500 pezeta / 20 libera •2001eko martxoa euskal ... alea.pdf · ero horren hurrengo ekimena zein...

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A K : F . R O B L E T OE T A F . C A R D E N A L • H I Z K U N T Z E NP S I K O P E D A G O G I A L I Z E N T Z I A T U -R A • B E R R I A K : U D A K O T O P A K E -T A K . . . • T E O R I A K : P A U L O F R E I R E

56500 pezeta / 20 libera • 2001eko MARTXOA euskal heziketarako aldizkaria

GGAAIIAA

Nikaraguabeste errealitate bat

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

NIKARAGUAbeste errealitate batNikaraguako hezkuntza, egoera soziala...

20 elkarrizketakFERNANDO ROBLETOetaFERNANDO CARDENAL28 esperientziaHizkuntzen psikopedagogiaMondragon Unibertsitateko lizentziatura berria

32 ekarpenaRamon FlechaIIkaskuntza komunitateak

35 berriakII. hik hasi Udako Topaketa Pedagogikoak, Korrika 12,Gipuzkoako Haur Kantarien Txapelketa, MondragonUnbertsitatearen 25. urteurrena...

36 argitalpenak

39 teoriakPaulo FreireLeire Tejados

Argitaratzailea:XANGORIN Zirkuitu Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20160 LASARTE-ORIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 36.10.48. Posta Elek-

tronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea: Joxe Mari Auzmendi Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz Erre-dakzio batzordea:Itziar Barriola, Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, Maite Saenz, XabierSarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madaria-ga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe. Diseinua: TRAM¥Graf!kmaketa-zio, aurreinpresioa:Xangorin Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Nikaraguako haurrak (hik hasi) .

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2001/III/8. Kopurua: 3.500 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaia

NIKARAGUAGurearekiko desberdina den hezkuntza egoera

dute han, egoera soziala bezalaxe

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION56. zenbakia. 2001eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

elkarrizketak

F. ROBLETO eta F. CARDENALGaur egun Hezkuntza ministroa eta sadinisten

garaiko Hezkuntza ministroa

20 2244

Haurrak, pailazoak eta pertsonaia ezagunak protagonista.

22 euskal jolas

EEsskkaaiinnttzzaa

bbeerreezziiaa!!NNoorrbbaannaa

kkoo hhaarrppiiddeedduunnee

nnttzzaatt

22..550000 ppttaa.. 11..6600

00 ppttaa..

IIkkaasstteettxxeeeennttzzaatt,,

1100 bbiiddeeoottiikk ggoorr

aa

eesskkaattuuzz ggeerroo,, bbaa

kkooiittzzaa 22..000000 ppttaa

..

editoriala

56. zenbakia. 2001.eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚5

Ikustekoa Nafarroan sortu duteniskanbila! Aurrerantzean, herritarrakez du bermerik Administrazioarekinharremanak euskaraz izateko. Ad-ministrazioaren barruan, euskara bi-garren mailako hizkuntza bihurtzenda atzerriko edozein hizkuntzakduen balio eta estimu berberarekin.

Dekretua eraginkorra izatekosortu dute. Ezohiko bizkortasunezeuskararen edozein arrasto ezaba-tzeari ekin diote dekretu horren ba-besean. Eta bat-batean guztia zile-gia bihurtu da euren asmoetarakobitarteko egokia bada behintzat.Txundituta bide-seinaleak ordez-katzen ikusi ditugu, herrien izenakezabatzen eta gaztelerazko izenazordezkatzen, Eusko Ikaskuntza etaEUEri laguntzak kentzen… lehen-tasun guztiak euskararen erauzke-tan ipini dituzte.

Euskararen aurkako gurutzadaero horren hurrengo ekimena zeinizango den ez dakigu. Pentsatzenhasiak gara Sanzek oraindik ezduela jakin Europan hizkuntza gu-txituen urte europarra ospatzen aridirela eta Europako adituek hiz-kuntza gutxitu horiek sustatzekomoduak aztertzeko eta bideratzekoahaleginean direla. Behar bada ger-ta liteke Sanzen gobernuak ez jaki-tea lingua navarrorum-en gaztele-razko baliokidea zein den, edo be-har bada zein hizkuntza den gisahorretan izendatzen dena. Beharbada ez dira jabetu misto hitzaren e-sanahiaz.

Euskara Europako hizkuntza za-harrenetakoa izanik, eta hau ez dagure baratzeko baratxuria, aditu etajende askoren begikotasuna sortzendu Europan eta mundu osoan. Eta

Euskara Nafarroan, zalditikastora eta astotik lurrera

Nafarroan euska-raren erabilera arau-tzen duen dekretuaezarri du NafarroakoGobernuak. Ez dueuskararen normali-zazioa laguntzen.

non izango ditu arerio erasokorre-nak euskarak, lingua navarrorumek,non eta Nafarroan! Benetan, ezin du-gu ulertu.

Gure aho txiki honekin, ausar-diaz, esango genieke Sanz eta beregobernukideei ez diezaiotela ez en-tzunarena egin nafar gehienek eska-tzen ari direnari: dekretua bertan be-hera utz dezatela Europa osoan hiz-kuntz aniztasunaren alde zabaltzenari den mezuarekin bat eginez. EtaSanz jauna, irakasle bihotzez diogu,arro egon zintezke zure erreinukide-en gehiengoak bi hizkuntzen jabe i-zan nahi dutelako. Bi bat bainogehiago da leku guztietan, eta Nafa-rroan ere bai.

Hizkuntza urtea ospatzen ari ga-ren honetan ez dezagula euskara-ren, lingua navarrorumen, genozi-dioaz hitz egin behar izan!

martxoa

kronika

Euskal Editoreen Elkar-teak euskarazko ikaslibu-ruak babesteko eskatu du

Euskal Editoreen Elkarteak gogorsalatu ditu azken hilabeteotan Nafa-rroa eta Espainiako gobernuek ikasli-buruen inguruan euskarazko hez-kuntzari "egindako erasoak". EuskoJaurlaritzak "erasoei" emandako e-rantzuna ez dela nahikoa izan adiera-zi zuten. Halaber, aurrera begira, eus-karazko ikas-materialak eta euskalhezkuntza sistema defendatzeko deiaegin zien administrazioei eta Jaurlari-tzari, eta irakaskuntzaren eta kultur-gintzaren alorreko elkarteei, “erasoa-ren neurriak kulturgintzan ari garenguztion lankidetza eskatzen baitu”.

Jorge Gimenez, elkarteko lehen-dakariaren esanetan, “euskal kultur-

gintza eta hezkuntza susmagarri bila-katzea helburu duen jokabide irain-garri ugari ibili da azken bolada hone-tan”. Horren aurrean, Gimenezek ai-patzen du jokabide horietan guzti e-tan asmo politikoez gain, ekonomi-koak ere ikusten direla, azken batean,beren helburua euskal editorialarenindustria zikindu eta zapuztea dela-rik.

Euskal Editoreen Elkarteko lehen-dakariak esandakoaren arabera, "he-rri orok du modu demokratikoan au-keratzen duen hezkuntza sistema era-tzeko eta garatzeko eskubidea, etahein berean, sistema horretan erabili-ko diren ikas-materialak ekoizteko e-ta erabiltzeko ahalmena".

Ildo horretan, editoreen elkarteakez ditu onartzen testu horiek kontro-latzeko hainbat administraziotatik jar-tzen ari diren baldintzak, eta erasohauen aurrean, prest daude baliatubeharreko ekinbide juridikoak aurre-ra eramateko, bai hemen bertakoak e-ta baita nazioartekoak ere. Hala ere,badakite ez dela erraza bide juridiko-an sartzea, orain arte egin diren adie-razpen asko iritzi moduan eman baiti-ra. Dena dela, horretan jarraituko du-te, euskal ikasliburuak buru belarridefendatzeko asmoz.

E k i m e n b a t e r a t u a k g e r o e t a u g a r i a g o a k

Euskal sistema nazionalarenaldeko “eztabaida gune irekia”burutu zen Gasteizen otsailaren

21ean. Ekitaldi publikohorretan irakaskuntzako nahiz

herri ekimeneko partaideakbildu ziren. Bertan adierazi zenbezala, euskarak azkenaldian

jasandako "erasoek" mugiarazidituzte irakaskuntzako hainbat

langile, guraso, ikasle etabeste alorretako pertsonak

talde hau osatzera.Bozeramaileek azaldu zutenez,

ez da erakundeen batuketahutsa izango, eztabaida askea

pizteko tresna baizik, eta berenhelburu nagusiena, epelaburrerako behintzat,

"indarrak bildu etaherritarrentzako erreferente

bihurtzea" izango da.Bultzatzaileek honoko lau

alderdi hartu zituzten gogoan:Euskal Herriak euskal

hezkuntza egituraketa propiorikez izateak sistema espainiarra

nahiz frantziarra nagusitzeadakar, indarrean dagoenak ez

du bermatzen euskararenetorkizuna, curriculum

propioarekin jokatzeko beharraeta hezkuntzan legedia

propioaz baliatzeko premia.Aurkezpenean zehaztu zen

modura, taldea OrganuIraunkorra izango da.

6 ❘ hik hasi ❘ 56. zenbakia. 2001eko martxoa

d i r a i r a k a s k u n t z a k o t a l d e e n a r t e a n

IAk Udaberri intsumi-tuari ekin dio

Otsailetik maiatzera bitartean “U-daberri intsumitua” burutuko duteEuskal Herriko ikasleek Ikasle Aber-tzalea-ek bultzata. Euskalduntzearenborrokaren ildoan kokatzen den mu-garri berria da “Udaberri intsumitua”.

Orain arteko lanari bultzada eta ja-rraipena emateko ekimen berri hauhiru hilabetetan zehar luzatuko da, e-ta Euskal Herri osoan burutuko direnmobilizazio dezentralizatuek osatukodute. Ikastetxeetan, herrietan, eskual-deetan eta maila nazionalean burutu-ko dira ekintzak, bai Lanbide Hezike-tan, bai unibertsitatean eta baita bestearloetan ere. Besteak beste mobiliza-zio planteak, grebak, itxialdiak, hi-

Seaskak integrazio kanpainaberria abiatu du. Aurreraeramango duen ekimenakadimen urriko haurrei ikastolaguztietako ateak irekitzea duhelburu. Ladix Arrosagarai,Seaskako integraziobatzordeko kideak dioenbezala, “ez dadesberdintasunik mantendubehar ikasleen artean”. Lelohori aurrean izanik,kanpainaren helburu orokorra"eskola integratzaileaeraikitzea" izango da.Seaskako batzordeakjakinarazi nahi du, ahalmenurriko haurrak dituztengurasoek aukera badutelaberaien haurrak Ikastolansartzeko. Aldi berean, argi utzinahi izan dute, haur horiekbesteekiko desberdinak direlasoilik, eta ez ezinduak.Seaskaren hurrengo pausoahitz hauek guztiak ekintzarapasatzea izango da,horretarako kanpaina diruiturri garrantzitsutzat jotzendutelarik.Bestalde, Seaskak ahalmenurriko haur horiekhezitzailearen laguntzabeharrezkoa dutelaaldarrikatzen du. Frantziakohezkuntza sistemaklaguntzaile postuak ezartzenditu, baina hezitzaileenfuntzioa laguntzaile horienabaino urrunago do,hezitzaileek sostengupedagogikoa ere ziurtatzenbaitute. Ahalmen urriko haurraikastolara ekartzearenhelburua ez da ikaskuntzajasotzea soilik, baita lagunakegitea ere. Eskoratzeakhaurrari gizartean integratzeaerraztu behar lioke.

Behin ere ez da erraza izan Nazio zapaldu batzutik jartzen hasteaRamon Labaien

56. zenbakia. 2001eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚7

tzaldiak, aldarrikapen taulak, Korri-karen inguruko ekimenak, erakuske-tak, kultur asteak, kontzientzia era-gozpen kanpaina, atxikimendu bilke-tak eta abar burutuko dira eskualdezeskualde. Hiru hilabeteko kanpainahoni amaiera emateko mobilizazio as-te nazionala burutuko da maiatzeran“Euskalduntzearen alde, ikasleok in-tsumisioa!” lelopean.

“Udaberri intsumitua”ren helbu-rua euskal ikasleen hizkuntza eta kul-tur eskubideak errespetarazteko in-tsumisio dinamika lau haizetara za-baltzea da. Irakaskuntza hizkuntzazeta edukiz euskalduntzeko darama-ten borrokari bultzada berria emannahi zaio.

IAko bozeramaileek azaldu dute-nez, "intsumisioa beharrezko jarrerada gaurko hezkuntza sistemari aurreeginez guk IAtik bultzatzen duguneuskal eskola publiko nazional horisortzeko. Horregatik, hurrengo pau-soa hezkuntza sistema propioa nahiduten horiek ekintza intsumisioak au-rrera eramatea izango da". Horrekinguztiarekin, IAk lortu nahi duena daeuskaraz ikasi ahal izatea. Era berean,unibertsitate nahiz lanbide heziketa-ko zentroetan euskal curriculuma e-gotea eskatzen dute.

beste errealitate bat


GAIANikaragua

Nikaragua Ertamerikako bost he-rrialdeetako bat da. Iparraldean Hon-duras du eta hegoaldean Costa Rica. 4milioi biztanle ditu: %60 inguru hirita-rra eta beste %40 inguru landatarra.Biztanleria horren erdia baino gehia-go haurrak dira, hots, bi milioi eta erdiinguru eta horietatik milioi bat esko-latu gabe dago. Hau da, eskolara joa-teko adinean dauden haurren erdiaez da eskolara joaten.

Ikasturtea otsailean hasi eta aben-duan bukatzen dute. Tartean AsteSantuko oporrak izaten dituzte etauztailean beste hamabost egun. Aur-tengo ikasturtean 1.347.000 haur es-kolatu dira; 179.000 eskolaurrean,848.000 Lehen Hezkuntzan eta320.000 Bigarren Hezkuntzan. Bainabeste 600.000 joan gabe gelditu dira.Horiei unibertsitatera sartu gabe gel-ditu diren beste 500.000 ikasle gehitubehar zaizkie. Datu horiek kontuan

HIK HASIk Takolo, Pi-rritx eta Porrotx pailazotaldearekin batera Nika-ragura bidaiatu zuen ur-tarrilaren bukaeran. HO-NEK GKEren eskutik pai-lazoek hango haurrei es-kaini zizkien saioak, etaHIK HASIk Nikaraguako i-rakaskuntzaren egoera e-zagutzeaz gain, hangohainbat hezkuntza elkar-te eta taldeetako kidere-kin egoteko aukera izanzuen. Gure egoeratik u-rrun aurkitzen den errea-litatearekin egin genuentopo. Hemengo eta hangohezkuntza egoera guztizezberdinak dira, eta horiegiaztatzeko aukera e-mango dizuete HIK HASIaldizkariaren zenbaki ho-nek.

G

hartuta, gaur egun Nikaraguako es-kolatze tasa %7,4koa da. Eskolatze a-dinean dagoen haur kopurua %8,85 i-go den bitartean, matrikulazioa%7,64 igo da.

Okerrena zera da: Lehen Hezkun-tzako haurren %45a ez dela BigarrenHezkuntzara iristen. Horrez gain, ur-tero 130.000 haurrek baino gehiagokuzten diote eskolara joateari. Ikaske-tak hasten dituen %25a bakarrik iris-ten da 6. mailara. Eskola desertzioa i-zugarria da lanera joaten direlako, e-konomikoki familiari lagundu eginbehar diotelako eta irakaskuntzarendoakotasuna ez delako hala prakti-kan.

Datu ofizialen arabera, 10 eta 19urte bitarteko 160.000 haurrek egitendute lan hiri eta herri guneetan. Aitzi-tik, datu extraofizialei jaramon eginezgero, kopuru hori 300.000ra igotzenda. Horietatik %33,7k 10 eta 14 urte


Nikaraguako irakaskuntza

bitarte ditu. Managuako merkatal gu-neetan, esaterako, lan baztertuak egi-ten dituzten haurren kopurua %200 i-go da, batez beste egunero 7tik 12 or-dura bitarte lan egiten dutelarik. Ego-era honetan haur horiek jasaten di-tuzten tratu txarrak oso ohikoak dira.

Ikastetxe motakNikaraguan guztira 6.140 ikaste-

txe daude eta 30.000 irakasle dabiltzaberauetan. Ikastetetxe gehienak es-ttuarenak dira, baina pribatuak erebadaude. Estatuko eskolen artean,ordea, batzuk autonomoak dira.Hauetan eskola kontseiluak zeregineta parte-hartze handiagoa du. Hauda, Hezkuntza Ministeritzak legeak e-ta arauak jartzen ditu, baina hortik au-rrerakoa gurasoen, irakasleen eta i-kasleen esku gelditzen da. Esaterako,Hezkuntza Ministeritzatik dirua jaso-tzen dute, eta gero beraiek dira diruhori kudeatzen dutenak. Eredu hone-kin Hezkuntza Ministeritzak eskolakontseiluaren parte-hartzea bultza-tzea du helburu, bere erabakiak ahaldituen gehien murriztuz eta ikastetxebakoitzak bere erabakiak eta aldake-tak egiteko malgutasuna ziurtatuz.

Dena dela, denak ez daude adoseredu honekin, askotan erabakiakzuzendarien esku gelditzen direlako,eta zenbait kasutan diru publikoa bi-degabe erabili izan den kasuak gerta-tu dira. Hezkuntza Ministeritzak ikus-kariak eta teknikoak bidaltzen ditueskolaz eskola horrelako egoerak e-kiditeko, baina benetako kontrolagurasoen eskuetan dagoela uste du,beraiek direla horrelako egoerak sa-latu eta moztu behar dituztenak esko-la kontseiluaren bitartez.

Ikastetxeetan normalean hirutxanda egoten dira, hots, haurrak goi-zez, arratsaldez edota gauez joatendira eskolara. Gelako ratioa 45 ikasle-koa da, baina sarritan 50 edo 60 haurbiltzen dira gela bakar batean.

Irakaskuntza dohainik da, baina...Legeak dioenari kasu eginez, ira-

kaskuntza dohainik da maila guztie-

tan; hasi eskolaurretik eta unibertsita-tera arte. Eskolaurrean eta LehenHezkuntza ez dago ezer ordaindu be-harrik, eta Bigarren Hezkuntzan ereez. Dena dela, azken kasu honetan i-kastetxeari borondatezko laguntza e-man diezaiekete gurasoek, baina bo-rondatezkoa.

Errealitateak, ordea, legeak dioe-na hainbat kasutan hautsi izan dela e-rakusten du. Gurasoek matrikula or-daintzen dute, eta horrez gain, esko-lari laguntzeko diru kantitate bat es-katzen zaie. Borondatezkoa denez,nahi ez duenak ez dauka zertan or-daindurik. Baina ikastetxe askotan,ordaintzen ez badute, ikasleei ez diz-kiete beren azterketen notak ematen.Beraz, irakaskuntza dohainik da, bai-na errealitatean besterik gertatzen da.

Bestalde, haurrek uniformea jan-tzita joan behar dute eskolara: blusaedo alkandora txuria, gona edo galtzaurdin ilunak, galtzerdi txuriak eta za-pata beltzak. Horietako zerbait faltabaldin bazaie, eskolara joan gabe gel-ditzen dira. Hemen zaila suertatzenzaigu hori ulertzea, baina beraiek ga-rrantzi handia ematen diote unifor-mearekin joateari. Uniformea hau-rrenganabe-

rrikobalioa sor-tzeko modu bat omen da, aberriaren-ganako maitasuna sortzeko modubat. Ez da kasualitatea uniformearenkoloreak Nikaraguako banderarenkolore berberak izatea.

Irakasleen egoera larria daNikaraguako irakasleen egoera ez

da batere ona, batez ere ekonomiko-

ki.Oina-rrizko solda-ta ez da 710 kordobatara (70 dolar,12.600 pezeta edo 504 libera) iristenzenbait irakasleren kasuan, eta diruhori justu-justu iristen zaie bizitzeko.Somoto herrian 26 urte lanean dara-matzan Melba Luz Aguilera irakasle-ak dio soldata horrekin bere gastuen%60 ordaintzen duela. ManaguakoCiudad Sandino auzoko Asentamien-to Nueva Vidako estatuko eskolandabilen Claudia Corea irakasleak biurte daramatza bertan lanean eta be-raien arazorik larriena soldata deladio. "Ni, adibidez, ezkongabea naiz,ez daukat haurrik, ikasten ari naiz e-ta izugarri kostatzen zait liburuak e-ta ikasteko materiala erostea. Ez zaitiristen. Eta niri, ezkongabe eta ama i-zan gabe ez bazait iristen, ez dakitnola moldatzen diren besteak!".

Formakuntza aldetik ere gauzakez daude oso erakargarri. Lana hobe-to egin dezaten prestatzen dira ira-kasleak, baina ez profesionalkigehiago jakin dezaten.

Lan baldintzak oso txarrak dira, i-kastetxeak oso egoera txarrean bai-taude. Horrek bere eragina du irakas-leengan zein ikasleengan. Horrezgain, lan hitzarmenaren arabera, egu-nean zortzi ordu egin behar dute lan,bost ikasleen aurrean eta beste hiruprestatzen. Ordu horiek talde edomaila ezberdinetako haurrekin pasa-tzen dituzte askok, eta horrek progra-ma eta lan ezberdinak prestatzea da-kar, hots, lana areagotzea.

Egoera horrek guztiak bere isla duirakasleengan. Ez dago motibaziorikirakasle izateko eta jendeak beste i-kasketa batzuk egiten ditu unibertsi-



tatean. Irakasle diren askok, berriz,beste zerbait ikasiko dutela diote, etagazteek ere ez dute irakasle izan nahi.Egoera hori dela-eta, askok beste he-rrialdetara alde egiten dute eskolak e-matera. Urtero 1.000-1.500 irakasleinguru dira beste herrialderen bateraalde egiten dutenak edo beste lan ba-tean hasten direnak. Irakasleek ezdute pizgarri ekonomikorik. Nikara-guako lanbiderik garrantzitsuena i-zan beharko lukeenarentzako pizga-rrik ez dago. Melba Luzek dioenez,"sektore produktiboa ez garela eran-tzun izan digute. Gainera, gure he-rriaren baldintza ekonomikoak di-rela eta, soldatak ezin omen dira igo.Ez dago estimulurik, asetasun pertso-nala baino ez. Badakigu gazteenga-tik lan ona egiten ari garela, berenlanbide profesionala garatzeko la-guntzen ari garela eta horrek bete-tzen gaitu. Gurasoek ere gure lanaaintzat hartzen dute. Hori da dau-kagun gogobetetze bakarra".

Managuako Ciudad Sandino auzo-ko egoera

Iritzi berekoak dira AsentamientoNueva Vidako Claudia Corea eta Leo-nel Toruño irakasleak. Lehen aipatubezala, Irakasle bi hauek ManaguakoCiudad Sandino auzoko estatuko es-kolan dabiltza lanean. Auzo hori o-rain dela 25 urte sortu zen, 1972ko lu-rrikararen ondoren jendea hara joanzenean. Geroztik, Juan urakanarenondoren jende gehiago kokatu zutenbertan. Hondamen horien ondoreneratuz joan den auzoa da, beraz.Mitch urakanaren ondoren Managua-ko arrantzaleen auzoak urpean geldi-tu ziren eta hango 1.300 familia Ciu-dad Sandinora eraman zituzten.

Haientzat etxebizitzak egiten hasi zi-ren eta gune hori da AsentamientoNueva Vida.

Asentamentuan 9.000 haur ingurubizi direla kalkulatzen da. Bi eskoladaude horientzat: estatuarena eta Re-des de Solidaridad taldearena. Aipatubi irakasleak estatuaren eskolan egi-ten dute lan eta ikasturtea hasi aurre-ko astean topatu genituen eskolan.Beno, eskola deitzerik baldin baze-goen. Izan ere, estalperik gabeko bikarpek osatzen zuten eskola; ma-haiak elkarren gainean pilaturik zeu-den, arbela erdi zintzilik, ez ate eta ezleihorik... Eta bi irakasleak han, eseri-ta, haurrak matrikulatzera etorri zain,irribarrez, ilusioz eta gogoz beteta."650 haur matrikulatu dira goizekotxandan eta arratsaldekoan 500" e-saten digu Leonel Toruñok. "Norma-lean goizerako eskakizun handiagoaegoten da, arratsaldez lanera joatenbaitira. Gobernuak asteburuan egin-go du matrikulazio kanpainakojaialdia eta ea haur gehiago matriku-latzen diren, oraindik oso baxu bai-tago".

G

Ikasturte hasieran gela bakoitzean60 haur izatera irits daitezkeela diote i-rakasle hauek, baina kurtso amaiera-rako 25-30 izango direla. Desertzioa%50 baino handiagoa da, gurasoeklan egitera behartzen dituztelako.

Ikasturte batean bi maila irakastendirela azaldu digute; uztailera arte bateta uztailetik aurrera bestea. “Orainarte ez zen horrela, baina eraldatzekurrikularra dela-eta aldatu da".Hala ere, irakasle hauentzat zailenamaila ezberdina duten haurrak gelaberean edukitzea da. "Adibidez, 10urteko ikasle batekin batera orain ar-te arkatzik eta kuadernorik hartu ezduen 18 urteko bat egon daiteke".

Askotan irakasle, psikologo, eri-zain, mediku eta guraso lana egin be-harrean aurkitzen dira. Etxean faltaduten afektibitatea eta berotasunarenbila joaten dira irakasleengana. Izanere, auzo horretako arazo sozial la-rrienak familia nukleorik edo batasu-nik eza eta droga dira. Tratu txarrak e-ta familiako sexu abusuak ere jasatendituzte. Beste askok gurasoen lanabere gain hartzen dute. "Iaz 11 urtekomutiko bat neukan 2. mailan. Bereanaia txikiarekin etortzen zen amakkanpoan lan egiten zuelako etagauera arte ez zelako itzultzen. Ba-da, mutiko hori arduratzen zen bereanaiaren garbiketaz, janariaz, a-rropaz...". Beste askotan haurrak go-saldu gabe joaten dira, eta urdaila hu-tsik edukita ezinezkoa da ikasketetankontzentratzea.

Egoera gogorra izan arren, irakas-le hauek pozik eta ilusioz beteta zeu-den. "Geure bokazioagatik jarrai-

GAIANikaraguabeste errealitate bat

“Gela berean10 urteko ikas-le batekin seku-la arkatzik etakuadernorikhartu ez duen18 urteko bategon daiteke”

tzen dugu aurrera. Haurrei lagun-tzeak aurrera jarraitzeko indarra e-maten digu. Oso polita da haurrekzuri irribarre egitea eta asko maitezaituztela entzutea".

Irakasle hauen helburua haurrekikastea eta maitatuak sentitzea da."Jakin dezatela benetan maitasunaematen dien pertsona bat ondoandutela, bere afektibitatea senti deza-tela eta kontura daitezela daukanhoberena erakustera datorkiela.Dauzkaten krisietatik atera daitez-keela erakutsi behar zaie".

Asentamiento Nueva Vidako besteikuspegi bat

Aipatu dugun bezala, Asenta-miento Nueva Vida azken bi urtehauetan sortu den Ciudad Sandinoauzoko zati bat da. Asentamentu hauRedes de Solidaridad taldeak eraiki dueta hiru ardatz izan ditu bere lanak: az-piegituraren eraikitzea (etxebizitzaketa zerbitzu minimoak), hezkuntza e-ta lanpostuen sorrera. Prozesu horrenhasieratik dabil bertan lanean CristinaSanz lekaime olitearra eta berak emandigu egin duten lanaren berri.

Bi urte hauetan 400 etxebizitza e-raiki dituzte eta enpresa txikiak sortuere bai jendeari lana emateko: okin-degia, bloke fabrika, denda eta joste-ko tailerra. Mediku zerbitzu bat ereeskaintzen dute eta eskola eta jangelaere badituzte. Alde batetik haurtzain-degia dago, ama asko lanera joatendirenez, haurrak hor uzteko aukera i-zan dezaten. Eta bestetik, eskolan Le-hen Hezkuntzako 1. eta 2. mailak, etaidazten eta irakurtzen ez dakiten adin

ezberdinetako haurrentzako gela be-rezia daude. Guztira 15 irakasle ingu-ru daude eskolara joaten diren 200haurrekin.

Eskola izango den beste eraikinbat egiten ari dira eta hurrengo urtee-tan haur eta maila gehiago izango di-tuzten esperantza daukate. Arazoa,ordea, finantziazioa da. Cristinak ar-gitu digunez, "eskolarentzako finan-tziazio ofizialik ez daukagu eta ho-rrek kezkatzen gaitu. Hau guztiahainbat instituzio eta proiekturenlaguntzarekin eraiki da eta horiekinmantentzen dugu. Gobernuak ez duezertxo ere egin, nahiz eta kaleak "O-bras, no palabras" kartelekin josi. Ja-sotzen diren laguntzak ez dira beti-rako izaten. Mitchen momentua pa-sa egiten da eta nola eutsi ondoren?Horregatik, Hezkuntza Ministeritza-ren finantziazioa beharko genuke".

Nueva Vidan 9.000 haur bizi diraeta eskola honetara 200 bakarrik joa-ten dira. Kopuru eskasa da, bainaCristinak finko baiezten du arazoak e-zin direla globaltasunean konpondu."Hori ezinezkoa da; zati bat hartu e-ta hori aldatzen saiatu behar da, etagu horretan ari gara".

Eskola bat irekitzen denean le-hentasuna ez da edukiak eta ikas-gaiak irakastea, hori askoz ere beran-duagoko gauza da. "Hemen 9.000haur zeuden egun osoz kalean, euri-tan, hautsez beteta, elikatu gabe...Horri erantzun bat emateko sortu ge-nuen eskola. Horri erantzunik ema-ten ez badiogu, ez gara ezer humani-tarioa egiten ari. Ez bagara zerbaithezitzailea eskaintzen hasten balio-

ak alda daitezen, Nikaragua ez dapobreziatik aterako, baldin eta noiz-bait ateratzen bada".

Dena dela, zaila da jendea kon-tzientziatzea eta gurasoak motiba-tzea haurrak eskolara bildal ditzaten."Nikaraguan familiak hain daudedesegituratuak, non haurren egon-kortasunari ez dion batere mesede-rik egiten. Eta pobreziak berak sor-tzen dituen faktoreez gain, badaudekulturalak direnak ere".

Teorian ez dago gutxietsia hez-kuntzaren balioa, baina praktikan ba-tere zaindu gabe dagoela dio Cristi-nak. "Teorian inork ezin du esan hez-kuntza baloratzen ez duenik. Bainafamiliek bizirauteari eta jateari ema-ten diote lehentasuna. Horretarakohaur askok lana egin behar du; esko-lan zerbait ordaindu behar badute ezdituzte bidaltzen; jendea motibazio-rik gabe eta zeharo utzita dago".

Nikaraguarra ez den pertsona ba-tek hango egoera eta etorkizuna nolaikusten dituen galdetu diogu Cristi-nari. Nikaraguak atzerriko laguntzaasko jaso duela erantzun digu, dirugehien jasotzen duen herrialdeetakobat dela, eta horrek zera ekarri duela:jendea norbait laguntzera etorri zainegotea. "Eskatzera oso ohituta dau-de; gobernuren bat, GKEren bat... e-torriko dela pentsatzen dute, eta ho-rrek ez du batere lagundu gauzakzaintzeko, kezkatzeko... Horretansandinistek kulpa badute eta onar-tzen dute. Bere garaian asko emanzuten, baina legislatura onik gabe, e-ta ondoren arazoak sortu ziren go-bernu aldaketarekin. Horregatik,guk ez diegu ezertxo ere ematen do-hainik. Besterik ez bada ere, kordo-batxo bat ordaintzen dute, nolabaitkolaboratu egiten dute horrela. Es-fortzurik eskatu gabe ematea ez dabatere hezitzailea".

Egoera honen guztiaren gainekohausnarketa egin ostean, Cristinakuste du iraultzarekin lortu zen elkar-tasunaren kultura asko galdu dela etaNikaraguak berreraikitze oso sakonabehar duela.


G


CGTEN-ANDEN (Confedera-ci n General de Trabajadoresde la Educaci n de Nicaragua)da Nikaraguako irakasleensindikatu nagusiena. 1978ansortu zen, oraindik Somoza a-gintean zegoenean, eta hasie-ra hartatik gaurdaino ibili daMelba Luz Aguilera sindika-tuan. Era berean, 26 urte da-ramatza irakasle lanetan. On-gi ezagutzen ditu Nikaragua-ko irakaskuntzaren lehenal-dia eta oraina, eman diren au-rrerapausoak eta atzerapau-soak.

Zein asmo edo helbururekin sor-tu zen sindikatua?

Helburua irakasleak biltzea etasandinistak boterera iristeko aukera-ren aurrean prestatzea zen. Hasieranerdi klandestinitatean sortu zen. Izanere, Somozaren garaian irakasle sindi-katu independienteak desagertaraziegin ziren. Managuan 1978an eginzen lehen asanblada eta sindikatua ju-ridikoki sortua gelditu zen. Departa-mentu ia guztietan sortu ziren taldeaksindikatuak hedadura nazionala izanzezan. Ni neu Somoton nengoen etaegon naiz, Madriz departamentuan.

Zein antolaketa dauka CGTEN-ANDENek?

Zuzendaritza taldea dauka zortzikiderekin. Federazio bat da eta depar-tamentuetako herri guztietako talde-ek osatzen dute federazioa.

Sindikatuaren sorreratik zaudebertan eta urte asko daramazu iras-kuntzan. Egingo al zeniguke irakas-kuntzaren eboluzioaren balorazioa?

Urte hauetan Nikaraguak etapaezberdinak bizi izan ditu. Laburutz,1937-1979 urteetan Somozaren dikta-dura bizi izan genuen. Somozaren e-rorketaren ondoren, Frente Sandinis-ta jarri zen boterean, 1979-1990 bitar-tean. 1982-1989 bitartean gerra garaiabizi izan genuen Frente Sandinista etaErresistentziaren artean. 1989an hau-teskundeak egin ziren eta sandinistekgaldu eta Violeta Chamorrok irabazizuen. 1990-1997 bitartean egon zenboterean eta urte hartako hauteskun-deen ondotik Alianza Liberal alderdi-ko Arnoldo Aleman jarri zen presi-dente. Aurtengo azaroan egingo diraberriz hauteskundeak.

Ni Somozaren diktaduraren ga-

raian hasi nintzen lanean, nekazal gu-nean, eta eskakizunak ez ziren asko. I-rakasleak askatasuna zeukan ikasle-en beharren arabera lan egiteko. Hasiberria nintzenez, ikuskaria noiz eto-rriko zain nengoen, baina ez ziren eto-rri. Bilerak egiten genituen, baina o-rientazio orokorrak emateko, forma-kuntzarik ez zegoen. Irakasleak lanaegiteko askatasuna zeukala sentitunuen. Baina zergatik zegoen askata-sun hori? Gobernuaren interes ezaga-tik, batez ere. Garai hartan eskolatzeindizea oso baxua zen, komunitate as-kotan ez zegoen eskolarik eta ez ze-goen interesik hezkuntza masifika-tzeko.

1979 iraultza sandinistak irabazizuen. Momentu hartan analfabetis-moa izugarria zen, %52,9. Sandiniste-kin alfabetatzeko gurutzada naziona-la hasi zen, eta nik departamentuko a-holkulari tekniko bezala hartu nuenparte. Herritar zibilak eta denak inpli-katu ziren, izugarrizko lana egin zen,eta analfabetismoa %12,9ra jaitsi zen.

Gero Helduen Hezkuntzarako Mi-nisteritza ordeko egiturak antolatu zi-ren eta nik departamentuan jarraitunuen lan hori egiten. Jendearen alfa-betatzearekin jarraitu genuen eta Hel-duen Hezkuntzan 6. mailara iritsi gi-nen. Gaur egun Helduen Hezkuntzahartan ikasitako jendea INPRUN (Ins-tituto de Promoción Humana) eta bes-te hainbat elkartetan ari da lanean. E-maitzak hor ikusi ziren.

Melba Luz AguileraCGTEN-ANDEN irakasleen sindika-tuko sortzailea eta kidea

Sandinistekinalfabetatzekogurutzadanazionala eginzen eta anal-fabetismoa%52,9tik%12,9ra jaitsizen

“Frente Sandinistak irabazita eta bake egoeran, lehentasuna hezkuntzak izango du”

Haurren eskolatzea ere gehitu e-gin zen sandinistekin. Eskola asko ire-ki ziren, ezagutzen ez ziren komunita-teetan eta dena. Jendearen partaide-tza oso dinamikoa izan zen, eta irakas-leena ere bai. Nahiz eta hezkuntza as-ko politizatu, irakasleek edukietanparte hartzen zuten, konstituzioak es-kubide hori onartzen baitu. Horrela, i-rakasleak aktibo ziren; lan egiteko au-tonomia nahikoa zegoen. Ildo horre-tatik, egileen kolektiboak eratu ziren;esperientzia askoko irakasle taldeakziren, gure herrialdeko komunitateenerrealitatea ondo ezagutzen zutenak,eta beraiek osatu zituzten edukiak. I-rakasle eta ikasleei ere materialak es-kura jarri zitzaizkien. Horrez gain, i-kasleak analitikoago bihurtu ziren, i-kasketa dinamika edo metodologia i-kaslea partaide izatea zen, eta irakas-lea orientatzaile baino ez. Emaitza osoonak lortu ziren.

Gero, gerraren eraginez, gauzakaldatu egin ziren. Herri irakasle asko(horrela deitzen genien guk) hil eginziren. Eskola asko hutsik gelditu zi-ren. Irakasle eta ikasle gazte asko erre-tserbara eramanak izan ziren eta pro-grama eroriz joan zen. Horrela, gerra-ren ondoren eta hauteskundeak egin

eta ge-ro, Violeta Chamorro jarri zen gober-nuan eta gauzak aldatu egin ziren. Gu-retzat arrotzak ziren edukiak ezarri zi-ren, Kolonbiako testuliburuak dezen-te erabili baitziren. Adibidez, Nikara-guan "medicina" hitza erabiltzen da e-ta Kolonbian "droga". Ondorioz, tes-tuliburuetan gure lexikoa distortsio-natzen zen. Hori gure errealitateari ezzegokiola adierazi genuen irakasle-ok, baina alferrikakoa izan zen. Ge-roztik irakasleok ez dugu parte har-tzen edukiak egiterakoan, liburu guz-tiak kanpotik datoz eta hori bete be-har da.

Ezarri al zen kontrolik liburu ho-riek erabil zutezen eta eduki haiek i-rakats zitezen?


Zuzendariek klaseak gainbegira-tzen zituzten, baina zenbat ikasle e-tortzen ziren eta zenbat ez kontrola-tzen zuten batez ere, ez zer irakastenzen. Edukiak irakaslearen eskuetangelditzen zirela esan daiteke. DoñaVioleta boterean jarri zenean guk ira-kasleei esan genien kanpoko edukiberriei jarraitzen bagenien ikasleakrobotizatuko genituela, eta ordura ar-te bezala jarraitu behar genuela lane-an. Batzuk lehengo geure bideari ja-rraitu diogu, eta beste batzuk ez.

Etorkizunera begira, nola ikustenduzu Nikaraguako irakaskuntza?

Eskolatze indizea jaitsi egin da etaguraso gehienek ez daukate haurrakmantentzeko adina. Boterera berrizFrente Sandinista iristen denean ego-era aldatu egingo den esperantza dau-kagu guk. Frenteak irabazita eta bakeegoeran, lehentasuna hezkuntzak i-zango du. Berriz ere alfabetatze guru-tzadari ekingo genioke. Beste helbu-ru bat gazteak ikasten jarrai dezatenda, profesionalizatzea. Orain nekezprestatzen dira gazteak eta prestatzendirenak Managuara joaten dira. Horialdatu egin behar da eta aldaketa horisandinistekin etorriko da.


pertsona daude. Doña Moncha Marti-nez sukaldaria da eta bere lanari ga-rrantzi handia ematen diote. "Quin-choetara etortzen diren haurrak on-do elikatuta egotea nahi dugu. Ez du-te egunero gauza bera jaten, elikadu-ra orekatua da. Izan ere, batzuk etxe-an ongi jaten dute, baina beste ba-tzuk ez, baliabide urriko haurrakbaitira. Horregatik, guk esnea, zu-kuak, fruta, ogia... elikatzen dutenjakiak ematen dizkiegu. Eta hori guz-tiz garrantzitsua da, beren elikadu-raren araberako errendimendua e-rakutsiko dutelako eskolan".

Doña Teresa Martínez zuzenda-riak dioenez, haurren arteko harre-mana asko lantzen dute. "Etxean be-zala sentitzen dira, elkarri laguntzendiote eta elkar maitatzen dute. Elka-rri arropa garbitu edo josten diote;batek bestea orrazten edo garbitzendu.... Gure helburua da haurrek horiguztia ikastea eta ikasitakoa amei etaanai-arrebei erakustea".

Takolo, Pirritx eta Porrotxpailazo taldearen kolaborazioa

Takolo, Pirritx eta Porrotx pailazotaldeak iaz bi saio egin zituen EuskalHerrian Somotoko Quinchoen alde.Saioan bildutakoarekin eta jendeak

Somoto herria Nikaragua iparral-dean dago, Madriz departamentuan.Han Quinchoak izeneko eguneko a-terpetxe bat dago egoera larrian etabeharrean dauden haurrentzat.

Sandinistek iraultzaren ondorenNikaragua osoan ireki zituzten izenbereko zentroak, baina 90. hamarka-dan isten joan ziren Violeta Chamo-rroren gobernuarekin. Somotokoa,ordea, 1995ean berriro ireki zen Eus-kal Herriko udaletxeetatik jasotakodirulaguntzari eta HONEK GKEren la-nari esker. Gaur egun ere laguntza ho-riei esker jarraitzen du irekita.

Zentro edo aterpetxe honetara 60haur inguru joaten dira egunero etahainbat zerbitzu jasotzen dituzte: al-tuera eta pisuaren kontrola egitenzaie, haurren hazkunde egokia bul-tzatzen duen elikadura egokia ema-ten zaie, arreta pertsonalizatua es-kaintzen zaie, eskola errefortzukoklaseak antolatzen dira, haurren for-makuntza integralean lagungarri di-ren aktibitateak egiten dira, eta aroz-tegia eta josteko tailerra daude.

Eskolara goizez joaten diren hau-rrak arratsaldez joaten dira Quinchoe-tara, eta eskolara arratsaldez joaten di-renak goizez. 8-16 urte bitarteko hau-rrak biltzen dira Quinchoetan. Eta ho-riekin guztiekin lana egiteko zazpi

Somotoko Quinchoak

G


kontu korrontean sartutako diruare-kin milioitik gora pezeta lortu ziren. E-ta orain, laguntza horri jarraipena e-mango diote.

HONEK GKEren bitartez Nikara-guara bidaiatu dute eta hango haurrei"Parrandan" ikuskizun berria eskainidiete. Guztira bederatzi saio egin di-tuzte zazpi egunetan; Nikaragua ipa-rraldeko herri eta komunitate urrun-duetan zein Managua hiriburuan; mi-laka kilometro egin dituzte kamioi ba-tean traste guztiak hartuta; kolore bi-

ziz jantzi dituzte herrietako plazak etaaretoak; irribarrez utzi dituzte haurzein gurasoak; dantzan jarri dituzte"chiguinak"; 1.000 sudur gorri banatudituzte; eta harreman zuzena izan du-te nikaraguarrekin.

Hartu-eman horretan eman adinajaso dute: hango haurren erantzuna,begirada, irribarrea, abestiak, jolasak,dantzak, ohiturak, kultura... Bestalde,Managuan "Guachipilin" txotxongilotaldearekin eta beste pailazo eta artis-tekin biltzeko parada izan zuten, eta

material ugari ekarri dute: kantak, bi-deoak eta abar.

Horrekin guztiarekin hurrengo i-kuskizun berria prestatzeko asmoadute. Hango kantak euskaratuko di-tuzte eta Nikaraguari buruzko ikuski-zuna egingo dute. Era berean, hangohaurren bizimoduari buruzko bideodidaktikoa eta komiki bat egin nahi di-tuzte. Xedea hemengo jendeari moduapalean hango kulturaren berri ema-tea da, eta baita Quinchoentzako la-guntza ekonomikoa lortzea ere.


Los Pipitos izena oso ezaguna daNikaraguan. Haur Minusbalia-tuenGuraso eta Familien Elkartea da.1987an sortu zuten 21 gurasok etagaur egun Nikaraguako 40 herritako10.000 familia dira elkarteko kide. El-kartearen bulego zentrala Managuanbaldin badago ere, 40 herritan kapitu-luak daude, hots, herrietako bulegotxikiak. Guztietan Down sindromea,burmuin elbarritasuna, burmuin atze-rapena eta entzumen eta hizkuntza a-razoak dituzten haurrei egokitutakozerbitzuak ematen zaizkie.

Elkarteak hiru helburu nagusi ditu:1- Minusbaliatuak edo urritasunak

dituzten seme-alaben gurasoak eta fa-miliakoak biltzea euren esperientziakelkartrukatzeko, euren arazoak uler-tzeko eta denen artean irtenbideak bi-latzeko. Betiere helburua seme-alabahorientzat ahalik eta garapen gehienlortzea da, eta bizitzako arloetan era-bat integratzea: sozio-afektiboan,hezkuntzan, lan munduan, ekonomi-koan, kulturalean eta kirolean.

2- Minusbaliei aurre egiteko, gara-peneko aldaketak goiz antzematekoeta familian hezkuntza goiztiarra ga-ratzeko iniziatibak eta ekintzak anto-latzea eta bultzatzea.

3- Gizartea sentsibilizatzea, hezteaeta konprometitzea minusbaliak, u-rritasunak edo mugak dituzten per-tsonak integratzeko erantzukizunahar dezaten.

Helburu horiek lortzeko bidean,hainbat ekintza burutzen ditu Los Pi-pitos elkarteak, eta guztiak bost ere-mutan laburbildu genitzake:

1- Minusbaliatuekin eta urritasu-nak dituzten pertsonekin bizi direnguraso eta familiakoei zuzendutakolanak egiten ditu.

2- Minusbalia, urritasun edota a-tzerapenak dituzten haurrentzako O-sasun eta Hezkuntza zerbitzuak es-kaintzen ditu.

3- Sentsibizazioa eta gizarte inte-grazioa bultzatzeko ekimenak antola-tzen dira.

4- Formakuntzarako eta lan mun-durako alternatibak bultzatu eta ku-deatzen dira.

5- Elkartearen garapena eta iraun-kortasuna bermatzeko ekimenak egi-ten dira.

"Eskola eredua, denontza-ko eskolak" proiektua

Nikaraguan osoan gutxi gorabe-hera 3.900 haur ezindu daude, eta ezdago horiei erantzuteko prestatua da-goen ikastetxerik. Hezkuntza Berezi-ko 17 zentro daude, baina ongi antola-tu gabe daude eta ez daukate indarhandirik. Gainera, 4.000 haur inguruhorietara ez ezik, zentro normaletarajoaten dira, eta dauzkaten baldintzakez dira egokiak, inolaz ere. Hezkuntzasistema haur horiei erantzuteko pres-tatau gabe dago.

Horregatik, Los Pipitosek "eskolaereduak, denontzako eskolak"

Los Pipitos:haur ezinduen alde lanean dihar-duen elkartea

proiektua jarri zuen abian duela hiruurte. Guillermo Gosebruch elkartekoidazkari exekutiboak azaldu digunez,"eskola hauekin haur ezinduentzakoeskola eredu bat eratu nahi dugu, on-doren Hezkuntza Ministeritzari era-kutsi ahal izateko". Lau eskola dituzteeta beraietan haur horiekin lana egite-ko prestatuta dauden irakasleak dau-de. Azpiegitura ere beharrei egokitutadago. Ezintasunen inguruko kezkak,beharrak, legeak, giza eskubideak etaabar etengabe aztertzen dira zentrohorietan.

Ikastetxe horiek aurrera ateratzeaerronka handia da Los Pipitos elkarte-arentzat, baina Gosebruchek beste e-rronak bat ere azpimarratu digu: mi-nusbaliatu nerabeei erantzutea. "14urte hauetan haurrekin jardun garalanean, eta hasieratik gurekin egondiren haurrek 15-18 urte dituzte da-goeneko. Adin horretako gazteentzatez dugula ezer egin konturatu gara.Hezkuntza Berezia 16 urterekin bu-katzen da, gaztea etxera itzultzenda, eta kitto" esplikatzen du Gosebru-chek. "Horregatik, Institutu Teknolo-gikoarekin akordio bat egin nahiangabiltza. Beraiek ezintasunentzat e-gokitutako mintegi bat daukate, etagazte horiek han nola integratu az-tertzen ari gara".

18 ❘ hik hasi ❘ 56. zenbakia. 2001ko martxoa

G

Hezkuntza arloko egoeratik abia-tu bagara ere, hezkuntza ez dago gi-zartetik at. Egoera ekonomikoak, po-litikoak, sozialak eta abarrek eraginzuzena dute, hori bistakoa da.

Arlo bateko zein besteko egoeraaldatzeko lanean ari diren elkarte e-dota taldeak ugari dira Nikaraguan.Horietako bi CISAS eta NITCA dira.Gizarteko bizi baldintzak aldatzea du-te helburu biek, eta batez ere haurre-nak.

CISAS: osasun eskubi-dea bermatu nahian

CISAS (Centor de Información yServicios de Asesoria en Salud) Go-bernuz Kanpoko Erakunde nazionalada. Gaixotasunen prebentzioan egi-ten du lan, osasuna pertsona guztieneskubidea dela pentsatzen dutelako.Diana Brooks CISASeko hezitzailee-tako batek adierazi digunez "osasu-naren inguruko ezagutza dezentrali-zatu behar dugu. Pertsonak kontzien-te egin behar ditugu osasuna eskubi-dea dela eta osasun hori mantentzekoahal dutena egin behar dutela".

Intentzio horrekin egiten dute lanCISAS erakundeko hezitzaileek hain-bat komunitateetan haurrekin, nera-beekin, emakumeekin eta gizonekin.Komunitateko kideei euren arazoakdetektatzen laguntzen diete eta ondo-ren horiei irtenbideak bilatzen. Ho-rretarako, bertako hainbat eragile for-matzen dituzte, gero horiek izaten di-relako komunitateko aktibitateakbultzatzen dituztenak. "Ezagutza de-mokratizatzeaz ari bagara, beraienosasunaren erantzuleak direla etazerbait egin dezaketela esaten ari ba-

gara, erabakitzeko aukera eta espa-zioa eman behar diegu. Horregatikuzten dugu eragileen ardurapean"dio Brooksek. "Oso garrantzitsua dalana beraiek egin behar dutela kon-turatzea. Guk laguntza ematen die-gu eta horrela ezagutza eta jakintzaeskuratzen dute. Horrek aukera e-mango die beraien lanarekin jarrai-tzeko gu ez gaudenean".

Haurrentzat … Ni o a Ni-o metodologia

Esan bezala, komunitate horieta-ko haur, gazte, emakume eta gizone-kin egiten dute lan. Haurrei dagokie-nez, “Niño a Niño” metodologia era-biltzen dutela adierazi digu Brooksek.1977an sortu zen lan egiteko moduhau 70 herrialde baino gehiagotan za-baldua dago eta Nikaraguan 1980anhasi ziren erabiltzen. Metodologia ho-rren oinarria da haurrei espazio bat e-matea hitz egin dezaten, parte har de-zaten, jakintzarako eskubidea izatendezaten eta ekarpenak egin ditzaten.

Horretarako, lau pauso ematen dituz-te:

1- Aztertu: haurrek diagnostikobat egiten dute komunitatean eta fa-milian dituzten zailtasunak eta arazo-ak zein diren jakiteko.

2- Arazo horien zergatia eta ondo-rioak zein diren ikusten da.

3- Komunitatera egokitutako pla-na egin eta exekutatzen dute.

4- Ebaluaketa egiten da zer eta no-la egin den ikusteko eta berriz ere az-tertzeko.

“Niño a Niño”ren xedea da hau-rrak kontziente egitea lanaren frui-tuak ikusteko eman behar dituztenlau pauso horietaz. Hori posible izandadin hiru modutara prestatzen dituz-te haurrak:

1- Jakintza ematen diete: zer denCISAS erakundea, zer den eragilea,nola eskaini lehen sorospenak, tekni-ka parte-hartzaileak (txotxongiloak,pailazoak, eskulanak, ipuinak...).

2- Proiektuak egiten hasten dira.Haurren ikuspegitik proiektu txikiak

Nikaraguako egoera soziala


nola egin ikasten dute.3- Independentzia lortzen dute.

Hasitako lana beraiek jarrai dezaketeeta CISASekoek aholkatu baino ezdiete egiten. Hilean bi aldiz joaten di-ra, eta gainontzekoa beraiek egitendute, hots, beraiek ateratzen dute au-rrera lan plangintza osoa.

CISASekoek haur seguruak nahidituzte, esperantzak eta ametsak di-tuztenak, solidarioak, elkarri errespe-tua diotenak, beraien komunitateamaitatzen dutenak, natura eta inguru-nea maitatzen dutenak, elkar maita-tzen dutenak... eta hori guztia pausozpauso lortu behar da. Denbora eska-tzen du, baina haurrak aldatzen ari di-rela ikusten ari dira, iniziatiba hartzenari dira eta hori da garrantzitsuena.

NITCA: kaleko haur lan-gileen egoera hobetunahian

NITCA (Niños Trabajadores de laCalle) erakundeak kaleko haur langi-leekin egiten du lan. Haur horiek di-tuzten osasun eta heziketa arazoak

gutxitzeko proiektuak bultzatzen di-tuzte. Momentuz komunitate bateanari dira; Managuako kanpoaldean da-goen batean. Komunitate horretannekazal guneetatik etorritako jendeasko bizi da eta langabezia arazoa izu-garri da.

Proiektua abiatzeko komunitatehorretako haur, gazte, emakume etagizonekin bildu ziren eta zein arazo,behar eta muga zeuzkaten aztertu zu-

ten denen artean. Gauza asko atera zi-ren eta botaketa baten ondoren hau-rrentzako jangelari, osasunari ea hez-kuntzari eman zitzaien lehentasuna.Momentu honetan 85 haur elikatzendira eraikitako jangelan. Amak dira ja-naria prestatzen dutenak eta euren in-plikazioa handia da.

Inplikazio hori lortzea ezinbeste-koa dela irizten du Fidel Moreira NIT-CAko kideak. "Garapena eta aldake-tak lortzeko beraiek garatuko dituz-ten iniziatibak bilatu behar dira, bes-tela ez dute sekula gaitasunik eduki-ko beren garapena aurrera eramate-ko. Noski, ez da egun batetik besteralortuko, indibiduoari bere aldaketapropioa egin dezan segurtasuna e-maten zaionean baizik . Gure proiek-tuak benetako arrakasta lortuko du"agur, prest gaude" esaten badigute".

Horretara iristeko bidea oztopozbeteta dago, ordea. Lan hori zaildu e-giten du familiek bizi duten egoerak.Lehentasuna bizirautea da eta arazougari dituzte: haur asko dituzte, amaezkongabe ugari dago, ez dute zortziorduko lanik, goizean atera eta gaue-an iristen dira etxera, hiriguneetakopobrezia areagotu egin da nekazal gu-neetako migrazioengatik, ez dago el-karbizitzarik beraien artean... Morei-rak dioenez "Hegoamerikako herrial-deetan orain dela 30 urte gertatuta-koa orain ari gara pairatzen Nikara-guan. Gainera, eraldaketa hori glo-balizazioaren garaian gertatzen arida, eta horrek ere eragiten du. Denokikusi ditugu hemendik 5, 6, 10 edo 15urtera Nikaragua nola egongo den a-gertzen duten datu estatistikoak, etagobernuak kasurik egiten ez badie, ezdakit zer gertatuko den. Pobreziareneta familiaren egiturarik eza oso ara-zo larriak dira".

Lan bateratuaren beha-rra

Egoera hau guztia aldatzeko NIT-CA bezala beste hainbat erakunde aridira. Baina Moreirak guztien artekokoordinazioa falta dela dio. "Egoerari

aurre egiten diogu, baina bakoitzakbere aldetik, sakabanatuta. Benetanorokorrean eragina izateko dibulga-zio eta kontzientzizazio politikak za-baldu behar ditugu. Gizarte zibil be-zala eragin nahi badugu, denok ba-tera egin behar dugu lan".

Akatsetako bat indibiduoan zen-tratu eta proiektu indibidualak aurre-ra eramatea izan dela dio Moreirak.Horren ordez komunitateko eta gizar-teko proiektuak egin behar direla ustedu. Eta horretarako oso garrantzitsuada komunitatean integratzea."Asko-tan ez gara benetan integratu komu-nitateetan eta oinarri zientifikotanoinarritu da guk planteatutako gara-pena. Beste askotan modaren atzetikibili gara eta hori da egiten dugunbeste autokritika bat".

Dena dela, hori aldatzen ari deladio, eta hurrengo urteetan erakundehorien arteko koordinazioa areagotuegingo dela pentsatzen du.

fernandorobletoNikaraguako hezkuntza ministroa EDatozen 15 urtetarako Hezkuntza

Plan Nazional adostua egin dugu


Nola baloratzen duzu Nikaragua-ko hezkuntzaren bilakaera Somoza-ren diktadura amaitu ondorenetikgaur egun arte?

Historia laburra eginez, 1990az ge-roztik erreformak egin dira. 80ko ha-markadan sistema demokratikoaribuelta eman zitzaion, eta hezkuntzaestatu sandinistaren kontrol bide bila-katu zen. 90etik aurrera, Violeta Cha-morro boterean jarri zenean, beste al-daketa bat hasi zen, hezkuntza siste-ma berri bat jarri zen abian: curricu-lum berria, ministeritzan langilegehiago, testuliburuak aldatu ziren…Horrek bost urte iraun zuen. Ondo-ren, Arnoldo Aleman presidenteare-kin modernitaterako aldaketa eginda, batez ere. Gobernuko aurrekon-tuaren portzentaiarik handiena hez-kuntzara bideratu da, %20, hain zuzenere. Hezkuntzari lehentasuna emanzaio.

Zein izan dira modernitateari be-gira egin diren aldaketak?

Hasteko, Lehen Hezkuntzako cu-rriculum berriak egin dira, eta orainBigarren Hezkuntzakoak egiten arigara.

Bigarrenik, irakasleentzako for-makuntzarako eta Irakasle ikaskete-tarako eredu berriak diseinatu ditugu.Irakasleen soldatak ere igo ditugu, be-netan oso baxuak direla iruditzen bai-

Nikaraguako Go-bernuko Hezkuntzaministroa da egunFernando Robleto. O-rain dela bi urte har-tu zuen kargu horimanaguar honek, etalehendabiziko aldizhasi zen hezkuntzaarloan lan egiten. Or-dura arte petroliokonpainia interna-zional batean arituzen. Beretzat erron-ka izugarria izan dazeregin berri hau, e-ta gustura dago eginduenarekin. Horixejakin nahi izan dugu,hain zuzen ere, zer e-gin duen eta nola i-kusten duen Nikara-guako hezkuntzarenegoera Hezkuntzaministroak.

tzaigu. Soldata baxuaren arazoak su-frimendu asko sorrarazi dizkigu, ira-kasle askok lana utzi baitute.

Irakasleekin jarraituz, programaberezi bat prestatu dugu irakasleekgurasoak eta familiak bisita ditzaten e-ta haurrak eskola bidaltzera anima di-tzaten. Hezkuntza komunitatea ira-kasleek, ikasleek eta gurasoek osa-tzen dute, eta beraien arteko erlazioaestutu nahi da programa horrekin.

Hirugarrenik, helduen alfabetatzeprogramarekin analfabetismoa ia %4jaistea lortu dugu, hots, %25etik%18ra. Aurten alfabetatu horiek uni-bertsitatera edo lanbide bat ikasterajoan daitezen animatu nahi ditugu,horrela lana bilatzeko aukera gehiagoizango baitute.

Laugarrenik ikastetetxeen erai-kuntzari bultzada handia eman diogu.Inbertsio handia egin da azpiegituran.365 eskola egin ditugu lehen hiru urte-etan, eta azkeneko hontan ia 700 izandira. Horrek klaseak goizez ez ezik, a-rraltsaldez eta gauez emateko aukeraematen digu. Aldaketa erakargarri ho-rrek gelak haurrez betetzea ekarri du.

Azkenik, bada beste gauza oso-o-so positibo bat: iaz 9.000 testuliburubanatu genituela haurren artean. Esta-tuko eskoletako haurren %99ak beretestuliburuak dauzkala esan geneza-ke, eta oso harro gaude testu moder-noak eta eguneratuak dauzkatelako.Horrez gain, mahaiak eta motxilak erebanatu genituen. Nekazal guneetakohaurren %30engana iritsi ginen etamotiba zitezen lortu genuen.

Aurten nekazal guneetako familieilaguntza ekonomikoa emateko pro-grama bat jarri dugu martxan. Nekaza-riek haurrak lanera bidaltzen dituzte,edota uniformerik ez dutelako esko-lara bidali gabe uzten dituzte. Ematenzaien dirulaguntzarekin haurrak es-kolara bildatzeko moduan izango di-ra. 12.000 familiengana iritsiko garaaurten eta kopuru hori gehituz joangogara pixkanaka-pixkanaka.

Dena dela, aldaketa horiez gain,bada benetan garrantzitsua eta azpi-marratzekoa den lorpena: HezkuntzaPlan Nazionala egin dugula.


Zer da Hezkuntza Plan Nazionalaeta zergatik da berau lorpenik ga-rrantzitsuena?

Hezkuntza osatzen duten hiru az-pisistemetako partaideek egindakoplana da. Lehenengo aldiz ados jarrigara hiru azpisistemak, eta hori osogarrantzitsua da.

Hiru azpisistemak hezkuntza oro-korra (Lehen Hezkuntza, Bigarren-Hezkuntza, Helduen Hezkuntza etaHezkuntza Berezia), hezkuntza tek-nikoa eta hezkuntza unibertsitarioadira. Lehenengoa Hezkuntza Ministe-ritzaren eskuetan dago, bigarrena Ins-titutu Teknikoak kudeatzen du, eta hi-rugarrena Unibertsitateko BatzordeNazionalak.

Hiru erakundeak elkarrekin jar-dun gara lanean eta hezkuntzaren alo-rreko hainbat gai jorratu ditugu: curri-culuma, azpiegitura, irakasleen for-makuntza… Eta horrekin, datozen 15urtetarako plan bat egin dugu. Planhorretan Nikaraguako hezkuntzarenarazoa planteatzen da, eta zer eta nolaegingo dugun hurrengo 15 urtetan e-goera hori aldatzeko.

Nik uste dut plan horrekin hez-kuntza despolitizatzea lortzen badu-gu, aurreko urteetan ez bezala, hez-kuntzari lotutako gauzak soilik egin-go ditugula eta emaitza onak lortukoditugula.

Beste erronkarik gelditzen al zai-zu gobernuan egoteko denboraldiabukatu aurretik?

Bai, beste analfabetismorako planbat lortzea, hau da, informatikarako.Idazten eta irakurtzen irakatsiko dio-gu jendeari, baina informatika ahaztugabe. Horrela, garapen programa batlantzen ari gara informatikako labora-tegiak egon daitezen, irakasleentzakoprestakuntza egon dadin… Arlo horilantzeko nazioarteko laguntza dauka-gu.

Egindako aldaketen artean, zen-tro autonomoak sortu dituzu. Zerdela-eta? Nolakoak dira?Zer mese-de ekarri dute?

Es-kola autono-moak komunitatearen hezkuntzapartaidetza areagotzeko sortu eta bul-tzatu dira. Ministeritzak arauak egitenditu, baina gainontzekoa eskola kon-tseiluaren eskuetan uztea da helbu-rua. Gurasoak, ikasleak eta irakasleakizan daitezela erabakiak hartzen di-tuztenak, eta ez Ministeritza. Zerenzentroa abeltzantza gune batean ba-dago, horrekin zerikusia duen zerbaitirakastea interesatuko zaie; edo arran-tza gune batean badago, arrantzare-kin lotutako ikasgai bat komenikozaie. Zentzu horretan, ikastetxeak e-rabaki horiek hartzeko askatasuna e-duki dezan nahi dugu.

Dena dela, ez da gauza erraza. Gu-rasoak ez daude eskolan parte hartze-ra ohituta, eta asko landu behar da al-derdi hori.

Fernandorobleto

Hezkun-tzarekin

biztanleriarenmaila

ekonomikoa igoegingo da eta

inbertsionazionala zeininternazionala

egiteko gaiizango gara.

Hori da gobernuhonen filosofia


Irakaskuntza publikoa dohainikdela dio legeak, baina praktikan or-daindu egiten da.

Legea oso argia da; hezkuntza do-akoa da. Bigarren Hezkuntzan gura-soek aukerako eta borondatezko la-guntza eman dezaketela ere esatendu, baina borondatezkoa. Beraz, egi-ten diren kobraketak ilegalki egitendira, eta zuzendari horiek zigortu di-tzakegu legez. Ni zentroak bisitatzenibili naiz eta ezin dutela eta ez dutelakobratu behar azpimarratu diet. Horigertatzen denaren frogak baldin ba-dauzkat, zigor dezaket. Froga horieklortzeko iturria gurasoak dira, beraiekdira informazio hori eman diezaguke-tenak.

Ministeritzak ez du inolako kon-trolik egiten?

Ministeritzaren kontrola badago,baina batez ere gurasoena. Beraiek di-ra eskola kontseiluan daudenak. Gukikuskariak eta teknikoak bidaltzen di-tugu, baina beraiek dira ematen die-gun diruaren erabilpen ona egin be-har dutenak eta behar den gauzetara-ko bideratu behar dutenak.

Zein da egiten ari diren aldaketahorien guztien filosofia?

Lehenengo, gobernu eta herrialdebezala, konbentzituta gaudela biztan-leria heziz soilik aterako garela gau-den pobrezia honetatik. Ez dago bes-te formularik. Nekazarien, langileeneta erdi mailako jendearen haurrei au-kera ematen diegun heinean irtengogara gauden egoeratik. Irakurtzen etaidazten ikasteko aukera baldin badu-te, edota Lehen ikasketak edo Batxi-lergoa egiteko, biztanleriaren maila e-konomikoa igo egingo da eta inber-tsio nazionala zein internazionala egi-teko gai izango gara. Hori da gobernuhonen filosofia.

Horrez gain, behin eta berriz eska-tu behar dugu hezkuntzaren aurre-kontua igotzeko. Helburuak hezkun-tza modernizatzea, hezkuntza eragin-korra lortzea eta estatuaren parte-har-tzea gutxitzea eta irakasle, ikasle eta

gurasoena areagotzea dira. Noski, ho-ri guztia hezkuntza politika eta oina-rrizko arauak mantenduz, bai mora-lak nola balioen ingurukoak.

Zein izango lirateke balio ho-riek?

Oinarrizkoak direnak: errespetua,egia, helduekiko zintzotasuna, garden-tasuna… Oinarrizko balioak dira, etxe-an ikasten hasten garenak eta hezkun-tzan indartu behar ditugunak moduzintzo eta profesionalean.

Pobrezia dela-eta, egungo gizarte-ko balio modernoak alde batera uztenditugu, eta ez dugu hori egin behar; ba-lio horiek ere ez ditugu ahaztu behar.

Nola ikusten duzu etorkizuna?Oso ondo. Gauza asko aurreratu

ditugula ikusten dut. Urte eta erdianez da inolako huelgarik egin, sindika-tuekin izandako elkarrizketak ondoburutu dira beraiekin lotutako gaietanparte hartu dutelako…

Oraindik gauza asko dauzkagu e-giteke, baina Ertamerikako hezkun-tza sektorearen batasuna dela-eta, as-ko aurreratuko dugu. Beste herrialde-en esperientziaz baliatuko gara, eta ezdugu beraiek sufritu dutena pairatu-ko. Beste herrialdeetan ezarrita dago-ena azkar ekar dezakegu, eta gauza o-nak hartu eta txarrak alboratzen badi-tugu, gauzak aldatuko ditugu.

Dena dela, ez da ahaztu behar gu-rasoen parte-hartzerik gabe ez dugulalortuko beste herrialdeetan lortu du-tena. Hori azpimarratu nahi dut.

Era berean, Jainkoari eskerrak,

tendentzia politiko guztiak ados dau-de soluzio bakarra hezkuntza delabaiezterakoan. Desadostasunak egonarren, horretan ados jarri gara eta Hez-kuntza Plan Nazionala horren fruitu i-zan da.

Azaroko hauteskundeen ondo-ren, Hezkuntza Plan Nazionalak ja-rraipenik izango al du?

Hurrengo gobernuak denon par-te-hartzearekin lortu dugunHezkun-tza Plan Nazionala errespeta dezanlortu behar dugu. Plana ez baita politi-koa, hezkuntza arloari dagokiona bai-zik.

fernandocardenalHezkuntza ministroa sandinistengaraian

E

Helduak analfabetismotik uni-bertsitatera eraman genituen


Gobernu sandinistan Hezkuntzaministro izan zinen 1984-1990 bitar-tean. Zer aurkitu zuen gobernu san-dinistak boterera iritsi zenean etazer egin zen?

Somozaren garaian hezkuntza gi-zarteko sektore batzuetara soilik iris-ten den, aberatsengana. Nekazal gu-neetara ez zen iristen. Analfabetismoa%50 baino handiagoa zen, eta zenbaitnekazal guneetan %90koa.

Sandinistekin hori aldatu egin zen.Nekazariak oso garrantzitsuak izan zi-ren iraultzan eta ordura arte inor ezzen beraiekin gogoratu. Hori dela eta,gu lehenengo egunetik hasi ginen ne-kazal guneei garrantzia ematen. Bere-hala hasi ginen alfabetatze kanpaina-rekin. Iraultzaren garaipenetik aste-betera esan zidaten alfabetatze kan-paina diseinatzeko. 100.000 alfabeta-tzaile bildu genituen. Horietatik60.000 hiriko unibertsitateko ikasleakziren, eta mendira joan ziren bizitzera.Analfabetismo indizea %52,9tik%12,9ra jaitsi zen.

Bestalde, eguneko bi gela eraiki-tzen hasi ginen, batez beste hiru egu-netan Lehen Hezkuntzako eskola bategiten zelarik.

Guk hezkuntza herritarrenganazabaldu genuen, eskolaurretik hasi e-ta unibertsitatera arte, eta baita hel-duen alfabetatzea eta helduen hez-kuntza ere. Helduak analfabetismotikunibertsitatera eraman genituen.

Hezkuntzaren printzipioak etahelburuak ere aldatu al ziren?

Bai, noski. Ordura arteko ideolo-gia kapitalista zen; egiten ari zen guz-tiaren oinarria gizakia erosle bihur-tzea zen. Bizitzako ideala materialazen, dirua edukitzea erosi ahal izate-ko. Hezkuntzaren zeregina haurrakgizartean integratzea zela esaten zen,baina gizarte kontsumista batean.

Guk hezkuntza berri bat bultzatugenuen, izpiritu zerbitzaria zuena, ja-rrera, printzipio eta balio etiko eta gi-zartiarretan oinarritua. Erabat ezber-dina zen aurreko hezkuntza somozis-ta inperialistaren aurrean. Guk irakur-tzen irakasteko jarrera bultzatzen ge-

Mentalitateneoliberala

edukiko ez duengobernua da

egoera aldatzekoalternatiba. Etademokrazian

gobernatu beharda, hots,

gehiengoarentzat,txiroenentzat

Fernando CardenalHezkuntza ministro izanzen gobernu sandinista-rekin 1984tik 1990era bi-tartean. Granada hirianjaio zen 1934ean eta berebizitzako jardueren arda-tzak pobreziaren eta dik-taduraren aurkako bo-rrokak izan dira. 70ekohamarkadan Frente San-dinistarekin hartu zuenparte borrokan. 80ko ha-markadan gobernu san-dinistan jardun zen. 22urteko militantziarenondoren, 1994ean erre-nuntziatu zuen, FrenteSandinistaren barrukoustelkeria zela-eta.Bera jesuita da. Jesu-

sen Konpainian sartu zeneta betidanik jardun dabehartsuei laguntzen.Azken 13 urtetan pobree-kin bizi izan da, gertutikbiziz haien egoera. Gauregun Fe y Alegr a mugi-menduko zuzendari na-zionala eta koordinatzai-le zentrala da. Haur be-hartsuen hezkuntzaz ar-duratzen den mugimen-dua da berau. Era berean,Instituto Nicaraguensede Investigaci n y Educa-ci n Popularreko sor-tzailea eta zuzendaritzataldeko lehendakaria erebada.


Inongoherrialde ezin da

garatu etahistorian zehar

ez da inoizgaratu

hezkuntzaninbertitu gabe.Garapenaz hitzegiten badugu,goazen badagaratzera,hezkuntzaninbertitzera

fernandocardenal

E

nuen, eta ez lehiatzeko jarrera.

Edukiak ere aldatu al ziren?Hezkuntza sistema eskolaurretik

hasita eraldatu genuen, eta hezkun-tzan oinarritutako eraldaketak egingenituen. Alde batetik oinarri zientifi-koa eman genion, Somozaren garaikoeduki politikoa kenduta. Eta beste al-detik giza balioetan oinarritutakohezkuntza garatu genuen.

Urtero gradu bat eraldatuz joan gi-nen, helburuak, programak eta tes-tuak aldatzen zirelarik. Urtero testuberriak egiten ziren.

Azkenean, ordea, 1990ean hau-teskundeak galdu ondoren, eraldake-ta bukatu gabe gelditu zen.

Zer kritika egin izan zaizkio zuekegindako eraldaketari?

Esaterako, testuak oso politizatutazeudela. Egia da, agian pisu politikogehiegi izango zuten, baina behintzateraldatzen hasi ginen eta hori da ga-rrantzitsuena.

Juan Bautista Arrien jesuitak "10 a-ños de educación en la revolución" li-burua idatzi zuen. Urte horietan eginzenaren analisia egiten zuen eta baita

kritika ere. Hala ere, ez da gauza bera1980an edo 81ean testu bat idaztea eta89an aztertzea. Liburuko zenbait kriti-ka guk geuk ere egin genizkion geureburuari.

Orduko eta oraingo egoera kon-paratzen hasita, zer esango zenu-ke?

Hezkuntza benetako hondame-nera doala. Ez dago alfabetatze pro-gramarik ezta helduen hezkuntzara-ko programarik ere.

Bestalde, hezkuntzaren pribatiza-ziorako joera dago. Iraultza garaiandoakoa zen eskolaurretik hasi eta uni-bertsitatera arte. Orain ordaindu egi-ten da maila guztietan.

Baina ordainketa horiek boron-datezkoak dira, ezta? Legeak ez aldio irakaskuntza publikoa doakoadela?

Bai, esan bai, baina errealitateanbesterik gertatzen da. Irakaskuntzapublikoak bi eredu ditu: eskola publi-koak eta eskola autonomoak. Violeta-ren garaian hasi eta Alemanekin ja-rraitu zuen Umberto Bello Hezkuntzaministroak eskola autonomoak bul-


tu, ezta pentsatu ere, gehiengoaren-tzat gobernatu behar dut. Orduan,ahulenei mesede egingo dieten lege-ak egin behar ditut. Hori da etengabe-ko demokrazia.

Zenbateko garrantzia ematendiozu hezkuntzari gainontzeko arlo-ak kontuan hartuta?

Inongo herrialde ezin da garatu e-ta historian zehar ez da inoiz garatuhezkuntzarik gabe. Garapenaz hitz e-giten badugu, goazen bada garatzera.Garapenerako Aliantza, Aurrerape-nerako Aliantza eta abar egiten dira, e-ta hezkuntzan ez da ezer inbertitzen.

Ertamerikan gutxi garatutako he-rrialdeak gara, baina gure artean des-berdintasun izugarriak daude. CostaRican orain dela 100 hasi ziren hez-kuntzan inbertitzen eta Nikaraguan,

berriz, ez. Muga pasa eta berehala i-gartzen da beste herrialde bat dela; a-tzerriko inbertsioa dago, eskulan kua-lifikatua eta prestatua... Guk ere au-rrerapausoak eman genituen, bainagero berriz atzera egin genuen.

tzatu ditu. Helburua ikastetxeen pri-batizazioa eta administrazioaren de-zentralizazioa bultzatzea izan da, hauda, eskolaren eskuetan uztea hainbaterabaki. Eta zer ekarri du? Doakoak zi-ren ikastetxe asko kobratzen hastea.

Askok ezin dute ordaindu. Hasie-rako matrikulaz gain hileko kuota or-daindu behar dute, eta motxilak, uni-formea, kuadernoak eta beste hainbatgauza ere bai. Azkenean haur horiekeskolara ez joatea lortzen da.

Zein izango litzateke etorkizune-rako alternatiba egoera alda dadin?

Mentalitate neoliberal hori eduki-ko ez duen gobernua egotea. Azaroanegingo dira hauteskundeak eta horienaurreko garai honetan alderdien arte-ko aliantzak asko mugitzen ari dira.Nik ezin dut esan zer aterako den, bai-na alternatiba herriaz kezkatuko dengobernua izango litzateke, ustelkeria-rik gabekoa. Izan ere, herrialde hone-tan ustelkeria gaitz endemikoa da etagehiegikerietara iristen ari da. Guknahi genuena bezalako aldaketa be-har da, baina orain armarik gabe.

Oinarrizko ideologia eta pentsa-mendu horren aldaketarekin batera,zein neurri hartu beharko lirateke?

Zenbat egin daitekeen ikusiz joanbehar da, hori ere herrialdeko ekono-mia egoeraren baitan baitago. Neu-rriak oso konkretuak izango liratekeeta zaila da orain zehaztea. Ikusi be-har dena programa da, norantz jo nahiden, zer nahi den herrialde honentzat.

Nolako programa egingo zenukezuk? Zein izango lirateke programahorren oinarriak?

Oinarria izango litzateke printzi-pio absoluto bezala gizakia jartzea.Gizaki hori garatzerakoan denen on-gizatea bilatu beharko litzateke, batezere ahulenena eta txikienena. Ez da a-haztu behar demokrazian gobernatubehar dela, eta demokrazia denona e-ta denontzat den gobernua dela.Gehiengoa pobrezian bizi bada, nikezin dut gutxiengoarentzat goberna-


Hizkuntzen Psikopeda-gogia izeneko karrera be-rria eskaini dute ikasturtehonetan Mondragon Uni-bertsitateko Humanitateeta Hezkuntza ZientzienFakultatean. Etorkizune-ko gizarte eleaniztunareneskari berriei erantzunnahi diete ikasketa ho-riek, eta bi urte barru hiz-kuntzen kudeaketan adi-tuak diren profesionalakprest izango dira.

Hizkuntzen Psikopedagogia 2. zi-kloko Lizentziatura da, hau da, ikas-keta hauek egingo dituzten ikasleakbeste ikasketa batzuetatik etorriko di-ra, bereziki Pedagogia eta Psikologia-ko 1. zikloa egin dutenak edota Ira-kasletza edo Gizarte Hezkuntzan di-plomatuta daudenak izango dira. I-kasle horiek hizkuntzen aniztasunakEuskal Herriko eskolan eta gizarteanoro har eragiten dituen egoerei eran-tzun egokia emateko prestatu nahi di-ra.

Egungo eta etorkizuneko be-harrei erantzuteko profesionalak

Gaur egun, Euskal Herrian haurgehienak eleaniztun dira, eta ez elebi-dun, hirugarren hizkuntza oso goizsartzen baita haurraren curriculume-an. Era ezberdinetara heltzen da ba-koitza eleanitz izatera. Familia egoe-rak, ikasketa ereduak eta giro sozialakdira faktorerik eraginkorrenak. Egoe-ra horiek, nahiz eta oso arruntak izanEuskal Herrian, oso konplexuak diraeta profesional prestatuen partaide-tza eskatu eta eskertuko lukete.

Euskararen egoera diglosikoak,bestalde, euskararen erabileran etanormalizazioan eragiten du ezinbes-

tean; egoera horri aurre egiteko horditugu hainbat eta hainbat hizkuntzapolitikaren neurri, ekimen eta proiek-tu. Ekimen horietarako guztietarakosoluziobideak kanpotik ekarritako e-reduetan aurkitzen saiatzen gara, bai-na batzuetan, kanpoko eredu horiekez digutela balio ikusten dugu. Ondo-rioz, teoriak, metodologiak eta irudi-menak lagunduta, geure proiektu,metodologia eta baliabide orijinalakgaratzen ari dira Euskal Herriko zen-bait bazterretan.

Horrez gain, eta etorkizunera be-gira jarriz, gaur egun hizkuntzen feno-menoarekin erlazionatuta hiru gerta-kari garrantzitsu ari dira azalarazten:migrazioak, globalizazioa eta Tekno-

Hizkuntzen psikopedagogian aditua naizLizentziatura berria ezarri da aurten Mondragon Unibertsitatean

Esperientzia


logia bBo eleaniztasunaren kontzep-tuan guretzat oso ezezagun diren zen-bait hizkuntza eta kultura sartukozaizkigu (txinera, Afrikako herrietatiketorriko zaizkigunak, japoniera, erru-maniera eta abar). Globalizazioa dela-eta, hizkuntza arrotz asko eta epe la-burrean ikasi beharko ditugu estrate-gikoki. Eta Teknologia Berrien gara-pena dela-eta, hizkuntzak ikastekogaurko zenbait ohitura baztertu etaohitura eta prozedura berriak garatubeharko ditugu seguruenik. Ondo-rioz, hizkuntzen inguruko zenbaitkontzeptu edo hizkuntzak ikasteko e-ta irakasteko kontzeptuak aldarazikodituzte fenomenook, modu batera e-do bestera.

Hori dela-eta, eskari berri horiei e-rantzun egokia emango dieten profe-sionalak beharko dira, eta hori da Hiz-kuntzen Psikopedagogiaren jomuga,hizkuntzen kudeaketaz arduratukodiren profesionalak formatzea. Profe-sional gaituak sortzea da karrera ho-nen eginkizuna; hizkuntzekin harre-manetan sortu ohi diren egoerei (gauregun daudenei eta etorkizunean sor-tuko direnei) irtenbide duinak, desi-ragarriak eta errealak ematen jakingoduten profesionalak prestatzea.

Beraz, egoera eta erronka horieiprofesionaltasunez erantzuteko per-tsonak prestatu nahi ditu HizkuntzenPsikopedagogiak.

Aurreikusten diren eskariak hain-bat eremutan sortuko dira eta horie-tan lan egingo dute hizkuntzen psiko-pedagogogek: eskolan, helduen ira-kaskuntzan, aisialdian, lan eremuan,gizartean, Teknologia Berrietan… E-remu horietan eta hizkuntzaren kude-aketaz ari garela, hainbat lan ezberdinegin ditzake: irakasle, aholkulari, pla-nifikatzaile, ikertzaile…

Hizkuntzen psikopedagogoa pro-fesional balioanitza izango da, hots, i-kuspegi orokorra izan beharko duhizkuntzen kudeaketaz eta baita arlokonkretu batzuen ezagutza espezifi-koaz (haurrak, helduak, lan mundua,gizartea…) eta jardueraz (ikerketa, i-rakaskuntza, orientabidea…) ere.

Karreraren edukia eta an-tolaketa

Hizkuntzen Psikopedagogiak 150kreditu ditu; horietatik %39 psikope-dagogia arloari dagozkionak dira,%36 hizkuntzaren psikopedagogiaarlokoak, %15 gaitasunen arlokoak e-ta gainontzeko %10 aukera askekogaiak. Ohiko erritmoari jarraiki, bikurtsotan burutu daitezke ikasketok,haatik, hiru kurtsotan egiteko aukeraere badago B erritmoa hautatuz. Ikas-ketak burutu bitartean praktikak e-gingo dira eskoletan, hezkuntza era-kundeetan, udaletan, euskaltegietan,administrazioan, eskolaz kanpokojardueraz arduratzen diren erakundepubliko zein pribatuetan… Oro har,hizkuntzen kudeaketarekin zerikusiaduten erakunde edo proiektuetan.

Ikasketen amaieran proiektu bategin beharko dute ikasleek. Praktikakegin bitartean diseinatuko da proiek-tua eta ikertuko den gaia eta aplikazioeremua ikasleen interes eta gaitasu-netarako egokituko da. Modu anitze-koa izan daiteke berau: erakundearibalioa gehitzen diona, erakundeareneskaerari erantzuten diona, praktike-tara doan ikasleak aurreikusten due-na edota berak proposatzen duena.

Zer diote ikasleek?Lizentziatura berri hau hasi duten

ikasleen iritzia jaso nahi izan dugu, az-ken finean eurek baitira hartzaileak e-ta arlo honetan profesionalak izangodirenak.

Aurretik ikasketa ezberdinak egi-nak dituzte, batzuk lanean ari dira etabeste batzuk ez. Praktikak ere leku ez-berdinetan ari dira egiten. Baina guz-tiek dute hizkuntzen psikopedagogiaarloan interesa.

Hauek dira egin dizkiegun galde-rak:

1- Zer dela-eta hasi dituzu ikas-keta hauek? Zer bilatu nahi duzu?

2- Zerekin aurkitu zara? Topatual duzu nahi zenuena?

3- Zer iritzi duzu karreraren anto-laketaz? Ikasgaiez? Irakasleez? Zeriruditzen zaizu bi erritmo eskain-

tzea? Zein hautatu duzu zuk? Zerga-tik?

4- Zer aldatuko zenuke? Zer da-go hobetzeko?

5- Praktikak egiten ari al zara?Non? Zer moduz?

6- Zertarako balioko dizute ikas-ketok?

7- Zer esango zenioke hasi nahiduen ikasle bati?

Hona hemen lau ikasleren eran-tzunak, bakoitzaren esperientzian oi-narritutako balorazioa.

1. ikaslea1.- Irakasle ikasketak egina naiz,

Gizarte Zientzien adarretik, hain zu-zen ere. Nire garaian ez zegoen besteespezialitaterik. Hizkuntzaren mun-dua betidanik izan dut gogoko. Gero-ago euskaltegian hasi nintzen laneaneuskararen irakaskuntzaz ezer jakinbarik. Zentzu horretan, autodidakta i-zan naiz. Karrera honen eskaintza iri-tsi zenean, pentsatu nuen momentu e-gokia zela eskarmentuz ikasitakohainbat eta hainbat gai ere formaleanlantzeko.

2.- Beste unibertsitate eta irakas-kuntza mota batekin egin dut topo. E-ra honek ez dauka zerikusirik nire ga-raikoarekin, ezta beste unibertsitatebatzuetakoarekin ere. Bestalde, balia-bide aldetik nahiko pribilegiatuaksentitzen gara, informatika kontuan,batez ere.

3.- Nik erritmo arina hautatu dut,denbora luzea eskatzen duten ikaske-tetan azkenean desmotibatu egitennaizelako. Dena dela, aukera eduki-tzea behar eta egoera desberdinei e-gokitzeko modua da. Momentuz,daukagun eskaintza anitza eta abera-tsa da.

4.- Lanen arazoa dago. Lehenlauhilabetean gurdia lanez bete digu-te, eta askotan idia tiratzeaz nekatu e-ta gelditu egiten da. Horixe da arriskunabariena. Badakigu lizentziaturamailako ikasketek lana eskatzen du-tela gure aldetik, baina karrera hone-tako ikasleon perfila aintzat hartu be-


harko litzateke: ia denok lanean gabil-tza eta adinez helduak gara, horrekdakarrenarekin.

5.- Nire lanpostuan egiten ari naizpraktikak, euskaltegian. Nire laneanaplikatzeko gauzak ikasten ari naiz e-eta gustura nago. Zer gehiago eska de-zaket?

6.- Nire lanean aplikatzeko balio-ko didate ikasketok, hizkuntza irakas-lea bainaiz.

7.-Hizkuntzaren mundua asko gus-tatu behar zaio. Dena den, uste dut nahibadu, lehen urratsa emana dagoela.

2. ikaslea1.- Lizentziatura bat behar dudala-

ko, eskolak arratsaldez direlako, eta 2.zikloko karrera izanik, bi-hiru urtetanegin daitekeelako, batez ere. Denadela, itzultzaile-interprete naiz lanbi-dez eta hizkuntza kontuen gainekokezka bat badut euskaldun (elebi-dun) guztiok bezala, nik uste, eta ho-rrek ere eragin dit.

Era berean, lehen ere ibilia naiz Es-koriatzan ikasten eta horrek ere kon-fiantza eta lasaitasun handia eman dit.Ez baita ezagutzen ez duzun toki bate-an hastea bezala. Aurreko ezagutze-lana egina neukan hemen, nahiz etajoan deneko 12 urte hauetan asko al-datu den gure garaiko Irakasle Eskolahura, baita fisikoki ere, orain hartu du-ten eraikin dotore horrekin-eta.

Zer bilatu nahi dudan? Bada, lanki-deen eta lagunen artean askotan hitzegiten dugu hizkuntzen gainean, ba-tez ere euskararen gainean: zer eginbehar litzatekeen aurrera ateratzekoeta abar. Baina, Reala zulotik ateratze-ko zer egin behar litzatekeen bezala-tsu aritzen gara askotan: aliritzira, sen-timenduz eta datu zehatz askorik ga-be. Karrera honek informazio zabal e-ta batik bat zehatza emango dit, iker-tzeko eta sakontzeko bidea, askotanegiten ditugun galdera horiei hobeto-xeago erantzuteko edo ideia osatua-goa izateko.

2.- Karrera berria da, izena ere ilunsamarra du eta ez nekien zer aurkitu-ko nuen; baina, oso gustura nago aur-

kitu dudanarekin. Sentimenduak etairudipenak datuez janzteko bideaaurkitu dut, oinarri bat. Bestetik, ikus-ten da munduan toki askotan dagoelagurearen moduko kezka eta eztabai-da. Gauza horien gaineko ikerketa,ordea, kontu berria da toki gehiene-tan, eta hemen berriagoa oraindik.Baina, emaitza harrigarriak ikustendira askotan.

3- Antolaketa oso ona da niretzat,erabakiorra. Nik, eta eskolakogehientsuenok, lan egiten dugu, etaeskolak goizez balira, nik behintzat e-zin izango nukeen karrera egin, etaezta bi erritmo izan ez balira ere. Nikhiru urtetan egiteko erritmoa hartudut, bi urtetan ezin izango nuelako es-koletra joan, eta niretzat funtsezkoada eskoletara joatea, irakaslearen a-zalpenetatik eta eskolako eztabaide-tatik askoz samurrago eta gehiago i-kasten da-eta paperetik baino.

Irakasleak, bestetik, oso gertu su-matzen ditut hemen. EHUn ere ibilianaiz eta han hemen baino askoz urru-tiago zeudela iruditzen zitzaidan. Bes-te alde batetik, Kataluniatik ere etorrizaizkigu irakasleak eta hori ere oso o-na iruditzen zait, luxua, beren gaian o-so onak diren irakasleen tesiak berenahotik jakiteko bidea ematen digula-ko. Hori eta erritmo kontuarena izan-go dira, beharbada, eskola honenmalgutasun handia garbien erakustendutenak. Eta esan beharrik ez dagobalio handiko gauza dela, edozein ar-

lotan ere, malgutasuna izatea.Iruditzen zait ikaslearen neurrira

egindako karrera dela gurea.4.- Lau hilabete besterik ez dara-

matzagu eta goiz izango da oraindikgauzak aldatzen hasteko. Gauza guz-tiei utzi behar zaie denbora beren bi-dea egin eta fruituak emateko. Eta, i-zatekotan ere, orduan aldatu behar daaldatu behar dena. Hala ere, badakiguaskotan zer gertatzen den karrera batikasten ari garenean: epeak izaten di-ra, azterketak... eta horietara errendi-tu behar dugu. Hala, batzuetan gerta-tu zait lan bat-edo egun jakin baterakobukatu beharra izan eta nik nahi adinasakondu edo goxatu ezina lana. Bai-na, beste gauza batzuekin ere gerta-tzen da hori, eta garrantzitsuena ideianagusi batzuekin gelditzea eta infor-mazioa non bil daitekeen lokalizatzeaizaten da, sakontzeko eta goxatzekodenbora gero ere bai baitago, gogohandia izanez gero.

5.- Nik hiru urtean egiteko erritmoaaukeratu dut eta, beraz, ez naiz ari prakti-kak egiten. Datorren urtean egingo ditut.

6.- Pil-pilean dauden gai askorenberri zehatzagoa eta objektiboagoa i-zateko, dudarik gabe.

7.- Hizkuntza kontuak-eta gusta-tzen baldin bazaizkio, toki ona dauka-la hemen pil-pilean dauden gaiei bu-ruzko gauza asko ikasteko, informa-zio franko eskuratzeko, eta baita kon-tu horiek ikertzeko eta sakontzeko bi-dea ere.


3. ikaslea1.- Lehen Hezkuntzako ikasketak

burutu ondoren, hizkuntzei dagokie-nez hutsune nabarmean zegoela-eta,interesgarria iruditu zitzaidan honakoikasketa hauek burutzea. Gaur egu-nean Euskal Herrian egoera diglosi-koa pairatzen dugu, eta hori dela-eta,hizkuntzek bere tratamendua izan be-har dute. Bestalde, gure hizkuntzaden euskara kinka larrian daukagu etaindartzeko eta hainbat esparrutanpresent izateko lan asko dago egiteke.Azken finean, horri guztiari dagokio-nez, formakuntza izatea bilatzen dutgaurdanik eta etorkizunean ere aurre-rapausoak eman ahal izateko.

2.- Hainbat ikasle bildu gara etabakoitzak esperientzia eta jakintzamaila anitza dauka. Horrek asko abe-rasten du gelako partaidetza. Horridagokionez, oso pozik nabil, bakoi-tzak dituen esperientzietatik abiatuz,eta irakasleen laguntzaz, gauza inte-resgarri asko irteten baitira.

3.- Karrera guztiontzat berria iza-nik, antolaketa mailan ere hobetzekogauzak badirela esango nuke, bainaorokorrean ongi antolatuta dagoela i-ruditzen zait. Leku guztietan bezala,gure arazotxoak izan ditugu lehenen-go lauhilabetekoan (lan mordoa dela-eta...). Hala ere, ikasgaiak interesga-rriak direla iruditzen zait, betierelauhilabetekoak labur gelditzen dire-la-eta, bakoitzak bere kasa etxean,lantokian... jorratzeko aukera izanik.

Bestetik, bi erritmo eskaintzea pri-meran dagoela deritzot, hain zuzenguztiok ez batitugu aukera berdinak i-zaten ikasketak burutzeko orduan.Bereziki karrera hau 2. ziklokoa iza-nik, jende ugari lanean ari da, eta ho-riek ere aukera izatea interesgarria da.Nik neuk A erritmoa hautatu dut ho-rrela egiteko eragozpenik izan ez du-dalako. Gainera, sarritan luze samar e-giten da leku berberean hainbeste ur-tez ikasten aritzea, talde berdinarekin,irakasle berdinekin...

4.- Nik neuk argi daukat praktikenegonaldia aldatuko nukeela. Lehe-

nengo urte honetan bi astetako prakti-ka aldia besterik ez dugu izan, eta ezdu astirik ematen aurrean duzuna eza-gutzeko eta horren arabera karrerabukaeran egin beharreko proiektua-ren irudikapena argitzeko.

5.- EMUNen egin ditut nire prakti-kak beste bi gelakiderekin batera. O-so jende jatorra aurkitu dut eta gusturabaino gusturago ibili naiz. Bestalde, E-MUNi dagokionez, asko ikasi dudala-koan nago, hau da, informazio anitzjasot dut, baina hala ere, lehenago ai-patu bezala, denbora gehiagoz ego-tea gustatuko litzaidake, lantoki, ikas-tetxe... bakoitza mundu bat da etadenbora eskatzen du ezagutzeak. Ha-la ere, argi utzi nahi nuke EMUNekoakprest agertu direla edozein momentu-tan laguntza emateko.

6.- Etorkizunean Hizkuntzen Psi-kopedagogian prestakuntza izanik, i-kasketa horiek mundu horretan lan e-giteko balioko didatelakoan nago. Etaez hori bakarrik, nik neuretzako ikas-teko ere bai.

7.- Ikasketa horiek egitera anima-tuko nuke. Hizkuntzalaritzan, elebi-tasunean, psikologian... formakuntzazabala jasotzeko parada eskaintzendu karrera honek, eta arestian aipatubezala, Euskal Herrian bizi dugunhizkuntz egoera dela-eta, Hizkun-tzen Psikopedagogia jorratu beharre-ko arlo interesgarria dela uste dut.

4. ikaslea1.- Pedagogiako ikasketak bukatu

eta 4 urte atzerrian bizi izandakoa-naiz. Behin Euskal Herrira etortzekogaraia zela sentitzean, hemen lana bi-latzeko aukera anitzak nituela ohartunintzen. Horregatik, ikasketa hauenberri izan nuenean interesgarria irudi-tu zitzaidan, ama hizkuntzaz gain bes-te hizkuntza batzuk ere ikasi behar i-zan ditudalako, eta hizkuntza horienjabekuntza eta abar nola gertatzen di-ren ezagutzen lagunduko zidala ustenuelako. Aldi berean, ikasketak buka-tu ondoren lana aurkitzeko aukeragehiago izango nituela uste nuen.

Nik egindako ikasketak eta bizitzapertsonala kontuan izanik, nire for-makuntzan lagunduko nauen bideaedo tresna izatea bilatzen dut ikasketahauekin.

2.- Gustura nago topatu dudana-rekin, baina onartu beharra daukathasiera batean kosta egin zitzaidala u-nibertsitatearen ezaugarri batzuetaramoldatzea, ni unibertsitate publikotikbainator.

3.- Nire ustez karrera ongi antola-tuta dago, nahiz eta zenbaitetan begibistan geratu ikasketak berriak direla;hala nola irakasleek ikasgaiak emate-ko orduan, arazo teknikoak ordena-gailuekin... Ikasgaiak oso interesga-rriak dira eta irakasleak profesiona-lak. Aproposa deritzot bi erritmo es-kaintzea, jendeak aukera gehiago i-zan dezan. Nik neuk A erritmoa auke-ratu nuen, lanean ez nengoelako ma-trikulatzerako orduan eta 2:30etik8:00etarako ordutegia ongi zetorkida-lako.

4.- Alde batetik ikasketak oso ga-restiak iruditzen zaizkit, 39.000 peze-ta hilero. Ez dut uste pertsona guztienaukeran dagoenik ikasketa hauek bu-rutzea, nahiz eta bekadun bezala lanegiteko aukera badagoen. Bestalde,zenbait irakasleren ebaluatzeko mo-dua ez zait batere aproposa iruditu.

5.- Bai, praktikak egin ditut bi aste-tan zehar Eskoriatzako Luis Ezeiza i-kastetxe publikoan eta esan beharradaukat primeran konpondu naizea,bai irakasleekin zein ikasleekin. Penada praktikak bukatu izana.

6.- Suposatzen dut etorkizuneanlana bilatzeko, hizkuntzen ingurukoikaskuntza-irakaskuntza prozesuahobeto ulertzeko, euskararen inguru-ko errealitatea zein den ezagutzeko e-ta honi bultzadatxo bat emateko.

7.- Edozein animatuko nuke ikas-keta hauek burutzera, baina matriku-latu aurretik ikasketen inguruko in-formazioa jasotzea premiazkoa ikus-ten dut, jende askok ez baitu argi iza-ten ikasketak beraiek zer eskain die-zaioketen.


sortzen ari diren gizarte alda-ketei eta beren ondorioei buruz-ko eztabaidak burutu dira.Unibertsitateko zenbait ira-

kaslerekin batera hainbat ikas-tetxetako esperientziak ezagu-tzeko parada izan da, hots, I-kaskuntza Komunitateetakoesperientziak.Besteen artean, Ramon Fle-

cha Bartzelonako Unibertsita-teko irakasleak "Berdintasunheziketa informazioaren gizar-tean" gaia aurkeztu zuen. Infor-mazioaren gizartearen ezauga-rriak aintzat hartuta, hezkun-tzak nolakoa izan behar duen ai-patu zuen. Gauza nabaria da gi-zartea aldatzen ari dela, eta al-daketa horren aurrean Ikas-kuntza Komunitateak garatzeaikusten du egokien berak.

Zure hitzaldia entzuten egon on-doren, zeuk aipatu bezala, egungogizartea aldatzen ari da, hau da, in-dustri gizartetik informazioaren gi-zartera goaz. Hezkuntza sistemak e-re zeresan handia du aldaketa horre-tan, egoera horretara egokitu beha-rrean aurkitzen delarik. Informazioa-ren gizarte honetara moldatzekozuk "Ikaskuntza Komunitatea" pro-posatzen diguzu. Laburbilduz, esan-go al zeniguke zertan datzan Ikas-kuntza Komunitate hori?

Ikaskuntza Komunitatearen abia-puntua zera da: eskola porrota eta el-karbizitzako arazoak gainditzekomodu bakarra irakasleria, ikasleak,familiak, elkarteak eta komunitatekobolondresak elkarrekin lan egitea da.Pertsona horiek denek talde bat osa-tuz eta proiektu komun batean bilduz,geletan sartuko dira irakasleari lagun-tzeko. Horrekin lortzen dena da ikas-leak eguneroko heziketa prozesutikez baztertzea, beren ikaskuntza ins-trumentala indartzea, eta era berean,arazo horiek gainditzeko elkartasunagaratzea beraien artean.

Egun gizarteko hainbat sektore

"Desberdintasunak gaindi-tzeko hezkuntzari buruzko jar-dunaldiak" burutu dira BilbonHezkuntza Sailak, EHUk eta Bil-boko udalak antolaturik. Hez-kuntza esparruaren desberdin-tasunak gainditzen laguntzenduten hezkuntza teoria eta pro-posamenak ezagutzeko aukeraizan da parte hartu duten hain-bat hizlariren eskutik.Alde batetik informazio gi-

zarteari eta berak sortzen di-tuen beharrei eta erronkei bu-ruzko azterketak aurkeztu di-ra. Bestetik, hezkuntza espa-rruan sor daitezkeen arazoei(eskola porrota, gatazken gehi-tzea...) aurre egiteko nazioarte-an dauden teoria eta praktikakizan dira hizpide. Eta azkenik,gaur egun hezkuntza esparruan

Ramon Flecha: “Ikaskuntza komunitateakeskolari komunitate zentzua ematen dio, eta momentu honetanhori da hezkuntza sistemaren krisia gainditzeko bidea”

Ekarpena

sozial baztertuta geratzen ari dira.Horren aurrean, eskolak ez du ikas-kuntza instrumentalik. Ondorioz,baztertutako ikasleen artean maila o-so baxua dago, eta ez dute nahikoabaloratzen eskola erakundea bera.Orduan, ez dira eskolara joaten edotadiziplina mailako arazoak sortzen di-ra. Familiak beraiek ere ez daude mo-tibatuak ikastetxean bertan burutzendenarekin.

Ikaskuntza Komunitateekin ikas-kuntza instrumentala handiagotunahi da, hau da, ikasle guztiek infor-mazioaren gizarte horretan ezinbes-tekoa den guztia ikasi behar dutela o-nartzetik abiatzen dira. Adibidez,EAEn orain 10 urte dituzten haurrek e-ta 2020. urtean 30 izango dituztenek,euskara, gaztelania eta ingelesa men-deratu beharko dituzte.

Zer egin daiteke, orduan, haurhoriek guztiak biharko gizartean e-zinbestekoak izango diren hiru hiz-kuntza horiek ikasten joan daite-zen?

Horretarako, beharrezkoa da 20bat ikasle dituen irakaslearekin baterabeste hiru edo lau pertsona heldu iza-tea, hauek ere ikasleari beren ikas-kuntza instrumental horretan lagun-duko baitie. Modu horretan, familiekikusten dute eskolan egiten denakzerbaitetarako balioko diela beren se-me-alabei biharko egunean. Horrela,eskola errefusatzetik bertan parte-hartzera pasako dira, eskolan irakas-ten diren ikasgaien zenbait gaien in-guruan interesa edukitzera iristen di-relarik. Horrela, familia eta ikasleakbatera ikasten duteneko prozesuakgaratuko dira

Honek guztiak eskolari komunita-te zentzua ematen dio, eta momentuhonetan hori da hezkuntza sistema-ren krisia gainditzeko bidea.

Oker ez banago, eskola komuni-tate bihurtzen da, eta komunitatehorretan elkarrekintza sortzen dahaur eta helduen artean.

Bai, hala da. Kontzeptu horiek

guztiak gaurko Gizarte Zientzietatikjasotzen ditugunak dira, eta ez hez-kuntzan aplikatu ohi diren teoria atze-rakoietatik hartutakoak. Gaurko Gi-zarte Zientziak elkarrekintzan oinarri-tzen dira, dena guk besteekin dauka-gun elkarrekintzaren araberakoa delaazpimarratzen dute. Orduan, haurrakeskola porrota eta elkarbizitzako ara-zoak gaindi ditzan, beharrezkoa dupertsona helduekin elkarrekintzan e-gotea, eta pertsona heldu horiek bera-rekin ados egotea. Elkarrekintza ho-rren pean dago informazioaren gizar-teari dagokion ikaskuntza eta elkarre-kintza hori bultzatuz ikaskuntza ho-bea lortuko da.

Teoria alde batera utziz eta zureesperientzian oinarrituz, zer ondorioateratzen duzu Ikaskuntza Komuni-tateei dagokienean?

Nik ateratzen dudan lehenengoondorioa zera da; Ikaskuntza Komu-nitate izenez ezagutzen ditugun ho-


riek, izen horrekin edo beste batekin,asko zabaldu eta garatuko direla mun-duan zehar. Europar Batasunak dago-eneko aitortu du eskola porrota gain-ditzeko bide bakarra praktika motahori dela, eta aldi berean, beste he-rrialdeetan praktika horiek aurrera e-ramateko bultzatzen ari da. Ziur nago,beraz, Europan horrelako milaka es-perientzia aurkitzera iritsiko garela.

Entzun dugunez, esperientzia ho-riek oso emaitza onak izan dituzte.

Beste proiektu batzuen emaitzafalta dela-eta, horrelako esperientziabatzuek emaitzak izatea beti da poz-garria, nik nahiko nituzkeen emaitzakez badira ere. Gainera, administrazio-ak ere beren interesa jartzen ari diraproiektu horietan. Eusko Jaurlaritzak,esaterako, proiektu zehatz batean es-ku-hartu du. Bertan irakasle bat eskai-ni zaio institutu bati eta institutuak e-rabakiko du irakasle hori zailtasunakdituzten haurrekin utzi edota geletansartu.

Dagoeneko badaude horrelakozenbait proiektu, zeinak administra-zioaren baliabideekin ari diren aurre-ra eramaten.

“IkaskuntzaKomunitatearenabiapuntua zerada: eskola porro-ta eta elkarbizi-tzako arazoakgainditzekomodu bakarrairakasleria, ikas-leak, familiak,elkarteak etakomunitatekobolondresakelkarrekin lanegitea da”


Orduan, dirudienez, gobernuahonen guztiaren jakinaren gaineandago.

Bai, momentu honetan gobernuguztiek dute proiektu horien berri.Gertatzen dena da gobernuak espe-rientzia horien atzean daudela, eta e-dozein modutara ere emaitzak ikusinahi dituztela.

Hitzaldian batek baino gehiagokkomentatu du aurrekontu falta da-goela. Gobernuak proiektu horien a-tzean egonda, nola da posible arazohori egotea, ezin al da gainditu mai-la batean behintzat?

Lehenik eta behin, onartu beharda gobernuei esperientzia horiek in-teresatzen zaizkiela, egun hezkuntzamomentu zailak igarotzen ari baita etairtenbidea, hasiera batean, Ikaskun-tza Komunitateak baitira. Nire ustez,beraz, gobernuak beren aurrekon-tuak jartzen ari dira. Aldiz, beste gauzabat da behar den aurrekontua edozeingobernuk hezkuntza mundura zu-zentzen duen dirulaguntza baino as-koz ere ere handiagoa dela. Horrekinesan nahi dudana da hasiera hutseangaudela oraindik. Nire iritziz, Hez-kuntzako Sailak, eta orokorrean go-

bernuek, aurrekontu horiek eskaini a-hal izateko, lehenengo dirua eduki e-gin behar dute. Edukiz gero emangolukete. Hala ere, dirua emateko gizar-teak kontzientziatua egon behar du,eta hori da benetako arazoa.

Nola kontzientzia dezakegu gi-zartea?

Bada, esperientzia horiez balia-tuz. Esperientzia horien bitartez kon-tzientziatzen da gizartea. Arrazoi du-te, alde batetik, aurrekontu falta dago-ela esaten dutenean, baina bestetik, e-gia da hezkuntzaren hobekuntzarakogauza ugari egiten ari direla ere; esa-terako, aipatu esperientzia horiek.Europan lehenengoz Euskadin hasiziren, dagoeneko lau urte daramatza-telarik. Egun, Ingalaterran, Katalu-nian, eta abar ere antzeko praktikak e-giten ari dira.

Euskadin, beraz, dagoeneko ba-dago talde bat, Ikaskuntza Komunita-teko lan talde bat, alegia. Prozesuakgeldoa izan behar du, hasieran lau i-kastetxerekin hasi ginen, eta pixkana-ka 12ra pasako gara. Baina bat-bateanlautik laurogeira pasatzea gauzak az-karregi egitea litzatekeela iruditzenzait. Askoz ere hobea da gauzak lasaieta patxadaz egitea.

Guk Ikaskuntza Komunitateenmetodoa aplikatzen dugu eta gero on-doriak ikusten ditugu. Azken batean,guk sendatzen dugun metodoa apli-katzen dugu. Zenbat eta gehiago apli-katu, orduan eta gehiago sendatukodugu.

Badaukazu beste esperientziabatzuren berri ala hauek bakarrik e-zagutzen dituzu oraingoz?

Gure zentroa internazionalki lanegiten duena da, eta momentuz, askobidaiatu badugu ere, esperientzia ho-riek bakarrik izan dira aurkitu ditugu-nak, ez dugu ikusi beste eredurik.

Ikaskuntza Komunitateak dira,orduan, alternatiba bakarrak egun-go hezkuntza arazoei aurre egitekoeta informazioaren gizartera egoki-tzeko?

Momentuz bai. Hala ere, beste ere-duren bat agertuko balitz eta egokia i-zango balitz, noski aplikatuko genuke-ela, horretara guztiz zabalik gaude.Baina, esan bezala, oraingoz esperien-tzia hauek soilik ezagutzen ditugu.

“Guk senda-tzen dugunmetodoa apli-katzen dugu.Zenbat etagehiago apli-katu, orduaneta gehiagosendatukodugu”

II. hik hasi Udako

Topaketa

Pedagogikoak

Momentuz finkatuta

dauden ikastaroen

zerrenda aurkezten

dizuegu

Berriakmartxoa

Durango DurangoJuan Kruz Igerabide eta Mikel Valverde

Elkarlanean58 orr.

Liburuxka honetan egileak Du-rangotik Durangorakko bidaia egi-ten digu. Liburu honetako kontake-taren pertsonaia nagusia durangaroilo-hezitzaile bat dugu, bere bizi-tzaren ibilbidea deskribatuko dela-rik. Irakurlan hau gaztetxoei zuzen-dua dago batik bat.

Argitalpenak

Nazioa eta hezkuntza-siste-ma espainiarraren sorrera

Iñaki Zabaleta ImazUEU

147 orr.Orain arteko nazionalismoaren

historiografiak bigarren mailan utziizan du hezkuntza eremuko analisia.Lanaren xedea. Nazionalismoareninguruan ez da ezinbestekoa den a-nalisirik egin eta lan honek hezkun-tza politikaren arloko fenomeno ho-ri era ezohiko moduan berrirakur-tzearen beharra agertarazi nahi dulan honek.

Giza anatomia eta fisiologiaBatzuren artean

Ibaizabal423 orr.

Osasuna egungo gizartearenkezka handienetakoa izanik, liburuhonek gizonaren eta emakumearengorputzaren azterketa egin nahi izandu. Jakintzagai honetan Anatomia e-ta Fisiologia bata bestearen ondorenikasten diren bi diziplina ezberdinbezala agertzen zaizkigu. Gai honeninguruan badirudi, gaur egun hutsu-ne nabarmena dagoela eta hori bete-tzeko asmoa du lan honek.

Jarduera hezkidetzailerakoeskuliburua

Bizkaiko Urtxintxa EskolaEmaisia

65 orr. (euskaraz eta gaztelaniaz)

Eskuliburu honek elkarte sozio-kulturaletan eta hezkuntza ez-for-malean ari direnentzat jarduera hez-kidetzailea garatzeko proposamenbat izan nahi du. Gizon eta emaku-meen arteko Aukera Berdintasuna-ren aldeko lanean lagungarri izatekoasmoz burutu dute lana.

BAT soziolinguistika aldizkaria37 zka.

2000ko abenduaSEI elkartea

2000ko azaroaren 24an SEI elkar-teak antolaturiko Sinposiumean a-zaldutakoaren mamia jasotzen da al-dizkari honetan. Sinposiumak bi aroutzi ditu: bata Euskal Linguistika Ins-titutua sortzen, SEI elkartea" gaia jo-rratzeari ekin ziotenekoa da, ale ho-netan jasotzen dena, alegia; bestea,berriz, aurreko ideiari hasiera eman-go dio ondorengo hilabeteotan.

Zor zoroaElkartasunerako Heziketa taldea

AlboanArgitalpen hau pobretutako he-

rrialdeek duten kanpo zorra ezaba-tzeko eskatzearren munduko hain-bat herrialde eta hiritan sortu denmugimenduaren ekarri xume batdugu. Bertan kanpo zorraren ingu-ruan lan egiteko proposamen didak-tikoak mahaigaineratzen dira, etahainbat ezagupen planteatzendira:zorpetzea zer den, norengan duen e-ragina, nor den noren zordu...

Iaz bezala, aurtengo topaketek gure arteko topagune izan nahi dute.

Erne! Badatoz II. hik hasi UdakoTopaketa Pedagogikoak

Aurten ere ikasturteabukatu eta udari hasieraona eman diezaiogun el-karrekin egoteko eta i-kasteko topagunea es-kaintzera gatoz: II. hikhasi Udako Topaketa Pe-dagogikoak. Uztailaren 3,4 eta 5ean burutuko diraDonostiako Irakasle Es-kolan. Iazko ereduari ja-rraiki, goizez ikastaroakizango dira, eta arratsal-dez saio libreak.

Ikastaroei dagokienez, eskaintzazabala bezain zehatza luzaten dizue-gu. Ikastaro anitz eta konkretuak i-zango dira, eta oro har, bost gaireninguruan kokatutakoak: teoria, in-formatika eta teknologia berriak, ze-harlerroak, espresioa/komunika-zioa, euskara/hizkuntzak eta beste-lakoak.

Oraindik gauzak xehetzen eta ze-hazten ari bagara ere, zenbait ikasta-ro finkaturik dauzkagu. Honakohauek, hain zuzen ere:

Teoria: Goldberg

Informatika eta Teknologia Be-rriak:

- Web orria lantzen- Aldizkari elektronikoa- Klik. Multimedia hezkuntza e-

kintzak sortzen- Ipuin multimediak sortzen. “Fa-

bula” proiektua.

Espresioa/komunikazioa:- Musika hezkuntza berezian. As-

chero sistema.- Plastika/antzerkia- Eutonia- Munduko dantzak eskolan- Soinketa

Euskara/hizkuntzak:- Haur literatura eskolan- Hizkuntza idatziaren inguruko i-

kastaroa- Literatur txokoa: Lizardi, Miran-

de, Saizarbitoria

Bestelakoak:- Psikomotriz praktikaren adinka-

ko analisia- Euskaraz jolasten- Heriotzaren ukapena hezkuntzan- Matematika Lehen Hezkuntzan- Eskola eta familia elkarlanean- Gelako gatazken ebazpena- Talde dinamika eskolan- Hezkuntza berezia- Etorkinen integrazioa



Berriak

Mondragon Unibertsitatearen Irakas-le Eskolak (gaur egungo Humanitate etaHezkuntza Zientzien Fakultatea) 25 urtebeteko ditu aurten. Izan ere, 1976an sortuzen, euskal eskolak artean zituen premialarriei erantzun guran.

Urte hauetan 1.500 gaztek lortu dute i-rakasle diploma Eskoriatzako Irakasle Es-kolan. Horiez gain, ikastoletan edo herrieskoletan titulurik gabe ziharduten beste700 irakaslek ere eskuratu dute titulua es-kola honetan.

1997an Eskoriatzako Irakasle EskolaMondragon Unibertsitatearen Humanita-te eta Hezkuntza Zientzien Fakultatebihurtu zen. Irakasle ikasketez gain, Hu-manitateak-Enpresa lizentzia eta Hizkun-tzen Psikopedagogia bigarren zikloko li-zentzia ematen dira gaur egun. Baita mas-terrak ere. Guztira 750 ikasle ari dira ikas-ten Humanitate Fakultatean.

25. urteurrena dela-eta, Humanitateeta Hezkuntza Zientzien Fakultateakhainbat ekitaldi prestatu ditu, egindako i-bilbidea ospatzeko.

Martxoaren 15ean, prentsaurrea e-gingo da Eskoriatzan, 25. urteurrenarenberri emateko.

Martxoaren 29-30ean, jardunaldiak:"Mundu Eleanitza" eta "HezkuntzarenFuntzio Soziala". Felix Martí Kataluniako

UNESCO Etxearen lehendakaria etorrikoda. Baita Madril, Bartzelona, Andorra etaAostako espezialistak ere, Euskal Herri-koekin batera. 11 hitzaldi eta bi mahai in-guru egingo dira, guztira, denak Humani-tate Fakultatean.

Martxoaren 30ean, ekitaldi bereziaegingo da, 25. urteurrena ospatzeko. A-rratsaldeko 18:30etan omenaldia egingozaie Irakasle Eskolak izan zituen lehen le-hendakari (Juan Mari Otaegi), lehen zu-zendari (Felix Ormaetxea) eta lehen lan-gile erretiratuari (Mertxe Bolinaga). De-bagoieneko ikastetxeetako zuzendariakhantxe izango dira, MUko irakasle eta a-gintariekin batera.

Apirilaren 5ean, jardunaldiak: "Erli-jioa eta XXI. mendea". Punta-puntako bihizlari izango dira: Jose Maria Setien Gi-puzkoako gotzain ohia eta FrantziakoGaillot gotzain ospetsua. Nola urlertzenduten erlijioa azalduko dute, ondoren el-karrizketan aritzeko.

Maiatzaren 10-11n, jardunaldiak: "E-tika eta Enpresa: Enpresa Proiektu Etikoaeta Etika Proiektu Enpresariala". Hainbathitzaldi eta mahai inguru egingo dira. JonSarasuak eta Lankiko partaideek "Testi-gantza" proiektuaren berri emango dute.

Maiatzaren 26an, Eskoriatzako Ira-kasle Eskolako ikasle eta irakasle ohienelkarretaratzea egingo da.

Mondragon Unibertsitatearen Irakasle Eskolak25 urte betetzen ditu

Ikastolen Elkarteak antolatutakoVIII. Jardunaldi Pedagogikoak eman-korrak izan dira antolatzaileen hitze-tan. Euskal Herri osoko 700 langilekhartu dute parte irakurketa eta idazke-ta prozesuak aztergai izan diren hiru e-gunetan. Antolatzaileak gustura ager-tu dira, eta baita partaideak ere, adi-tuei galderak eta iradokizunak egin a-hal izateko eduki duten aukera eta mo-dua azpimarratu dituztelarik.

Gipuzkoa Haur Kantari

Txapelketa hastear dago

Euskal Herriko zazpi probintzietanburutzen den txapelketa honen Gipuzko-ako lehia abiatzear dago. 2001. urteko Gi-puzkoako Haur Kantari Txapelketa hiruekitalditan gauzatuko da:

- Azkoitian martxoaren 31an, Baz-tartxo Aretoan, 17:30ean (kanporaketa).

- Villabonan apirilaren 7an, Gurea Zi-nema Aretoan, 17:30ean (kanporaketa)

- Tolosan maiatzaren 6an, Leidor A-retoan, 11:30etan (finala).

Izena emateko azken eguna: martxoak 20Informazio gehiagorako: Euskal Kantuzaleen ElkarteaDonibane kalea z/g - OiartzunTelefaxa: 943 49 38 42Mugikorra: 656-70 84 46e-posta: [email protected]

Martxoaren 29an abiatuko da Korri-ka 12 Gasteiztik eta apirilaren 8an iritsi-ko da Baionara. 9 egunez gelditu gabeEuskal Herri osoa zeharkatuko du "mun-du bat euskara bilduz".

XXI. mendearen atarian gauden ho-netan, munduaren globalizazioaz hain-beste hitz egin eta idazten den garai hone-tan, berebiziko garrantzia du munduandiren hizkuntzen eta kulturen iraupenak.

Korrikak euskarak eta euskal kultura-ren iraupenak duen garrantzia azpimarra-tu nahi du. Horrek herritarron ahaleginaeskatzen du; euskal kulturak zabaltzenduen munduaz jabetzea, euskal kulturanmurgiltzea.

Anima zaitez eta har ezazu parte !Mundu bat euskara bildu!

IkastolenElkartearen jardu-naldiak emankorrak

izan dira

Badator Korrika 12


teoriak

Gaur egungo gizarteko pentsamendu bakarraren aurrean, gizartezientzietan joera kritiko bat sortuko da. Joera horrek neoliberalismoaketa postmodernitateak gizakiari ezartzen dizkion morrontzak sala-tzen ditu. Ikuspegi kritiko horren jarraitzaileak ugari dira eta horien ar-tean, pedagogian, hezkuntza kritiko hori gorenetik ukituko duena auto-re hau izango da.

Paulo Freire

Pedagogo ospetsu honek duela lauurte utzi bagintuen ere, oraindik berepentsamendu eta ideiek izugarrizkooihartzuna dute hezkuntza munduan.Paulo Freireren hezkuntzak Zapal-duen Pedagogia izan du abiapuntu,bere testuinguruko kultura koloniza-tuei zuzendua egon delarik. Dena den,egungo europar hezkuntzak bere itu-rrietatik edan ahal izan du, eta horretanjarraitzen du autore honen zenbait e-karpen praktikara eramanez.

BBiiooggrraaffiiaaPaulo Reglus Neves Freire Rezife

(Pernambuco hiria, Brasil) izeneko he-rrixkan jaio zen 1921. urtean. Bera bizizeneko testuinguru soziala txirotasunhandikoa izateak erabateko eragina i-zango du bere ideiak aurrera eramate-ko orduan. Rezifeko herrian bertan bu-rutuko ditu oinarrizko ikasketa eta uni-bertsitate mailako formakuntza (Zu-zenbide Fakultatean).

1944. urtean Elza Maia Costa de Oli-veirarekin ezkonduko da. Bere emaz-tea Lehen Hezkuntzako irakaslea izan-go da eta honek bultzatuko du kulturazeta hezkuntzaz arduratzera, pixkana-ka alfabetatze programak (1963) gara-tzeari ekingo diolarik.

Aipaturiko hezkuntza esperientziahori, ordea, bertan behera geratuko da1964ko Estatu militarraren kolpea dela

eta. Ondorioz, 1964-69 urte bitarteanTxilen erbesteratuko da.

1969an UNESCOko kide izendatu-ko dute, Harvardeko Unibertsitatean (E-EBBetan) eskolak emango dituelarik.70eko hamarkadan Afrikako zenbaitherrialderi aholkuak ematen ibiliko da.Aldi berean, alfabetatze programak gau-zatuko ditu, zenbait lurraldetako berre-gituraketa nazionala bultzatu nahirik.

1980an Sao Paulora itzuliko da eta1986an bere emaztearen heriotzak e-ragin izugarria izango du berarengan.Kolpe gogor horrek lur jota utziko ba-du ere, 1988an bere lagun mina denNita Araujorekin ezkonduko da. Be-randuago, beste poztasun bat ere eto-rriko zaio; bera sortzaileetariko bat i-zango den "Langileen Partiduak",1989an udal hauteskundeak irabaz-ten dituenean. Momentu horretan,Freire Sao Paulo hiriko Hezkuntzakoidazkari izendatuko dute, kargu ho-rretan 1991ra arte egongo delarik.

Leire TejadosGizarte Heziketan diplomatua eta Pedagogiako ikaslea


1992-97 bitartean Unibertsitatera i-tzuliko da berriro eta "Doctor HonorisCausa" izendatuko dute. Bere konpro-miso politiko eta sozialak urte horieta-ko bere azken lanetan islatuko dira.Azkenik, 1997ko maiatzaren 2an berebizitzako azken arnasa emango du.

Teoriaren ardatz nagusiakFreireren teoriaren ardatza eralda-

keta eta aldaketa sozialetan oinarritzenda. Bere pedagogia ez da egokitzape-nerako izango, eraldakuntzarako bai-zik, bere pentsamenduak muga ugarigaindituko dituelarik.

Autore honen pedagogian ezin-bestekoa da bera bizi zeneko testuin-gurua kontuan hartzea, eta era berean,testuinguru horrekiko izan duen kon-promiso politiko nahiz soziala. Hortikabiatuz, isiltasunean bizi diren kultu-rez arduratzen hasiko da; "ZapalduenPedagogia" garatuz aprendizaia dia-logikoa praktikara eramango du, bitar-teko bezala ALFABETATZEA erabilikoduelarik. "Zapalduen Pedagogia" horiheziketa popularraren bidez gauzatu-ko da, populuari zuzendua baitago.Freirek populuarekin lan handia egin-go du eta batik bat, helduen alfabeta-tzean buru-belarri sartuta ibiliko da.

Freireren pentsamendua eta hez-kuntza-ekintza heziketa askatasuna-ren praktikadela onartzetik abiatzen di-ra, "gizaki bukatugabea" dutelarik oina-

rri. Gizakiak bere testuingurua du etabertan sozializatzeaz gain, berau eralda-tzen saiatu behar du. Freireren aburuz,gizakia bukatugabetasun “ontologiko-an” oinarritzen da, hots, gizakiak berez-koa du. Gainera, gizakiok izaki garenneurrian, ikasten gaude eta etengabekoikaskuntza horrek egiten du gizakia bu-katugabe. Bukagabetasun horrek beti e-raldatzeko zerbait badagoela adieraztendu. Modu horretan, ikastea eraikitzea,berreraikitzea, aldatzeko konstatatzeaizango da. Horregatik, hezkuntza pro-zesua ezin da egokitzapen hutsera mu-gatu, bere hastapenetan eraldatzearen i-deiak egon behar du, askatasunarenprozesu batean murgilduz.

Ildo horretatik jarraituz, ezin da e-san hezkuntzako arazoa egiteko peda-gogikoa soilik denik, egiteko politikoaere bada. Eta, Freirek aipatzen duenbezala, zergatik da egiteko politikoa e-re errealitatearen eraldaketa? Ez hainzuzen ere aberatsak geroz eta abera-tsago izateko, baizik eta itzalpean aur-kitzen diren kulturen egoera hobetze-ko, eta maila berean, aldatzeko. Beraz,Freirek "Autonomiaren Pedagogia"deritzon lanean azalduko duen bezala,ezagutza kritikoapraxis politiko etakultural horretan zentratua egongo da.

Autonomiaren pedagogiaHezkuntza mailako eraldatze pro-

zesu horretan murgiltzerako orduan,

lehenengo urratsa errealitatea ezagu-tzea izango da. Horretarako, Freirek e-zagutza kritikoa, ezagutza askeagoaeta demokratikoagoa azpimarratukodu. Gizakiak bere munduaz kontzien-te izan behar du, bere kontzientzia e-kintza-hausnarketak prozesuaren bar-nean egon behar duelarik, kontzientzi-zazio horrek ahalbidetuko baitu errea-litatearen eraldaketa.

Hezkuntzaren dialektika horrekpraktika zehatz batzuk gainditzea etaberri batzuk bersortzea suposatzen du,hau da, irakaskuntza prozesu berri batezartzea,eta hori, autonomia pixkana-ka barneratzen ari den erantzukizune-an oinarritzen da. "Autonomiaren Pe-dagogia" horrek hiru printzipio nagusiizango ditu: "irakastea ez da ezagu-tzak transferitzea", "ez dago irakas-kuntzarik diszentziarik gabe"eta "ira-kastea giza-berezitasun bat da".

Ideia horiek guztiek enpiristenhezkuntza tradizionala hankaz gorajarriko dute. Orain arte, hezkuntzabankario edo tradizional horren a-rabera, irakaskuntza edukiak trans-feritze hutsean zetzan, subjektu-ob-jektu erlazioa (irakasle-ikasle harre-mana) mantenduz. Irakaskuntzamota horretan, irakaslea formatzenduen hura izango da eta ikaslea for-matua dena. Ondorioz, irakaskuntzabankari hori errealitatera egokitze-ko soilik izango da.

Ikuspegi horren aurrean, Freirekhezkuntza kritikoa proposatuko du,teoria eta praktika maila berean egoteaaldarrikatuko duelarik. Hezkuntza kri-tiko hori ez da irakaskuntzaren trans-mititze soilean geratuko, eduki hutse-tik harantzago joango da. Ideia horiFreireren baieztapen honek laburbil-tzen du: "Irakastea ez da ezagutza ja-kitea, baizik eta hura sortzeko edo e-raikitzeko ahaltasunak sortzen jaki-tea". Beraz, edukiak eraiki egin behardira, baina horretarako Hezkuntza Ko-munitate guztiak (irakasle, ikasle, gu-raso, ez dozenteak) parte hartu behardu, hau da, edukiak taldean eraiki be-har dira. Hezkuntza komunitate horre-tan, irakaslea bitartekoa da ekintza ku-


Institutu horren sorrerak bi printzi-pio izango ditu; batetik, asmo berbera-ren inguruan interesaturiko pertsonakbiltzea; eta bestetik, pertsona horiekberen hausnarketak sakontzea, berenpraktikak hobetzea eta gizarte egokia-go sortzeko ahaleginak egiteko bilku-ra toki izatea.

Azken batean, institutu horretanhezkuntzaren inguruko hainbat haus-narketa eta lan burutu eta iradokitukodira, betiere askatasuna, justizia eta de-mokrazia bilatuz.

Gure eguneroko praktikanbere eragina

Egun Paulo Freireren pentsamen-duaren arrastoa leku askotan aurki de-zakegu. Freireren ekarpenek eraginhandia izan dute. Badirudi itxuraz ha-siera Freireren pedagogia hirugarrenmundura zuzendua dagoela, baina ezda horrela, lehenengo munduan erezeresan handia izango baitu, esaterakoEuskal Herrian.

Historiari so eginez, esan dezakegueuskal alfabetatze eta euskalduntzemetodoetan eta horien inguruan sortu-tako pentsamenduan erabatekoa delaautore honek izan duen eragina. Datuaipagarri bezala 70eko hamarkadara-ko Freireren ideiak plazaratuko dituenautore bat aurkitzen dugu, Eusebio O-sa. “Pedagogia eta gizartea” lana argita-ratuko du, eta gainera, euskaraz, be-netan datu bitxi eta azpimarragarria.

Helduen Hezkuntzan ere, Freirekhainbat aldiz jorratu duen arloan, oina-rrian autorearen ideiak daude. HelduenHezkuntzako zentro horietan erabil-tzen diren irakaskuntza metodoak Frei-reren pentsamenduez blaitzendira.

Freireren teoriaren zabal-kundea

Freireren teoria 1991n Sao Paulonsortutako "Instituto Paulo Freire" deri-tzon elkartean aurkitzen dugu, berepentsamendua mundu guztiari age-rian utzi nahiko diolarik. Institutu horiFreire berak beste autore batzuen (ha-sieran M. Gadotti eta J. E. Romao) la-guntzaz sortutako iniziatiba izango da.Bertan heziketa popularraren ingu-ruan arituko dira eta helburu nagusiaFreireren ondareek jarraipena eduki-tzea izango da.

Erakunde hori zibila eta irabazi as-morik gabekoa da, zein pertsona etainstituzio internazionalek osatzen du-ten. Bere helburu zehatzak hauek i-zango dira: ikastaroak burutzea, Frei-reren pentsamendua zabaltzea, hezi-keta, kultura, zientzia eta komunika-ziorako programak egitea eta aholku-laritzako kontsultak eskaintzea. Halaere, helburu horiek dinamikoak izan-go dira.

rrikularraren garapenean. Horrek i-rakasle-ikasle erlazioan harremanhorizontala utziko du agerian.(sub-jektu-subjektu erlazioa). Horrega-tik, eraikitze prozesu hori garran-tzizkoa da, irakasle eta ikasleak el-karrekin ikasi, irakatsi, kezkatu, e-koiztu eta elkarrekin aurre egin be-har baitie eragozpenei.

Freirek eraikitze prozesu horretanaurrera eramango duen metodologiametodo dialogikoa izango da. “Dialo-go” hau ez da eguneroko edota ohikoelkarrizketa hutsetan gauzatuko, bai-zik eta taldean buruturiko gogoeta-e-kintza izango da. Horregatik dio Frei-rek ikasle eta irakasleen jarrera dialo-gikoa, irekia, jakinguratsua, ikertzai-lea eta aktiboa izan behar dela. Jarreradialogiko horren berezitasuna hainzuzen ere, z o r roztasun metodi-koa izango da. Zorroztasun metodi-ko horrek, edukiaren tratamendualuzatu eta kritikoki ikastea ahalbide-tzen duten baldintzak ekoizten ditu.Kritikotasun horrek jakin-min xalotik(zentzu ona, intuizioa) jakin-min e-pistemologikora (ezagutza) pasatzeaposibilitatuko du. Horrek guztiak in-plizituki aldaketa, eraldaketa dakarberarekin.

Azken finean, Freirek bere barneaneta bere teoria guztiaren azpian duenhelburua hauxe izango da; errealitate-aren ERALDAKETA, horretarako "tes-tuinguruaren irakurketa"rekin kon-tzientziatuz.

BibliografiaFreireren lanak euskaraz: -FREIRE, P. Irakurtzeko ekintzaren

garrantzia elkar osatzen duten hiru i-dazkietan. UEU. 1990.

- FREIRE P. Pedagogia da autono-mia. Cuadernos de Educación: EuskoIkaskuntza, (9-71 orr). Donostia. 1999.

Freireren lanak gaztelaniaz:- FREIRE P. La educación como

práctica de la libertad. Siglo XXI. Ma-dril. 1969.

- FREIRE P. Pedagogía del oprimi-do. Siglo XXI. Madril. 1970.

- FREIRE P. Cartas a Guinea-Bis-sau. Siglo XXI. Madril. 1977.

- FREIRE P. La importancia de leer yel proceso de liberación.Siglo XXI. Ma-dril. 1984.

- FREIRE P. Pedagogía de la espe-ranza. Siglo XXI. Madril. 1993.

- FREIRE P. Cartas a Cristina. SigloXXI. Madril. 1996.

- FREIRE P. A la sombra de este ár-bol. Editorial Roure. Bartzelona. 1997.


- FREIRE P. Pedagogía de la autono-mía. Siglo XXI. Madril. 1997.

- FREIRE P., ILLICH I. eta FURTER P.Educación para el cambio social. TierraNueva. Buenos Aires. 1974.

- FREIRE P. eta GADOTTI M. Pedago-gía, diálogo y conflicto. Cinco. BuenosAires. 1987.

- FREIRE P. eta MACEDO D. Alfabeti-zación. Lectura de la palabra y lecturade la realidad. Paidós/MEC. Barcelo-na.1989.

- FREIRE P., GIROUX H. eta MACE-DO D. La naturaleza política de la edu-cación. MEC/Paidós. Barcelona. 1990.

P. Freireren lanak portugesez:- FREIRE P.eta FAUNDEZ A. Por uma

pedagogía da pregunta. Paze Tierra. Ríode Janeiro. 1985.

- FREIRE P. eta SHOR I. Medo e osa-dia: o cotidiano do profesor. Paz e Terra.Río de Janeiro. 1987.

- FREIRE P., NOGUEIRA A. eta GE-RARD J. Paulo Freire: trabalho, comen-tario, reflexao. Petrópolis: Voces. 1990.

Hezkuntza alorrean, Freireren isladiren esperientzia praktiko batzuk erebaditugu. Horietako bat IkaskuntzaKomunitateko proiektua da. Proiektuhori EAEko zenbait ikastetxe publiko-an gauzatuko da (Portugaleten, Pa-saian, Bilbon, Gasteizen, Lekeition etaEtxebarrin) eta berarekin lortu nahi de-na komunitate bat osatuz lan egitea da.

Bestalde, Freireren teoria garbienzedarrituta duen proiektua Euskal He-rriko sei ikastolatan gauzatzen ari den“Hezkuntza Komunitate Dialogikoak”deritzona dugu. Esperientzia horrenhelburua ikastetxeen errealitatea etapraktika aldatzea, eta era berean, ho-betzea izango da.

Ikusten den bezala, oraindik ere,Freirek eragin handia du hezkuntzan.Beraz, Freireren ideiak ez dira bereha-lakoan hilko!

Akatsak zuzenduz55. zenbakian atal honetan Ovide-Jean Decroly-ri buruzko lana argitaratu genuen. Egilea Mª InesGabari zela ipini genuen, baina ez zen bera izan, Mª Lourdes Aparicio baizik.

P. Freireri buruzko testuak: - Paulo Freireren ekarpenak. (1999).

Eusko Ikaskuntza. Donostia. (gaztela-niaz eta frantsesez ere badago).

-AUTORÍA COMPARTIDA. (1998).Homenaje a Paulo Freire. Cuadernos dePedagogía, 265 (urtarrila), 41-79 orr.

- AUTORÍA COMPARTIDA. (1998).Educación y transformación social. Re-vista de Documentación social, 110 (ur-tarrila-martxoa).

- GADOTTI, M. (Coord.). (1996).Paulo Freire, Uma Bibliográfica, SaoPaulo: Cortez Editora/ Unesco/ InstitutoPaulo Freire.

- MONCLUS, A. (1988). Pedagogía dela contradicción: Paulo Freire. Anthro-pos. Bartzelona.

- PALACIOS, J. (1979).La cuestión es-colar. Laia, (519-556 orr.). Bartzelona.

- Pedagogías del siglo XX. (2000).Cuadernos de Pedagogía. 25. urteurre-neko ale berezia, 10. zenbakia.

HELBIDE INTERESGARRIAK:- http://w.w.w.paulofreire.org.- http:/canelones.chasque.apc.org/CEP/paulofre.htm.

500 pezeta / 20 libera •2001eko martxoa euskal ... alea.pdf · ero horren hurrengo ekimena zein...

Documents