11 guarani ñee regional ytusaingo tero primera parte

Post on 12-Jul-2015

3.568 Views

Category:

Documents

2 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

GUARANI ÑE’ÊREGIONAL YTUSAINGO

PRESENTAPRESENTA

““TERO” TERO”

““PRIMERA PARTE”PRIMERA PARTE”

TER

OTERO

TERO TERO

TEROTERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TER O(SUSTANTIVO)

He’ise

Ha’e umi ñe’ê ombohérava

ava, mymba, ka’avo ha mba’e

Kalo

JasyArandu

vakame

jagua

Apere’a

yvyra

yvoty

yvyrarogue

Aranduka ha haiha

apyka

óga

sapatu

Mba’yru

Ñe’êjoaju

Laura oho mbo’ehaópe

Mbarakaja oke hína óga ári

Mesa ári oi che aranduka

Peteî ka'aru yryvu oguapy aturu hína takuru ári ojepe'e. Kirikiri oveve karape ohasávo

hi'áripi ha oñe'ê chupe kóicha:– Mba'éichapa nde

ka'aru pa'i.

Mboy terópa oĩ ko ñemoñe’êrãme

porundy poapypoteĩ

iporãite

ka'aru – yryvu – takuru – Kirikiri - ka'aru - pa'i

poteĩ

oĩvai

jevy

Tero ñemohenda

(clasificación)Iñe’êpu’andu rupi – por su fonética

Ijysaja rupi – por su moforlogía

Hetepy rupi – por su estructura

He’íseva rupi – por su significación

Ipysokue rupi – por su extensión

Tero tĩguaSustantivo nasal

Tero juruguaSustantivo oral

Tero ñemohenda iñe’êpu’andu rupi

Ha’e umi tero oguerekóva pu’ae tĩgua

(ã - ê – ĩ – õ – ũ - ŷ ), têrã pundie

tĩgua (ĝ – m – mb – n – nd – ng – nt - ñ) ipype

kambykangy

okê

tenondeháraakã

Ha’e umi tero oguerekóva pu’ae jurugua

(a, e, i, o, u, y ), têrã pundie

jurugua (ch, g, h, j, k, l, p, r, rr, s, t, v, puso)ipype

Ani oguerekova’erã pu’ae ha pundie tĩgua

tupa

So’o

Ka’ajuru

jakare

pororochipa

ao

Nati ha Peru oike korapýgui ha oma’ê mba’épa ojapo itúva ha isy

kosináme, oguapy mesápe oha’arõ tembi’u.

Mboy terópa tĩgua ha jurugua oĩ ko ñemoñe’êrãme

Tĩgua

6 – 4 - 5

Jurugua

8 – 7 - 4

iporãite

Tero tĩgua

4

Nati - Kosina – mesa - tembi’u

Tero jurugua

4

Peru – korapy – túva – sy -

iporãite

oĩvai

jevy

Tero ijysajakõiva – sustantivo biforme

Tero ijysajarundýva – sustantivo cuatriforme

Tero ijysajateĩva – sustantivo uniforme

Tero ijysaja’apýva – sustantivo triforme

Tero ijysajateĩvaHa’e umi tero oguerekóva peteĩ ysaja año ojepuru haĝua

apyka

kuarahy

Ka’a

korapy

Tero ijysajakõivaHa’e umi tero oguerekóva mokõi ysaja año ojepuru haĝua. Peteĩva héra ysaja’ypy ha oñepyrũjepi “T”pe, ha ambuéva katu héra ysajapuru ha oñepyrũ “R”pe. Ko’ã tero apytépe

oĩve umi ombohérava ñane pehênguépe.

ysaja’ypy: ta’ýra – tajýra – túva - tykéra

Ysajapuru: ra’y – rajy – ru - ryke

Che ru

Che ra’y

Tero ijysaja’apývaHa’e umi tero oguerekóva mbohapy ysaja ojepuru haĝua.

Ko’ãvape pe ysaja’ypy ha oñepyrũkuaa “T”pe, térã “O”pe ha umi mokõi ysajapuru katu oñepyrũjepi “R” peteĩva ha

ambuéva “H”pe .

ysaja’ypy: tova – tetyma – tañykã - óga

Ysajapuru 1: rova - retyma – rañykã - róga

Ysajapuru 2: hova- hetyma - hañykã - hóga

Che róga

Nde rova

Tero ijysajarundývaHa’e umi oguerekóva irundy ysaja ojepuru haĝua.

Koichaĝua terópe pe ysaja’ypy oñepyrũ “T”pe, ha umi mbohapy ysajapurúgui mokõi oñepyrũ “R” ha “H”pe .

Ysajapuru mbohapyha katu oñepyrũkuaa ambue pundiépe

ysaja’ypy: Tymba – To’o

Ysajapuru 1: Rymba – Ro’o

Ysajapuru 2: Hymba – Ho’o

Ysajapuru 3: Mymba – So’o

Bibliografía consultada

Guarani Ñe’êtekuaaty

de

David A. Galeano Olivera (Ateneo de Lengua y Cultura Guarani Motenondehára)

Apohára: Apohára: Mbo’ehára Mbo’ehára

JORGE ROMÁN GÓMEZJORGE ROMÁN GÓMEZEL KUNUMIEL KUNUMI

REGIONAL YTUSAINGOREGIONAL YTUSAINGODELDEL

ATENEO DE LENGUA Y CULTURA ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANIGUARANI

CORRIENTES – ARGENTINACORRIENTES – ARGENTINA

kunumi@arnet.com.arkunumi@arnet.com.ar

top related