10. gaia Aldaketa kulturala: Errenazimendua eta Erreforma 1.- Errenazimendua : humanismoaren garaia

Humanismoa, korronte kulturala izan zen eta XV. eta XVI. mendeetan garatu zen

Ezaugarriak : 1- Gizakiaz arduratzen ziren.. (Erdi Aroan,Jainkoa zen inportanteena) 2- Aintzinako-Grezia eta Erromako kultura eredu hartu zuten.

3- Humanistak egia aurkitu nahi zuten, Egia bilatzeko, arrazoia eta esperientzia bideak ziren.

4- Jakinmina. Humanistek denetarik jakin nahi zuten,(medikuntza,artea…)

Humanista nagusiak:Erasmo de Rotterdam, Tomás Moro

Humanismoa zabaltzeko bideak : inprentak eta akademiak.1440.urtean, Gutenbergek inprenta asmatu zuen

2.- Zientzien garapenaJakiteko nahiak emaitzak eman zituen:

Kopernikoren teoria heliozentrikoa-Eguzkia unibertsoaren erdian zegoen, eta Lurrak inguran bueltak ematen zituen-. Eleiza kontra zegoen.

Gorputza ere aztertu zuten: anatomia, odol-zirkulazioa…

Aurkikuntza geografiko berriekin, ikasteko gogoa zabaldu zen. (geografia, zoologia, kartografia…)

Beste hainbat gauza ere ikertu zituzten : Makina militarraren proiektua

Tresna hegalari baten proiektua

3.- Arte-estilo berria; arte errenazentista

XV. eta XVI. mendean eman zen arte estilo berria. Berpizkundea edo Errenazimendua izena hartu zuen

Zer zen berriro piztu nahi zutena? Greziarren eta erromatarren kultura,gustoko zuten eta kopiatzen hasi ziren. Gotikoa alde batera utzi zuten

• Italian sortzen da baina Europa osoan zabaltzen da.

Artearen protagonista Gizakia zen eta artistak edertasuna nahi zuten.

Bi garai bereizi ziren:

Quatrocento edo XV. mendea: zentroa Florentzia izan zen.

Cinquecento edo XVI. mendea: zentroa Erroma izan zen.

Artista errenazentistak, lanak sinatzen zituzten. Artista asko, ekultore,margolari eta arkitektoak izaten ziren.

Artistak mezenasen babesa izan zuten.Medicitarrak oso famatuak ziren Nondik dator Mezenas hitza? Cayo Clinio Mecenas (K.a. 70-8 ) erromatar noble bat zen. Artea gustatzen zitzaion eta poetei eta artistei beste interesik gabe laguntzen zien.

4.- ArkitekturaQuattrocento: 1400 … XV. mendea Brunelleschi: Florentziako katedralaren kupula.

Ezaugarriak:

Elementu klasikoak berreskuratu ziren: Grezia eta Erromakoak.

Gizakiari egokitutako proportzioak.

Ordena eta harmonia

Cinquecento: 1500 .. XVI .endea

Bramante: Vaticanoko lehen proiektua. ErromaMiguel Ángel: Vaticanoko ganga.

5.- Pintura

Ezaugarriak: Ikuspegia.

Proportzioengatik eta edertasunagatik ardura. Gaien garrantzia. Quattrocento:

Masaccio: ikuspegiaren gaia lantzen hasi zen. Botticelli: marrazkia eta mugimendua perfekzionatu zituen

Cinquecento:

Leonardo: Gioconda eta Azken afaria.

Miguel Angel: Kapera sixtina.

Rafael: Batikanoko leku ezberdinak eta madonnak. Tiziano: erretratuak eta lan mitologikoak.

6.- Eskultura Ezaugarriak: Proportzioen eta anatomia lanen garrantzia. Generoak: biluziak, erretratua eta zaldiekin egindako eskulturak. Materialak: brontzea eta marmola. Quattrocento:

Ghiberti: Florentziako katedraleko bataiotegiko ateak. Donatello: David.

Cinquecento:

Miguel Angel: Pietatea, David eta Moises.

9.- Erligioaren aldaketa: Erreforma eta Kontraerreforma Erreforma: Elizako luxua, apaizen prestaketa eza, indulgentziakMartin Lutero-k zabaldu zuen erreforma Aita Santuaren agintaritzaren kontraErreforma Europan

Kalbinismoa: Kalbinok gidatutako mugimendua. Dotrinaren oinarria predestinazioa zen.

Anglikanismoa: Enrike VIII.a erregeak zuzendutako mugimendua,

KONTRAERREFORMA: Trentoko kontzilioan erabaki zuten. Erreforma protestanteari aurre egiteko.

Protagonistak: Ignacio Loyola-koa Jesusen konpainia. (Jesuitak) Inkisizioa sortu zuten dogma katolikoetatik aldentzen zirenak jasartzeko.