7.bildukin zelularra_anaya
DESCRIPTION
2. batxilergoko Biologia ikasgaia. 7. unitate didaktikoaTRANSCRIPT
![Page 1: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/1.jpg)
7. GAIA: BILDUKIN ZELULARRA
![Page 2: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/2.jpg)
0. SARRERA● Zelula biziak bildukinarekin inguraturiko
molekula multzo konplexu gisa labur dezakegu.● Bildukinak isolatu egiten ditu osagai zelularrak
kanpoaldetik, eremu mugatuan metatuz eta euren arteko erreakzioak erraztuz.
● Bildukin zelularra, hortaz, erabakigarria izan zen lehenengo bizi-formen garapenean.
● Ondoren, zelulek bestelako bildukinak garatu zituzten, horma zelularra kasu.
![Page 3: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/3.jpg)
1. MINTZ PLASMATIKOA● Mintz plasmatikoa zelula-mota guztietan
dagoen bildukin zelular bakarra da. Oinarrizko egitura berdina da guztietan:● Funtsean lipidoek, proteinek eta, neurri txikiagoan,
karbohidratoek osatutako egitura jarraia da. ● Zelula inguratzen du eta, hortaz, alde batetik kanpo
ingurunearekin kontaktuan dago eta bestetik, zitoplasmarekin .
● 75-100 Å-eko (1Å= 10-10m) lodiera du, ezin da mikroskopio optikoaz aztertu.
![Page 4: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/4.jpg)
● 1957an aztertu zen mikroskopio elektronikoz lehen aldiz eta zera ikusi zuten: 2 lerro paralelo ilun eremu argi batez banandurik.
![Page 5: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/5.jpg)
● Hartzaile espezifikoak ditu, mezulari kimikoekin elkarreragin eta erantzuna emanez.
● Jariakortasun eta iragazkaitasun-propietateen eraginez, zelula ingurunetik isolatu (nahiz substantziei modu hautakorrean igarotzen utzi) eta funtzio asko egiteko gaitasuna dauka.
● 1972an Singer eta Nicolsonek MOSAIKO FLUIDOAREN EREDUA proposatu zuten mintz zitoplasmatikoaren egitura azaltzeko.
![Page 6: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/6.jpg)
1.1. OSAGAIAK
A.- LIPIDOAK● FOSFOLIPIDOAK
– Funtsezko osagaiak– Izaera anfipatikoa
dute: Geruza bikoitzean buru hidrofiloa kanpoazalerantz eta buztan hidrofoboak barrurantz
![Page 7: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/8.jpg)
● KOLESTEROLA– Fosfolipidoen geruzan
txertatuta.– Animali-zeluletan
batez ere.
![Page 9: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/9.jpg)
B.- PROTEINAK● Izaera anfipatikoa dute,
honek geruza bikoitz lipidikoan txertatzea ahalbidetzen die.
● Tamaina eta egitura aldakorra: α-helize txikiak zein proteina globular handiak
● TRANSMINTZEKO PROTEINAK– Fosfolipido eta
kolesterolari estu lotutako proteinak, geruzaren zeharkatzen dute.
![Page 10: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/10.jpg)
● PROTEINA PERIFERIKOAK– Gainazalera nahiko
gogor itsatsirikoak
![Page 11: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/11.jpg)
● Mintzeko lipidoei lotura kobalente bidez lotutako proteinei PROTEINA INTEGRAL edo INTRINTSEKO deritze.● Hauek mintzetik banatzeko prozedura drastikoak
behar dira, geruza bikoitza apurtzen duten detergenteak erabiliz, adibidez.
● Mintzeko beste proteina batzuetara lotura ez-kobalente bidez lotutako proteinei PROTEINA ESTRINTSEKO deritze.● Hauek erraz isolatzen dira, prozedura leunak
erabiliz.
![Page 12: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/12.jpg)
C.- KARBOHIDRATOAK● Batez ere lipidoekin eta
proteinekin lotura kobalente bidez lotutako oligosakaridoak: glukolipidoak eta glukoproteinak.
● Batzutan, kantitate handitan mintzaren kanpoaldean glukokalixa izeneko egitura eratzen agertzen dira.
![Page 13: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/14.jpg)
1.2. EGITURAREN ASIMETRIA● Mintza asimetrikoa da, mintzaren 2 aldeen
artean ezberdintasunak daude:● Zelularen kanpoko aldea glukokalixeko azukreekin
estalita dago.● Zelularen barnealdean glukokalixik ez, bai, ordea,
zuntzezko proteinak, mintza indartzeko funtzioa dutenak: ZITOESKELETOA edo KORTEX ZELULARRA
![Page 15: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/17.jpg)
http://apbiosemonefinalreview.pbworks.com/w/page/11980965/Transport-%28Ch-7%29
![Page 18: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/18.jpg)
1.3. EGITURAREN JARIAKORTASUNA
● Mosaiko Fluidoaren ereduaren arabera geruza bikoitz lipidikoa fluido baten moduan jarduten du.
![Page 19: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/19.jpg)
● Lipido eta proteinak geruzan zehar higi daitezke:● ALBOKO DIFUSIOA: Alborantz mugituz.● ERROTAZIOA: Euren buruari bira emanez.● FLIP-FLOP HIGIDURA: Geruza batetik bestera
![Page 20: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/20.jpg)
● Mintzaren jariakortasuna 4 faktoreren menpe dago:
1.- KATE HIDROKARBONATUEN LUZERA– Katea zenbat eta luzeagoa, euren arteko lotura gehiago,
beraz, mintza zurrunago. Alderantziz, kateak zenbat eta motzago, jariakortasun handiagoa.
2.- ASEGABETASUNA– Buztan hidrokarbonatu asegabeek kurbadurak sortzen
dituzte eta hortaz, loturak zaildu. Honek jariakortasuna handitzen du.
![Page 21: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/21.jpg)
3.- KOLESTEROL PROPORTZIOA– Kolesterolaren talde apolarra fosfolipidoen buru ondoan
kokatzen da; egitura anular hidrofobiko eta gogorra, berriz, buztan apolarren ondoan, egitura zurrunduz.
– Hortaz, zenbat eta kolesterol gehiago, mintzaren jariakortasuna txikiagoa da.
![Page 22: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/22.jpg)
4.- TENPERATURA– Zenbat eta tenperatura baxuagoa jariakortasuna
txikiagoa da.– Kolesterolak tenperaturaren eragina murrizten du.
![Page 23: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/23.jpg)
1.4. MINTZ PLASMATIKOAREN FUNTZIOAK
● Funtzio asko ditu zelulan, azpiegituraren arabera ezberdina izan daitekeena:A.- GERUZA BIKOITZ LIPIDIKOA● Hesi hautakorra da, iragazgaiztasun handia du
substantzia hidrosolubleei, ioiei eta molekula biologiko gehienei.
● Adib.:– O
2, CO
2, H
2O, etanol eta abarrekiko iragazkorra
– Na+, Ca2+, K+, glukosa, aminoazido eta abarrekiko iragazgaitza
![Page 24: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/24.jpg)
B.- MINTZEKO PROTEINAK● Garraio aktiboa● Molekula espezifikoen garraioa. Adib.: glukosa● Ioien garraioa. Adib.: Na/K ponpa, Ca ponpa● Makromolekulen aingurapena. Adib.: zitoeskeletoa● Seinale kimikoen hartzaileak, zelula barruko
seinalea sortuz. Adib.: hazkuntza hormonen hartzaileak.
● Erreakzioen katalizadoreak dira (mintzeko entzimak). Adib.: Mintzean dagoen adenilato ziklasak AMP ziklikoaren eraketa katalizatzen du, kanpo estimuluaren aurrean
![Page 25: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/25.jpg)
C.- GLUKOKALIXA● Gainazala babestu eta lubrikatzen du (gainazal
likatsua eratu). Adib.: Globulu zurien lubrikazioa, higidura erraztuz.
● Beste zelulen identifikazioa eta itsastea. Adib.: Espermatozoideak obulua identifikatzeko.
● Substantzia eta partikulak identifikatu eta finkatu. Adib.: Makrofagoek, fagozitosi aurretik.
● Entzimen euskarri. Adib.: Hesteko epitelioko mikrobiloetan
![Page 26: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/26.jpg)
2. MINTZAREN BIDEZKO GARRAIOA
● Mintz plasmatikoa pareta erdi-iragazkor moduan jokatzen du, hots, iragazki guztiz selktiboa da: substantzien sarrera eta irteera kontrolatzen du substantzia horien izaera eta tamainaren arabera.
● Garraio hori 2 modutan burutzen du:● MINTZA DEFORMATU BARIK● MINTZA DEFORMATUTA
![Page 27: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/27.jpg)
2.1.- MINTZA DEFORMATU BARIK● Molekula txiki eta ioien garraioan.● Mintza zeharkatzen dute bere egituran
aldaketarik egon gabe.● 2 modutan:
A.- GARRAIO PASIBOAB.- GARRAIO AKTIBOA
![Page 28: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/28.jpg)
A.- GARRAIO PASIBOA● Kontzentrazio gradiente edo gradiente
elektrokimikoaren alde gurutzatzen dute mintza honela garraiatutako substantziek.
● Ez du energiarik behar edo kontsumitzen.● Molekula mintzean solublea izan behar du.● 3 modutan:
A.1. DIFUSIO SOILAA.2. DIFUSIO ERRAZTUAA.3. OSMOSIA
![Page 29: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/30.jpg)
A.1. DIFUSIO SOILA edo BAKUNA● Garraio mekanismo sinpleena eta
hautakortasun txikiena duena.● Kargarik gabeko molekula txikien garraioa: O
2,
CO2, etanol, urea, hormona esteroideak...
● Mintza guztiz iragazkaitza da karga duten molekulekiko (ioiekiko, alegia)
![Page 31: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/31.jpg)
A.2. DIFUSIO ERRAZTUA● Transmintzeko proteina garraiatzaileek
errazturiko difusioa.● Mintza difusio bakunez zeharkatu ezin duten
molekula handi eta ioiak. Molekula polarren garraioa: ioi, azukre, aminoazido eta metabolito zelular asko
● Garraioa gradientearen alde proteina garraiatzaileei esker egiten da.
● Proteinak izan daitezke:● GARRAIO-PROTEINAK edo KARRIERRAK
(carriers)● BIDE-PROTEINAK
![Page 32: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/32.jpg)
GARRAIO PROTEINAK (KARRIERRAK)● Gluzidoak, aminoazidoak eta nukleosidoak
garraiatzen dituzte.● Garraiatu beharreko molekulari lotzean
konformazioa aldatu eta molekula beste aldera bideratzen dute.
![Page 33: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/33.jpg)
BIDE-PROTEINAK edo KANALAK● Mintza zeharkatzen duten kanal edo poro
itxurako proteinak dira. Adibidez, kanal ionikoak.● Ioi inorganikoak garraiatzeko.● Itxita egon ohi dira, arik eta tamaina eta karga
elektriko egokiko molekula igarotzeko ireki arte.● Azkarragoa da, baina ez hain hautakorra.
![Page 34: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/35.jpg)
A.3. OSMOSIA● Ura osmosi izeneko garraio pasibo bidez
igarotzen da mintz plasmatikoan zehar. ● Ura kontzentrazio txikieneko ingurunetik
kontzentrazio handienekora mugituko da, bi kontzentrazioak berdindu aldera.Hortan, zelula aurkitzen deneko ingurunearen araberakoa izango da osmosia.
● Ez du energiarik behar.
![Page 36: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/36.jpg)
● BIDEOTXOAK● http://www.northland.cc.mn.us/biology/biology1111/animations/transport1.html
● http://www.youtube.com/watch?v=rmANPjbufrY
● http://www.youtube.com/watch?v=JShwXBWGMyY
● http://www.youtube.com/watch?v=MFkjqISoKOM&feature=related
●
![Page 37: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/37.jpg)
B.- GARRAIO AKTIBOA● Ioiak eta molekulak Kontzentrazio gradiente edo
gradiente elektrokimikoaren aurka garraiatzean datza.
● Energia behar edo kontsumitzen du: ATPa hidrolisatuz lortzen da energia hori.
● Beti transmintzeko proteinek egiten dute: PONPA esaten zaie.
● Aipagarrienak: ● Na+/ K+ ponpa● Ca2+ponpa● H+ponpa
![Page 38: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/38.jpg)
Sodio/Potasio ponpa
![Page 39: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/39.jpg)
Protoi ponpa
![Page 40: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/40.jpg)
2.2.- MINTZA DEFORMATUTA● Makromolekula, partikulak edo beste zelulen
zatiak barneratu ala kanporatu ahal izateko mintza deformatu beharra dago.
● Garraio mota hau 3 motatakoa izan daiteke:● ENDOZITOSIA: zelulatik halako materia
barneatzeari.● EXOZITOSIA: zelulatik halako materia ateratzeari.
aldaketarik egon gabe.● TRANSZITOSIA: Endozitosia eta exozitosia
erabiltzen dituen garraio-sistema.
![Page 41: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/41.jpg)
A. ENDOZITOSIA● Zelulak partikulak hartzen ditu kanpo-
ingurunetik, partikula horiek mintz plasmatikoaren zati batekin inguratuz.
![Page 42: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/42.jpg)
● Endozitosirako pausuak:1. Partikulak mintzeko leku batzuetan finkatzen dira.2. Mintza barrurantz deformatzen da (inbaginazioa) eta partikulak deformazioaren barruan geratzen dira.
● Inbaginazioa mintzetik guztiz banantzen da, zitoplasmara igarotzen den besikula legez.
● Besikula barruko substantziak digeritu edo-eta askatu ondoren, besikula mintzera itzultzen da, han atzera ere fusionatuz.
![Page 43: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/43.jpg)
● Endozitosi motak1. FAGOZITOSIA– Partikula handiak barneratzen dira: bakteriak, hondar
zelularrak edota zelula osoak.– Mintzeko errezeptoreekiko kontaktuan, pseudopodoak
eratzen dira, partikula inguratuz eta besikula sortuz: FAGOSOMA
– Fagosoma lisosomekin lotzen da, FAGOLISOSOMA eratuz, partikula horren digestioa burutuko duten entzimekin elkartuaz.
![Page 44: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/44.jpg)
2. PINOZITOSIA– Kasu honetan harrapaturiko materiala likidoa da eta
makromolekula nahiz partikula txikiak ditu.– Oso ohikoa eukariotoetan.
![Page 45: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/45.jpg)
● 3. ERREZEPTOREEN BIDEZKO ENDOZITOSIA– Makromolekulen sartze hautakorra ahalbidetzen du,
horien identifikazio espezifikoa egiten duten errezeptoreen bitartez.
– Errezeptoreak mintzeko leku jakin batzuetan metatu daitezke, klatrina izeneko proteinaz estalitako depresio edo sargune txikietan.
![Page 46: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/47.jpg)
B. EXOZITOSIA● Zelulatik material handiak kanporatzeko
prozesua.● Golgiren aparatuaren trans deritzon sarean
gemazioz sortzen diren besikulatxoetan egiten da garraioa.
![Page 48: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/49.jpg)
C. TRANSZITOSIA● Zitoplasmaren bidezko garraio-sistema
pinozitosia eta exozitosia konbinatzen dituena.● Zelula endotelialetan ohiko mekanismoa da,
adibideez, odol-kapilaretako hormetan; liseri-hodiko hormetako zeluletan...
![Page 50: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/51.jpg)
3. MINTZAREN BEREIZKETAK. LOTURAK
● Mintz plasmatikoko zona batzuek funtzio espezifikoak betetzeagatik egokitze edo bereizketa espezifikoak izaten dituzte. ● Adibidez, hesteetako paretetako zelulak mikrobilo
edo inbaginazio izeneko egiturak dituzte xurgapen-azalera handitze aldera.
![Page 52: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/52.jpg)
● Halaber, zelulen arteko lotura egiturak izan ditzakete, ehunen eraketa eta funtzionamendua egonkortzeko. Lotura horietako lau aztertuko ditugu:
1. ITSASTE MEKANIKOAK2. LOTURA ESTUAK3. GAP MOTAKO LOTURA4. PLASMODESMOAK
![Page 53: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/53.jpg)
3.1.- ITSASTE MEKANIKOAK● Tentsio handien eraginpean dauden ehunetan
agertu ohi dira, adibidez, ehun epitelialetan (larruazala...), gihar kardiakoan, e.a.
● Funtzioa: indar mekanikoa ematea.● 3 mota:
A.- ITSASTE-ZERRENDAKB.- DESMOSOMAKC.- HEMIDESMOSOMAK
![Page 54: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/54.jpg)
A.- ITSASTE-ZERRENDAK (zonula adherens)
● Zelula epitelialen mutur apikaletik hurbil egoten dira.● Kadherina izeneko transmintzeko proteinak lotuz eratzen dira
lotura hauek, zeinak zelula barruko aktina harizpiekin (zitoeskeletoa) lotzen diren katerina izeneko proteinen bidez.
![Page 55: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/56.jpg)
B.- DESMOSOMAK (macula adherens)
● Elkarren ondoko zelulen arteko lotura.● Hauek ere kadherinen familiako transmintzeko proteinen bidez
eratzen dira, kasu honetan, mintz barruan disko formako plaka batean, plaka desmosomikoan, ainguratzen dira. Plaka horiei, aldi berean, zitoeskeletoko bitarteko harizpiak (keratina) lotzen zaizkie.
![Page 57: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/57.jpg)
![Page 58: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/58.jpg)
C.- HEMIDESMOSOMAK (zónula ocludens)
● Zelula epitelialen oinarrian agertu ohi dira, kanpo matrizearekin (ehun konektiboa) euskarritzeko egitura moduan.
● Desmosoma erdiaren antzerako egitura dute. Bitarteko harizpiak transmintzeko proteinak dituen plaka batekin lotzen dira; azken hauek, aldi berean, azpiko ehun konektiboarekin lotuta daude.
![Page 59: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/59.jpg)
![Page 60: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/60.jpg)
3.2.- LOTURA ESTUAK (zonula occludens)● Epitelioan elkarren ondoan dauden zelulak ixten
dituzte, ez diete molekulei edo ioiei zelula alboetatik igarotzen uzten.
● Transmintzeko proteina batzuen (klaudina eta okludina) harizpi-sare batek osatzen d; harizpi hauek zelularen perimetro osoan zehar bananduta daude eta euren modukoak diren beste batzuekin lotzen dira ondoko zeluletan.
● Lotura hauek ezinbestekoak dira zurgapen funtzioa duten zeluletan.
● Lotura hauek beste motetako loturekin (GAP lotura, itsaste-mekanikao...)agertu ohi dira LOTURA-KONPLEXUAK eratuz.
![Page 61: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/62.jpg)
3.3.- GAP MOTAKO LOTURAK● Animali-ehuneko zelula gehienetan agertzen
dira.● Konexina izeneko transmintzeko proteinek
eraturiko egiturak dira. Konexinak 6ko taldetan elkartu eta konexonak eratzen dituzte. Hauek kanalen antzeko egitura dute, elkarren ondoko zelulen arteko bide irekiak eratuz.
● Zelulen erantzun koordinatua eragiten dute, adibidez, gihar kardiakoaren uzkurduran.
![Page 63: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/64.jpg)
![Page 65: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/65.jpg)
3.4.- PLASMODESMOAK● Landare-ehunen komunikaziorako bideak dira,
GAP loturen antzeko funtzioa dute.● Zelula baten mintz plasmatikoa jarraitua da
ondoko zelularen mintzarekin, eta horma zelularrak puntu horretan eten egiten dira, ioien eta bestelako molekula txikien trukea ahalbidetuz.
![Page 66: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/67.jpg)
![Page 68: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/68.jpg)
![Page 69: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/69.jpg)
BIBLIOGRAFIA
● http://webs.uvigo.es/mmegias/5-celulas/2-complejos.php● http://cellbiology.med.unsw.edu.au/units/science/lecture0808.htm● http://www.cytochemistry.net/cell-biology/membrane3.htm●
![Page 70: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/70.jpg)
4. BESTE BILDUKIN ETA ESTALKI ZELULAR BATZUK
4.1. ZELULATIK KANPOKO MATRIZEA4.2. HORMA ZELULARRA
![Page 71: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/71.jpg)
4.1. ZELULATIK KANPOKO MATRIZEA
● Animali-zeluletan agertzen da ehun konjuntiboa eratuz.
● Proteinez eta polisakaridoz eraturik dago:● PROTEINAK:
– Kolagenoa: iraunkortasunaeta egitura ematen dio.– Elastina: elastikotasuna
● POLISAKARIDOAK– Glukosaminoglukanoetan (GAGS) oinarritutako gel
itxurakoa, ugarien azido hialuronikoa.
![Page 72: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/72.jpg)
● Kanpo-matrizearen funtzioak:● Zelulen arteko espazioa betetzea● Ehunei egitura-euskarria eskaintzea, bai
erresistentzia-mekaniko gisa, bai ainguratze gisa.● Substantziak hedatzea eta trukatzea, ingurune
homeostatiko eta nutritiboa da.● Identifikazio zelularrean eta metabolismoko
jarduera batzuetan parte hartzea
![Page 73: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/74.jpg)
4.2. HORMA ZELULARRA● Landareen, algen, onddoen eta moneroen
zeluletan agertzen da.● Zelulak berak kanpoalderantz isuritako
makromolekulen bitartez eratzen da.● 3 mota:
A.- LANDAREEN ETA ALGEN HORMA ZELULARRAB.- ONDDOEN HORMA ZELULARRAC.- MONEROEN HORMA ZELULARRA
![Page 75: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/75.jpg)
A.- LANDAREEN ETA ALGEN HORMA ZELULARRA
● Funtsean zelulosaz eta proteinaz eratuta dago.● 3 geruza ditu:
● ERDIKO ORRIA– Sortzen den lehen geruza da.– Pektina eta ligninaz osatuta oro har.
● HORMA PRIMARIOA– Nahiko mehea eta erdi-gogorra denez, hazkundea
ahalbidetzen du.– Batez ere zelulosa zuntzez eratuta eta berauek dauden
matrizeak (ura + polisakaridoak/hemizelulosa + pektina + monosakaridoak + egitura-proteinak).
– Geruzetan antolatutako eta hemizelulosa eta pektina moduko molekulen bitartez lotutako zelulosa-zuntzen sare baten egitura dauka.
![Page 76: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/76.jpg)
![Page 77: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/77.jpg)
● HORMA SEKUNDARIOA– Lodia eta gogorra denez hazkuntza zelularra ekiditen
du.– Normalean hazkunde zelularra amaitu ondoren
eratzen da, mintzaren eta horma primarioaren artean geruza berriak metatzearen ondorioz.
– Horma primarioaren antzerako osaketa dauka, baina zelulosa gehiagorekin eta pektina gutxiagorekin.
– Orri-egitura hartzen dute geruza ezberdinek, batetik bestera zelulosa-zuntzek orientazioa aldatzen dutelarik.
– Sarritan ligninarekin indartzen da egitura.
![Page 78: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/78.jpg)
Scanning electron microscopy image of lignin fusion with cellulose fibers and wood cells (tracheids) immersed in it obtained during welding at 100 magnification showing the entangled and detached tracheids, a fused intercellular lignin mass and tracheids and fibers immersed in the fused lignin matrix.
![Page 79: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/79.jpg)
B.- ONDDOEN HORMA ZELULARRA
● Zelulak berak jariaturiko estalki gogorra.● Gehienbat polisakaridoz osatuta dago, ugarien kitina izanik.
Schematic of fungal cell wall. GPI, glycophosphatidylinositol
![Page 80: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/80.jpg)
![Page 81: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/81.jpg)
C.- MONEROEN HORMA ZELULARRA
● Bakterioetan● Estalki porotsu eta gogorra da.● Osagai nagusia peptidoglukanoa da, tartean mureina
izenekoa; mureina oso erresistentea den polimeroa da, zelula hormari sendotasuna ematen diona.
● Monero ezberdinen artean ezberdintasun handiak daude:● Bakterio guztiek ez dute zelula horma berdina. Bakterio
Gram positiboek Gram negatiboek baino horma lodiago dute. Hain zuzen ere, hormaren egiturak eragiten du Gram tindaketaren emaitza, koloranteak horman finkatzen baitira.
![Page 82: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/82.jpg)
– Bakterio Gram positiboen zelula hormaren osagaiak peptidoglikanoa %90ean eta azido teikoikoa %10ean dira. Azido hau polimero bat da eta zelula mintzean agertzen da antigeno gisa. Gure gorputzeko antigorputzek ezagutu egiten dute.
– Bakterio Gram negatiboek %10 peptidoglikano dute periplasman, hau da, zelula mintz eta kanpo mintzaren artean. Gainerako osagaiak fosfolipidoak, proteinak, lipoproteinak eta lipopolisakaridoak dira.
![Page 83: 7.BILDUKIN ZELULARRA_anaya](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022012319/54e7ee5c4a7959397d8b4bf6/html5/thumbnails/83.jpg)
Ινιγο Λουϖελλικ σορτυα