas sedimentarias interiores.

Paisaxe Tabular (Terra de Campos)

PÁRAMO

CAMPIÑA

Campiña (Terra de Campos)

CAMPIÑA

Campiña (TERRA DE CAMPOS)

Campiña

Glacis

Páramo

A MESETA (páx. 39) Centro e leste: Concas sedimentarias interiores

CASCO ANTIGO DE ZAMORA SOBRE UN CERRO TESTEMUÑA

PENECHAIRACONCA MESETARIA: PÁRAMO E CAMPIÑA

CAPA MESOZOICA CALCARIA

SEDIMENTOS ARXILOSOS

ZÓCOLO PALEOZOICO

(páx. 39)

Centro e leste: Concas sedimentarias interiores

SUBMESETA SUR: ALCARRIAS DO TAJO (páx. 39)

CERROS TESTIGOS OU ALCARRIAS

SUBMESETA SUR: LA MANCHA (páx. 39)

SUBMESETA NORTE E SUR (páx. 39)

• Parecidos: posición e evolución xeomorfolóxica.• Parte occidental afloramento do zócalo paleozoico

ríxido (arrasado pola erosión): penechaira.• Parte oriental: sedimentos (cobertera

sedimentaria) mesozoicos plegados e case totalmente arrasados.

• En resume: chairas rodeadas ou interrompidas por montañas dando unha morfoloxía tabular: Terra de Campos (Norte) ou La Mancha (Sur): uniformidade e monotonía rachada por áreas un pouco máis altas (Páramos)

SUBMESETA NORTE E SUR (páx.

• Diferencias: 1) Submeseta Norte máis homoxénea que a

Submeseta Sur: (avenada polo río Duero fronte Tajo e Guadiana cos Montes de Toledo como interfluvio).

2) Altitude: 850-800 m. fronte 700-500 m: basculamento da Submeseta Sur cara o Atlántico mentres que a Norte mantén unha altitude similar.

3) Submeseta Norte: aillada practicamente por montañas. Sur: aberta cara o oeste.

SUBMESETA SUR (páx. 39) ZONA VOLCÁNICA DO CAMPO DE CALATRAVA

SUBMESETA SUR (páx. 39)

CAMPO DE CALATRAVA: CASTILLEJOS DE LA BIENVENIDA

A MESETA:As serras interiores (páx. 39)

-Orixe: terciario cando como consecuencia da oroxénese alpina, o zócolo fracturouse, elevándose algúns bloques e fundíndose outros.

-Materiais: son iguais que os do resto da penechaira (granito, lousa e gneis) e os cumios son suaves debido a que non son máis que superficies de erosión levantadas.

- Cordilleiras:

-O Sistema Central: Relevo vigoroso que divide a Meseta á metade. As serras máis destacadas son : Ayllón, Somosierra, Guadarrama, Gredos e Gata.

-Montes de Toledo: De menor altitude divide en dous á submeseta sur, separando a conca do Tajo da dol Guadiana. A serra máis importante é a de Guadalupe.

SISTEMA CENTRAL (páx. 39)

• Elevación montañosa de 700 km de lonxitude, esténdese con orientación NL-SO dende a Cordilleira Ibérica ata a Serra da Estrela en Portugal.

Serra de SomosierraSerra de Ayllón

Serra de Gredos

Pico del Moro Almanzor, 2.592 m

A MESETA:As serras interiores

Partindo do Macizo Hespérico elevado durante a oroxenia herciniana na era primaria (1), e tralo arrasamento durante o secundario (2), prodúcese a fractura do macizo antigo xerándose unha paisaxe de estrutura xermánica, con bloques elevados e bloques fundidos (3). Os bloques elevados (Horst) son zonas que se rexuvenecen e se transforman nas líñas de cumio (redondeadas porque proveñen dunha penechaira). Os bloques fundidos (Graben) transfórmanse en fosas sedimentarias, de interior.

Fuente: http://www.gredos-norte.com/parque/geologia.html Prof. Isaac Buzo Sánchez

(Páx. 39)

SISTEMA CENTRAL: SIERRA DE GUADARRAMA

(páx. 39)

SISTEMA CENTRAL: SERRA DE GREDOSPICO DEL MORO ALMANZOR (2592 m.)

SISTEMA CENTRAL: SIERRA DE GATA. PEÑA DE GATA (páx. 39)

SISTEMA CENTRAL (DEPRESIÓNS INTERIORES):

VAL DO JERTE E TIÉTAR (páx. 39)

A MESETA: (páx. 39)

As serras interiores: Montes de Toledo

As VilluercasSerra de Guadalupe

A MESETA:(páx. 39 e páx. 36: erosión diferencial)As serras interiores: Montes

de Toledo

Serra de Guadalupe (Cáceres) pertencente aos Montes de Toledo. Exemplo de relevo apalachense. Antigo macizo Hespérico, durante a erosión da era secundaria parte do seu relevo pregado quedou cuberto de material sedimentario. Trala fractura do Macizo Hespérico, durante o terciario, o bloque elevouse, reiniciándose os procesos erosivos sobre os materiais que cubrían os antigos pregues, que saíron de novo á luz. Hoxe pódense observar os anticlinais e os sinclinais.

RELEVO APALACHENSE:EROSIÓN DIFERENCIAL (páx. 36)

• Erosión diferencial: erosión producida en áreas onde a topografía é inicialmente similar (unha chaira) pero os materiais da base (que están distribuídos estratigraficamente inclinados) son diferentes (por exemplo cuarciña e lousa). A erosión fará surcos nos estratos de lousa, mentres nos estratos onde hai cuarzo, formaranse crestóns.

OS REBORDES DA MESETA

• Están formadas polas cordilleiras que rodean a Meseta:

1. Montes de León.

2. Cordilleira Cantábrica.

3. Sistema Ibérico

4. Sierra Morena.

(páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA(páx. 40-41)

Son cordilleiras que se formaron durante a era terciaria polo rexuvenecemento de bloques da Meseta ou polo pregamento dos materiais depositados polo mar durante a era secundaria nos rebordes da Meseta (debido ás transgresiós mariñas). Son o Macizo Galaico-Leonés, a Cordilleira Cantábrica, o Sistema Ibérico e Serra Morena

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA

MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40)

• Situados ao NO da Meseta presentan varios núcleos montañosos que superan os 2000 m. O pico máis alto é o Teleno con 2188 m. Destacan varias serras como as de Segundeira e Cabrera. Ao nordés sitúase a serra dos Ancares, e entre esta e os Montes de León, a fosa do Bierzo. Era o ángulo noroeste do zócolo da Meseta e durante a oroxénese alpina fracturouse e rexuveneceuse. Está formado por materiais da era primaria, e presenta montañas redondeadas de pouca altura, cortadas por multitude de fallas

OS REBORDES MONTAÑOSOS

DA MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40) DEPRESIÓN DO BIERZO: MAPA DA COMARCA

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA MONTES DE LEÓN

DEPRESIÓN DO BIERZO: PONFERRADA (páx. 40)

AS MÉDULAS (páx. 40)

TELENO (vista dende Astorga) (páx. 40)

LAGO DE SANABRIA (páx. 40)

ANCARES LEONESES (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS

DA MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40) CAMIÑO DE SANTIAGO: FONCEBADÓN (ENTRE O BIERZO E A MARAGATERÍA)

MACIZO GALAICO (páx. 50)

“No centro-oeste de Galicia predominan alineacións N-S; ao bloque externo litoral, onde se entalanas rías, sucede, tras un estreito suco de fosa, o remonte ata os 400-500 m no chanzo de Santiago. Desde esta grade, que coroa un anaco de penechaira cortado pola diseción, outro escarpe eleva o nivel ata 800-1.100 m no horst granítico da Dorsal Galega, da que o trazo de cumes fixa a divisoria entre o Miño e a rede centrífuga das rías, amosando a súa subordinación á tectónica.Ao este da Dorsal esténdese unha sucesión de cubetas con fondo cara aos 500 m e anchura da ordede 50 km desde o norte de Lugo ata o de Ourense, formando no esencial a conca do Miño, polaTerra Cha e a chaira de Monforte, que cara ao sur de Ourense, e tras un leve limiar, dá paso á fosa da Limia. (…)No este de Galicia, o oeste astur-leonés e noroeste de Zamora, o paso ao relevo neto de montañanon implica un simple ascenso en escada de bloques, senón un cruce e puzzle de moles e fallas. as de trazo N-S, paleozoicas reactivadas, ou as armoricanas NO-SE, córtanse coas O-E da tectónica alpina. (…)”

Ricardo Méndez e Fernando Molinero (coords.): Geografía de España. Ed. Ariel.

RÍAS ALTAS, dende Ribadeo

ata Muros

RÍAS BAIXAS,dende Muros

ata a foz do Miño

AS RÍAS

GALEGAS

TIPOS DE

MACIZO GALAICO (páx. 50)

Trátase dun relevo antigo, moi fragmentado que conta coas seguintes unidades:

Serras Orientais (Ancares, Courel) Serras Sudorientais (Eixe, Queixa, Maceda e Xurés) Serras Setentrionais (Xistral e Lourenzá) Meseta ou Penechaira lucense (Terra Cha, Depresión de

Sarria e Lemos Serras Centrais: Faladoira ao Suído. Depresión meridiana Padrón-Tui. Chairas e serras litorais (Capelada, Pindo, Barbanza) Singularizase do Macizo Leonés por: relevo intenso,

predominio de rochas silíceas e polo seu medio bioclimático

MACIZO GALAICO (páx. 50)AS ZONAS MONTAÑOSAS

• Catro grandes unidades de relevo:• Serras Setentrionais situadas ao Norte e son unha barreira

paralela ao mar Cantábrico que separan a costa da meseta central lucense destaca: Serra do Xistral (Cadramón 1.056 m é a cota máis elevada).

• Serras Centrais, que atravesan Galicia de norte a sur e serven de divisoria administrativa entre A Coruña-Lugo e Pontevedra-Ourense: Faladoira, Loba, Cova da Serpe, Faro de Chantada, Farelo, Faro de Avión, Suído.

• Serras Orientais (Ancares (Penarrubia 1.826 m) e Courel) e Sudorientais: Queixa (Cabeza de Manzaneda 1.778 m, San Mamede, Xurés, Eixe e Segundeira (Pena Trevinca 2.124 m))

• Serras Litorais: Capelada, O Pindo, Barbanza, Xiabre, Morrazo.

MACIZO GALAICO (páx. 50)AS TERRAS CHÁS

• Chairas e mesetas.• Meseta de Lugo, situada no interior, é a

chaira máis extensa de Galicia prolóngase cara o norte cara a Terra Cha que ten como centro Vilalba.

• Depresións zonas afundidas por debaixo do nivel das chairas: interiores: Sarria, Monforte, Maceda, A Limia, Monterrei. Litorais: depresión Tui-Padrón.

• Chairas litorais: Bergantiños e Mariña Lucense.

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS ORIENTAIS: ANCARES

PIORNEDO. SERRA DOS ANCARES

MACIZO GALAICOSERRAS ORIENTAIS: COUREL

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS ORIENTAIS: COUREL

MACIZO GALAICO (páx. 50) ENTRE AS SERRAS ORIENTAIS E SUDORIENTAIS: CAÑÓN DO SIL

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS SUDORIENTAIS

SERRA DO XURÉS

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS SETENTRIONAIS: SERRA DO XISTRAL

MACIZO GALAICO (páx. 50) MESETA LUCENSE

TERRA CHA: LAGOA DE COSPEITO

MACIZO GALAICO (páx. 50) MESETA LUCENSE: PENECHAIRA DE MONFORTE

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS CENTRAIS: SERRA DA FALADOIRA

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS CENTRAIS: SERRA DO SUÍDO

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS LITORAIS: SERRA DA CAPELADA

MACIZO GALAICO (páx. 50) SERRAS LITORAIS: MONTE PINDO

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:

A Cordilleira Cantábrica (páx. 40)

• Non hai un rasgo común para toda a cordilleira.

• A grande disimetría N-S: o acceso á Meseta é leve debido a que os desniveis son medios; nembargantes dende a cordilleira ata a costa cantábrica os desniveis son bruscos, provocando que os ríos encaixase en profundas fouces e gargantas.

• Constitúe o reborde setentrional da Meseta e os seus relevos máis destacados elévanse ao redor dos 2500 m.: Peñavieja, Torre Cerredo, Naranjo de Bulnes e Cordel.

• Mostra unha grande unidade e unha aliñación constante este-oeste aínda que xeolóxica e xeomorfoloxicamente diferéncianse dous sectores: occidental e oriental.

SECTOR ASTURIANOOCCIDENTAL

SECTOR CÁNTABROORIENTAL

• Sector occidental ou macizo asturiano: xeoloxicamente, prolongación do Macizo Galaico chegando ata Llanes. Os materiais son da era primaria que formaban parte do zócolo da Meseta e rexuveneceron na oroxénese alpina. No seu extremo occidental, a diferente dureza dos materiais (lousas e cuarcitas) deron lugar a exemplos de relevos apalachenses. No seu extremo oriental existe un gran afloramento de calcarias primarias, que constitúe os Picos de Europa, onde se atopan as maiores alturas da Cordilleira (Torre de Cerredo, Peña Vieja e Naranjo de Bulnes) accidentado por fosas tectónicas. O punto de inflexión e contacto co sector central denomínase “xeonllo asturiano”.

A Cordilleira Cantábrica (páx. 40-37)

• Sector Oriental ou montañas de Santander: de tipo alpino, onde o zócalo desaparece baixo a cobertera que se engrosa e dá lugar a unha zona calcaria que foron depositados polo mar no borde da Meseta de pregues suaves.

• Diferencia de materiais xerou unha erosión diferencial: relevo xurásico. (ver páx. 37)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA: Cordilleira Cantábrica: Babia (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Cordilleira Cantábrica: Somiedo (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Cordilleira Cantábrica: Pajares e Luna (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Cordilleira Cantábrica: Garganta do Cares. Picos de Europa

(páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:A Cordilleira Cantábrica: Picos de Europa: Lago Enol (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Cordilleira Cantábrica: Picos de Europa: Naranjo de Bulnes

(páx. 40)

A Cordilleira Cantábrica: La Liébana. Potes (páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:A Cordilleira Cantábrica: La Liébana. Potes. Teleférico de Fuente Dé

(páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:A Cordilleira Cantábrica: Valle del Matienzo. Erosión

diferencial: relevo xurásico (páx. 40-37)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico (páx. 40-41)

• A Cordilleira Ibérica que separa a Meseta da depresión do Ebro, non é tan compacta como a serra Cantábrica ou robusta como os Pireneos.

• Amplas concas locais a dividen en varias unidades e quítanlle o carácter de cordilleira continua. É moi variada dentro da sinxeleza das alineacións morfoestruturais podendo distinguirse dende o NO (Serra da Demanda) ata Alcoy -400 Km. de longo- varios sectores diferenciados.

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico (páx. 40)

Cordilleira intermedia (estrutura saxónica) formada na súa maior parte por materiais da era secundaria depositados polo mar no borde oriental del zócolo da Meseta, que se pregaron na oroxénese alpina. Os materiais primarios só existen nalgúns sectores onde a coberteira de material do terciario era pouco espesa e permitiu o afloramento do zócolo rexuvenecido pola oroxénese alpina. Distínguense dous sectores:

-O tercio norte, de dirección NO-SE, inclúe as maiores alturas da cordilleira (Picos de Urbión, 2235m)

-Dende o Sureste de Soria, o Sistema Ibérico bifurcase en dúas pólas: a póla interior ou castelá (Serra de Albarracín (primaria) e Serranía de Cuenca, calcaria) e a póla exterior ou aragonesa (Serras de Javalambre e Gúdar, de materiais calcarios). Éstán separadas por unha fosa tectónica (a fosa de Calatayud), que se recheou con materiais terciarios.

SISTEMAIBÉRICO

Serra da Demanda

SISTEMA IBÉRICO

DEPRESIÓN DO EBRO

SUBMESETA

SISTEMA C

ENTRAL

SUBMESETA

Pico San Lorenzo

Picos de UrbiónMoncayo

Serra de Albarracín

Serranía deCuenca

Serra de Gúdar

r de C

alatayud

Maestrazgo

Serra de Javalambre

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico (sector norte) (páx. 40-41)

•No tercio NO, a cordilleira elévase bruscamente con alineacións ríxidas e macizos importantes: Demanda, Urbión (2.235 m.) e

Cebollera.

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Picos de Urbión (páx. 40-41)

Picos de Urbión, na Rioja, onde o Sistema Ibérico presenta os materiais máis antigos. É produto da elevación dun bloque do macizo Hespérico durante a oroxenia alpina (estilo xermánico). Atopámonos con materiais da era primaria, nalgunas partes cubertos por materiais sedimentarios máis modernos. Podemos observar modelado glaciar. Aquí atópanse os puntos máis altos do Sistema.

Fuente: wikimeidia

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Picos de Urbión. Laguna Negra

(páx. 40-41)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Monte Moncayo (páx. 40-41)

• No tramo medio (dende o SE de Soria ata máis alá de Teruel) perde vigor e queda separado por unha depresión ou fosa duns 200 Km de longo por 10 ou 15 Km de ancho: Depresión lonxitudinal Ibérica de Calatayud-Teruel. Esta fosa, que orientou o río Jiloca recheouse por sedimentos terciarios, divide parte da cordilleira en dúas pólas paralelas:

• Interior ou Castellana (destacando Serra de Albarracín e Serranía de Cuenca)

• A lindante coa depresión do Ebro ou aragonesa (Moncayo: 2313 m., Gúdar e Javalambre)

• Sector Oriental: Maestrazgo (fallas escalonadas N-S, paralelas á costa que se afunden progresivamente baixo mar (Columbretes, Cofrentes)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Serra do Albarracín (páx. 40-41)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Serranía de Cuenca (páx. 40-41)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:Sistema Ibérico: Serra do Maestrazgo (Ares del Maestre)

(páx. 40-41)

Sistema Ibérico: Javalambre-Gúdar (páx. 40-41)

Fonte: www.turismodearagon.com

A rama exterior do Sistema ibérico componse das serras de Gúdar-Javalambre e o Maestrazgo. Arriba Embalses de Balagueras. Pódese observar estratos calizos duros na parte superior dos outeiros.

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:SERRA MORENA (páx. 41)

- Non é propiamente unha cordilleira, sino máis ben un escalón brusco entre a Meseta e ol Valle do Guadalquivir.- A súa orixe interpretouse como unha xigantesca falla, pero parece que se trata dunha gran flexión fracturada en moits puntos, producida polo empuxe dende o sur ó elevarse as Cordilleiras Béticas.- O roquedo é da era primaria, de cor escura, o que xunto a súa vexetación, tamén escura (xara) dálle o nome á Serra.- As serras máis destacadas son Madrona, Pedroches e Aracena.

Fonte:http://www.cprcalahorra.org/alfaro/Geografi.htm

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:SERRA MORENA: SERRA DA MADRONA (páx. 41)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:SERRA MORENA: DESPEÑAPERROS (páx. 41)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETA (páx. 41)

Trátase daquelas cordilleiras que se formaron durante a oroxénese alpina na era primaria o pregarse os materiais depositados nas fosas oceánicas béticas e pirenaicas.Son:-Montes Vascos-Pireneos-Cordilleira Costeiro Catalana-Cordilleiras Béticas

MONTES VASCOS: AITZGORRI (páx. 43)

MONTES VASCOS (páx. 43)

• Situados entre a Cordilleira Cantábrica e os Pireneos con 250 km. de lonxitude de O-E. Formados por materiais da era secundaria dobrados, afectados pola oroxenia alpina, nos que predominan as rochas calcarias. Os relevos son pouco elevados e de formas redondeadas pola erosión. Os cumios son Aitzgorri (1544 m) e Peña Gorbeia (1475 m)

MONTES VASCOS: PEÑA GORBEIA (páx. 43)

CORDILLEIRAS EXTERIORESCORDILLEIRAS COSTEIRO CATALANAS (PÁX. 43)

• Aliñación de 270 Km paralela ao litoral Mediterráneo dende o Ampurdán a desembocadura do Ebro (conectando co Maestrazgo)

• A zona norte está formada por materiais da era primaria fracturados pola oroxenia alpina (estructura xermánica)

• A zona sur presenta sedimentos calcarios do secundario, dobrados na oroxenia alpina cunha modelaxe cárstica.

• Tres unidades:• Cordilleira Prelitoral: danse as maiores

altitudes no macizo de Montseny e Montserrat.

• Depresión prelitoral: materiais sedimentarios do terciario.

• Cordilleira litoral: paralela a costa relevos pouco elevados (Montenegre, Garraf)

MONTSENY MONSERRAT

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETA

OS PIRENEOS (PÁX. 43)

• 440 Km. de lonxitude entre o golfo de Biscaia e León. Constituíuse durante a oroxenia alpina con materiais da era primaria e secundaria.

• Presenta grandes altitudes: Aneto (3404 m.) Posets (3375 m.)

Os Pireneos presentan unha estrutura complexa:

- Zona axial de rochedo da era primaria, pertenecente a un antigo macizo herciniano rexuvenecido na oroxénese alpina. É a zona máis alta e de relievo máis abrupto (Montes Malditos co Aneto e Monte Perdido).

- Os prepirineos, ó sur da zona axial, son de materiais secundarios calcarios, depositados na fosa pirenaica e levantados na oroxénese alpina. Son menos altos, de formas máis suaves e se estruturan en dúas alineacións paralelas á zona axial: as serras interiores, pegadas ó Pireneo herciniano, e as serras exteriores, paralelas ás anteriores polo sur.

- A depresión media é unha longa e estreita depresión margosa que separa as serras interiores e as exteriores prepirenaicas.

Fonte:http://www.cprcalahorra.org/alfaro/Geografi.htm

OS PIRENEOS: ANETO (PÁX. 43)

• Pireneo axial: eixo directriz, un fragmento da cordilleira herciniana incorporada a oroxenia alpina e elevado ata a altura na que se atopan as últimas etapas oroxénicas (materiais precámbricos e primarios: lousas e granitos) é o Pireneo propiamente dito, o das máximas altitudes e formas abruptas: Canigó, Posest, Montes Malditos: Aneto (3404 m.) e Monteperdido.

PIRENEO: PARQUE NACIONAL DE

ORDESA-MONTE PERDIDO (PÁX. 43)

• Prepireneo: constituído pola coberteira secundaria plegada (con materiais sedimentarios de orixe mariño, margas e calcarias)

• O Prepireneo español divídese:• Serras interiores (pegadas ó Pireneo herciniano:

Collarada (2.963 m.), Cadí...• Serras exteriores: paralelas ás anteriores e de

alturas modestas: Leyre, Loarre, Guara.• Depresión media Prepirenaica: Canle de Berdún

avenada polo río Aragón, bacía do Tremp.

PREPIRENEO: CORDILLEIRA INTERIOR: COLLARADA E CADÍ

(PÁX. 43)

DEPRESIÓN MEDIA PREPIRENAICA: CANLE DE BERDÚN (NO EXTREMO JACA) (páx. 43)

SUBPIRENEO: COMARCA GIRONDENSE DA GARROTXA: OLOT (VOLCÁNICA) (páx. 43)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas (páx. 43)

• Son un conxunto montañoso duns 600 Km. de lonxitude que se prolonga entre Xibraltar e o Cabo da Nao.

• Desaparece polo Mediterráneo e volve a emerxer nas Baleares.

• Creada trala oroxenia alpina ao chocar as placas Ibérica e africana.

• Están formadas por dobras alóctonas desprazadas de S a N e que orixinan mantos de corremento.

• É a área máis inestable da península xeoloxicamente.

-Presentan unha gran complexidade xeolóxica e as maiores alturas da Península. Os seus pregamentos orixinaron dous grandes conxuntos: a Cordilleira Penibética e a Subbética cunha depresión intermedia.

-A Cordilleira Penibética bordea a costa. Formada por materiais da era primaria pertenecentes ó antigo macizo herciniano bético rifeño que levantado durante a oroxenia alpina. O cumio máis elevado é Serra Nevada cos Picos Mulhacén e Veleta.-A Cordilleira Subbética está no interior e se compón de materiais depositados na fosa bética durante a era secundaria. Alternativamente aparecen estratos duros (calcarias) e brandos (margas), polo que ó pregarse polo acercamento da placa africana á ibérica, orixináronse corrimentos de materiais que se desprazaron de sur a norte grandes distancias. Serras máis destacadas Grazalema, Ubrique e Cazorla.-Entre ambas existe a depresión intrebética, que se atopa fragmentada en varias depresións pequenas (hoya de Ronda, Antequera, Guadix, Baza), recheas con materiais terciarios, que dan lugar a unha paisaxe de badlands dada a aridez do clima.

• Dividese en:• Cordilleira Penibética: bordea a costa e ten os

cumios máis elevados: Mulhacén (3478 m.: cumio peninsular), Ronda, Almijara, Tejeda, Baza, Gádor, Filabres e Estancias.

• Cordilleira Subbética arco exterior de plegamento con cumios máis modestos: Grazalema, Pandera, Segura, Cazorla (1830 m.), Sagra e Espuña.

• Depresión Intrabética ou Surco Intrabética: corredor de Boyar, hoya de Antequera, Granada, Guadix e Baza.

Subbética

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Mulhacén (páx. 43)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Serra Nevada (páx. 43)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Serranía de Ronda (páx.

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Serra de Grazalema (páx.

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Serra do Segura (páx. 43)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETACordilleiras Béticas: Hoya de Baza (páx. 43)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETA (páx. 41-42)

Trátase das depresións do Ebro e do Guadalquivir. Ambas eran fosas prealpinas, que trala oroxénese terciaria quedaron entre as cordilleiras alpinas e os macizos antigos como brazos de mar que entran no continente. Durante o Terciario e o Cuaternario fóronse colmatando dando lugar a relevos horizontais. Como restos de aquel antigo mar que as cubría, atopamos as zonas das marismas do Guadalquivir.

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETASIMILITUDES (páx. 41-42)

• Fosas prealpinas ubicadas no reborde dun cratón e unha cordilleira xeosinclinal: Ibérico-Sistema Bético: Guadalquivir. Cratón Ibérico-Pireneos: Ebro.

• Son bacías de subsidencia terciaria: acumulan depósitos das montañas laterais.

• Teñen unha disposición triangular e asimétrica o río Ebro e Guadalquivir está máis perto ao Sistema Ibérico e Serra Morena respectivamente. Por que?

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADIFERENCIA (páx. 41-42)

• A subisdencia é máis complexa no Ebro que no Guadalquivir.

• Predominan sedimentos continentais-lacustres no Ebro e mariños no Guadalquivir.

• Ebro maior variedade litolóxica (rochas detríticas, evaporitas e calcarias lacustre) Guadalquivir sedimentos finos margosos e arxilosos.

• Guadalquivir chairas e outeiros redondeadas e de pendentes suaves. Ebro: mesas, costas e crestas.

• Ebro máis pechado ao mar (Cordilleira Costeira Catalana (Mequinenza encaixase coa Serra do Maestrazgo. Guadalquivir ábrese cara o Atlántico.

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Ebro (páx. 41)

• Sitúase entre o Sistema Ibérico e os Pireneos, nunha zona ancha deprimida de forma triangular. Ten 380 Km. de lonxitude e 150 Km. de anchura máxima.

• No sector oriental afloran terreos mariños (margas). Os terreos continentais e lacustres son areas e conglomerados (brechas, pudingas) que se sitúan no borde da conca e ó pé do Pireneo.

• No centro da conca non chegan estes aportes grosos e por iso predominan os materiais finos arxilosos e areosos instalados entre sales sódicas e potásicas.

-É paralela ós Pireneos e atópase pechada por estes, o Sistema Ibérico e a Cordilleira Costero-Catalana. - A depresión estivo ocupada polo mar, colmatándose co tempo, primeiro transformada nun gran lago e logo servindo de cauce ao río Ebro que se abriu camiño cara o mar a través das Cordilleiras Costeiro-Catalanas.- Contén depósitos mariños e continentais, grosos nos rebordes montañosos (conglomerados) e máis finos no centro (arenitos, margas, xesos, calcarias e sales). A diferente dureza dos materiais e o clima árido, deron lugar a diversas formas de relevos:

-Os Somontanos ou Pédemontes pirenaicos e ibéricos: terras chas aínda que lixeiramente inclinadas. Materiales grosos e duros. A erosión dá lugar á formación de Mallos (torreóns rochosos individualizados pola erosión) e hoyas (depresións erosivas en materiais brandos) que poden ser pequena (dando lugar a lagoas) ou grandes (Huesca, Barbastro)-O centro da depresión, os estratos son horizontais e alternan calcarias duras e arxilas, margas e xesos brandos, como resultado dan un relevo de moas ou planas (se conservan as calcarias) ou badlands, onde a aridez é grande.

ErosiónErosión

Auga Mariña

Colmatación

Fuente: elaboración propiaProf. Isaac Buzo Sánchez

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Ebro (Mallos de Riglos) (páx. 41)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Ebro (Bárdenas Reales. Paisaxe tabular) (páx. 41)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Ebro (Monegros) (páx. 41)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Ebro (Meandros de Ranitas) (páx. 41)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Guadalquivir (páx. 42)

-Paralela ás Cordilleiras Béticas, estivo aberta ó mar, logo convertiuse nun lago litoral ou albufeira e máis tarde por colmatación, en marismas pantanosas.

-Predominan os materiais arxilosos que dan lugar a campiñas suavemente onduladas, Cando aparecen mantos calcarios horizontais, a súa erosión produce mesas e cerros testemuñas.

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETADepresión do Guadalquivir (páx. 42)

ILLAS BALEARES (páx. 47)

• O relevo das Illas Baleares Posúe características das cordilleiras Béticas e das Cordilleiras Costeiro Catalás.

• As illas de Mallorca e Eivissa son fragmentos das cordilleiras Béticas que se unen por debaixo da auga, a través dun estreito brazo de mar.

• O relevo de Menorca relaciónase coas Cordilleiras Costeiro Catalás.

• A Illa de Mallorca é a máis montañosa e nela diferéncianse tres sectores de relevo: Serra Tramuntana, Serras de Levante e entrambas as dúas, unha chaira de aluvión moi fértil, que agacha en dous golfos: Baía de Palma e Baía de Alcudia.

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANA(VISTA DENDE O TREN QUE VAI A SÓLLER: PUGIMAJOR AO FONDO 1465 m) (páx. 47)

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANA (páx. 47)

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANA: PUIGMAJOR (páx. 47)

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANATORRENT DE PAREIS (páx. 47)

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANACABO FORMENTOR (páx. 47)

ILLAS BALEARES: DEPRESIÓN CENTRAL, OU PLAMARISMA DA ALCUDIA (páx. 47)

• Menorca predominan as chairas.

• Eivissa presenta numerosos outeiros de pequenas altitudes. As chairas son pouco extensas e están fragmentadas.

• Existen pequenas illas de forte interese paisaxístico e ecolóxico: Cabrera e Formentera.

ILLAS BALEARES: CABRERA (páx. 47)

ILLAS CANARIAS (páx. 47)

• Debido á súa orixe, predominan nas illas os materiais volcánicos. Formáronse na era terciaria, cando a oroxénse alpina rompeu o fondo do Atlántico e a través das súas fracturas, ascenderon gran cantidade de masas de rochas volcánicas.

• As coadas de lava orixinaron dous tipos de terreo: de superficie lisa ou laxiais e de superficie rugosa e áspera: malpaís.

ILLAS CANARIAS (páx. 47)

• O relevo está determinado polas diferentes erupcións volcánicas e os procesos de erosión, que dan lugar a formas características como os conos volcánicos, caldeiras, malpaíses, diques, roques e barrancos.

ILLAS CANARIAS: LAXIALLAVAS CORDADAS DOS LAXIAIS NA ILLA DE HIERRO (páx. 47)

Terreos abruptosformados ao solidificarse rapidamente as coadasde lava en forma de ondas ou bloques.

ILLAS CANARIAS: MALPAÍSLADEIRA DO TEIDE: TENERIFE (páx. 47)

Terreos abruptosformados ao solidificarse rapidamente as coadasde lava en forma de ondas ou bloques.

• Depresións en forma circular rodeadas de montañas. Ocasionadas pola explosión ou afumdimento dun volcán.

CALDEIRAS: TABURIENTE (LA PALMA)

Las Cañadas (Tenerife)afundimentoBandama (G. Canaria)

Explosión

ILLAS CANARIASBARRANCO DE TENO (TENERIFE)

Vales estreitos, escarpados e de curto percorrido

ILLAS CANARIASROQUE NUBLO (TENERIFE)

• Cordilleiras ou agullas volcánicas de grande lonxitude e forte pendente.

• Condutos de emisión de magma que se encheron de magma solidificada. Forma vertical.

ILLAS CANARIASDIQUES (FUERTEVENTURA)

• Condutos de emisión de magma que se encheron de magma solidificada. Forma horizontal.

ILLAS CANARIASCONOS: TIMANFAYA (LANZAROTE)

• Montañas oroxinadas ao acumularse lava arredor da boca do volcán. Poden seguir o trazado dunha greta e formar un campo de volcáns.

O LITORAL ESPAÑOL

• Ten aproximadamente case 6000 Km. de costa (dos que case 1200 son galegos)

• Case 4000 son continentais.• Máis de 2000 son insulares.• A costa peninsular é predominantemente

rectilínea, excepto Galicia.• Esta formada pola costa cantábrica,

atlántica e mediterránea.

COSTA CANTÁBRICA

• Esténdese dende o Golfo de Biscaia ata o cabo Ortegal. É, en xeral rectilínea, rochosa e escarpada. A Cordilleira Cantábrica afúndese no mar, o que crea formas acantiladas. Os vals fluviais forman as rías como as de Ribadeo e Viveiro na costa galega.

COSTA CANTÁBRICA

COSTA CANTÁBRICA CABO DE PEÑAS

COSTA CANTÁBRICARÍA DO EO

COSTA ATLÁNTICA

• Divídese na galega e a andaluza.

• A costa galega atlántica, entre cabo Ortegal e a fronteira portuguesa, é moi recortada de entrantes e saíntes de terra e de mar a causa das rías e dos cantís, que se alternan con praias areosas.

COSTA GALEGAAS RÍAS

• Tipos de rías: • Rías-embudo: val fluvial inundado: rías

Cantábricas. • Rías tectónicas: Noia, Pontevedra e Vigo.

Fallas NE-SO inundadas. • Rías alveolo: formadas por sumersión de

cubetas terciarias baixo o clima subtropical húmido do Mioceno: Arousa e A Coruña.

• Rías mixtas: Cedeira e Camariñas.

DESEMBOCADURA DO MIÑO

RÍAS GALEGASRÍA DE VIGO

RÍAS GALEGASRÍA DE PONTEVEDRA (ENCE ao fondo)

RÍAS GALEGASRÍA DE AROUSA

RÍA DE MUROS-NOIAMONTE LOURO E LAGOA

RÍAS GALEGASMUROS-NOIA

RÍAS GALEGASRÍA DE MUROS-NOIA

RÍA DE CORCUBIÓN

RÍA DE CAMARIÑASCABO VILANO: ENTRADA DA RÍA

RÍA CORME-LAXEDESEMBOCADURA DO RÍO ANLLÓNS

DENTE O MONTE BRANCO

RÍA DA CORUÑA:O BURGO DESEMBOCADURA DO RÍO MERO

RÍA DE BETANZOSO PEDRIDO

RÍA DE ARESPONTEDEUME (FOTO ANTIGA)

RÍA DE FERROL

CABO PRIOR

PRAIA DE DONIÑOS

PRAIA DA FROUXEIRA

COSTA ATLÁNTICA ANDALUZA

• Esténdese dende a desembocadura do Guadiana ata Xibraltar. Presenta costas baixas e extensas praias, xunto coas marismas do Guadalquivir.

COSTA ATLÁNTICA ANDALUZAZAHARA DE LOS ATUNES

COSTA ATLÁNTICA ANDALUZAPUNTA DE TARIFA

COSTA MEDITERRÁNEA ANDALUZA

• É variada. Esténdese dende o estreito de Xibraltar (Punta de Tarifa) ata o Cabo de Creus.

• A costa bética é alta e rochosa a causa da proximidade da Cordilleira Penibética.

COSTA ALMERIENSE

COSTA ALMERIENSE CABO DE GATA

COSTA MEDITERRÁNEACOSTA LEVANTINA

• Costa baixa e areosa con presencia de cordóns litorais ou mangas.

• A costa levantina presenta unha extensa planicie de praias areosas, así como albufeiras e tómbolos formados por depósitos mariños.

COSTA LEVANTINAMANGA DEL MAR MENOR

COSTA LEVANTINAMANGA DO MAR MENOR

COSTA LEVANTEBENIDORM

COSTA LEVANTEALBUFEIRA

COSTA CATALANA

• Está formada por praias de area e por deltas como o do Ebro (o maior peninsular), así como cantís e pequenas calas de relevo abrupto debido á chegada das Cordilleiras Costeiro Catalás ó mar.

DELTA DO EBRO

COSTA BRAVA: CADAQUES

COSTA BRAVACABO DE CREUS

relevo peninsular

Technology

exercicio sobre o tema 1. o relevo peninsular

o relevo penínsular

relieve peninsular

formas do relevo

relevo de galicia

formas de relevo

tema 2. o relevo 1.- ¿que É o relevo? - viaxe a Ítaca ·...

relevo 2015

relevo español ii

paisaxe e relevo

el relleu peninsular

el relleu peninsular

o relevo peninsular. diversidade xeolÓxica e morfolÓxica....

calendario relevo

california peninsular

1. o relevo

relevo 2016

arte medieval peninsular

carreras de relevo

relevo...relevo são as formas da superfície terrestre....