224 y la protohistoria [83] - junta de andalucía · mundo tartésico, que gravita entre huelva,...

2
224 La temprana e intensa presencia humana en el ámbito andaluz se manifiesta en la abun- dancia y amplia distribución de registros arqueológicos, que abarcan desde las fechas más remotas hasta las culturas prerromanas de los siglos finales del I milenio a.C. Nº de entidades de 1 a 5 de 6 a 20 de 21 a 40 de 41 a 75 más de 75 Densidad del patrimonio de la prehistoria y protohistoria [83] Huellas de la prehistoria y la protohistoria titulo del mapa ! ! ! Bien de Interés Cultural (BIC) Catalogación general Otros ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! !!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!! ! ! ! !!!! !!! ! !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! !!! !! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! !! !! ! ! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! !!! ! ! ! !!!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! !!! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! !! !!!! !! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! !! !! !! !!!!! !!!!!!!!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !!!!!!! !! !!!! !!!! ! ! !! ! ! !!! ! !!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !!! ! !! ! !! ! ! ! !! ! !! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! !!! ! !! !! ! !!! !! !! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! !! !! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !!! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! !! ! !!!! !! !! ! !! ! ! ! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !! !! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Sevilla Huelva Cádiz Córdoba Málaga Granada Almería Jaén ATLÁNTICO MEDITERRÁNEO EXTREMADURA MURCIA CASTILLA LA MANCHA PORTUGAL Distribución del patrimonio de la prehistoria y protohistoria franja del noreste al Estrecho, en cuevas y abrigos en las fases más avanzadas) del Pa- leolítico Medio y Superior (40.000 - 8.000 a.C), ligados a los neanderthales y al homo sapiens, cuya pericia en la industria lítica y ósea se une al primer arte rupestre. El cambio que traen las prácticas gana- deras y agrícolas de las comunidades del Neolítico desde el V milenio a.C. se refleja en el sedentarismo, según hacen patentes los yacimientos del periodo, con especial relieve de la cerámica en la cultura mate- rial, y la continuidad en principio del hábi- El rico patrimonio arqueológico de An- dalucía arranca con yacimientos de una da- tación superior al millón de años, de gran valor para la paleontología y el conocimien- to de los primeros homínidos en Europa, seguidos por otros relacionados con las so- ciedades cazadoras-recolectoras iniciales que completan el panorama del Paleolíti- co Inferior, con especial importancia de las áreas de Orce y depresión de Guadix-Baza, valles medios de ríos (Guadalquivir, Guada- lete, Tinto…) y zonas atlánticas en Huelva. Abundan asimismo los yacimientos (en una

Upload: vanhuong

Post on 25-Sep-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

224

La temprana e intensa presencia humana en el ámbito andaluz se manifiesta en la abun-dancia y amplia distribución de registros arqueológicos, que abarcan desde las fechas más remotas hasta las culturas prerromanas de los siglos finales del I milenio a.C.

Nº de entidades

de 1 a 5 de 6 a 20 de 21 a 40 de 41 a 75 más de 75

Densidad del patrimonio de la prehistoria y protohistoria

[83]

Huellas de la prehistoriay la protohistoria

titulo del mapa

!

!

!

Bien de Interés Cultural (BIC)Catalogación generalOtros

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

!

!

!!!

!

!

!

!!

!!

!

!

!

!!

!

!!

!!!

!!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

! !!

!!

!

!!!

!!

!

!!!!!!

!!

! !!!!!

!

!

!

!

!

!!

!!!!

!

!

!

!!

!

!!

!!

! !!

!!!!!!!!

!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!

!

!!

!

!

!!!

!

!

!

!

!!

!! !

!!!!

!

!!!

!

!

! !

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!!

! !

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!

!

!!!

!!!!

!!!

!! !

!

!!

!!

!! !

!!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!

!

!!

!!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!!

! !

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!!

!!

!

!!!

!!!

!!!

!

!

!!!! !!!!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!

!

!

!!!!

!!

!

!

!!!!

!

!!

!

!

!!

!!

!!!!!!

!!

!!!!!! ! ! !!!

!! !

!!

!

!!

!!

!!!

! !!!!!!!! !!!

!

!

!

!

!!!!

!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!! ! !

!! !

!

!

!!

!

! !

!!

!

!

!!!!

!!

!

!!

!

!!!!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!!!

!

!!!

! !

!

!!!

!!

!!

!!!

!

!!

!

!

!

!!!!!!

!!!!!!

!!

!!

!!

!!

!!

! !

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!!

!

!!!

!

! !!

!!

!!

!

!

!!!

!!

!

!

!!

!!!!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!!!

!

!!

!!

!!

!

!!

!

!

!!! !

!

!

!

!!

!!

!!

!

!

!

!

! !!

!!!

!

!!!

!!

!

!!

!!

! !

!!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

!!

!!!

!!

!!!

!!

!!!!

!

!

!!

! !!!!

!!!!!!

!

!

!

! !!

!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!

!

!!

!!

!

!

!

!

!

!! !!!!!!!

!!

!

!!

! !

!

!

!

!

! !

!!

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!!!

!!!!!

!

!!

!

!

!

!!!! !!

!!

!!!!

!

!! !!

!!!

! !!!!!!

!

!!

!!!

!

!

!!

!!!

!

!

!!

!

!! !!

!!!!

!!!

!!!!!!

!!

!

!

!!!!!!! !!

!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!!!

!! ! !

!!!

!!! !!

!!!!

!!

!

!

!!!

!!!

!!!

!!

!! !

!

!!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!!

!

!

!!!!!! !!

!

!!

!!!!

!

!!!! !

!! ! !

!! !

!

!!!!!

!

!! !

!!!!!!!

!! !!!!!

!

!

!!!

!

!

!!

!!

!

!

!

! !

!

!

!!! !!!

!

!

!!

!

!

!!!!

!!

!!!

!! !

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!!

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!!

!!!!!! ! !

!!!!!

!!

!!!!!!!!

!

!

!! !!

!!

!

!

!!

! !

!

!!

!

! !!!

!!!!

!!

! !!! !!!

! !!! !!

!!

!!!

!!!

! !

!!

!!!!!!!

!!

!!!!

!

! !!!!!

!!

!!!!!!! !

!!!!!

!

! !!

!

!

!

!!

!!

!!!!

!

!

!!

!

!!!

!

!

!!!!

!!

!

!!!!!

!!!!!! !

!

!!!!!

!

!

!

!

!

!!!!!

!

!!!

!

!!

!!! !

!

!

! !

!

!! !!!

!!! !!!! !! !

!!

!

! !

!

!!

!

!

!!

!!!

!

!

!

!!!

! !!!!!!!

!!!

!!

! !! !

!!!

!!!!

!

!

!!!!!

!

!

!

!!!! ! !

!

!!

!!!!!!!!!!!!!

!

! !!!!

!!!

!

!!! !! !

!

!!!

!!

!

!

!

!

!

!!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!! !!!!

! !

!

!!

!

! !

!!

!

!

!

!

!

!

!

! !!!!!!!!

!

!

!!!!

! !

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!

!!

!

! !!

!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

! !!

!

! !

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

!

!! ! !

!!

!

!

!!!

!

!

!

!

!!!

!!!

!

!!!

!

!

!!! !!

!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

! !!

!

!

!

!!

!

!

!! !!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!! !!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!!!

!!!!

!

!! !!!!!!

!!

! !

!

!

!! !

!

! !

!

!! !! !

!!

!!!

!!!

!

!

!

!!

!

!

!

! !!

!!

!

!!

!!

!

!!!

!

!!!

!!!

!!!!!!!!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!

!!!

!!

! !

!! !!

!!

!

!

!

!

!

! ! !!

!

!

!! !!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!!

!

! !!!

!

!

!

! !!

!

!

!

!

!

!

!! !

!!!

!

!

!

!

!!!!

!

!!!!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!!

!

!!

!!!

!

!!!

!!!!

!!

!!!!

!

!

!!!

!

!

!!!

!!!

!

!

!

!

!!

!!

!!

!! !

!

!

!

! !

!!!!!

!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!!

!

!!!!

!!

! !!!!

!

!

!!

!

!

!!

!

!

!

!

!!!

! !

!

!

!! !!

!!!!

! !! !!!

!

! !

!!

!

!

!!

!

!!!

!!

!!

!!!!

!!

!

!

!!

!

!

!!! !!

! !! !!

!!

!

!!

!

!!!!

! !!

!! !

! !!!!

!!

!

!

!!!

!!!!

!! !

!!!!!

!

!

!

!!!

!

!!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!!

!

!!

!!

!!!!!

!!!

!

!!

!!

!

! !!

!

!! !!

!! !

!

!!! !! !

!!

!

!

!

!

!

! !!!!!!!!!!!!!!!!!

!! !

!

! !

!

!!

!!!!

!

!!!

!

!!

!!!!!!!!

!

!

!! !!! !

!!

!!

!

!

!

! !

!

!!!!!

!!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!!

!

!! !!

!

! !

!!

!

!!!

!!

!

!

!

!!!

!!!

!!!

!

!

!

!

!!

!!!!!

!!

!!!

!!!

!!

!

!

!!

! !!!!!!!!

! !!!!!!

!!!!

!

!

!! !!!

!!!!

!!!

!!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!!!!

!

!!!!

!!

!!!!

!

!!!

!!

!

!

!

!!

! !

!!!! !!!!

!!!!

!

!!!!

!

!!!!

!

!!!!!!

!!!!

!

!

! !!

!

!!

! !! !

!

!!!!!!!

!!!!!!

!

!

!

!

!!

!!

! !

!!!!!

! !!!!

!!!

!!

! !

!!

!!

!!

!

!!!

!!!!!

!!!!

!

!!

!

!

!

!!! ! !

!

!!

!!!! !

!!!! !!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!

!!

!!! !

!

!!

!!!

! !!

!!

!

!

!

! !!!

!!

!!

!

!!

!!!

!!!!!

!!!

!

!

!

!!!

!

!!

!

!!

!!!

!!!!

!

!!

!

!

!!

!!!!!!! !!!

!

!

!

!!!

!!

! !!

!!

!

!!

!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!!

!

!

!!

!

!

! !!!!

!!!!!!!! !!!!

!

!

!

!

!

!!!!!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!! !!

!!!

!!

!

!

!!

!! !!!

!

!!

!!!

!

!! !!

!

!

!! !

!

! !

!

!

!!

!

!

!!

!

!

!!

!

! !

!!!

!

!!

! !!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!

!!

!

!

!!

!!

!

!

! !

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!!

!

! !

!!!

!

!!!

!

!

!!

!!

!

!!!

!!

!!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!! !!!!

!

!

!

!

!

! !

! !

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!

! ! !

!

! !!

!!

!

!

!!!!!!

!!

!!

!

!!!

!!

!

!

! !! !!

!!

! !!!!!

!!!

! !!!

!!!

!!!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!

!

!

!

!!!!!!!

!!!

!

!

!

!

!!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!

!

!!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!!

!!

!!!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!!!!!!

!

!

!!!

!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!

!!!

! !

!

!

!

!

!

!

!

!

!!! !!!!!

!

!!!!!!!!!! !

!

!!

!

!

!!

!

!

!!

!

!

!!!

!! !

!

!

!

!

!

!

!

! !!!!!!!

!!

!

!

!

! !!

!

!!

!!

!!!

!!!

!!!

!

!

!!

!

!

!

!!

!!!

!

!

!!

!!

!

!

!!

!!!

!

!!

!!

!

! !!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

!!

!! !

!!

!

!!!

!

! !

!!

!!

! ! !!

!

!!! !

!!

!

!

!

! !!

!!

!

!! !!!

!

!

!

!!!!!!!!!!

!

!

!!!!!!!!

!!

!!!!!

!!!!! !!

!!!

!!!!

!

!

!!!

!

!

!

!!

!

!!!

! !!

!

! !

!

!!!!!

!!

!!

!

!! !

!

! !

!

!

! !!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

! !

!

!!

!

!!!! !!!!

!

!!!

!

!

!!!!! !!!!

!

!

!!!

!!

!

!

!

!!!!

!

!

!!!

!!

!! !!!!!

!!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

!! !

!!!

!!

!!!!

!!!!!

!

!

! !!

!!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!!

!

!!

!! !!

!

!

!

!!

!

!!!! !

!!!

!

!

!

!!

!!

!

!

!!

!

!

!

!!!

! !!!

!

!

!

!!

! !

!!

!

! !

!!

!

!

!!!!!!!!!!!!

!! !!!

!!

!

!! !

!

!

!!!

!!

!!!

!!

!

! !

!

!!!

!

!

! !! !

!! !

!

!!!!!!!!!!

!!!

!

!!!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!!

!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!

!

!!!

!

!

! !!

!!

!

!

!!

!

!! !

!

!!!

!

!

!

!

! !!!!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!!!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

!!!!

!

!

!! !!

!

!

!

!

!

! !

!

!

!

!!

!

!!! !

!!

!

!

!!!

! !!

!

!!!!

!

!!

!

!!

!

!!! !! !!!!!! ! !!! !! !

!

!

!

!!!

!

!

!!!!!

!!

!!

!

!!!

!!!!

!

!

!!!!!!!!

!!!!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!!!!!!! !! !

!! !

! !

!!!!

!!!!!!!!!

!!

!

!!

!! !

!!

!

!!! !!!!!!

!!!!!! !

!!

!!!! !!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!! !!! !!!!!!!!!!!

!!!

!!!!!!

!!!

!!! !

!

!!

!

!!!!

!

!!!

!

!!

!

!

!!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!!!!!

!! !

!

!!

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!

!

!

!

!!

!

! !

!

!

!

!

!

!

!!

!!

! !

!

!!

!! !!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

! !

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

! !

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!!!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!!

!

!

!!!!

!!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!!!

!!!

!

!!

!!!

!!!

!

!

!!!!

!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!

!!!

!!!

!

!

!

!!

!!

!!

!!

! !! !!!

!

!

! !!

!

!

!!!

!

!

!!

!!

!!!!

!!

!

! !!!

!

!!

!!!

!

!!!!

!!

!!!!!

!

!

!

!!

!

!!

!!

!

!

!!

!

!

!

!!!!!!

! !!!

!!

! !!!

! !!!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!!

!!!

!

!

!!

!!

!

!

!

!!!!! !

!!

!

! !

!

!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!

!!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!! !!

!!!

!

!!!

!!!

!

!

!!!!!!

!

!!!

!!

!!

!

!

!!!

!

!!!

!!

!

!!

!!

!! !!

!!

!

!

! !

!

!

!!!!!

!

! !

!

!!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!!

!!!!!!

!!!!!!!

!!!

!

!

!!!!

! !! !!!!!

!

!!

!

!

!

!!!

! !!!!

!!

!!!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

! !

!!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!!!!!!

!

!!

!

!!! !!

! !!!!!!! !

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!

!!!

!!!

!! !

!

!!

!

! !

!!

!!!

!

!

!

!! !!!!!!!!!! !!

!! !! !!!!!!!!!! !

!! !!

!!!!!!! !

!! !

!

!

!!

!

!

!!

!!!!!!

!!

!

!

!

!

!

!

!! !!!

!

!!!!

!

!

!!

!

!!

!!

!

!!

! !!!!!

!

!!

!

!

!!!!

!

!

!

! !

!

!

!!!

!

!!

!

! !!!!! !!!

!!!!

!!

!

!!!

!!

!

!

!!!

!

!

!!

!

!

!!!!!!!!

!!

!

!!!

! !! !

!!!

!

!!

!!

!!!!

!!

!!

!!!

!!

!

!

! !!

! !!!!

!!

!!!!!

!! !!

!

!!!!

!!

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!!!!!!

!

!

!!!

!!

!!!

!!!!

!!

!!

!! !!

!!!

!!!!!!

!!!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!!

!!!

!!

!

!!!!

!!

!

!

! !

!!

!

!

!

!

!

!

!

!!!!!!!

!!

!

!

!

!

!

!

!!!

!!

!

! !!

! !

!!

!

!!

!

!

!!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!

!

!

!

!

!

! !

!!

!

!!

!

!

! !

!

!

!

!

!

! !

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!!!!!

!

!

!

! !!

!

!!!!!!!

!!!!!!!!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!

!!!!!!!!!! !

!!!

!

!!

!

!

!

!

! !!

!

!

!!!!!

!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!

!

!!!

!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

! !!!!!!! !!

!

!!!!!!!

!!

!!!

!!!!!!!!!!

!

!!!!!! !!!!!!!!!!

!!!

!!

!!

!

!

!!!!!!!!! !!

!

!

! !

!

!

!

!!

!!

!!!!!!

!

!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!

!!!!

!

!

!

!

!!

!!!!

!

!

!!!

!

!

! !

!

!

! !

!

!

!

!

!!!

!!!!!

!!

!

!

!

!

! !

!!!!!

!!!!!!! !!!!!!!!!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!

!

!! !!

!!!!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!! !

!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!

! !!!!! !

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!

!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!

!!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

Sevilla

Huelva

Cádiz

Córdoba

Málaga

Granada

Almería

Jaén

ATLÁNTICO MEDITERRÁNEO

EXTREMADURA

MURCIA

CASTILLA LA MANCHA

PORT

UGAL

Distribución del patrimoniode la prehistoria y protohistoria

franja del noreste al Estrecho, en cuevas y abrigos en las fases más avanzadas) del Pa-leolítico Medio y Superior (40.000 - 8.000 a.C), ligados a los neanderthales y al homo sapiens, cuya pericia en la industria lítica y ósea se une al primer arte rupestre.

El cambio que traen las prácticas gana-deras y agrícolas de las comunidades del Neolítico desde el V milenio a.C. se refleja en el sedentarismo, según hacen patentes los yacimientos del periodo, con especial relieve de la cerámica en la cultura mate-rial, y la continuidad en principio del hábi-

El rico patrimonio arqueológico de An-dalucía arranca con yacimientos de una da-tación superior al millón de años, de gran valor para la paleontología y el conocimien-to de los primeros homínidos en Europa, seguidos por otros relacionados con las so-ciedades cazadoras-recolectoras iniciales que completan el panorama del Paleolíti-co Inferior, con especial importancia de las áreas de Orce y depresión de Guadix-Baza, valles medios de ríos (Guadalquivir, Guada-lete, Tinto…) y zonas atlánticas en Huelva. Abundan asimismo los yacimientos (en una

Sevilla

Córdoba

Granada

Cádiz

Huelva

MálagaAlmería

Jaén

! Megalitismo

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!!!!

!!

!

!!!!!!!

!

!!!

!

! !!!

!!!! !!

!!!

!

!

!!!

!!

!

!!

!!!!!

!

!

!!

!

!!

!

! !!!!

!!!!

!

!

!

!! !

!

!

!!

!!!! !

!!!!!!!!!

!!

! !!!!

!!

!

!

!!

!!

!!!

!! !!

!

!

!

!

!!

!!!

!!!! !!!!

!! !

!!!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!!

!

!

!!!

!

!

!!!

! !

!

!!

!!!!! !!!

!

!!

!!! !!

!!

!

!

!!

!!

!

!

!!!! !!

!! ! !!!!

! !!!!

!!

!

!

!! !

!

!!

!!!

!! !!

!

! !!

!!!!

!!

!

!!!!

!!!

!! !

!

!

!

!!!

!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!!!

!

!

!!

!!!!!!!!!!

!!!

!!!!!!!Dolmen de Soto

Los Millares

Dolmen dela Pastora

Setefilla

Gandul Peña de los Gitanos

Dolmen de Menga

Castellón AltoPozuelo

225

patrimonio

ÍberosProtohistoria

!

!

!!!!! !!

!

!!

!!

!

!

!!!!!!!!

!!!

!

!

!

!

!! !!

!

!!

!!

!!

!!!!!!

!!! !!

!

!!! !

!!

!!

!!!

!

!

!!

!!

!

!

!

! !!!!!! !! !!! !!

!

!

!!

!!!!!!

!!!! !

!!!

!!!

!

!!

!!

!!!!!!!!!!!

!!

!

!!! !!!

!!

! !

!!!!!!

!!!

!!!!

!!

!!

!! !!!!!

!! !

!

! !!

!!!!!!!!!!!

!

!!!!!!!!

!!

!!!!!!!!!! !! !!!!!!!

!

!

!

!!!

!

!!

!

!!!

!

!

!!! !!!!!

!!

!

!!

!!!!!

!!!!! !!!!

!!

!!!!! !

!! !

!!! !

!!

!!

!

!

!!!

!

!!

!!!!!

!!

!

!!

!

!! !

!

!

! !!!!!! !!!!

!!!!!

!

!!!!!!!!!!

!!!!!

!!!

!!

!

!

!

!!!!

!

!!!!

!!!!!!!!!!!

!

!!!

!!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!! !

!!!

!!!!!

!!!!!

!!!!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!

!!!!!

!

!!

!!

!

!!

!!

!!

!!!

!!!

!

!

!!

!!

!!!!!

!! !!

!!!

!!!

!

!!

!

!

!!!! !!! !

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!!

!!!

!!!

!!

!!!!!!!!!

!

!!! !

!!!!!! ! !

!

!!!!!!!!!!!!!

!! !!!! !!

!! !!!

!!!!!

!!!

!!

!

!!!

!!!!!

!!!!!! !

!

!

!!!!!!!!!!

!! !

!

!!!!

!!!

!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!!!!

!

!!!!!

!! !

!

!

!!

! !

!!! !

!

!!!!

!!

!

!

!! !!!! !!

!!

!!

!! !

!

!!

!

!!

!!

! !!!

!!!!! !!

!

!

!

!

! !

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!

!!

!!!!

!

!

!! ! !

!

!

!

!

!

! !!

!!

!!!!!! !!!

!

!

!!!! !!

!!!!!

!!!!!

!!!!

!!

!!

!

!!!!! !!!!!!!!!! !!!!!

!!!!!

!!!!!!!!

!!!!

!!!

!!!! !!!

!!!!

!!!!!!!! !!!!!

!!

!!!

!!!!!

!!!!!!!! !!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!! !

!

!

! !!!!!!

!

!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!! !

!!!

!!!!!

!!

!!!!

!!!

!!!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!!

!!!!! !!!!

!

!

!!

!!!!!

!!

!!

!

!

!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!!!

!

!

!

!!

!!!

!!!!

!!!! !!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!!

!!!

!!

!!

!!

!!

!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!!

!

!!!!

!!

!!!!

!!

!!

!!

!!

!

!!

!!

!!

!!

!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

! !

!

!!

!!!!

!

!

!

!

!!!!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!!!!

!

!! !!

!!

!!

!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

! !!!

!

!!!!

!!!

!

!!!!

! !!!

!!!!!!

!

!!

!!

!

!!!!

!!!!

!

!!

!!!!!!

!

!!!

!!!!

!!

!!! !!!

!

!!!!

!!

!!!!

!

!!!!! !!! !!

!!! !!

!

!!

!!!

!!

!!!!

!!!!!!!

!

!!!!

!!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!!! !!!!!

!!!!!! ! !!! !!!!!!

!

!

!!!

!

!!

!

!!

!!!!!! !!!!

!!

!

!!

!

!!

!!!!!!

!!!!!

!

!!!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!

! !

!

!!!!!

!

!

!!!!!

!!!!!

!!!

!

!!!

!!! !

!

!!!!!!!!!!

!!!!

!!!!!

!!!

!

!!!!!

!!!!!!

!!

!

!

!! !!!

!!! !!!

! !

!!

!!!!

!!

!

!

!

!

!

!

!!

!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!!!!

! !!!!!!!!

!!

!

!!

!!!! !!

!!!!!

!!!!!

!

!!!

!

!!

!

! !

!!

!!!

!

!!!

!!

!

! !

!!!!!!!

!

!!

!

!

!!! !!

! !!!!!!! !

!! !

!

!!

!

!!!!

!!!

!!! !

!

!!!

!

! !

!!!!!!

!

!!!

!!!

!

!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!!

!!

!!!!!!!!!!!

!

!

!!!

!!!!!!

!

!!!!

!!

!!

!!!

!!

!

!!

! !!!!!

!

!!

!

!!!!!!!

!! !

!

!

!! !

!

!!

!

! !!!!!! !!!

!!!!!!

!!!!

!!

!

!

!!!

!

!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!!!!!! !!!!

!!!

! !!!!!!

!!!!

!

!

!

!

! !!!!! !! !!! !!!

!!!!!

!!

!!!

!!

!

!!

!

!!

! !

!!!!!!

!!!

!

!!!

!

!!!!!

!

!

!!

!

!! !!!!!!!!

!!

!

!!!

!!

!!

!!

!

!!

!

!

!

!

!!!!!

! !!!

!

!!

!

!!

!!!

!

!!! !!

!!!!! !

!

!!!

!

!!!!!!!!

!! !

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!!

!

!

!!!!

!

!

!

!

!

!

! !!

!!!

!!

!

!

!!!

!

!!!!

!!!!

!!!! !!!

! !!

!

! !

!

!

!

!

!!

!

!!!!

!!

!

!!

!

!!

!!!!

!!

!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!!

!

!!

!

!

!

! !! !!

!!

!!

!!!!!

! !!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!!!!

!

!

!

!!

!

!!

!!!

!

!!

!

! !!!!!!!

!!

!!

! !!!!!!!!

!!

!!!!

!!!!

!

!

!!

!!!

!

!!!

!

!!!!!!!

!!!!

!!!

!!

!

!!

!

!

!!

!!

!

!!!

!!

El Carambolo

Cerrillo Blanco

Évora

Carmona

Toya

Osuna

Doña Blanca

La Joya Villaricos

Cádiz

Puente Tablas

Almuñécar

Galera

Cástulo

Tejada Baza

Despeñaperros

Torreparedones

Adra

Córdoba

Jaén

AlmeríaMálaga

GranadaHuelva

Sevilla

!

!

! !

!

!

!

!!!

!!

!!!

! !!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

! !!!

!

!

!!!!

!!

!!!!!!!

!!

! !!!!!!!

!

!

!

!!!!!

!

!

!!

!

!

!! !

!!

!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!!

!

!

!!!

!!!!!!!

!!!!!

!!

!!!!!

!! !

!

!!

!!

!!!!!!!

!

!!!

!!

! !

!

!

!

!!!

!!!!

!

!

!!!

!!

! !!!

!!

!

!

!!

!!

!!!

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!

!

!!!!

!!!

!!!

!! !!

!!

!!!!!!!

!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!!!!!

!

!

!!

!!!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!!!!!

!!

! !

!

!

!!

!

!!

!!

!!!!!

!

!!

!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!!

!

!!

!!

!!!

!

!!!!!

!!!

!!!!!!!!!

!

!

!!

!!!! !

!!

!!!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!

!!

!!!!!!

!!!! !!!

!!!

!

!!!!

!!!!!!

!!!!!!!! !!!!!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!!

!!!!

! !!!!!!! !!!! !!!!

!

!!!

!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!

!!

!

!!

!

!!!

!

!!!!

!!

!!!

!

!

!!!!

!

!! !

!!

!

!

!

!!!!

!

!

!!!

!! !

!! !!

!!!

! !!

!!!!!

!!!

!! !!!

!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!!

!

!

!! !!

!!!

!!

!!

! !!!!

!!

!!!

!

!

!!!!!!!!!!

!

! !!!!

!!!

!!! !!!! !!

!!

!!!

!!!!!

!!!!!!

!!

!

!!

! !!!!!!

!

!!

!

!

!!!!!!!!

!

!!!

!!

!!

!

! !!!!

!

!!!!

!

!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!

!

!!!

!!!!

!

!!!

!! !

!!

!!

! !! !

!

!

!!!!

!

!!

!!

!!!! !

!!!!!

!!

!!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!!

! !!!!

!!!!!

!

!!!!!!

!

! !!!

!!!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!!!

!

!!!

!

!!!

!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!

!!!!

!!!!!!!!!!!! !

!!!

!! !!

!!

!

!!!!

!!

!! !

!

!!

!!!!

!

! !!

!

!

!!!!!!

!!

!

!

!

!

!!!! !!!!

! !!!

!!!

!!!!

!!!

! !

!!

!!!!! !

!!!

!

!! !

!!!

!!

!!!!! !

!

!!

!

!!

!

!!

! !!!

!!!!

!!!

!!!!!!!!

!

!

!

!!!!!!!!!!

!!

!

!!!!

!

!

!

!

!

! !

!

!!

!!! !!

!!!!!! !

!!!!!

!!

!

!!!!

!!!! !

!

!!!!!

!

! !

!

!!

!

!!!

!!!

!

!!!

!!

!

!

!!!!!!!!!!!

!

!!!

!!

!!!!!

!

!!

!!!!!!

!

!!! !!

!!

!!!!!!

!

!

!! !

!! !!!!!!!!!!!!

!!! !!!!!

!

!!!!

!!

!

!!

!!

!

!!

! !

!!

!! !

!!! !!!!

!

!!!!!!!!

!

!!!

!!!!

!!

!!

!

!!!!!!

!

!!

!

!!!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!!!!

!!!!!!!!

!!!!!

!!

!!!

!

!!!!!

!!!!!!!!

!

!!!

! !

!!!

!!! !!

!!!!!!

! !!!!!!! !!!!!

!!!!!!!!

!!

!!

!!!!!!!!!

!!!!

!! !!

!

!!!!!! !!!!!

!

!!

!

!!

!!!!!!! !!!!!!

!

!!!!!!!!!

!

!!

!

! !

!!

!!! !!

!

!!!

!

!!!

!

!

!!!!

!!!

!!!!! !!!!!

! !!

!!!!!

!

!

!

!!!!!!!!

!!!

!

!!!!

!!! !

!!

!!!

!

!! !!! !!!!!!!!! !

!!

!

!!

!

!!!

!!!

!!!

!

!!!

!

!!!

!!!!!!!!!!!!!

! !! !!!!

!!!!!

!!

!!!! !!

!

!!!! ! ! !

!

!!

!

!!

!

!!!!!!!!!! !!!!

!!!

!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!

!!!!! !

!!

!!

!

!

!!!

!!

!!!

!!

!

!! !!!

!!

!

!!

!! !!

!

!

!!

!

!!!

!! !!!!!!

!

!!

!

! !!!

!

!

!!

!

!!

!

!!!!!

!!!!

!

!!!!!!!!!

!!!!!!! !

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!!!!

!

! !!

!!

!!

!

!

!

!!!

!

!

!

!!

!!!!

!

! !

!!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

!!

!

!!!!!!!!!! !!!!!

!!!

!

!

!!

!!!!!!!!!!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!!

!!!!

!!!

!

!

!!

!

!

!

! !!

!

!

!!!

!

!!!!!

!

!!!

!

!

!

!

!!

!

!!

!!

!

!!

!

!

!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!!

!!

!

!

!

!!

!

!!

!!!!!

!!!!

!

!!!!!!!!

!!

!!

!

!

!!!

!

!!

!

!! !!!

!!!! ! !!!

!

!

!

!!

!!

!

!!!

!! !!!!!

!

!!!!!!!

!!!

!!!!!!!!!

!!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!

!!

!

!!!

!

!!!!

!!

!!

!! !! !!

!

!

!

!

!! ! !

!!

!

!

!

! !!!

!!!

!

!

!

!!

!

!!!

! !! !!!

!!!

!!!

!

!

!

!

!

!

!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!!!!!!

!

!!!!

!!

!

!!

!!

!!

!! !

!!!

!!

!

!!!!

!! !!!!!

!!!!!! !!!!!!!

!!!!!

!

!!!!

!

!!!!!!

!!

!!!!!!!!

!

!

!!

!!

!!

!!!! !

!

!

!

!!

!!!!! !

!

!

!

!!!

! !!

!!

!!

!

!!!!!!! !!!!

!

!

! !

!

!!!

!

!

!

!

!!!

!!!!

! !! !!!!!!!

!!! !!!

!

! !

!!

!

!

! !!

!!!

!!

!!

!!!

!! !!

!!!

!

!!

!

!!!!! !

!!!!!!!

!

!!

!

!! !!

! !!

!!!

! !!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!!!

!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!

!!!

!!

!!!

!!!!

!!!!!

!!

!!!

!!!

!!

!!

!!

!

!

!!! !!

!!!!

!

!!

!!

!

!!

!!!!!

!! !!!!

!!

! !

!

! !!

!

!! !!

!!!

!

!!!!! !!!

!

!

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!! !!

!!

!

!!!!!!!!

!!

!!!!

!

!

!!!

!!

!!!

!!!!!!!!

!!

!

!

!

!! !!!!!!!!!

!

!

!!

!!

!!!!!!

!!!!

!

!

!

!

!!

!!

!

!!!!!!

!!!!

!!!

!

!!

!

!

!!!!!

!

!!!!!

!! !

!!!

!

! !!

!!! ! !!!

!!!

!!! !!!!!!

!

!

!!

! !!!!!!!!! !!!!!!!!!!

!

!

!! !!!

!!!! !!!!!!

!!!

!!!

!!

!

!

!

!!!

!

!!!

!

!!!!!!!!!

!!

!!!!

!

!!!!!!!!

!

!!

!

!

!

!!!!!!!!!

!! !!!!

!!!!

!!

!!!!

!

!!!!!!!!!!

!

!! !!

!

!!

!!! !!

!!!!!!!!!!!!!

!

!

!!!!!!!!!

!!!!

!

!!!!

!!!!!!!! !!!!!!!

!!

!!!! !!

!!

!

!! !

!!!!!

!!!!

!!!

!

!

!!!!!!

!

!!

!!!! !!!!!!!

!

!!

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!

!!!

!!!! !!

!!

!!

!! !! !

!!

!!

!

!!

!!!

!!!!!!!!

!

!

!!!!!

!!

!

! !

!!! !

!!!!

!!!!

!

!!!!!!!!! !!!

!

!

!

!! !

!!! !!

!!

!

!!

!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!

!

!

! !!!

! !! !!!!!!!!!! !!!!

!

!

!

!!

!!!!!

!

!!!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!!

!

!

!

!

!!!!

!!!!!

!!

!!

!! !!!!

!!!!!

!!!!!!

!!!!

!

! !

!

!!!

!!

!!!

!!

!!

!!

!!

!!! !!!

! !!

!!!

!

!

!!

!!

!!!!!!!

!

!

!

!!

!

!

!

!!!!

!

!

! !

!!

!

!

!

!

!

!!!

!

!!!

!!!

!

!!!!!

!

!

!

!!!!!!!!

!

!

! !

!!!

!!!

!!!!!

!

!

!

!

!

!

!!

!!

! !!!!!!

!

!

!! !

!

!!

!

!! !

!!

!!

!!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!!!!

!! !

!

! !!

!!

!!

!!!!!!

!!

!!

!

!!!

!!

!

!

! !! !! !!!!!!!!!!!

! !!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!!!!!!!

!!

!!! !!!!!!!!!

!!

!

!

!!!!

!

!

!

!

!!

!

!

!!!!!!!!!

!

!!!

!!!

!!

!

!!!

!!

!

!

!!

!

!

!

!!

!!

!

!

!

!!!

!

!

!!!!!!

!

!!!!

!!

!

!

!

!!!!! !!!!!!!!!

!

!

!!!!

!

!!!!!

!

!

!!

! !

!

!!

!

! !

!

!!!!!!

!

!!!!

!

!

!

!!

!

!!

!!!!!!

!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!

!!!

!

!!

!

!

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!

!

!

!!!!

!!Sevilla

Córdoba

Granada

Cádiz

Huelva

MálagaAlmería

Jaén

!

! Yacimiento paleolíticoYacimiento neolítico

Córdoba

Jaén

AlmeríaMálaga

Granada

Cádiz

Huelva

Sevilla

! Pinturas rupestres

!

!

!!

!

!

!

!

!!!!!!!

!!

!

!!!

!

!!!!! !

!

!!!!!!

!

!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!

!! !

! !

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!!!

!!!!!!

! !!

!

!!!!!!!

!!!!!!!!

!

!

!

!!!!!

!

!!!!!!!!!! !!!!

!!!

!

!

!

! !!

!

!

!!!!!

!!!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!!!! !!!!!!! !!

!!!!!!!!

!!!

!!!

!!!

!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!! !!!!!!!!!!

!!!

!!

!

!

!!!!!!!!!!

!

!

! !!

!

!!

!!!!!!

!!!

!!!!!!!!

!!!!

!

!

!!

!!!!!!

!

!!

!!

!

!

! !!

!

!

!

!

!!!!!!!!

!!

!

!

!

!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!!!!!

!!

!!

!

!

!!!

!

!

!

!!!

!

!

Cueva Horá

Cueva de Nerja

Solana del ZamborinoCueva del Malalmuerzo

Cueva de la Pileta

Cueva de las Ventanas

Cueva Ambrosio

Cueva del GatoPeñas de Cabrera

Cueva de las GrajasBoquete de Zafarraya

Laja AltaTajo de las Figuras

Protohistoria y cultura ibérica

La huella de los pueblos y culturas prerromanas del I milenio a.C. prefigura la importancia del pobla-miento del valle del Gua-dalquivir y sus contornos y de los estuarios y costas. Según su filiación, se se-ñalan el núcleo tartésico-turdetano de la baja An-dalucía y el potente foco ibérico de la alta, junto con otros (celtas, basteta-nos…) y los de fenicios en el litoral y púnicos.

Pinturas rupestres

Las primeras manifesta-ciones del arte pictórico en Andalucía se localizan en numerosas cuevas y abrigos sobre todo en las áreas serranas de los Sis-temas Béticos y el tramo oriental de Sierra More-na. Un notable conjunto que comprende desde las representaciones natura-listas del Paleolítico Supe-rior a las figuras esquemá-ticas y signos abstractos datados desde el Neolíti-co a la Edad del Hierro.

Yacimientos paleolíticos y neolíticos

Los testimonios inicia-les de actividad humana corresponden a los ya-cimientos del Paleolíti-co en terrazas fluviales y depresiones, y en cuevas, hábitat que persiste en el Neolítico junto con asen-tamientos al aire libre en valles y áreas por enton-ces de potencial agrícolas como el bajo Guadalqui-vir y Almería.

Monumentos megalíticos

Estas construcciones, prin-cipalmente funerarias y asociadas al Neolítico y Calcolítico, tienen una no-table presencia en la re-gión, excepto en tierras bajas del valle bético. Los ejemplos más destacados se hallan en el sudoeste (Pozuelo, Soto) y Sierra Morena occidental, campo dolménico de El Aljarafe y Los Alcores de Sevilla, sie-rras de Cádiz y Ronda, An-tequera, comarcas entre Granada y Jaén, y en Alme-ría (Los Millares).

tat en cuevas y la proliferación de poblados. De auténtica eclosión, a nivel patrimonial, puede calificarse esta etapa y la contigua del Calcolítico (Edad del Cobre, mediados del III-II milenio a.C.), en que se introdu-ce la metalurgia, entrelazándose muchas de sus manifestaciones y asentamientos. Se afianzan poblados, con sesgo urbano, y ne-crópolis, destacando el foco neolítico de Al-mería y la cultura agraria y metalúrgica de Los Millares, en el oriente andaluz, y hacia el oeste y el centro, las culturas vinculadas al megalitismo, y, en pleno Calcolítico, al vaso campaniforme, en el bajo Guadalqui-vir y sureste.

La Edad del Bronce se interna hasta los primeros siglos del I milenio a.C. y ampara sobresalientes vestigios, desde el polo de la cultura almeriense de El Argar, que acusa el influjo mediterráneo y alcanza un amplio sector de yacimientos hasta las provincias de Granada y Jaén, y el del sector onuben-se, con una intensa actividad minero-meta-lúrgica. Sobre esta base y la expansión de la economía agropecuaria y los intercambios, en la primera mitad del I milenio a.C. emer-gen la colonización fenicia, con un rosario de asentamientos en el litoral mediterrá-neo y atlántico, y, en estrecha conexión, el mundo tartésico, que gravita entre Huelva, Sevilla y Cádiz. Desde el siglo VI a.C., en el marco de la Edad del Hierro, se signifi-can los yacimientos de diversos pueblos au-tóctonos, con singular relieve de los asen-tamientos ibéricos de la Andalucía interior, poblados fortificados y necrópolis con un elevado grado de desarrollo, junto con una presencia púnica que domina desde la ca-becera del Guadalquivir y se acentúa hasta el siglo III a.C.

Arte del arco mediterráneoEn las provincias de Almería, Jaén y Grana-da, y en especial en las áreas de Los Vélez, sie-rras de Cazorla y Segu-ra y Sierra Morena, se hallan 69 lugares con pinturas rupestres es-quemáticas que for-man parte del amplio conjunto de este tipo de manifestación de-clarado Patrimonio de la Humanidad en el arco mediterráneo.