Artatse-Intxixu-P

agasarribide-Zam

akola-cep Zurbaran lhi-Cam

puzano-Karmelo Solokoetxe-San A

drián-Begoñazpi-El A

ve María-E

l Carmen-E

l Pilar-Escolapios Calasancia-

Ikasbide-Mª Inm

aculada-cf Otxarkoaga-P

ío Baroja-cep Txurdinaga lhi-Uribarri-Abusu-A

ldamiz-A

mor M

isericordioso-Fátima-Begoñako A

ndramari-Ibaigane-Iparragirre

Eskolaurre-Inmaculada Jesuitinas-Karm

engo Ikastola-Hijas de la Cruz Pres. de M

ª-Salesianos Deustu-Bertendona-Botika Z

ahar-Ellacuría-E

lorrieta Errekamari-Eskurtze-

Rekaldeberri-Gabriel A

resti-Ibaizabal-Txurdinaga Artabe-Txurdinaga Behekoa-Unam

uno-Zorrotza-ies Z

urbaran bhi-Artxandape-A

rangoya-Centro Peluquería Fernando-Berri

Otxoa-E

l Salvador Maristas- Esclavas del Sagrado Corazón-La Salle D

eustu-Pureza de M

aría-Ibarrekolanda

2010-2011

2Bilbao

eSKOLAKO AGENDA 21AGENDA 21 ESCOLAR

ostenible

likadura jasangarriaalimentación

Éste es el segundo boletín del curso 2010-2011 realizado con las noticias relativas a la Agenda 21 Escolar de Bilbao. Comenzamos a realizar este boletín el curso pasado, y mediante esta revista trimestral, se intentará dar difusión a las experiencias que se llevan a cabo para mejorar la calidad ambiental de cada centro y del propio Bilbao.

Bilboko Eskolako Agenda 21ari buruzko albisteekin egindako 2010-2011 ikasturteko bigarren boletina da hau. Aldizkari hau sortzen pasa den ikasturtean hasi ginen, eta bertan hiru hilabetetan behin, ikastetxeetan Bilboko ingurumen-kalitatea hobetzeko egiten diren esperientziak zabaltzen saiatuko gara.

IES Zurbaran BHI........................... 2

Iparragirre Eskolaurre............................. 3

Co Aldamiz Ik................................................................... 4

IES Ellacuría BHI ................................................. 5

IES Solokoetxe BHI..................... 6

Co El Carmen Ik......... 9

Karmengo Ikastola........... 10

Salesianos Deusto......................... 11

Topaketak............................... 12

Jostailu Jasangarriak........................................... 13

Zurbaran BHI

KULTURARTEKOTASUNA ETA ESKOLAKO AGENDA 21

2

Zurbaran Institutuan pasa den abenduaren 22an jardunaldi berezi bat antolatu zuten. Kulturartekotasun eta Eskolako Agenda 21eko proiektuak batu, eta jolasaldiaren ostean ekintza ugari antolatu zuten:

Ikusentzunezko emanaldia areto nagusian

Bidezko merkataritzako produktuen dastamena

Gela bakoitzean mahaiak apaintzeko kartelak, leku ezberdinetako musika, janaria eta jolasak jarri ziren

Eta arratsaldean, Majarambu musika taldearen ikuskizuna egon zen (mugarik gabeko musika)

Honetan, ikastetxeko dekalogoa

familiei azaltzen zaie (birziklapena,

materialak berrerabiltzea, ur eta energiaren kontsumoa

eta lorategi zaintza). Umeek txandaka etxera eramaten dute eta dekalogoarekin lotuta dauzkaten ideia, aholkuak, azturak,

isladatzen dituzte bertan.

3 urtekoek, etxean gurasoen laguntzarekin bete dute galdekizuna; 4 eta 5 urtekoek,

ostera, gelan taldeka.

Iparragirre Eskolaurre

ohitura onak ikasten...

3

Iparragirren aurten bi helburu nagusi ezarri ditugu: elikadura osasuntsua eta hondakinak murriztea.

Hiruhile honetan, gure umeengan elikadurari buruzko ohiturak ezagutzeko galdekizun bat sortu dugu; bertan, janari

mota eta bildukin ezberdinak aztertzen dira.

Gainera, denon artean, Lurkiren koaderno ibiltaria egin dugu.

Un grupo de alumnos, dentro del programa Agenda 21 escolar, han visitado el centro que

tiene la asociación “Koopera Merkatua” en la calle Fernández del Campo en Bilbao. Este centro es

el primer mercado ecológico y solidario de Bilbao. Los alumnos visitaron la tienda, que tiene una

superficie de unos 700 metros cuadrados, en la cual pudieron ver productos elaborados de manera sostenible con el medio ambiente, por personas en

riesgo de exclusión social.

Colegio Aldamiz

“koopera merkatua”“kontsumo gelak”

4

Este mercado propone fomentar la integración social y generar empleo estable. El mercado ofrece ropa, juguetes, electrodomésticos,

libros y artículos de bazar reciclados o recuperados. Por otra parte, la mayoría de los alimentos provienen de la agricultura ecológica, sin descuidar los criterios del comercio justo.

Otro grupo de alumnos y alumnas, ha visitado las aulas que “Kontsumo Gelak” tiene en Bilbao, para realizar un

taller de Dieta Equilibrada. Éste, es el Centro de Formación Permanente de la Dirección de Consumo del Gobierno Vasco.

Diseña, elabora y desarrolla actividades de formación en consumo, tanto para la ciudadanía como para los centros

educativos.

Han acudido 8 alumnos y alumnas y dentro del taller han elaborado magdalenas caseras, que luego han llevado al colegio para que todos y todas

pudiéramos degustarlas.

5

Ignacio Ellacuria Institutuko ikasleek hemen erakusten ditugun argazkiak bidali dizkigute.

Azkenengo hilabetean auzo-diagnostikoa egiten aritu dira, eta horren barruan, Zurbaranbarri inguruan ibili ziren

ikasleak auzokoei inkestak egiten.

Ellacuría BHI

auzo diagnostikoa

1. Non eta zenbatero egiten zenituen erosketak? Ze produktu mota kontsumitzen zenuen gehien?

6

Solokoetxe BHI

zuk nola erosten zenuen gure adina zenuenean?

Solokoetxe Institutuko 7 ikasleek ondorengo inkesta bidali digute. Auzo diagnostikoaren barnean egin dute, gaztetan adin ezberdineko pertsonek zeuzkaten elikadura eta erosketa ohiturak ezagutzeko.

Hauek izan dira inkestatutako pertsonak:TOMASA: 64 urte ditu, zerbitzaria da eta 18 dira familian.

LUIS: 72 urte, torneroa da, eta 8 dira familian.KORO: 65 urte ditu, atoarekin esnea banatzen du eta 5 dira familian.JUAN: 49 urte, eskolara doa eta etxean laguntzen du, 7 dira familian.

ALBERTO: 46 urte ditu, ikastolara doa eta 3 dira familian.KEPA: 75 urte, telefonikako interbentorea, 6 dira familian.

ROSA: 82 urte, jostuna da eta 6 dira familian.

TOMASA: Goiko elizalden eta astean behin. Garbantzuak, arroza, azukrea, olioa, gatza...LUIS: “Ultramarinos” deitutako dendetan. Ez zegoen gaur egun bezalako supermerkaturik. Egunero joaten zen janaria erosten. Ogi asko erosten genuen ere.KORO: Etxeko animaliek ematen zutena eta ortuan zegoena kontsumitzen genuen.JUAN: Auzoko dendetan egiten genituen erosketak eta gehien kontsumitzen genuena ogia eta esnea ziren.ALBERTO: Ultramarinoen dendetan. Esnea eta ogia egunero okindegian erosten genituen.KEPA: Egunero egiten genituen erosketak eta produktu freskoak ziren.ROSA: Erriberako merkatuan erosten genuen eta egunero. Arraina, okela, fruta eta barazkiak

7

TOMASA: Estalkia papera izan ohi zen. Eskuetan edo zaldi gainean eramaten genuen.LUIS: Gutxi ziren bilduta ematen zizkiguten produktuak. Garbantzuak, dilistetarako... zu zeuk etxetik eramaten zenuen poltsa. Esnerako ere etxetik eramaten genuen ontzia. Atuna, sardinak latetan zeuden.KORO: Egunkari orriekin biltzen ziren erosketak.JUAN: Ez zeukaten estalkirik eta etxeko otzaran eramaten genituen.ALBERTO: Ez zeukaten estalkirik eta ohialezko poltsa batetan eramaten genituen.KEPA: Gehienek ez zeukaten estalkirik eta ohialezko poltsetan eramaten genituen.ROSA: Orduan estalkirik ez. Paperean batzen zen guztia eta etxeko poltsan sartzen zen gero.

2. Estalkirik al zuten produktuek? Zelan eramaten zenuen etxera?

3. Produktuen kalitateari eta freskotasunari dagokionez... zer deritzozu?

TOMASA: Arrainak esate baterako, ez dira lehengo modukoak. Freskoagoak ziren lehen.LUIS: Freskoak baziren, baina ez zegoen hozkailurik gorde ahal izateko.KORO: Lehengo produktuak kalitate handiagokoak ziren gaurkoak baino.JUAN: Orokorrean kalitate handiagokoak eta freskoagoak ziren.ALBERTO: Barazkiak batez ere askoz hobeagoak ziren.KEPA: Hurbileko elikagaiak ziren eta horregatik freskoagoak oraingoak baino. Janari freskoa soilik erosten genuen.ROSA: Kalitate handiko janaria zen; batez ere arraina.

8

4. Zein elikatze mota uste duzu dela kaltegarriago ingurumenerako? Zergatik?

LUIS: Gaurko elikatze mota esango nuke. Plastikozko botilak, gailetak..., batetik estalki gehiegi dituztelako eta bestetik, industrialagoak izateagatik.JUAN: Oraingo elikatze mota kaltegarriagoa dela esango nuke. Lehengo produktuak naturalagoak eta estalkirik gabekoak baitziren. Lehen nork bere otzara eramaten zuen, orain aldiz dendetan hartzen ditugu poltsak eta erosketa guztietan.ALBERTO: Gaur egungoa kaltegarriagoa da plastiko larregi erabiltzen delako.KEPA: Kanpoko elikagaiak dira kaltegarrienak garraiatzean kutsadura sortzen dutelako. Horrez gain, hemengo nekazaritza galtzen gabiltzalako.

Egileak: Amaia Bosque, Naiara Herre, Maitane Vázquez, Nagore Cuesta, Nahia Elordui, Garazi Olarieta eta Leire Etxebarria

9

Co El Carmen

concurso de logos

En el Colegio El Carmen se ha realizado un concurso de logos de Agenda 21 Escolar para el curso que viene.Se publicaron las bases del concurso y se invito al alumnado de secundaria.El concurso ha sido todo un exito, ya que han participado muchos alumnos y alumnas!

‘

‘

Aqui teneis algunos de ellos!‘ ‘

Gela bakoitzean kutxa desberdinak ditugu, eta etxetik ekartzen dute

erabiltzen ez dituzten gauzak (komuneko tutak, yogur poteak, esne

kutxak...). Materialaren arabera sailkatzen ditugu.

Geletan kutxak izateaz gain, karrejuan ere kontenedore handiak ditugu, eta hauek betetzen direnean, gelako bi ume, andereñoarekin, kalera joaten dira kontenedore handietan botatzeko.

3 urtekoek ez dute bidaiatzen, baina gai asko lantzen dituzte, jostailuak adibidez. Gai honekin, kotxe bat egin zuten, esne kutxekin, kartoizko

kutxekin eta gaztaien kutxekin. Gaztelua ere egin zuten, Eroskin eskatutako kutxa handiekin.

Material hau erabiltzen dugu unitate didaktiko bakoitzaren amaieran, hau da, gaiarekin zerikusi duen zeozer egiten dugu, unitatea amaitzen denean. Adibidez, 4 eta 5 urteko geletan, maskotarekin munduan zehar bidaiatzen dugu. 4 urtekoak, Txinan egon ziren, eta gaiari amaiera emateko, dragoi bat egin zuten, arrautza kutxekin eta komuneko tutuekin. Etxe bat ere eraiki genuen gaileten kutxekin eta plastilinarekin. 5 urtekoek gaztelu bat egin zuten esne kutxekin eta tutuekin.

Karmengo Ikastolan hainbat gauza egiten dugu birzikletaren inguruan. Gure mas-kota Kleta da, eta berak erakusten digu non bota behar ditugun hondakinak eta zer egin ahal dugun bota nahi dugun materialekin.

10

Karmengo Ikastola

guk ere birziklatzen dugu!

11

Salesianos Deusto

FRUTAZKO BROTXETAK

platanoei azala kendu eta aiztoarekin zentimetro bateko lodieradun aroak egin. Plater batetan utzi.

palillo bat hartu eta platano aro bat sartu, gero kiwi aro bat eta azkenik mandarina atal bat, nahi beste ilara eginez palillo bakoitzean.

hau bai plazerra!!!

ERREZETARAKO BEHAR DIREN OSAGAIAK:Palillo luzeak* Kiwia* Mandarinak* Platanoak* Sagarrak*

aiztoarekin kiwiak zuritu eta zentimetro bateko lodieradun aroak egin. MANDARINEI ERE AZALA KENDU ETA ATALETAN BANATU.plater batean utzi.

3

Jasangarritasunean aurrera egiteko balore eta ekonomia irizpide berriei buruzko hausnarketa egin

2

Eskolako Agenda 21 proiektuan kontsumo

arduratsuaz burututako esperientzia onak ezagutu

1 Eskolako Agenda 21 proiektuan diharduten irakasleek eta beste

erakunde laguntzaileek elkar topatzeko eta hausnarketa egiteko aukera bat izan zen

fgsg

Apirilaren 1ean Gazteizko Jesus Guridi Musika kontserbatorioan Ingurumen Hezkuntzako XX. Topaketak ospatu ziren.

Helburuak hurrengoak ziren:

12

ingurumen hezkuntzako xx.topaketak!

“ Elgoibarko HErri Eskola Eta Udala: ElgoibarrEn ikastEtxEra oinEz “oin-alai”

“bEasaingo andramEndi ikastola: Elikagai Ekologikoak gUrE jantokian”

“ColEgio El rEgato dE barakaldo: tallErEs dE mEdio ambiEntE y Control y

EfiCiEnCia En los ConsUmos”

VídEo: la EdUCaCión En ValorEs, ClaVE para Una EConomía más sostEniblE”

joan mElé, sUbdirECtor gEnEral dE triodos bank España, idazlEa Eta Hizlaria.

ViCtor bassa Eta Estíbaliz arroyo (triodos bank)

Durante el mes de marzo, BIO Bilbao ha desarrolado diversos talleres en colegios

bilbainos en los que se han elaborado juguetes tradicionales como el yo-yo, el tragabolas,

los cromos, las chapas, el caleidoscopio o los malabares a partir de materiales reciclados. Durante la jornada del 26 de marzo se han

expuesto dichos juguetes, y ademas, todos los ninos y ninas bilbainas han podido participar

intercambiando sus propios juguetes

,

,

, , ,

El pasado 26 de marzo se celebro una jornada de Exposicion e intercambio de juguetes organizada por la Oficina Contra el Cambio Climatico BIO Bilbao en AlhondigaBilbao.

, ,

, ,

13

jostailuak bi aldiz bizirik. troka itzazu!

Jostailu Jasangarriak

Con esta experiencia se ha intentado familiarizar al alumnado con el cambio climatico y su relacion con los habitos de consumo, y asimismo potenciar el conocimiento sobre los juguetes populares y tradicionales.

, ,,

Por otra parte , ese mismo dia AlhondigaBilbao tambien fue escenario de la Jornada de Solidaridad con Japon. Durante la misma, con la ayuda de varios voluntarios japoneses y

especialistas en Origami, se hicieron grullas de papel, que se colocaron en el Atrio de las Culturas de AlhondigaBilbao.

, ,,

,

,

Zuen lana Eskolako Agenda 21eko gakoa da eta orri hauetan proiektua zabaltzeko aukera ematen dizuegu, ikastetxe partaideen artean esperientzia berriak konpartitzeko.Eskerrik asko 2010-2011 ikasturteko bigarren boletin honetan parte hartu duzuen guztioi. Halaber, zuen berriekin hurrengo boletinetan parte hartzera animatzen zaituztegu, zuek baitzarete proiektu honen protagonista.Animo, eta jarraitu gogor lan egiten!

Vuestro trabajo es la clave de Agenda 21 Escolar, y en este boletín hemos querido daros la oportunidad de difundir el proyecto, para poder intercambiar esperiencias entre los centros participantes.Muchas gracias a todos y todas los que habéis participado en este segundo boletín del curso 2010-2011. Así mismo, queremos animaros a participar con vuestras noticias en el siguiente boletín, ya que vosotros y vosotras sois las protagonistas de este proyecto.!Ánimo y seguid trabajando así!

Bilboko Ingurumen eta Hirigintza Zinegotzia

Concejala de Urbanismo y Medio Ambiente de BilbaoJulia Madrazo

Bilboko Ingurumen Saileko Zuzendariordea

Subdirector del Área de Medio Ambiente de BilbaoEnrique Rincón

Udal Teknikariak

Técnicos MunicipalesAmaia Asua, Patxi García

Ingurugela Asún Fernández, Maite Gracia

Ortzadar Ainara Baguer, Bea Madero

ESKERRIK ASKO!!!

14