MINTZ PLASMATIKOAMintz biologiko guztiak, plasmatikoak zein zelularen organuluak osatzen dituztenak berdinak dira. ( mintz unitarioa )Lodiera 6-10 nm

Egitura•lipidoz osaturiko geruza bikoitza

( osagaiak: fosfolipidoak , kolesterola eta glukolipidoak )

• egitura barruan proteina-molekulak ( proteina batzuk gluzidoekin lotuta glikoproteinak

Estruktura plastikoa eta isurkorra da itxura desberdinak, inbaginazioak, ebaginazioak, besikulak., berrelkarketa......

Oharrak

1.- prokariota eta landare zeluletako mintzetan ez dago kolesterola

2.- glukoproteinaz osaturiko geruza glukokalix hartzen du izena

3.- landare zeluletan eta bakterioetan mintz plasmatikoa pareta zelularrak estaltzen du ( zelulosa eta pektinaz osatuta)

MINTZ PLASMATIKOAREN EGITURA

Egiturazkoa muga fisikoa : barneko ingurunea / kanpoko ingurunea ( lipido geruza bikoitza mintz jarraia)

Trukaketa substantzia eta molekulen elkartrukaketa (iragazkortasun selektiboa)

• garraio pasiboa ( gradientearen arabera) difusioa, osmosia

( gasak lipidoen zehar , ura eta ioiak proteinen poroetatik)

• prozesu dinamikoen bidez , garraio aktiboa energia gastua ( gradientearen kontra)

( biomolekulak proteinen bitartez carrier )

Komunikazioa seinale molekularrak jasotzeko ( mezulari kimikoak)

mezularientzat (hormonak,neurotransmisoreak) mintzean hartzaile espezifikoak ( proteinak )

Identitate zelularra markatzaile zelularrak ( glikoproteinak)

Itsaspena beste zelulekin loturak ehunak eratzeko (proteinak eta gluzidoak )

Mintz plasmatikoaren funtzioak :

MUGA FISIKOA

Iragazketa selektiboa : molekulen trukaketa

proteinak

Mintzetako hartzaileak

NUKLEOA interfasikoa

Egitura eta osagaiak :

mintz edo bildukin nuklearra ( mintz bikoitza : )

kanpo- mintza ( Erretikulu endoplasmatikoarekin komunikatuta eta erribosomak atxikiak)

espazio perinuklearra

barne-mintza

Lamina nuklearra mikroharizpi proteikoak eitea emateko

Poro nuklearrak nukleo/zitoplasma erlazioa ( proteinak nukleora eta ARN zitoplasmara

nukleoplasma ( gel egoeran dagoen igurunea: ura, proteinak, azido nukleikoak, ioiak,

kromatina ( ADN zuntzak eta proteinak ( histonak )

heterokromatina tindaketa gogorra( ez aktiboa) + eukromatina ( aktiboa transkripzioa )

nukleoloa ( estruktura bat , ARN erribosomiko sintetizatzeko geneak eta proteinak)

Nukleo kopurua : normala 1, salbuespenak ( ziliatuak makronukleo eta mikronukleoa, onddoak, …sinzitioak miozitoa)

FUNTZIOAK iharduera zelularra zuzentzen du (informazio genetikoa)

DNA ren bikoizketa / RNA ren transkripzioa

Figura del núcleo y el retículo endoplásmico: (1) Envoltura nuclear. (2) Ribosomas. (3) Poros Nucleares . (4) Nucléolo. (5) Cromatina. (6) Núcleo. (7) Retículo endoplasmático. (8) Nucleoplasma.

Diferentes niveles de condensación de ADN. (1) Hebra simple de ADN. (2) Hebra de cromatina (ADN con histonas, "cuenta de collar"). (3) Cromatina durante la interfase con centrómero. (4) Cromatina condensada durante la profase (Dos copias de ADN están presentes). (5) Cromosoma durante la metafase.

Kromatina zuntza oinarrizko egitura nukleosoma ( DNA zatia146 bikote base nitrogenatu + 8 histonak

ZITOPLASMA ( zelula eukariota)ZITOSOLA ( HIALOPLASMA) molekula desberdinen nahaste konplexua ( esekidura koloidala )

Osagaiak: %70-90 ura, % 15-20 proteinak,aminoazidoak, gluzidoak, ATP,.entzimak,....

BARNE MINTZEN SISTEMA mintzez osaturiko egiturak (funtzio espezifikoa esparru mugatua)

•erretikulu endoplasmatikoa

•Golgi aparatua

•Mitokondriak

•Kloroplastoak (landare zelulan)

•Lisosomak

•Peroxisomak

ZITOESKELETUA

MIKROTUBULUAK , ZENTRIOLOA, ZILIOAK,FLAGELOAK

ERRIBOSOMAK

ERRETIKULU ENDOPLASMATIKOA

Mintz sistema bat da sakulu zapaldua (zisterna),besikula eta tubulu sare batek osatua

Bildukin nuklearrarekin komunikaturik eta zitoplasmaren zehar hedatzen da

2 mota:

erretikulu endoplasmatiko zimurtzua (EEZ) bilduki nuklearrarekin komunikatuta /zisternak eta besikulak osatuta/ erribosomak mintzean errotuta Funtzioa proteinen sintesia

** proteinak besikuluen bitartez beste organuluetara edo mintz plasmatikoara garraiatuak dira

erretikulu endoplasmatikoa leuna (EEL) tubulu-sareak osatuta /zitoplasmaren zehar hedatuta/

Funtzioa lipido guztien sintesia ( kolesterola, fosfolipìdoak, glukolipidoak,...

** gantz azidoak zitosolean sintetizatzen dira

Mintz sistema

Golgi aparatuaDiktiosoma batek osatua 4 eta 8 bitarteko sakulu diskoidalek paraleloan osatutako elkarketa da

2 alde agertzen ditu EEZ-ren aldea Cis // mintz plamatikoaren aldea trans

Funtzioak 1.- polisakaridoen sintesia 2.- erretikulu endoplasmatikotik datozen proteinak garraiatzea , heltzea , metatzea 3.- jariaketa

erretikulu endoplasmatikotik transizio besikulak jasotzen ditu / zisternen arteko besikulen bitartez diktiosomaren zehar garraiatzen da edukia / bitartean heltze-prozesua / trans aldean metaketa / jariaketa besikulak / jariaketa prozesua

Garraioa ,heltzea eta jariaketa

LISOSOMAK

Golgi aparatutik datozen besikulak dira.

Barruan hidrolasa entzimak dituzte

Funtzioa makromolekula, fagozitosiaren ondarrak, organulo zaharrak, eta abarreko substantzien liseriketa

Motak:

lehen mailako lisosomak entzima digestiboak besterik ez

bigarren mailako lisosomak materia organikoa duten besikulekin elkartuak

( Hauetan gertatzen da liseriketa kimikoa )

PEROXISOMAK

Besikula txikiak eta esferikoak , lisosomekin antza

entzimak oxidasak ( gantz azido eta aminoazidoen degradazioa – H2O2 toxikoa )

katalasa ( detoxifikazio prozesuak : H2O2 eta etanola degradatu

Lisosomak : digestioa

MITOKONDRIAK•Kanpo-mintza proteina garraiatzaileak

•Mintz arteko espazioa

•Barne-mintza gandorrak ( inbaginazioak) proteinak daude 3 funtzio betetzen dituzte

1) arnasketa-katean elektroien garraioa 2) ATP sintesia 3) metabolitoen garraio selektiboa

•Matrizea oxidazio-erreakzio metaboliko ugari gertatzen dira . Krebs zikloa / gantz azidoen oxidazioa

•DNA mitokondriala

KLOROPLASTOAEgitura : Mintz bikoitza

Lamelak – barrualdeko mintz luzapenak

Tilakoideak disko itxurako besikulak ( pigmentu fotosintetikoak)

Grana tilakoideen multzoa

Estroma barrukoa

ZITOESKELETOA harizpi proteikoen sare batek osatzen du

Osagaiak :

•mikroharizpiak ø 7 ųm aktina harizpiak dira. ( mintz plasmatikaoren azpian kortex /fagozitosian pseudopodoak ,)

•tarteko harizpiak ø 10-15 ųm euskarri estrukturala ( keratina , neurozuntzak,..)

•mikrotubuluak ø 25 ųm tubulina izeneko proteinaz osaturiko polimeroak ( zitoplasmaren zehar edo egitura egonkorren osagaia zentrioloak, zentrosoma, zilioak, flageloak,..)

Funtzioak

Zelularen eitea eta itxura mantentzea

Organuluen euskarria eta kokapena mantentzen dute

Zelularen mugimendu prozesuetan parte hartzen dute

Zelularen birpasoa Animazioa

http://bcs.whfreeman.com/thelifewire/content/chp04/0402001.html