Cúmprese o corenta aniversario da revista Interview de Andy Warhol, a máis emblemáti-ca das publicacións periódicas dedicadas á cultura pop, un enderezo de inescusable con-sulta para coñecer as perigosas relacións da moda coa arte e do cine coa música nas últi-mas décadas. Neste ano 2009, no Grand Palais de París celébrase unha grande exposición dedicada aos retratos de sociedade, Portraits of society. Alí están Brigitte Bardot, Man Ray, Lee Radziwill, Leo Castelli, Sonia Rykiel, e así até un total de 130, todos eles parte nalgunha volta da revista Interview.

Andy Warhol é coñecido por todo o mun-do, afeccionados á arte ou neófitos, grazas so-bre todo á enorme capacidade que tivo para facer obras de arte de reprodución industrial. A peza única, o que de vello era valorado dende a Academia como soporte da alma na creación artística foi postergado pola arte pop ao baúl dos recordos. Os pop emprega-ron soportes de edición e reprodución mecá-nica para unha grande parte das súas obras. Os artistas pop, entre eles e á fronte deles, Warhol, atopaban na posibilidade do “gran su-permercado da arte” a máis suxerinte das li-ñas creativas.

No inicio do seu traballo nos anos cin-cuenta do pasado século, Warhol creaba sin-gulares debuxos para anunciar zapatos. Ese coqueteo coa moda e coa publicidade, ser-viu de antecedente ao seu sistema de supe-restrelas, arte-anuncio e glamour. Xa ao longo dos anos sesenta, nas súas primeiras exposi-cións xa aparecían as célebres latas de sopa Campbell, as botellas de Coca- Cola e o retra-to de Marilyn. Dende entón as teimas das obras de Warhol foron rescatadas do cinema, dos medios de comunicación de masas e dos lugares máis triviais como o propio super-mercado.

Todo o mundo pensaba que as portadas realistas de Interview estaban pintadas polo propio Warhol, mais era o ilustrador Richard Bernstein quen retrataba as estrelas para a pri-meira páxina. Ao longo dos anos, case que to-do o mundo que conta na cultura pop pasou polas páxinas ou pola portada de Interview. Entre elas, a editora de Vogue America, Diana Vreeland, quen marcou unha época de ele-gancia e fascinación polas novidades da vida nos anos setenta. Personaxes que encarnan o sex-appeal dos anos oitenta, como Richard Gere, Anjelica Houston, Mat Dillon ou Nasta-sia Kinski, pasaron pola cámara de Warhol e pola portada da revista. O gusto polo terceiro xénero e as políticas de apertura da identida-de sexual levárono a incluír tamén no seu universo de “superstars” a cantantes como Grace Jones ou Divine, e a “macho men” co-mo Marky Mark ou Brian Bosworth, todos eles tiveron a súa escena de gloria pop apare-cendo na revista que se distribúe por todo o mundo.

Unha das portadas do ano 1987 estivo ocupada polo propio artista nacido en Pittsburgh, por mor do seu pasamento. Logo da morte de Warhol, a revista segue a ser un medio de difusión do universo de ideas do ar-tista, con portadas ocupadas por Madonna, Zac Efron ou Björk, unha vía láctea de estrelas que nunca se esgota.

Cando no ano 1983 visitou España, pola invitación do galerista Fernando Vijande, Warhol expuxo a serie chamada Guns, knives and forks, e traía tras de si a incorporación ao imaxinario de estrelas a Miguel Bosé, para quen fixera a portada do disco Made in Spain. Naquel ano escoitei eu por primeira vez, na

terraza do Café Costes en París, falar da revista de Warhol. Nos seguintes, as entrevistas de Warhol pasaron tamén ao eido das colabora-cións con novos pintores como Jean Michel Basquiat e Francesco Clemente, cos que

creou un xogo de espellos no que non se sa-be quen é o autor da obra pictórica.

Ao visitar a exposición do Grand Palais, mi-ramos os famosos ou recoñecemos a autori-dade que lles outorgou seren retratados por

Warhol? Non hai “Interview” sen o que pre-gunta e o que resposta; o universo Warhol é un moderno sistema de alternancias e duali-dades no diálogo. A arte da diversidade ao al-cance de todos por medio dunha revista.

Coordina: Xose Ramón PenaNº 295 ■ XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009

Andy Warhol´s Interview

ROMÁN PADÍN OTERO

40 Pop 40

MOSTRA: “LIVING TOGETHER” NO MARCO / PÁX. III

ENTREVISTA CON DOMINGO VILLAR / PÁX. IV--V

INTROTERRA: RITMOS DE PEPE VAAMONDE GRUPO / PÁX. VIII

Cúmprese o corenta aniversario da revista Interview de Andy Warhol, a máis emblemáti-ca das publicacións periódicas dedicadas á cultura pop, un enderezo de inescusable con-sulta para coñecer as perigosas relacións da moda coa arte e do cine coa música nas últi-mas décadas. Neste ano 2009, no Grand Palais de París celébrase unha grande exposición dedicada aos retratos de sociedade, Portraits of society. Alí están Brigitte Bardot, Man Ray, Lee Radziwill, Leo Castelli, Sonia Rykiel, e así até un total de 130, todos eles parte nalgunha volta da revista Interview.

Andy Warhol é coñecido por todo o mun-do, afeccionados á arte ou neófitos, grazas so-bre todo á enorme capacidade que tivo para facer obras de arte de reprodución industrial. A peza única, o que de vello era valorado dende a Academia como soporte da alma na creación artística foi postergado pola arte pop ao baúl dos recordos. Os pop emprega-ron soportes de edición e reprodución mecá-nica para unha grande parte das súas obras. Os artistas pop, entre eles e á fronte deles, Warhol, atopaban na posibilidade do “gran su-permercado da arte” a máis suxerinte das li-ñas creativas.

No inicio do seu traballo nos anos cin-cuenta do pasado século, Warhol creaba sin-gulares debuxos para anunciar zapatos. Ese coqueteo coa moda e coa publicidade, ser-viu de antecedente ao seu sistema de supe-restrelas, arte-anuncio e glamour. Xa ao longo dos anos sesenta, nas súas primeiras exposi-cións xa aparecían as célebres latas de sopa Campbell, as botellas de Coca- Cola e o retra-to de Marilyn. Dende entón as teimas das obras de Warhol foron rescatadas do cinema, dos medios de comunicación de masas e dos lugares máis triviais como o propio super-mercado.

Todo o mundo pensaba que as portadas realistas de Interview estaban pintadas polo propio Warhol, mais era o ilustrador Richard Bernstein quen retrataba as estrelas para a pri-meira páxina. Ao longo dos anos, case que to-do o mundo que conta na cultura pop pasou polas páxinas ou pola portada de Interview. Entre elas, a editora de Vogue America, Diana Vreeland, quen marcou unha época de ele-gancia e fascinación polas novidades da vida nos anos setenta. Personaxes que encarnan o sex-appeal dos anos oitenta, como Richard Gere, Anjelica Houston, Mat Dillon ou Nasta-sia Kinski, pasaron pola cámara de Warhol e pola portada da revista. O gusto polo terceiro xénero e as políticas de apertura da identida-de sexual levárono a incluír tamén no seu universo de “superstars” a cantantes como Grace Jones ou Divine, e a “macho men” co-mo Marky Mark ou Brian Bosworth, todos eles tiveron a súa escena de gloria pop apare-cendo na revista que se distribúe por todo o mundo.

Unha das portadas do ano 1987 estivo ocupada polo propio artista nacido en Pittsburgh, por mor do seu pasamento. Logo da morte de Warhol, a revista segue a ser un medio de difusión do universo de ideas do ar-tista, con portadas ocupadas por Madonna, Zac Efron ou Björk, unha vía láctea de estrelas que nunca se esgota.

Cando no ano 1983 visitou España, pola invitación do galerista Fernando Vijande, Warhol expuxo a serie chamada Guns, knives and forks, e traía tras de si a incorporación ao imaxinario de estrelas a Miguel Bosé, para quen fixera a portada do disco Made in Spain. Naquel ano escoitei eu por primeira vez, na

terraza do Café Costes en París, falar da revista de Warhol. Nos seguintes, as entrevistas de Warhol pasaron tamén ao eido das colabora-cións con novos pintores como Jean Michel Basquiat e Francesco Clemente, cos que

creou un xogo de espellos no que non se sa-be quen é o autor da obra pictórica.

Ao visitar a exposición do Grand Palais, mi-ramos os famosos ou recoñecemos a autori-dade que lles outorgou seren retratados por

Warhol? Non hai “Interview” sen o que pre-gunta e o que resposta; o universo Warhol é un moderno sistema de alternancias e duali-dades no diálogo. A arte da diversidade ao al-cance de todos por medio dunha revista.

Coordina: Xose Ramón PenaNº 295 ■ XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009

Andy Warhol´s Interview

ROMÁN PADÍN OTERO

40 Pop 40

MOSTRA: “LIVING TOGETHER” NO MARCO / PÁX. III

ENTREVISTA CON DOMINGO VILLAR / PÁX. IV--V

INTROTERRA: RITMOS DE PEPE VAAMONDE GRUPO / PÁX. VIII

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ARTE E SOCIEDADEII

Fronte a algunhas esce-nas da arte, é posíbel anes-tesiarse. Incluso nalgúns é casos desexábel, pero aín-da que teñamos un com-promiso eterno coa oque-dade do máis mínimal dos modernos, a contem-plación dunha peza do Barroco libera moita acti-vidade. Será polo preto que están estas imaxes da intención cinematográfi-ca de axexar a intimidade do personaxe, o instante do debuxo do xesto, ou a consecuencia impredecí-bel dunha palabra dita nun día calquera como

hoxe. Se fose posíbel que na alma humana existise algunha especie de recep-tor emocional semellante aos químicos, fronte ao Barroco todos eles serían sensíbeis. No museo Victo-ria & Albert de Londres pódese ver unha magnífi-ca exposición que baixo o lema O barroco: 1620-1600 Estilo da idade da magnif icencia pretende achegar ao público o ver-dadeiro significado desta época. A exposición está impregnada do espírito globalizador do Barroco, analiza o alcance en todo o mundo en todos os xé-neros, dende as pintura re-lixiosas aos decorados e vestiario no teatro, sen es-quecer a arquitectura co-as prazas nas cidades e palacios. Son máis de 200 pezas achegadas de todo o mundo. Nas cortes euro-peas dos séculos XVI ou XVII os obxectos tiñan na súa individualidade parti-cular relevancia artística. A pintura e a escultura eran importantes, pero os

tapices, ou os mobles ta-mén. A exposición mostra como moitos destes obxe-tos non tiñan unha inten-ción puramente utilitaria. Un dos obxectos máis fer-mosos, ao xuízo dos orga-nizadores, é unha cama feita con funcións cere-moniais ou unha espada que non era para pelexar senón para contemplar. O proxecto é amplo porque súmase ao aniversario de dous músicos excepcio-nais: o británico Henry Purcell, e o alemán Georg Friedrich Handel .

O carácter pomposo da

vida cortesá apoderáse da arte da institución cristiá, que produce nesta época moitas igrexas e capelas, monumentos e sepultu-ras. Pero ademais os papas fan palacios e xardíns dig-nos de príncipes. Durante moito tempo, o Barroco, coas súas redundantes or-namentacións e o espírito desbordado polos exce-sos, foi considerado unha arte decadente. Coa pers-pectiva do tempo, Hein-rich Wolfflin, na primeira metade do século XX, fixo unha revisión máis com-prensiva e xenerosa. Na

obsesión do decorado ca-prichoso hai que conside-rar a necesidade do clero de facerse cunha lingua-xe popular máis preto das intuicións que das regras intelectualizadas do rena-cemento e manierismo. Tamén a exuberancia é expresión das monar-quías absolutas que se protexen das traicións ofrecendo á súa corte un mundo prefabricado de luxos e experiencias para o deleite dos sentidos, mi-mos e caprichos para manter o apoio ao poder. A forza persuasiva que ten

o Barroco para atrapar os sentidos do espectador xorde das súas funcións e contidos narrados cunha linguaxe clara, aritificiosa e moitas veces drámática en complicidade co mun-do das emocións. Pero o Barroco é diverso. No sé-

culo XVII xa había secto-res da poboación orienta-dos a aspectos sociais, cul-turais e relixiosos diferen-tes. Na igrexa romana, pa-sando pola corte de Versa-lles ata achegar á sociedade calvinista a pai-saxe é moi diferente. A ex-posición explora os ele-mentos deste estilo vincu-lados á reforma e docu-menta o xurdimento en París e Roma da súa difu-sión por toda Europa e a súa exportación da man de España, Portugal e a Igrexa polo Novo Mundo Filipinas e a India.

Aínda que o Barroco asimila a particularidade onde chega, si se pode fa-lar de unidade na orienta-ción filosófica da época, que imprimiu na produ-ción artística a súa presen-za. O Barroco aliméntase da turbación no contacto coa grandiosidade da na-tureza e a súa orquestra-ción de complexidades ao servizo dun todo. A arte e as composicións son un-ha metáfora deste univer-so que revela a nova cien-cia natural. A teoría coper-nicana aportou fugacida-de, e finitude ao home e ao seu mundo. Un univer-so infinito, pero á vez uni-tario no seu xogo de in-fluencia. Aínda que, neste encontro do miúdo da existencia humana, tamén hai un xerme de vanidade polo feito de ter ferramen-tas para comprender o universo. O home barroco parece rosmar “son pe-queno pero o suficiente-mente grande e poderoso para comprender o infini-to”.

Tempo Barroco A idade da magnificencia

MARCELA SANTORUN

Fonte dos xardíns do palacio de Versalles (1669-168 5).

O museo Victoria & Albert é un dos museos máis importantes do mundo adicado á arte e ao dese-ño. Foi creado en 1852 polo prínci-pe Alberto, marido da raíña Victoria dentro dos fastos que, xunto á gran-de exposición universal de 1851, ubicaban ao Imperio Británico co-mo o grande poder mundial. Foi creado co obxectivo de deleitar ao pobo en aberta oposición aos museos elitis-tas xa existentes como o Bri-tish Museum e a National Gallery O estilo do edifio victoriano ten unha superficie de 45.000 metros cadra-dos, 145 galería e catro millóns de obxectos entre as que hai pezas de cristal, xoiería, armaduras, armas,

vestimentas, instrumentos musi-cais, cerámica, arquitectura, mo-bles, e moitas outras pezas. Coa apertura das novas galerías: medie-val e renacentista, cerámica e es-cultura budista, teatro e performan-ce e a colección Gilbert, o museo é un dos principais centros da cida-

de de Londres. Para a dirección, un dos retos máis importantes e ofre-cer diálogo entre a arte contempo-ránea e o pasado, este é un dos fíos conductores nas apostas do museo na xestión dos proxectos.

Mark Jones é o director dende 2001 e hai pouco estivo en Madrid na apertura da primeira cátedra do Museo do Prado, onde deu unha conferencia: “O museo: hoxe e ma-ñá”. Nesta presentación Jones lem-brou que aínda que hoxe o Victoria & Albert é un museo tradicional, o

obxectivo do seu nacemento foi abertamente popular e re-volucionario. Daquela o mu-seo era gratuíto; ademais das salas para as obras de arte ti-

ña sitios para tomar algo, restauran-te e librería. O experto manifestou que este espírito innovador de en-sino e mais de servizo á comunida-de debe estar hoxe máis presente que nunca.

O museo

A arte e as composicións

son unha metáfora do

universo que revela a

nova ciencia natural

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ARTE E SOCIEDADEII

Fronte a algunhas esce-nas da arte, é posíbel anes-tesiarse. Incluso nalgúns é casos desexábel, pero aín-da que teñamos un com-promiso eterno coa oque-dade do máis mínimal dos modernos, a contem-plación dunha peza do Barroco libera moita acti-vidade. Será polo preto que están estas imaxes da intención cinematográfi-ca de axexar a intimidade do personaxe, o instante do debuxo do xesto, ou a consecuencia impredecí-bel dunha palabra dita nun día calquera como

hoxe. Se fose posíbel que na alma humana existise algunha especie de recep-tor emocional semellante aos químicos, fronte ao Barroco todos eles serían sensíbeis. No museo Victo-ria & Albert de Londres pódese ver unha magnífi-ca exposición que baixo o lema O barroco: 1620-1600 Estilo da idade da magnif icencia pretende achegar ao público o ver-dadeiro significado desta época. A exposición está impregnada do espírito globalizador do Barroco, analiza o alcance en todo o mundo en todos os xé-neros, dende as pintura re-lixiosas aos decorados e vestiario no teatro, sen es-quecer a arquitectura co-as prazas nas cidades e palacios. Son máis de 200 pezas achegadas de todo o mundo. Nas cortes euro-peas dos séculos XVI ou XVII os obxectos tiñan na súa individualidade parti-cular relevancia artística. A pintura e a escultura eran importantes, pero os

tapices, ou os mobles ta-mén. A exposición mostra como moitos destes obxe-tos non tiñan unha inten-ción puramente utilitaria. Un dos obxectos máis fer-mosos, ao xuízo dos orga-nizadores, é unha cama feita con funcións cere-moniais ou unha espada que non era para pelexar senón para contemplar. O proxecto é amplo porque súmase ao aniversario de dous músicos excepcio-nais: o británico Henry Purcell, e o alemán Georg Friedrich Handel .

O carácter pomposo da

vida cortesá apoderáse da arte da institución cristiá, que produce nesta época moitas igrexas e capelas, monumentos e sepultu-ras. Pero ademais os papas fan palacios e xardíns dig-nos de príncipes. Durante moito tempo, o Barroco, coas súas redundantes or-namentacións e o espírito desbordado polos exce-sos, foi considerado unha arte decadente. Coa pers-pectiva do tempo, Hein-rich Wolfflin, na primeira metade do século XX, fixo unha revisión máis com-prensiva e xenerosa. Na

obsesión do decorado ca-prichoso hai que conside-rar a necesidade do clero de facerse cunha lingua-xe popular máis preto das intuicións que das regras intelectualizadas do rena-cemento e manierismo. Tamén a exuberancia é expresión das monar-quías absolutas que se protexen das traicións ofrecendo á súa corte un mundo prefabricado de luxos e experiencias para o deleite dos sentidos, mi-mos e caprichos para manter o apoio ao poder. A forza persuasiva que ten

o Barroco para atrapar os sentidos do espectador xorde das súas funcións e contidos narrados cunha linguaxe clara, aritificiosa e moitas veces drámática en complicidade co mun-do das emocións. Pero o Barroco é diverso. No sé-

culo XVII xa había secto-res da poboación orienta-dos a aspectos sociais, cul-turais e relixiosos diferen-tes. Na igrexa romana, pa-sando pola corte de Versa-lles ata achegar á sociedade calvinista a pai-saxe é moi diferente. A ex-posición explora os ele-mentos deste estilo vincu-lados á reforma e docu-menta o xurdimento en París e Roma da súa difu-sión por toda Europa e a súa exportación da man de España, Portugal e a Igrexa polo Novo Mundo Filipinas e a India.

Aínda que o Barroco asimila a particularidade onde chega, si se pode fa-lar de unidade na orienta-ción filosófica da época, que imprimiu na produ-ción artística a súa presen-za. O Barroco aliméntase da turbación no contacto coa grandiosidade da na-tureza e a súa orquestra-ción de complexidades ao servizo dun todo. A arte e as composicións son un-ha metáfora deste univer-so que revela a nova cien-cia natural. A teoría coper-nicana aportou fugacida-de, e finitude ao home e ao seu mundo. Un univer-so infinito, pero á vez uni-tario no seu xogo de in-fluencia. Aínda que, neste encontro do miúdo da existencia humana, tamén hai un xerme de vanidade polo feito de ter ferramen-tas para comprender o universo. O home barroco parece rosmar “son pe-queno pero o suficiente-mente grande e poderoso para comprender o infini-to”.

Tempo Barroco A idade da magnificencia

MARCELA SANTORUN

Fonte dos xardíns do palacio de Versalles (1669-168 5).

O museo Victoria & Albert é un dos museos máis importantes do mundo adicado á arte e ao dese-ño. Foi creado en 1852 polo prínci-pe Alberto, marido da raíña Victoria dentro dos fastos que, xunto á gran-de exposición universal de 1851, ubicaban ao Imperio Británico co-mo o grande poder mundial. Foi creado co obxectivo de deleitar ao pobo en aberta oposición aos museos elitis-tas xa existentes como o Bri-tish Museum e a National Gallery O estilo do edifio victoriano ten unha superficie de 45.000 metros cadra-dos, 145 galería e catro millóns de obxectos entre as que hai pezas de cristal, xoiería, armaduras, armas,

vestimentas, instrumentos musi-cais, cerámica, arquitectura, mo-bles, e moitas outras pezas. Coa apertura das novas galerías: medie-val e renacentista, cerámica e es-cultura budista, teatro e performan-ce e a colección Gilbert, o museo é un dos principais centros da cida-

de de Londres. Para a dirección, un dos retos máis importantes e ofre-cer diálogo entre a arte contempo-ránea e o pasado, este é un dos fíos conductores nas apostas do museo na xestión dos proxectos.

Mark Jones é o director dende 2001 e hai pouco estivo en Madrid na apertura da primeira cátedra do Museo do Prado, onde deu unha conferencia: “O museo: hoxe e ma-ñá”. Nesta presentación Jones lem-brou que aínda que hoxe o Victoria & Albert é un museo tradicional, o

obxectivo do seu nacemento foi abertamente popular e re-volucionario. Daquela o mu-seo era gratuíto; ademais das salas para as obras de arte ti-

ña sitios para tomar algo, restauran-te e librería. O experto manifestou que este espírito innovador de en-sino e mais de servizo á comunida-de debe estar hoxe máis presente que nunca.

O museo

A arte e as composicións

son unha metáfora do

universo que revela a

nova ciencia natural

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ARTE III

Living together. Estratexías para a convivencia, a interesante propos-ta que presenta o MARCO de Vigo até o 20 de setembro suxire liñas de reflexión de enorme actualidade no panorama artístico contempo-ráneo, e na nosa sociedade, centra-das na convivencia de diferentes grupos nun mundo cada vez máis global, pero no que non desapare-cen as tensións ligadas ás diferen-tes identidades.

E este último aspecto é o que nos leva a maioría das pezas mos-tra nos ofrece, porque nesta oca-sión o que se nos presenta nas obras escolmadas polos comisa-

rios Xabier Arakistain e Enma Dex-ter é unha reflexión sobre un con-cepto xenérico: as estratexias de convivencia, presentadas por me-dio de obras de artistas nacidos nas décadas dos sesenta e setenta e procedentes de diferentes contex-tos. Este argumento desenvólvese a partir de distintas liñas de lectu-ra entre as que salientan o concep-to de convivencia; a pluralidade de grupos; o papel dos sistemas de representación e as estratexias al-ternativas ao modelo social actual.

En xeral, a captación do tem-poral e a súa visualización no ám-bito plástico, un terreo de enormes suxestións ao longo da historia da arte e nas expresións artísticas con-temporáneas, está moi presente na mostra que nos transporta a sen-sacións como marxinación, con-flito, identidade ou a conceptos co-mo espazo simbólico.

Por virtude da escolma e dos comisarios da exposición, Living together. Estratexías para a convi-vencia leva a cabo esta reflexión

por medio de obras de notabilísi-ma calidade, algunhas especifica-mente concibidas para a mostra.

Dentro da multiplicidade de enfoques, o común fío argumen-tal está na liña deseñada polos co-misarios, percibíndose que a maio-ría dos artistas e obras se posicio-nan seguindo o ronsel da nova ac-titude que xorde a principios dos anos oitenta cara a imaxe visual, que centra o seu interese máis no seu uso para finalidades concep-tuais que nas puras intencións es-téticas ou documentais, consoli-dándose daquela unha mudanza total na maneira de entender o me-

dio artístico, levado a cabo polo mellores artistas cunha liberdade de enfoque absoluta, aspecto do que moitas das obras agora expos-tas son un excelente exemplo. De feito non poucos dos principais te-mas de interese de moitos novos artistas aparecen nestas creacións: a identidade; o rostro; o tratamen-to do corpo como motivo de re-flexión conceptual e formal; a liga-zón co medio urbano, a cultura do cotián e sobre todo a análise das actitudes e preconceptos a respec-to dos grupos diferenciados . Un abano de preocupacións que aca-ban por se configurar como un au-

téntico caleidoscopio dalgúns dos fenómenos do noso presente e que ten como punto de ligazón común entre os artistas o feito par-ticiparen dunhas redes de infor-mación compartidas.

Living together. Estratexías pa-ra a convivencia, pois, amósanos algúns dos camiños andados po-la arte desde a asunción da cultu-ra de masas como materia creati-va, e como consecuencia a súa manipulación crítica da mesma, chegando en exemplos como al-gúns dos agora expostos á decos-trución do discurso por medio de vídeos, pinturas e fotografías que

poñen en cuestión os mecanis-mos que domina a nosa realida-de global, sen faltaren incisivas olla-das sobre a nosa sociedade, des-de a diferenza étnica até a pobre-za, pasando polos dereitos huma-nos, que nos fan ver a través do es-pello da imaxe consumida e de reprodutividade xeneralizada.

Neste sentido, a exposición per-mite entender e interpretar as pe-zas como parte dunha reflexión que quere amosar a arte no noso presente, coa súa vizosa varieda-de, como un xogo de enlaces ou mesmo en ocasións como unha enleada rede que dá a posibilida-de ao espectador de montar ta-mén o seu propio discurso expo-sitivo, sen que iso o leve a deixar de seducirse pola extraordinaria potencia dalgunha das pezas, que nos permite penetrar nun magma fluído, como as redes de informa-ción que saturan a nosa realidade diaria entre as que temos de nave-gar e evitar a ameaza constante de naufraxio por saturación.

A mostra presenta un total de catorce autores e todo tipo de soportes: pintura, ví-deo, escultura, instalación.

Os signos austeros de Gardar Eide Ei-narsson expresan unha crítica ao control exercido sobre individuos e grupos. O ca-dro de Nicole Eisenman explora a nature-za mesma da condición humana cun hu-mor cru, describindo a sociedade como grupos de individuos illados que subsisten máis que viven. Os neons e outros obxectos aparentemente inofensivos do colectivo artístico Claire Fontaine, evidencian a violencia inheren-te ao hipercapitalismo.

O proxecto EU Green Card Lottery: The Lagos File do colectivo Société Réaliste in-vestiga a industria da migración e como Europa controla as súas fronteiras e man de obra. A serie fotográfica da brasileira Paula Trope, Sem Simpatia, amosa os rapa-ces e meniños das favelas; imaxes creadas polos propios suxeitos marxinais utilizan-

do cámaras escuras feitas con latas e dis-tribuídas pola artista. O vídeo de Dora Gar-cía, Céllule Cité Lénine, examina o legado de fracaso que se percibe na arquitectura do movemento moderno a través dos mo-radores dun edificio situado nos subur-bios parisienses, en canto que as fotogra-fías de Eulàlia Valldosera trazan un mapa dos dramas e as estruturas que operan

nas realidades sociais contemporáneas. As esculturas e instalacións de Jo-

sephine Meckseper exploran as relacións entre a alta costura, o fetichismo mercantil e o activismo político, establecendo ana-loxías no espazo simbólico das socieda-des de consumo entre ámbitos aparente-mente distantes. Mai-Thu Perret crea unha meta-narrativa sobre unha comunidade de mulleres que deu as costas á socieda-

de. A instalación de Daniel Baker idea un labirinto desorientador de signos e men-saxes ambiguas e contraditorias, de múlti-ples lecturas. O conceptualismo poético de Marcus Coates reactiva a esperanza na cohesión social e na idea de comunidade utilizando a beleza e a espiritualidade pa-ra combater o illamento e o fracaso.

Pola súa banda, as instalacións de De-laine Le Bas, colaxes delicada-mente bordadas, ocultan un-ha cólera amarga ante a hipo-crisía continuada e os prexuí-zos contra as comunidades

marxinadas. O vídeo Them de Artur Zmi-jewski é un experimento deseñado co fin de reflectir os conflitos inherentes á socie-dade. Os cadros de Lynette Yiadom-Boa-kye, dunha calidade e cultura pictórica excepcionais que van de Velázquez a Ba-con, céntranse sempre nun suxeito imaxi-nario; en Pleased to Meet You analiza co-mo un mesmo individuo se transforma en relación a diferentes ámbitos e contextos.

Catorce artistas

Catro momentos da mostra “Living together” no MARCO . // FOTOS: ELI REGUEIRA

Vivindo Xuntos Conflito e Convivencia

CARLOS L. BERNÁRDEZ

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ARTE III

Living together. Estratexías para a convivencia, a interesante propos-ta que presenta o MARCO de Vigo até o 20 de setembro suxire liñas de reflexión de enorme actualidade no panorama artístico contempo-ráneo, e na nosa sociedade, centra-das na convivencia de diferentes grupos nun mundo cada vez máis global, pero no que non desapare-cen as tensións ligadas ás diferen-tes identidades.

E este último aspecto é o que nos leva a maioría das pezas mos-tra nos ofrece, porque nesta oca-sión o que se nos presenta nas obras escolmadas polos comisa-

rios Xabier Arakistain e Enma Dex-ter é unha reflexión sobre un con-cepto xenérico: as estratexias de convivencia, presentadas por me-dio de obras de artistas nacidos nas décadas dos sesenta e setenta e procedentes de diferentes contex-tos. Este argumento desenvólvese a partir de distintas liñas de lectu-ra entre as que salientan o concep-to de convivencia; a pluralidade de grupos; o papel dos sistemas de representación e as estratexias al-ternativas ao modelo social actual.

En xeral, a captación do tem-poral e a súa visualización no ám-bito plástico, un terreo de enormes suxestións ao longo da historia da arte e nas expresións artísticas con-temporáneas, está moi presente na mostra que nos transporta a sen-sacións como marxinación, con-flito, identidade ou a conceptos co-mo espazo simbólico.

Por virtude da escolma e dos comisarios da exposición, Living together. Estratexías para a convi-vencia leva a cabo esta reflexión

por medio de obras de notabilísi-ma calidade, algunhas especifica-mente concibidas para a mostra.

Dentro da multiplicidade de enfoques, o común fío argumen-tal está na liña deseñada polos co-misarios, percibíndose que a maio-ría dos artistas e obras se posicio-nan seguindo o ronsel da nova ac-titude que xorde a principios dos anos oitenta cara a imaxe visual, que centra o seu interese máis no seu uso para finalidades concep-tuais que nas puras intencións es-téticas ou documentais, consoli-dándose daquela unha mudanza total na maneira de entender o me-

dio artístico, levado a cabo polo mellores artistas cunha liberdade de enfoque absoluta, aspecto do que moitas das obras agora expos-tas son un excelente exemplo. De feito non poucos dos principais te-mas de interese de moitos novos artistas aparecen nestas creacións: a identidade; o rostro; o tratamen-to do corpo como motivo de re-flexión conceptual e formal; a liga-zón co medio urbano, a cultura do cotián e sobre todo a análise das actitudes e preconceptos a respec-to dos grupos diferenciados . Un abano de preocupacións que aca-ban por se configurar como un au-

téntico caleidoscopio dalgúns dos fenómenos do noso presente e que ten como punto de ligazón común entre os artistas o feito par-ticiparen dunhas redes de infor-mación compartidas.

Living together. Estratexías pa-ra a convivencia, pois, amósanos algúns dos camiños andados po-la arte desde a asunción da cultu-ra de masas como materia creati-va, e como consecuencia a súa manipulación crítica da mesma, chegando en exemplos como al-gúns dos agora expostos á decos-trución do discurso por medio de vídeos, pinturas e fotografías que

poñen en cuestión os mecanis-mos que domina a nosa realida-de global, sen faltaren incisivas olla-das sobre a nosa sociedade, des-de a diferenza étnica até a pobre-za, pasando polos dereitos huma-nos, que nos fan ver a través do es-pello da imaxe consumida e de reprodutividade xeneralizada.

Neste sentido, a exposición per-mite entender e interpretar as pe-zas como parte dunha reflexión que quere amosar a arte no noso presente, coa súa vizosa varieda-de, como un xogo de enlaces ou mesmo en ocasións como unha enleada rede que dá a posibilida-de ao espectador de montar ta-mén o seu propio discurso expo-sitivo, sen que iso o leve a deixar de seducirse pola extraordinaria potencia dalgunha das pezas, que nos permite penetrar nun magma fluído, como as redes de informa-ción que saturan a nosa realidade diaria entre as que temos de nave-gar e evitar a ameaza constante de naufraxio por saturación.

A mostra presenta un total de catorce autores e todo tipo de soportes: pintura, ví-deo, escultura, instalación.

Os signos austeros de Gardar Eide Ei-narsson expresan unha crítica ao control exercido sobre individuos e grupos. O ca-dro de Nicole Eisenman explora a nature-za mesma da condición humana cun hu-mor cru, describindo a sociedade como grupos de individuos illados que subsisten máis que viven. Os neons e outros obxectos aparentemente inofensivos do colectivo artístico Claire Fontaine, evidencian a violencia inheren-te ao hipercapitalismo.

O proxecto EU Green Card Lottery: The Lagos File do colectivo Société Réaliste in-vestiga a industria da migración e como Europa controla as súas fronteiras e man de obra. A serie fotográfica da brasileira Paula Trope, Sem Simpatia, amosa os rapa-ces e meniños das favelas; imaxes creadas polos propios suxeitos marxinais utilizan-

do cámaras escuras feitas con latas e dis-tribuídas pola artista. O vídeo de Dora Gar-cía, Céllule Cité Lénine, examina o legado de fracaso que se percibe na arquitectura do movemento moderno a través dos mo-radores dun edificio situado nos subur-bios parisienses, en canto que as fotogra-fías de Eulàlia Valldosera trazan un mapa dos dramas e as estruturas que operan

nas realidades sociais contemporáneas. As esculturas e instalacións de Jo-

sephine Meckseper exploran as relacións entre a alta costura, o fetichismo mercantil e o activismo político, establecendo ana-loxías no espazo simbólico das socieda-des de consumo entre ámbitos aparente-mente distantes. Mai-Thu Perret crea unha meta-narrativa sobre unha comunidade de mulleres que deu as costas á socieda-

de. A instalación de Daniel Baker idea un labirinto desorientador de signos e men-saxes ambiguas e contraditorias, de múlti-ples lecturas. O conceptualismo poético de Marcus Coates reactiva a esperanza na cohesión social e na idea de comunidade utilizando a beleza e a espiritualidade pa-ra combater o illamento e o fracaso.

Pola súa banda, as instalacións de De-laine Le Bas, colaxes delicada-mente bordadas, ocultan un-ha cólera amarga ante a hipo-crisía continuada e os prexuí-zos contra as comunidades

marxinadas. O vídeo Them de Artur Zmi-jewski é un experimento deseñado co fin de reflectir os conflitos inherentes á socie-dade. Os cadros de Lynette Yiadom-Boa-kye, dunha calidade e cultura pictórica excepcionais que van de Velázquez a Ba-con, céntranse sempre nun suxeito imaxi-nario; en Pleased to Meet You analiza co-mo un mesmo individuo se transforma en relación a diferentes ámbitos e contextos.

Catorce artistas

Catro momentos da mostra “Living together” no MARCO . // FOTOS: ELI REGUEIRA

Vivindo Xuntos Conflito e Convivencia

CARLOS L. BERNÁRDEZ

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ENTREVISTA IV

-En -En -En -En A praia dos afogados,A praia dos afogados,A praia dos afogados,A praia dos afogados, o universo o universo o universo o universo mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-pecialmente? pecialmente? pecialmente? pecialmente?

-Resultábame moi suxerente que o ni-ño que acollese a historia fose este am-biente mariñeiro: un universo que queda tan afastado da vida ordinaria dunha ur-be como Vigo, na que eu vivín moitos anos. Aínda que sexa unha cidade con porto e con mar, é curioso como moitas veces vivimos de costas cara a xente que traballa na pesca, sobre todo na de baixura; persoas que saen polas noites a faenar e que non volven ata a mañanci-ña, case cando a cidade está a espertar. E preferín falar dun porto pequeniño, neste caso Panxón, un lugar ao que acoden mi-llares de persoas todos os anos, pero no que case que non nos decatamos de que, cando estamos a durmir ou a cear por aí, hai xente que está a traballar no mar.

-Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-beira do Miño... beira do Miño... beira do Miño... beira do Miño...

-Neste caso, o mariñeiro aparece mor-to nunha praia do Val Miñor, n’A Mado-rra, e a trama vai dende Vigo a Panxón. Logo tamén leva os protagonistas pola península do Barbanza, porque na illa de Sálvora afundira un barco tempo atrás, e hai quen pensa que aquel naufraxio po-de ter relación coa morte que Leo Cal-das está a investigar.

-Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío...

-E a súa compañeira, Alba, que non es-tá pero tamén aparece; e un vello amigo, Manuel Trabazo, médico xubilado e pes-cador afeccionado, que lle axuda ta-mén... Hai máis xente arredor de Leo Cal-das, que é un tipo lacónico, pero non un solitario: ten os seus amigos das tertulias tabernarias, a súa relación co seu pai, coa súa compañeira...

-Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-pector... pector... pector... pector...

-Así é. En Ollos de auga, Leo Caldas non era máis que un medio que eu em-pregaba para esclarecer un caso de asa-sinato. Tratábase dunha intriga policial espida, sen demasiadas tramas ao redor.

Eu pensaba, ademais, que se a alguén lle interesaban os personaxes, xa habería tempo de falar máis deles e de contar máis cousas sobre as súas vidas. E con A praia dos afogados chegou ese momen-to: afondo moito máis na vida do prota-gonista e na do resto da xente que poboa a novela. Non é só unha pescuda poli-cial; a intriga é unha escusa para contar as relacións personais dos protagonistas, e tamén a vida e mais os oficios da xente do mar.

-Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia...

-O meu pai tivo unha adega no Conda-do, que podería recordar á que eu debu-xo na novela. E si, eu lembro que, dende pequeniño, na miña casa sempre se fa-lou de vides e de viño, así que estou moi familiarizado co espazo vitivinícola. É un mundo precioso, máis incluso o das vi-deiras que o do viño, e gustoume mestu-ralo na historia, introducilo no argumen-to e contar algo de todo este universo que a min tanto me seduce.

-Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de idiotas”? idiotas”? idiotas”? idiotas”?

“A intriga é unha escusa para contar as relacións dos protagonistas e mais os oficios da xente do mar”

Tras o éxito acadado coa súa primeira entrega, Ollos de

auga, Domingo Villar volve darlle protagonismo ao

personaxe do inspector Leo Caldas, nas páxinas d´A praia

dos afogados: unha novela onde os lectores, ademais de

seguir o policía vigués nas súas pescudas, coñecerán a fondo

o mundo mariñeiro no que a trama se desenvolve,

descubrindo un pouco máis da personalidade do inspector e

das xentes que o rodean.

FOTO: Juan M. Espinosa

Domingo Villar

“O inspector

Leo Caldas é un

tipo lacónico,

pero non un

solitario”

NATALIA ÁLVAREZ

---> PASA A PÁXINA SEGUINTE

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 ENTREVISTA IV

-En -En -En -En A praia dos afogados,A praia dos afogados,A praia dos afogados,A praia dos afogados, o universo o universo o universo o universo mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se mariñeiro non é só o escenario onde se desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten desenvolve o caso de asasinato que ten de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-de resolver o inspector Leo Caldas, se-nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición nón que fai Vde. toda unha descrición da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do da vida e mais dos oficios da xente do mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-mar. É ese un mundo que lle interesa es-pecialmente? pecialmente? pecialmente? pecialmente?

-Resultábame moi suxerente que o ni-ño que acollese a historia fose este am-biente mariñeiro: un universo que queda tan afastado da vida ordinaria dunha ur-be como Vigo, na que eu vivín moitos anos. Aínda que sexa unha cidade con porto e con mar, é curioso como moitas veces vivimos de costas cara a xente que traballa na pesca, sobre todo na de baixura; persoas que saen polas noites a faenar e que non volven ata a mañanci-ña, case cando a cidade está a espertar. E preferín falar dun porto pequeniño, neste caso Panxón, un lugar ao que acoden mi-llares de persoas todos os anos, pero no que case que non nos decatamos de que, cando estamos a durmir ou a cear por aí, hai xente que está a traballar no mar.

-Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato -Volve situar Vde. a acción do relato en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-en Vigo, pero tamén no Val Miñor, na ri-beira do Miño... beira do Miño... beira do Miño... beira do Miño...

-Neste caso, o mariñeiro aparece mor-to nunha praia do Val Miñor, n’A Mado-rra, e a trama vai dende Vigo a Panxón. Logo tamén leva os protagonistas pola península do Barbanza, porque na illa de Sálvora afundira un barco tempo atrás, e hai quen pensa que aquel naufraxio po-de ter relación coa morte que Leo Cal-das está a investigar.

-Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de -Caldas non volve só. Acompáñao de novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-novo Estévez, o seu axudante. Pero ta-mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío... mén o seu pai, o seu tío...

-E a súa compañeira, Alba, que non es-tá pero tamén aparece; e un vello amigo, Manuel Trabazo, médico xubilado e pes-cador afeccionado, que lle axuda ta-mén... Hai máis xente arredor de Leo Cal-das, que é un tipo lacónico, pero non un solitario: ten os seus amigos das tertulias tabernarias, a súa relación co seu pai, coa súa compañeira...

-Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode--Grazas a todas estas persoas pode-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-mos coñecer un pouquiño mellor ao ins-pector... pector... pector... pector...

-Así é. En Ollos de auga, Leo Caldas non era máis que un medio que eu em-pregaba para esclarecer un caso de asa-sinato. Tratábase dunha intriga policial espida, sen demasiadas tramas ao redor.

Eu pensaba, ademais, que se a alguén lle interesaban os personaxes, xa habería tempo de falar máis deles e de contar máis cousas sobre as súas vidas. E con A praia dos afogados chegou ese momen-to: afondo moito máis na vida do prota-gonista e na do resto da xente que poboa a novela. Non é só unha pescuda poli-cial; a intriga é unha escusa para contar as relacións personais dos protagonistas, e tamén a vida e mais os oficios da xente do mar.

-Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi--Volve tratar o mundo do viño, princi-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-palmente a través da figura do pai do ins-pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. pector, que é propietario dun viñedo. Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese Vde. mesmo está tamén moi ligado a ese eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia... eido, por parte da súa familia...

-O meu pai tivo unha adega no Conda-do, que podería recordar á que eu debu-xo na novela. E si, eu lembro que, dende pequeniño, na miña casa sempre se fa-lou de vides e de viño, así que estou moi familiarizado co espazo vitivinícola. É un mundo precioso, máis incluso o das vi-deiras que o do viño, e gustoume mestu-ralo na historia, introducilo no argumen-to e contar algo de todo este universo que a min tanto me seduce.

-Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de -Unha curiosidade: ten un “libro de idiotas”? idiotas”? idiotas”? idiotas”?

“A intriga é unha escusa para contar as relacións dos protagonistas e mais os oficios da xente do mar”

Tras o éxito acadado coa súa primeira entrega, Ollos de

auga, Domingo Villar volve darlle protagonismo ao

personaxe do inspector Leo Caldas, nas páxinas d´A praia

dos afogados: unha novela onde os lectores, ademais de

seguir o policía vigués nas súas pescudas, coñecerán a fondo

o mundo mariñeiro no que a trama se desenvolve,

descubrindo un pouco máis da personalidade do inspector e

das xentes que o rodean.

FOTO: Juan M. Espinosa

Domingo Villar

“O inspector

Leo Caldas é un

tipo lacónico,

pero non un

solitario”

NATALIA ÁLVAREZ

---> PASA A PÁXINA SEGUINTE

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009ENTREVISTA V

-Non, pero estou tentado de facelo. -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima

idea? idea? idea? idea? -Pois non o sei; ás veces, as cousas

véñenlle a un sen saber moi ben os moti-vos. Gustábame esa idea, e é algo que pensei decote... Houbo un tempo no que apuntaba as cousas raras que escoitaba; non as idioteces, senón aquelas cousas que me chocaban e que me facían sorrir. E nalgunha ocasión pensei que non esta-ría de máis facer un libro coa xente boa

e a xente non tan boa que vas atopando na vida, como se estiveses a levantar un-ha acta do que sucede. Así que se me ocorreu que o pai de Leo Caldas tivese este “libro de idiotas” case que esqueci-do, que decidise recuperalo, e tivese que chamar a Leo a cada pouco para poñer ao día a lista.

-Igual que -Igual que -Igual que -Igual que Ollos de augaOllos de augaOllos de augaOllos de auga, , , , A praia dos A praia dos A praia dos A praia dos afogadosafogadosafogadosafogados vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-ción é súa tamén? ción é súa tamén? ción é súa tamén? ción é súa tamén?

-É unha reescritura; aínda que tarde máis, prefiro facelo así. Penso que hai poucas lecturas tan fondas como a que fai un tradutor, e para min traducir a no-vela sérveme tamén como unha última correción. Axúdame a ver aquelas cou-sas que ao mellor non funcionan, ou aqueloutras que se poden mellorar e que se me escaparon previamente.

----Ollos de augaOllos de augaOllos de augaOllos de auga foi traducida a media foi traducida a media foi traducida a media foi traducida a media ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-paña... paña... paña... paña...

-Estiven en Londres, en Edimburgo, en Munich... e agora vou a Bremen, e á volta do verán teño que ir a Italia e a Chile. Es-tou contento; a cousa vai moi ben, a no-vela atopa lectores en sitios un pouco in-sospeitados para min... e gústalles, que é o máis importante.

-Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Eu non cheguei a isto sendo un neno.

Teño 38 anos, e sei que agora poden falar moito dun, porque as cousas semellan que van moi ben, pero, ao mellor, o se-guinte libro que publicas non ten acepta-ción e ninguén se vai lembrar de ti. Vaia, que o tomo con certa distancia... Encán-tame que as miñas novelas se traduzan e que atopen lectores, pero tampouco pen-so demasiado niso. A min o que me gusta do meu oficio de escritor é andar o ca-miño, é escribir. Todo o demais, benvido sexa, pero eu non podo controlalo. A mi-

ña tarefa é escribir, tratar de facelo do xeito máis honrado que poida. Despois, se o libro se vende máis ou se vende me-nos, xa non é cousa miña.

-De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, será moi satisfactorio. será moi satisfactorio. será moi satisfactorio. será moi satisfactorio.

-Pois si. Os 16 ou os 17 anos foi a idade na que eu máis disfrutei como lector. Por iso non me extraña que un home como Murakami viñese dende Xapón recoller un premio semellante, porque é un reco-ñecemento que non se recibe todos os días. Son idades nas que se algo non che gusta, desbótalo sen compaixón. .

-Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en-trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas?

-Estoulle a dar voltas. Eu tardo moito en escribir, fágoo amodo, doulle moitas voltas a todo... e espero que se note des-pois no texto. Agora estou comezando a darlle voltas a unha nova historia con Leo Caldas, esta vez moi centrada na ci-dade de Vigo, moito máis urbana que A praia dos afogados. Pero tampouco sei cando estará lista, e nin sei sequera se sairá, porque ao mellor queda nun abor-to que logo non chegue a boa fin. Pero si que estou traballando niso. Ademais, es-tou facendo tamén algún conto: ás ve-ces, pois escribo outras cousas pequenas para min mesmo, para osixenarme un pouco.

---> VEN DE PÁXINA ANTERIOR

“O que me gusta do meu oficio é

escribir. O demais, benvido sexa,

pero eu non podo controlalo”

“Traducir a novela do galego

ao castelán sérveme como

unha última correción”

Domingo Villar asinando exemplares das súas

obras na “Casa do libro” . FOTO: Carmen Giménez

FOTO: FJL Barajas

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009ENTREVISTA V

-Non, pero estou tentado de facelo. -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima -E como se lle ocorreu esa grandísima

idea? idea? idea? idea? -Pois non o sei; ás veces, as cousas

véñenlle a un sen saber moi ben os moti-vos. Gustábame esa idea, e é algo que pensei decote... Houbo un tempo no que apuntaba as cousas raras que escoitaba; non as idioteces, senón aquelas cousas que me chocaban e que me facían sorrir. E nalgunha ocasión pensei que non esta-ría de máis facer un libro coa xente boa

e a xente non tan boa que vas atopando na vida, como se estiveses a levantar un-ha acta do que sucede. Así que se me ocorreu que o pai de Leo Caldas tivese este “libro de idiotas” case que esqueci-do, que decidise recuperalo, e tivese que chamar a Leo a cada pouco para poñer ao día a lista.

-Igual que -Igual que -Igual que -Igual que Ollos de augaOllos de augaOllos de augaOllos de auga, , , , A praia dos A praia dos A praia dos A praia dos afogadosafogadosafogadosafogados vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes- vén de saír publicada ao mes-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-mo tempo en galego, na Editorial Gala-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-xia, e en castelán, en Siruela. A tradu-ción é súa tamén? ción é súa tamén? ción é súa tamén? ción é súa tamén?

-É unha reescritura; aínda que tarde máis, prefiro facelo así. Penso que hai poucas lecturas tan fondas como a que fai un tradutor, e para min traducir a no-vela sérveme tamén como unha última correción. Axúdame a ver aquelas cou-sas que ao mellor non funcionan, ou aqueloutras que se poden mellorar e que se me escaparon previamente.

----Ollos de augaOllos de augaOllos de augaOllos de auga foi traducida a media foi traducida a media foi traducida a media foi traducida a media ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o ducia de linguas, entre elas o italiano, o alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-alemán, o inglés ou o búlgaro, e presen-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-touna Vde. en varios lugares fóra de Es-paña... paña... paña... paña...

-Estiven en Londres, en Edimburgo, en Munich... e agora vou a Bremen, e á volta do verán teño que ir a Italia e a Chile. Es-tou contento; a cousa vai moi ben, a no-vela atopa lectores en sitios un pouco in-sospeitados para min... e gústalles, que é o máis importante.

-Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Como se sinte ante o éxito? -Eu non cheguei a isto sendo un neno.

Teño 38 anos, e sei que agora poden falar moito dun, porque as cousas semellan que van moi ben, pero, ao mellor, o se-guinte libro que publicas non ten acepta-ción e ninguén se vai lembrar de ti. Vaia, que o tomo con certa distancia... Encán-tame que as miñas novelas se traduzan e que atopen lectores, pero tampouco pen-so demasiado niso. A min o que me gusta do meu oficio de escritor é andar o ca-miño, é escribir. Todo o demais, benvido sexa, pero eu non podo controlalo. A mi-

ña tarefa é escribir, tratar de facelo do xeito máis honrado que poida. Despois, se o libro se vende máis ou se vende me-nos, xa non é cousa miña.

-De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp--De todos os xeitos, obter, por exemp-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-lo, un premio como o Frei Martín Sar-miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, miento, que o dan mozos de institutos, será moi satisfactorio. será moi satisfactorio. será moi satisfactorio. será moi satisfactorio.

-Pois si. Os 16 ou os 17 anos foi a idade na que eu máis disfrutei como lector. Por iso non me extraña que un home como Murakami viñese dende Xapón recoller un premio semellante, porque é un reco-ñecemento que non se recibe todos os días. Son idades nas que se algo non che gusta, desbótalo sen compaixón. .

-Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en--Está xa a traballar nunha terceira en-trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas? trega das aventuras de Leo Caldas?

-Estoulle a dar voltas. Eu tardo moito en escribir, fágoo amodo, doulle moitas voltas a todo... e espero que se note des-pois no texto. Agora estou comezando a darlle voltas a unha nova historia con Leo Caldas, esta vez moi centrada na ci-dade de Vigo, moito máis urbana que A praia dos afogados. Pero tampouco sei cando estará lista, e nin sei sequera se sairá, porque ao mellor queda nun abor-to que logo non chegue a boa fin. Pero si que estou traballando niso. Ademais, es-tou facendo tamén algún conto: ás ve-ces, pois escribo outras cousas pequenas para min mesmo, para osixenarme un pouco.

---> VEN DE PÁXINA ANTERIOR

“O que me gusta do meu oficio é

escribir. O demais, benvido sexa,

pero eu non podo controlalo”

“Traducir a novela do galego

ao castelán sérveme como

unha última correción”

Domingo Villar asinando exemplares das súas

obras na “Casa do libro” . FOTO: Carmen Giménez

FOTO: FJL Barajas

Do maxín e capacida-de fabuladora de Xosé Fernández Ferreiro, e se-guramente tamén das súas propias experiencias vitais, chéganos esta nova entrega narrativa, Tempo de centeo. O escritor de Nogueira de Ramuín e membro fundador do grupo Brais Pinto é un au-tor prolífico e versátil, so-bre todo nos eidos narra-tivos. Forxado nas ferre-rías da lírica e do xorna-lismo, fixo a súa estrea no campo da narrativa coa peza que soe ser conside-rada a primeira novela galega do Oeste, A morte de Frank González (1975). Desde entón Fer-nández Ferreiro ten expe-rimentado con moitos subxéneros e rexistros, desde a ciencia ficción e a novela psicolóxica ás narracións de ton memo-rialístico. Unha narrativa ampla e variada que sem-pre se singularizou pola seriedade e decoro da súa escrita.

Tempo de centeo sutúrase dalgunha manei-ra coa narrativa do autor de tonalidade memoria-lística, inaugurada con A ceo aberto . Historias de xentes correntes que de-senvolven o día a día das súas vidas anódinas na aspereza sufocante da ci-dade sen xamais poder fuxir dos engados, sen dú-bida utópicos, da aldea da súa infancia, sobre to-

do naqueles duros tem-pos do centeo das déca-das corenta e cincuenta do pasado século. A nove-la achéganos, en efecto, á adolescencia dun rapaz, fillo de quincalleiros, que chega a Ourense proce-dente do berce da súa al-dea natal na compaña da súa nai a finais da década dos corenta. Naquel Ourense provin-ciano, pequeno e beato no que a sirena da Fun-dición Malingre esperta á cida-de, ao rapaz tí-mido, pouco fa-langueiro e pe-simista, cústalle adaptarse. A al-dea é para o protagonista o paradigma da felicidade, se ben o autor non a idealiza cos tópicos resabi-dos, facendo da mesma unha ar-cadia feliz. Na aldea a fame es-taba sempre ca-bo da porta e na hostilidade

panteísta do mundo rural viven pobres criaturas, so-bre todo mulleres. Pouco a pouco porén o protago-nista vai pousando na ci-dade, sostido polas súas dúas grandes paixóns: o amor platónico por unha rapaza e os engados do

cine. Un final no que su-cede o que tiña que suce-der, remata con todos os soños do protagonista, asolagados sen remedio.

Novela pois de apren-dizaxe da vida dun des-nortado nun tempo áspe-ro e duro, que dá conta das experiencias iniciáti-cas, da educación senti-mental nese tempo arraián entre a adoles-cencia e a idade adulta. Literatura sen trampa nin cartón, que non escamo-tea a verdadeira realida-

de de Galicia nos anos da fa-me. Libro de pouco colorido, de ceos anubra-dos, de historias case que sem-pre pesimistas, desenvolvidas, no plano técni-co, cunha arqui-tectura sinxela e lineal e coa ferramenta dun estilo natural e diáfano, sen de-masiados enfei-tes e adobíos artificiais. Como foi sempre a es-crita de Fernán-dez Ferreiro. FERNÁNDEZ FERREIRO, Xosé, Tempo de centeo, Ed. Xerais, Vigo, 2009, PVP. 16,50€

Desnortados Dunha xeira áspera e dura

FRANCISCO MARTÍNEZ BOUZAS

Hai moitas razóns para propoñer a lectu-ra deste primeiro libro de poesía que nos che-ga de Dores Tembrás, é un poemario que (con)move pola fer-mosura das imaxes, polos segredos das pa-labras que nos condu-cen a un mundo oníri-co que, por veces, se achega á marabilla que adoita envolver as imaxes que nos trasla-dan ao pasado. Sei que estes poemas pousa-rán na nosa memoria lectora, na mesma na que acougan e, de can-do en vez, avivan co-mo o lume os versos de Hunidosas de Emma Couceiro, os do mundo dos furados de María Mariño, xa os máis recentes de Ola-lla Cociña en O libro de Alicia, todos eles enredándose, para “(des)aprender” nos de Alejandra Pizarnik ou nos de Emyli Dickinson; velaí a es-crita para atrapar a loi-ta entre a palabra e o silencio, entre perder ou atrapar a perda; poemas que lle con-testan á Rosalía que se pregunta para que es-cribe palabras e pala-bras. Poemas que nos inclúen co-mo lectores e lectoras, semella que falan de nós, apren-dendo a fa-cer a letra dereita para c o n s t r u í r -mos unha“ cartografía de pala-bras”, cica-trices na pel que nos fa-lan das “es-piñas da in-fancia/ aín-da infectas”. É un libro da patria da i n f a n c i a que só ten como terri-torio a memoria que “zurcirá os espazos en branco”, dese pasado que “regresa sempre cheo/ de trampas ado-rábeis/ elaboradas con premeditación e aleivosía”, é o libro dun mundo que só existe neste libro, na man que escribe e xa non fai caligrafía e nas cicatrices e pegadas doutras vidas que van no corpo que leva a man que escribe. No conto de hoxe “Carra-puchiña adícase á mo-da/ e marca tenden-

cia” e “Cinsenta e Bran-caneves” “fartas de agardar/ montaron un-ha editorial”, mais nós sabemos quen son e de onde veñen. Estes poemas fálannos desa identidade, da raíz, da estirpe da man que es-cribe co “corazón/ co-ma o marmelo/ baro-lecido”, que posúe: “a lata dos botóns”, “a ce-rimonia do río d’abaixo”, “mariquitas decapitadas”, “o peixe dourado”, a historia de quen andou de Toca ata Burreiros, de quen veu pasar “os veloces cabalos do rei”, da her-danza. Poemas das ne-nas afumadas que afir-man “saberán/ que a pé de lume nos cria-ron/ tatuado nos ollos/ levamos o pouso”, que saben que proveñen dunha “xenealoxía de esfolladoras/ debulla-doras”. (Con)moven estes versos pola fon-dura, pequenas minia-turas de hoxe que saen do libro das ma-rabillas do punto de cruz e dos cadernos de caligrafía, palabras revitalizadas nun mun-do de hoxe, onde se actualiza o arcaísmo ou Arcadia Perdida e se converte en neolo-

xismo necesario: “recu-perar a desmemoria da familia léxica chu-via/ e descubrirme im-permeábel/ enmude-cer ante as novas pala-bras/ que me ator-dan”. A man que escri-be, foi man de lavandeira e de modis-ta, man mestra dos pa-tróns e das tesouras, man que salva para sempre a perda. TEMBRÁS, Dores, O pouso de fume, Ed. Espiral Maior, A Coruña, 2009, PVP. 14€

A lectura da obra A perspec-tiva desde a porta de Patricia A. Janeiro vén precedida da polé-mica sobre a súa publicación, máis ben, sobre a non publica-ción por parte de Xerais deste título que quedara finalista no Premio Xerais de Novela de 2007. Consideracións comer-ciais á marxe, ignoro se esta es-tratexia publicitaria está a fun-cionar ou non, escaso favor se lle fai á autora cando practica-mente só se fala da súa obra na súa condición de texto ideolo-xicamente perigoso ignorando os seus valores literarios, que os ten.

Janeiro recrea a realidade desde o punto de vista dos activistas in-dependentistas e en función desta óptica establece o grupo dos bos e o grupo dos malos. No primeiro, o máis numeroso, están os protago-nistas e aquelou-tras personaxes que se moven ao seu redor. Men-tres, os malos son moi poucos e pre-séntanse unidos polo denomina-dor común da traizón. Esta for-mulación da obra como tese políti-ca leva á autora nalgunha ocasión illada a sacrificar

o ritmo da historia para inserir algún que outro tópico sobre os comportamentos sociais dos intelectuais na transición. Neste mesmo plano situamos a de-

nuncia explícita sobre a tortura nos centros penais ou o funcio-namento da censura informati-va. Doutra banda, a acertada dosificación da información

achega o texto ao xé-nero escapista da intri-ga.

Visto a grandes tra-zos, o aspecto que máis ten chamado a atención, sería intere-sante sinalarmos ou-tras posibles lecturas da obra, non excluín-tes da anterior que po-deriamos considerar moito máis ricas des-de o punto de vista lite-rario. A perspectiva des-de a porta é, sobre to-do, unha historia de sa-ga familiar onde se nos van debuxando devagar as diferentes pólas da árbore xenea-lóxica de Nadia mar-cadas nomeadamente por personaxes femini-nas que por un motivo ou outro acochan al-gún momento tráxico na súa traxectoria vital.

Estas historias veñen confluír en Nadia, que experimenta un momento de indefinición vital que se reflicte en diferentes as-pectos da súa vida (a relación matrimonial, a condición de nai, a vía escapista do sexo, o traballo, a asunción do pasado familiar...) e que fan dela o fío condutor da novela. E, asema-de, o libro é unha compilación de historias de amores difíciles.

A obra estrutúrase en tres planos temporais que se alter-nan: o do presente da protago-nista, Nadia, no ano 2005 que re-crea sen nomeala a Operación Castiñeira como a autora ten si-nalado nas presentacións da obra, un momento puntual do pasado de seus pais no ano 1976, e un terceiro plano que no canto de evocar un momen-to puntual evoluciona ao longo da novela para dar conta da historia da familia da protago-nista.

Podemos dicir que este li-bro, máis ca outros, ofrece múlti-ples lecturas segundo se mo-van nunha dirección ou noutra os intereses de quen le e sen que iso implique unha perda de calidade literaria. Reivindi-quemos nesta ocasión o valor do texto literario en si mesmo porque ha de ser iso e non ou-tra cousa o que o faga perma-necer ou non na nosa lembran-za. JANEIRO, Patricia A., A perspectiva desde a porta, Ed. Positivas, Santiago, 2009, PVP. 15€

Lectura múltiple

A loita armada como tese

PILAR PONTE

Man mestra Cartografía das palabras

MARGA ROMERO

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 LIBROS VI

Do maxín e capacida-de fabuladora de Xosé Fernández Ferreiro, e se-guramente tamén das súas propias experiencias vitais, chéganos esta nova entrega narrativa, Tempo de centeo. O escritor de Nogueira de Ramuín e membro fundador do grupo Brais Pinto é un au-tor prolífico e versátil, so-bre todo nos eidos narra-tivos. Forxado nas ferre-rías da lírica e do xorna-lismo, fixo a súa estrea no campo da narrativa coa peza que soe ser conside-rada a primeira novela galega do Oeste, A morte de Frank González (1975). Desde entón Fer-nández Ferreiro ten expe-rimentado con moitos subxéneros e rexistros, desde a ciencia ficción e a novela psicolóxica ás narracións de ton memo-rialístico. Unha narrativa ampla e variada que sem-pre se singularizou pola seriedade e decoro da súa escrita.

Tempo de centeo sutúrase dalgunha manei-ra coa narrativa do autor de tonalidade memoria-lística, inaugurada con A ceo aberto . Historias de xentes correntes que de-senvolven o día a día das súas vidas anódinas na aspereza sufocante da ci-dade sen xamais poder fuxir dos engados, sen dú-bida utópicos, da aldea da súa infancia, sobre to-

do naqueles duros tem-pos do centeo das déca-das corenta e cincuenta do pasado século. A nove-la achéganos, en efecto, á adolescencia dun rapaz, fillo de quincalleiros, que chega a Ourense proce-dente do berce da súa al-dea natal na compaña da súa nai a finais da década dos corenta. Naquel Ourense provin-ciano, pequeno e beato no que a sirena da Fun-dición Malingre esperta á cida-de, ao rapaz tí-mido, pouco fa-langueiro e pe-simista, cústalle adaptarse. A al-dea é para o protagonista o paradigma da felicidade, se ben o autor non a idealiza cos tópicos resabi-dos, facendo da mesma unha ar-cadia feliz. Na aldea a fame es-taba sempre ca-bo da porta e na hostilidade

panteísta do mundo rural viven pobres criaturas, so-bre todo mulleres. Pouco a pouco porén o protago-nista vai pousando na ci-dade, sostido polas súas dúas grandes paixóns: o amor platónico por unha rapaza e os engados do

cine. Un final no que su-cede o que tiña que suce-der, remata con todos os soños do protagonista, asolagados sen remedio.

Novela pois de apren-dizaxe da vida dun des-nortado nun tempo áspe-ro e duro, que dá conta das experiencias iniciáti-cas, da educación senti-mental nese tempo arraián entre a adoles-cencia e a idade adulta. Literatura sen trampa nin cartón, que non escamo-tea a verdadeira realida-

de de Galicia nos anos da fa-me. Libro de pouco colorido, de ceos anubra-dos, de historias case que sem-pre pesimistas, desenvolvidas, no plano técni-co, cunha arqui-tectura sinxela e lineal e coa ferramenta dun estilo natural e diáfano, sen de-masiados enfei-tes e adobíos artificiais. Como foi sempre a es-crita de Fernán-dez Ferreiro. FERNÁNDEZ FERREIRO, Xosé, Tempo de centeo, Ed. Xerais, Vigo, 2009, PVP. 16,50€

Desnortados Dunha xeira áspera e dura

FRANCISCO MARTÍNEZ BOUZAS

Hai moitas razóns para propoñer a lectu-ra deste primeiro libro de poesía que nos che-ga de Dores Tembrás, é un poemario que (con)move pola fer-mosura das imaxes, polos segredos das pa-labras que nos condu-cen a un mundo oníri-co que, por veces, se achega á marabilla que adoita envolver as imaxes que nos trasla-dan ao pasado. Sei que estes poemas pousa-rán na nosa memoria lectora, na mesma na que acougan e, de can-do en vez, avivan co-mo o lume os versos de Hunidosas de Emma Couceiro, os do mundo dos furados de María Mariño, xa os máis recentes de Ola-lla Cociña en O libro de Alicia, todos eles enredándose, para “(des)aprender” nos de Alejandra Pizarnik ou nos de Emyli Dickinson; velaí a es-crita para atrapar a loi-ta entre a palabra e o silencio, entre perder ou atrapar a perda; poemas que lle con-testan á Rosalía que se pregunta para que es-cribe palabras e pala-bras. Poemas que nos inclúen co-mo lectores e lectoras, semella que falan de nós, apren-dendo a fa-cer a letra dereita para c o n s t r u í r -mos unha“ cartografía de pala-bras”, cica-trices na pel que nos fa-lan das “es-piñas da in-fancia/ aín-da infectas”. É un libro da patria da i n f a n c i a que só ten como terri-torio a memoria que “zurcirá os espazos en branco”, dese pasado que “regresa sempre cheo/ de trampas ado-rábeis/ elaboradas con premeditación e aleivosía”, é o libro dun mundo que só existe neste libro, na man que escribe e xa non fai caligrafía e nas cicatrices e pegadas doutras vidas que van no corpo que leva a man que escribe. No conto de hoxe “Carra-puchiña adícase á mo-da/ e marca tenden-

cia” e “Cinsenta e Bran-caneves” “fartas de agardar/ montaron un-ha editorial”, mais nós sabemos quen son e de onde veñen. Estes poemas fálannos desa identidade, da raíz, da estirpe da man que es-cribe co “corazón/ co-ma o marmelo/ baro-lecido”, que posúe: “a lata dos botóns”, “a ce-rimonia do río d’abaixo”, “mariquitas decapitadas”, “o peixe dourado”, a historia de quen andou de Toca ata Burreiros, de quen veu pasar “os veloces cabalos do rei”, da her-danza. Poemas das ne-nas afumadas que afir-man “saberán/ que a pé de lume nos cria-ron/ tatuado nos ollos/ levamos o pouso”, que saben que proveñen dunha “xenealoxía de esfolladoras/ debulla-doras”. (Con)moven estes versos pola fon-dura, pequenas minia-turas de hoxe que saen do libro das ma-rabillas do punto de cruz e dos cadernos de caligrafía, palabras revitalizadas nun mun-do de hoxe, onde se actualiza o arcaísmo ou Arcadia Perdida e se converte en neolo-

xismo necesario: “recu-perar a desmemoria da familia léxica chu-via/ e descubrirme im-permeábel/ enmude-cer ante as novas pala-bras/ que me ator-dan”. A man que escri-be, foi man de lavandeira e de modis-ta, man mestra dos pa-tróns e das tesouras, man que salva para sempre a perda. TEMBRÁS, Dores, O pouso de fume, Ed. Espiral Maior, A Coruña, 2009, PVP. 14€

A lectura da obra A perspec-tiva desde a porta de Patricia A. Janeiro vén precedida da polé-mica sobre a súa publicación, máis ben, sobre a non publica-ción por parte de Xerais deste título que quedara finalista no Premio Xerais de Novela de 2007. Consideracións comer-ciais á marxe, ignoro se esta es-tratexia publicitaria está a fun-cionar ou non, escaso favor se lle fai á autora cando practica-mente só se fala da súa obra na súa condición de texto ideolo-xicamente perigoso ignorando os seus valores literarios, que os ten.

Janeiro recrea a realidade desde o punto de vista dos activistas in-dependentistas e en función desta óptica establece o grupo dos bos e o grupo dos malos. No primeiro, o máis numeroso, están os protago-nistas e aquelou-tras personaxes que se moven ao seu redor. Men-tres, os malos son moi poucos e pre-séntanse unidos polo denomina-dor común da traizón. Esta for-mulación da obra como tese políti-ca leva á autora nalgunha ocasión illada a sacrificar

o ritmo da historia para inserir algún que outro tópico sobre os comportamentos sociais dos intelectuais na transición. Neste mesmo plano situamos a de-

nuncia explícita sobre a tortura nos centros penais ou o funcio-namento da censura informati-va. Doutra banda, a acertada dosificación da información

achega o texto ao xé-nero escapista da intri-ga.

Visto a grandes tra-zos, o aspecto que máis ten chamado a atención, sería intere-sante sinalarmos ou-tras posibles lecturas da obra, non excluín-tes da anterior que po-deriamos considerar moito máis ricas des-de o punto de vista lite-rario. A perspectiva des-de a porta é, sobre to-do, unha historia de sa-ga familiar onde se nos van debuxando devagar as diferentes pólas da árbore xenea-lóxica de Nadia mar-cadas nomeadamente por personaxes femini-nas que por un motivo ou outro acochan al-gún momento tráxico na súa traxectoria vital.

Estas historias veñen confluír en Nadia, que experimenta un momento de indefinición vital que se reflicte en diferentes as-pectos da súa vida (a relación matrimonial, a condición de nai, a vía escapista do sexo, o traballo, a asunción do pasado familiar...) e que fan dela o fío condutor da novela. E, asema-de, o libro é unha compilación de historias de amores difíciles.

A obra estrutúrase en tres planos temporais que se alter-nan: o do presente da protago-nista, Nadia, no ano 2005 que re-crea sen nomeala a Operación Castiñeira como a autora ten si-nalado nas presentacións da obra, un momento puntual do pasado de seus pais no ano 1976, e un terceiro plano que no canto de evocar un momen-to puntual evoluciona ao longo da novela para dar conta da historia da familia da protago-nista.

Podemos dicir que este li-bro, máis ca outros, ofrece múlti-ples lecturas segundo se mo-van nunha dirección ou noutra os intereses de quen le e sen que iso implique unha perda de calidade literaria. Reivindi-quemos nesta ocasión o valor do texto literario en si mesmo porque ha de ser iso e non ou-tra cousa o que o faga perma-necer ou non na nosa lembran-za. JANEIRO, Patricia A., A perspectiva desde a porta, Ed. Positivas, Santiago, 2009, PVP. 15€

Lectura múltiple

A loita armada como tese

PILAR PONTE

Man mestra Cartografía das palabras

MARGA ROMERO

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 LIBROS VI

A estreita liña que separa realidade e fan-tasía perfílase en Paco Trolas dunha forma singular, de modo que os receptores, nesa do-bre lectura que poden facer de texto e ilustra-ción, serán quen de percibir, unha vez re-matada a historia, ata onde chega unha e cando remata a outra.

Se o consello da avoa e as preguntas da ovella, a galiña e o go-rrión son formuladas dende a existencia real das cousas; o lobo, o ra-poso e o gato aniñan na imaxinación do pro-tagonista e con eles crea Paco un mundo ao que arrastrará os lectores para que xunta a el vivan in-tensamente a expe-riencia positiva e ne-gativa de faltar a cla-se e inventar excusa tras excusa ata que-dar atrapado na súa invención. Desta for-ma amosará que a verdade é o camiño máis curto para aca-dar a tranquilidade necesaria no perco-rrido que supón a vi-da.

O apelido Trolas vénlle ao protago-nista da man dunha das súas prácticas preferidas: a menti-ra. Para saír do paso

dunha forma máis ou menos convincente adícase a expresar xuí-zos que non corres-ponden á verdade sen-do consciente de que desta forma o crerán e facéndose ao mesmo tempo a ilusión de que o que di discorre polo camiño da veracidade,

de feito ao remate dal-gunha intervención o narrador argumenta “E, se Paco o di, será verda-de… non si? asumindo desta forma que non o é.

O lector pode optar por acollerse á fanta-sía, tan presente nestas idades nas que os cati-

vos son quen de crear con grande facilidade un universo ateigado de xogos, personaxes e medos que interactúan co protagonista e por extensión cos lectores para comunicarse co mundo, expresarse cos iguais e ir forxando deste modo o seu ca-rácter e a súa persona-lidade.

A proposta plástica que fai a italiana Simo-na Mulazzani, baseada na combinación do co-llage con outras técni-cas como o lapis ou o acrílico, capta a esen-cia temática da histo-tria, delimitando dun-ha forma clara e con-cisa as esceas que queren ser reais e insi-nuando a través dun esbozo aquilo que pertence á esfera da imaxinación.

Pola súa parte, a linguaxe coidada e in-t e n c i o n a d a m e n t e sinxela, con vocabula-rio doado e estruturas repetitivas, que invitan a fixar a atención en momentos clave da narración, aseguran unha divertida e inte-resante recepción ALIAGA, Roberto e MULAZZANI, Simona, Paco Trolas, OQO Ed., Pontevedra, 2009, PVP. 11,90€

Divertida recepción Mentiras verdadeiras

MARÍA NAVARRO

Esta tradución de Ánxe-la Gracián da novela para pre-adolescentes de Alfre-do Gómez Cerdá Maripepa e o club dos Tarambainas trata un tema de actualida-de, que de certo ha de ser cada vez máis común tan-to na literatura infantil co-ma na xuvenil, o dos rapa-ces e as rapazas adoptados que chegan ao país proce-dentes doutros continen-tes e con culturas moi dife-rentes da nosa. No mo-mento que estes rapaces medran e advirten as dife-renzas raciais respecto dos seus pais senten en oca-sións preocupación pola súa identidade tal e como acontece nesta historia on-de Maripepa, unha rapaza chinesa adoptada por un-ha parella española, evi-dencia o seu desacougo ante o que moitos afirman sobre todo pola cor da súa pel e que ela non conse-gue comprender. A rapari-ga formula preguntas difí-ciles de comprender refe-rentes ao seu lugar no mundo e que tentará resol-ver ao longo dos trece ca-pítulos desta historia.

Maripepa é unha rapa-za feliz mais preocupada pola súa orixe que un día decide poñer un anuncio procurando respostas mais o que atopa é un ra-

paz na súa mesma situa-ción, Juanan, un rapaz etío-pe adoptado por outra pa-rella española. Os dous comparten inquedanzas e situacións tópicas e deco-te desagradables e xorde moi axiña entre eles un for-te lazo. Nes-ta presenta-ción dunha historia cla-r a m e n t e realista apa-recen a continua-ción com-poñ ent es máis litera-rias que, aínda que incidindo no social, contribúen a dotar o texto de tra-zos litera-rios que o converten nunha no-vela de aventuras exc i tan te moi crítica con certos tipos e si-

tuacións. Os dous protagonistas

coñecen a Víctor, un rapaz entrañable, orfo, vendido polo director do sorfanato a Dani Ogro, un miserable que se aproveita das des-grazas dos menos favoreci-

dos para aumentar o públi-co do seu programa. E aquí comezan as súas aventu-ras, os secuestros, as fuxi-das e, sobre todo, a incom-prensión ante casos incri-bles para rapaces que fi-nalmente descobren o seu lugar no mundo coñecen-do precisamente o lugar onde non queren estar.

Son capítulos duros al-gúns, outros máis diverti-dos pero todos solidarios e

comprometidos que fan que nos atopemos ante un libro moi aconse-llable no eido educativo, que ben podería axu-dar a dinamizar a adquisición de contidos transver-sais dunha manei-ra amena grazas a todo o que ten de novela apaixo-nante para ese pú-blico que xa vai dar o salto do in-fantil ao xuvenil. GÓMEZ CERDA, Alfredo, Maripepa e o club dos Tarambainas (Ilustr.Miguel Navia; trad. Ánxela Gracián), Ed. McMillan. Madrid, 2009, P.V.P. 5,50 €

De aventuras Solidarios e Comprometidos

PAULA FERNÁNDEZ

ANDEL DE NOVIDADES M. BLANCO RIVAS

Dicionario francés-galego Luís Castro Macías/Remedios Rodríguez

Edicións Xerais. 29 euros

Este dicionario consti-túe un vocabulario de co-rrespondencias entre 25.000 entradas do léxico estándar de ambas as dúas linguas. En cada unha das entradas sinála-se a súa trans-crición fonéti-ca, a súa catego-rización grama-tical, a fraseolo-xía de uso máis habitual e, can-do fose necesa-

rio, a precisión da súa tra-dución. Completamente actualizado á normativa ortográfica aprobada po-la Real Academia Galega

de 2003, com-pleméntase con apéndices gra-maticais, onde se recollen as conxugacións verbais france-sa e galega, así como senllos prontuarios gra-maticais.

O espertar da conciencia galega Ramón Piñeiro

Editorial Galaxia. 25 euros

A intensa actividade de Ramón Piñeiro como es-critor fixo que moitos dos seus artigos e ensaios que-dasen dispersos. Neste vo-lume reúnese un conxunto de textos escolma-dos dese inxen-te labor de di-vulgador. Neles gurgullan as ideas máis ori-xinais e faiscan-tes dunha men-te cunha inteli-

xencia fulgurante e unha extraordinaria capacida-de para a reflexión. O te-ma que serve de trabe mestra do volume é a cul-

tura galega nas suas diversas fa-cetas, e máis es-pecificamente, a cultura galega coetánea ao au-tor, isto é, a dos tempos que van do franquismo a aurora da au-tonomía.

O fulgor e as tebras Francisco Xavier Redondo

Edicións Laiovento. 14 euros

As autoridades republi-canas do Ministerio de Instrucción Pública en-tenderon ben cedo que só a socialización da lec-tura -até entón inexistente- per-mitiría asentar no Estado espa-ñol un réxime democrático e de liberdades. En consecuen-cia, dedicaron inxentres esfor-zos á creación

de bibliotecas que acaba-sen co secular desequili-brio entre campo e cida-de e posibilitasen a igual-dade de oprotunidades

no acceso á lec-tura. E, xusta-mente, de bi-bliotecas trata este libro, de co-mo se crearon e de como se des-truíron, toman-do como refe-rencia o sucedi-do en Galiza.

Lixo Xavier López Rodríguez

Edicións Xerais. 10 euros

Expulsada do gris pa-raíso familiar, a protago-nista de Lixo vese na obri-ga de enfrontar o inferno exterior, onde a despensa está nos conte-dores de refuga-llos, coas armas de que dispón. Armas como a voluntaria op-ción de facerse pasar por home para merecer un mínimo res-pecto entre os

habitantes da xungla ur-bana. A rúa permítelle co-ñecer a verdadeira amiza-de, condénaa despois a sufrir a dor da perda e re-

gálalle, por fin, de xeito impen-sado, unha es-peranza. Esta novela aborda a situación de exclusión na que viven al-gunhas persoas mozas nas no-sas cidades.

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009LIBROS VII

A estreita liña que separa realidade e fan-tasía perfílase en Paco Trolas dunha forma singular, de modo que os receptores, nesa do-bre lectura que poden facer de texto e ilustra-ción, serán quen de percibir, unha vez re-matada a historia, ata onde chega unha e cando remata a outra.

Se o consello da avoa e as preguntas da ovella, a galiña e o go-rrión son formuladas dende a existencia real das cousas; o lobo, o ra-poso e o gato aniñan na imaxinación do pro-tagonista e con eles crea Paco un mundo ao que arrastrará os lectores para que xunta a el vivan in-tensamente a expe-riencia positiva e ne-gativa de faltar a cla-se e inventar excusa tras excusa ata que-dar atrapado na súa invención. Desta for-ma amosará que a verdade é o camiño máis curto para aca-dar a tranquilidade necesaria no perco-rrido que supón a vi-da.

O apelido Trolas vénlle ao protago-nista da man dunha das súas prácticas preferidas: a menti-ra. Para saír do paso

dunha forma máis ou menos convincente adícase a expresar xuí-zos que non corres-ponden á verdade sen-do consciente de que desta forma o crerán e facéndose ao mesmo tempo a ilusión de que o que di discorre polo camiño da veracidade,

de feito ao remate dal-gunha intervención o narrador argumenta “E, se Paco o di, será verda-de… non si? asumindo desta forma que non o é.

O lector pode optar por acollerse á fanta-sía, tan presente nestas idades nas que os cati-

vos son quen de crear con grande facilidade un universo ateigado de xogos, personaxes e medos que interactúan co protagonista e por extensión cos lectores para comunicarse co mundo, expresarse cos iguais e ir forxando deste modo o seu ca-rácter e a súa persona-lidade.

A proposta plástica que fai a italiana Simo-na Mulazzani, baseada na combinación do co-llage con outras técni-cas como o lapis ou o acrílico, capta a esen-cia temática da histo-tria, delimitando dun-ha forma clara e con-cisa as esceas que queren ser reais e insi-nuando a través dun esbozo aquilo que pertence á esfera da imaxinación.

Pola súa parte, a linguaxe coidada e in-t e n c i o n a d a m e n t e sinxela, con vocabula-rio doado e estruturas repetitivas, que invitan a fixar a atención en momentos clave da narración, aseguran unha divertida e inte-resante recepción ALIAGA, Roberto e MULAZZANI, Simona, Paco Trolas, OQO Ed., Pontevedra, 2009, PVP. 11,90€

Divertida recepción Mentiras verdadeiras

MARÍA NAVARRO

Esta tradución de Ánxe-la Gracián da novela para pre-adolescentes de Alfre-do Gómez Cerdá Maripepa e o club dos Tarambainas trata un tema de actualida-de, que de certo ha de ser cada vez máis común tan-to na literatura infantil co-ma na xuvenil, o dos rapa-ces e as rapazas adoptados que chegan ao país proce-dentes doutros continen-tes e con culturas moi dife-rentes da nosa. No mo-mento que estes rapaces medran e advirten as dife-renzas raciais respecto dos seus pais senten en oca-sións preocupación pola súa identidade tal e como acontece nesta historia on-de Maripepa, unha rapaza chinesa adoptada por un-ha parella española, evi-dencia o seu desacougo ante o que moitos afirman sobre todo pola cor da súa pel e que ela non conse-gue comprender. A rapari-ga formula preguntas difí-ciles de comprender refe-rentes ao seu lugar no mundo e que tentará resol-ver ao longo dos trece ca-pítulos desta historia.

Maripepa é unha rapa-za feliz mais preocupada pola súa orixe que un día decide poñer un anuncio procurando respostas mais o que atopa é un ra-

paz na súa mesma situa-ción, Juanan, un rapaz etío-pe adoptado por outra pa-rella española. Os dous comparten inquedanzas e situacións tópicas e deco-te desagradables e xorde moi axiña entre eles un for-te lazo. Nes-ta presenta-ción dunha historia cla-r a m e n t e realista apa-recen a continua-ción com-poñ ent es máis litera-rias que, aínda que incidindo no social, contribúen a dotar o texto de tra-zos litera-rios que o converten nunha no-vela de aventuras exc i tan te moi crítica con certos tipos e si-

tuacións. Os dous protagonistas

coñecen a Víctor, un rapaz entrañable, orfo, vendido polo director do sorfanato a Dani Ogro, un miserable que se aproveita das des-grazas dos menos favoreci-

dos para aumentar o públi-co do seu programa. E aquí comezan as súas aventu-ras, os secuestros, as fuxi-das e, sobre todo, a incom-prensión ante casos incri-bles para rapaces que fi-nalmente descobren o seu lugar no mundo coñecen-do precisamente o lugar onde non queren estar.

Son capítulos duros al-gúns, outros máis diverti-dos pero todos solidarios e

comprometidos que fan que nos atopemos ante un libro moi aconse-llable no eido educativo, que ben podería axu-dar a dinamizar a adquisición de contidos transver-sais dunha manei-ra amena grazas a todo o que ten de novela apaixo-nante para ese pú-blico que xa vai dar o salto do in-fantil ao xuvenil. GÓMEZ CERDA, Alfredo, Maripepa e o club dos Tarambainas (Ilustr.Miguel Navia; trad. Ánxela Gracián), Ed. McMillan. Madrid, 2009, P.V.P. 5,50 €

De aventuras Solidarios e Comprometidos

PAULA FERNÁNDEZ

ANDEL DE NOVIDADES M. BLANCO RIVAS

Dicionario francés-galego Luís Castro Macías/Remedios Rodríguez

Edicións Xerais. 29 euros

Este dicionario consti-túe un vocabulario de co-rrespondencias entre 25.000 entradas do léxico estándar de ambas as dúas linguas. En cada unha das entradas sinála-se a súa trans-crición fonéti-ca, a súa catego-rización grama-tical, a fraseolo-xía de uso máis habitual e, can-do fose necesa-

rio, a precisión da súa tra-dución. Completamente actualizado á normativa ortográfica aprobada po-la Real Academia Galega

de 2003, com-pleméntase con apéndices gra-maticais, onde se recollen as conxugacións verbais france-sa e galega, así como senllos prontuarios gra-maticais.

O espertar da conciencia galega Ramón Piñeiro

Editorial Galaxia. 25 euros

A intensa actividade de Ramón Piñeiro como es-critor fixo que moitos dos seus artigos e ensaios que-dasen dispersos. Neste vo-lume reúnese un conxunto de textos escolma-dos dese inxen-te labor de di-vulgador. Neles gurgullan as ideas máis ori-xinais e faiscan-tes dunha men-te cunha inteli-

xencia fulgurante e unha extraordinaria capacida-de para a reflexión. O te-ma que serve de trabe mestra do volume é a cul-

tura galega nas suas diversas fa-cetas, e máis es-pecificamente, a cultura galega coetánea ao au-tor, isto é, a dos tempos que van do franquismo a aurora da au-tonomía.

O fulgor e as tebras Francisco Xavier Redondo

Edicións Laiovento. 14 euros

As autoridades republi-canas do Ministerio de Instrucción Pública en-tenderon ben cedo que só a socialización da lec-tura -até entón inexistente- per-mitiría asentar no Estado espa-ñol un réxime democrático e de liberdades. En consecuen-cia, dedicaron inxentres esfor-zos á creación

de bibliotecas que acaba-sen co secular desequili-brio entre campo e cida-de e posibilitasen a igual-dade de oprotunidades

no acceso á lec-tura. E, xusta-mente, de bi-bliotecas trata este libro, de co-mo se crearon e de como se des-truíron, toman-do como refe-rencia o sucedi-do en Galiza.

Lixo Xavier López Rodríguez

Edicións Xerais. 10 euros

Expulsada do gris pa-raíso familiar, a protago-nista de Lixo vese na obri-ga de enfrontar o inferno exterior, onde a despensa está nos conte-dores de refuga-llos, coas armas de que dispón. Armas como a voluntaria op-ción de facerse pasar por home para merecer un mínimo res-pecto entre os

habitantes da xungla ur-bana. A rúa permítelle co-ñecer a verdadeira amiza-de, condénaa despois a sufrir a dor da perda e re-

gálalle, por fin, de xeito impen-sado, unha es-peranza. Esta novela aborda a situación de exclusión na que viven al-gunhas persoas mozas nas no-sas cidades.

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009LIBROS VII

O pasado mes de maio pre-sentouse na cidade da Coruña o novo traballo de Pepe Vaamon-de Grupo, Introterra. O disco composto por once temas se-gue a liña marcada nos traballos anteriores desta formación, Aviouga, a súa esstrea no ano 2002 que foi sinalado polo xor-nal La Opinión da Coruña como un dos mellores discos folc do ano e Onde nace o vento, segun-do traballo que chegou no 2006.

De novo unha mestura de pezas tradicionais con composicións do propio Pepe Vaamonde, outra volta pezas instrumentais aca-rón de temas cantados e a pre-senza dun dos elementos que compuñan a natureza segundo a civilización grega como leit motiv da obra. Se en Aviouga foi a auga quen funcionou de ele-mento unificador dos doce te-mas que compuñan o disco, en Onde nace o vento o aire, a forza do vento galaico era onde a for-mación procuraba a inspiración para as composicións, agora é a quenda da terra. Unha terra on-de furan con silente paciencia as raíces esculcadoras de Pepe Vaamonde Grupo para seguir a lle dar xeito a súa forma de en-tender a música tradicional. Choutando por riba do século XX, apenas representado por un-ha polca, todas as composicións de Introterra, tradicionais ou non, apuntan cara ao século XIX. Non vai atopar quen escoita nin rumbas nin pasodobres, nin case ningunha referencia ou chiscadela ás achegas que a

música galega foi recibindo ao longo do pasado século. O reto marcado por Pepe Vaamonde Grupo era facer música do sécu-lo XXI a partir das sonoridades do XIX, na liña de folc clásico que vén acompañando á forma-ción nos seus oito anos de vida, incidindo -como eles mesmos teñen manifestado- na procura do concepto de música galega

máis no xeito que a formación lle dá a súa música ca no forma-to. Abofé que o conseguen e in-cluso nos temas propios os pa-dróns melódicos e rítmicos fan que as pezas se asemellen moito ao repertorio tradicional do sé-culo XIX. De todos os xeitos, non se debe confundir este desexo por pescudaren no pasado coa intención de querer trasladar

unha foto fixa daqueles tempos á actualidade. Esa querencia po-la música de hai máis de cen anos non é máis que o alicerce, a guía que sinala o camiño a se-guir pero que en ningún intre impide ter claro o obxectivo: fa-cer música contemporánea.

A meirande diferenza entre Introterra e os anteriores discos da banda dáse nas colabora-cións. Desta volta, todos os convi-dados e convidadas a participar

na gravación son galegos. Se noutras gravacións a presenza de músicos foráneos, nomeada-mente irlandeses, era notoria, neste novo disco todos son, co-mo o propio disco, da terra. Xa-vier Feijoo, “Chisco”, e as pande-reteiras As Vilarachas poñen a voz nos tres temas cantados; o primeiro en Toutón e “Ollos”, as segundas, en Laracha. Tamén co-

laboran o trompetista Abraham Cupeiro, o baterista Carlos Bas-tón e mais o gaiteiro Brais Monxardín que interpreta ma-xistralmente ao piano a derra-deira peza do traballo acompa-ñando a gaita de Pepe Vaamon-de. É precisamente esta canción, a fermosa “Dúas olladas”, a que dunha maneira máis precisa amosa a intencionalidade do grupo de crear música contem-poránea dende a esencia do tra-

dicional. Achegándose á música clásica na estrutura, co latexo consistente do tradicional em-baixo, mais a soar definitivamen-te actual. Dende logo un magní-fico peche para toda a emoción sonora que estoupa sobre o rit-mo do pandeiro xa no primeiro corte, o que lle dá nome ao dis-co, e se mantén ao longo dos 48 minutos de música que encerra

Introterra. Por outra banda, ademais

das colaboracións devanditas, participaron na gravación do disco a formación habitual de Pepe Vaamonde Grupo: Pepe Vaamonde, gaitas galegas, frauta e whistle; Nacho Tobío, Acor-deón; Pipo Alvariño, guitarras acústica e española e mais Xe-sús Vidal no baixo. A gravación, por vez primeira na súa andai-na, realizouse fóra da Galiza. Es-

tudios PKO de Madrid, foi o lu-gar escolleito para o proceso de gravación dun disco autoedita-do pola banda e distribuído por Lonxa Cultural, a terceira achega na súa andaina á procura da quintaesencia musical que se atopa nalgures agachada tras a auga, o aire e a terra. Ficamos á espera do lume mentres goza-mos con Introterra.

Moitas voces teñen dito xa que a calidade da música que se fai no país neste comezo do sécu-lo XXI é realmente impresionante. Abonda con se achegar a calque-ra das poucas tendas que aínda venden música nas no-sas cidades ou vilas e es-coller ao chou catro ou cinco discos feitos na Ga-liza. A sorpresa que nos levariamos sería moi grata. Por ri-ba, o abano de grupos abrangue por vez primeira na nosa historia musical moito máis estilos ca o folc. O rock, xa dende hai anos presente, o hip-hop de forma-

cións como Dios Ke Te Crew ou Os Trasnos de Moscoso, o jazz de Alberto Conde ou Abe Rábade, a exploración alén do eido folc de Ugia Pedreira e Guadi Galego e mais unha longa listaxe de gru-

pos que medra día a día. En defi-nitiva, a proba significativa dunha cultura que se mantén viva e vizo-sa no seu devir, interrelacionán-dose en pé de igualdade coas di-ferentes culturas coas que ten,

dun xeito ou outro, contacto. A música galega pode perfecta-mente colocarse acarón da músi-ca brasileira, da irlandesa, da lati-na ou da anglosaxoa e, de mirár-mola cos ollos do capitalismo es-

cangallado que nos toca arestora vivir, incluso converternos en im-portantes exportadores de cultu-ra. Xa que logo, decisións como a adoptada na recente reestrutura-ción da radio pública galega de

modificar os contidos e a liña do seu programa Aberto por refor-mas, que deixa de estar centrado na música de noso para dar cabi-da a outras músicas que teñen cumprida presenza ao longo do

dial sorprendeu e até deu lugar a un manifesto en contra que recolleu en apenas unha semana o apoio de 2 000 persoas,

50 grupos musicais e máis de 100 asociacións culturais na rede. Per-soas e colectivos que pensan que o apoio á nosa produción cultu-ral, á nosa música, é fundamental para nos entender a nós mesmos.

A importancia da música galega

Sonora Introterra

Ritmos de Pepe Vaamonde Grupo

DANIEL LAVESEDO

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 MÚSICAVIII

O pasado mes de maio pre-sentouse na cidade da Coruña o novo traballo de Pepe Vaamon-de Grupo, Introterra. O disco composto por once temas se-gue a liña marcada nos traballos anteriores desta formación, Aviouga, a súa esstrea no ano 2002 que foi sinalado polo xor-nal La Opinión da Coruña como un dos mellores discos folc do ano e Onde nace o vento, segun-do traballo que chegou no 2006.

De novo unha mestura de pezas tradicionais con composicións do propio Pepe Vaamonde, outra volta pezas instrumentais aca-rón de temas cantados e a pre-senza dun dos elementos que compuñan a natureza segundo a civilización grega como leit motiv da obra. Se en Aviouga foi a auga quen funcionou de ele-mento unificador dos doce te-mas que compuñan o disco, en Onde nace o vento o aire, a forza do vento galaico era onde a for-mación procuraba a inspiración para as composicións, agora é a quenda da terra. Unha terra on-de furan con silente paciencia as raíces esculcadoras de Pepe Vaamonde Grupo para seguir a lle dar xeito a súa forma de en-tender a música tradicional. Choutando por riba do século XX, apenas representado por un-ha polca, todas as composicións de Introterra, tradicionais ou non, apuntan cara ao século XIX. Non vai atopar quen escoita nin rumbas nin pasodobres, nin case ningunha referencia ou chiscadela ás achegas que a

música galega foi recibindo ao longo do pasado século. O reto marcado por Pepe Vaamonde Grupo era facer música do sécu-lo XXI a partir das sonoridades do XIX, na liña de folc clásico que vén acompañando á forma-ción nos seus oito anos de vida, incidindo -como eles mesmos teñen manifestado- na procura do concepto de música galega

máis no xeito que a formación lle dá a súa música ca no forma-to. Abofé que o conseguen e in-cluso nos temas propios os pa-dróns melódicos e rítmicos fan que as pezas se asemellen moito ao repertorio tradicional do sé-culo XIX. De todos os xeitos, non se debe confundir este desexo por pescudaren no pasado coa intención de querer trasladar

unha foto fixa daqueles tempos á actualidade. Esa querencia po-la música de hai máis de cen anos non é máis que o alicerce, a guía que sinala o camiño a se-guir pero que en ningún intre impide ter claro o obxectivo: fa-cer música contemporánea.

A meirande diferenza entre Introterra e os anteriores discos da banda dáse nas colabora-cións. Desta volta, todos os convi-dados e convidadas a participar

na gravación son galegos. Se noutras gravacións a presenza de músicos foráneos, nomeada-mente irlandeses, era notoria, neste novo disco todos son, co-mo o propio disco, da terra. Xa-vier Feijoo, “Chisco”, e as pande-reteiras As Vilarachas poñen a voz nos tres temas cantados; o primeiro en Toutón e “Ollos”, as segundas, en Laracha. Tamén co-

laboran o trompetista Abraham Cupeiro, o baterista Carlos Bas-tón e mais o gaiteiro Brais Monxardín que interpreta ma-xistralmente ao piano a derra-deira peza do traballo acompa-ñando a gaita de Pepe Vaamon-de. É precisamente esta canción, a fermosa “Dúas olladas”, a que dunha maneira máis precisa amosa a intencionalidade do grupo de crear música contem-poránea dende a esencia do tra-

dicional. Achegándose á música clásica na estrutura, co latexo consistente do tradicional em-baixo, mais a soar definitivamen-te actual. Dende logo un magní-fico peche para toda a emoción sonora que estoupa sobre o rit-mo do pandeiro xa no primeiro corte, o que lle dá nome ao dis-co, e se mantén ao longo dos 48 minutos de música que encerra

Introterra. Por outra banda, ademais

das colaboracións devanditas, participaron na gravación do disco a formación habitual de Pepe Vaamonde Grupo: Pepe Vaamonde, gaitas galegas, frauta e whistle; Nacho Tobío, Acor-deón; Pipo Alvariño, guitarras acústica e española e mais Xe-sús Vidal no baixo. A gravación, por vez primeira na súa andai-na, realizouse fóra da Galiza. Es-

tudios PKO de Madrid, foi o lu-gar escolleito para o proceso de gravación dun disco autoedita-do pola banda e distribuído por Lonxa Cultural, a terceira achega na súa andaina á procura da quintaesencia musical que se atopa nalgures agachada tras a auga, o aire e a terra. Ficamos á espera do lume mentres goza-mos con Introterra.

Moitas voces teñen dito xa que a calidade da música que se fai no país neste comezo do sécu-lo XXI é realmente impresionante. Abonda con se achegar a calque-ra das poucas tendas que aínda venden música nas no-sas cidades ou vilas e es-coller ao chou catro ou cinco discos feitos na Ga-liza. A sorpresa que nos levariamos sería moi grata. Por ri-ba, o abano de grupos abrangue por vez primeira na nosa historia musical moito máis estilos ca o folc. O rock, xa dende hai anos presente, o hip-hop de forma-

cións como Dios Ke Te Crew ou Os Trasnos de Moscoso, o jazz de Alberto Conde ou Abe Rábade, a exploración alén do eido folc de Ugia Pedreira e Guadi Galego e mais unha longa listaxe de gru-

pos que medra día a día. En defi-nitiva, a proba significativa dunha cultura que se mantén viva e vizo-sa no seu devir, interrelacionán-dose en pé de igualdade coas di-ferentes culturas coas que ten,

dun xeito ou outro, contacto. A música galega pode perfecta-mente colocarse acarón da músi-ca brasileira, da irlandesa, da lati-na ou da anglosaxoa e, de mirár-mola cos ollos do capitalismo es-

cangallado que nos toca arestora vivir, incluso converternos en im-portantes exportadores de cultu-ra. Xa que logo, decisións como a adoptada na recente reestrutura-ción da radio pública galega de

modificar os contidos e a liña do seu programa Aberto por refor-mas, que deixa de estar centrado na música de noso para dar cabi-da a outras músicas que teñen cumprida presenza ao longo do

dial sorprendeu e até deu lugar a un manifesto en contra que recolleu en apenas unha semana o apoio de 2 000 persoas,

50 grupos musicais e máis de 100 asociacións culturais na rede. Per-soas e colectivos que pensan que o apoio á nosa produción cultu-ral, á nosa música, é fundamental para nos entender a nós mesmos.

A importancia da música galega

Sonora Introterra

Ritmos de Pepe Vaamonde Grupo

DANIEL LAVESEDO

FARO DE VIGO XOVES, 25 DE XUÑO DE 2009 MÚSICAVIII