11 guarani ñee regional ytusaingo tero primera parte

28
GUARANI ÑE’Ê REGIONAL YTUSAINGO PRESENTA PRESENTA TERO” TERO” PRIMERA PARTE” PRIMERA PARTE”

Upload: regional-ytusaingo

Post on 12-Jul-2015

3.566 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

GUARANI ÑE’ÊREGIONAL YTUSAINGO

PRESENTAPRESENTA

““TERO” TERO”

““PRIMERA PARTE”PRIMERA PARTE”

Page 2: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

TER

OTERO

TERO TERO

TEROTERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

TERO

Page 3: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

TER O(SUSTANTIVO)

He’ise

Ha’e umi ñe’ê ombohérava

ava, mymba, ka’avo ha mba’e

Page 4: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Kalo

JasyArandu

Page 5: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

vakame

jagua

Apere’a

Page 6: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

yvyra

yvoty

yvyrarogue

Page 7: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Aranduka ha haiha

apyka

óga

sapatu

Mba’yru

Page 8: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Ñe’êjoaju

Laura oho mbo’ehaópe

Mbarakaja oke hína óga ári

Mesa ári oi che aranduka

Page 9: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Peteî ka'aru yryvu oguapy aturu hína takuru ári ojepe'e. Kirikiri oveve karape ohasávo

hi'áripi ha oñe'ê chupe kóicha:– Mba'éichapa nde

ka'aru pa'i.

Mboy terópa oĩ ko ñemoñe’êrãme

porundy poapypoteĩ

Page 10: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

iporãite

ka'aru – yryvu – takuru – Kirikiri - ka'aru - pa'i

poteĩ

Page 11: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

oĩvai

jevy

Page 12: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ñemohenda

(clasificación)Iñe’êpu’andu rupi – por su fonética

Ijysaja rupi – por su moforlogía

Hetepy rupi – por su estructura

He’íseva rupi – por su significación

Ipysokue rupi – por su extensión

Page 13: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero tĩguaSustantivo nasal

Tero juruguaSustantivo oral

Tero ñemohenda iñe’êpu’andu rupi

Page 14: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Ha’e umi tero oguerekóva pu’ae tĩgua

(ã - ê – ĩ – õ – ũ - ŷ ), têrã pundie

tĩgua (ĝ – m – mb – n – nd – ng – nt - ñ) ipype

kambykangy

okê

tenondeháraakã

Page 15: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Ha’e umi tero oguerekóva pu’ae jurugua

(a, e, i, o, u, y ), têrã pundie

jurugua (ch, g, h, j, k, l, p, r, rr, s, t, v, puso)ipype

Ani oguerekova’erã pu’ae ha pundie tĩgua

tupa

So’o

Ka’ajuru

jakare

pororochipa

ao

Page 16: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Nati ha Peru oike korapýgui ha oma’ê mba’épa ojapo itúva ha isy

kosináme, oguapy mesápe oha’arõ tembi’u.

Mboy terópa tĩgua ha jurugua oĩ ko ñemoñe’êrãme

Tĩgua

6 – 4 - 5

Jurugua

8 – 7 - 4

Page 17: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

iporãite

Tero tĩgua

4

Nati - Kosina – mesa - tembi’u

Page 18: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero jurugua

4

Peru – korapy – túva – sy -

iporãite

Page 19: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

oĩvai

jevy

Page 20: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ijysajakõiva – sustantivo biforme

Tero ijysajarundýva – sustantivo cuatriforme

Tero ijysajateĩva – sustantivo uniforme

Tero ijysaja’apýva – sustantivo triforme

Page 21: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ijysajateĩvaHa’e umi tero oguerekóva peteĩ ysaja año ojepuru haĝua

apyka

kuarahy

Ka’a

korapy

Page 22: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ijysajakõivaHa’e umi tero oguerekóva mokõi ysaja año ojepuru haĝua. Peteĩva héra ysaja’ypy ha oñepyrũjepi “T”pe, ha ambuéva katu héra ysajapuru ha oñepyrũ “R”pe. Ko’ã tero apytépe

oĩve umi ombohérava ñane pehênguépe.

ysaja’ypy: ta’ýra – tajýra – túva - tykéra

Ysajapuru: ra’y – rajy – ru - ryke

Page 23: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Che ru

Che ra’y

Page 24: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ijysaja’apývaHa’e umi tero oguerekóva mbohapy ysaja ojepuru haĝua.

Ko’ãvape pe ysaja’ypy ha oñepyrũkuaa “T”pe, térã “O”pe ha umi mokõi ysajapuru katu oñepyrũjepi “R” peteĩva ha

ambuéva “H”pe .

ysaja’ypy: tova – tetyma – tañykã - óga

Ysajapuru 1: rova - retyma – rañykã - róga

Ysajapuru 2: hova- hetyma - hañykã - hóga

Page 25: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Che róga

Nde rova

Page 26: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Tero ijysajarundývaHa’e umi oguerekóva irundy ysaja ojepuru haĝua.

Koichaĝua terópe pe ysaja’ypy oñepyrũ “T”pe, ha umi mbohapy ysajapurúgui mokõi oñepyrũ “R” ha “H”pe .

Ysajapuru mbohapyha katu oñepyrũkuaa ambue pundiépe

ysaja’ypy: Tymba – To’o

Ysajapuru 1: Rymba – Ro’o

Ysajapuru 2: Hymba – Ho’o

Ysajapuru 3: Mymba – So’o

Page 27: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Bibliografía consultada

Guarani Ñe’êtekuaaty

de

David A. Galeano Olivera (Ateneo de Lengua y Cultura Guarani Motenondehára)

Page 28: 11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte

Apohára: Apohára: Mbo’ehára Mbo’ehára

JORGE ROMÁN GÓMEZJORGE ROMÁN GÓMEZEL KUNUMIEL KUNUMI

REGIONAL YTUSAINGOREGIONAL YTUSAINGODELDEL

ATENEO DE LENGUA Y CULTURA ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANIGUARANI

CORRIENTES – ARGENTINACORRIENTES – ARGENTINA

[email protected]@arnet.com.ar