zegama urtekaria · 2015. 7. 16. · martin berasategi larrea 2003-02-28 pedro guridi munduate...

Zegama Urtekaria 2003

2003. urtea ere azken txanpara iritsi zaigu. Lerro hauek prestatzerakoan, uztea goazen urteakeskaini diguna biltzerakoan, laburbilduz esan daiteke, giro nahasia eta euskal biztanlegoarengehiengoaren aurkako erasoak izan direla protagonista. Alde batetik, jarrera inposatzailea, etabestetik, indarkeria. Beraz, ez da ez une gozoa, baina itxaropenerako garaia dela uste dut.

Zegaman ere ez gara bizi esandako girotik at. Edozein kasutan, Udala, elkarteak eta herrita-rrak saiatu gara Zegamaren aldeko gure jarduera ahalik eta modu eraginkorrenean eta eman-korrenean egiten. Udalaren ikuspuntutik esango nuke hainbat lanen amaiera garaia izan dela2003. urtea; hain zuzen ere, Industrialdea, Ostatua, Olarango zerbitzu sozialen behe oina,Anduetzako bi eraikinen errehabilitazioa eta Haurtzandegia, besteak beste. Orain, zerbitzuhauek modu txukun eta egokienean martxan jartzea dagokigu. Egindakoak batzuk badira ere,egin beharrekoak ugari dira. Hauxe da datorren urterako ere zegamarron erronka. Gure orainaketorkizuna landu behar du, iragana ahaztu gabe baina aurrera begira. Herri txikia gara eta gurebiziraupena ez da batere erraza. Lan asko egin beharko dugu, eta guztion eskuak dira beharrezkoak

1999. urtean hasi eta aurtengoan 5. alea dugun hau osatzen lagun izan zareten herritar, udal-langile, laguntzaile eta elkarteei nire eskerrona azaldu nahi dizuet.

Azkenik, sasoiak agintzen duen moduan, Udal ordezkari guztien izenean, Eguberri eta UrteBerri osasuntsuak eta zoriontsuak opa dizkizut.

Itzalak argia behar duen bezala,

behar du gauak eguna.

Hotzak beroa behar duen bezala,

behar du gorrotoak maitasuna.

Untzak zuhaitza behar duen bezala,

behar dute kateek askatasuna.

Sutondoak falta zaizkionak behar dituen bezala,

behar du etsipenak itxaropena.

2003ak 2004a behar duen bezala,

behar du Euskal Herriak PAKEA.

JUAN INAZIO GALDOS LARREA

Alkatea

Herritar adiskidea agur!

ZEGAMAKOUDALA

2

2003 Zegama Urtekaria2003

ARGITARATZAILEA

Zegamako Kultura Batzordea

Urtekari hau egin ahal izateko laguntza eman diguzuen guztioi, mila esker.

Gure eskerrik beroenak

KUTXAriGIPUZKOAKO FORU ALDUNDIKO KULTURA, EUSKARA, GAZTERIA ETA KIROL DEPARTAMENTUAriEUSKO JAURLARITZAko KULTURA SAILAriurte guztian zehar eman diguten laguntzengatik

Zegamako Udala

Edurne AlbizuMª Jose ArakamaBegoña OlarteArantxa GorrotxategiMaixa IntxaustiJoxe Luis BerasategiJuan Miguel LarreaLourdes LarreaIgor AlustizaAloña BerasategiNagore MartinAntonio Aramendia Jose Arizkorreta Angel Irastorza Jose Luis Arizkorreta Andres Azurmendi Inazio Otaegi Jose Apaolaza Manuel Apaolaza Joakin Irastorza Santi Irastorza Roman Gonzalez Akilino Perez Jose Aizpeolea Angel Aramendi Jose Luis Saez de Maturana Serapio Garaiar Jose EtxeberriaJesus ZabaletaJose Luis BerasategiJose Antonio EtxeberriaJose Martin IbarburuJose Francisco AlustizaCristobal EtxaideJabier Garcia

Jabier ZabaletaJose Mari ArakamaJose Angel OtaegiJulio PerezJuan ApaolazaJulio ArizkorretaAlberto AramendiaSanti AzurmendiJose AzurmendiJuan Agustin IbarburuJose IzagirreAntonio OiarbideJose IrastorzaJuan SarraoaJuanito IrastorzaPedro BerasategiGabriel ApaolazaRoman OrmazabalJose LarreaAntonio AzurmendiEduardo UrbizuJose Antonio AgirreJose Mari ZabaletaJose UrbizuBixente DorronsoroJabier LarreaJosefa AzurmendiJuan RubioAnttoni ArrondoBegoña EtxezarretaFernando GarciaJose Luis ArrietaMaitere ZabaletaGerardo Uribe-EtxeberriaMilagros Arrieta

Luzio ArizkorretaBartolo ArrizabalagaLuis OtaegiJuan OtaegiPeio UrriolabeitiaBittorio ZabalgogeaskoaIñaki ZubizarretaJoxe Ramon ZubizarretaEmilio TxurrukaRamon ArrizabalagaErrealaren PeñaMKL IrratiaJulian BelokiMikel BerasategiAmezti ElkarteaTartalo ElkarteaKasino ElkarteaOlaberri ElkarteaElkartu Nahi Txirrindulari ElkarteaAitzgorri Futbol TaldeaGuraso ElkarteaOrkatz AbesbatzaJubilatuen ElkarteaEhiztarien ElkarteaGazte Herexa ElkarteaTobera Musika EskolaKultur EtxeaAitxuri Herri EskolaSan Martin ParrokiaOdolemaileen ElkarteaRamonita ArizkorretaEduardo TelleriaMª Paz LarreaAinhoa Saizar

AURKIBIDEA

Alkatearen agurra ........………….......... 1

Agenda ..........................…………….... 3

Zegamako oroitzapenak ....................... 4

Zegama gogoan ...............………......... 5

Udala ....................................…………. 6

Drogomenpekotasunaren prebentzioa .. 27

Industrialdea amaituta ......................... 28

Zegama: Lehena eta oraina ..……....… 30

Kultur Etxea .............………………....... 32

Kasino Elkartea ........………………....... 33

Aitxuri Herri Eskola .........................….. 34

Tobera Musika Eskola ..........………...... 36

Aizkorri Futbol Taldea. ............…........... 37

Orkatz Abesbatza ....................……..…. 38

Mikel Zabaleta ...........................………. 39

Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartea …… 39

Amezti Elkartea ........…………………… 40

Zegamarrak Realarekin ...................…… 41

Peio Urriolabeitia. .........………………… 42

Bittorio Zabalgogeaskoa. .……………… 45

Guraso Elkartea ....................…………. 47

Odol Emaileen Elkartea. .....…………. 47

Tartaloetxe Kultur Elkartea …………… 48

Gazte Herexa Elkartea ...............……... 49

San Martin Parrokia ................…........ 50

Zegamarrak erromes Santiagora .......... 51

Zegamako Ehiztarien Elkartea ................ 51

Anttigueneko Aita Benito ....................... 52

Ofizio baten desagertzea

Luis Otaegi eta Juan Otaegi ……… 54

Angela Mercero ….............…….....…… 57

Jubilatuen Elkartea ...………….....…… 57

San Bartolomeak ………………........ 58

San Martinak ....................................... 62

Erlezain eguna .................................... 66

MKL Irratia ............................……….... 68

Tradizioak ..............................………... 69

Zentru meteorologikoa abian ...……… 70

KZ gunea ..………............................... 70

Iker Zubeldia ..................................……. 71

Araba euskaraz ..............................……. 71

Ruben Zabaleta ............................……. 71

Xabier Azurmendi .........................……. 71

Aizkorriko Lagunen Elkartea ..........……. 72

Fernando García .........................……. 73

Aitor Perez Arrieta ........................…… 74

Xabier Arakama. ...…………….....…...… 74

Zegamako kamioneroak ………………… 75

Ba al zenekien? …......…..…...………… 111

Luzio Arizkorreta eta Bartolo Arrizabalaga . 112

Gabon eta urte berri gozo ................. 117

Atzoko Zegama ……………...……....… 118

Zegamako Urtekaria 2003

© Zegamako Udala

Lege-gordailua: SS-1324/99

Zegamako Udalak ez du bere gain hartzen Urtekarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik. Halaber, adierazi, argitaratutakoargazkiak Elkarte bakoitzak Udalari utzitakoak direla.

EGILEAK ETA KOLABORATZAILEAK


3

IRATI ARIZKORRETA LASA 2002-12-19

MANEX ORMAZABAL APALATEGI 2003-03-02

IOSU ARAKAMA IRAOLA 2003-04-07

IRATI GOIBURU TELLERIA 2003-07-01

AINHOA IBARBURU REJAS 2003-07-17

MARKEL ARRONDO ACHA 2003-07-22

XABIER ZABALETA CABALLERO 2003-10-05

Idazkaritza 943 801 115

Faxa 943 800 073

Bake Epaitegia 943 801 115

Kultura, Euskera eta Ongizate saila 943 801 351

Web orria: www.zegama.net

E-mail: [email protected]

Zegama-Aizkorri mendi

maratoiaren web orria: www.zegama-aizkorri.com

AGENDA

Goierrialdea Autobusak 943 885 969

Aitxuri Herri Eskola 943 800 042

Osasun Zentrua 943 801 306 / 943 027 700

Tobera Musika Eskola 943 801 570

Udal liburutegia 943 802 137

Ostatua 943 801 051

San Adriango Aterpetxea 943 582 076

Sasieta Mankomunitatea 943 161 590 / 943 161 555

Ertzaintza 943 887 350

Zumarragako Ospitala: 943 035 000

Beasaingo Anbulategia 943 027 700 / 943 027 701

Mª DOLORES ZABALETA ZABALETA 2003-01-18

MANUEL COLLADO MARTINEZ 2003-02-23

DOMINGO LANDA ETXEBERRIA 2003-02-28

MARTIN BERASATEGI LARREA 2003-02-28

PEDRO GURIDI MUNDUATE 2003-03-22

PEDRO MARIA MIRANDA MAIZA 2003-05-08

PLACIDO TELLERIA EZIOLAZA 2003-07-23

MONICA MURGIONDO LIZARRALDE 2003-08-09

CARMEN OIARBIDE OIARBIDE 2003-08-10

MARIA ARRIETA ORMAZABAL 2003-08-31

MARCOS AVILA BARTOLOME 2003-09-15

JOSE LARREA ORMAZABAL 2003-10-15

DOROTEO ARRIETA ORMAZABAL 2003-10-28

CANDIDA GORROTXATEGI GORROTXATEGI 2003-11-11

Beasaingo Larrialdiak 943 461 111 / 943 880 967Gurutze Gorria 943 161 516 / 943 162 150

Ur zerbitzuak 902 302 222Renfe (Beasain) 902 240 202

SOS Deiak, Suhiltzaileak 112Taxia (Jose Luis García) 609 662 767

Goitur 943 161 823Goieki 943 161 537

Goimen 943 161 244Ordiziako Zerbitzu Forestala 943 881 793

Turismo Bulegoa 943 802 187Goierri Beheko Industrialdea 943 880 617

TELEFONOAK

2003ko JAIOTZAK

2003ko HERIOTZAK

UDALETXEA

BESTE TELEFONO BATZUK

www.zegama.net web orrialdean 2003 urtekaria ikus dezakezu

4


Udaletik urteko aldizkari honetanidazteko eskatu zidaten, eta horregatikatseginez nire bizitzan zehar Zegamanpasa dudan denboraldiaz idatziko dut.

Zegaman jaio nintzen 1946 urteaneta han bizi nituen nire haurtzaro etagaztaroa.

Nire lehenengo oroitzapenak Jauregietxera naramate. Han nire gurasoak,anai-arrebak eta aiton-amonak biziginen. Etxe honek gainera errota batzuen eta nire aitona arduratzen zenberataz.

Konfiteriaren ondoan zegoen presatxiki baten bitartez, hartzen zen Oriaibaitik errota mugitzeko behar zen uremaria. Ura kanal batetik bideratzenzen errotaren aldaparaino eta errotamugitu ondoren, berriro Oria ibairaitzultzen zen Herreriaren ondoan buka-tzen zen beste kanal baten bidez.

Nire aitonaren kezka handiena egu-raldia zen, euririk gabe ez baitzegoenez arto, eta ez gariaren produkzioaaurrera ateratzerik. Baserritarrak artozeta gariz betetako zakuak ekarri ohizituzten eta egun batzuk beranduagohauengandik lortutako irina jasotzeraetortzen ziren.

Urte batzuk beranduago, makinahidrauliko zaharra motore elektrikobatengatik ordezkatu zuten eta honek,lan erritmoaren ikuspuntutik, hobekun-tza handia suposatu zuen errotarenfuntzionamendua ez zegoelako egural-diaren menpe.

Etxetik gertu, “Circulo” eraikuntzarenbeheko solairuan, monjen haurreskolaaurkitzen zen. Han irakurtzen, idazteneta matematikako lehen eragiketak egi-ten ikasi genuen.

Bost-sei urte genituenean haurres-kolatik oinarrizko hezkuntzara pasaginen. Garai hartan bi eskola zeudenToki Txoko-ren ondoan, non bertan D.Julian eta D. Tomas-ek irakasle bezalaziharduten.

Garai hartan, euskeraz hitzegitengenuen Zegamako herritar gehienok;eskolan, aldiz, erderaz bakarrik irakas-ten ziguten.

Orduan, monagiloa izan nintzen nire beste lagun batzuekin batera etahonek zeregin batzuk zekartzan: meza garaian apaizari laguntzea, kanpaidorrera igotzea elizako erlojuari kordaematera, etab. D. Andres eta D. JoseAndres ziren orduko apaizak, lehenen-goa parrokua izanik.

Lehenengo meza goizeko sei t’erdi-tan izan ohi zen, horregatik goizean-goiz esnatzen ginen mezako ofiziotanlaguntzera joateko. Gauetan kanpaido-rrera igo behar izaten zen erlojuarikorda ematera. Kanpaidorrera igotzekoeskailera luze eta ilun bat zegoen etafarola batekin joan ohi ginen zerbaitikusi ahal izateko. Eskailera erdi aldeansolairu txiki bat zegoen eta Azaroak1ean, Santu Guztien egunean, hainzuzen, gaztainak erretzen genituen,egun guztian zehar, kanpaiak jotzengenituen bitartean.

Aipagarria zen, elizaren teilatu abobe-datua kanpaidorretik ikustea. Gaztetan,nire lagunarekin elizako sabaiko aldebatetik bestera joaten ginen egurrezkoteilatutik zintzilik egoten ziren xaguza-harren bila.

Garai hartan, Zegamatik irtetzekogarraiobide gutxi zegoen. Alde batetik,Zegamatik Beasainera Costantinok gi-datzen zuen autobusan ibili gintezkeen.Bestetik, trena ere bagenuen, bainahonek bi geltoki soilik zituen eta biakherritik oso urrun aurkitzen ziren, TunelHaundiko eta Otzaurteko geltokiak.

Neguan zehar orain baino elur gehia-go egiten zuela iruditzen zait. Herriaezin komunikaturik geratzen zen, bainapaisaia oso polita izan ohi zen. Elurraegiten zuenean, batzuetan eskola itxiegiten zen eta elurrarekin jolastera joaten ginen, elurbolak bata bestearijaurtikiz, elurrezko gizonak eginez,etab. Gure alaitasuna pertsona helduennahigabearekin kontrastazen zen,beraientzat elurrak hotza eta lanerakozailtasuna suposatzen baitzituen.

Urteko beste garai batzuetan, mendi-ra joaten ginen, perretxiku eta zizenbila. Udan, berriz, Gurutze Santura joaten ginen "Papelera"ko ur depositoeta kanalean igeri egitera, bero askoegiten zuelako.

Beste batzuetan berriz, jokuak arris-kutsuagoak izaten ziren: behin, Zega-

mako apeaderoa Brinkolarekin elkar-tzen duen Tunel Haundia zeharkatzeabururatu zitzaigun eta trena pasatzenari zenean, tunelaren zirrikituetan gordeginen.

Tunel honek 3 Km neurtzen zituen.Berau eraikitzerakoan putzu bertikalakeraiki ziren eskabazioko materiala kan-pora ateratzeko. Izugarria izan ohi zenharriak putzutik behera botatzean sor-tzen zen soinua, batez ere Arranoiatz-etik gertu dagoen bostgarren putzutikbehera.

Beste batzuetan lagun guztiak atera-tzen ginen bihurrikeriak egitera. Liburubat idazteko haina bihurrikeri egin geni-tuen, oraingo honetan bat kontatukodut.

Behin fruituz beteta zeuden zuhaitzezbeteriko baratza batetara joatea buru-ratu zitzaigun bertako udara, aran etabestelako fruituak ohostera. Baratz hau"Circulo" deitzen zen etxearen atzekoaldean aurkitzen zen. Bertaraino iriste-ko ibaia zeharkatu behar izaten zenlehenik, eta gero, "Circulo" etxearenparetatik gora igo behar izaten genueneuri uretako kanaloi baten bidez. Beraz,ez zen batere erraza haraino iristea.Gau batean lagun batzuk ibaia zehar-katu ondoren, sabairaino igotzea lortuzuten. Bitartean beste batzuek fron-toian itxaroten zuten, norbait agertzenzenean besteei trato baten bidez ohar-tarazteko.

Zuhaitzetako aranak ohosten ari zirenmomentu batean gutako batek, bromabat egin nahian, txistu egin zuen.Honek sabaiako lagunak urduri ipinizituen eta berehala kanaloitik beherajeisten hasi ziren denak . Batek orekagaldu zuen, kanaloitik jeisten ari zenbitartean, eta ibaira erori zen guztiz blaieginda gelditu zelarik. Gainera ur ziki-netan barne erori zen. Beraz, golpeazgain, blai eginda geratu zen, sekulakokirats usaiarekin.

Urte batzuk beranduago Donostiarajoan nintzen ikastera. Gaur egun, hanbizi naiz, baina maiz etortzen naizZegamara eta nabaria da herriak jasanduen hobekuntza. Horregatik, Zega-mako udalatxea, Alkate jauna buruduela, egiten ari den lana goretsi nahi-ko nuke.

JAVIER LARREA MENDIZABAL

Industri Injeniaria

ZEGAMAKO OROITZAPENAK


5

Urtekarirako Zegamari buruz idazte-ko esan eta, lehenik burura datorkidanada, nik oso urrun ditudala gaztetakobizipen haiek, izan ere 20 urterekinBartzelona aldera jo nuen eta urteaskotan Zegama azaldu gabe egonnaiz, eta azaldu naizenean, Arretxera jodut zuzenean, nire bistako arazoa delaeta ezin baitut bakarrik moldatu kalean.

1933ko otsailaren 4an jaio nintzenZegaman eta 11 senideetatik zaharrenaizateak berarekin eginbehar batzukekarri zizkidan. Normalean, eskolazkanpo nire ardura gainerako senideakzaintzen amari laguntzea izaten zen.

Zegamari buruz idaztean, leheneskola eguna datorkit burura. Gogoandut 6 urterekin hasi nintzela, Toki-Txokoondoan zegoen eskolan, nire amakeraman ninduen. Koadernoak eta lapi-tzak Sakristauenean erosten ziren, koa-dernoak arrastodunak izaten ziren etabakoitzak berea eramaten zuen eskola-ra. Neskentzako “Señorita CarmenJauregi” andereñoa zegoen, hau, 18urte ezkero zegoen Zegaman, irakas-kuntza lanetan eta nire ustez andereñoeredua zen, umeekin oso goxoa etaerrespetu handikoa. Lehenengo eskolaegunean, bokalak jarri zizkidan kopia-tzeko, larritasun handia izan nuen “a”eta “e” idazteko, ez bainekien non hasieta non bukatu eta “SeñoritaCarmenek” lehen eskola egunean nolaidazten diren irakatsi zidala oso gogoandut. Beste behin, hizki maiuskulak jarrizizkidan eta “ D” hizkia ezin nuen nolaidatzi asmatu eta San Martin Parrokiara

joan eta hiru “Agur Maria” errezatunituela ere gogoan dut. Garai hartanParrokia irekita egoten zen, jendeaerrezuak egitera joan ahal izateko. Txikitxikitatik izan dut irakurtzeko eta ikas-teko grina handia; 13-14 urte bitarteanibili nintzen eskolan eta azken urteetanpartikularrean ibili nintzen, nire gura-soak ezaguera handiagoak izatea nahizutelako.

Orokorrean bizimodua monotonoazen, oso bizimodu erlijiosoa zen, errezueta mezak garrantzitsuak ziren, eta gai-nerakoan senideak zaindu, baserrikolanak egin eta etxea garbitu; garai har-tan “alirón” izeneko pastilak gasoli-narekin nahastuta urtu eta zorua igurz-ten zen brilua ateratzeko.

Udazkenean uzta desberdinak bildueta Julio anaiarekin gari sortak etxera-tzen genituen, zeinek baino zeinek han-diagoak, Mazkiaran Barrena etaSakristauene etxearen tartean “labade-ro” bat zegoen, inguruko etxeetako biz-tanle guztientzat eta uste dut lau harrizituela. Normalean erropa etxean gar-bitzen zen, beratzen edukita eta geroxaboia kentzera joaten ginen errekara.Ama askotan jaikitzen zen goizeko4:00etan arropak garbitzera. Askekurez betetzen denbora asko behar iza-ten zuten eta tubo antzeko tapa batjartzen zen aska bete zedin erropaaklaratu ahal izateko eta aska betetzenari zen bitartean, jantzi bat uzten zenharri gainean okupatuta zegoela adie-razteko.

Ogia, amak egiten zuen egunero etaekonomikako labean erretzen zuen,ogia egiteko Olaberriko okindegi batetikerosten genuen legamia. Garai hartan“razionamenduko” ogia banatzen zen,ogi beltz bat baina gure etxean ez dutgogoan ogi hura jaten zenik.

Txerria ere urtero hiltzen zen etaodolkiak eramaten genituen urterourtero zenbait familiarte eta etxeetara.

Eguneroko bizimodutik aparte, zen-bait pasadizo baditut Zegamako kaleetan. Gogoan dut, eliza atzekokaletik Santa Barbara kalera pasadizobat behintzat bazegoela. Behin, niArretxeko atean nengoen, lehenagokoate haietako zuen, atea bi zatitan irekieta ixten zena, erdiz behera eta erdizgora, ni han nengoela, nire anaia Julio

ziztu bizian azaldu zen pasadizo harta-tik, atzetik Manuel Urbizu zuela, ikustendenenez, senidea defendatze jaiotzetikdatorkigun instintoa da, nahiz eta ezjakin zer egin duen, eta Juliori etxekoatea ireki nion Manuelengandik ihesegin zezan; Manuel ate ondora iritsizenean, atarian zegoen arta-lastomakila batekin burutik behera emannion. Harrezkero, bere iheska ibili nin-tzen kalean baina denbora pasatu etahorretan amaitu zela uste dut.

Asteburu eta festetan berriz, kanpotikjende ugari etortzen zen Zegamara,atsedenaldietan neskak kalean goraeta kalean behera ibiltzen ginen pa-seatzen, ez ginen tabernetan sartzen,garai hartako ohitura zen. Esaten duten“seiscientosa” asmatu zenean hasi zelajendea kanpora irtetzen. Nire garaian,“Don Eugenio”ren kotxea eta papelera-ko kamioiak bakarrik ikusten zirenZegaman eta 20 urterekin Bartzelonarajoan nintzenean 18 kotxe ikusi nituela-ko ikaragarria iruditu zitzaidan.

Garai hartan, herri txikietan ez zego-en gazteentzat aukera handirik. Eskolabukatutakoan, baserri lanak eta mutilaktailerretan sartzen ziren, emakumezko-ak berriz, neskame edota tailerretan.Nik ez nuen etxetik irteteko aukerarikizan senideak zaintzen lana izan nuela-ko. Makina bat haur, edozertarako tre-bezia handikoak aukerarik gabe geratuzen garai hartan herri txikietan. Nireanaia Sabinok argizariz irudiak egitekoizugarrizko trebezia zuen. BehinAizkorriko ermitan geunden anaia etabiok aitarekin eta aita lagun batetikkontutan hasi eta asper-asper egindageundela, bertan urtuta zegoen kande-letako argizariarekin izugarrizko irudiakegin zituen.

Nik 20 urterekin alde egin nuenZegamatik, 17tik 20ra bitartean “argia”bilatzen eta gogoeta sasoia izan nueneta 20 urterekin Bartzelonara joan nin-tzen “Frantziskotar Lekaime” izatekoprestakuntzak egitera eta nire bizitzabideratzera, gaur arte; egun Donos-tiako Egia auzoan dagoen “La Paz”egoitzan nago nire zereginetan.

JOSEFA AZURMENDI OTAEGI

Frantziskotar lekaimea

ZEGAMA GOGOAN

6


KIOSKOAREN ERABERRITZEA

Eliza aurreko kioskoa 1.987an egin zene-tik arpegi garbitu bat hartzeko premianzegoen. Lau haizetara irekita dagoenkioskoari sabaia berritu zaio eta berriromargotu egin da. Itxuratu honek askoalaitu du bere presentzia gure artean.

UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEANPARTE HARTZEAGATIK

DIRULAGUNTZAK

Aurtengoan ere, Udalak 661,11� edo110.000 pezetako dirulaguntza partidabat ireki du Udako Euskal Unibertsitateanparte hartu nahi duten herritarrentzat.Azkeneko urtearekin alderatuz, aurtendiruz lagundu diren bi eskaera egon dira,nahiz eta partida ekonomikoan nahibaino diru gehiago soberan gelditu den.Ea, zegamar gehiago animatzen denaurten ikastaro hauetan parte hartuduten bi herritar hauen babesean.

OSTATU AURREKO EREMUARENBERURBANIZAZIOA

Santa Barbara kalean zerbitzuak lurpe-ratzen eta berurbanizatzen egindakolanen ondorioz, Ostatu aurreko eremuagelditzen zen apaintzeko. Ostatuko bir-gaitze lanek ere atari aurrea txukuntzeaeskatzen zuenez gero, Udalak urtarrila-ren 27ko Gobernu Batzordean lanenkontratazioa eta exekuzioa arautzekobaldintza ekonomiko-administratiboenplegua onartu zuen. Lizitazio oinarria46.044,86 � edo 7.661.220 pezetan(BEZ barne) finkatu zen. Legeak eskatu-tako eskaintza ekonomikoak esku arteanizan ondoren, Udal Gobernu Batzordeaklanak “Construcciones Lopetegi AnaiakS.L.” enpresari 45.066 � edo 7.498.351pezetan (BEZ barne) adjudikatzea eraba-ki zuen. Lanak maiatzean amaitu ziren,Santa Barbara kalean zegoen tratamen-du berdinari jarraipena emanda; hainzuzen ere, hormigoizko adokina eta ertzetan kalizazko pabimentua jarrita.Halaber, berurbanizatutako eremua

guztiz jazteko korostiekin apaindutakojardinerak eta “Escofet” etxeko aulkiakjarri ziren. Noski, obra honen ondoriozfatxadan zehar zihoazen kable guztiaketa argiteria kendu egin zen.

Bestalde, berurbanizazio lan hauekinbatera Udal Gobernu Batzordeak apirila-ren 7an hartutako erabakiaren arabera,“Ibañez Pintores” enpresak Ostatuko fa-txada (kale aldekoa) margotu zuen. Berekostua, 3.421,77 � edo 569.334 peze-takoa (BEZ barne) izan zen.

ZULOAGA, ZATIZALIBAR, DINTI, MURGIZELAI ETA

DINTI GARAKOKO BIDEETAN KONPONKETA ETA ZOLADURA LANAK

Iaz, Udal Gobernu Batzordeak azaroaren18an Zuloaga eta Zatizalibar baserribideak konpontzea eta berriro asfalta-tzea erabaki ondoren, aurtengo lehenhilabeteetan gauzatu dira lan hauek.Udal Gobernu Batzordeak otsailaren24an erabaki zuen Bixente Otegi Lizasok

Ostatu aurrea obretan

Zatizalibar bidea konpondutaZatizalibar bidea konpondu aurretik

Zuloagako bidea konpondutaZuloagako bidea konpondu aurretik

UDALA


7

ZEGAMAKO UDAL ARTXIBOKO DOKUMENTUEN ANTOLAKETAIazko irailean hasitako Udal Artxiboko

dokumentuen antolaketa lanak dagoenekobukatuta daude. Lan horretan ibili dira artxiboetako bi teknikari 9 hilabete luzez.Beraz, lanaren hasieran iragarriko helburualortu dela esan daiteke, hots, Udaleren titu-laritateko ondare dokumental osoa kon-tsultagarri eta eskura izatea.

Udaletxean ezarri den Udal ArtxiboSistemak, Udala bera zein herritarrak izan-go ditu aurrerantzean bezero gisa. Sistemahonek dokumentu kopurua kontrolatu,espedienteak antolatu, deskribatu etakokaleku fisikoa zehazteaz gain, izan dai-tezken kontsultak bilatzeko gaitasunadauka. Ondorengo urteetan udal bulegoe-tatik artxibora eramango diren dokumen-tuak ere Udal Artxibo Sistemaren bitartezkudeatuko dira. Sistema guztiz automati-zatua dago eta kontsulta puntuak dituUdaletxeko zenbait ordenagailutan.

Udal Artxiboko Sisteman dagoen Fondogarrantzitsuena Udal Fondoa da. Fondohau, Udalak bere iharduera administratibo-ren ondorioz sortu eta jasotzen dituendokumentuek osatzen dute. Udala bat iza-nik, nahiz eta historian zehar izen desber-dinak eduki; Hala nola Udala, Ayun-tamiento, Concejo, Conzeio, Regimien-to...- Udal Fondoa ere bat bakarra da.Bertan, gaur egun, XV. mendeko doku-mentuak XXI. mendekoekin batera daudeantolatuta, nahiz eta dokumentu berriene-tako batzuk, 30-50 urte zahartzen dire-nean hautaketa prozesu bat jasan beharkoduten. Horren ondorioz, batzuk betirakobizitza izango dute, beste batzuk, aldiz,errautsi egingo dira.

Udal Fondoaz gain, udal jatorria ez dutenbeste dokumentu batzuk ere jasotzen diraArtxiboan. Batzuk beste garai batzuetanizan ziren erakundeen lekukoak dira. Bestebatzuk, ordea, handik eta hemendik ibili

ondoren udalaren eskuetara etorri direndokumentu bildumak. (ikusi 1 koadroa)

Udal Artxiboaren biltegia –nahiz etakontsultak udal bulegoetan egin- Udale-txeko 3. solairuko areto batean egokitu da.Bertan daude 967 kaxa, guztira 5.172espediente eta liburuen gordailu lanak egi-ten dituztenak. Espediente batzuk zaha-rrak dira, beste batzuk berriagoak. Eta adi-nari dagokionez, Artxiboaren antolaketakzera erakutsi digu, zera, XX. gizaldian uda-lak ekoiztu duen dokumentu kopurua,aurreko 5 gizaldietan bildutako guztiabaino 4 aldiz gehiago dela. Datu hau kez-kagarri samarra izan daiteke, izan ere,hurrengo urteetan paper hazkuntza honekneurri berdinean jarraituko balu, Udalakbere artxiboa gordetzeko beharko lituzke-en lurzoru m2ak ere dexente gehitu behar-ko baitira. Oraingoz, Udal Artxiboaren biltegian zortzi edo hamar urtetarako lekuabadago. (ikusi 2 koadroa)

1 koadroa 2 koadroa

Zuloaga bidean egindako lanengatik aur-keztutako 35.717,64 � edo 5.942.915pezetako faktura (BEZ barne) onartzea.Halaber, areka edo kunetak egiteagatik“Mª Telleria Telleria y CB”-k aurkeztutako1.429,35 � edo 237.824 pezetako fak-tura ere onartu zuen GobernuBatzordeak. Zuloaga pistan esandakokostuei “Lazaro Etxeberria S.A.” enpre-sak hormigoia hornitzeagatik kobratuta-ko 7.111,72 � edo 1.183.291 pezetakofaktura (BEZ barne) erantsi behar zaio.Bestalde, Zatizalibargo bidea zolatze-agatik Bixente Otegi Lizasok aurkeztuta-ko 3.753,88 � edo 624.593 pezetakofaktura (BEZ barne) onartu zuen otsaila-ren 24an Gobernu Batzordeak. Halaber,otsailaren 10ean Udal GobernuBatzordeak Dinti auzora doan bideaneskailera egiteko lanak “ExcavacionesTeide S.A.” enpresari 3.777,77 � edo628.568 pezetan (BEZ barne) adjudika-

tzea erabaki zuen. Lan hauek egin ondo-ren, Udal Gobernu Batzordeak martxoa-ren 24an faktura (esleitutako kopuru ber-dinean) onartzea ebatzi zuen. Azkenik,Murgizelaira doan bidea ere konpontzea(behin-behineko partxeoa) erabaki zuenUdal Gobernu Batzordeak irailaren 23an,eta lanen exekuzioa “Excavaciones TeideS.A.” enpresari 1.688,26 �an edo280.903 pezetan (BEZ barne) adjudika-tzea ebatzi zuen.Udal Gobernu Batzordeak abenduaren3an erabaki zuen Dinti-Garakoa baserri-tarra doan bidea asfaltatzea eta arekaedo kunetak hormigoiez eraikitzea.Orotora kostoa 24.691,27 � edo4.108.282 pezetako (BEZ barne) izangoda.Lan hauek guztiak Udala eta baserribideetan parte dutenen artean erdibanafinantzatu dira.

AURTENGOAN ERE EPE MOTZERAKO MAILEGUA

Iazko antzera aurtengoan ere Udalekotesoreri gabeziari aurre egiteko tartekoedo epe motzeko mailegua kontratatuzuen Udalak KUTXArekin. 480.890,68 �edo 80 milioi pezetako altxortegiko kredi-tua kontratatu zen, Euribor gehi 0,20puntuko interes tasarekin. Jakina denmoduan “Izartu” programaren garape-nak berarekin darama egindako gastueilehenik eta behin Udalak aurre eginbehar izatea, ondoren Eusko Jaurlari-tzatik egindako inbertsioaren erdia (BEZkanpo) jaso ahal izateko. Honenbestez,otsailaren 18an indarrean jarri eta maia-tzaren 16an indargabetu zen mailegua-ren kostua 2.129,94 � edo 354.392pezetakoa izan zen Zegamako Udalarentzat.

8


ANIMALIA ARRISKUTSUEN ERREGISTROA SORTU DA

Udal Batzarrak apirilaren 7an animaliaarriskutsuen erregistroa sortzea erabakizuen.

Honen xedea udalerrian dauden etxekoanimaliak, animalia etxekotuak eta ani-malia basatiak babesteko, elkarbizitzeko,edukitzeko, erabiltzeko, erakusteko etamerkaturatzeko arauak jartzea da, jabe

edo edukitzaileak nonahi bizi direla ere,udalerrian erroldatuak dauden ala ezkontuan izanik.

Horretarako animaliek tratuari, higieneari,zainketari, identifikazioari eta babesaridagokionez jaso beharreko arreta mini-moak zein diren ezartzen da eta, halaber,establezimendu bereiztuetan, osasun-arretan, merkaturatzerakoan eta saltze-rakoan bete beharreko arauak ere ezar-tzen dira.

Honako arlo hauek ordenantza honenezarpen eremutik kanpo daude, bestela-ko araudi berezia dutelako:a) Ehizab) Arrantzac) Basoko faunaren babesa eta kontser-bazioa bere ingurune naturalean.d) Zezenekin eta/edo bigantxa, idi etazaldiekin egiten diren festak.e) Animaliak ikerkuntza eta bestelakohelburu zientifikoetarako erabiltzea.

UDALA

ZERBITZU SOZIALAK ESKAINIKO DIREN LOKALEN EGOKIERA LANEN AMAIERA

2001eko ekainaren 5ean ZegamakoUdalak eta “Saiatu S.A.” enpresakizenpetutako hitzarmenean oinarriizanik, gauzatu dira Olaran auzoanzerbitzu sozialen lokalen egokierak.Hain zuzen ere, Zegamako Udalak“Saiatu S.A.” enpresarengandik, erai-kin haundiaren beheko solairuaren(390m2ko lokalaren) jabetza eskuratuzuen. Udalak trukean etxebizitzakeraikitzeko lurzorua eman, hirigintzaprobetxamenduaren % 10 zeditu etaudal zergatik libre utzi zuen “SaiatuS.A.”.

Udal Batzarrak 2002ko irailaren25ean erabaki zuen 390m2ko lokala-ren egokiera lanen adjudikazioa“Pedro Iparragirre S.A.” enpresari316.605,35 � edo 52.678.697 peze-tan (BEZ barne) egitea.

Zegama eta zegamarrentzat osogarrantzitsua den proiektu hau gau-zatzeko Erakunde eta pertsona asko-ren laguntza jaso du ZegamakoUdalak; hauetako bat guztien arteannabarmendu beharrekoa da. 1999tik2003ko ekainera arte GizartekintzaDiputatua izan den MaximoGoikoetxea da egun Zegaman dugunzerbitzu paregabe hauen “errudun”nagusia. Beraz, nahiz eta obrakamaitzeko egon, Udalari bidezkoaeta zuzena iruditu zitzaion lokaleninaugurazioa Maximo Goikoetxeakegitea. Ekitaldi xume baina hunkigarrihau ekainaren 6an egin zen. BertanMaximo Goikoetxea Diputatuak azpi-marratu zuen berarentzat ohore han-dia izan zela Zegamak honelako lokalbat izan zezan ahalegina egin etalaguntza ematea. Alkateak, bestalde,

eskertu eta goraipatu egin zuenAldundiaren eta Maximo Goikoetxearenaldekotasuna eta herritar guztiekgozatzeko lokalak izan daitezela opazuen.

Inagurazioa egin eta ondoreneanobrak amaitzeko lanek jarraitu zuten.Hala nola, hasierako adjudikaziotikkanpoko hainbat lan gehigarri adjudi-katu zizkion Udalak “ConstruccionesPedro Iparragirre S.L.” enpresari59.652,37 �tan edo 9.925.319pezetan (BEZ barne).

Irailaren 15ean jarri zen martxananbulatorioa Olaranen, hainbat urtezIbarreta ondoko mediku-etxean egonondoren. Hogar sozialak bere ateaklehen aldiz, azaroaren 12an eta 13an,San Martingo ekitaldiaren barne, irekibazituen ere, Jubilatuek zuzendutaabenduaren 6an bukaeran ireki zituenateak. Eguneko zentroa, bestalde,

oraindik ez da ireki, bere gestioaDiputazioak eraman behar duelako,eta zerbitzuaren kontratazioa oraindikegin gabe duelako. Edozein kasutan,Udala Aldundiarekin harremanetandago, eta lehenbailehen abian jarrikoden itxaropena dago, Aldundiakborondate ezinhobea erakutsi baitu.

Azkenik, azpimarratu lokalen egokie-ra lanez gain hainbat hornidura ereegin direla (altzariak, telebista, sukal-dea, tresneria, etabar) eta kostu guz-tia gutxi gorabehera 901.500 � edo150 milioi pezetan (BEZ barne) zifradaitekeela, inguruko urbanizaziolanetan eta babestutako etxebizitzenerosketan egindako lanak kontuanhartu gabe.

Guztion esku dago zerbitzu hauetazgozatzea eta era berean erabileraegokia ematea. Guztion altxorra daeta guztion artean aprobetxatu etazaindu behar ditugu.

Inaugurazio ekitaldia


9

f) Hegazti-tiroko lehiaketak.g) Hainbat herri-kirol, elementu nagusiaetxeko animaliak direnean.Txakur-jabe edo edukitzaileek derrigo-rrez identifikatu eta erroldatu beharkodituzte beren txakurrak, txakurra jaio edoerosi den momentutik hilabeteko epean.Berdin egingo da bestelako edozein kon-painiako animalia bada ere.Animaliak beren zentsu identifikazioaeraman beharko dute beti nahitaez.

TXARAPE ETA ALDERDI-EDERRENARTEKO ORUBEAN LUR-AZPIKO

GARAJEEN ERAIKITZEA

Jakina da Udal Batzarrak 2003ko urria-ren 7an Txarape eta Alderdi-Ederrenarteko orubean 20 lur-azpiko garaje(19,23m2ko 18 garaje indibidual eta 50m2 inguruko 2 garaje) eraikitzeko eta gai-neko lurzoruan plaza bat egokitzekoproiektua eta exekuzioa arautuko dutenbaldintzen pleguak onartzea erabakizuela. Jarraian, Udal Batzarrak abendua-ren 2an, lizitazio publikoan aurkeztu zen“Saiatu S.A.” enpresa bakarrari, adjudi-katu zion lanen exekuzioa. Garajeakeskuratzeko, Udalak irekita zuen epean16 lagunek eman zuten izena.Urtarrilaren 27an, notarioaren aurreanegindako zozketa publikoaren ondorioz,hurrengoak izan ziren adjudikazio-har-tzaileak:Jose Maria Larrea Arocena, IñigoAizpeolea Legorburu, Antonio OtaegiBerasategi, Ramon Otaegi Berasategi,Zorion Barandiaran, Maria Jesus MugikaOrdozgoiti, Jabier Arrondo Etxabe, MariaTeresa Aranza Telleria, Juan InazioGereñu Gorrotxategi, Javier De PradoQuinoa, Diego Maria Arratibel Rezola,Luis Jose De la Hera Garate, JoaquinIrastorza Larrea, Maria Lourdes LarreaArana , Maria Angeles Larrea Berasategieta Amaia Acha Calvo. Aurtengo martxoan izenpetu zen zuinke-ta edo obra hasi aurreko akta. Beraz, iaamaitzear dauden lur-azpiko garajeaketa hauen gaineko plazak Txarape etaAlderdi-Eder arteko eremua egokitu etalotuko ditu.Azkenik, gogoratu 70. hamarkadanonartutako Plan Partzialak eskatzenzuen moduan, Txarapeko Kooperatibak,egindako lur-zesioen artean, orubehonetako lursailak Udalari zeditu zizkiola-ko, burutu ahal izan dela aktuazio hau.

“ZEGAMA-AIZKORRI.COM” JABETZA EROSTEA

Udal Gobernu Batzordeak otsailaren10ean erabaki zuen “zegama-aizkorri.com” izena duen interneteko ere-mua erostea. Honen bidez, urtetik urteraindar handiagoa hartzen doan frogarenhelbide elektronikoa Udalaren eskuegongo da.

zitza berri aurreikusten ditu. Kontuan iza-nik aurreikuspen hau onartuz gero, uda-lerriko arau subsidiarioak bere (PTP-aren)aginduetara egon beharko luketela, etaegun tramitatzen ari den arau subsidia-rioen errebisioak datozen 8 urtetarako ia150 etxebizitza eraikitzea aurreikustenduela, kontraesan hau zuzentzea etaZegaman datozen 16 urtetan eraiki ahalizango diren etxebizitzak 212an finkatzeaeskatzen da.• Jardute Eremuko Lurraldearen ZatikoPlanak (PTP-ak) adierazten du Zegamaneremu industriala sendotu egin behardela eta mugatu egin behar direla etorki-zuneko garapenak. Zentzu honetan,

Obrak hasi aurretik

Zimentazio lanak

Garaje gaineko plaza

“BEASAIN-ZUMARRAGA”-GOIERRIJARDUTE EREMUKO LURRAL-DEAREN ZATIKO PLANAREN

HASIERAKO ONARPENA JASO DUEN DOKUMENTUARI ALEGAZIOAK

Udal Batzarrak martxoaren 24an erabakizuen Gipuzkoako Foru Aldundiak onar-tutako “Beasain-Zumarraga”-GoierriJardute Eremuko Lurraldearen ZatikoPlanaren hasierako onarpena jasotakodokumentuari alegazioak jartzea.Ondoren zehazten dira alegazio hauenxehetasunak:• Dokumentu teknikoak (PTP-ak) dato-zen 16 urtetan Zegamarako 137 etxebi-

UDALA

Kaleak euskaraz (Lehen eta orain)

10


tramitatzen ari den arau subsidiarioenerrebisioko dokumentua aintzakotzathartuta 3tik 4Ha-ra bitartean eremuindustriala haunditzea eskatzen da.• Anduetzako egurraren erakusketairaunkorra Jardute Eremuko LurraldeenZatiko Planean (PTP-an) jasotzea etaaitortzear dagoen Aizkorri-Aratz ParkeNaturaleko interpretazio gune finkatzeaeskatzen da.• Zegamako oihal tailerra ere dokumen-tuaren barnean jasotzea eskatzen da,mota honetako jarduerarik Euskal Herriguztian ez dagoelako eta irakaskuntzaere bultzatzen duelako. Zentzu honetan,elementu garrantzitsua izanik, sustatzeaeta bultzatzea proposatzen da.• Santiago Bidea ere Zegaman zeharSan Adrian aldera doala kontuan izanik,dokumentuan jasotzea eskatzen da, ibil-bide honek duen historia eta garrantziaahaztu gabe.

UDAL PLANEAMENDUKO ARAU SUBSIDIARIOEN

ERREBISIOA ETA ALDAKETA

1992ko azaroaren 10ean GipuzkoakoForu Aldundiko Diputatuen Kontseiluakonartutako arau subsidiarioak daudeegun indarrean Zegaman. Urteak pasatudira eta planeamenduak berrazterketabehar duela kontuan izanik, UdalGobernu Batzordeak 2002ko uztailaren10ean erabaki zuen Zegamako udal pla-neamenduko arau subsidiarioen errebi-sio lana Ignacio Ibarretxe Pariente, udalarkitektoari adjudikatzea. Adjudikaziohonen ondorioz, dokumentu egileak aur-keztutako udal planeamenduko errebi-sioko Abantzea, iazko abenduaren 20anonartu zuen Udal Batzarrak.Errebisio prozedurak bere baitan udalerriosoa hartzen duela kontuan izanik, etahonen konplexutasunak prozedura gel-dotu dezakeela aintzat hartuta, Udalakudalerri eremuko zati batzuen aldaketaabian jartzea ebatzi zuen. Hain zuzenere, aldaketa honen xedea udalerrianetxebizitza berriak eraikitzeko tresnalegalak onartzea (Gerrikonetik Joxearre-txeraino, Elizako etxearen orubean etaOlaberrian), eta ahalik eta lehen bereexekuzioa ahalbideratzea izan da.Honenbestez, Udal Gobernu Batzordeakotsailaren 24an erabaki zuen udal plane-amenduko arau subsidiarioen aldaketa-rako dokumentua idazteko esleipenaIgnacio Ibarretxe udal arkitektoari10.457,61� edo 1.740.000 pezetan(BEZ barne) egitea.Udal Batzarrak, (aurrez hasierako onar-peneko baimena emanik) maiatzaren12an udal planeamenduko arau subsi-

diarioen elementuen aldaketari behin-behineko onarpena eman ondoren,Gipuzkoako Foru Aldundira bidali zuenespediente administratiboa, Erakundehonek aldaketaren dokumentuari behinbetiko onarpena eman diezaion.

ZEGAMAKO KALEEN EUSKARATZEA

2002ko azaroaren 18an Udal GobernuBatzordeak Zegamako kaleak euskarazjartzeko adjudikazioa Jabier ArrietaArraiagori egitea erabaki zuen.Aurtengoan Jabier Arrietari lan asko pila-tu zaio, eta aurreikusita zegoen bezalaezin izan ditu denak amaitu, baina berelan bikainaren isla utzi du gure kaleetan.

OSTATUKO USTIAPENEAN ALDAKETAK

Aurtengoan amaitu dira Ostatuko erabe-rritze edo birgaitze lanak. Honen ondo-rioz, Ostatuko zerbitzu guztiak ustiatzailebakarrak ustiatzeko xedez, UdalBatzarrak maiatzaren 12an, ustiatzaileziren Eneko Sorzabal eta NaiaraLandazabali adjudikatzea erabaki zuen.Honenbestez, taberna, jatetxea eta osta-tua bere osotasunean eman zitzaien, etaadjudikazio osagarri honek, baldintzaberri batzuk ezartzea suposatu zuen.Udal Batzarrak maiatzaren 12an, ustia-tzaileen alde taberna, jatetxe eta pentsiozerbitzuen ustiapenerako egindako eslei-penean, Ostatuko lehen eta bigarrenoinetan egindako obrak, jarritako altzairueta horniduren zaintza eta kontserbazioabermatzeko, 30.050,61 � edo 5.000.000pezetako abala ezartzeko baldintza jarrizien (abal honek hileko eragingo lukeenkostua 90 � edo 15.000 pezeta inguruizanik); Eneko Sorzabal eta NaiaraLandazabalek egindako adjudikazioa ezonartzea erabaki zuten, ezarritako bal-dintzak beraientzat garestiak zirelako.

Ondorioz, irailaren 8an, UdalBatzarrak erabaki zuen EnekoSorzabal eta Naiara Landazabalekegindako errenuntzia onartzea etaindarrean zituzten baldintzetan aben-duaren 10 arte ustiapena luzatzeaerabaki zuen. Halaber, esandako udalerresoluzioan berriro ere, Ostatukozerbitzu guztien ustiapena lehiaketapublikora ateratzea erabaki zen.Onartutako Oinarriak, 2002ko otsaila-ren 4an Udal Batzarrak onartutakoberberak izan ziren. Hala nola, hileroordaindu beharreko prezioa lehenzegoen moduan mantentzen da,kontuan hartzen badugu oraingoan10 logela eta ustiatzailearentzat etxeaere ematen direla ustiaketarako.Aldaketa nabarmena izan da eskatu-tako fidantza edo abala. Jakina da,herriak 720.000 � edo 120 milioipezeta gastatu ondoren, udalak nola-baiteko bermea behar duela sortudaitekeen edozein arazori aurre egite-ko. Deialdi zabala egin ondoren (iraila-ren 24ko Gipuzkoako AldizkariOfizialean argitaratu zen deialdi irekia-ren iragarkia) ez zen inongo eskain-tzarik aurkeztu.Honenbeztez udal batzarrak azaroa-ren 5an Ostatuko zerbitzuen ustiape-na kontratatzeko bigarren deialdiaegitea ebatzi zuen, aurrez onartutakobaldintza berdinetan.

ENERGIA AURREZTEKO DIRU-LAGUNTZA ESKAERA

Eusko Jaurlaritzako Industria, Merka-taritza eta Turismo Sailak eraginkorta-sun energetikoa hobetzeko inbertsioeta azterketa proiektuetarako lagun-tzen programa atera ondoren,Zegamako Udalak Olaran auzoan,kultur-etxeko parkean, Ostatu aurre-an eta Elizalde kalean argindar ekipo-ak jartzeko dirulaguntza eskaera aur-keztu zuen. Oraindik, EuskoJaurlaritzak ez dio erantzunik emanegindako diralaguntza eskaerari.

UDALA


11

ANDUETZAKO ERAIKINEN ERREHABILITAZIOA AMAITUTA

Anduetzako eraikinak eraberrituak

Inaugurazio ekitaldia

2000.urteko urrian Gipuzkoako ForuAldundiko Nekazaritza eta IngurugiroDepartamentuak eta Zegamako Udalaksinatutako hitzarmenak abian jarri zuenAranburu edo Hospital deiturako eraiki-naren eraberritze lana. OrdurakoZegamako Udalak ArantzazukoFrantziskotarrekin, Gipuzkoako ForuAldundiarekin eta Manolo ArtolaAgirretxerekin (herriko basozaina etazuhaitz enborren erakusketaren egilearekin) elkarrizketak izan eta berenadostasuna lortua zuen, Euskal Herrianditugun zuhaitz enborren bildumaZegamara ekartzeko eta bertan ikusgaijartzeko.

Urrats ugari eman dira gaur egungo egoerara iristeko. Diputazioak Andue-tzako edo Hospitaleko eraikinaren bir-gaitze lanak kontratatu eta finantzatuzituen, Udalak Iñaki Aspiazu Iza arkitek-toaren eskutik egindako proiektu tekni-koen arabera.Diputazioko zerbitzu forestalen lehenmendeurrena ospatu behar zela eta,esandako zuhaitz bildumari, mendi laneta zerbitzuan erabilitako tresneri, lana-bes eta beste hainbat elementu bilduma-ri eransteko asmoa eta borondateazegoen. Honela, eta zegoen espazioansartu nahi ziren gauzak sartzeko txikiazela kontuan izanik, Zegamako Udalak2001eko azaroaren 23an Miguel

Arostegi Azurmendiri, Anduetza baserriaeta bere inguruko 5411m2 lursailak erosizizkion. Erosketa 159.268,2 � edo 26,5milioi pezetan gauzatu zen, eta EuskoJaurlaritzako Ogasun Sailak sustatutako“Izartu” programaren bidez finantzatuzen bere erosketa %50ean.Iñaki Aspiazu Iza arkitektoak egindakobirgaitze proiektuan oinarrituta Aldundiakkontratatu eta finantzatu ditu aurtenamaitu diren bi eraikinen errehabilitaziolanak. Esandako arkitektoarekin bateraSabino Ruiz Madina aparejadoreakobren zuzendaritza eraman du, eta aldiberean egonkortze eta egitura lanensegurtasun eta osasun lanen koordina-tzailea izan da. Birgaitze lanen aurretik bieraikinak autonomoak eta independien-teak baziren ere, errehabilitazio lanenondorioz, eraikinak barnetik komunikatuegin dira. Eraikinen inguruko urbanizaziolanak oraindik egin gabe badaude ere,eraikinen errehabilitazio lanen inaugura-zio ekitaldia ekainaren 25ean egin zen.Ekitaldi honetan Eusko JaurlaritzakoLurralde Antolamendu eta IngurumenSailburua den Sabin Intxaurraga etaDiputazioko Nekazaritza eta IngurumenDiputatua zen Jon Mikel Murua izanziren.Maiatzaren 25eko udal hausteskundeenondoren, Diputazioko hainbat departa-mentuetan izandako aldaketen ondorioz,Zegamako Udalean, abuztuaren 29an,gai honen inguruan bilera egin zenDiputazioko Landa GarapenerakoDiputatu berria den Nuria Lopez deGereñu eta zuzendari berria den Jose MªAldanondorekin. Bileran, Udaleko ordez-kariez gain Eusko Jaurlaritzako LurraldeAntolamendu eta Ingurumen Sailburuaden Sabin Intxaurraga, Sailburuordeaden Abel Muniategi eta Biodibertsitatekozuzendaria den Iosu Erkiaga egon ziren.Bilera honetan Anduetza, AizkorrikoParke Naturalaren interpretazio zentroaizatea adostu zen, eta honenbestez beregestioa Diputazioak eramatea. Bestalde,Jaurlaritzak konpromezua hartu zueneraikinak eta bere inguruak behar ditueninbertsioetan laguntzeko.Anduetza, Aizkorri Parke Naturalareninterpretazio gune bihurtzen den bitar-tean, Zegamako Udalak, “Linue koope-ratiba”ren bidez, elementu erakargarrihau Zegamara hurbiltzen diren bisitarieierakusten die asteburuetan.

12


INTXAUSTIN ERREPIDE ETA IBAIKO LANAK“GI-2637 errepidean bihurgunea zuzen-tzea eta Oria ibaiaren uholdeen aurkakodefentsa egitea eta bideratzeaIntxaustin” deituriko proiektuaren exeku-zioa aurtengo otsailean hasi zen. Jakinaden bezala, “Sestra S.A.” injineritzakegindako proiektuaren exekuzioa,“Antzibar S.A.” eta “Sukia S.A.” enpre-sen arteko aldi baterako enpresari (UTEri)900.373,71 � edo 149.809.580 pezetan(BEZ barne) esleitu zitzaion.

Munduan desagertzeko zorian dagoen bisoi europarra bizi den eremugutxienetarikoa Intxausti eremua da, etaIngurumenaren gaineko eraginarenazterlanean ezarritako betebehar edobaldintzen arabera burutu da obra, nor-malean hartzen ez diren babes neurriakhartuta.

Obraren ardatz nagusiak, zubi zaharrabota eta berria eraikitzea; “Garmendia-neko” edo “Intxaustiko” bihurgunea ego-kitzea, zabaltzea eta ikuspen hobeaematea; Oria ibaia Intxausti baserri ondo-an zabaltzea eta honenbestez uholdeenaurka ekitea; errotatxo berria berreraiki-tzea, eta Industrialde berrian sarrera etairteerak egokitzea izan dira.

Obren exekuzioaren epea zazpi hilabete-koa bazen ere, zertxobait luzatu egin da,ezustean sortutako hainbat lan berri etaaldaketaren ondorioz.

Lan garrantzitsu hauek Eusko JaurlaritzakoLurralde Antolamendu eta IngurumenSailak, erdi batean, beste erdiaGipuzkoako Foru Aldundiko Garraio etaErrepideetako Departamentuak (300.506 �edo 50 milioi pezeta), eta AldundikoHirigintza eta Obra HidraulikoetakoDepartamentuak (108.182 � edo 18milioi pezeta) eta kopuru osora iristekofalta dena “Goierri Beheko IndustrialdeaS.A.-k, ordaindu dute, eta beraz,Zegamako Udalaren diru aportaziorikgabe gauzatu da.

AITXURI HERRI ESKOLAN LANAKEGITEKO DIRULAGUNTZA

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Uniber-tsitate eta Ikerketa Sailburuak martxoa-ren 4an emandako Aginduaren bidez,hezkuntza administrazioaren menpekoikastetxeak dauden udal jabetzeko erai-kinetan obrak egiteko gastuen finantza-keta arautu zuen. Agindu honetan oina-rrituta Udalak, besteak beste, aldagele-tarako gas instalazioa egin eta ur beroajartzeko eta gimnasioa berotzeko aero-termoa erosteko dirulaguntza eskaera

egin zuen. Eusko Jaurlaritzak aipatutakoinbertsioaren % 60 (diruz) laguntzea era-baki du, eta beraz, Zegamako Udalari4.734,07 � edo 787.683 pezetako diruaportazioa egingo dio.

EGUNKARIAREN ALDEKO MOZIOA

Udal Batzarrak martxoaren 10ean, otsai-laren 20an epailearen aginduz itxia izanzen “Euskaldunon Egunkaria”-rendefentsan eta aldarrikapenean ondoren-go testua zuen mozioa onartu zuen:“Otsailaren 20an, Guardia Zibilak, Juandel Olmo epailearen aginduz, Euskal-

dunon Egunkariaren egoitzak itxi eta 10lagun atxilotu zituen, euskaraz idatzitakoegunkari bakarraren aurkako operazio-an. “Argia” eta “Jakin” aldizkariak,Ikastolen Federazioa eta EuskalgintzaElkarlanean Fundazioa ere miatu zituenoperazio hartan.Eraso horiek, eta euskalgintzako besteerakunde batzuen aurka lehenago izan-dako beste hainbat, euskararen normali-zazioaren aurkako estrategia kalkulatueta iraunkor baten barruan kokatzen dituKontseiluak.

UDALA

Intxaustiko zubia eta errepidea berrituta(Lehen eta orain)


13

Egoera horren aurrean Kontseiluak beremozioan aurkeztutako ebazpen propo-samenak aztertu eta eztabaidatu ondo-ren, Udalbatzarrak, ahobatez, honakohau erabaki du:1) Zegamako Udalak, EuskaldunonEgunkariaren itxiera eta bere arduradu-nen atxiloketa salatzen du, euskararennormalizazioaren eta adierazpen askata-sunaren aurkako erasoak direlako.2) Eraso hau euskararen aldeko jardueraoro susmopean jarri eta kriminalizatzekosaio bat gehiago delako eta euskararennormalizazio prozesua geldiaraztea hel-buru duelako tinko deitoratzen du Udalhonek.3) Udal honek bere elkartasuna adierazinahi die operazio honetan atxilotutakoeieta kartzelaratuen berehalako askatasu-na eskatzen du. EuskaldunonEgunkariko langile, arduradun, eta irakur-leei ere elkartasuna adierazi nahi die, baieta Argia eta Jakin aldizkari, Herri Irratia,Ikastolen Federazioa eta EuskalgintzaElkarlanean Fundazioko kide guztiei ere.4) Udal honek Euskaldunon Egunkaria-ren aurkako erasoa amaitu eta kiosko-etan berriro egon dadila exigitzen du.5) Udal honek Euskaldunon Egunkariaberrabiarazteko dirulaguntza kopuruazehazten denean, hau Kontseiluari jaki-naraziko zaio.“

OLARANGO BABES OFIZIALEKOETXEBIZITZEN AMAIERA

Olarango babes ofizialeko etxebizitzenadjudikaziorako, 2000ko abenduaren19an Notario aurreko zozketa egin zen,aurrez Udaletxean izena eman zuten 30herritarren artean. 19 etxebizitza eraikibadira ere, hauetatik bi txikienak Udalakerosi ditu etxebizitza babestuak martxanjartzeko. Beraz, 17 onuradun suertatueta beste 13 itxaron zerrendan geldituziren. 2001eko hasieran, ekindako erai-kitze lanek aurtengoan ikusi dute amaie-ra. Honenbestez, Udal GobernuBatzordeak martxoaren 24ean “SaiatuSA” enpresari Olarango babes ofizialekolehen erabilpenerako udal baimena ema-tea ebatzi zuen. Bestalde, Udal GobernuBatzordeak apirilaren 7an erabaki zuenOlarango babes ofizialeko etxebizitzaazpian dauden garajeen legalizazio bai-mena “Saiatu S.A.” enpresa sustatzaileeta eraikitzaileari ematea.

UDALERRIKO AZTERLANSOZIOURBANISTIKOAREN

IDAZKETA

Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza etaGizarte Gaietako Sailburuaren 2002koekainaren 12ko Aginduak, birgaitze inte-gratutako areetan edo egoitza-areadegradatuetan ondare urbanizatua edoondare eraikia birgaitzeko dirulaguntzakarautu zituen. Honenbestez Zegamako

Udalak Udalerriko azterlan sozio-urba-nistikoa idazteko dirulaguntza eskaeraegin zuen.Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailbu-ruordeak 2002ko abenduaren 30ekoebazpenaren bidez Zegamako Udalariaurkeztutako aurrekontutik %90(24.340,99 � edo 4.050.000 pta) finan-tzatzea ebatzi zuen.Hau horrela, Udal Gobernu Batzordeakudalerriko azterlan sozio-urbanistikoaudal arkitektoa den Natxo Ibarretxeri31.372,83 � edo 5.220.000 pezetan(BEZ barne) esleitzea erabaki zuen.

Natxo Ibarretxek adjudikatutako doku-mentua egin ondoren, urrian aurkeztuzuen Udalean. Dokumentu honetan uda-lerriko hiri-eremuko eraikin guztienzehaztapena eta ezaugarriak jasotzendira. Modu berean, zein hirigintza aktua-zio eman beharko liratekeen aipatzen da,eta biztanlegoaren azterlan soziologikoaere egiten da (arlo hau, soziologoa denIon Vicentek garatu du, dokumentuarenbarnean). Beraz, dokumentu garrantzi-tsua da Udalak egindakoa, are gehiagoiragana kontuan hartuz oraina eta geroajaso eta uztertzen baititu.Bestalde, Udalak azterlan sozio-urbanis-tikoa jaso bezain pronto EuskoJaurlaritzako Etxebizitza eta GizarteGaietako Sailera bidali zuen bere onarpe-nerako, eta integratutako errehabilitazio

eremua aitortu dezan. Aitorpen hau jasoondoren, eremu horren baitan, herrita-rrek burutuko dituzten birgaitze lanekordurarte jasotzen zituzten baino dirula-guntza handiagoak jaso ahal izangodituzte. Halaber, Eusko Jaurlaritzak aitor-tutako eremu hauen barnean, aurreran-tzean Zegama hirigintzako aktuaziopublikoak egiteko ateratzen dituen diru-laguntza programan ere, sartu ahal izan-go dira.

LANGILEEN KONTRATAZIOA INEM-EN LAGUNTZAREKIN

INEM-ek lan-sustapenaren egitasmoa-ren barnean, Zegamako Udalari9.211,07 � edo 1.532.593 pezetakodirulaguntza eman zion epe eta betebe-har ezberdinetarako 5 langile kontrata-tzeko. Udalak behar zituen lanpostueneskaera egin ondoren, INEM-ek ondo-rengo langileak izendatu zituen Udalakkontratatzeko: Juan Miguel Larrea Antia(pioi lanetarako); Aloña BerasategiGorrotxategi (bulegorako administrari-laguntzaile lanetarako); Nagore MartinOtaegi (Kultur teknikariari laguntzekoadministrari lanetarako) eta Mª LuisaGorrotxategi Irastorza eta Saioa AzkonaLarrea (udako haur monitore lanetarako).INEM-ek eskainitako aukera aprobetxa-tuz, Udalak lanean dabiltzan hiru langi-leen kontratuak 2004ko martxoaren 31raarte luzatzea erabaki zuen.

Olarango babes ofizialeko etxebizitzak

UDALA

14


ELIZALDE INGURUKO BERURBANIZAZIOA

Jakina da bere egunean etxebizitzakeraikitzen zirenean soberako lursailak(jabari publikoak izan behar zutenak) ezzitzaizkiola Udalari zeditzen eta beraz,bizilagunen jabetasunean gelditzen zire-la. Gauzak horrela, Elizalde ingurukoberurbanizazioari ekiteko, Udalak Elor-Txiki, Arrano-Aitz, Toki-Goxo, AndresLarrea Mendizabal eta Mª JesusMendizabal Gorrotxategiri etaKooperatiba San Bartolomeri eraikinondoko lursailen jabetasuna Udalarizeditzeko eskaera egin zien. Aurtengoangauzatu dira jabetasun zesioak (eskriturapublikoaren bidez eginak) eta honenbes-tez, Udalak zeditutako eremua kontuanizanik, proiektu teknikoa egin du XabierGallastegi aparejadorearen eskutik.Irailaren 8an Udal Batzarrak proiektu tek-nikoa eta baldintza ekonomiko-adminis-tratiboen plegua onartu zuen. 140.299 edo 23.346.789 pezetako lizitazio oina-rriarekin (BEZ barne) lehiaketa publikoraatera zen obra hau, Gipuzkoako AldizkariOfizialean argitaratu ondoren, UdalBatzarrak azaroaren 5ean aurkeztutakoeskaintza bakarra izan zen“Construcciones Pedro Iparragirre, S.L.”enpresari, 139.686,24 �tan edo23.241.834 pezetan (BEZ barne) adjudi-katzea erabaki zuen. Lanen exekuzioepea hiru hilabetetan finkatu da.Adjudikatutako lanen eremua Zupurru-tiko zubi berritik kooperatibarainokoaizango da; kontuan izanik, kooperatibaatzealdeko guneak pribatua izaten jarrai-tuko duela, Kooperatiba San Bartolomekjabari publikora ez zeditzea erabaki duelako. Edozein kasutan, eraikinenatzealdeko pasealekuari jarraipena emanahal izateko eta udal polikiroldegi aurrekozubira irtenbidea emateko, Oria ibai er-tzean 45m2ko lurzatiaren doanekozesioa egin zuen Kooperatibak Udalarenalde.

OSTATUKO JANGELA HANDIKOEGURRARI TRATAMENDUA

Ostatuko jangela handiko egur-habeeixilofagoen arazoa somaturik, UdalGobernu Batzordeak apirilaren 28an erabaki zuen, xilofagoen aurkako trata-mendua egiteko lana “Tecma, S.A.”enpresari 2.204 � edo 366.715 pezetan(BEZ barne) adjudikatzea. Lanak abuztu-ko lehen egunetan egin ziren, tratamen-dua egin ondoren lokalak itxita egonbehar zuelako, eta horregatik opor egu-nak aprobetxatu ziren.

SANEAMENDUA

Zegamako Udalak maiatzaren 23anegindako Udal Gobernu Batzordean“Sestra, S.A.” injineritzak egindakoZegamako saneamenduko (Urgaminta-Barrenaldea zatia) lehen proiektu aldatuaonartzea ebatzi zuen. Aipatutako onar-pena Gipuzkoako Foru AldundikoHirigintza eta Obra HidraulikoetakoDepartamentura jakinarazi zen doku-mentu teknikoarekin batera beren onar-pena emateko. Halaber, ekainaren 13koGipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitara-tu zen onarpena, eta jendeaurrean jarrizen erreklamazioak eta alegazioak aur-keztu ahal izateko.Gipuzkoako Foru Aldundiko Hirigintzaeta Obra Hidraulikoetako Departamen-tuak jarraian idatzia bidali zuen non adie-razten zuen: “udalerri horretarako sanea-menduaren konponbideari buruz zuzen-daritza nagusi honen iritzi teknikoa alda-tu egin dela. Izan ere, egokia iruditzenzaigu Zegamako saneamendua Segu-rako interzeptoreari lotzea, araztegi uda-lerri horretarako bakarrik egin ordez.Ondorioz, obra proiektua idazteko beha-rrezkoa den laguntza teknikoa kontrata-tuko da lehenbailehen”.Gauzak horrela, Diputazioak lehen maila-ko saneamendu sarearen proiektuaren

UDALEKO LANPOSTUEN BALORAZIOA

Udal Gobernu Batzordeak martxoaren10ean erabaki zuen gizarte laguntzailea-ren eta euskera, kultura eta turismo tek-nikariaren lanpostuen balorazioa “LKS “enpresari 1.680 � edo 279.528 pezetan(BEZ barne) adjudikatzea. Horrela UdalGobernu Batzordeak maiatzaren 12an“LKS”k egindako balorazio txostenaonartzea erabaki zuen. Honen ondorioz,ordurarte 11. maila zuen gizarte lagun-tzaileari 14.maila jarri zitzaion (hilean gutxigora behera 180 � edo 30.000 pezeta-ko igoera gordina suposatuz) eta euske-ra, kultura eta turismo teknikariari 2 mailaigo zitzaizkion; 14.enetik 16.era (hilean120 � edo 20.000 pezetako igoera gor-dina suposatuz).Bestalde, Udal Gobernu Batzordeakazaroaren 17an erabaki zuen baloratugabe gelditu ziren Idazkari-kontuhartzai-le, administrari, zerbitzu anitzeko ofizialaeta garbitzaileen lanpostuak baloratzea,eta honetarako “LKS” enpresa aholkula-riaren aldeko esleipena egin zuen (3.500� edo 582.351 pezetan).

UDALERRIAN IRISGARRITASUNABERMATZEKO JAURLARITZAREN

DIRULAGUNTZA

Udalak hainbat urbanizazio lanen barne-an irisgarritasun baldintzak betetzekoborondatea izanik, Eusko JaurlaritzakoEtxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailaridirulaguntza eskaera luzaturik, Zega-mako Udalari 251.763,08 � edo41.889.991 pezetako dirulaguntza ema-tea ebatzi zuen. Diru honekin Aizkorpetaberna azpiko espaloia, Ostatu aurrekoberurbanizazioa, Kultur-etxeko parkekoberurbanizazioa, Elizaldeko berurbaniza-zioa eta Olarango berurbanizazio lanetandauden irisgarritasun baldintzak beteko dira.

Elizalde kalea berrurbanizazio lanak hasi aurretik Elizalde kalea beste puntu batetik ikusita

UDALA


15

idazketa kontratatzeko lehiaketa publi-koa abian jarri zuen, eta ekainaren 27koGipuzkoako Aldizkari Ofizialean iragarkiaargitaratu ondoren, “Gain” injineritzaenpresari 53.167,43 � tan edo 8.846.316pezetan adjudikatu zion.Honenbestez, adierazitakoaren arabera,azpimarratu behar da Zegaman ez delaaraztegi edo depuragailurik eraikiko, etaZegamako ur-zikinak Legorretako araz-tegira joango direla, Segurako interzep-torearekin lotu eta gero. Diputazioak sarenagusia edo lehen mailako exekuzioafinantzatuko du. Zegamako Udalak, bes-talde, bigarren mailakoa eta, printzipioz,onuradun partikular bakoitzak etxebizi-tzatik bigarren mailako sarera egiten denakometida, ordaindu beharko du.Edozein kasutan, Udala arduratuko dabigarren mailako sarearen proiektua etasare partikularreko proiektu teknikoberria idazten.

ESZENATOKI BERRIKO ESTALKIAREN EROSKETA

Jakina den bezela Udalak iaz eszenatokiberria erosi zuen, 6.010,12 � edo1.000.000 pezeta ordainduta.Aurtengoan, bestalde, eszenatoki honiegokituko zaion estalki berria erosi du.Erabakia, maiatzaren 23an hartu zuenUdal Gobernu Batzordeak, eta hornidu-raren truke “Ulma Kooperatiba”-ri4.750,29 � edo 790.382 pezeta (BEZbarne) ordaindu zizkion Udalak. SanBartolome jaietan (bere osotasunean)estreinatu zen instalazioa urte askotara-ko izan dadila.

ODOLEAN OXIGENOA NEURTZEKOAPARAILUAREN EROSKETA

Herriko medikuaren proposamenarijarraituz Udal Gobernu Batzordeak uztai-laren 7an erabaki zuen odolean oxigenoaneurtzeko, anbulatoriorako pulsometrodigitala erostea. Egindako erosketarenprezioa 514,47 � edo 85.600 pezetakoaizan zen.

“IDATZIAK” LIBURUA EROSI ETAHERRITARREI BANATU

Udal Gobernu Batzordeak uztailaren 7anerabaki zuen “Idatziak” euskarazko liburupraktikoaren 500 ale erostea, eta herritarsendi guztiei etxera ale bana doan bidal-tzea. Inbertsioaren kostu osoa (1.125 �edo 187.184 pezeta) Udalak ordaindudu. Liburu honen bidez, euskararen era-bilera sustatzea eta indartzea da helburu,eta honenbestez euskerari toki handia-goa egiteko, tresna erabilgarri hau bidalida abenduan Zegamako etxe guztietara.

2004. URTEAN GIPUZKOAKO ITZULIA ZEGAMAN

Zegamako Elkartu Nahi TxirrindulariElkarteak eta Gipuzkoako Txirrindulari

tzen dituela. Ekainaren 14an eratutakoUdal Korporazio berriak funtzionamendualdaketak ere, askotan berarekin izatenditu. Gauzak honela, lau herrietaneskaintzen duen zerbitzua, alderdi guz-tientzat modu egokienean ematekoasmoz, ordutegi aldaketa batzuk adostudira, eta honen ondorioz, ZegamakoUdaletxean ondorengo ordutegia du,irailaren 1etik aurrera:Astelehenetan: 8:30 etatik 13:45etaraAsteartetan: 8:30etatik 12:00etaraOstegunetan: 8:30etatik 11:15etara

Elkargoak egindako eskaera aintzakotzathartuta, Udal Gobernu Batzordeak uztai-laren 21ean erabaki zuen 2004.urtean“Junior” mailako XV. Gipuzkoako Itzulikoerlojuaren aurkako lehen etapa Zegamanantolatzea eta honek berarekin izangoduen 2.300 � edo 382.688 pezetakogastua Udalak bere gain hartzea. Beraz,datorren urtean aukera izango dugu“Junior” mailan ospatzen den itzuligarrantzitsuenetariko bat Zegaman iza-teko, eta bide batez gure herritar txirrin-dulariak aupatu eta txalotzeko.

KULTUR-ETXEKO PARKEKOBERURBANIZAZIOA

Kultur-etxeko parkeko egoera nahikotxarra zela kontuan izanik, GipuzkoakoForu Aldundiak Zegamako Udaletik egin-dako dirulaguntza eskaerari emandakoaldeko erantzuna aintzakotzat hartutaeta Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza etaGizarte Gaietako Sailak irisgarritasunabermatzeko emandako dirulaguntza ber-matuta izanik, Udal Gobernu Batzordeakapirilaren 28an berurbanizazio proiektua-ren idazketa Fernando Corazo etaMaider Romo arkitektoari 15.005,76 �

edo 2.496.748 pezetan (BEZ barne)esleitzea erabaki zuen.Fernando Corazo eta Maider Romo arki-tektoek egindako proiektu teknikoanoinarrituta, lehiaketa publikoa deitu zen.Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitara-tu eta 26 eguneko epea iragan ondoren,“Construcciones Pedro Iparragirre, S.L.”enpresak bakarrik aurkeztu zuen bereeskaintza. Lizitazio oinarria 267.458,88� edo 44.501.413 pezetakoa (BEZbarne) bazen ere, Udal Batzarrak irailaren8an erabaki zuen esandako enpresariaurkeztutako eskaintzaren arabera,259.194,10 � edo 43.123.269 pezetan(BEZ barne) adjudikatzea.Urrian hasiera eman eta lau hilabetekoiraupena izan behar duten obrak oinarriduen proiektuan kultur-etxearen jarraian,Olaran auzo aldera 6 aparkaleku eraiki-tzea aurreikusten zen, baina GipuzkoakoBide Azpiegituretarako Departamentuak,bidearen titularra izanik, debekatu egindu aparkalekuak egitea.Bestalde, proiektuan aurreikusita zegoenpabimentoa aldatzea eta hobetzea, etaaurreikusi gabe zeuden beste lan batzukburutzea erabaki du GobernuBatzordeak abenduaren 3an hartutakoerabakian. Honen ondorioz, enpresaadjudikazio hartzailearen aldeko84.756,56 � edo 14.102.304 pezetako(BEZ barne) adjudikazio gehigarria egin da.

GIZARTE LAGUNTZAILEAK ORDUTEGI BERRIA

Jakina da Begoña Olarte, Udaleko gizar-te lagutzaileak bere zerbitzuak Zegamazgain Segura, Zerain eta Mutiloan eskain-

Obren hasiera

Botatze lanak

Obrak hasi aurretik

UDALA

16


Zegama.net web orrian urtekaria ikus daiteke

dura ere jasotzen da. DiputaziokoErrepideetako Departamentuak bidego-rria eraikitzeko lurren okupazioa etaesplanazioa egingo du, ia trazadura guz-tian, eta bidegorriaren amaieran exeku-zioa eta finantzaketa negoziatu eginbeharko da, besteak beste, GipuzkoakoForu Aldundiko Garapen Eramangarri-rako Departamentuarekin.Beraz, proiektua idatzi ondoren,Diputazioak onartu, obren exekuziorakobehar diren lursail eta ondasunen okupa-zioa egin, exekuziorako kontratazio pro-zedura abian jarri eta honen ondoriozadjudikazioa egitea erabaki beharko du.Urrats hauek emanik, lanei hasieraemango zaie. Diputazioak 2004ko aurre-kontuan ez du aurreikusi inbertsioa hauegitea. Edozein kasutan, 2004.urtealurren eta eskubideen okupazioa egitenpasatuko da, eta hitzez bada ere2005eko aurrekontuetan bide zabaltzehonen partida jasoko dutela adierazidute Aldunditik. Esana izana bihurtzeafalta zaigu.

ESKOLA KIROLA

Eskola Kirolaren helburuetako bat,Gipuzkoako ikasleei, lehiaketa jo mugabakar bezala hartu gabe, kirol askotanaritzeko aukera ematea da. Aldun-

diko, Gazteria eta Kirol ZuzendaritzaNagusiak, Gipuzkoako Eskola KirolekoJardueren Programa urtero onartzen dueta Gipuzkoako Udalek, programa hone-tara atxikita daudenek, beren gain har-tzen dute Foru Aldundiaren batera, pro-grama hau herrian garatzea. Jarduerahauek bete daitezen, Gipuzkoako ForuAldundiak Gipuzkoako Udalekin hitzar-men bat sinatzen du urtero eta aldi be-rean, Zegamako Udalak, Aitxuri HerriEskolarekin beste hitzarmen bat sinatzendu, Eskola Kirola aurrera eramateko hitzarmen honen ondorioz, ZegamakoUdalak 1562.63 �ko (260.000 pzta)dirulaguntza ematen dio Aitxuri HerriEskolari. Akordio hauek direla medio, etahitzarmena azken muturreraino beteaizan dadin, Aitxuri Herri Eskolako GurasoElkarteak, kirol teknikari bat (XabierIntxausti) kontratatzen du, EskolaKiroleko klase praktikoak eman ditzan.

ZEGAMAKO UDALEKO EUSKARA PLANA

2002. urtean, Eusko JaurlaritzakoHizkuntza Politikarako Sailordetzak,Zegamako Udaleko Euskara Planariburuz txostena egin zuen eta ondoren,Zegamako Udalak, bere edukinarekinonartu zuen; ondorioz, bertan jasotakohelburuak poliki-poliki betetzen diharduUdalak. Txosteneko helburu horien arte-an, Zegamako kaleetan hizkuntz paisaiaeuskaratzea jasotzen zen eta 2003. urtean, helburu hori betetzen ari da,Jabier Arrieta Arraiagok egindako harrilanetan kale izenak euskaraz jarriz.

KIROL TXAPELKETAK

Urtero 3 txapelketa antolatzen dituZegamako Udalak herritarren artean.Frontenis Txapelketa, eskuz binakakoesku pilota txapelketa eta FutbitoTxapelketa.Hiruretan zaharrena, futbito txapelketadugu eta dakizuen modura, SanBartolomeetan lehen egunean jokatzenda finala. Aurten Shalky 07 taldeak iraba-zi zuen azken partidua. Bestalde SanMartinetarako eskuz binakako pilota txa-pelketa egiten da herritarren artean. San

GOIMENEK ZEGAMAKO UDALARIDIRULAGUNTZA

Goimenek Zegamako Udalari Gipuz-koako Erlezainen Eguna antolatzeko2.507,5 � edo 417.213 pezetako dirula-guntza eman zion. Halaber, Aizkorri etaUrbiako artzantza bekarako 2.253,75 �edo 374.992 pezetako dirulaguntzaematea ebatzi zuen.

ZEGAMA.NET - WEB ORRIA

Gipuzkoako Foru Aldundiak, “GipuzkoaInformazioaren Gizartean” proiektua bul-tzatzeko asmotan, Gipuzkoako udaletaneta toki-administrazioko beste erakunde-etan, Web atariak sortu eta berritzekosustapen proiektuak martxan jarri zituen,maiatzaren 21eko 28/2002 ForuDekretua onartuz; Zegamako Udalalaguntza hauetara atxikitu zen Web atariasortzeko asmoarekin eta 3000�kolaguntza jaso zuen Gipuzkoako ForuAldunditik: Web ataria sortzeko proposa-men ezberdinak aztertu ondoren,Goierriko Lanbide Eskolari esleitu zitzaion lana 2002ko urriaren 8koGobernu Batzordean, www.zegama.netataria sortu eta datuak sartuz; gaur egunaurrean aipatutako helbide horretan ikusdezakezu Zegamako Udalaren weborria.

IDIAZABALGO N-1EKO BIDEGURUTZETIK SEGURARAINO

BIDEA ZABALDU ETA BIDEGORRIA EGITEKO

PROIEKTUA ETA EXEKUZIOA

Gipuzkoako Foru Aldundiko Garraio etaErrepide Departamentuak GI-2637 erre-pidea Idiazabaldik Seguraraino zabaldueta hobetzeko proiektua adjudikatuondoren, dagoeneko amaitu da. Proiektuhonetan (Zegamako Udalak 2001ekouztailaren 23an hartutako erabakianeskatzen zuen moduan), bidea hobetueta zabaltzeaz gain, bidegorriaren traza-

GoimenekErlezainEguna antolatzekodirulaguntzaeman du

UDALA


17

Ostatua eraberrituaIdoia Zenarruzabeitia ostatua ikustenIdoia Zenarruzabeitia plaka agertzen

OSTATUKO ERABERRITZE LANEN AMAIERA

2001. urtean hasi eta iaz burutu zirenbehe oineko eraberritze lanak.Honenbestez, Ostatuko taberna etajatetxearen ustiapena abian jarri zeniazko ekainean. Ondoren, lehen etabigarren solairuetako eraberritze lanakiazko udaran hasi eta aurtengo maia-tzean amaitu dira. Ostatuan, bere oso-tasunean, birgaitze lanetan barne hor-niduran egindako inbertsioak (altza-riak, tresneria, etabar) kontuan izanik720.000 � edo 120 milioi pezeta

inguru gastatu dira. Eusko Jaurlari-tzako Ogasun eta Herri AdministrazioSaila (“Izartu” programaren bidez) etaEusko Jaurlaritzako Nekazaritza etaArrantza Saila (“Erein” programarenbidez) izan dira nagusiki, proiektuhonen exekuzioa ahalbideratu dute-nak, emandako dirulaguntza zabalariesker. Laguntza eta aldekotasun haueskertu nahirik Zegamako UdalakEusko Jaurlaritzako Lehendakariordeaden Idoia Zenarruzabeitia gonbidatu

zuen ekainaren 13an egin zen inagura-zio ekitaldian. Ekitaldi xume honetarahainbat herritar eta agintari bertaratuziren. Ohore handia izan zen, inolaz ere,Zegaman EAEko Lehendakariordearenpresentzia izatea.

Zegamako Herriak egindako inbertsiohonekin bere ondarea haunditu egin dueta herritarrok hain maite dugun Ostatua,itxuratuta, bere zerbitzuak herritar nahizkanpokoei eskaintzeko prest eta txukundagoela esan dezakegu.

Martinetan jokatu ziren finalean txapeldu-nak helduen mailan, Ruben Zabaleta etaJesus Zabaleta eta bigarren XabierAgirre eta Jose Ramon Zurutuza.Gaztegoen mailan, garaileak Estebe etaArkaitz Ariznabarreta izan ziren eta biga-rren, Eñaut Alberdi eta Mikel Berasategi.Udaberrian jokatzen den frontenis txa-pelketan berriz, lehenik Urko Agirre etaUrko Egimendiak osaturiko bikoteak ira-bazi zuen, bigarren Argoitz Toledo etaJon Urteaga izan ziren eta hirugarrenAritz Toledo eta Aitor Bitarte.

ERAIKIN BERRIAK

“Muguruza Etxegintza, S.L.” enpresakamaitzear du Aseginolaza Anaien Etorbi-dean eraiki duen etxebizitza bifamiliarra.Bestalde, Murgialdai baserriko lursailetan(Murgizelaien) Itziar eta Eduardo IrastorzaLarrea, anai-arrebak bifamiliko etxebizi-

tza eraikitzeko udal baimena lortu dute,eta berehala hasi eta obra amaitzekoasmoa azaldu dute.

ZEGAMA, LEGAZPI ETA ZERAINGOONURA MENDIKO LARRETAN

URAREN ERABILERARAKO HITZARMENA

Zegama, Legazpi eta Zeraingo udalerrie-tako herri onurako mendietan larreanegiten duten abere aziendak nahiko urikez zuelako, Gipuzkoako Foru AldundikoNekazaritza eta Ingurumen Departa-mentuak arazo hori konpontzeko“Arrobimendi eta Oamendiko ur hornidu-rari buruzko azterketa” enkargatu zuen,eta aldi berean proiektu honen kostuafinantzatzeko konpromisoa hartu zuen.Hala eta guztiz ere, obrak egingo zirelaziurtatzeko udalen lankidetza beharbeharrezkoa zenez, arestian aipatutako 3udalerriek 2002ko bukaera aldera hitzar-

men bat sinatu zuten. Hitzarmen honenondorioz, hiru udalerriek (Zegama,Legazpi eta Zerain), honako konpromezuhau hartu dute:a) Azterketa egin ondoren beharrezkoikusten diren lurrak Foru AldundikoNekazaritza eta Ingurumen Departa-mentuaren eskuetan jartzea aldi batera-ko eta hala behar ezkero betirako urarenarazoa konpontzeko.b) Behar izanez gero, proiektuan aurreikusi gabe erabili diren zerbitzuakbirjartzea, baimen hidraulikoak barne, etabeharrezkoak diren tramite administrati-boak egitea.c) Onuradunei, hau da adierazitako herrionurako mendietan larre eskubidea duenganaduaren jabeei eta auzokoei, obraeta instalazioez egoki balia daitezen eta,batez ere ura zentzuz erabil dezateneskatzea.

18


FRONTOIKO ESTALKIAN INPERMEABILIZAZIO LANAK

Badira dagoeneko urte batzuk hain era-bilia den udal pilotalekua egin zenetik.Gizakioi gertatzen zaigun antzera eraiki-nei ere bere zahartzaro prozesua gerta-tzen zaie. Badira bizpahiru urte estalkianitokinak somatu zirenetik, eta uneorohauek estaltzen joan dira. Aurtengoan,itokin handiagoak ikusi dira, eta honenondorioz udal pilotalekuko estalkiankanaloiak inpermeabilizatu dira. Obraegilea “Aislamientos Goiherri, S.L.”enpresa izan da, eta egindako lanarenkostua 1.117,08 � edo 185.866 pezeta(BEZ barne). Beraz, lan hauek aditzeraematen digute, berandu baino lehenagolan sakonagoak egin beharko direla,estalkian, behintzat.

BERRIA-REN AKZIO EROSKETA

Egunkariaren inposatutako itxierarenondoren, “Berria” euskarazko egunkariberri bat abian jarri zen Euskal Herrian,“Egunkaria” ordezkatzeko. Gauzakhorrela, Udal Gobernu Batzordeakmaiatzaren 23an erabaki zuen 1.502,53� edo 250.000 pezetako balioa zutenakzioak erostea.

TOKIKO AGENDA 21 ABIAN

Rio de Janeiron (Brasil) 1992an egin zenIngurumen eta Garapenari buruzkoNazioarteko Konferentzian Agenda 21izeneko estrategia orokorra erabaki zengarapen eramangarriaren bidetik plane-taren suntsipena eragotzi lezaketen poli-tika ekonomiko, sozial, kultural eta ingu-rumenekoak hartzeko. Garapen eraman-garriaren aldeko ekimenak duen garran-tzia kontuan hartuta, Agenda 21eko28.kapituluan dei egiten da udal adminis-trazioen, herritarren, gizarte erakundeeneta enpresen arteko elkarrizketa etaadostasunaren bidez tokian TokikoAgenda 21 erabaki dadin.Ingurumeneko auziari irtenbide orokorraeman nahi bazaio, espazioan eta denbo-ran ugari izan behar duten tokian tokikoekimenak hartzea da gakoa. Eta, horre-

gatik bada, euskal udalerrietan Agenda21 abian jartzea lehentasuneko jomugabilakatu da 2002-2020 Garapen Jasan-garriaren Euskal Ingurumen Estrategianzehazten ari den Euskadiko ingurumenpolitikarentzat.Johannesburgeko Lurrari buruzko iragangailurrean, berretsi egin zen TokikoAgendak 21 ezartzearen aldeko apus-tua, hitzak ekintza bihurtzeko biderik era-ginkorrentzat hartuz.“Gautengo adierazpenak, RegionalGovernment Network for SustainableDevelopmet” erakundea eratzetik aterazen dokumentuak, berretsi egiten dusarean egindako lanak duen garrantzia,maila guztietan (tokian tokikoan, autono-mikoan, estatalean eta nazioartekoan)garapen eramangarriaren aldeko helbu-ruak arrakastaz lortzeko.Euskal Herriko Ingurugiroa BabestekoLege Orokorrak (otsailaren 27ko 3/1998Legea) dituen helburuen artean dago hiriingurumenaren eramangarritasuna ber-matzea hiri plangintzan ingurumen kon-tsiderazioak eta ondare historikoarenbabesa efektiboki sartuz. Gainera, 87.artikuluan, adierazten du, udal erakun-deek ingurumenari buruzko udal orde-nantzak onartu behar dituztela. Etahorrek esan nahi du udalek protagonis-mo gehiago izan behar dutela beren hiriingurumenaren kudeaketan.Ingurumen arloko Ekintza Planetan(Tokiko Agenda 21), udala garapen era-mangarriko printzipioen arabera kudea-tzeko bidea erraztuko duten ekimen,programa eta estrategiak landu behardira, hau da, aukera izan behar da uneanuneko eta tokian tokiko beharrak asetze-ko, baina gureak ez diren geografia ere-muen edota datozen belaunaldien gara-pena baldintzatu gabe.Eusko Jaurlaritzako Lurralde Antolaketaeta Ingurugiro Departamentuak “EuskalUdaletan Tokiko Agenda 21 Sustatzeko2000-2003 Programa” egin du. Sailakahaleginak egingo ditu 2000-2020Garapen Jasangarriaren Euskal Ingu-

rumen Estrategian ingurumenari buruzjasotako helburuetara arian-arian iristekoTokiko Agenda 21 Sustatzeko Progra-maren bidez, horretarako lortutakoemaitzen jarraipena eginez. JaurlaritzakoSail horrek, IHOBE S.A. IngurumenaSustatzeko Sozietate Publikoaren bidez,sustapen publikoaren estrategia prakti-kara eraman, udalek lan tresnetan dituz-ten beharrak atzeman eta ingurumena-ren inguruko jarduera teknikoak koordi-natuko ditu.Gipuzkoako Foru Aldundiak, GarapenEramangarrirako Departamentuarenbidez, eramangarritasuneko irizpideakbere egiten ditu jardun guztietan, horrelalurralde historikoak garapen eramanga-rria izan dezan.Gauzak horrela, Goierri osatzen duten 18udalerriak Gipuzkoako Foru AldundikoGarapen Eramangarrirako Departamen-tuarekin eta IHOBE-rekin lankidetza hi-tzarmena izenpetu zuten urriaren 3anOrdizian, aipatutako Udalen arteanUdaltalde 21 Goierri proiektua eratu etaaurrera eramateko; hain zuen ere, TokikoAgenda 21 proiektua diseinatzeko fasea.Udaltalde 21 Goierri proiektuaren helbu-ru nagusia GOIEKIren zuzendaritzapeaneta Foru Aldundiarekin eta IHOBE ElkartePublikoarekin koordinatuta, Udalen lantaldea eratzea da, ezar ditzan Agenda 21ekimenak, parte hartzen duten udaleta-rako prestakuntza eta laguntza batera-tuaren bidez.Udal bakoitzaren konpromiso politiko etaetengabeko hobekuntzarako eta udale-rriaren garapen eramangarriari egitendioten ekarpen gisa, Goierriko Udalekizenpetutako hitzarmenaren ondorioz,Tokiko Agenda 21 proiektua abian jarrikodute.Hitzarmenaren iraupena 2005eko aben-duaren 31 artekoa izango da. ZegamakoUdalak Agenda 21eko proiektua gara-tzeko, biztanleko 2 � edo 333 pezetakodiru aportazioa egingo du. Azkenik, azpi-marratu, Goiekiko Administrazio Kon-tseiluak apirilaren 11an hartutako eraba-

Udal pilotalekuko estalkian inpermeabilizazio lanak egin dira

Berria egunkaria

UDALA


19

kiaren bidez, Udaltalde 21 Goierri TokikoAgenda 21 ezartzeko ingurumen aholku-laritza kontratatzeko baldintza teknikoenplegua onartu zuela (azaroaren 3koGipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitara-tu da).

TURISMO BULEGOA ZEGAMAN

Azken urteotan gure herrira gero eta kan-potar gehiago zetozela ikusirik eta azkenfinean, Zegama turismo destino bilaka-tzeko gutxieneko azpiegiturak izateabehar beharrezkoa dela oharturik, UdalGobernu Batzordeak martxoaren 24an era-baki zuen turismo bulegoko zerbitzua kon-tratatzeko baldintzen plegua onartzea.Eskaintzak aurkezteko epea iragan ondoreneskaintza bakarra aurkeztu zen. Hau “LinueKooperatiba Elkartea”-k aurkeztutakoa izanzen. Udal Batzarrak maiatzaren 23an turis-mo bulegoko zerbitzua “Linue KooperatibaElkartea”-ri adjudikatzea erabaki zuen.Kontratuaren iraupena 30 hilabetekoa da etaurtean Udalak empresa adjudikazio-hartzai-leari 15.250 � edo 2.537.387 pezeta (gehiBEZa) ordainduko dizkio, 12 hilabetetanbanatuta. Halaber, enpresa adjudikazio-har-tzaileak aurkeztutako eskaintza ontzat emanondoren, turismo bulegoa San Martin 9beheko lokalean (garai bateko botikan)kokatu da eta abuztuaren 1etik aurrera abianjarri zen, eta bertan turismo informazioa etadokumentazioa banatzen da (lokaleko gas-tuak Linue Kooperatiba Elkarteak ordaintzenditu). Bestalde, “Linue KooperatibaElkartea”-k Udalak utzitako udal pilotalekuko2. solairuko lokalak erabiltzen ditu bere laneta ekoizpenerako.Informazio Bulego honetan, ZegamakoUdalak emandako turismo informazio,foileto, kartel etabar. eskuragarri egondira.Bestalde, Informazio Bulego honetan,hilabetero herrian, eta konkretuki bulegohorretan izandako bisitarien kontrola edozenbaketa egiten dute.

Honenbestez azpimarratu behar daabuztuaren hasieratik azaroaren bukaeraarte 435 turista izan direla BulegoTurismoa informazioa eta dokumenta-zioa jasotzen. Halaber gogoratu, “LinueKooperatiba Elkartea”-k asteburuetanAnduetzako erakusketa iraunkorra era-kusten dietela bertaratuei, urriaren 11tikaurrera.“Linue Zegama” Kooperatiba honakohauek osatzen dute:Camino Albisu-Iribe Rekalde

Josune Vivanco OchoaAsun Etxegia LoiarteSusana Vivó SubijanaAsce Arizkorreta AldanondoPili Gereñu Laskibar

1999-2003 ARTEKO UDAL KORPORAZIOAREN AMAIERA

1999tik 2003 urtera bitartean dauden 4urteko, legealdiko, ibilbidea amaitu duteaurtengoan Zegamako Udala osatzenduten 9 udalkideek.Alkatea: Juan Inazio Galdos LarreaAlkateordea: Jon Ormazabal BerasategiAlkateordea: Jose Ramon Agirre BerasategiZinegotziak: Carlos Ormazabal UrbizuMiren Arantza Albizu OrmazabalAndres Urbizu MurgiondoNikolas Zabaleta OrmazabalAngel Irigoras OrmazabalElena Azurmendi Gorostizu-OrkaiztegiGogoratu behar da, lan arazoak mediolegealdi hasieran zinegotziak izan zirenIosune Irastorza Aizpeolea eta AngelGomez Torresek kargua utzi behar izanzutela, eta beren ordez Elena AzurmendiGorostizu-Orkaiztegi eta Angel IrigorasOrmazabal-ek hartu zituztela beraienzinegotzi postuak.

UDALA

Linue Zegama Kooperatiboek turismo bulegoaren ardura dute

MAIATZAREN 25EKO HAUTESKUNDEAK

Joan den maiatzaren 25ean, Batzar Nagusietarako eta Udaletako ordezkariakaukeratzeko hauteskundeak izan ziren. Hona hemen Zegaman izandako emai-tzak, bai aurtengoak eta baita duela lau urtekoak ere:

UDAL HAUSTEKUNDEETAKO EMAITZAK

EA/PNV H.B. I.U P.S.E-E.E P.P AIZKORRI

2003(Udal Hauteskundeak) 661 ------ 0 0 14 223

1999 (Udal Hauteskundeak) 528 367 0 0 9 ------

BATZAR NAGUSIETARAKO HAUTESKUNDEEN EMAITZAK

EA/PNV HB I.U P.S.E-EE P.P ARALAR AUB

2003 (Batzar Nagusiak) 629 ----- 9 4 16 ------ 212

1999 (Batzar Nagusiak) 502 367 1 8 23 35 ------

Ekainaren 4an Udala eratzeko batzarberezia egin zen. Maiatzaren 25eanherritarrek emandako bozken ondo-rioz, Alkate Juan Inazio Galdos Larrea(EA/EAJ) aukeratu zen eta zinegotziakhonako hauek izan ziren aukeratuak:Jon Ormazabal Berasategi Jn.(EA7EAJ); Carlos Ormazabal UrbizuJn.(EA/EAJ); Miren Arantza AlbizuOrmazabal And. (EA/EAJ); NikolasZabaleta Ormazabal Jn. (EA/EAJ);Jabier Otaegi Goia Jn. (EA/EAJ); Mª Pilar Elorza Intxausti And (EA/EAJ).

Maiatzaren 25ean izan ziren emaitzakaintzakotzat hartuta, eta “Aizkorri” pla-taformako emaitzak ilegalizatuak izanez balira, Zegamako Udalak dituen 9zinegotzietatik 2 ordezkari zegozkionUdalean: Anjel Irigoras Ormazabal, etaIosune Irastorza Aizpeolea.Jakina den bezala, “Aizkorri” platafor-ma ilegalizatua izan zen eta beraz,ordezkaritza legalki ez du Udalean.Aurreko Legealdian EA/EAJ koalizioak5 ordezkari eta H.B.k 4 ordezkari izanzituzten.

20


OLARANGO BERURBANIZAZIOAREN EXEKUZIOAUdal Batzarrak otsailaren 10ean era-baki zuen Natxo Ibarretxe Parientek,arkitektoak, Olaran (etxe berrietatikMazkiaran arteko eremuko) berurbani-zatzeko egindako proiektu teknikoa,lehiaketa publikoa eta exekuzioa arau-tuko zituzten baldintza plegu ekono-miko-administratiboak onartzea.Lizitazio oinarria 156.643,13 � edo26.063.223 pezetan (BEZ barne) fin-katu zen.Prozedura legala bete ondoren, UdalBatzarrak apirilaren 7an egindako bil-kuran lanen exekuzioa “ExcavacionesTeide, S.L.” enpresari 145.677,75 �

edo 24.238.738 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea erabaki zuen. Bestalde,Udal Gobernu Batzordeak irailaren23an, obra zuzendaritzak horrela pro-posatuta, “Excavaciones Teide S.A.”enpresari lanen esleipen gehigarria28.964,14 �tan edo 4.819.227 peze-tan (BEZ barne) egitea erabaki zuen.Obrak abenduan amaitu dira, eta60.hamarkada bukaeran eraiki zirenetxebizitza inguruko urbanizazioakbeste itxura bat hartu du.

Olarango aparkaleku berria

UDALAREN BARNE ERAKETA

Alkateak ekainaren 30ean emandakoDekretuaren bidez, Jon OrmazabalBerasategi eta Carlos Ormazabal Urbizulehen eta bigarren alkateorde izendatuzituen; eta honenbestez esandako biudal ordezkariek Alkatearekin bateraUdal Gobernu Batzordea osatzen dutelegalki; nahiz eta Gobernu Batzordekobileretan udal ordezkari guztiek partehartzen duten.Bestalde, ondorengo batzorde informa-tzaileak eratu dira, eta bakoitzarenjarraian azaltzen den udal ordezkaria ba-tzordeko lehendakaria izendatu da:• Gizarte Ongizate Batzordea:

Mª Pilar Elorza• Hirigintza, Ingurumen eta Zerbitzuen

Batzordea: Jon Ormazabal• Turismo Batzordea:

Miren Arantza Albizu.• Hezkuntza eta Gizarte Informazio

Batzordea: Carlos Ormazabal• Mendi eta Auzoen Batzordea:

Nikolas Zabaleta• Kultura, Euskera eta Gaztedia

Batzordea: Jabier Otaegi• Kirol Batzordea: Jon Ormazabal• Hazienda eta Pertsonal Batzordea:

Juan Inazio Galdos

Azkenik, gogoratu, Alkateak hartutakoerabakiaren arabera, dituen eskumene-tatik, legez eskuordetu daitezkeen guz-tiak Udal Batzar eta Gobernu Batzor-dearen alde eskuordetu zituela.

LINUE ZEGAMA KOOPERATIBABITAN SARITUA

“Linue Zegama” Kooperatibak, “Goierri2005 Ideia Berrien VI. Lehiaketaren lehensaria iazko abenduan eta Garapenen “Euskal Enpresa Berria” Lehiaketako 2.saria jaso zuen aurtengo maiatzean.“Goierri 2005 Ideia berrien VI.Lehiaketa”-n ehungitza tradizionaleanoinarritutako kooperatiba modura jasozuen lehenengo saria; besteak beste9.000 �ko laguntza, lokal bat uztea etaenpresa abian jartzeko aholkularitza ira-bazi zituen kooperatibak. Kooperatibahonetan, denda bat ireki, ehungintza tra-dizionaleko erakusketa eta heziketa zen-tro bat martxan jartzea baloratu zenbatez ere.Honek, bultzada garrantzitsua eman zionenpresa berriari eta etorkizuna lantzenhasteko kemena eta ilusioa ere bai.Epaimahaiak era positiboan baloratuzuen, “Linue Zegama” proiektuak bi hel-buru desberdin aldi berean izatea: aldebatetik, langabezian zeunden eskualde-ko emakumeei irteera bat ematea etabestalde galtzear zegoen ehungintza tra-

dizionala berreskuratu eta bultzatzea;horrezaz gain, turismoa Zegama bezala-ko herri txiki batera erakartzeko ere ele-mentu garrantzitsutzat jo zen.Bestalde, maiatzaren 7an, GarapenSariketako, “Euskal Enpresa berria”deritzon 2. saria jaso zuten, hemen4.500 �tako diru saria jasoz. Sariketahonetan, ehungintza tailer eta turismodinamizatzaile izatea baloratu zen batezere. Aurreko sariketetan ez bezala, orain

Linue Kooperatiba elkartekoa lanean

UDALA


21

arte saritutako proiektu guztiak teknologiaberrietan oinarrituak izan baitira, oraingo-an era tradizionalean lan egiten denenpresa saritu zen, hau da eskuz lan egi-tea oinarrizkoa den enpresa proiektu bat.

HERRIKO KULTUR ETA KIROLELKARTEEI DIRULAGUNTZA

BANAKETA

Udal Gobernu Batzordeak irailaren 23anerabaki zuen udalerriko kultur eta kirolelkarteen artean 2002 urteko aurrekon-tuetan jasota dagoen dirua banatzea.Indarrean dagoen araudiaren arabera,Kultur elkarteen artean % 45 (2.704,55 �edo 450.000 pta) eta kirol elkarteen artean % 55 (3.305,57 � edo 550.000pta) banatzen dira:Kultur ElkarteakOrkatz Abesbatza......…......(1.771,00 �)Gazte Herexa...............….......(915,00 �)Kirol Elkarteak Amezti.............(866,00 �)Elkartu Nahi.............……........(547,00 �)Aizkorri.....................……....(1.892,00 �)Ekitaldi berezietarako erreserba...(1.202,02 �)

Ikusten den bezala, Udalak, azkenekourteetan alderdi politiko guztien adosta-sunarekin finkatutako irizpideak jarrai-tuz dirulaguntza hau, kultur eta kirolelkarte izaera soila duten elkartei baka-rrik banatzen die, herrian dauden gastronomi elkarteak kanpoan utziz:Tartalo Elkartea, Kasino Elkartea etaAmezti Elkartea (Amezti MendiElkartea, gastronomi elkartetik kanpolegez eratuta dagoelako, eta Gipuz-koako eta Euskadiko Mendi Federa-zioko kide delako dirulaguntza ematenzaio; baina ez gastronomi elkarteari).Bestalde, gogoratu behar da UdalakTobera Musika Eskolari aurten 9.916,7 �edo 1.650.000 pezetako dirulaguntzaeman diola.

BENTA BASERRI ONDOAN ERREPIDEAK IZANDAKO

HONDORATZEAREN KONPONKETA

Zegamako Udalak Zegamako Bentabaserri ondoan errepidean izandakohondoratzea gertatu bezain pronto,Gipuzkoako Foru Aldundiko Garraio etaErrepide Departamentuari idatziz jakina-

razi zion errepidearen egoera larria etaberehala konpontzeko eskatu zion.Uztailaren 11ko Udaleko erregistro sarre-rarekin Gipuzkoako Foru AldundikoGarraio eta Errepide Departamentuakbidalitako eskaerari erantzun ematenzion idatzia aurkeztu zuen. Honek hone-la zion:“GI-2637 errepideko 6.500 kilometropuntuan izandako hondoratzea, galtza-daren 80 metro inguru hartzen dituena,proiektua onartu ondoren konpondukodugu, eta konponbide teknikoa dagoe-neko LURTEK ingeniari aholkulariakaztertzen ari dira. Konponbidea lasteraurkeztuko dute, jarraian, proiektuaonartu bezain laster, enkantera aterakodugu, eta irailaren erdialderako eginaegongo dela uste dugu.”Edozein kasutan, Diputazioak hasierabatean uste baino obra haundiagoa zelakontuan izanik, lanen kontrataziorakoprozedura luzatu egin da. Beraz, dato-rren urteko lehen hiruhilabetean errepi-dearen konpontze lanak hasiko direlajakinarazi dute Aldunditik.

HAUR ESKOLA (HAURTZANDEGI) ZERBITZUA MARTXANZegamako Udalak 2002an EuskoJaurlaritzako Hezkuntza Sailarekinhasitako harremanak, aurtengoaneman dute fruitua.Ignacio Ibarretxe Pariente udal arki-tektoak egindako proiektu teknikoaoinarritzat hartuta Aitxuri HerriEskolan egokiera lan ugari egin dira,bertan 0 eta 1 urteetako neska-mu-

tikoei haur eskola zerbitzua eskainiahal izateko. Inbertsioa orotara41.958 � edo 6.981.224 pezetakoaizan da. Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailak Mikel Urbiztondoigeltseroak egindako inbertsio lanhauen erdia ordaindu du.0 eta 1 urteko gurasoei jakinarazi etaberaiekin bilera informatiboa izanondoren, abenduaren 3an abian jarrida Zegaman haur eskola zerbitzuaHainbat galdera eta ezbai sortukobadira ere, udalerriarentzat eta berebizi-iraupenarentzat garrantzizkozerbitzua jarri da martxan. Gurasoekgehienez 8 ordu eduki ahal izangodute bere haurra haur eskolan, eta180 � edo 30.000 pezeta ordaindubeharko du gehienez. Halaber,gogorazi behar da Eusko Jaurlaritza-ko Etxebizitza eta Gizarte Gaietako

Sailak beka proposamen bat jarrikoduela martxan, gurasoen gastuakmurriztuko dituena.Haur Eskola Publikoaren azpiegituralortzeko prozesu guztia burutu etazegozkion izenemateak egin ondo-ren, abenduaren 3an ireki zituenZegamako Haur Eskola Publikoakbere ateak Zegamako haurtxoen-tzat. Haur Eskola Publikoan laneanhasi den hezitzailea Maider RedondoMonzon zegamarra da eta haserabatean hiru haur izango ditu beregain. Etor Olarte Azurmendi, LeireBerasategi Azurmendi eta UxueElorza Arsuaga. Etorkizunean haurgehiagok izena emango balu, HaurEskolarako Hezkuntza Ordezkaritzakdagozkien hezitzaileak izendatukoditu.

Haur Eskolako sukalde eta komuna Leire, Uxue, Maider (hezitzailea) eta Etor

Haur Eskolaren egokitze lanak patioan

UDALA

22


GIZON ETA EMAKUMEEN AUKERA BERDINTASUNA

BULTZATZEKO PLANA

Udal Gobernu Batzordeak ekainaren 4anerabaki zuen, Eusko Jaurlaritzak onartu-tako EAEko emakumeentzako ekintzapositiboko 3. planaren barnean,Zegamarako plana onartzea. Honen hel-burua da gizonen eta emakumeen arte-ko aukera berdintasuna aldarrikatzea etalerro honetan ekimenak antolatzea.Honenbestez Jaurlaritzari dirulaguntzaeskatu zitzaion onartutako ekimen hauekabian jarri ahal izateko.

HURBILTZEN PROGRAMA

HURBILTZEN PROGRAMAREN EDUKIA

Hurbiltzen Programa 2000 biztanle bainogutxiago dituzten Gipuzkoako 48 herrie-tan Gizarte Zerbitzuak finkatu eta sen-dotzeko helburuarekin sortua dago. Herriguzti horien tartean Zegama ere egongolitzatekeelarik.Gipuzkoako lurralde historikoan hainbatlanda ingurune daude, tradizioz nekaza-ritza jardueretan edo horiekin lotuta dauden jardueretan oinarritu diren eko-nomiak dituztenak; zailtasunak dituztenahikoa enplegu eta errenta aukeraeskaintzeko, eta eragozpenak dauzkatehirietako biztanleek dituzten bizi kalitate-aren mailak bermatzen dituzten ekipa-menduen eta zerbitzuen arloan, baitahoriek eskuratzeko orduan ere.Eremu horiek, gehienetan, ekonomia etagizarte jasangarritasuna falta duen egitu-ra prozesua pairatzen ari dira, jardueraekonomikoa moteldu egin delako,demografian atzera egiten ari direlako,eta pixkanaka jendez husten ari direlako.Eremu horiek berariazko politikak gara-tzea eskatzen du, landa eremuko berezi-tasunetara egokituak direnak lurraldeoreka bermatu ahal izateko, eta, biztan-leak bizi kalitate eta bizi baldintza egokie-tan oinarrituta mantenduz, gune horienbiziraupena bultzatu ahal izateko.Gizarte Zerbitzuek eginkizun garrantzi-tsua daukate landa eremuko biztanleenbizi kalitatea hobetzeari dagokionez.Garrantzi hori Gizarte Zerbitzuen Legeakdefinitzen du, horren arabera GizarteZerbitzuek herritar guztiei gizarte egoera,adina, sexua eta, jakina, bizilekua zeindiren ere bermatu behar baitiete gizartebazterketaren eta ezberdintasunarenarrazoiak aurrez ikusi eta desagerrarazi-ko direla, eta beharrizanak dituzten per-tsonak eta kolektiboak gizarteratuakizango direla.Landa inguruneko udalerrietako gizartezerbitzuak indartu nahi dituen Hurbil-

tzen Programa minusbaliatuen eta adi-neko pertsonen kolektibora bideratuaegongo da.

HURBILTZEN PROGRAMARENAURKEZPENA ZEGAMAN

Aurtengo martxoaren 6an, GipuzkoakoForu Aldundiko Gizarte ZerbitzuenDepartamentuak, Hurbiltzen Programa-ren aurkezpena egin zen Zegaman,aurrez azaldutako programaren xeheta-sunak emateko.Jardunaldia Maximo Goikoetxea GizarteZerbitzuko Foru Diputatuak inauguratuzuen. Inauguratzeaz gain, Diputatuaknabarmendu zuen, Gizartekintzak duenlehentasuna, landa ingurunean daudenherri txikietara gerturatzea eta dituztenbeharrei erantzutea izango dela.Catalunyako Generelitateko Jon Barru-bés eta Asturiasko Printzipaduko ordez-kariak ere parte hartu zuten, beraienelkarte autonomoetan eramaten dituztenesperientzi ezberdinak kontatuz eta jar-dunaldia aberastuaz. Hauezaz gain, Gipuzkoa bertako landainguruneko herri txikietan aurrera erama-ten ari diren beste zenbait esperientzienponentziak ere egon ziren; Iñaki LabakaErrezilgo alkatearena, Juan Inazio GaldosZegamako alkatearena, Josu GaraialdeMendikoiko teknikariarena, eta CristinaMujika LKSko teknikariarena etaHurbiltzen Programan parte hartu due-narena.Azkenik Gizartekintzako teknikaria denJon Iribarrek, Hurbiltzen Planak eskain-tzen dituen proposamen ezberdinakazaldu zituen eta datozen urteetan,Gipuzkoako 2000 biztanle baino gutxia-go dituzten herrietan aurrera eramannahi diren “berariazko politikak” azalduzituen.Ponentzia hauetan, Gipuzkoako 2000biztanle baino gutxiago dituzten herri txikiguztietako ordezkari politiko nahiz tekni-

ko, nahiz gizarte gaietan ukiturik senti-tzen diren zenbat kolektibok parte hartuzuten.

POSTA EGOITZA LEKUZ ALDATZEA

Santa Barbara 4 beheko lokalean Postaedota “Korreos” zerbitzuak bere egoitzaizan du azkeneko hamarkadatan, baina2003ko maiatzaren hasieran zinekolokaltxo batean kokatu zen. Esan, SantaBarbara 4 behean kokatu aurretik, uda-letxeko eskaileretan, erdi parean, koka-tua zegoela posta zerbitzua. Garai hartanudaletxera igotzeko bi eskailera aldiomen zeuden ezker eskubi erdi parerai-no eta eskaileren erdi parean lokal (postazerbitzuarena) bat omen zegoen eta han-dik gora eskailera aldi bakar bat omenzegoen udaletxera igotzeko.

GOIERRI TELEBISTA

Goierri Telebistak, Goierriko eskualdeaneuskarazko komunikazio zerbitzua gara-tzea du helburu, informazioaren arlo tra-dizionala nahiz berria jorratuz.Proiektu hau aurrera ateratzeko,Goierriko Udaletan aukeztua izan da etaonartua tokian tokian. Zegamako Udalak, uztailaren 7an eginzuen Gobernu Batzordean, onartu zuen“Goierri Telebista Proiektua”. Zegaman,Goierri Telebista ikusi ahal izatekoZegamako Udalak bi antena jartzeko(beste herri gehienetan ez bezala) 14.636�ko (2.435.225 pezetako) inbertsioaegin beharko du Zegamak duen kokape-narengatik. Bestalde, Gobernu Batzor-deak telebistaren urteko mantenimendu-rako biztalde bakoitzeko 2 �roko kuotaordaintzea erabaki zuen. Guzti hau bide-ratzeko, Goierriko Udalak, Goieki etaGoierriko Ikuskari S.L. enpresak hitzar-men batean jaso zituzten beren betebe-har eta eskubideak. Zegaman, Goierri telebista, datorrenurtean ikusi ahal izango da, antenak jarribezain laster.

UDALA

Hurbiltzen programaren aurkezpena Zegaman

Buztinkale 11 edo Gerrikoenea bota aurretik Santa Barbara 1 eta 3 Gerriokoenetik Santa Barbara 3rainoko irudia


23

BOTATAKO ERAIKINAK

Aurtengoan udalerriko hiriguneak alda-keta nabaria jasan du. Lehenik,Buztinkale 11ko Gerrikone bezela eza-gututako eraikina bota zuen “InversionesBidelan, S.L.” enpresak. Ondoren, abuz-tuan, Santa Barbara 3 eraikina bota du.Bien erdian dagoen Santa Barbara 1eraikina ere epe laburrean botako da.

GERRIKONETIK SANTA BARBARA3RAINO ETXEBIZITZAK EGITEKO HITZARMENA

Abenduaren 3an Udal Batzarrak“Inversiones Bidelan S.L.” enpresarekinhirigintza hitzarmena onartzea erabakizuen. Hitzarmen honen bidez,Gerrikonetik Santa Barbara 3raino doaneremuko erdialdeko 1.arean, esandakoenpresa sustatzaileak 27 etxebizitza,merkatal beheak eta lur-azpiko garajeakeraikiko ditu. Udalak edozein kasutanondorengo baldintzak ezarri dizkioenpresa sustatzaileari:•70 m2tik gora dituen etxebizitzak,gehienez, 1.442,43 � edo 240.000pezeta erabilgarria den m2ko prezioaizango du.•15m2 inguru izango dituen lur-azpikogarajeek 15.025,3 � edo 2.500.000pezetako salmenta prezioa izango dute,gehienez.• Santa Barbara kalea gutxien zabaldukoden puntuan 1,5 metro haundituko da.• 2 metroko zabalera izango duen por-txea eraikiko da egun San Adriango itu-rria dagoen lekutik (gutxi gorabehera)Santa Barbara 3raino.• “Inversiones Bidelan, S.L.” enpresakZegamako Udalari 30.050,61 � edo5.000.000 pezeta ordainduko dizkio hiri-gintza probetxamenduaren truke.• Zegamako Udalak 20m2ko azaleraduen behe oineko lokala erosiko dio“Inversiones Bidelan S.L.” enpresari540,97 � edo 90.000 pezeta m2-aordainduta.

• “Inversiones Bidelan, S.L.” enpresakeraikitze lanak 20 hilabeteko epeanamaituko ditu.• Herritarrek lehentasuna izango dute,beste edonoren aurrean, 2004ko ekaine-rarte etxebizitza hauek erosteko.Honenbestez, “Inversiones Bidelan S.L.”enpresak konpromezu hori hartzen du.• Zegamako Udalak “tanteo eta atzera-indarrezko eskudidea” izango du, lehensalmenta ematen denetik ondorengo 5urteetan. Honenbestez, edozein erosleketxebizitza saldu nahi balu, aurrezZegamako Udalari egin beharko dioeskaintza, eta Udalak urteko Kontsu-moen Gaineko Prezioen Igoera gehitutaordaindu beharko lioke etxebizitza, halabalegokio.

APAIZ-ETXEKO ORUBEAN ETXEBIZITZA BERRIAK

“Ormazpei, S.L.” enpresa Apaiz-etxeorubean eta ondoko lursailetan lur-azpi-ko garajeak, merkatal beheak eta 12etxebizitza eraikitzen hasiko da2004.urtean.Santa Barbara kaleko kasuan bezala,kasu honetan ere Udalak etxebizitza etagarajeen salmenta prezioa tasatuko du.Honenbestez, 70m2ko baino gehiagoduen etxebizitzetako erabilgarria izangoda m2-aren (m2 útil) prezioa 1.442,43 �

Santa Barbara kaleko etxebixitza berrien hitzarmena sinatzen

UDALA

edo 240.000 pezeta izan beharko dugehienez, eta 15m2ko garajeak15.025,3 � edo 2.500.000 pezetako sal-neurria izango du gehienez. Datu hauek,beste batzuekin batera onartzear dago-en hirigintza hitzarmenean jasoko dira.

ZEGAMA, URBIA ETA AIZKORRIKOARTZAINTZA BEKA

2002ko uztailaren 22ko Udal GobernuBatzordeak, Zegama, Urbia etaAizkorriko Artzaintzari buruzko azterketaburutzeko beka (9.015,18 �) AitziberMuruari eman zion eta Juan MariApaolazari beka osagarri bat eman zionUrbia eta Aizkorriko artzainek artzaintza-rako dituzten ezaugarri orografiko etateknikoak garatzeko, beka hau 4.507,59� edo 750.000 pezetakoa izan zen.Gaur egun, esan, Juan Mari Apaolazakbere lana bukatua duela eta ZegamakoUdalaren eskutan dagoela; AitziberMuruak berriz, idatzi baten bidez, bekariuko egin zion maiatzaren 6an, Udalhonen aurrean aurkeztu zuen idatzibaten bidez. Horiek horrela, ZegamakoUdalak, Zegama, Urbia eta AizkorrikoArtzaintza Beka berriro ere deialdi publi-kora atera du eta 2004ko urtarrilaren 15arte aurkeztu daitezke ikerketa proposa-menak. Interesa duenarentzat oinarriakUdaletxean daude.

24


UDALA

ZUHAITZ EGUNA

Martxoaren 5ean Zegamako Udalekomendietako ordezkaria den NikolasZabaleta eta Aitxuri Herri Eskolako hau-rrek zuhaixkak aldatu zituzten herrikolorategietan. Zuhaixka hauek landatzeko,aurrez lorazainak beharrezko ziren zuloakprestaturik zituen eta ikasleek zuhaixkaipini eta aitzurraren bidez lur eman zioten.Ekimen honek, gure haurrengan natura-ren zainketa guztion ardura dela helaraz-tea du helburu besteak beste.

TURISMO KARTELA

Zegamako Udalak, Eusko JaurlaritzakoTurismo Sailak, Turismoaren dinamiza-ziorako atera zuen dirulaguntza agin-duari helduz, lehen Kantera ondoan jarrizen bezalako beste kartel bata Otzaurtenjartzea erabaki zuen. Era honetara, kan-potik datorren turistak, Otzaurte alderadoanean, inguru horretan zer aurkitudezakeenez gain Zegamako udalerriandabilela jakinaraztea lortzen baita.

UDALAK ANTOLATUTAKO HITZALDIETA ERAKUSKETAK

Gizarte Zerbitzuetatik osasunari dagoz-kion hainbat hitzaldi antolatu baditu ereUdalak, eta kultur eta kirol arlokoak ereantolatu ditu.

ANTTON AGIRRE SORONDO

Ekainaren 26an, Anduetza Egur Museoa“Ospital Zaharra” bezala ezagutuak, berehistoria bazuela eta, izan ere, gaur egunere zegamar gehienok izen horrekin eza-gutzen dugu, XIX. Mendean “ospitalak”zer ziren eta gizarte hartan mediku, boti-kario, praktikante... eta era horrelako·”ofizio”en zereginak azaldu zituen, gauregungoarekin zer ikusi handirik gabeko-ak halajaina!! Hitzaldi interesgarria etaesanguratsuak izan zen Anttonek emanzuela. Garbi geratu zen “ospitala” etxeanhiru lau bat ohe gaixoak edukitzekozituen etxe bat zela eta gaixoa sendatu

edota ez sendatu neurri handi bateanJaungoikoaren nahian oinarrituta zegoelagaraikoen ustearen arabera.

FELIPE URIARTE ETA JOSUNE BEREZIARTU

Zegama-Aizkorri mendi maratoiari giro-tze bat eman asmoz, udalak, mendiare-kin zer ikusia zuten bi hitzaldia antolatuzituen. Uztailaren 1ean, Felipe Uriartek“Hiru handiak” espediazioari buruzkoikustentzunezkoa bota zuen KulturEtxean eta ondoren mendiarekin zaleta-suna dutenek galdera egin ahal izanzituzten. Bestalde, uztailaren 3an,Josune Bereziartu izan genuen gur arte-an eta honek ere Kultur EtxeanUdaletxean bota zituen “ kirol eskalada”riburuzko diapositibak.

“ARGIZAIOLAK” ERAKUSKETA

Abenduaren 9tik 19ra egon da Udale-txeko Batzar Aretoan erakusketa ikusga-rri hau. Bertan, Gipuzkoako edozeinherritan bildutako jatorrizko argizaiolenkopiak ziren eta jatorrizko bilduma osoaSan Telmo Museoan omen dago.Argizaiola hauek Felix Pinillos Martinezeklandutakoak dira eta erabili dituen

Turismo kartela Otzaurten

egurrak haritza, gerezia eta gaztaina izandira. Esan daiteke, euskal hilobi artea etaarte herrikoiaren irudia osatzen zuela era-kusketak.

GAZTE PLANGINTZA

Zegamako gazteen behar soziologikoenazterketa bat egitea Zegamako udalekoaurreko legealdiko Gobernu taldearenlehentasunetako bat izan zen.2000ko abenduaren 11n ospatutakoUdal Batzarrak, zegozkion aurrekontuakeskatu ondoren, gazteen beharrei buruz-ko azterketa hau egin zezan eskatu zionSIADECO kontsultorari, 14.935,15 � kokostuarekin (2.485.000 pts).Azterketa aurreko prestaketa faseakburutu ondoren (taldeak zehaztea, gal-deketak...), materialaren prestaketa2001eko uztaila eta abendua bitarteanegin zen eta gazteei 2002ko maiatzaren31n aurkeztu zitzaien, gutxi gorabehera15-20 gazte bertaratuz aurkezpen horre-tara.Ondoren, iraila bitarteko epea ireki zen,nahi zuten gazteek, azterketaren ondo-rioetan markatzen ziren helburuen zabal-keta parte har zezaten; epe hau, bolun-tario gutxi aurkeztu zirelako abendu arteluzatu zen.Lehenengo bilera, aurtengo otsailaren25ean egin zen, bertara 8 gazte aurkez-tu ziren; bigarren bilera martxoaren 18anegin zen, 4 gazte etorri ziren eta hiruga-rrena, apirilaren 8rako aurreikusia, ez zenegin 2 gazte bakarrik etorri zirelako.Beraz, parte hartze murritza.Denboraldi honetan, Udalak gazteeiKultur Etxean gela bat utzi die erabilzezaten eta beraien gauzak gorde ahalizateko altzaria erosi zitzaien.Azaroaren 28an, gaiari berriz heltzekoasmotan, berriro ere deia bidali zitzaien12tik 25 urte bitarteko gazte guztiei etabilera honetara ere bakarrik 12 pertsonaagertu ziren. Udalaren asmoa gai haulantzen joatea da.

Zuhaitz eguna


25

UDALAREN HERRI ONURAKO BASOETAN, ETA 2003. URTEAN

BERRIRO ERE, LAN ETA INBERTSIOGARRANTZITSUAK EGIN DIRA

Duela hiruzpalau urte hasi zen Udal basosailen berrantolaketa egitasmoa, horreta-rako lehen urratsa Herri Onurako izenda-penez katalogatzea izan zelarik.

Handik eta hara, behar ziren hainbat bideebaki dira basoetan, ondoren hain beharrez-koak zituzten bakanketak egin zaizkielarik.

Aspaldiko urteetan bakanduta eta hobe-tuta egon behar zuten sailak, batik batkontsortzio bidez Foru Aldundiarekin par-tekatuta daudenak, aurrekontu eskasiazela eta biderik gabe egon dira, eta ondo-rioz behar bezala zaindu gabe.

Orain aldi honetan, aldiz, eta HerriOnurako izendapena eman zaienetikaurrera, eta aurrekontu emankorragoaegokitu denez, hain beharrezkoak zireninbertsioak egin dira, bai bide berriak ire-kitzen, bai lehengoak konpontzen, lur soi-lak landatzen, e.a.

Aurtengo urte hau izan da, urte oso beza-la hartuta, lan eta inbertsio mailarik han-diena eman duen urtea, ondoren ikusikoden gisan.

Esan behar da, 2003. urte oso honetanguztira inbertitutako diru kopurua420.657,67 �, (69.993.230 pta.) izandela, egiaren izenez zera esan beharbada ere, alegia, hauetarik 166.903,53 �(27.771.078 pta.), joan zen urtearenazken unetan esleitutakoak izan zirela.

Inbertsioak, ondoren aipatuko diren seiataletan sailkatuko dira:

1.- BIRLANDAKETAK

• Armuñoeta (iazko aurrekontuan aurriku-sita): 3,80 Ha.ko azalera landatu da6.000 intsigni pinuaz, eta 833 metrokoitxitura egin zaio. Guztiaren kostua8.053,36 � izan da.

• Txermatxo (iazko aurrekontuan aurriku-sita): 9,0 Ha.ko azalera landatu da17.900 intsigni pinuaz. Honen kostua13.276,0 � izan da.

• Olatza (Basazabalgoari permutan hartu-tako saila): 1,09 Ha.ko azalera landatu da1.850 intsigni pinuaz, eta 420 metrokoitxitura egin zaio. Guztiaren kostua3.326,20 � izan da.

GUZTIRA BIRLANDAKETA LANAK:13,89 Ha. eta 24.655,56 �

2.- HUTSARTEAK BETETZELANAK (FALTA BERRITZEA)

• Arakama haitz gaina: 2001. urtean landa-tu ziren 6,47 Ha.tan 2.250 intsigni pinusartu dira. Honen kostua 945,0 � izan da.

• Txermatxo: 2002. urtean landatu ziren8,90 Ha.tan 3.050 intsigni pinu sartu dira.Honen kostua 1.281,0 � izan da.

• Armuñoeta, Txermatxo eta Olatza(2003): 2003. urtean landatu diran

13,89 Ha.tan 5.150 intsigni pinu sartudira. Honen kostua 1.866,98 � izan da.

GUZTIRA HUTSARTE BETETZE LANAK:10.450 ale eta 4.092,98 �

3.- LANDAKETA GAZTEEN UDARAKO GARBITZE LANAK

• Txermatxo: 2002 eta 2003. urteetanguztira landaturiko 17,90 Ha. ilaratan gar-bitu dira. Lan hauen kostua 5.323,42 �

izan da.

• Arakama haitz gaina: 2001. urtean lan-datutako 6,47 Ha.tan ilaratako garbiketaegin da. Lan hau 2.299,70 � kostatu da.

• Aldabide (Alustiza Jna.ri permutan har-tutako saila): Sailtxo honen 1,10 Ha.tanilaratako garbiketa egin da, eta 371,68 �kostatu da.

• Elorhaundi eta Armuñoeta: Guztira 8,17Ha. osatzen dituzte, eta 7,36 Ha.tan gar-biketa ilaratan egin da, beste 0,80 Ha.tanaldiz, erabat egin delarik. Lan hauen kos-tua 2.451,84 � izan da.

GUZTIRA UDARAKO GARBITZE LANAK:33,63 Ha. eta 10.446,64 �

4.- PISTAK ERAIKI EDO KONPONTZE LANAK

4.1.- Bide berriak ebakitzea

• Aierdi Burua (iazko aurrekontuan aurri-kusita): TXERMATXO eta BURNIKURU-TZE lotzen dituen bidea da hau. Bidenagusia eta zenbait bide adarrekin 2.123metro ireki dira. Hauen kostua 116.536 �izan da.

• Elortxiki eta Arranoaitz: Lehen aipaturi-koaren parean eta gorago ireki diren bi-deak dira. Guztira 5.150 metro ebaki dira,eta hauen kostua 197.096,92 � izan da.

4.2.- Lehengo bideetan konpontze lanak

• Armuñoeta: Sail horretarako bideanhainbat makina ordu eta 300 tona mate-rial erabili dira. Hauen kostua 1.617,87 �.

• Oazurtze eta Itzubiaga: Inguru horieta-rako bide nagusian hainbat konponketaegin dira, makina ordu eta bertako mate-riala erabiliz bidea hobetzeko. 5.000metro hauetan egindako lanak 17.429,35� kostatu dira guztira.

• Bosthaitzeta eta Txermatxo: Bi inguruhauek lotzen dituen bidean ere hainbatmakina ordu erabili dira. Bestalde, dina-mitarekin hautsitako lekura lurra eramanda, inguru hura berreskuratze asmoz.Lan hauen kostua 9.796,29 izan da.

• Saader, Aztio eta Motto: Leku horietaneraiki berriak ziren bideetan gertaturiko lurjauziak kendu eta behar izan den lekue-tan eskoilerak eraiki dira. Aldi berean,berdindu eta zapaldu ere egin dira. Guztihorien kostua 23.599,96 � izan da.

GUZTIRA BIDEETAKO LANAK: 361.076,39 �5.- BESTE LAN MOTA BATZUK

• Armuñoeta: Bere egunean permutanhartu zen 0,80 Ha.tako sailtxoan, etzan-dako pinu gazteak altxatu dira; inguruanere, lehengo itxitura zaharra bildu da, etapinu mozorroaren aurkako trtamendua

egin da. Guzti hauen kostua 675,52 �

izan da.

• Elorhaundi: Sail honetan ere, etzandazeuden 2.500 pinu gazte altxatu dira. Lanhonen kostua 1.709,28 � izan da.

• Aierdi Burua eta Elortxiki: Leku hauetan,bide berriak ebaki aurretik EKOS etaARANZADIk egin dituzte Ingurugiroare-kiko eta Arkeologiarekiko eraginari buruz-ko txostenak. Hauen kostua 4.118,88 �izan da.

GUZTIRA BESTELAKO LANAK: 6.503,68 �

6.- ERABILI DIREN LANDARE, ETA BESTE MATERIALAK:

Han eta hemen, birlandaketa zein hutsar-te betetzen erabili diren landareak,36.200 intsigni pinu izan dira.

Aldi berean, 1.253 metro itxitura berri egindira (gutxi gora behera 750 hesola eta 6.300metro alanbre), eta 2.800 hesolatxo erabilidira etzandako pinu gazteak altxatzen.

GUZTIRA ERABILI DIREN MATERIALAK:10.882,42 �

OROTARA INBERTSIOAK: 420.657,67 �edota 69.993.230 pta. izan dira aurtenburututakoak, baldin eta aipatu bezala,aurtengo aurrekontuari dagozkionak253.754,14 � edota 42.222.152 pta. izan.

LABURPENA ETA ESKER UNEA

Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritzaeta Ingurumen Departamentuko, Mendieta Natura Zaintzako Zuzendaritzak2003. urtean Zegamako Udal honen HerriOnurako mendietara zuzendutako inber-tsioek, aurreko urteetan izan zirenekinbatera, sail hauek urteetako atzerapene-tik atera dituela esan liteke.

Hori horrela, 2000. urtean hasi eta hain-bat baso bakantze egin ahal izan da,BURNIKURUTZE; OAZURTZE; SAADER,NAPAR ITURRI, AZTIO, ALDABIDE etaMOTTO; ARRANOAITZ – OAMENDI; etaazkenik, AIERDI BURUA eta ELORTXIKI,garai hauetan egiten ari direna. Horrelaeta lan hauek guztiak amaitutakoan datuzehatza eskainiko bada ere, aurreratu lite-ke orain artekoarekin 17.000 estereoegur egin direla bakanketa hauetan.

Beraz, Udal jabetzako eta adinez etabeharrez premian zeuden pinudi guztiak,beren bakanketa lanak bukatuta dituzte,edo azken ikuttuetan. Alde horretatikesan dezakegu inoiz ez bezala daudelaherri sailak.

Honekin batera, soil hartu diren sailak,edo agurra moztu ondoren soildu dire-nak, guztiak landatuta eta aurrera doaze-la ikusita, azken lau urte hauen oparota-suna, eta mendiak Herri Onurako izen-datzearen erabaki zuzenaren balioaaitortze besterik ez dugu.

Era berean, aitortu eta eskertu, ForuAldunditik izandako erantzuna eta arreta,maila goreneko kargudunetatik hasi, etamendiko lan taldea osatzen dutenInjeniero eta Basozainak arte, beraiekgabe egin direnak egitea posible izangoez zelako.

BIXENTE DORRONSORO

UDAL BASOETAN EGINDAKO INBERTSIOAK

26


UDAL GIZARTE ZERBITZUAK

GIZA ELKARTEEN ARTEAN DIRU BANAKETA

2002 urteko Udal aurrekontutik gizaelkarte ezberdinen artean 7.362,37 �

banatu ziren, modu honetara ezberdin-durik:

• GOBERNUZ KANPOKO ERAKUNDEAK

1. Esclavas del SagradoCorazón de Jesús 1.803,04 �

2. Medicus Mundi 450,76 �

3. Oscar Romero 450,76 �

4. Sahara herriari laguntza 601,01 �

5. Erreserban 1.202,02 �

GUZTIRA 4.507,59 �

1. ESCLAVAS DEL SAGRADO CORAZÓN DEJESÚS, EEG.

Talde honetako arduraduna VictoriaUrriolabeitia, Zegamako parrokoa zenPelloren arreba da. Bolivian, SantaCruz hiriko “Estación Argentina” auzotxiroan aurkitzen den “Fe y Alegría”ikastetxean jarduten du eta proiektuhonen bidez, bertako haurrek sekunda-ria bukatu ondoren ikasketekin jarraitudezaten bultzatu nahi da. Helburu haulortu ahal izateko, gazteen familieilaguntza ekonomikoak ematen zaizkie.

2. MEDICUS MUNDI, EEG.

Ecuadorreko Amazonian Lehen maila-ko osasun sistema indartzea da proiek-tuaren helburua.

Komunitate indigenak Nago ibaiarenertzean aurkitzen dira, Ecuadorko

Orellana probintzian. OrainartekoanLehen Mailako osasun sistemarik ezzuten. Beraz, indigena beraiek bultza-tuta, arazoa konpontzeko asmoarekin,osasun sistema ezarri zuten, eta orain-go helburua da hau sendotzea, etaindigenoen osasun maila hobetzea.

3. OSCAR ROMERO, EEG.

El Salvadorreren lau Osasun Zentrueraikitzeko proiektua da.

4. SAHARA HERRIARI LAGUNTZA

Saharaui herriari lagundu nahian, berta-ra Euskal Herritik eraman nahi direnzenbat material eramateko, kamioikonboi bat, hau da, lau edo bost kamioierosteko laguntza ematen da.

Oharra:

• ELKARTEEI LAGUNTZAK

Urteko aurrekontutik, ZegamakoUdalak, beharrean daudenen alde aridiren Giza Elkarte ezberdinei 2.854,78 �banatu dizkie, ondorengo era honetara:

Herriko Parrokia (Zegama) 751,27 �

Odol Emaileak (Zegama) 420,71 �

ATZEGI 240,40 �

ASPACE 240,40 �

GIZAKIA HELBURU 240,40 �

FONTILLES 240,40 �

GURUTZE GORRIA 240,40 �

HIES 240,40 �

Minbiziaren aurkako elkarte 240,40 �

GUZTIRA 2.854,78 �

Oharra: Erreserban dagoen dirua, larrial-diren bat gertatu ezkero erabiliko da.

ETXEZ ETXEKO LAGUNTZAILEETZAT IKASTAROA

Zegamako Gizarte Zerbitzuak, aurrekourteetako arrakasta ikusirik, etxez etxe-ko zerbitzuan lanean ari diren pertsoneiedo adinekoekin erlazioa duen edozeinherritarrei zuzenduta 10 ordutako ikas-taroa antolatu du. Ikastaroa gaisotasunluzeko pertsonak nola zaindu gaiazaritu da eta Amagoia Muruamendiarazgeriatrian espezializaturik dagoenmedikuak zuzendu du.

Gaiean interesaturiko pertsonak dau-dela garbi gelditu da, hamabost lagu-nek parte hartu baitute, iaz baino portzentai altuagoarekin. Datorren ikasturtean ere kontutan hartu beha-rreko izango da.

JUBILATU ETA PENTSIODUNENTZAT SOIN

HEZIKETA IKASTAROA

Urrian hasi eta ekaina bitartean, ikastur-tean zehar ematen den ikastaroa dugu.Jubilatu eta pentsiodunentzat bidera-tua dago, hau da, soin heziketa baibaina patxadan egiten da.

Aurten izenematean igoera izan da eta18 lagunek parte hartu behar dute.Aurrera begira ere, mantenduko denohitura bat izango dela uste dugu.Ohitura sanoa eta gorputzari onurahandiak ematen dizkiona baita.

Astean bi egunetan biltzen dira, astear-tean eta ostegunean eta Joakin Elkoroordiziarra da ikastaroaren arduraduna.

YOGA IKASTAROA

Yogako ikastaroek irakasle aldaketaizan dute, urteroko taldeak aurrerajarraitzen du Yoga ikastaroarekin.

Bi irakasleen artean zuzentzen duteikastaroa, Jose Felix Sandonis etaMarian Aranguren dira.

HITZALDIAK

• Martxoak 27an: “Boliviako SantaCruzeko egoeraren azalpena”.

Victoria Urriolabeitiak emaniko hitzaldia.Zegamako Udalak Aurrekontuaren % 0,7tik, Erakunde Ez Gubernamen-talei ematen dien laguntzen barruan,2002ko aurrekontutik 1.803,04 � ema-niko EGGa da.

Hitzaldia Kultur Etxean izan zen etaBoliviako Santa Cruzeko egoera azalduzuen eta Zegamako herriak emanikodirua zertan banatzen duten adierazizuen.

• Urriak 16: “Menpekotasuna dutenpertsonei nola lagundu”

Victoria Urriolabeitia


27

DROGOMENPEKOTASUNAREN

PREBENTZIORAKO ZEGAMAKO UDAL PLANA:Drogomenpekotasunaren Prebentziora-ko Zegamako Udal Plana; Zegaman dro-gomenpetasunaren aurrean dagoenkezka oinarritzat hartuta, arazoari nolaaurre egin aztertu nahirik aurrera eramanden lana, taldean oinarritutakoa izan delaesan dezakegu. AGIPADeko kideak,Zegamako elkarte eragile ezberdinek etabatez ere, Zegamako Udalak beregaraian gazteen artean eta Siadecorenbitartez jasotako informazioan oinarrituri-ko plana dela esan dezakegu.

Plan hau aurrera eramateko eta presta-tzeko 22 pertsonako talde eragile laneanaritu da, bost edo sei bilera ezberdinetanbilduaz, AGIPADeko bi kideak bilerakgidatuaz.

Talde eragilearen partaideak era honeta-ra sakabanatu ditzazkegu:

• AGIPAD, drogomenpekotasun pre-bentzioan lanean aritzen den eta EuskoJaurlaritzaren laguntza duen elkartea daeta gidaritzapen lanetan aritu dira, bilerakbideratuz.

• Taldean partaide eraginkorrak partehartu dute: Udaleko Gizarte Zerbitzukobatzordeko kide guztiak, Kultur batzor-deko kideak, Aitxuri eskolako irakasleenbi ordezkari, guraso elkarteko bi ordez-kari, 12 urtetik gorako gazteen gurasoenbi ordezkari, Gazte Herexa taldeko biordezkari, Gazte pastoraltzako bi ordezkari.

Plana, Zegamako Osoko Bilkuran onar-tua izan da.

Planaren barruan 4 programa jasotzendira:

1. Eskola mailan lan egiteko programa:irakasleekin eta ikasleekin osasun hezi-keta eta baloreak lantzeko proiektuaaurrera eraman nahi da.

2. Familientzako prebentzio programa:gurasoen formazioa bultzatu nahi da.Helburua “Guraso Eskola” antolatzea.

3. Gizarteari orokorrean zuzendutakoprograma. Herritarrak informatzearenhelburua izango luke.

4. Gazteei zuzenduriko prebentzio pro-grama, gazteak beraiek protagonistanagusiak izango liratekelarik.

- 12-15 urte bitarteko gaztetxoen pre-bentzio plana.

- 16tik gorako gaztetxoen prebentzioplana.

Kutxa eta Udaleko Gizarte Zerbitzuakbultzaturiko hitzaldia dugu. HizlariaEdurne Lizarazu erizaina izan zen.

• Azaroak 12: “Osasunari buruz: bihotzeko arazoak, kolesterola, azidourikoa...”

Guretzat hain ezaguna den JulianBereziartua Medikuak, zenbait osasungaiei buruz hitzegin zuen eta bertaratu-takoen zenbait galdera ere erantzunzituen. Hitzaldia estreinatu berria dugunOlarango Jubilatuen zentroan emanzen, jendez beterik aurkitzen zen are-toa, gaia interesgarria izan zela nabar-mendu dezakegu.

• Abenduaren 11: “Larruazala nolazaindu”

Kutxaren eta Udaleko Gizarte Zerbi-tzuen laguntzaz antolaturiko hitzaldiadugu honako hau. Hizlaria EdurneLizarazu erizaina izan zen.

JUBILATUEN EGUNA

Uztailaren bigarren igandean, hilaren13an, Jubilatuen eguna ospatu genuen.

Urtero bezala, eguna txistularien kaleji-rarekin hasi genuen; ondoren herrikoParrokian Meza entzun eta bertsolarieketa Orkatz abesbatzak parte hartuzuten; Meza entzun ondoren polikirol-degira bazkaltzera hurbildu ziren jubila-tuak. Zegamako Ostatu jatetxekoekemaniko bazkaria dastatu lagunarteaneta Joxe Agirre eta Txomin Garmendiabertsolariek, saio ederra emanez egingenuen bazkalostea; sari banaketa ere

izan zen eta azkenik baita dantza saiobat ere.

Garrantzizko eguna beraz guztiontzat,horrelaxe urte askotan izan dadila!

ETXEZ ETXEKO LANGUNTZA ZERBITZUA

Lehiaketa publikoaren prozedura amai-tu ondoren, eta eskaintzak azterturik,Udal Batzarrak apirilaren 7an erabakizuen etxez-etxeko zerbitzua “ GizaintzaS.L./Clece S.A.” enpresak osatutako

aldi baterako enpresari (UTEri) esleipe-na egitea. Udalak orain arte langileeiordaintzen ziena ordaintzeaz gain, lan-egoera normalizatu eta legeztatuko die.Beraz, langileen egoera hobetu egingoda. Enpresa adjudikazio-hartzaileariUdalak langile eta orduko 14,42 � edo2.300 pezeta ordainduko dizkio.Bestalde, zerbitzua jasotzen duen lagu-nak edo bere sendiak (dependienteabada) zerbitzuaren % 5-6 inguruaordaindu beharko du.

Jubilatuen bazkaria

28


Lan amankomunaren lorpena edoemaitza izan da Intxaustiko industrial-dea errealitate eginda ikustea. Leheniketa behin, Eusko JaurlaritzakoIndustria, Merkataritza eta TurismoSailaren agindupean dagoen SPRI-LUR-i Zegamak duen beharra ikusarazieta bere aldekotasuna lortu zen.Jarraian Gipuzkoako Foru Aldundiaproiektura atxekitzeko bidea egin zen.Bidelagunak izan bezain pronto, bide-ragarritasun azterlana egin behar izanzen, hasi behar zen bidea zuzena izan-go zen ala ez jakiteko. Sestra injineri-tzak egindako azterlanaren ondorioz,Intxaustiko industrialdearen ekimenabideragarri ikusten zen, beti ere, bal-dintza batzuk betez gero; hala nola,hirigintza aprobetxamendu egokia iza-tea, lurzoruaren prezioa orekatua iza-tea, urbanizazio gastuak handiak ezizatea, etabar.Intxaustiko industrialdeko lursailak erosiondoren, urbanizazio proiektuarenidazketa egitea iritsi zen. Proiektu hau“Sestra” injineritzak egin zuen eta bereardura ere izan zen “Hijas de J.C.Mendiola” enpresak egin zuen urbani-zazio lanen zuzendaritza. Bestalde,Xabier Yeregi arkitektoak irabazi zuenpabilioiak eraikitzeko antolatutakolehiaketa. Egun gauzatuta dagoenproiektuko obrak “Antzibar” enpresakegin ditu.

INDUSTRIALDEA AMAITUTAUrrats hauen ondorioa da begien bis-tan daukagun Zegamak duen industriatradizioari eta herritarren ahobatezkoeskaerari erantzuna ematen dion, etaZegamaren bizi-iraupenerako eta etor-kizunerako giltzarri izango den ia12.000 m2ko sabaia duen industrial-dea. Orain, ekintzaileak, enpresariakbehar ditugu, gure inguruan lana, opa-rotasuna eta itxaropena izateko.

Lan hauen guztien amaiera apirilaren30ean egindako inaugurazio ekitaldian

ospatu zen. Bertan, besteak beste,Gipuzkoako Foru Aldundiko Ekonomiaeta Turismo Diputatua zen Jose RamonBeloki eta SPRILUR-eko zuzendarinagusia, Anton Zubiaurre izan ziren.Jakina den moduan industrialdean bimotatako pabilioiak daude. Alde batetik“txikiak”, 230m2ko azalera dutenak;guztira 8. Bestetik 1100m2ko azaleraduten 9 pabilioi “handi”. Ondorengopabilioiak dagoeneko salduta daude:Jarraian pabilioiak eta erosleak zehaz-ten dira:

INDUSTRIALDEAN PABILIOIAK EROSI DITUZTEN ENPRESAK:

Pabiloia EROSLEA JARDUERA M2

14-A URBIZU ZEGAMA S.L Barazki eta arrautzen manipulazioa 237,32

14-B URBIZU ZEGAMA S.L. Barazki eta arrautzen manipulazioa 237,32

14-C ROTULO STUDIO Diseinu eta errotulazioa

Biniloan egindako inpresio digitala 226,98

14-D SOLANA ARCE Prekozinatuak 226,98

14-E SUMINISTROS ARRANO S.L. Erabilpeneko material elektrikoak

eta motor elektrikoen bobinatzea 226,98

14-F SUMINISTROS ARRANO S.L. Erabilpeneko material elektrikoa

eta motor elektrikoen bobinatzea 226,98

14-G ZEGAMA OKINDEGIA S.L. Okindegia 226,98

14-H ZEGAMA OKINDEGIA S.L. Okindegia 237,32

14-P ITSASGAMA,S.L.L. Galdaragintza eta aspirazioak 1.083,03


29

2005.urtean Idiazabaldik Segurarainohasiko diren GI-2637 errepidearen bidehobekuntza eta zabaltze lanek, egoeraekonomiko baikorrak, ekintzaileen ausar-dia eta pabilioien egokiera eta prezio era-kargarriak (pabilioi handiak 420,71 �/m2edo 70.000 pta/m2 eta pabilillo txikiak450,71 �/m2 edo 75.000 pta/m2) era-

ginda, beren salmenta bultzatuko dutelauste da. Norbaitek interesik izango balupabilioi industrial hauen inguruan “GoierriBeheko Industrialdea, S.A.” enpresakogerentearekin (Jose Ramon Lasarte)harremanetan jartzea besterik ez du,943-880617 telefonora deituz.

Azkenik, gogoratu Intxaustin Udalak eginduen inbertsioa berreskuratu egingoduela pabilioiak saldu eta inbertsioabideratzeko “Goierri Beheko Industrial-dea S.A.”-k eskatu zuen maileguaordaindutakoan.

30


Urtero garatzen den atal honetan udalerrian azkeneko urtean izandako aldaketa batzuen islara jaso nahi dugu. Beraz, argazkiak

eskaintzen duten testigantzaren bidez ikusi dezakegu hainbat lanen bilakaera egungo egoerara iristeko.

ZEGAMA: LEHENA ETA ORAINA

Kioskoa obratan Kioskoa eraberrituaKioskoa obrak egin aurretik

Adokina jartzeko prestaketak egiten

Adokina jarrita

San Martin Kalea Udaletxe parea adokinatu gabe


31

Parkea eraberritzen

Parkea aparkaleku bihurtuta

Olarango parke zaharra

Eraikina hasita

Eraikinari teilatua ematen

Etxea bukatuta

Mediku etxe ondoko orubea eraikina egin aurretik

32


ORGANO KONTZERTUA

Kultur Etxea, Foru Aldundiko KulturaDepartamentua eta Zegamako SanMartin Parrokiaren artean, azken urteo-tan organo kontzertu bat antolatzen da.2002ko abenduaren 21ean Loli Oteizaazpeitiarrak eta Jon Zarrabe elgoibarta-rrak eman zuten kontzertua. San MartinParrokian dagoen organoa 1911koazaroaren 11n estreinatu zen etaAkelino Amezuak egindako organobaliotsuenetako da, Kontzertuaz gain,Kultur Etxeak urtero organo honen afi-nazioaren finantzaketan parte hartzendu, era honetara herriko kultur balio batbabestuz.

GABON IRTEERA

Gabonetako antzinako ohiturari jarrai-tuz, gure arduratako bat, gabon irteera-ri tinko eustea da. Abenduaren 24an,eguerdiko 14:30etan elkartu ginen Zineondoan, bi taldetan banatu eta batzukGoialdeko baserrietara eta besteakBarrenaldeko baserrietako abiatzeko.Arratsaldeko 18:30ak aldera, herrian bi

taldeak elkartu eta kalez-kalez, gabonabestiez alaitu genituen inguruak.Urtekari hau eskuartean duzunean,2003ko irteera egitear izango gara eta,herrikide, zatoz gurekin abestera.

SANTA AGEDA ESKEA

San Agedako koplak lagun, Zegamakokaleak astindu genituen makila hotsezSanta Ageda bezperan, hau da otsaila-ren 4an Santa Ageda eskeko dirua etaGabon eskeko dirua, Beasain etaSegurako III. Adineko egoitzetan dau-denentzat merezi duten opariak eroste-ko erabiltzen dugu, otordutxo bat, kan-tariei eman ondoren.

Jakin, irteera hau ere, Gabon eskekoa-ren antzera edozein herritarrok partehartzeko dela eta beraz, zatoz gureartera abestera 2004ko otsailaren 4an.

BERTSO JAIALDIA OTSAILAREN 22AN

Nahiz eta antolakuntza dena KasinoElkarteak duen, duela 6 -7 urte ezkeroKultur Etxeak jaialdi honi babes ekono-mikoa ematen dio. Bataz beste, urtero600 �ko edo 100.000 pezetako“zuloa” egiten du jaialdi honek etaKultur Etxeak egiten du zorraren kita-pena. Kultur Etxeko batzordeak plante-amenduari buelta ematen dio, etaguretzat hain jaialdi bikain 600 �tanedo 100.000 pezetan ekartzea guztizona da gure herriarentzat eta etorkizu-nean ere, hitzarmen hau bi erakundeenartean sinatzeko ez da arazorik izango.Otsailaren 22an izan zen jaialdia etaaurten berrikuntza bat izan zuen, lehen

Sukaldaritza ikastaroko ikasleak Aiert Izagirre irakaslearekin

KULTURETXEA

mailako bertsolariekin batera IkerZubeldia zegamarra bertsotan aritu zeneta froga “airoso” pasatu zuela esanbehar. Gainerako bertsolariak honakohauek izan ziren:Andoni Egaña,Sebastian Lizaso, Jexux Mari Irazu,Angel Mari Peñagarikano eta SustraiKolina. Adituen hitzetan bertso politaketa maila onekoak izan ziren.

UZTAILA, UDA KUTSUAN

Abuztuko oporrak begi bistan ditugu-nean, Zegaman uztaila hilabete politaizaten da. Gau giroa lagun, gauerakohainbat ekitaldi antolatzen hasi ginen,izan ere, zegamarrok aitzakiarik txikie-narekin nahiko dugu kalera irteteko.

ANTZERKIA

Uztailaren 24an, “Arrautza delikatuak”antzerkia izan genuen udal arkupetan.Inprobisatutako antzoki hau oso erosoaari zaigu gertatzen, izan ere, jendea osoerraz gerturatzen baita bertara antzez-lana ikustera eta aurten ere 100 lagu-netik gora izan ditugu bertan. Eta“arrautza delikatuak” obrarekin leheregin genuen parrez. Aktoreak MikelLaskurain eta Teresa Andonegi izanziren.

KONTZERTUA

Uztailaren 29an, Folk-jazz “mugakzabalduz” kontzertu fusioa izan genuen“Unhe” boskotearen eskutik. Plazakokioskoan eman zuten kontzertua etajendetza ugari bildu zen ekimen hone-tara ere.

SAN BARTOLOMETAN MOZORRO LEHIAKETA

San Bartolome jaietan mozorro lehiake-tak badu historia dagoeneko. Zenbateta zenbat mozorro egin ditugun taldebakoitzean, asko ezta! Aurten ere saia-tu da jendea mozorroa pentsatu etaegiten, eta esan, giro aparta izatenduela mozorro egunak Zegamako jaie-tan. Epaimahai jende ezberdina izatensaiatzen gara, gazte xamarretik jubila-tuak bitarte eta iluntzeko 19:00ak alde-ra elkartzen gara ongien datorkigunelkarte batean. Bertan mozorro guztienzerrenda egin eta bakoitzak bere pun-tuazioa ematen dio bakoitzari eta azke-nean batuketak agintzen du.

Hona hemen aurtengo irabazleak:

a) Giro gehien sortu zuen taldea:Hawaiano taldea.


33

b) Mozorro laduena: Piratak.

c) Bakarkako saria: Iñigo Atxa.

Bestalde, Kultur Etxeak antolatzenduen eskulanen tailerreko partaideek,urtean zehar, Iñaxi Urreagaren zuzen-daritzapean egindako lanen erakusketazoragarria egon zen Kultur Etxean ikus-gai San Bartolome jaietan zehar.

BELEAREN ENTIERROA

Aurten izugarrizko jendetza izan zenbelea enterratzen, denak penaz etagoibeldurik bidali zuten gure beleaIzarraga aldera datorren abuzturarte.

IKASTARO ETA TAILERRAK

Aurten honako ikastaro hauek emandira:

Tailaketa Jabier Arrietak eman zuen;Oinarrizko sukaldaritza ikastaroa. AiertIzagirrek . Tailaketa ikastaroan, hiruzpa-lau urteko esperientzia duten jendeadabil eta lan ikusgarriak egiten dituzte

dagoeneko. Sukaldaritzako ikastaroanberriz, 30 pertsona inguru ibili zen etaikaragarri gustura amaitu zuten ikasta-roa, egunero zalantzak eta plater xumeeta goxoak egiten ikasi omen zuten.

Tailerrak berriz bi ditugu, IñaxiUrreagaren eskulanen tailerra eta MariaLuisa Gorrotxategiren pintura tailerra.Bietan ere, irakasle ezin hobeak izanikherritarrak oso gustura omen dabiltza.Pintura tailerreko partaideek SanMartinetan beren lanen erakusketa jarrizuten Kultur Etxean.

AUTOBUSAK

Aurten autobus bakarra antolatu da,Herri Urratsera ziona. KilometroakLazkaon zirenez, antolakuntzatikgarraio publikoa erabiltzeko eskatuzuten eta Nafarroa Oinezerako, auto-busa antolatzeko behar diren gutxiene-ko 30 lagunak ez ziren elkartu. “Arrautza delikatuak” antzerkia

Kasino Elkartean aurten zehar bi ekital-di nagusi ditugu, geure elkartetik kanpoherrira begira garatzen ditugunak.

Lehenik,urtea hasi bezain laster, kasi-noko bertso jaialdia izaten da, Aurtenotsailaren 22an izan genuen. Bertsosaioan hirurehun lagundik gora izanziren eta maila oneko bertsoak entzunahal izan ziren. Aurtengo berrikuntza,Iker Zubeldia zegamarra, bertsolaritza-ko eliteekin batera bertsotan aritzeaizan zen eta maila jatorra erakutsi zuenIkerrek. Bertso jaialdian honako bertso-lari hauek parte hartu zuten: AndoniEgaña, Sebastian Lizaso, Jexux MariIrazu, Angel Mª Peñagarikano, SustraiKolina eta Iker Zubeldia. Gai jartzenLaxaro Azkune aritu zen. Esan, bertsosaio honetarako Kultur Etxearen babesekonomikoa izaten dugula.

KASINOKO XV. IPUIN LEHIAKETA

Aurten XV. Ipuin Lehiaketa antolatudugu Aitxuri Herri Eskolako haurrenartean. Lehiaketa aurrera eramatekoAitxuri Herri Eskolako irakasle eta

Kultur Etxeko Batzordearen laguntzajaso dugu ipuinak idatzarazi eta ondo-ren epaimahai batek irakurtzeko eta ori-ginalenak aukeratzeko. KasinoElkarteak, haurrei hainbesteko ilusioaegiten dien oparitxoa erosteko diruajartzen dugu eta, ArantzatzukoPeregrinazio bukaera hori zertxobaitberezia izaten saiatzen gara gure hau-rrentzat.

Hona hemen aurtengo irabazleak:

1 maila: Lorea Garaiar eta MaddiOrmazabal.

2. maila: Libe Galdos eta Maria Atxa.

3. maila: Joanes Etxaide eta Sheila Rey.

Mus txapelketako irabazleak eta bigarrenak

KASINOELKARTEA

4. maila: Onintza Arakama eta NereaGaldos.

5. maila: Ohiana Agirrezabalaga etaIñigo Atxa.

6. maila: Amaia Berasategi eta NelsonBautista.

MUS TXAPELKETA

Azaroaren 21ean eta 28an MusTxapelketa egin genuen elkartean. 32bikotek parte hartu zuten eta azaroaren28an jokatu zen finalean, irabazle, JoseManuel Collado eta Fermin Mazkiaranbikotea suertatu zen eta bigarren pos-tuan, Asier Berasategi eta Igor Elizegikegin zuten.

34


festa bikaina antolatu genuen ikaste-txean bertan.

ZUHAITZ EGUNAEskola inguruko eremu batean 5. eta 6.mailako ikasleek zenbait zuhaitz landa-tu zituzten.

EUSKERAREN EGUNAMartxoan bi egunetan burutu zen ekin-tza hau. Ilusio handiz ikasleak prestatu-riko emanaldia izan zen, bertara herrikojendeaz gain, Ataun eta Segurako zen-bait ikasle etorri ziren.

HOSTO BILTZEA2. Zikloko ikasleak ingurumeneko gaiarekin loturik hosto desberdinak bil-tzea eta ezagutzera joan ziren.

2003KO BIGARREN HIRUHILABETEA

ERLEZAINAREN HITZALDIAHerrian ospatu zen erlezainen egu-narekin bat eginez, eskolan ere hitzaldibat izan genuen. Honekin batera ikas-leek eztia dastatzeko aukera izanzuten.

KORRIKA TXIKIAKorrika Seguratik, igande gauez pasatzen zenez, Korrika Txikia herriko kaleetan zehar burutu genuen ostiralean.

IDAZLEA ESKOLANHerrikoa den Joxe Mari Ormazabal izangenuen berak idatziriko liburu baztzueiburuz hitzegiten. Eta bereziki, argitaratuberria zuen Antonio Bolas liburuarenazterketa eginez.

SASIETAKO JAIALDIA5. eta 6. mailako ikasleak Zelai Arestiantzokira bailarako beste zenbait ikas-tetxekin batera joan ziren, ingurumena-rekiko kanpainaren barruan parte hartzera.

URTEAN ZEHAR EGINDAKOEKINTZAK ETA IRTEERAK

2003KO 1go HIRUHILABETEA

NUTRIZIO ETA ELIKADURARIBURUZKO HITZALDIA

3. Zikloko ikasleek urtarrilaren 15ean,Kutxak antolatutako hitzaldi batenbidez, bi kontzeptu horien esanahiakargitu zituzten. Era egokian egitekohartu behar diren neurriez ere hitzeginzuten.

GALTZAGORRIIrakurketa suspertzearen ildotik Galtza-gorriren bisita izan genuen gure ikaste-txean. Makina bat liburu ekarrita, zen-bait ekintza burutu zituen ikasleekin.Hilabete batez liburuak gure zentruangeratu ziren haurrek irakur zitzaten.

CARREFOUR3. Mailako ikasleak, goiz batean Carre-fourrera joan ziren bertako funtziona-mendua ikusteko eta, produktoei buruzinformazioa jasotzeko.

PIANISTAKutxak antolaturiko ekintzen artean,Xabier Lizaso pianojolea etorri zen ikas-tetxera eskolako ikasleei musika saioaeskeintzera.

ROKODROMOAKirol sustaketa jardueren barruan L.H3. Zikloko ikasleak, Beasaingo rokodro-mora joan ziren.

PILOTA5. Mailako ikasleek inguruko besteikastetxe batzuekin batera, pilota jardu-naldi batean parte hartu zuten.

ANTZERKIA ATAUNENL.Hko 1go zikloko eta 5 urteko ikas-leak, Ataunera joan ziren JoxemielBarandiaran Eskolak antolaturiko abes-ti eta antzerki jaialdia ikustera.

ANTZERKIA SEGURANLaiotz Herri Eskolak luzaturiko gonbi-dapenari erantzuna emanez, 2. eta 3.zikloko ikasleak bertara joan ziren hanprestaturiko jaialdiaz gozatzera.

IHAUTERIAK ETA TXOKOLATADAEguraldi txarra zela eta, ezin izan zenherrian zehar desfilerik egin. Hala ere,

ESKOLA IBILTARIEKIN VALENTZIAValladolid eta Ciudad Realgo beste biikastetxetako ikasleekin batera, joanginen Valentziara 6. mailako ikasleaketa 5. mailako beste lau. Komunitateenarteko harremanak zabaltzeko eta bidebatez, Valentzia ezagutzeko.

ZARAUTZEKO EGONALDIA3., 4. eta 5. mailako ikasleak Zarautzenizan ziren bi egun pasatzen, ingurugiroproiektuaren barruan.

AMEZKETAKO ANTZERKIAHerri horretako L.Hko ikasle guztiaketorri ziren arratsalde batez beren jaial-dia eskeintzera.

KASINOKO IPUIN LEHIAKETAIkastetxe osoak parte hartu zuen ipuineta marrazki lehiaketa honetan etadenentzako izan ziren sariak. Sarihauek Arantzazuko peregrinaziotikitzultzean banatu ziren.

BARATZAKO ERAKUSKETAHerriko ferian baratzako produkto des-berdinen erakusketa burutu genuenikasturte bukaeran, ikasleak txandadesberdinak eginez.

OSASUNKUME SARIA3. eta 4. mailako ikasleak Elgoibarrerajoan ziren, baloreetaz egin zuten lanbatekin irabazitako saria jasotzera.Saririk potoloena bidaia bat egitekoaukera izan zen.SEBASTOPOLEKO TITIRITEROAK

Carrefourren irabazitako Olentzero sari-ko diruarekin jaialdi bat antolatu genuenSebastopoleko titiriteroekin ikasturteamaieran. Ondoren antzerkietan partehartzeagatik lunch bat eskeini zitzaienikasle guztiei.

TXINGUDIKO PADURAL.Hko 2. eta 3. zikloetako ikasleak kur-tso bukaerako irteera bezala, Txingu-diko paduran izan ziren txalupaz itsa-soan buelta bat emanez eta Plaiaundiaztertuz.

KOSTALDEA ETA TXIKI PARKHaur Hezkuntza eta L.H 1 zikloko ikas-leek egin zuten irteera hau. Kostaldekoherriak bisitatu zituzten eta arratsaldezTxiki Parkean gozatu zuten.

Antzerkigintzan ikasleak

Eskulan tailerrean parte hartzen duten gurasoak

AITXURIHERRI-ESKOLA


35

ZERAINERA IRTEERA2 urteko ikasleak kurtso amaierakobidaia zela eta, Zeraingo parkera joanziren goiz pasa.

OPORRAK ONDORENENGOHIRUHILABETEA

IGERIKETA IKASTAROAAurten ere, L.Hko lehenengo eta biga-rren zikloko haurrak, Majori polikirol-degira joan ziren igeriketa ikastaroa egitera.

MOMO PELIKULATinko elkarteak antolaturik H.Hko etaL.H lehenengo zikloko ikasleak Bea-sainera joan ziren pelikula hau ikustera.

ARAKAMA AZPIKO ERROTAEnergia iturri ezberdinak ezagutzekoasmotan H.Hko eta L.Hko ikasleakerrota hau bisitatzera joan ziren.

IZOTZ IRRISTAKETA ETA ONCEKirol sustaketa kanpaina barruan L.Hko2. eta 3. zikloko ikasleeek, irristaketaikasi eta trebatzeko aukera izan zutenDonostiako Txuri Urdinen. Aurretik,ONCEn ikusmenik ez duten pertsonenlanak eta baliabideak probatu ahal izanzituzten.

ZEGAMA EZAGUTUZ3. Mailako ikasleak goiz batez herrianzehar irteera bat egin zuten bertakoaintzinako etxeak behatu, herriko era-kunde garrantzitsuenak ezagutu etagelan lantzen ari ziren gaiarekin loturikozenbait alor tratatu zituzten.

SAN NIKOLASUrtero bezala L.H 2. eta 3. zikloko ikas-leek parte hartu zuten ekintza honetan.Herrian zehar San Nikolas abestiakkantatu ziren eta bertan jasotako diruahaurrak aukeraturiko herrialde batetarabidali zen.

ROKODROMOAKirol berriak ezagutu ahal izateko, 5. eta 6. mailako ikasleak BeasaingoRokodromora joan ziren eskaladakolehen pausoak ematera.

GABONAKOhiturari jarraituz, ikastetxeko ikasleguztiak eta zenbait guraso, kantariatera ziren Abenduaren 24ean.

Ikasleak laborategian

- Bonsaiak - Makramea - Saskigintza

- Teknologia - Sukaldaritza - Marrazki artistikoa

- Marketeritza - Puntua - Ispiluak

- Kuadro tridimensionalak - Punto kruz - Tapizak

- Buztingintza - Loreak galtzerdiekin - Eztainua

- Jaboiezko saskitxoak - Marrazketa lineala - Pirograbatua

- Kuadroak hari eta iltzeekin - Baratza - Gantxiloa

- Karetak - Kamisetak - Panpinak josi

- Argazkigintza - Berziklaketa - Zulo pintaketa

- ...

Hogei bat urte badira eskulan taile-rrak gure eskolan hasi zirela. Garaihartan hasi ginen guraso eta herrita-rren laguntza jasotzen arlo honetan.Lehen hastapenak ordungo goi ziklo-an (6.,7. eta 8. mailan) izan bazirenere, berehala erdi ziklora (3., 4. eta 5.maila) zabaldu zen; izan ere, lan egi-teko modu honek ate berriak irekizizkigun: talde txikiak eta mailaezberdinetako ikasleak nahasturik,eskulan mota ugariagoak eta nola-

bait guraso-herritarren partaidetzahandiagoa ...

Hezkuntz erreforma zela medio, 12urtetik gorakoak herritik kanporaikastera joaten hasi zirenean, tailerre-tan 3. mailatik 6. maila bitarteakoaktailerretan nahasturik ekin ziotenlanari.

Benetan ugariak izan dira urte hauetan egindako tailer motak. Honahemen horietako batzuk:

ESKULAN TAILERRAK AITXURIN

Tailer hauetan guztietan egidakolanen islada festetan egin ohi dugunerakusketa da. Garai batean eta urteaskotan zehar jaietako igandean egi-ten zen erakusketa hau, azkenekourtetan berriz, umeen egunera aldatuda. Erakusgai izaten ditugu bertanurtean zehar egindako lan zoragarriezberdinak: jositako txakurrak, mar-gotutako kamisetak, erretako kutxak,kareta apaingarriak, zumezko sas-kiak, punto kruzeko koadroak, zerra-tutako pertxak, makaramezko loron-tziak, galtzerdizko loreak, etabar luzebat.

Ikasturte bukaeran ere beste erakus-keta bat izaten da, baratzeko pro-duktuena. Zegamako feri egunean,ekaineko ostegun batean egiten dafestak arte ezin baititugu gorde baldintza egokietan. Ikusgarriak iza-ten dira bertan jartzen ditugun letxu-ga, aza, azelga, porru, perrexil, aze-nario, erremolatxa ... Nahiz eta eros-le faltarik ez izan, ez dira egoten salgai eta ikasle guztien arteanbanatzen da urteko uzta.

Aipagarria deritzogu, laguntzaile izanditugun guraso eta herritar hauek guz-tiak sartzen dituzten orduak musu-truk direla. Gainera kontutan izanbehar da, ostiralero etortzeko konpro-mezua hartzeaz gain, askotan,beraiek ere aldez aurretik irakastekoprestatu egin behar izaten dutela hain-bat ordu sartuz. Benetako irakaslebihurtzen dira ostiralero!

Lan honetan aritutako guztiak aipa-tzea ezinezkoa zaigu zerrenda osoluzea baita. Gaur egun honako laguntaldea dugu gure artean: MaixabelAzurmendi, Pili Ezeiza, Mª LuisaMarin, Arantxa Berasategi, ArantxaOrmazabal, Mª Jesus Telleria, AinhoaSukia, Ramoni Apaolaza, Juani Arze-lus, Mª Carmen Laskurain eta KatiZeberio.

Gure eskerrik beroena luzatu nahidizuegu orain ari zaretenoi, ateraberri zaretenoi eta aurretik ere arituzareten guztioi, zuen laguntzarikgabe ezinezkoa izango zelako lanaberats hau aurrera eraman ahal izatea.

MILA ESKER GUZTIOI!!!!!!!

36


MUSIKAK BATZEN GAITUELAKO

Urtekariak etorri, urtekariak joan,fideltasunez erantzuten dio herrikoTOBERA Musika Eskolak azkenekourtearen errepasoa egiteari orriotan.Urteak ere alferrik pasatzen ez direna-ren seinale. Horren adierazgarri dugu2003ko irailean hasi dugun hamazazpi-garren ikasturtea. Zegaman kulturaarloak bultzada nabarmena ezagutzekohelburuarekin herritarren beraien eki-menez abian jarritako musika egitas-moa izan zen hasierako hazia, apal sor-tua baina orduko asmo tinkoak errefe-rentzial egin duena. Urteen joan-eto-rrian asko aldatu dira gauzak 1987/88estraineko ikasturte hartatik. Herriarenmugak gainditu eta Zerainera leheniketa Segurara gerora zabaltzera iritsi zeneta, gaur egun, Goierri eskualdearenbarruan izaera propioa duen AizkorpeBailarak ezagutzen duen berezko egi-tura bateratu estrategikoenetarikoarenaurrean gaude.

Udalek kudeatzen eta beren bizkarhartzen dituzten herri mailako zerbitzuprestazio zerrenda luzea aurkitzendugu, premia lokalak herri bakoitzakase beharrari erantzutera datorrena.Goierri funtzionamendu eremu duteneskualde mailako erakundeak ere askodira, eskualdea bera kohesionatu eta -sinergiak baliatuz- udalerri bakoitzakbere aldetik baino eraginkortasun han-diagoz zerbitzu komun bat eskaintzeabilatzen dutenak. Gipuzkoa mailakoakere bai, eta baita hortik gora mailaz-mailakako estaldura ematera etortzendiren elkarte, erakunde, egitura, antola-mendu edo dena delakoak. Udalerria-ren eta eskualdearen artean kate-begiberri bat ezartzeko beharra ikusi dute,ordea, gure udal agintariek; are gehia-go Segurak, Zerainek, Mutiloak etaZegamak osatzen duten zonaldearenezaugarri diferentzialei erreparatuta, eta

Aizkorpe Bailara eratu dute. TOBERAk,baina, aspaldidanik betetzen du hutsu-ne hori eta, hortaz, bere orain artekoibilbidea berresten da modu honetara.

Une gazi-gozoak bizi ondoren, egon-kortasuna islazten dute TOBERAMusika Eskolaren datuek azkenaldian.2003/04 ikasturtean 151 matrikula egindituzte 84 ikasle zegamarrek gurean.Aukera benetan zabala dute horretara-ko: musika tailerra 4 urtetik aurrera, hiz-kuntza musikala, dantza, pianoa, akor-deoia, gitarra klasikoa zein elektrikoa,trikitixa, pnaderoa, txistua, klarineteaeta saxofoia. 84 ikasle hauek, aldi bere-an, 59 sendi ezberdinetako kide dira.Kopuru hauei Bailarako beste hiruherrietatiko datuak batu behar zaikiezenbaki orokorretara iritsi ahal izateko.

Ikastegi honen baloreak oso gogoanditugu langile taldea osatzen dugunguztiok: gertutasunean eta kalitatekoirakaskuntza integral batean oinarrituzherriotako kultur bizitza suspertzea,maila pribatu zein jendaurrekoan.Seguran, Zerainen zein Zegaman berepresentzia aipagarria izan dadin TOBE-RA Musika Eskolak egiten duen ahale-gina handia da. Ekintza kopurua koali-tatiboki eta koantitatiboki hobetzekokonpromisoa hartu zuen duela bi ikas-turte Musika Eskolak eta, lortutakomaila guraso eta herritarrek zoriontzendutela ikusirik, maila honi eustea izangoda gure erronka etorkizunean. Ekintzenizaerari erreparatuta, duela bi ikasturte-tik hona bi asmo izaten ditugu buruanjarduera egutegia finkatzerakoan: bate-tik, beste musika eskola batzuekinelkartrukeko harreman ziklo bat hasteaerabaki genuen; eta bestetik, urteroekintza “bereziren” bat barneratzeamonotonia hausteak pedagogikokiduen garrantziaz jabetuta. Lehengoarenbaitan, Beasain eta Ormaiztegi bisitatuditugu dagoeneko, eta aurtengo ikas-turterako ere bada segidarik. Bigarrenasmoak lan gehiago ematen du. Duela

bi urte bi kontzertu didaktiko antolatugenituen izen handiko musikarirekinikasleei eta herritarrei irekita, eta iaz irte-era bat egin genuen ikasleekinDonostiara. Aurten, berriz, ikastarointeresgarri bat antolatzekotan garaherritar orori begira.

Honako hauek izan dira zehazkiTOBERA Musika Eskolak 2003 urteanZegaman burututako ekintza publikoak:

• Urtarrilaren 5ean iluntzean ohikoErregeen Kabalgata antolatu genuenbeste urte batez. Aurrera begira, ospa-kizun hau erakargarriagoa egiteko hel-buruarekin, beste elkarte eta herritarrenpartaidetzara zabaldu nahi litzatekeekintza honen antolaketa.

• Martxoaren 27an pianoko ikasleekentzunaldia eskaini zuten Kultur Etxekoaretoan. Beasaingo ‘Loinatz’ MusikaEskolako pianoko ikasle batzuenlaguntza izan zuten tarteko Zegamakogure ikasleek.

• Apirilaren 3an Akordeoiko ikasleenentzunaldiaren txanda izan zen aretoberean. Entzunaldi honetan txirularen,panderoaren eta pianoaren soinuak ereentzungai izan ziren akordeoiari lagunduz.

• Apirilaren 8an Trikitixa etaPanderoko ikasleen biribilketa eta fan-dango doinu alaiez gozatzeko aukeraeskaini zen musika-tresna honetakoentzunaldian.

• Hizkuntza Musikaleko ikasleek gelabarruko lan isilaren edukiaren eta fun-tzionamenduaren berri eman zigutenapirilaren 10ean San Martingo ElizaNagusian egindako erakustaldian. Bidebatez, bertaratutakoek musikarenezaugarrien eta teoriaren zertzeladabatzuk jasotzeko aukera izan zuten.

• Ormaiztegiko Kultur Etxean eskola-ko dantzariek eta talde ezberdinekkontzertua eskaini zuten maiatzaren15ean. Kontzertu hau elkartrukearenbarruan sartu zen.

Tobera MusikaEskolako dantzariak

TOBERAMUSIKAESKOLA


37

• Gloria Fuertes olerkari zenduarentestu batean oinarritutako “Gloria” izen-burudun ipuin musikala entzun etaikustera eraman genituen ikasleakDonostiako Kursaal Entzutegira maia-tzaren 24an. Euskadiko OkestraSinfonikoaren Ganbera Taldeak hainbataktore ezagunekin batera prestatutakokontzertu didaktikoa izan zen eta era-bateko estreinaldian antzeztu zutenegun horretan.

• Gitarra entzunaldia ekainaren 2anizan zen Kultur Etxean.

• Ormaiztegiko ‘Txindata’ MusikaEskolako ikasle, irakasle eta arduradu-nak ekainaren 6an izan genituen bisitanherrian. Kontzertua eskaini zigutenElizan eta hamaiketakoa eskaini genienondoren bertaratutakoei.

• Ekainaren 9ko ArantzazurakoErromesaldian musika jartzearen eran-tzukizuna hartu zuten bere gain trikitixaeta panderoko zenbait ikaslek urterolegez.

• Txistuko ikasleek ekainaren 10eaneskaini zuten beren urteroko entzunal-dia. Piezetako batzuk eskolako piano-joleekin batera jo zituzten.

• Ikasturteari amaiera ematekoKontzertua ekainaren 17an izan zenSan Martin Parrokian. HizkuntzaMusikaleko ikasleek, musika-tresna

ezberdinetakoek eta taldeek hartuzuten parte kontzertu honetan.

• Dantzako ikasleen saioa egin zenekainaren 23an herriko enparantzantxistulariekin batera. Ondoren afari-merienda izan zuten parte hartzaileek.

• San Joan bezperako suaren ingu-ruan “San Joan Ereserkia” dantzatuzuten gure dantzariek Txistulari Bandaklagunduta. Euskal mitologian hainesanguratsua den egun honetako ohi-tura eta usadio zaharrak berreskuratze-ko xedearekin izan zen burutua honakoekimena.

• Aizkorriko Lagunen Egunean, uztai-laren 6an, musika jarriz lagundu zutentrikitixa eta panderoko hainbat ikaslek.

• Zegamako garai bateko JaiEgitarauan herriko dantzariek partehartzea tradizio zenez, 2002an ohiturahau berritzea egokitzat jo genuen.2003ko San Bartolome egunean eresaioa eskaini zuten bigarren urtezTOBERAko Dantza Taldekoek txistula-riekin.

• Azaroaren 16an dantzariek hainbatkoreografia egin zituzten ‘Takolo, Pirritxeta Porrotx’ pailazoen jailadiarenbarruan.

• Azaroaren 22a musikarien zaindariden Santa Zeziliaren eguna izanik, egunhorretan bertan kontzertu berezia

eskaini zuen TOBERA Musika Eskolak‘Orkatz’ Abesbatzarekin batera Elizan.Musika Eskolak eta Abesbatzak norbe-raren egitaraua prestatzeaz gain, aur-ten lehenengoz abesti batzuk elkarrekinprestatu eta eskaini zituzten.

Aurreko ekintza sorta mardul honiTxistulari Bandak urtean zehar buru-tzen dituenak erantsi beharko litzaizkio-ke. Edonola ere, bistan da gurea beza-lako musika eskola txiki batentzatezohiko marka dela tamaina honetakoekintza-plangintza izatea. Gozatukoduzuelakoan gaude eta, hala bada, ezzalantzarik izan etsiko diogunik!

Zegamako Udalari, Aitxuri HerriEskolari, Zegamako Elizari, KulturEtxeari, eta modu batera edo besteralaguntzen gaituzuen guzti-guztioi eske-rrak emateko baliatu nahi genuke auke-ra hau. Zuek egiten gaituzue indartsu.Denboran zehar zuengandik jaso izandugun laguntza behar genuke aurre-rantzean ere. Guk gure aldetik, TOBE-RA Musika Eskola osatzen dugun ira-kasle eta arduradunok, urte berrian eregauzak hobe egiten saiatzen jarraitzekokonpromisoa hartzen dugu gure gain.Lortuko dugun ala ez zuek duzueazken hitza, eta Urtekari hau izango dahorren lekuko. Bien bitartean, lasterarte!

AIZKORRI F.K.

Aizkorri F.K. taldeak bi ekipo ditu, bata

kadeteen mailan eta bestea infantilen

mailan. Talde hauek Segurako futbol

zelaian jokatzen badute ere, egoitza

Zegaman dute.

KADETEEN MAILA

2002-2003 denboraldian talde hau osogogor eta ongi jokatuz hasi zen, hasie-rako partiduetan goiko postuetan sailkatuta egon zen. Denboraldia aurre-ra joan ahala, zertxobait maila jaitsizuen eta 7-8. postuetan ibili zen den-boraldia bukatu arte. Esan, talderako16 lagun bakarrik zeudela eta gizabaliabideak kontutan hartuta osoemaitza ona lortu zutela.

AitzgorriFutbol taldekojokalariak

INFANTILEN MAILA

Infantilen taldeak denboraldia motelxamar hasi zuen. Talde polita da, etanahiz eta hasieran maila onik ez izan,prestaketaren ondorioz gorakada onaegin zuten denboraldian zehar. Ustegenuen mailari ez ziola eutsiko bainalortu egin zuen helburu hori.

Realak Aizkorri F.T tik sei bat jokalari fi-txatuta ditu dagoeneko.

AITZGORRI FUTBOL TALDEA

38


Aurtengo kantu festa

Beste urte bateko lan urtea laburtzekogaraia iritsi zaigu. Beti bezala usteka-bean igaro dira 12 hilabete luze hauek.Nahiko kantu, dantza, entsaio... eginditugu, baina hala ere gu ez gara asper-tu. Beste urte gehiagotan lanean jarrai-tuko dugu, eta jakin egunen bateangurekin lanean, kantu giroan ondopasatu nahi baduzu Orkatz edo Orkatz-Txikiko ateak zabalik dituzula!

Guregana etortzen bazara ondorengoekintzen antzekoetan parte hartzekoaukera izango duzu, eta zehatz mehatzdeskribatzen ez ditugun afari, bidai...-eta ederki pasatuko dugu.

ORKATZ ABESBATZA

• Ekintza guztien erabakiak urtearenhasieran egiten dugun Batzar Oroko-rrean hartzen ditugu. Berau da gureasmoak, aurrekontuak eta proposame-nak adierazten ditugun une garrantzi-tsuena.

• “III.Ciclo de Musica Coral de Ujue”dela eta, Orkatz-txikirekin batera kon-tzertu bat eman genuen NafarroakoUxue herrian (apirilak 13).

• Ostiral Santuko mezetan urteroko ohitu-rari jarraituz “Hil da Jesus” abestu genuenbeste batzuen artean (apirilak 18).

• Ekainean Igantzin eman genuen kon-tzertu bat, bertako koruarekin elkarral-

datze bat hasiz. Hauek XIX. EguberriJaialdian izango ditugu (ekainak 14).

• Beste elkarraldatze batekin jarraituzLa Seu d’Urgell-eko lagunak izan geni-tuen gurekin, inguruak ezagutu etaberaien ahotsak entzuteko aukera izangenuelarik herriko elizan (ekainak 27,28eta 29).

• Herriko adinekoen eguna zela etamezetan abestu genuen (uztailak 13).

• Herriko Jaiak! San Bartolome egunekomeza nagusian abestu (abuztuak 24).

• 14 urtetan gurekin egon ondorenPellori agur egiteko unea iritsi zen eta aldiberean Bittoriori ongi etorría. (irailak 21).

• Oraingoan Asturiasko paraje batzukikusteko aukera izan genuen, Oviedohain zuzen ere (azaroak 8 eta 9).

• Gure patroiaren eguna dela eta, musi-ka eskolakoekin batera Santa Zeziliaeguna ospatu genuen herriko elizankontzertu bat emanaz (azaroak 22).

• Gabonak gerturatzean Beasaingoadinduen egoitzera joango gara, berta-koei abesti batzuk eskaini eta egonalditxiki bat egitera (abenduak 20).

• Eguberri egunean mezetan abestu(abenduak 25).

• Gure lan urte guztia laburtuz (hemenhitzez egiten ari garena) XIX. Eguberri

Jaialdia eskainiko dugu. Aurtengoanorain urte batzuetako eskemari jarrai-tuz, herritik kanpoko koru batzuen par-taidetza izango dugu (abenduak 28).

Aipatzekoa da baita ere urtean zeharzenbait ezkontzetan abestu dugula:Igor Ariztimuño eta Sonia (maiatzak17), Ainhoa Urbizu eta Ion Etxezarreta(apirilak 26), Amaia Arrieta eta SantiJimenez (ekainak 7), Leire Ormazabaleta Karlos de Prado (irailak 20) eta azke-nik gure abeskideak diren Amaia Bera-sategi eta Joseba Izagirre (urriak 18).

ORKATZ-TXIKI

Gure txikiak 20 urte bete zituela aipatugenuen aurreko urtean. XVIII. EguberriJaialdian estreinatu zuten horrenbestelan egin ondoren “Txori Metereologoa”.Estreinaldia aurkezteko prentsaurrekobat eman genuen eta honi esker jendezbetetako emanaldia izan zen. Honezgain beste ekintza batzuk egin ditugu:

• Urte berria dela eta lehenengo egune-ko meza nagusian abestu (urtarrilak 1)

• ORKATZ-ekin batera Uxuen Kontzer-tu bat eman genuen (apirilak 13).

• Aste Santuari hasiera ematekoOstegun Santuko meza (apirilak 17).

• Herrian egiten dugun bezala, bestejaialdi batzuetara joateko aukera ereizaten dugu. Oraingoan Asturiaskoparajeak izan ziren haurren ahots goxo-ez gozatu zutenak, Aviles-en hainzuzen (apirilak 26 eta 27).

• Jaunartzetan abestu genuen (ekainak 15).

• Kurtso bukaera zela eta aurtengoanmodu berezi batez ospatu nahigenuen. Lehenengo Orkatz-txikikozaharrenek txikiei abesti bat eskaini zio-ten eta ondoren alderantziz. Denakbata besteekin harriturik geldituz. Saioberean koruko partaide batek egindakoabesti bat eskaini zuten 3 lagunek.Bukatzeko, joku batzuen ondoren,guraso batzuk prestatutako bazkarigoxoa. Mmmm….!!

Orkatz abesbatzako kideak Oviedon

ZEGAMAKOORKATZ

ABESBATZA


39

• Pello apaizari agurra emateko asmozmezetan abestu genuen, berak eskainidigun laguntza guztia eskertzeko (irai-lak 21).

• Askotan joan gara Segurako adinduenegoitzara hango aiton-amonekin arra-tsalde alai bat pasatzeko. Oraingoanzegamarra den Angela Maioraren 100.urtebetetzea ospatzera joan ginen, gureabestitxo batzuk abestu eta medeurre-narengatik zoriontzera (urriak 1).

• Santa Zezili egunez kontzertua Zega-mako San Martín parrokian (azaroak 22).

• Gabonak gertu direla eta Segurakoadinduen egoitzara joan gara gabonkanta batzuk abestera (abenduak 22).

• Urtea lanean bukatzeko asmoz,aurreko urtean bezala Donostian ospa-

ELKARTU NAHI TXIRRINDULARI ELKARTEA

Aurten ere gure elkarteak urteroko hirufroga antolatu ditu: Apirilaren 18an,kadeteen froga antolatu genuen, ekai-naren 12an Jubenilen froga, ekainaren18an, Gipuzkoako Itzuliaren hasera.

Aurten ezer aipatzekotan Aitor PerezArrieta herritarra profesionalen mailarairitsi izana da. Aitorrek azken bi urteetanoso bikain lan egin du eta garaipenasko lortu eta azkenean zegokion sariairitsi zaio. Gure helburua, azken fineanZegaman txirrindularitzako zaletasunaizatea da eta herritar bat profesionale-tan izatea izugarri garrantzitsua daguretzat.

Bestalde, txirrindularitzan dabiltzan gai-nerako herritarrak ere ezin ditugu ahaz-tu, eta esan poliki-poliki hauek ereberen lana egiten ari direla.

HERRIKO TXIRRINDULARIAK

Profesionalen mailan: Aitor PerezArrieta

Afizionatuen mailan: Aritz Irastorza

Jubenilen mailan: Ruben Zabaleta, OierArkonada eta Eneko Iraola.

Zegamak beti eduki du txirrindularitza-rako afizio berezi bat eta eskuarteanditugun mutil hauei gure animorik bizie-nak eman nahi dizkiegu lanean jarrai-tzeko eta mailarik gorenera iritsi daitezen opa diegu.

XIX. SANTA KRUZ FROGA

Apirilaren 5ean korritu zen kadeteenmailako froga hau eta 92 txirrindularikeman zuten izena.

Hona hemen sailkapena:

1.- JOSEBA ICIAR ZABALETA (ULMA)1ordu 19 minutu 54 segundo.

2.- GORKA IZAGIRREN INSAUSTI(GARMENDIA) 1 ordu 19 minutu eta 54segundo.

3.- JON LAZKANO IRIONDO (COL-CHON) 1 ordu, 19 minutu eta 54segundo.

XIX. ELKARTU NAHI SARIA

Jubenilen mailako froga honetan 85lagunek eman zuten izena.

1.- HASIER MUJIKA AGIRRE (CAJARURAL) 2 ordu 55 minutu eta 50segundo.

2.- IGOR ROMERO ETXEBERRIA(COLCHON) 2 ordu 55 minutu eta 50segundo.

3.- JON DAVID ITURRALDE (SOLOZA-BAL) 2 ordu 55 minutu eta 50 segundo.

LXXIII SAN BARTOLOME PROBA

Abuztuaren 31n korritu zen SanBartolome jaien barnean eta honahemen emaitzak:

1.- JORDI GRAU SOGAS (WÚRTH-ONCE) 2 ordu eta 52 minutu.

2.- JOKIN ORMAETXEA BADIOLA(CAJA RURAL) 2 ordu eta 52 minutu.

3: EDUARD VORGANOV (SAUNIER) 2 ordu eta 52 minutu.

ELKARTU NAHITXIRRINDULARI

ELKARTEA

tuko den Gabon Kantuz Txikin partehartuko dugu (abenduak 26).

• Bukatzeko XIX. Eguberri Jaialdiaospatuko dugu Orkatz abesbatza etaIgantziko abesbatzarekin batera (aben-duak 28).

Aurtengoan proiektu berri bat jarri dugumartxan, hobeto esanda, aurrekoproiektu bati aldaketatxo bat egindiogu. Kantu Festaz ari gara. X. kantufesta dela eta, musikari batzuk ekarrieta bokata batzuk banatzeaz aldatudugu, guztiaren ondoren txokolateberoa banatuz. Jendea dexente hurbil-du zen eta gustatu zela iruditzen zaigu.Eskema honek gutxienez beste 10urtetan jendea animatuko due-lakoan lanean jarraituko dugu.

Urtean zehar egin ditugun ekintza guz-tiak aipatu baditugu ere oraingoangauza garrantzitsu bat azpimarratu nahidugu. Orain urte gutxi koruan haurgutxi genituela eta oso kezkatuta ibiliginen. Gaur egun arazo hori konpondudugu. Zorionez 43 lagun ditu gureabesbatzak abeslari gisa. Ongi etorriorain gutxi etorri direnei eta animoetortzeko azken pausua ematea faltazaizuenoi, bai Orkatz-txiki eta baiOrkatzera!

Badira beste modu batean gureganahurbildu direnak ere aurtengoa. Bai,Orkatz txikin jende asko badugu erehandiak eskasian gaude, batipat taber-nak dituen lan guztiak ondo burutzeko.Horregatik laguntza eskaera bat luzatugenuen, eta jaso ere egin dugu. Guztieibihotz-bihotzez ESKERRIKASKO!

Joan den irailaren 14an, Mikel Zabaleta zega-marra Granadan izan zen, bertako Mulacenmendian egiten den Maratoi erdia korritzen.Mulacen mendian egiten den maratoia 1400metrotako altueratik hasi eta 3.400 metrotarai-no igotzen da. Zegama-Aizkorri mendi mara-toian ez bezala, Mulacenen ez dago gorabe-herarik, beti gorantz baizik.

Granadako maratoia gogorra dela aitortzendu, batez ere bertarainoko bidaiak gogortzenduela dio, maratoi hau.

Mikelek, 23 Km lau ordu eta 15 minututanburutu zuen. Mulacenen maratoilari moduraestreinatu ondoren, Madrilen ere “La Pedriza”herrian 20 Km.ko maratoi erdia korritu zuen.

Zegama-Aizkorri Mendi Maratoia korritzeaoraindik ez omen du bere helburuetan.

MIKEL ZABALETA MULACENen

40


Amezti Mendi Elkarteak antolatutako Candanchuko bidaia

Aurtengo urtea berrikuntzekin hasigenuen. Elkartea, zenbait urterenondoren, berrikuntza batzuk egin beha-rrean ikusi zen, ontzi garbigailua, mikro-ondasa, ... Baina aurtengo berrikuntza-rik handiena ordenagailua izan da.Honek elkarteko kontuak ordenagailuzegiteko aukera ematen digu eta eraautomatizatu eta kontrolatuagoan gau-zak egiteko aukera. Amezti elkartea ereeboluzionatzen doa lagunok!

Lanaren ondoren astialdia datorrelaeta berrikuntzak amaitu bezain prontoAmezti Elkarteak Candanchurako irtee-ra prestatu zuen. Otsailaren 22an izanzen, nahiz eta batzuk, benetan min har-tuta etorri, orokorrean egun polita igarogenuen ipurdikoren bat edo beste har-tuagatik.

Udaberria hastearekin batera,Batzarra dator martxoaren 29an.Hemen, diruzaina eta bokal berriakaukeratu dira eta lehen zeuden AitorGaldos, Juan Mª Ormazabal eta PatxiArrizabalagaren ordez Emilio Txurruka,Antonio Morillo eta Joxe Agirrebengoasartu dira. Honetaz gain bazkide alda-keta bat izan dugu aurten JuanBerasategik, Amaia bere alaba ordez-

katu du. Beraz, hemendik aurrera gure

artean bazkide berri bat izango dugu.

ONGI ETORRI!

Denbora garai honetan ere, hau da

udaberri inguru honetan, kultur etxeak,

sukaldari ikastarotxo bat antolatu zuen

eta gure elkartea izan zen ikastaro hau

aurrera eramateko txokoa.

Udarara iritsi gara dagoeneko, eta

uztailaren 12an garai honetan ohikoa

dugun anaitasun afaria egin genuen.

Bertan 45 bat lagun elkartu ginen giro

ezin hobean.

Festetan ere, urtero bezala gure

ordezkaritza ere izan genuen udaletxe-

ak antolatzen duen elkarte arteko pae-

lla lehiaketan. Nahiz eta jendea anima-

tzea zaila egiten zaigun hurrengo urte-

tan ere parte hartuko dugulakoan

gaude nahiz eta saria lortzea urtetik

urtera zailagoa egon.

Amezti elkartea lagunartean egotekotxoko ontzat daukagu. Udazkeneaneguraldia txepeltzen hasten dela etagure artean egoteko aukera gehiagoditugu eta ohitura hori ez galtzeko iazkourtean bazkide afaria egiten hasi ginen.Udazkeneko jaki goxo horiek aprobe-txatuz, giro epelean afari ederra egitekoaukera izan genuen gure elkarteakduen adin guztietako lagunarte horisakonduz.

Azkenik, azaroaren 29an negukoanaitasun afaria egin genuen neguariongietorria emanez eta udazkena agur-tuz. Giroa paregabea izan zen bestebehin ere gure elkarteko epelean, heldueta gazteen artean.

Besterik gabe, eta urtekari honetakobeste zenbait artikulu irakurtzeko irriki-tan egongo zaretelakoan, ez zaituztegugehiago aspertu nahi. Eguberri zorion-tsuak eta urte berri oparoa opa dizki-zuegu Amezti elkarteko bazkide guziok.

AMEZTI ELKARTEA

Tel.: Bulegoa: 943 812 462 - Planta: 943 813 141 Ferralla: 943 813 885 Fax: 943 816 619 Bº Landaeta s/n. Apdo. 176 • 20730 AZPEITIA e-mail: konstruc@antzibar .com

¡GABONAK

ONDO PASA ETA

URTE BERRI ON!


41

Gijona eramandako pankarta

“ZEGAMARRAK REALAREKIN. AUPA

REAL” PEÑA BERRIA ZEGAMAN

2002-2003 denboraldi bikainarenondorioa Zegaman ere bizi izan da leihoeta balkoi gehinak txuri-urdin jantziz.

Errealaren aldeko “Peña” bat sortzekoasmoa aspaldidanik geneukan etaazken denboraldian gainera Zegamangeroz eta bazkide gehiago ginela ikusiz,Zegaman “Peña” bat edukitzeko auke-ra ezinhobea zen. Gainera ze arraio,Zeamakok ez gea Segurakok etaIzalgok baino gutxiago izango, ezta?

Arrazoi hauek bultzaturik, 2002ko irai-lean, Errealaren aldeko “Peña” bat sor-tzeko ideia benetan lantzen eta jorra-tzen hasi ginen. Hamaika bidai etakomeri ibili ondoren, hala nola;Errealera joanez, erregistro eta EuskoJaurlaritzara makina bat “buelta” eginondoren, azkenean, 2003ko martxoanpeña bezala jaiotzea lortu genuen,“ZEGAMARRAK REALAREKIN. AUPAREAL” izenpean eta peñako zuzenda-ritza honako hau da:

Lehendakaria: Asier Elizegi

Lehendakariordea: Luis Lasa

Idazkaria: Joseba Zubizarreta

Altxortegiko Arduradunak: Jose MigelEncinas eta Urko Gomez

Bokalak: Aitor Azurmendi, Unai Izagirre,Unai Martín eta Imanol Garmendia

Ondoren “Peña”ren inaugurazio ekital-dia egin zen maiatzaren 2an eta bertan,besteak beste, Errealeko administrazio

kontseiluko Felix Puy, Francis Tamayoeta Joakin Barberia, Errelako GabiSchurer jokalaria eta Xanti Bakero joka-lari ohia izan ziren eta Joxe Arizkorretakgidaturiko solasaldi entretenigarri batenondoren denok mahai inguruan bilduginen Zegamako Ostatuan; gau-giroalai batez gozatzeko aukera izangenuen goizeko ordu txikiak arte.

Ondoren, errelarekin bidaiatzeko grinakmugiturik, lehenbailehen Vigoko bidaiaantolatzen hasi ginen eta ekainaren14an Galizi aldera abiatu ginen peñako13 partaide + 3 satelite. Bertako giroaaparta eta sinesgaitza izan zen, VigokGipuzkoa zirudien eta bertako txokoguztiak errealzalez bete ziren. Garai-pena ospatzeko zorterik ez genueneduki arren, aitortu beharra dago berta-ko tratua eta estantzia apartak izanzirela.

2002–2003ko kanpaina mundialarenondoren, 2003-2004koa hasi berriadugu eta azpimarratzekoa da Errea-laren partaidetza Champions League-n.

Dagoeneko peñako partaide direnJoxe Arizkorreta, Joseba Zubizarretaeta Urko Gomez joan dira Turin alderaerreala animatzera eta Zegamarenizena lau haizetara zabaltzera.

Etorkizun laburrean, bidai gehiagoantolatzeko asmoa dago, hala nola:Villarreal, Zaragoza edo Bartzelonaaldera eta nola ez Campions Leaguekohurrengo kanporaketara.

BITXIKERIAK

ZEGAMARRAK REALAKIN “AUPAREAL” izena, Errealak Gijonen irabazi-tako ligatik dator. Bertan zenbaitZegamar, orain Peñaren izena denmezu berdinarekin ibili ziren erreala ani-matzen. Hori dela eta, geuk ere Peñarieta pankartari izen berdina emateapentsatu genuen.

• Gaur egun 109 bazkide gara peñan.

• Etorkizunean hitzaldi eta bidaiakantolatzeko asmoa dugu. Kamixetaedo txartelak ateratzeko aukera erejorratzen ari gara eta peña garen heine-an laguntzak ditugu sarrerak lortzekoeta bidaiak antolatzeko.

Gora ERREALA

ZEGAMARRAK REALAKIN“AUPA REAL”

Zegamarrak edonon Realaren alde

Zegamako peñaren sorrerako ekitaldia

42


amari esan nion. Eta ama asko poztuzen. Horra hor nire bokazioa non etanola sortu zen.

Zein izan da zure ibilbidea Zegamaraetorri aurretik?

Arantzazun ikasketak bukatu ondoren,Probintzialak Gasteiza bidali ninduen.Gasteizko seminarioan hiru urte eginnituen teologia ikasten. Gasteizen bizinintzela ordenatu nintzen apaiz.Arantzazun. Hau 1974ko otsailaren2an izan zen. Ondoren Arrasatera joannintzen. Han urte bakarra egin nuen,probisional joan bainintzen. GeroGernikara bidali ninduten, orain laneanjardungo naizen parrokira. Baina nijoan nintzenetik orain dagoeneragauzak asko aldatuta daude: etxeberri asko egin dituzte, eliza berri batere bai, lehen zeukan baserri kutsuagaldu eta auzo haundia bihurtu da...Gernikan 7 urte egin nituen. Ondoren,Forura. Beste 7 urte egon nintzen,seminarioko hezitzaile eta herrikoparroko bezala. Hain zuzen, Forutik

1962-63 ikasturtea, Oñatin aterata

“ NIRE BIZITZAKOURTERIK ONENETAKOAK

PASATU DITUT ZEGAMAN.”

PELLO URRIOLABEITIA

Noiz eta non jaio zinen?

1948ko azaroaren 17an jaio nintzen.Kortezubin. Beraz, ikusten duzu: 55 urte ditut gainean. Asko harritunintzen Zegamara etorri nintzeneanjendeari Kortezubi ezaguna egitearekin.Denek berdin erantzuten zuten:“Kortezubi? Ah! Markoren herria...!”

etorri nintzen Zegamara 1989kourriaren 2an. Eta ia 14 urte egin ditutZegaman.

Nolatan etorri zinen Zegamara?

Labur eta argi esanda, Aita Probin-tzialak bidali ninduelako. Berriro ere,“gauzak nola diren”, diot. Zegama-rako destinoa eman zidaten bezperan,ni Foruko eta Gernikako gazte taldebatekin Aizkorri puntan egon nintzenZegamara begira, dendakin egun batzuk pasatzera Urbiara joanak baiginen. Ni Zegaman izanda nengoen,bai estudiante nintzela Arantzazutikoinez joanda; bai seminariorako muti-koak bila eskolara joanda. Beraz, gazteen aurrean Zegaman egon etaZegama ezagutzen nuelakoa eginnuen. Gutxien pentsatzen nuena,ordea, Forura itzuli nintzenean emanzidaten berria entzutea izan zen: “zukedo nik Zegamara joan behar dugu”,esan zidan nire lagun batek. Biokelkarrizketatu ondoren, lehenengo neuetortzea erabaki genuen, eta berahurrengo urtean etorriko zela. Ni

“FORUTIK ETORRI NINTZEN ZEGA-MARA 1989KO URRIAREN 2AN”

Noiz eta nola hasi zen zure bokazioa?Gauzak nola diren! Mundua txikiadela? Bai horixe! Nik bederatzi urtenituanean nire jaiotetxea utzi etaNabarnizera joan nintzen. NabarnizBitorioren jaioterria da. Han zegoenezkonduta nire anaia. Nire anaiak etakoñatak 5-6 hilabeteko alaba txikiazeukaten; eta nola baserrian lan egiten zuten, eta sailetako asko baserritik urruti, askotan egun osoapasatu behar izaten zuten belarretanedo garotan joanda. Baina umearekinezin ziren biak joan. Orduan AndraMari jaietara joan ginen batean anaiakea bizitzera Nabarnizera joango nintzen galdetu zidan, bertan eskola-ra joan eta eskola orduetatik kanpoumea zaindu ahal izateko. Aldame-neko baserrian bizi zen Bitorio. Honekhiru anai frantziskotar zeuzkanArantzazun teologia ikasten. Beraz,bere azken urteetan. Bitoriok bazuenbeste anaia bat: Tomas. Egun batean,Tomasek esan zidan: “Pedro, Aran-tzazura noa, fraile”. Egia esan, emanzidan albisteak hasiera batetan ezzuen entusiasmo haundirik niregansortu. Ez zitzaidan inoiz horrelakorikburutik pasatu ere egin. Asko pentsa-tu nuen. Azkenean, Tomasekin joateaerabaki nuen. 1959ko irailaren 14azen. Gurutze santuaren eguna.Jaiotetxera joan nintzen egun batean

Juan MariUriarte Gotzainarekin etaJoxe Goiarekin, Pellok Zegaman eman zuen azken mezan


43

Zegamatik berriro zure sorlekurazoaz. Zuk eskatuta?

Ezta pentsatu ere! Esan dizutZegamara gure aita probintzialakbidalita etorri nintzela, eta Zegamatikere horrelaxe noa. Aspalditxotik,Arantzazun Kapitulo Probintziala hasibaino lehenagotik zebilen gure aitaprobintziala burua berotzen, esanezZegaman urte batzuk egin ditudalaeta aldaketan pentsatzen hasi beharrazegoela. Gaur ez dira erabakiak “ordeno y mando” hartzen. Gaurkonagusiak pertsona demokratikoakdira. Elkarrizketatu ondoren hartzendituzte erabakiak eta ematen dituztedestinoak. Baina, azkenean, gauzaberera iristen dira. Eta nik uste dutgure nagusiei

ezin diezaiekegula oztoporik jarri eta,horrela, eskuak lotu. Bakoitzak geure“kabi” goxoa egingo genuke, bainaProbintzia bat ezingo litzateke anto-latu eta aurrera eraman. Beraz,Zegamatik ateratzea ez da niregandiksortu, baina Anaidi haundiaren(Probintziaren) onerako bada, ongietorria izan dadila.

Fede artzain eta hezitzaile bezala, nolaikusten duzu fedea gure gizartean?Orain dela urte batzuk (1988) Eus-kalerriko gotzaiek “federik ezak jotako gizartean bizi garela” esatenzuten. Kultur aldi bat bukatzen aridela, kristau fedea berez bezala bizi,irakatsi ea zabaltzen zen kultur aldia;eta Elizaren historian aldi berri batihasiera ematea tokatzen zaigulagaurko kristauei. Pentsa ezazu! Harrezgero 15 urte pasatu dira.Beste garai batzuk ezagutu ditugunapaiz eta fededunoi min ematen diguigandeko ospaketetara etortzen dire-nen kopurua gutxitzen ikusteak.Egiten dugun katekesi-lanaren ondo-rioak ez ikusteak. Zenbaiten aldetikJainkoarekiko ardurarik eza. Fedehoztasuna... Bizitzen ari garen unehistoriko hau fededun sentitzen garenontzat dei bat da: gure fedeaberplanteatzera eta leialtasun haun-diagoarekin bizitzeko deia. Atzerabegira barik aurrera begiratzeko deia.Beste garai batetan sinismena bizitzekoinguruak asko laguntzen bazigun:familiak, eskolak, parrokiak, etabar,gaur sinismena aterperik gabe geratuda. Euritan. Eta fedea euritan, aterperikgabe bizitzen ohitu behar gara.Segurantzirik gabe. Konfiantza osoz.Konfiantza bakarra Jaunarengan jarrita. Honek fededunok sinestendugunarekin konbentzituta gaudelaeskatzen du Fede sendo eta ondooinarritua bizi dugula.Eta dena den, zenbait pertsonak bere

bizitzatik Jainkoa alboratutabadauka ere, sarritan utzi-

keriagatik da. Hau per-tsona askok esan dida-

te; batez ere, gurasogazte askok. Ez daJainko-esperientzinegatiboren batbizi izan dutelako.Inguruak ere eraginhaundia du. Lagu-

nek zer egiten dute-nek ere bai... Nola esan

hauei “sinesteak on egi-ten duela” eta “Jesukristo-

rekin hobeto” dela?Pello, Lehenengo Jaunartzea egindako haur batzuekin

“APAIZ BATEN LANIK GARRANTZI-TSUENETAKO BAT PARROKI BATEANKATEKESIA DA”

etorri nintzen. Bera, ordea, ez. Bainaez nago damututa; eta bai nagoeskertuta. Nire bizitzako urterik one-netakoak pasatu ditut hemen.

Nola definituko zenituzke Zegama etaZegamarra?

Nire lagun askok esan didate niZegaman ondo integratu naizela. Etahorrek harrotasunez betetzen nau.Horrek esan nahi du ondo hartunauan herri bat aurkitu nuela hemen.Eta egia da: hasiera hasieratik harreraoneko herria eta pertsonak aurkituditut. Adibide pila bat ekarriko nituz-ke. Inoiz ahaztuko ez ditudan keinuaketa pertsonak.

Eta Zegama, berriz, herri bizia delairuditzen zait. Jendea asko mugitzenden herria. Herri langilea. Azken urtehauetan, adibidez, zenbat gauza egindiren herrian!

PELLORI AGURRA

Irailaren 21ean Zegamako herriakorokorrean eta Kristau Elkarteakbatez ere Pello Urriolabeitia fraileariagur berezi eta hunkigarria eskainizion. Eguerdiko mezan, Joan MariUriarte Gipuzkoako Gotzaina, IñakiBereziartua eta Jose Goia apaiz zega-marra izan zituen Pellok Zegamanemango zuen azken mezan lagun-tzaile, herrira zetorren Bittoriorekinbatera. Mezatan hainbat oroigarri etaopari jaso zituen Pellok eta bertaratunahiz Pellorentzat momentu goxohunkigarriak bizi izan ziren mezakiraun zuen bitartean. Ondoren herriko Ostatun egin zen lagunartekobazkarian herritarrok Joxean Orma-zabalek egindako bertsoak abestugenizkion Pellori. Zegamako Udalakere herriko oroigarri bat oparitu zion,bere eskerrona agertuz.

Pello gurea urrundoa Zegamatik

eta gu triste samar Gaude horregatik.

Agur,agur,agur,Agur, Pellori.

Joan, joan joan,Baina etorri.

Hamalau urtez artzainAnimen gidari

Beti laguntzeko prestHoni eta hari.

Agur...

Apaiz eta gizonaBi gauza batera,Baietz Pello iritsi

Santu izatera.

Agur...Garbi esanda Pellok

Meritoak dituSinesgabeak ereDitu konbertitu.

Agur....

Orain Pello badoaBaina z betiko.

Bizkaira joan eta dugu ekarriko.

Agur...

44


Pello, Txomin Landasakristau zenari,

bere omenaldiegunean

oparia ematen

Herritar adiskide asko uzten dituzuZegaman. Noizean behin etortzekoasmoa izan duzu?Zeuk esan duzu. Uste dut noizean behin etorriko naizela.14 urtetan bizitako herri bateta hainbeste lagun on ezdira errax ahazten. Orain,beste hau ere esango dizut:neu ez naiz egon naizenherrira asko joaten denhoietakoa. Dena den, etaaskotan etorri edo gutxitanetorri, ez naiz ahaztukoZegamarekin eta hemenuzten ditudan lagunekin.Zegamak eta zegamarrekondoegi hartu ninduten1989ko urriaren 2an etaondoegi tratatu naute beraiekin ahaztutzeko. Deneieskerrik asko!.

Nola laburtuko zenuke urte hauetanZegaman egin duzun lana?Ni Zegamara etorri nintzenean nire asmoetako bat herriko gaixoengandiketa etxetik ateratzen ez direnengandikhurbil egotea izango zela agindunuen. Eta neurri batean esandakoabete dudala esango nuke: hospitaleta-ra gaisoak bisitatzera joanaz. Hilekolehenengo ostiraletan nahi zuteneiJauna eramanaz. Familiara ikusterajoanaz. Batzuetan leialtasun gehiagorekinjokatu dut, beste batzuetan zabarrago.Behar bada, norbaitek esan dezakebere etxera sekula ez naizela joan.Barkamena eskatzen diot.

haundiak ereizan ditugu. Baina

azken hiru urte hauetan ez duguasmatu gure herriko gazteei eskaintzaerakargarri bat egiten. Eta honekmindu egin nau. Badakit problema ezdela Zegamakoa bakarrik, bainahorrek ez du nire mina kentzen.Eta zer esango dizut gehiago?Bederatzi urtetan herriko umeekinudalekutara joan gara, umeekin baterabegiraleok ere asko gozatuz eta ondopasatuz.Parrokian zenbait obra ere egin ditu-gu. Guzti hauek egiteko Parrokiankomisioak daude. Beraiei esker egindira egin diren gauza guztiak. Niklerro hauen bidez nire esker ona ager-tu nahi diet denei.

Frantziskotarra zara. Nola ikustenduzu egungo bokazio falta? Zeinarrazoi daude? Ondoegi bizi al garafedeari leku egiteko?Ondo bizitzea ez da txarra. Ondobizitzea ona da. Horretarako jaio gara,ezta? Eta hori nahi du Jainkoak.Beraz, ahalegin guztiak egin beharditugu ondo bizitzen. Gaizki bizitzekoegunak berez etorriko dira, bila joangabe.Bokazio faltaz eta horren arrazoietazgaldetzen didazu. Badira 3-4 urtefrantziskotar izan nahi duela eta inoretorri ez zaigunik. Eta hori Asisko SanFrantziskok duen tirarekin. Hamaikamugimendu bada mundu zabaleanSan Frantziskoren itzalpean!. Boka-ziorik eza problematika zabalagobaten barruan kokatu behar dugu; eta problematika zabalago batenondorioa da. Zeuk esan duzu: gaurdenok ere ondo bizi gara. Gauza asko

“APAIZ BATEN LEHEN BALDINTZABERE KRISTAU BOKAZIOA ETAAPAIZGINTZA ILUSIOZ BIZITZEA DA”

Denbora dedikatu diodan beste alorbat “Katekesi familiarra” izan da. Hauizan da urte hauetan nire atsekabe etapoz. Lehen esan dut apaiz baten lanikgarrantzitsuenetako bat parroki bate-tan helduen katekesia dela; alegia,pertsona helduak katekesi on batenbidez fedean heztea. Hari beretikjarraituz, gure haurrak fedean hezteanahi badugu, lehenfede heziketa etafedearen sarbidea familian egingo duteondoen, gurasoen eskutik. Horrekinkonbentzituta nago. Hortan ordu etakezka asko eman ditut. Eta uste dutbide horretatik jarraitu behar dela.Neuk behintzat noan lekuan bidehorretatik jarraitzeko asmoa dut.Katekesi familiarra nire kezka eta pozizan bada, gazteekin izan dudanesperientzia nire tristura izan da. Fedehezitzaile talde on bat urteetan orduasko sartuaz aritu gara lanean. Poz

Zein baldintza uste duzu bete behardituela herriko apaiz batek?

Nire ustez, bizitzan, edozein alorre-tan, ilusioa eukitzea da garrantzitsue-na. Ilusioz bizi denarengandik askoespero daiteke; baina ilusiorik ez dauka-narengandik... zeuk esango didazu!!Horregatik, apaiz baten lehen baldin-tza bere kristau bokazioa eta apaiz-gintza ilusioz bizitzea da. Hemenapaiazarengatik esaten dut, hori galdetu didazulako. Baina horixe beraesan daiteke gurasoengatik, aginta-riengatik edo langileengatik ere.

Horrekin batera, apaizak fededuna etaJainko-esperientziadun gizona izanbehar du. Barne-bizitza aberatsa duengizona: otoizlaria, “mistikoa”, norbai-tek esan zuen bezala. Herrian txerta-tua. Jendearekiko hurbila. Eta giza-koia. Gizatasunean espezialista. Niribatek baino gehiagok esan dit: “Hor(elizan) ez nauzu ikusiko, baina nire-tzat lagun bat zara”. Normala da apaizbatek jende asko fededun izatekogogoarekin kezkatuta eta Jainko bilaikusi nahi izatea. Eta horrela ez balitzkezkatzekoa izango litzateke. Gehie-netan ez da horrela. Horrek ez du eragozten denen laguna izaten saia-tzea; beraiekin gizarteko zenbaitkezka konpartitzea; herrian gertatzen denarekin mindu eta poztutzea.

Eta nola ez! Apaiz baten lanetako bat,gaur urjenteenetakoa, fede heziketalana da. Katekesia. Katekesia ez da“tarroa jatea”, baizik sinistearen edertasuna eskaintzea; Jesus eredueta jarraibide eskaintzea. Eta katekesiapertsona guztiei, batez ere, helduei.Pertsona helduak, hoien artean gura-soak, fede-heziketa on bat izan badu-te, horrek berak ekarriko du otoitzabaloratzea eta egitea. Igandean elkar-tean eukaristia ospatzea. Behartsuekinsolidaritzaz jokatzea. Bere seme-ala-bentzat fede-testiguak izatea, kon-promisoa...

“ Gasteizenbizi nintzelaordenatunintzen apaiz.Hau 1974kootsailaren 2anizan zen”


45

dauzkagu. Nahiko eroso bizi gara.Diru batekin kontatzen dugu. Ezzaigu ea ezer falta, gauza materialakbehintzat. Horren ondorio bezala,gure bizitzatik Jainkoa baztertu egindugu. Jainkoarekin ahaztu egin gara.Bizitzeko ez dugu bere beharrik sentitzen. Jainkorik gabe ere ondobizi gara, nahiz eta berarekin ez garenguztiz ahaztu.

Hortik abiatuta ez da harritzekoaapaiz eta erlijioso izateko bokaziogutxi izatea. Baina ez bakarrik apaizeta erlijioso izateko, parrokiko kate-kista izateko ere ez dago bokaziorik;edo parrokiko zereginetan inplikatzeko;edo igandeko eukaristian parte hartzeko.Gizon eta emakume eta gazte fededunkonpromeiturik ez baldin badago...nondik aterako dira apaiz eta fran-tziskotar izateko bokazioak?

Horregatik, etxean, familian sortzen dabokazioa, fededun izaten familian has-ten eta ondoen ikasten den bezala.Familiako girorik gabe ez dago bokazio-rik, baina kristaurik ere ez. Noski, eskolaere hor dago, parrokiko katekesia, herribateko giroa... Gauza asko dira bokazioasortzeko orduan eragina dutenak.

Beno, Pello, Zegaman egondako 14urte hauetako gauzarik onena etatxarrena zehaztea eskatzen dizugu.Ni oso gustora egon naiz Zegaman.Oroitzapen gehienak onak dira: lehenengo egunetik Zegamako herriakegin zidan harrera... izan ditudanlagunak...parrokiko lanetan izan ditudan hainbeste lankide leial etajator... Guzti hoiek esker onez gogo-ratzen ditut. Eskerrik asko, guztiei!

Eta txarrena? Aurreko beste puntubatetan ere esan dut. Gazteen fedeheziketan urte onak izan dituguparrokian. Baina orokorrean ez dutjakin bere kezka eta beharrekinkonektatzen. Pena hori daramat neurekin. Barkamena eskatzen dietZegamako gazteei.

Azkenik, lerro batzuen bidez Zegamaeta zegamarrak, fededunak eta fede-gabeak, agurtzeko aukera eskaintzendizugu.Esanak esanda, ez daukat besterikesateko. Bakarrik AGUR eta ESKERRIKASKO, Zegama. AGUR eta ESKERRIKASKO, zegamarroi. Askotan etorriko ezbanaiz ere Zegamarekin eta zegama-rrokin ez naiz berehala ahaztuko,hemen eman baititut nire bizitzakourterik onenak. Eta bukatzeko: mineman diedan guztiei barkamenaeskatzen diet. Guztioi besarkadahaundi bat!!

EDURNE ALBIZU

“ HERRI BATENDOTORETASUNA ETABALIOA BERTAN BIZIDIREN PERTSONAK

EMATEN DUTE, BESTE BALIO GUZTIAK

AHAZTU GABE ”Nongotarra zara?.Nabarnizen jaio nintzen 1950ekootsailean, Gernikatik bederatzi kilo-metrora.

Zegamara etorri aurretik zein herritanegon zara? Frantziskotar anaidiaren partaide iza-teak munduko leku desberdin askotanibilarazi nau: La Aguileran (Burgosen)8 urte parroko bezala lan eginez.Madrilen 2 urte pastoral ikasketakegiten. Segurako anaidian 4 urteZeraingo herria eramanez.Cantabriako Potes inguruko SantoToribio monastegian bi txandatan 15urte egin ditut azken bederatziak ber-tako arduradun. Azkenik berriro ereSegurako anaidira etorri garaZegamako parrokian zerbitzu-lan bategin nahirik.

Zein inpresio egin dizu Zegama etaZegamarrek? Zegama herria ezagutzen nuen aspal-ditik. Arantzazun ikasle ginelarikaskotan joaten ginen Aizkorrira etabertatik Zegamako herria ikustengenuen. Zalantzarik gabe, parajedotorean kokatuta dago Zegamakoherria eta azken urte hauetako berri-kuntzak jantzi berri bat eman dioZegamari. Eta Zegamarrek? Niretzakogarrantzitsuenak Zegama herrian bizidiren pertsonak dira. Herri batendotoretasuna eta balioa bertan bizidiren pertsonak ematen dute, bestebalio guztiak ahaztu gabe. Nire leheninpresioa oso pozgarria izan da etahonekin ez dut nahi xaboirik inorieman. Nahiz eta gauza asko ez jakinniri egin didazuen harrera zintzoa etagoxoa izan da benetan; herri jator etazintzo bat zaretela ez daukat dudarik.Beste datu bat ere kontuan izanikzuek nireganako errespetua eta jator-tasuna azpimarratu nahi nituzke:Pello hamalau urtez zuen parroko etaadiskide izan ondoren eta zuen arteanlan asko eta ugari bete ondoren,inortxok ere ez dit esan Pellok bezalaegin behar nituela gauzak: naizenbezala, nire akats eta alderdi onekinonartu nauzuela uste dut. Eskertunahi dizuet zuen harrera jatorra!

Gaurko gizartean Kristau izatea erre-za al da? Liburu bat eta nahiko potoloa idazte-ko gaia ematen du galdera honek.Baina lasai, ez dut liburu bat idaztekoasmorik ezta ere gaitasunik. Galderajasota berehala etortzen zaidanerantzuna hauxe da:Kristau izatea ez da inoiz ere errazaizan, eta erraz erraza izango balitzzalantza handiko kristautasuna izan-go da. Egiazko kristau izateak pozta-sun handia ematen du, maitasun his-tori baten inguruan kokatuta dagoe-

BITTORIOZABALGOGEASKOA

Bittorio eta Pello Zegamako eliza aurrean

“ELKARTZERA ERAMATEN EZGAITUEN SINISMENA ZALANTZANJARRIKO NUKE NIK.”

“KRISTAU IZATEA EZ DA INOIZERE ERRAZA IZAN, ETA ERRAZERRAZA IZANGO BALITZ ZALAN-TZA HANDIKO KRISTAUTASUNAIZANGO DA.”

Picos de Europa atzean dituela Bittorio Santo Toribio de Liebanan (Kantabrian)

lako; maitasunak beti ematen dupoza, egiazkoa baldin bada bizitzakoarlo guztietan. Baina denok dakigumaitatzea ez dela izan inoiz ere “erra-za” eta maitatzen uztea ere ez.

Kristautasunari buruz gauza batzukjakitea erraza da, ideia dotore batzue-kin janztea polita da, arrazoizko argu-mentu sakonak baliatzea ere komeni-garri izaten da, baina bihotza hotzabaldin badago nahiz burua bero eznau holako jakiteak bakarrik poztukonire bizitzako bidean.

Kristau izatea Pertsona batekin “topo”egitea da eta bere bihotzak duenerritmoa, estiloa ea modua onartu etahorrela bizitzen saiatu. Baina “topo”egin gabe ez dago Kristok duen esti-loa eta modua bizitzerik nahiz etaazkarra izan teologi eta beste arloguztietan!

Maitatzea ez da sekulan erraza izan!Baina bai poz eta alaitasun ugari etasakona ematen duela. Honen gosegabiltza denok uste dut, barne barne-an behintzat, eta gose hori asetzenduen Norbait bakarra dugula uste etasinesten dugu kristauok. Azken bate-an kristau izatea “apostu” bat egiteada, Pertsona baten aldeko apostua!;beste guztia bigarren edo laugarrenmailan jarrita... Erraza al da hori? Ezda erraza baina merezi duela ustedut... ezartzen du gugan, naiz eta ere bizi-

tzan gorabehera latzak izan. Bigarren alderdi bezala, senidetasunaedo elkartasuna esango nuke. Eznago bakarrik sinismen bizitzan,Kristo gurekin dabil bidari baina bestelagun askok ere nik bezalako apostuaegin dute Kristoren alde. Bakardadeuneak izan behar ditugu, baina“bakarrik” inoiz ere sentitu gabe. Nikuste dut igandetako elkartea, “elkarre-kin ospatzea” denok sinisten duguna,egiazko sinismenean sendotzera etaberritzera eramaten gaituela.“Elkartean” inor ere ez da soberan,denok bata bestearen beharra dugu,besteen arnasa beroa behar dut “bizinaizela” sentitzeko. Elkartzera erama-ten ez gaituen sinismena zalantzanjarriko nuke nik. Beste alderdi bat ere azpimarratukonuke nik: Gizatasuna.Kristok ematen digun mezuan gizakiizateren balorea sakon sakonetik azpi-

marratzen da. Gaur egun alderdiaskoren nahi guratsua pertsonarenbalioak eta beharrak gogoratzea da,baina eraikitzen ari garen gizartehonetan pertsona eta bere balioakhirugarren edo laugarren mailan jar-tzen ditugu askotan. Alderdi askoreninteresak ez dute defendatzen giza-kien duintasun txikiena ere. NiretzakoKristoren Berri Onaren ardatz nagusie-tako bat betidanik jarrita duen “per-tsona izatearen” balio sakona berres-kuratzea da. Hemen ez da aitzakiarikez inolako interesik pertsona “guztiengizatasuna” defendatzeko bide hone-tan. Txikienak eta “ezinez” jantzitadaudenak dira batez ere Kristorentzakogogokoenak. Eta guretzat? Teorianbai, baina eguneroko bizitzan ez daizaten gure jokabidea. Azkenik, bukatzeko, ez nuke aukerahau galdu nahi, urtekari honen bitar-tez zegamar guztioi nire agurra etaeskerrona azaltzeko: hasieratik denokegin didazuen harrera gozo eta zin-tzoagatik. Niri kasu handirik ez egin,ez naiz inportantea; beste askokbezala hutsegite asko izango ditut,baina zerbaiten Kristoren jarraitzaileizaten eta bizitzen laguntzen bazai-tuztet, horretan nahi baduzue kasupixka bat egin eta horrela guztionzerbitzuan eta zerbitzari apal bat izannahi dut. Honela ez balitz elkarrekinJesusen Ebangelioa irakurri eta bizi-mamitu beharrean gaudela uste dut.Egon lasai! Gure Jainkoa gu bainoindartsuagoa eta jakintsuagoa baitaeta beregan jarri nahi dugu gure usteona. Bihotz maitasunarekin betetakobesarkada handi bat guztioi !Zuenadiskide baten agurra: Bittorio

EDURNE ALBIZU

Kristau izatearen zein alderdi onazpimarratuko zenituzke? Bizitzan sortzen duen alaitasun etapoz sakona azpimarratuko nukelehendabiziko alderdi bezala.Norbaiten maitasun sendoa daukagu-la gure esku eta gure artean, honekpertsona berri bat egiten gaitu; nahizeta zalantza eta huts egitez jantzirikegon, Norbaitek “garen bezala” mai-tatzen gaituela jakiteak, poz handia

46


Bittorio Meza ematen


47

Guraso Elkartea Aitxuri Herri Esko-lako haurren guraso guztiok osatzendugun Elkartea da. Gure egitekoa gureseme-alaben heziketan laguntzea da.

Helburu honekin 2003. urtean burutuditugun ekintzetako batzuk hauek dira:

IHAUTERIAK

Gure haurrek urtero ospatzen dituzteihauteriak Zegaman. Aurten otsailaren23an, ostiral arratsaldean ospatu zituz-ten. Lehenik Eskolan prestatutakomozorroa jantzita Zegamako kaleetanzehar desfilea egin zuten. OndorenGuraso Elkartekook, Udaletxe azpikoarkupean txokolate beroa bizkotxoekineskaini genien bertaratutako ikasle, ira-kasle eta gurasoei eta festa bukatzekoburuhandien aurretik ibili ziren.

IKASTURTE AMAIERAETA FESTA

2002/2003 ikasturtearen amaieranurte osoko ostiraletan muxutruk taile-rretan aritzen diren guraso eta gainon-tzeko bolondresei afaritxo bat eskainizien Guraso Elkarteak Ostatun.Badakigu afari honekin ez dela ordain-tzen beren urte osoko lana eta horrihonen bidez gure esker ona luzatu nahidiegu.

Bestalde, aurten ere “ikasturteamaierako festa” ospatu genuen ikas-turtea amaitu zen egunean, ekainaren20an, arratsaldez, frontoian puzgarriaketa beste hainbat joko jarri ziren etaAitxuriko eskola umeak salto ugari egiteko aukera izan zuten. Aurrekourteetan, eguraldi beroak, zenbait puzgarri eta jokoen aukera oztopatuzituela ikusiaz, aurten festa dena fron-toian antolatzea erabaki genuen.

IKASTURTE BERRIAREN HASERA

Ikasturte berria hastearekin bateraGuraso Elkartearen Gida Batzordeakzenbait ekintza burutu eta antolatubehar izaten ditu. 2003/2004 ikastur-tearen hasieran besteak beste ondo-rengo hauek burutu dira: EskolaKiroleko irakaslearekin (Xabier Intxausti)kontratua izenpetu, Aitxuri Eskolakoikasleen istripuetako asegurua kontra-tatu, liburuak banatu, txandalak eskatueta banatu, urteko bideo emanaldienegutegia egin, gurasoentzat hitzaldiaantolatu, Batzar Orokorra antolatu e.a.

Aipamen berezia merezi dute, ikas-turtean zehar haur eta gaztetxoek partehartzen dutelako, urtero antolatzenditugun ondorengo ekintzek:

1) Bideo emanaldiak: igande arratsal-deetan (hamabostean behin) KulturEtxean haurrentzat zinea edo bideoakjartzen dira.

2) Eskola Kirola: eskolako orduezkanpo 3. mailatik gorako ikasleek kirolezberdinak ikasten eta praktikatzen aridira Xabier Intxausti irakaslearekin.

IKASTURTE AMAIERAKO KIROL FESTA

Iaz hasitako bideari jarraituz, irailaren27an egin genuen. Xabier Intxaustik,kirol irakasleak, prestatu zituen kirole-tan saio bikaina eskaini ziguten. 1. mai-latik 6. maila arteko gure seme alabekfrontoian. Haurrek urtean zehar lantzendituzten kirolak azaldu ziguten, etagurasoek parte hartu zuten zenbaitjokoetan, nahiz eta trebezia gutxiagoazaldu, goiz polita pasatu zuten kirolari

eta ikusleek. Ondoren haurrek, oroigarribezala, domina bana jaso zuten.

SAN MARTINETAN TAKOLO,PIRRITX ETA PORROTX

Guraso Elkartea, 2000. urtean hasizen San Martinen inguruan Zegamanospatzen den aste bukaeran, haurren-tzat zerbait antolatzen. HonetarakoUdalarengatik laguntza ekonomikoajasotzen dugu.

Aurten, azaroaren 16an, igande arra-tsaldean, Takolo, Pirritx eta Porrotx pai-lazoak, “Katxiporreta” ikuskizuna ekarriziguten frontoira. Saioan Tobera MusikaEskolaren barruan Jon Zubeldia irakas-learekin dantza ikasten duten haurrekere parte hartu zuten eta oso saio poli-ta eskaini zen. Ondoren txokolateberoa bizkotxoekin eskaini genuenfrontoian bertan. Hurrengo urteetan ereSan Martinetako igande arratsaldeeta-rako antzeko ikuskizunak antolatzenjarraitzea da gure asmoa eta nahia,Udalak ematen digun laguntzarekin etasarrera kobratuz jasotzen dugun dirua-rekin. Honela Zegama eta ingurukohaurrek arratsalde pozgarria pasa ahalizango dute.

Ikasturte bukaerako puzgarrietan haurrak

Ikasleak sokatiran kirol egunean

GURASOELKARTEA

Odol emaileok urtero bi zita izatenditugu Zegaman bertan geure odolabesteentzat emateko. Bi odol emanaldihauek martxoaren 1ean eta irailaren27an izan dira eta, lehenengoan 39emaile bertaratu ziren eta iraileko ate-raldian 45 emaile. Zegamako Odol Emaileen elkarteko lehendakaria

eta bi sarituak

Urtero egin ohi dugunez, osasuntsuzaudeten zegamar guztioi luzatzendizuegu odolemaile egiteko gonbitea,eta animatzen bazara behintzat,hurrengo ateraldian odola ematen dentokira agertu besterik ez duzu. Noiz etanon, egunkari eta kartelen bidez jakite-ra emango zaizu.

Bestalde, urriaren 25ean, Beasainenizan zen Goierriko odol emaileen egunaeta aurten Jose Luis Berasategi Arrietaeta Juan Inazio Galdos Larreak jasozuten 25 aldiz odola eman izanagatikdomina.

ZEGAMAKOODOL EMAILEEN

ELKARTEA

ZEGAMA 1993 - 2003 TARTALOETXE KULTUR

ELKARTEAREN X. URTEURRENA

Zegamako TARTALOETXE KulturElkarteak hamar urte bete ditu aurten.Hori dela eta, hainbat ekimen berezi bul-tzatu edo egiteko asmoa daukagu aurten-go urtea amaitzerako. Bazkideok hasierahasieratik saiatu gara beste elkarte “gas-tronomiko” bat gehiago ez izaten, baiziketa gure herriko ohitura, kultur eta kirolekintzak edota denborapasako ekimenakantolatzen edo bultzatzen ere saiatu gara,bazkideentzat ez ezik, herritar guztiengozamenerako. Beste batzuen artean,mus eta tute txapelketak, bertso-saioak,txalaparta-saioak, gaztetxoek parte har-tzeko arrantza txapelketak, euskal preso,iheslari eta senideen eskubideen aldekoekimenak, txakoli-dastaketak, sagardote-girako irteerak, sukaldaritzako txapelkete-tan parte hartzea (Segurako Iparra-Hegoan, Zegamako festetan...). Duela biurtetik hona, Zegamako gaztetxoek pilo-tan federatzeko aukera izan dezaten, pilo-tasaila irekita dugu elkartean.

Gure herria eta herritarrak gaitzat hartuta,bideo pare bat ere atera ditugu. Horrezgain, Zegamako artzaintzari buruzko libu-ruxka ere argitaratu eta herrian banatudugu. Herriko festetarako berriz, lepozapiak eta kamisetak atera genituen,Zegamako Belearen irudia zabalduz.

Orain, lerro hauek idazterakoan, buru-belarri gabiltza Tartalo Elkartearen 10.Urteurrena antolatzen. Abenduaren 8anospatuko den festan sagardo-barrikotea,bertsolariak, trikitilariak, poteoa, bazkariaeta beste hainbat ekitaldiz gozatzekoaukera izango dugu.

Orain arte bezala, gure herriko ohiturak,kultura, ekimenak… bultzatzen jarraidezagun, behar-beharrezkoa da bazkide-en eta herritarren partehartzea. Horretan,herritarrek jarrera ona azaldu badute ere(ekintzetan parte hartzen, errifa, bideoak

48


eta kamisetak erosten…) ezin dugu gauzabera esan udaletxeari buruz. Izan ere,Zegamako udalak herriko kultur eta kirolelkarteei dirulaguntzak banatzerakoan,gure elkartea baztertu egiten dute, ezdigute subentziorik ematen. Araudiabetetzen dugun arren (Eusko Jaurlaritzanerregistratutako elkarte kultural, kirol etagastronomikoa gara) badirudi guk antola-tutako ekintzak ez direla kulturalak.Horregatik, udaletxeak daraman politikadiskriminatzaile hori salatu nahi dugu, gukere, kultur elkarte modura, dirulaguntzakjasotzeko eskubidea dugulako.

Bestalde, gure eskerrik beroena luzatunahi dizuegu 10 urte hauetan modu bate-ra zein bestera gurekin bat egin eta gureekimenetan parte hartu duzuen herritarguztioi, zuei esker jarraituko baituguherriari bizia ematen eta gure konpromi-soak aurrea eramaten.

ZORIONAK ETA URTE BERRI ON GUZTIOI!

Jarraian, 2003. urtean zehar parte hartu-tako nahiz antolatutako ekimenen aipa-mena egitera goaz:

VII. ARRANTZA LEHIAKETA

Martxoaren 22an, Gipuzkoako ibaietakoarrantza denboraldia zabaldu zen egune-an, 16 urtetik beherakoentzako VII.Arrantza Txapelketa antolatu genuen.Aurten ere ez zen falta izan partaiderik,guztira hamalau izan ziren goizean goizjeiki eta arrantzarako prestatu ziren gaz-tetxoak.

Errekako zirrikitu guztiak ondo miatuarren, inor ez zen gai izan amuarrain tristebat Tartaloetxeko epaimahaiari aurkez-teko. Aldiz, Segurako erreketan ForuAldundiak askatutako ehundaka amua-rrain zirela eta, harrapaketak ugariak izanziren.

Agian, datorren urtean Seguran antolatubehar izango dugu arrantza-lehiaketa.

Dena dela, urtero bezala, partaide guz-tientzat aurreikusita zeuden sariak banatuziren.

TARTALOETXEAREKIN SAGARDOTEGIRA

Goizean gaztetxoek arrantza egitekoaukera izan bazuten, ilunabarrean haingazte ez direnei eskaini zitzaien bestearrantza mota bat egiteko aukera.

Hernaniko Ereñozu auzoko Larre-Gainsagardotegira joateko autobusa antolatuzen.

Herriko 40 lagun inguru animatu ziren ber-tara joaten, ondoren goizaldeko ordu txi-kiak arteko parranda egin zutelarikHernanin.

IV. TUTE TXAPELKETA

Maiatzaren 3a izan zen aurtengo TuteTxapelketa ospatzeko aukeratutakoeguna.

Irabazleak Jon Ormazabal eta ToñoKastro suertatu ziren. Txapelketa egunberean jolasten da eta dagoeneko ohiturabihurtu denez, bertaratutako bikote guz-tiek arkume-jana egin zuten.

V. BERTSO AFARIA

Bertsolari gazteei jendeaurreko saioakegiteko aukera emateko asmoz batetik,eta herritarrek afalosteko bertsoez gozazezaten, bestetik, maiatzaren 3an bertso-afaria antolatu genuen elkartean bertan.

Parte hartu zuten hiru bertsolariak, IkerZubeldia, Aitor Sarriegi eta Iñaki Apalategiizan ziren. Giro apartaz eta jatorraz goza-tzeko aukera izan genuen bertaratutako30 lagunek.

PAELLARIK ONENA TARTALOETXEKOENA

Aurten ere, San Bartolometan herrikoelkarte desberdinen artean ospatu ohiden paella txapelketan, gure ordezkariakizan ziren garaile, Anartzek eta Eiderrek

Tartaloetxeko pelotariak

TARTALOETXEKULTUR

ELKARTEA


49

osatutako bikotea hain zuzen ere.Zorionak bazkide guztion izenean etahurrengorarte.

ZEGAMAN EZ GAUDE DENOK

2003ko San Bartolome jaietan,Zegamako Preso eta Iheslarien aldeko tal-deak, egun berezia antolatzea erabakizuen. Egitarauaren barruan, herri-bazkariaegitea aurreikusita zegoelarik, Tartaloetxekoelkarteari eskatu zioten horretarakolaguntza.

Egun horretarako gure ekarpena horixeizan zen beraz: izena emanda zeuden 96lagunentzat bazkari ederra prestatzea.Gure paella-txapeldunek aukera parega-bea izan zuten sukaldari lanetarako.

Bazkalostean herriko kaleetan zeharjarraitu genuen festarekin trikitilariz etabertsolariz alaiturik.

IRAILAK 26 – URRIAK 3XI. MUS TXAPELKETA

Aurreko hamar urteetan bezalaxe, aurtenere iraileko azken ostiralean egin zirenkanporaketak eta urriaren lehenengo osti-ralean bukaerako saioa. Aurtengo mustxapelketa hamaikagarrena izan da etaparte hartu duten hemeretzi bikoteetatikJose Luis Perez “Kalderete” eta Jose

Migel Berasategik osatutakoa garaitu da.Lerro hauen bitartez eskerrak eman nahidizkizuegu sariak musutruk ematen dizki-guzuen dendari, harakin, tabernari, etb.guztioi. Eskerrikasko.

SAN MARTINETANTXAKOLI DASTAKETA

Dagoeneko askorentzat ohitura bihurtzenarituko da San Martin peri eguneanTartalo-etxek antolatzen duen TxakoliDastaketatik bueltatxo bat ematea, etabuelta aprobetxatuz bertan aukeran ego-ten diren salda, bokadutxo eta txakoliadastatzea. Aurtengoari erreparatuz, goize-an zehar 160 edalontzi saldu ziren guztira.

Esan beharrik ez dago solasaldi ederraksortu zirela giro jatorrean, bazkaltzekoordua iritsi bitartean.

TARTALOETXEPILOTA BULTZATZEN

Azken urte hauetan Zegamako gazteenartean pilotarekiko zegoen zaletasuna iku-sirik, 2002. urtean Tartaloetxe PilotaElkartea sortzea erabaki genuen. Honenhelburua, ondo pasatzeaz gain, pilotanikastea eta gazteak probintzi mailanZegamako herria defendatuz lehiatzea da.Adin ezberdinetako haur eta gazte dexen-te ibiltzen dira asteko bi egunetan Juan MªGereñu, Luis Arrieta eta Asier Berasate-giren gidaritzapean. Pilotan astero-asterodabiltzenen zerrenda honakoa da:

• Aurre-Benjaminak: Iban Matxinandiarena,Xabier Azurmendi, Aitor Oiarbide, JosuOiarbide, Lander Irastorza, Mikel Rey.

• Benjaminak: Luis Malkorra, IoritzEtxeberria, Imanol Otaegi, JoanesEtxaide, Joseba de la Hera.

• Alebinak: Arkaitz Urbistondo.

• Infantilak: Joseba Arakama, Jon Otaegi(Segurarra), Iker Irastorza, Jon Irastorza.

•Jubenilak: Aitor Zabaleta, Eñaut Alberdi,Gorka Aierbe, Iker Azurmendi, MikelBerasategi.

Parte hartu duteneko txapelketei buruzaipatu beharra dago gazte hauetakogehienak “5 Herrien Arteko Txapelketan”(Zegama, Segura, Idiazabal, Zerain, etaMutiloa) lehian aritu direla eta nabarmen-tzekoa da Eñaut Alberdi bigarren postuangelditu dela Kadete mailan.

Honez gain, Infantil eta Kadete mailanGipuzkoan zehar txapelketa ezberdinetanibili dira, besteak beste Zegamako izenaeramanez, hala nola: Añorga, Deba, Itziar,Donostia, Azpeitia, Bergara, Beasain,Elgoibar, Zumaia, Amezketa, Ordizia,Hernani, Lazkao, Urnieta, Segura,Idiazabal, Zerain, Mutiloa, .... Goraipatubeharra dago Beasaingo Infantil mailakotxapelketan, Ariznabarreta anaiak irabazlesuertatu zirela.

Bestalde Gipuzkoako Txapelketako lehe-nengo bi faseetako eskualdeko kanpora-ketak Zegaman jokatu ziren, GipuzkoakoFederazioak horrela eskaturik.

Aurtengo pilotari federatuek (infantil,kadete eta jubenilak) beraientzat kategoriberria izango denean jokatuko dute, ber-tan aldaketa handia somatuko dutelarik.Beraz, helburua bakoitzaren kategorianesperientzia hartzea izango da, partidakjolastu, aurkariak ezagutu... Emaitzahonak lortzea zaila izango da baina saiatuegin behar da, desanimatu gabe.

Azkenik esan, ateak ez daudela itxiak etapilotan jokatzeko edo laguntzeko gogoaduen edonork entrenamendu egunetanpilotalekura joatea besterik ez duela.Eskertzekoa izango litzateke jendearenjarraipena, laguntasuna, partiduak ikuste-ra joatea, herritarrei babesa eta animoakemateko.

Animo mutilak eta ea urte batzuk barrudenok egindako lanaren ondorioz, herritarguztiok pilotari handi batzuekin gozatzekoaukera izaten dugun.

AURRERA MUTILAK!

Gazte, esnatuZegamak behar zaitu!

GAZTEHEREXA

ELKARTEAZegamako Gazte Elkartea

duela lau urte eratu bazenere, bere ibilbidea 1997anhasi zuen. Herriko gazte ba-tzuk elkartu eta hainbat hel-buru adostuz, mugimendubat sortu zen. Beste gauzaaskoren artean, gure asmoak

aurrera eraman ahal izateko,hainbat aldarrikapen eginganituen, horietako bat uda-lari lokal baten eskaera egiteaizanik. Honen aurrean udalakbaldintza hauxe jarri zigun:Eusko Jaurlaritzako elkarteenerroldan erregistratzea. Pau-su hau 1999an emangenuen, Gazte Herexa elkar-tea sortuz, baina gaur daeguna oraindik udalak berehitza bete ez duena.

1999-2003 bitarteko lege-aldian, Udaletxeko Gazteria

Batzordeak eskatuta, Sia-deco elkarteak herriko gazte-riari buruzko azterketa bategin zuen. Azterketa honetanherriko gazteok ditugun hain-bat behar oso garbi agertubaziren ere, oraindik ez duhoriei erantzuteko inolakoasmorik azaldu.

Hori guztia kontuan izanik,elkarte bezala gure aldarrika-

penak egiten eta ekintzakburutzen jarraituko dugulajakinarazten dugu.

Bestalde, Zegamako gazte-riak horrelako egitasmo etamugimenduen aurrean azal-tzen duen pasibitatea ikusirik,guztiei dei egiten diegu, modubatera zein bestera, bertanparte hartzera, etorkizunaguztion esku dagoelako!

50


Pello Urriolabeitia aurten jaunartzea egin duen gaztetxoen taldearekin

EKAINAK 15: LEHENENGOJAUNARTZEAK

Parrokian aurten bederatzi izan diraLehenengo Jaunartzea egin duten hau-rrak: Idoia Berasategi, JanireMatxinandiarena, Unai Aierbe, UnaiAtxa, Onintza Arakama, AneGorrotxategi, Mirian Estevez, NereaGaldos eta Laura Vieites. Eguraldiakere lagundu zuen, eta zer esanik ez,poza eta festa giroa haur, guraso etaherritar guztiengan gailendu zen. Mezaondoren, parrokiak eskainita, “lunch”txiki bat eman zen Jaunartzea eginzuten haur, guraso eta familiakoentzat.

ERAKUSKETA PARROKIAN

Parrokian, gordeta zeuden zenbaitgauzekin erakusketa antolatu da ber-tan. Hona hemen zer ikusi ahal izanzuten bertara hurbildu zirenek: lehena-goko apaiz jantziak, aldareko zerbitzu-rako kopoi, kustodia, kaliz... gurutze,kandelabro...Zegamako “seme ospe-tsuen” izen zerrenda...XVIII. gizaldikozenbait santu: San Roke, AingeruGuardako umearekin, Parrokian gor-detzen diren zenbait dokumentu inte-resgarri; horien artean 1893.ko ekaina-ren 16an San Adriango ermita berriarenbedeinkapenaren eguneko berriakematen dituen eskueskritura. Eta...nola ez! Zegamako parrokian 46 urtesakristau izan zen Txomin Landarenerretratua Jabier Soto margolariakegina. Erakusketa ekainaren 29an irekizen eta abuztuaren 31n itxi.

PELLORI AGURRA ETA BITORIORI ONGIETORRIA

Zegamako parrokian 14 urte laneanegin ondoren, Pello joan zitzaigun. Pello1989ko urriaren 2an etorri zen

Zegamara. Bere aurretik IñakiBereziartua egon zen 8 urtez. Beraz,Pellok 14 urte egin zituen. Beti pozik.Zegamako herriak hasieratik egin zionharrera ona. Pellok lagun asko izanzituen Zegaman, norbaitek esan duenbezala, “fededunak eta fedegabeak”.Eta bere pastoral-lanetan lagun onasko ere bai. Irailaren 22an joan zenForuko anaidira, handik Gernikako SanFrantzisko parrokia atendituz.

Joan aurretik, irailaren 21ean ZegamakoKristau Elkarteak agur beroa egin zionomenaldi gisa, eta parroko berriari,Bitoriori, ongietorria. Meza nagusia JuanMari Uriarte gotzainak eman zuen.Berarekin batera Iñaki Bereziartua, JoseGoya, Pello eta Bitorio izan ziren mezaemaile. Pellorentzat opariak ere izanziren. Dena herriak eta kristau elkarteakesker onez egindakoak. Ondoren, baz-karia Ostatun. Anaitasun, kantu eta alai-tasun ederrean dena. Agur, Pello. Nahiduzun arte!!

BATAIOAK

Aurten lau umeren bataioa ospatu zenparrokian: Uxue Elorza Arsuaga, ManexApalategi Ormazabal, Josu ArakamaIraola eta Markel Arrondo Atxa.

EZKONTZAK

Parrokian aurten ezkondu direnak (SanMartin parrokian eta Otzaurten) bede-ratzi izan dira: Asier Errasti Astiazaraneta Mari Jose Arakama Ruiz de Egino.Antonio Otero Rey eta Miren IgoneEtxaide Urreaga. Joseba BarandiaranAndueza eta Monica Agirre Martinez.Santiago Jimenez Garcia eta AmaiaArrieta Ugartemendia. Francisco JabierOrmazabal Alustiza eta Nerea ApalategiAseginolaza. Josu Karrera Uria etaAmaia Alberdi Lizarazu. Carlos dePrado Urreaga eta Leire OrmazabalMendizabal. Zorion Barandiaran Larreaeta Amaia Mujika Arrieta. Iñaki AgirreAltube eta Mª Angeles BerasategiArrieta. Zorionak guztiei!

HERIOTZAK

Aurtengo urtean hamabi herritarrekagur egin digute, hauek dira: MªDolores Zabaleta Zabaleta. ManuelCollado Martinez. Domingo LandaEtxeberria. Martin Berasategi Larrea.Pedro Guridi Munduate. MonikaMurgiondo Lizarralde. Carmen OiarbideOiarbide. Maria Arrieta Ormazabal.Jose Larrea Ormazabal. Bittoriano AiaMurua (lur ematea). Doroteo ArrietaOrmazabal, eta azkenik, KandidaGorrotxategi Gorrotxategi. Jainkoarenpakean goza dezatela!

SAN MARTIN PARROKIKO ZENBAIT EKINTZAETA OSPAKETA

Calle Aldapeta 2 -1º B IRUN - 943 635 277

• HIRI MOBILIARIOAK (MOBILIARIO URBANO) •• HAUR JOLASTOKI EDO PARKEETAN SEGURTASUNEZKO ZORUAK •

• BELAR ARTIFIZIALEZKO FUTBOL ZELAIAK •

ZORIONAK !!!


51

eta krema hidratantea eman, hurrengoegunerako prest izan zitezen, zainketahauek behar beharrezkoak omen zirenzaldiei eta zauririk sor ez ziezaien.Horrenbesteko ibilaldirako beharrez-koa omen zen zaldiei bitaminak etaelektrolitoak e.a. ematea. Albaiterolanak Inazio Urbizuk egiten omenzituen, jakiak erosi eta zaldiak eta zal-duna gaua pasatzeko leku egokiabilatzen omen zen Iñakiren egunerokolana, Mariajek, ibilbidearen liburuaomen zeraman, Jose Inaziok jakiakmoldatu eta Arantxak taldean “txispa”jarri. Hotela, normalean “mil estrellas”erabiltzen zuten, hau da izarrei begiraeta aldian behin bestelakoa. Elkarrenarteko armonia oso ona izan omenzuten, eta aipatu nahi dute, NajeranDon Joxe Urangaren bixita izan zutela,eta azken egunetan Joxe DomingoAriztimuño ere beraiekin izan omenzuten. Datorren urterako OrreagatikZegamara egiteko asmoa omen dute.

ZEGAMARRAK ERROMES SANTIAGORA

BostZegamarrakSantiagon:Mariaje,Arantxa,Iñaki, JoseInazio etaInazio

Peio Arrizabalaga eta Peio Rodrigo, PedroAzurmendirekin

Zegama, erromesen pasalekua izan damendeetan zehar, barneko SantiagoBidea edo Done Jakue bidean kokatu-ta baitago gure herria. Baina esan,badirela zegamarrak Santiago bideaegitera animatzen direnak ere eta aur-tengoan, eta guk jakin dugunez, aldebatetik Pedro Azurmendik egin duRoncesvallestik Santiagorainoko bideaoinez, eta beste boskote batek, erebai, baina kasu honetan zaldi gainean:Mariaje Larrea, Inazio Urbizu, ArantxaAriztimuño, Jose Inazio Oiarbide etaIñaki Albizu, (azken hau, kotxe eta gur-diarekin, zaldientzat eta erromesentzatbeharrezko ziren elikagaiak eraman,gaua pasatzeko leku eta baimenakbilatu eta psikolo lanetan)

PEDRO AZURMENDI

Pedro Azurmendik ekainean egin zuenSantiago Bidea, guztira 750 Km eginzituen 28 egunetan. Berak dionez,nahiz eta bakarrik abiatu, jende asko-rekin egin du amistadea. Batez ere,frantsesak, alemanak eta espainolakomen dabiltza bidea egiten hurrenezhurren. Bere esanetan, esperientziaoso positiboa izan omen da, eguneroibiltzen ohituta zegoelako edo, hanke-

tan ez omen du zauririk izan eta bideaondo egiteko sekretua, motxilan kargagutxi eta egunero-egunero goizari hel-tzea omen da eguneko kilometro saioaburutzeko, kilo bat gehiago, asko antzematen omen da eguna bukatzerako;bestalde, bidegileek elkar laguntzenomen dute.

ZALDI GAINEAN SANTIAGORA 5 ZEGAMAR

Bestalde, Inazio Urbizu, Jose InazioOiarbide, Iñaki Albizu, Mariaje Larreaeta Arantxa Ariztimuño, beste kanpo-ko pare batekin, uztailaren 4an, arra-tsaldeko 16:00etan abiatu zirenOtzaurtetik Santiago aldera eta uztaila-ren 19an, iluntzeko 20:00etan iritsiziren.

Bataz beste egunero 45 Km egitenzituzten zaldi gainean, nahiz eta 67 Kmegindako eguna ere izan zuten.Egunero 10-11 ordu zaldien gaineanegiten zituzten eta gogorrena egunero5 orduko loa bakarrik izatea izan omenzen. Eguneko lanik garrantzitsuena,etapa amaitzen zuten bakoitzak, nor-beraren buruaz ahaztu eta zaldiaribeharrezko zituenean zainketa guztiakematea zen: urarekin garbitu, zepilatu

BELEA ELKARTEA

Iazko Urtekarian, ehiz urte kaxkarrarenberri eman genuen eta aurtengorakoesperantza azaltzen bagenuen ere,aurtengoan ere ez da uso urtea izanZegaman. Usoa, oso berandu etorri dagure parera eta gainera oso altutikpasatu da. Berriro ere datorren urtera-ko esperantza izan beharko dugu.

Zegamari aurten egokitu zaizkion ehizpostuen zerrenda.

Parajea Postua

APOTA 2

APOTA 8

LARREBIL 7

LARREBIL 13

ITURGAIN 1

AGIÑARAN 6

ARATZ 1

ARATZ 3

PEAZULUETA 6

GARAGARZA 2

Partzonerian egindako enkante publikoangehien ordaindu diren postuak honako hauekdira:

Parajea Postua Enkantea

APOTA 11 9.075,00 �

AGIÑARAN 2 8.011,00 �

AGIÑARAN 1 7.759,06 �

APOTA 9 7.542,00 �

AGIÑARAN 5 6.190,00 �

ITURGAIN 6 6.011,00 �

LARREBIL 18 6.000,00 �

ZEGAMAKOEHIZTARIENELKARTEA

52


Aita Benito Jerusalenen

“ LAUDORIOZ AIPATZEN ZUTEN DENEK

AITA BENITOREN LANA SANTO

DOMINGON POBREEN ARTEAN

ETA HAREN BIZIMODU LATZA ”

ANTTIGUENEKO AITA BENITO,SANTU IZENDATZEKO BIDEAN

“1907KO AZAROAREN 7ANARANTZA-AZPIKOA BASERRIANJAIO ZEN. GERO ANTTIGUENABASERRIRA JOAN ZEN BIZITZERA”

IÑAKI ZUBIZARRETA KAZETARIAK JOXE RAMON

ZUBIZARRETA PASIOTARRARIEGINDAKO ELKARRIZKETA

Zegamak ez dauzka herriko seme-ala-bak ahazteko, izan ere haien oroitza-penak eta ohoratzeak janzten duherria handitasunez eta edertasunez.Aita Benito dohatsu egiteko proze-suari ekin diote Pasiotarrek eta AitaJose Ramon Zubizarreta dugu horrenarduraduna. Iñaki Zubizarreta, idazle,itzultzaile eta kazetariak egin dionelkarrizketa honek Aita Benito norizan zen eta santu egiteko bidea zer-tan den ezagutzeko aukera eskaintzendigu. Aita Jose Ramon Zubizarreta,Azpeitiko semea da eta, Pasiotarrenanaidian, Karibeko Bikarioa.

Noiz eta non jaio zen SeverianoArrieta?

Severiano Arrieta GorrotxategiZegaman jaio zen 1907ko azaroaren8an, Arantza-azpikoa baserrian.Gurasoak ere, Kristobal eta Frantziska,

Zegamakoak ziren eta sei seme-alabaizan zituzten. Severiano, bigarrena.Gero, Anttiguena baserrira joan zenbizitzera.

Zer bide ibili zuen Aita Benitobihurtzeko?

13 urte zituela, Gabiriako PasiotarrenKolegio-Seminarioan sartu zen etagogoz ikasi zuen han. 1923ko urrian,16 urte betetzeko zorian, hasi zuennobiziotza urtea eta han aldatu zuenSeveriano izena Benito izenarekin,garaiko ohituraren arabera, baina betigorde zuen gogoan lehen izena etasarri agertzen da haren idatzietansinadura bi izenekin, SeverianoBenito, batez ere senideei idaztean.Familiatik kanpo Benito izango danagusi.

Emango diogu gainbegiratu bat AitaBenitoren pasiotar bizitzari?

1924ko urriaren 22an erlijioso pasio-tar bezala profesa egin eta gero, ACoruñako Melidera joan zen filosofiaeta teologia ikastera. Ikasketa horietazgainera, arretaz landu zuen euskara,hizkuntza ondo jakitea garrantzitsuabaitzen predikari izateko. Sei urteegon zen Meliden, 1930eko urria arte.Deustura etorri zen teologia eta predi-kari ikasketak osatzeko oratoriarenikasketa eta praktikarekin. Bien bitar-tean lehen meza eman zuen 1931kourriaren 4an Gabiriako kolegioan.

Esplikaiguzu orain xehekiago harenbizitza eta lana. Zein lanetan ibili zenGabirian eta Frantzian?

Ikasketak bukatu berriak etaGabiriako Kolegiora bidali zutenhango seminarista gazteen hezkun-tzaz arduratzeko. 1932ko maiatza zeneta Seminarioko irakasle, zuzendarior-

de eta aitor-entzule karguak hartuzituen. Kargu horietan urtebete eskaszeramala Frantziara joateko aginduahartu zuen 1933ko martxoan. Besteordena erlijiosoak bezala, pasiotarrakere babesleku bila saiatu ziren inguru-ko nazioetan, Espainiako politikarenjoerak ikusita. Aita Benitok frantsesaikasteko aprobetxatu zuen denbora,eta sermoi batzuk osatu zituen fran-tsesez.

Zer lan egin zuen, gero, JesusenLurralde Santuan?

Pasiotar frantsesek etxe bat zeukatenLurralde Santuan, Betanian, bainajendea falta eta zaila egiten zitzaienmantentzea. Euskal Herritik zetozengazteengan pentsatu zuten eta AitaBenito hautatu zuten Betaniarako.

Aita Benito bere sendiarekin Anttiguenen


53

1935eko urrian iritsi zen hara. LiburuSantua ikasteari ekin zion aitaDomingotarren Eskola Biblikoan.Gerra areagotu zenean, eta lagundunahian, erizain egitea erabaki zuen.Jerusalemgo Ospitale Britainiarreanikasi, praktikak egin eta titulua aterazuen. Toki askotan aritu zen erizain,baita Nazareten ere denboraldi laburbatean. Hamabi urte egon zenLurralde Santuan eta azken hiru urte-etan poloniar iheslariei laguntza espi-rituala emateaz arduratu zen. Nazieneskuetan hainbeste sufritu eta erreji-men komunistaren mendean gero.Idazkari kantzilerra eta kapilaulaguntzailea izan zen Pietruszkamonsinorearen agindupean.

Berriro Euskal Herrira.

Bere probintziako nagusiek eskatuta,Aita Benitok Euskal Herrirako itzuleraantolatu zuen, senideei poz-pozik ira-garri zien bezala. 1947ko urriaren16an iritsi zen Irungo tren geltokira,Erromatik. Hiru komunitatetan igarozituen hurrengo hamaika urteak.Aurrena, Arabako Angoston.Nobizioen aitor-entzule, etxearenadministratzailea eta Hoja de Angostoaldizkariaren arduraduna izan zenhan. Angostotik Deustura joan zen.Han eskolak eman zizkien teologiaikasleei eta “Redención” aldizkarianparte hartu. 1952an komunitatekoerretore hautatu zuten hiru urterako.Deustuko zerbitzua bukatuta,1955ean, Pontevedrako Caldas deReisa joan zen komunitateko erretoreizateko.

Eta azkenik, Dominikar Errepublikakourteak etorri ziren.

1958ko urriaren 12an iritsi zen SantoDomingora eta bi egunera, urriaren14an, Los Alcarrizosko San Antoniode Padua Parrokiaren ardura hartuzuen. Hiriko auzune zabal eta jende-tsua zen. Hantxe hustu zituen bereindar guztiak eliztarren alde, 1975ekoabuztuaren 29an hil zen arte. 17urteotan bere parrokia maitearentzatbizi izan zen etenik gabe. Haren lanpastorala heroikotzat jo genezake.

Nori bururatu zitzaion dohatsu egite-koa?

Ia beti gertatzen den bezala, hareneliztarrak eta arimako zuzendari zute-nak izan ziren aurrenak santutasunaaipatzen, aitor-entzule gisa nabar-mendu baitzen. Kongregaziokideak

ere mirespenez mintzatzen ziren hariburuz. Eta hala 1989ko kapitulu pro-bintzialean kanonizazio prozesuariekiteko erabakia hartu zen eta lehenurratsak egiten hasi: datuak, lekuko-tasunak eta idatziak biltzen. 1992koabenduan haren gorpuzkinak hilobitikatera eta parrokia-tenplura eramanziren; han daude aldare aldean pausa-turik.

Nola doa prozesua?

Arau kanonikoetan ezarritako baldin-tzak bete, Dominikar ErrepublikakoKonferentzia Episkopalari kontsultatueta erromatar Kongregazioen placet-alortu eta gero, Santo DomingokoKardinal eta Artzapezpiku Nicolás deJesús López Rodríguez AmeriketakoPrimatuak Aita Benito Arrietarenkanonizazioko elizbarruti-prozesuazabaldu zuen. 1999ko martxoaren10a zen. Ondoren eliz tribunalekoekitaldiak hasi ziren Aita Benito eza-gutu zuten lekukoen azterketarekin,baita Donostiako eliz tribunalekoakere Euskadiko lekukoenarekin. Fasehori bukatua dago. Eliz tribunaldominikarra aurki hasiko da teologozentsoreei entzuten eta historia ba-tzordekoei. Eta gero, prozesuarijarraitzeko, Erroman, Santuen KausenKongregazio Santuan aurkeztu beha-rreko kopiak prestatuko dira.

Zuk zeuk ezagutu zenuen?

Oso denbora laburrean ezagutu nuenAita Benito, Deustuan, 1974an, pro-fesaren urrezko ezteiak ospatzera eto-rri zenean. Arretaz begiratu nion,banuen haren berri eta. Laudoriozaipatzen zuten denek haren lanaSanto Domingon pobreen artean etaharen bizimodu latza. Ordu batzukizan ziren, besterik ez. Eta bera hilzenean, ni Erroman nengoen; gogoandut Aita Benito ondo ezagutzen zuenmoja bati eman niola berria. Zirraraeragin zidaten haren hitzek berriahartzean: “Aita Benito hil bada, nik

badakit zerez hil den: gosez”.Harrezkero baieztatu ahal izan duthitz haien egia lekuko askoren aipa-menetan.

Zer nabarmenduko zenuke AitaBenitogan dohatsuen zerrendan ezardezaten?

Zaila da hitz gutxitan mugatzen, etaausardia handia, pertsona baten abe-rastasuna. Aita Benitori dagokionez,ezin falta hitz hauek: apaltasuna,pobreenei laguntzea, bizimodu latza,otoitza… Beste hitz asko ere beharrez-ko dira, baina horiek ezin inola erefalta.

Gure solasaldi hau bukatzeko, zeresan nahi diezu zegamarrei, AitaBenitoren oroimenean.

Aita Benito beti egon zen harro berefamiliaz, Zegama jaioterriaz eta oroharbere Euskadi maiteaz. Maite zuenhain ondo zekien euskara ere. Etabenetan maite zituen, bere burua sareengainagarrietan harrapatzen utzigabe; bakez, baretasun handiz, biho-tza denei zabalduta… Bi gauzak diragarrantzitsu gaur egun ere, nik uste:nork berea maitatu, nortasun pertso-nala eta kolektiboa, baina era horre-tan maitatu.

IÑAKI ZUBIZARRETA

Idazlea, itzultzailea eta kazetaria.

Puerto Rico, 2003ko azaroa.

Iñaki Zubizarreta kazetaria

Joxe RamonZubizarretaAitaSantuarenbedeinkapenahartzen

54


“ TXIRRINDU GURPILAKONPONTZEA DURO BAT

KOBRATZEN GENUEN, IBILGAILUARENA, BERRIZ,

BOST DURO. ”

JUAN OTAEGI LARREA

OFIZIO BATEN DESAGERTZEA

Luis eta Juan Otaegi, “alkilerra” izandako lokalaren aurrean

“ JENDEAK DIRURIK EZ ZUENTXIRRINDUA EROSTEKO, ORDUAN

BIZIKLETA EDUKITZEA ORAINIBILGAILUA EDUKITZEAREN

PAREKOA ZEN. ”

LUIS OTAEGI LARREA

Non eta noiz jaio zineten?

Luis.- Zegamako Labekoa etxean jaionintzen 1.927ko irailaren 7an.

Juan.- Ni ere Zegamako Labekoa etxeanjaio nintzen 1.932ko uztailak 26an.

Noiz eta nola hasi zineten lan honetan?

Juan.- Martin Azurmendik, konfiteri-ko etxe pareko nagusiak, Olaberrianbizikletak alkilatzeko lokal bat zeukan. Ni berarekin hasi nintzenlanean 18 urte bete aurretik.Martinek, zentralean egiten zuen lanaeta gero biajante gisa hasi zen lanean.Hark alkilerista lana utzi egin zuen etaondoren Txantoneneko Pedro Berasa-tegi, nire anaia Luis eta nik hartugenuen negozioa.

Zegaman, Luis eta Juan alkileristeadeitzen zaituztegu. Zergatik?

Luis.- Lehen esan bezala, Martinekbizikletak alkilatzen zituen eta hortikdator alkilerista hitza. Garai hartan

dirua urria zen eta bizikleta alkilatzeaerostea baino merkeago izaten zen.Egia esan Martin izan zen bizikletakalkilatzen zituena, guk gutxi alkilatzengenituen, konpontzeaz gehiago ardu-ratu ginen alkilatzeaz baino. Bizikletasalmenta ere ez genuen landu, gutxisaldu genituen.

Juan.- Jendeak Beasaina joateko,paseatzeko... alkilatzen zituen bizikletak.Mutikoek berriz, ordu erdirako, ordubeterako… alkilatzen zituzten, bainazoritxarrez ia txikituta bueltatzenzituzten. Alkilerista negozioa Martinekeduki zuenean, txirrindua orduerdibatez alkilatzea pezeta bat kobratzengenuen. Dirua Martinek kobratzenzuen, ni bere laguntzailea nintzen.

Zein lokaletan hasi zineten?

Juan.- Martinek Olaberriako Laskurainenetxe azpian zuen bizikletak alkilatzekolokala. Ondoren, Txantoneneko bara-tzako tejabanaren azpian jarri genuen


55

Zegamako eskolako haurrak:1932-33 ikasturtea


“GARAI HARTAN, OTZAURTE20 MINUTUTAN IGOTZEN ZUE-NAK TXIRRINDULARI ONA ZELAESAN NAHI ZUEN.” (JUAN)

“GURE GARAIAN HELDUAKASKOZ GEHIAGO IBILTZEN ZIRENBIZIKLETAZ, LANERA JOATEKOGARRAIOBIDEA ZEN.” (LUIS)

Zegamako musika banda, bertan Luis Otaegi ikus daiteke

negozioa Pedro Berasategi eta bianaiok. Gerora Pedro taxista hasi zenlanean eta alkilerista lana utzi eginzuen. Luis eta nik lan honekin jarrai-tzea erabaki genuen eta elizaren atzean dagoen Labekoa etxearenazpialdean jarri genuen negozioa.

Normalean zein izaten zen zuen egu-neroko lana?

Luis.- Gurpil zulatuak konpondu,kableak ondo jarri, motoei pistoiakaldatu, motorrak demontatu eta kon-pondu... denetarik egiten genuen.Bizikleta eta motoei dagokienez, motaguztietako konponketak egiten geniz-kien. Motorrak desmontatu, Tolosarabidali pintatzera, berriz montatu...Berebilei dagokionez aldiz, gurpilakkonpontzen genizkien soilik, berebi-len motorra eta bestelako mekanikaez genuen lantzen.

Nondik dator ofizio edo lanbide hau?

Luis.- Bi anaiok erreleboan egitengenuen lan “Industrias Aitz”en, batakgoizez eta besteak arratsaldez.Alkilerista negozioan ere horrelaxeegiten genuen lan, bakoitzak genuenerreleboaren arabera, beraz bat goizezeta bestea arratsaldez izaten ginen.Anaiak esan duen bezala, lan osa-garria zen, diru pixka bat ateratzengenuen batzuetan, baina beste batzuetan lana baino gehiago festaizaten zen, jendearekin hitzegin, bromak esan...

Juan.- Beharretik datorren ofizioa da.Alkilerista lana lan osagarri bat zen.Anaia eta biok “Industrias Aitz”izeneko perra fabrikan egiten genuenlan. Ni 13 urtetatik hasita nenbilenlanean perra fabrikan.

Ofizio edo afizioa?

Luis.- Derrigorrak eragiten zigun lanazen, obligazioz egiten genuena.

Egun lehen baino jende gehiago ibil-tzen al da txirrinduan?

Luis.- Gure garaian helduak askozgehiago ibiltzen ziren bizikletaz, lane-ra joateko garraiobidea zen. Orduanberebil gutxi zeuden eta jendea txirrin-duan joaten zen lanera. Beasaingo fabri-ka handira bizikletaz joaten ziren, baitaSeguratik Zegamako papelerara ere.

Juan.- Egun orduan baino txirrindugehiago daudela pentsatzen dut.Haurrak erabiltzen dute batez ere txirrindua, garai batetan berriz jendehelduak erabiltzen zuen bizikleta.Lehengo haurrek ez zuten bizikletarik,ez baitzegoen dirurik erosteko.

Ibilgailuen gorakada nabaritu zenuten?

Juan.- Noski baietz. Ibilgailuen gora-kada orain dela 35 urte nabaritzenhasi zen. Gu alkilerista lanean hasiginenerako ugaritzen hasiak zeudenkotxeak. Guk ere orain dela 35 baturte erosi genuen gure lehenengoberebila, “Simca Mil Novecientos” bathain zuzen ere.

Zenbat urtetan egin duzue alkileristalana?

Luis.- Soldaduzkatik etorri eta bere-hala hasi nintzen lan horretan eta 65urte bete nituenean utzi egin nuen.Beraz, 45 urte inguruz aritu izan naizalkilerista gisa.

Juan.- Nik 40 bat urte pasa nituenalkilerista lanean. “Aitz” fabrika itxiegin zen 49 urte nituelarik eta pape-leran hasi nintzen lanean. Papeleranmantenimentuan hasi nintzen laneaneta alkilerista lana utzi beharra izannuen. Papeleran normalean egunezegiten nuen lan baina aberiak izaten

Zein lanabes erabiltzen zenituzten?

Luis.- Gurpil zulatuak konpontzeko“sacacubiertas” bat geneukan, geukegindakoa hain zuzen ere. Honek,gurpilaren kubierta “llanta”tik bereiztenzuen. Pintxazoa konpondu ondoren,kubierta berriz bere tokian sartzengenuen. Gurpilak handiak zirenean,porra erabiltzen genuen.

Juan.- Kubiertak puzteko eskuzkobonba bat geneukan haseran, geroagokonpresora asmatu zuten eta bi aldizpentsatu gabe erosi egin genuen.

56


zirenean edozein ordutan deitzenzidaten, baita gauean ere eta hau zelaeta ezin izan nuen alkilerista lanarekinjarraitu.

Zenbat kobratzen zenuten, adibidez,txirrindu gurpil baten pintxazoa kon-pontzea? eta ibilgailuena?

Luis.- Azkeneko urtetan, lan hau utzinueneko urtetan, ibilgailuaren pintxa-zoa konpontzea 200 pezeta kobratzennituen.Juan.- Txirrindu gurpila konpontzeaduro bat kobratzen genuen, ibilgai-luarena, berriz, bost duro.

Txirrindu eta ibilgailuen kalitateanurtean zehar diferentzia nabaritukozenuten ez da?

Luis.- Noski baietz, kalitatearenhobekuntza denetan nabaritu genuen,eta batez ere moto txikietan. Haseran,moto txikietako errodamenduak bola-kin etortzen ziren eta gero berriz iamontatuta etortzen ziren.

Juan.- Motoak behintzat urte gutxianzehar hobetu ziren. Gogoratzen naizlehendabiziko motorra Frantziatik ekarrizuela Joxe Abellanalek, Aierdiko etxean bizi izan zen gizonezko batek.Motor hau txirrinduari

Mª JOSE ARAKAMA


Juan Otaegi,erdiko gaztea. Atzean

Don Lorentzo Arakama apaiza ikus daiteke.

Zegamako papertegiko kamioia errekara erorita 1932 urtean

“ZEGAMAREN HOBEKUNTZARIDAGOKIONEZ, INTXAUSTIKO PABI-LIOIETAN DAGOELA ETORKIZUNAPENTSATZEN DUT. LANA SORTZENBADA, GAZTE JENDEA HERRIANGERATUKO DA ETA HORIXE DAZEGAMAK BEHAR DUENA AURRE-RA EGITEKO.” (LUIS)

eransten zitzaion baina ez zuen arra-kastarik izan. Aurreko gurpilarekinegiten zuen lana, baina patina-tu egiten zuen hemengoaldapetan. Frantziako lau-tadetarako balio zuen,baino hemengo paraje-tarako ez zuen baterebalio.

Zegamak, txirrindularibikainak eman izanditu. Zergatik dela usteduzue?

Juan.- Otzaurtekoaldaparengatik da hori.Garai hartan, Otzaurte 20minututan igotzen zuenaktxirrindulari ona zela esannahi zuen eta jende ugarikentrenatzen zuen Otzaurtekobidean denbora hori lortzeko ahaleginetan.

Herritarren zaletasuna nabaritzen alzenuten?

Luis.- Afizio izugarria zegoen herrian,baina afizio hau aurrera eramatekobehar zen gauzarik garrantzitsuenafalta zen: dirua. Jendeak dirurik ezzuen txirrindua erosteko, orduan bizikleta edukitzea orain ibilgailuaedukitzearen parekoa zen.

Juan.- Zegaman bizikleta gutxi zeudengarai hartan, dirua ere urria zelako.

askotan zerga horiek ordaintzekodirua ere ez litzateke lortuko.

Juan.- Zegaman, garai batetik hona400 bat lanpostu galdu dira. Papelera,kimika, Olaberriko lasto fabrika, Aitzindustria... enpresa asko itxi dira urtegutxietan zehar. Arazo honek herriarikalte egin dio eta jendeak kanpora jobeharra izan du lan eske.

Nola ikusten duzue biharko Zegama?Zer egingo zenukete bere hobekun-tzarako? Nora bideratu beharko lira-teke ahaleginak?

Luis.- Biharko Zegama, hiri txiki batizango da. Baserriak husten ari diraeta jende guztia kalera etorriko dabizitzera. Nire iritziz lehenagokoZegama politagoa zen, jendea denean zegoelako banatuta, nahiz Barrenal-dera joan nahiz Goialdera joan, bazterguztietan jendea ikusten zen.

Juan.- Intxaustiko pabilioietan dagoetorkizuna. Horiek langileekin bete-tzen badira izugarrizko bultzada izango da gure herriarentzat.

Zegamaren hobekuntzari dagokionez,nik ere Intxaustiko pabilioietan dagoela etorkizuna pentsatzen dut.Lana sortzen bada, gazte jendeaherrian geratuko da eta horixe daZegamak behar duena aurrera egiteko.

“ZEGAMAN, GARAI BATETIKHONA 400 BAT LANPOSTUGALDU DIRA. ARAZO HONEKHERRIARI KALTE EGIN DIO ETAJENDEAK KANPORA JO BEHARRAIZAN DU LAN ESKE.” (JUAN)

Herritarrekin harreman asko izangozenituzten. Diferentziarik somatzenal duzute lehengo eta egungoZegama eta zegamarretan?

Luis.- Lehengo eta egungo zegama-rrak berdintsu ikusten ditugu. Egiaesan, gu jendearekin harreman onagenuen, inorekin ez genuen ezer txarrik izan eta hori pozgarria da.Zegamako herrian somatu dugunaldaketa handiena enpresei dagokionada. Enpresak erori egin dira eta hone-kin batera alkilerista lana. Jendea kanpora joan da lan bila eta berebilengurpilak zulatuz gero kanpoko tailerretan konpontzen dituzte, lanean dauden bitartean. Gaur egunZegaman alkilerista gisa ez dago etor-kizunik. Gainera lan horretan aritzekozergak daude ordaindu beharrean eta


57

JUBILATU ELKARTEKO EKINTZAK

Urriaren 1ean bete zituen 100 urteAngelak. 1903ko urriaren 1ean jaio zenAzpeitian. Ezkondu eta Zegaman jarri zenbizitzen; ezkonberritan, haurdun zegoela,alargundu zen eta bizimodua ateratzekolan ugari egin behar izan zuen; besteakbeste Zegamako Papertegian, etxeakgarbitzen eta goxoki saltzen ibili zen.Makina bat zegamar goxatutako emaku-mea dugu Angela.

1997 ezkero, Segurako San JuanEgoitzean bizi da.

100. urtemuga zela eta Foru AldundikoGizartekintza Departamentuak, San JuanEgoitzak, Segurako Udalak etaZegamako Udalak ospaketa ekitaldiak

antolatu zituzten. Goizez meza, eta lagu-narteko bazkaria egin zen, meza ondo-ren Zegamako bi haurrek agurra dantzatuzioten (Amets eta Joanes Etxaide).Goizeko ekitaldien ostean bazkaria ospa-tu zen Angelaren errekonozimenduarenalabantzan. Arratsaldez, bestalde, XabierAzurmendi dantzari ezagunak berriro ereohorezko agurra eskaini zion eta, ondo-ren Jose Intxausti bertsolari segurarrakegindako bertsoak abestu zizkien berta-ratuek. Jarraian, Zegamako Orkatz Txikiabesbatzak eskainitako abestiak lagun,egun dotorea pasatu zuten bertaratueketa baita Angelak ere. Zorionak eta urteaskotarako!!!

100 URTE ANGELA MERCERO MAIORAK

Angela Mercero, Zegamako Udaletxearen kantoiangoxokiak saltzen. 1967 urtea

Jubilatuek Haron ateratako argazkia

URTARRILA

Erregetako kabalgatan parte hartugenuen bertako jantziak prestatuz.Urtarrilaren 5ean ospatu zen etaTobera Musika Eskolarekin lankide-tzan errege eta pajeen jantziak prestjarri genituen.

OTSAILA

Hilak 13an, Lourdesko AmaBirjinaren jaia ospatu genuen, horre-tarako meza izan genuen JubilatuElkartean Pello Urriolabeitia apaiza-ren eskutik eta ondoren txokolateberoa hartu genuen bertaratutakoguztiok.

MARTXOA

Elkarteko Batzar Orokorra ospatugenuen eta bertan ZuzendaritzaBatzordea berritu zen. Juan MigelGarcia eta Jose Azurmendik utzizuten batzordea eta Jesus MariGerra eta Xanti Azurmendi izan zirenaukeratuak batzordekide bezala.

APIRILA

Gipuzkoako Foru Aldundiko GizarteZerbitzuek antolatuta hitzaldira joanginen Tolosara. Foru Aldundiakastean behin autobus bat bidalizuen jubilatuok hitzaldietara joanahal izateko eta berriro etxeratzeko.Gai guztiak III. Adinekoi zuzenduta-koak izan ziren.

MAIATZA

Urteko irteera ofiziala egin genueneta Najera eta San Millan alderajoan ginen. Bazkaldu Najerako SanFernando Hotelean egin genuen.

UZTAILA

Bigarren irteera Hondarrabira, egunhonetan bertako aeropuertokojatetxean bazkaldu genuen.

Hilabete honetan, Jubilatu egunaospatu genuen. Egun bete-beteaizan zela aipatu behar da. Lehenikmeza izan genuen eta ondorenUdaletxeak eskeinita bazkaria herri-ko polikiroldegian. Bazkal osteanopariak zozketatu zizkiguten.

ABUZTUA

San Bartolome jaietan ospatzenden “Paella Lehiaketa”n parte hartugenuen bi bikoteekin eta 2.. tokiangelditu ginen. Sukaldariak Mª Car-men Artano eta Maritxu Galarragaizan ziren.

IRAILA

Urteko hirugarren irteera Ondarruaeta Lekeitio aldera.

URRIA

Zestoan ospatu zen martxa erregu-latuan parte hartu genuen.Partehartzaileak ondorengo hauekizan ziren: Jose Urbizu, MaritxuGalarraga, Jesus Telleria, BegoñaEtxezarreta, Eugenio Ormazabal, MªCarmen Zabaleta, Nieves Arratibeleta Teresa Guridi.

ABENDUA

Olarango Jubilatuen Elkarte berria-ren inaugurazioa, loteri eta giltzabanaketarekin. Ondoren txokolateberoa hartu genuen bertaratutakoguztiok.

15tik 20rako astean, mus, briska,punttu eta tute txapelketak ospatuberriak ditugu.

Hilaren 20an Santo Tomas eguna-ren ospaketa, txistorra jatea etagabonetako saski eder baten zoz-keta egin genuen. Honekin batera,adindunei aginaldoak banatu etaegoitza ezberdinetan dauden bazki-deei bisita egin genien.

58


Futbito txapelketako finalistak

Sariak, estreinatzen zen eszenatokiberrian, banatu bezain pronto Oria txa-rangako kideak plazara hurbiltzen hasiziren, txupinazoaren inguruko giroapiztu eta alaitzeko. Hamabiak hurbil-tzen ari ziren heinean, gazte kuadrilakplazara gerturatzen joan ziren. Iazbezala, Izaskun Igoak aurkeztutakoargazkia izan zen Zegamako Jaien egi-tarauko portada aurtengoan ere, etahonenbestez txupinazoa botatzekobost minutu gelditzen zirenean Kulturzinegotzia den Jabier Otaegik irabaz-learen saria eman zion Udaletxeko bal-koian, bertaratutako herritarren aurreaneta hauen txalopean.

Hamabiak puntuan Alkateak txupina-zoa bota zuen, eta bat-batean kanpaieta tutu soinuak nagusitu ziren Ze-gaman. Eta nola ez, adi zegoen beleaplazara iritsi zen, eta berarekin alaitasu-na eta algara ekarri zituen. Egun guz-tian nagusitu ziren mozorroak kaleetanzehar ibili ziren, festen lehen orduei kolo-re eta giro paregabea eskainiz.

Arratsaldeko lehen orduan, Elizondoplazan kuadrilen bazkaria egin zen.Bertan 180 lagunetik gora parte hartuzuten. Bazkal ostean, futbito txapelke-taren finala ospatu zen frontoian.Shalky 07 eta Tripi aurrez aurre arituziren, eta Shalkyk 7 eta 2 irabazi zionTripiri. Partiduaren bukaeran sariakbanatu ziren, eta hauen artean lehiake-tako pitxitxiari (Xabi Azurmendiri) eta golgutxien jaso duen atezainari (UrkoAgirreri). Egun osoan zehar kaleak giro-tu, alaitu eta poztu zituzten mozorrotu-riko kuadrilak epaimahaiaren emaitza-ren zain elkartu ziren herriko plazanerraldoi, buruhaundi eta zankodunekOria Txarangarekin herriko buelta amai-tu ondoren. Kultur Etxeak antolatzendituen sarien irabazleak ondorengoakizan ziren:

• Giro gehien sortu zuen taldea: Hawaianoak.

• Mozorro landuena: Piraten taldea.• Bakarkako saria: Iñigo Atxa.

12 3

Aitor Oyarbide

XabierAzurmendi

Luis Malkorra

7 URTETIK BEHERAKOETAN

12 3

Ibai Arrizabalaga

ImanolOtaegi

Luis Malkorra

7, 8 ETA 9 URTEKOAK

12 3

Joseba Olaziregi

UnaiAtxa

AritzOlaziregi

10 ETA 11 URTEKOAK

12 3

Ander Perez

XabierGoiburu

IñakiLasa

14 URTETIK GORAKOAK “APEADERORA IGOERA”

12 3

Joseba Arakama

KepaSoraluze

XabierEstebez

12 ETA 13 URTEKOAK

SAN BARTOLOME JAIAK

urtengoan, SanBartolome jaienhasiera egun bataurreratu zen, fes-tak egutegira ahalik eta modu onenean egokitzeko asmoz.Urtero bezala, jaki-na da, Zegaman

festa ospaketa egitarauko lehenegunaren bezperan hasten dela.Berezia izan zen beraz, aurtengoanbezperaren bezperaren bezperan(21ean) hasi baitzen algara gurekaleetan.

Udara guztian antzera, bero-beroargitu zuen eguna abuztuaren lauga-rren ostiralean. Lehen orduetan haureta gazteak herriko plazara hurbil-tzen hasi ziren aurreikusita zegoenbezala bederatzi eta erdietatik aurrera txirrindulari froga ezberdine-tan parte hartzeko. Elkartu NahiTxirrindulari Elkarteko kideen lagun-tzari esker txirrindu froga entreteni-garriak ospatu ziren (7 urtetik behe-rakoak; 7/8 eta 9 urtekoak; 10 eta11 urtekoak eta 12 eta 13 urtekoakbata besteen jarraian). Halaber,23.aldiz Apeaderoko Igoera ospatuzen (Mendiata baserriko JabierBerasategiren omenez 6.a) eta ber-tan 14 lagunek hartu zuten irteera.Aurtengoan gogoratu behar da iazkoirabazlea izan zen Joxe JabierMendizabalek ezin izan zuela partehartu, izandako lan-istripuak muga-tuta. Deigarria izan zen Joxe RamonBerasategik (“Mendiatak”) irteera ezhartzea ere; orain arte beti parte har-tutako bakarra baitzen. Eguraldialagun eta zalego ugari bide ertzetanegonik, emozio handiko txirrindularifrogak ospatu ziren, ondorengo sail-kapenekin:

AElkartu Nahi Txirrindulari Elkarteko laguntzaileak

ABUZTUAREN 22a


59

Sariak banatu eta txalotu ondoren,“Gau Bela” musika taldearen txandahasi zen gaueko 9etatik 10etara etagauerditik goizeko 3retara bitartean.Gau giro ederrak musika doinu jatorre-kin eman zion amaiera festetako lehenegunari.

ABUZTUAREN 23a

San Bartolome bezperak hasiera mugi-tua izan zuen. Hain zuzen ere, goizeko7etan Olaberriko futbol zelaianLasturgo zezentxoekin sokamuturraikusi baitzen. Bertan, gau-pasa eginda-koak eta bezperan ohera joan eta loegindakoak elkartu ziren. Aurpegirabegiratzea nahikoa zen, bakoitzak zeregin zuen jakiteko. Sokamuturra amai-tzearekin batera ohikoa dugun Irungodultzainero hirukoteak bere saioarihasiera eman zion. Ez da behar ez, jo-tzaile ugari musika doinuak entzun-arazteko. Urantzu dultzaineroak horigarbi adierazten dute, hiru lagun dirabaina musika banda baten adinako“zarata” sortzen dute. Beraz, egunaargitzearekin bat doinu eta musika alaiaeta mugitua entzun genituen Urantzudultzaineroen eskutik.

Laugarren aldiz Zegamako bost elkar-teek, bakoitzeko bi bikotek, paellaprestaketaren lehiaketari ekin ziotenZegamako plazan. Honenbestez, goizeko 10etan ekin zioten lanari esan-dako hamar bikoteek, aurrez Udalakplazan jarritako sukaldeetan eta bikotebakoitzari emandako osagai berdine-kin. Beroa izan zen nagusi egun

Jose Maria Esnaola lanean

honetan ere,eta honen ondoriozUdaletxeko arkupeetatik eta botikaohiaren ate aurretik jarraitu zituzten ber-taratuek lehiatu ziren hamar bikoteengorabeherak. Eguerdiko ordubateanjaso ziren paella guztiak eta MaiteAlbisu, Edurne Urbizu eta EnekoSorzabalek osaturiko epaimahaiak“Tartaloetxe” elkarteko Eider Arrieta etaAnartz Goia izendatu zituen garaile.Bigarren tokian Jubilatuen elkartekoMaritxu Galarraga eta Mª CarmenArtano gelditu ziren. Epaimahaiaren hitzetan lehiatutakoen maila haundiaeta paretsua izan zen. Bertaratutakoek,hamar bikoteek prestaturiko paelladoan jan ahal izan zuten, berarekinbatera eskaini zen ardoarekin batera.Asko bazkaldu behar handirik gabeirten ziren plazatik.

Arratsaldeko ekitaldiak ere berehalahasi ziren. Honela, 15,30etan, apeade-roan bertaratutako ehiztari mordoxka-ren artean, herritarren arteko tiroplatolehiaketa ospatu zen. Honenbestez,gaztetxoen arteko kategorian JosebaArakama izan zen garailea eta JaunPerez gelditu zen bigarren. Bestalde,nagusien kategorian Aitor Bitartek lortuzuen garaipena eta Jesus Mª Alustizaeta Esteban Arakama izan ziren biga-rren eta hirugarren urrenez urren.

San Bartolome bezpera izanik, urterokoohiturari jarraituz San BartolomeErmitan Bezpera Nagusiak ospatuziren, Pello Urriolabeitiaren zuzendari-tzapean. Bezperak amaitutakoanTxarape auzoan herritarren arteko bolotxapelketa ospatu zen. Gaztetxoenkategorian David Bonikowskyk irabazizuen, Unai Aierbe izan zen bigarren etaBeatriz Otaegik hirugarren postua lortuzuen. Nagusietan, Juan Inazio Gal-dosek irabazi zuen, Jesus Telleria etaJuan Mª Ormazabalen aurretik. Bainaarratsaldeak bazuen bai oraindik zererakutsia. Hain zuzen ere, udal pilotale-kuan herri kiroleko saio bikaina ikusiahal izan zen. Herritarren arteko sokati-rarekin batera, etorkizun haundikoAimar Irigoien, 17 urteko harrijasotzaileerrezildarraren erakustaldia ikusi zen(100 kiloko harriarekin 15 altxaldi, 200kilokoarekin hiru altxaldi eta esku baka-rrarekin 140 kiloko harriarekin bestehiru altxaldi). Halaber, garai batekosasoia eta ahalmena dutela frogatu

zuten Arria II.ak eta Aierbe ataundarrak.Lehenak 58 urterekin eta Aierbek 62urterekin adina garrantzitsua dela azal-du zuten, baina eguneroko lanak etaprestaketa egokiak zeresan handiadutela. Bien arteko lehian ataundarrakgaraitu zuen Arria II.a. Gainezka zegoenudal pilotalekuko ikuslegoak txalozaparradaz hartu zuen Jose MªEsnaolak egindako erakustaldi bikainaere (besteak beste, 4 metro ingurukoaltueran bi aldiz moztu zuen zutikazegoen enborra). Jaialdian, ez zen faltaizan azkeneko urte hauetan ohikoa denherritarren arteko sokatira lehia. JoseRamon Berasategi, Imanol Azurmendi,Mikel Matxinandiarena, Imanol Ruiz deEguino, Segundo Arrizabalaga, AitorUrbizu Telleria eta Santiago Berasategi-k irabazi zioten Imanol Berasategi, JuanKarlos Azurmendi, Josu Zabaleta, IñigoAizpeolea, Antonio Otero, Joxe MariArakama eta Felipe De Pradok osaturi-ko taldeari.

Dultzaineroek alaitutako doinuekinerraldoi, buruhandi eta zankodunekkalejira egin zuten gazte eta helduengozamenerako.

San Bartolome bezpera eta egunarenarteko lotura Joxe Jabier Arizkorretazegamarra kide den Basajaun musikataldeak egin zuen.

ABUZTUAREN 24a

Igandez ospatu zen aurtengoan SanBartolome eguna. Udaletik emandakoagindua betez, tabernari eta txoznakgoizeko 6etan itxi zituzten beren ateak.Honi esker, kaleetako zaborra bildu etakaleak garbitu ahal izan ziren, goizeko11etarako. Aurrez, herriko txistulari taldeak goizeko 9etan ekin zion goizeresiari.

San Bartolome egunean, urteetako ohi-turari jarraituz, Alkateak tarta eta txan-paina eramaten ditu Segurako Egoi-tzara, bertan dauden zegamarrak etahauekin daudenak ere San Bartolomeeguna Zegaman egonda bezela ospadezaten.

Goizeko 11etan eman zitzaion hasieraSan Bartolome Ermitatik Parrokiaradoan prozesioari, herriko txistularien

Paella lehiaketakobikote sarituak

60


doinuaz lagundurik. San BartolomeEguna eta Gabon Gaua dira Zegamatikkanpo bizi diren herritar asko herrirahurbildutako egunak. Honela aspaldiikusi gabeko zegamar adiskide, seni-tarteko eta ezagun ugari ikusteko auke-ra paregabea izan zen aurtengoan ereabuztuaren 24ean. Pello Urriolabeitiaketa Joxe Goiak Eliza betearen aurreanMeza eman zuten. Irailean Zegama utzizuen Pello Urriolabeitia frantziskotarjatorrak aukera aprobetxatu zuen zega-marrak agurtzeko eta etorkizunean ere,San Bartolomeak orain arte bezain giroonean ospatuz jarrai dezagun opatze-ko. Orkatz Abesbatzak bere jakindurieta esperientzia erakutsi zituen berriroere Meza Nagusian eskainitako abes-tietan.

Meza bukatutakoan herriko agintarieksoka dantza eskaini zieten herritarrei.Garbi geldi-tu zen

arlo honetan zer hobetu badutela udal-kideek. Jarraian, urtetik urtera sendo-tzen, hobetzen eta haunditzen doanTobera Musika Eskolako dantza talde-ak urtean zehar landu eta prestaturikodantza politak eskaini zituen. Berta-ratuek atsegin handiz txalotu zituztenhauen dantzaldiak. Bestalde, azkenekourte hauetan egin den moduan, balkoieta leihoen apainketa lehiaketarensariak banatu ziren. Hain zuzen ereMaitere Albizurik, Larreko baserrikoaketxe inguruko lorategiaren lehen sarialortu zuen eta, bestalde, Mª JesusTelleriak balkoi eta leihoen lehen sariaeskuratu zuen.

Saioa amaitu eta, Zegaman bizi direneta Zegamatik kanpo bizi eta hurbilduziren ezagun eta lagunek, iraganekohainbat kontu eta gertakizun astintzekoaukera izan zuten herriko kale etatabernetan.

Bazkaldu ondoren, udal pilotalekuanpilota partiduak ospatu ziren. Lehenpartiduan iazko San Martinetan izanda-ko finalaren errebantxa jokatu zen.Asier Berasategi eta Xabier Agirrek 22eta 10 irabazi zioten Ruben Zabaletaeta Jon Arakama lehengusuei. AsierBerasategi Ander Perezen ordez arituzen. Bigarren partiduan, denbora gutxi

arte “Asegarce” enpresan, lehen mailan aritutako Alustiza segurarra etaBarberito VIa errioxarra aurrez aurreikusi ahal izan ziren. Barberito VI etaGorritik 22 eta 21 irabazi zioten Alustizaeta Elola bikoteari. Lehia polita izan zeneta ikuslegoa gustora irten zen bertatik.

Bestalde, goiz eta arratsaldean Txara-peko bolalekuan, Gipuzkoa mailakoBolo Txapelketa ospatu zen, hainbaturteetan Zeferino Agirre segurarrak egiten duen bolaleku konponketa lanari esker. Xabier Lazkano donostia-rra izan zen irabazlea eta Imanol Agirresegurarra bigarrena.

Arratsaldean zehar, umeek aukera izanzuten Olaberriko aparkalekuan buru-hauste-joko eta haizezko puzgarriekinjolasteko. Buruhaundi, zankodun etaerraldoiek Zegamako txistulari banda-ren doinuekin zeharkatu zituzten herriko kaleak. Ondoren, gure arteanezagunak diren Drindots taldeak ordu-beteko saioa eskaini zuen, eta berriroere, afaltzeko etenaldia eginik, hama-bietatik goizeko hirurak arte iraun zuenbere emanaldiak.

ABUZTUAREN 25a

Trikitixa doinuak alaitu zuten ZegamaSan Bartolome bigarrengo lehen ordu-etan. Festetan ere tarte bat hartzen daurtean zehar joan zaizkigun herritar anai-arrebak gogoratzeko. Honenbestez,San Bartolome Ermitan goizeko 10etanazkeneko urtean hildako zegamarrenaldeko meza ospatu zen. Jende ugarikparte hartu zuen Mezan, beren senide,lagun eta ezagunen alde otoitz egitekoeta beren oroimena eta bizipenak aurrezaurre izateko.

Abuztuaren 25ak normalean berarekinizaten du toka lehiaketa. Olaberrikoelkartea desegin bada ere, Olaberriauzoko Xanti Martin eta Jabier Aranariesker toka txapelketa antolatu zuten.Hainbat herritarrek parte hartu zuteneta hauen artean garaile Juan JoseGaraiar izan zen 6 aldiz burnia jo ondo-ren. Bigarren, Iker Alzelai eta hirugarrenJoakin Irastorza izan ziren.

Jaietako egitarauak azaltzen zenmoduan San Bartolome bigarrenaumeen eguna ere izan zen. Herriko plazan, gazte kuadrila saiatuek antola-tuta, haurrentzat jokuak ospatu ziren,

Bolo jokoak ere presentzia izaten du jaietan

Tobera Musika Eskolako dantza taldea

Orkatz Abesbatza San Bartolome eguneko elizkizunean

Maite Albizurieta Mª Jesus Telleria


61

eta irrifarra, alaitasuna eta algara nagu-si izan ziren. Ume jokoetan parte hartuzutenen artean sariak banatu ondoren,Iñaki Murua, Angel Mª Peñagarikanoeta Aitor Mendiluze bertsolariak arituziren, goiz eta arratsean, AierdikoJoxeantonio Ormazabalen puntueierantzunez. Ikuslegoa oso gustora gel-ditu zen eta bertsolariek beraiek ereegindako saioa goraipatu zuten amaieran.

Aurreko egunean antzera, arratsaldeko5etatik 8etara bitartean udal pilotale-kuan buruhauste-jokoak eta haizezkopuzgarriak izan ziren, bertaratu zirenumeen zoramenerako.

Bertsolariek arratsaldeko saioa bukatubezain pronto, jendea plazara hurbil-tzen hasi zen bertan erretzen ari ziren55 kg sardina jan eta sagardo freskoaedatera. Lagun ugari elkartu zen, giroparegabea bizi izan zuen herriko plaza-ra. Ekintza hau antolatzen laguntzendutenak goraipatu behar dira, eta nolaez doan beren sagardoa eskaintzenduten sagardotegiak (Aburuza, Aulia,Artzaienea, Etxezuri, Isastegi, Otatza,Urbitarte eta Zabala) ere bai. Gureesker ona beraientzat.

Ilunabarrenean buruhaundi, zankoduneta erraldoiak, trikitilariak bidelagunzituztela Olaberri auzoraino joan ziren,festa eta algara herriko lau haizetarazabaltzeko.

Aurtengo lehortea izugarria izan badaere, urtero iragarrita egoten den “JoseluAnaiak” dantza taldeak, ohikoa duenbezela, euria ekarriko zuela uste bazenere, tantan bakar batzuk besterik ezzituen berarekin ekarri. Beraz, aurtengolehorteak “Joselu Anaiak” taldeak bainoindar handiagoa izan zuen. Nahiz etabatzuek esan zuten hauen beharrabazegoela, eguraldia lainotu zutelakoeta euriari ateak ireki zizkiotelako, SanAgustinak (abuztuaren 28ak) euria ekarri zuen berarekin.

“Joselu Anaiak” taldea herritarrenmusika talde gustokoena dela begibis-tan dago. Jende asko elkartu zuen plazan, eta festa egunetan dantzagehien egin zen gaua izan zen azkenhau. Herritar askok, datorren urteanegun baten ordez bi egunetan ekar-tzeko eskaera egiten zuten.

Jaiei amaiera emateko, bela maiteariagur, adio esan zitzaion gauerdian. 100lagunek parte hartu zuten agur hone-tan, eta iaz ez bezela aurtengoan beleatxistu bizian joan zen gure artetik.Behar bada bazekien oraindik ere berarekin dakartzan festa eta algaratxertatuta uzten zituela Zegaman urteguztirako.

Aipagarria izan zen, bestalde, lehor-tearen ondorioz ez zela suziri eta trakaerretzerik egin, sute arriskua ekiditeko.Suziriak bota behar zituen “PirotecniaZaragozana” etxekoek aurtengoan

beste hainbat herrietan ere suziri erre-tzea bertan behera utzi behar izan zutela jakinarazi zioten Udalari.

Azkenik, esan abuztuaren 23, 24 eta25ean, Kultur-Etxean ikasturtean zeharegindako eskulanen erakusketa bikainaegon zela ikusgai. Modu berean, abuz-tuaren 25ean, Aitxuri Herri Eskolan,haurren eskulanen erakusketa ere ikus-gai egon zen. Segi horrelaxe!!!

ABUZTUAREN 30a

Abuztuaren 30ean herriko taberna etatxoznek jarritako jai eguna ospatu zen.Arratsaldeko 19.00etan buruhaundi etaerraldoiekin kalejira egin zen. Esanbehar da, kalejira motza izan zela, hain-beste behar genuen euria hasi bai-tzuen. Ilunabarrenean eta gaueanTrikizio taldeak plazan dantzaldia eskai-ni zuen. Arratsaldean euria egin bazuenere, gauean elkartu zen hainbat jendelehorrean ibiltzeko aukera izan zuen,euririk ez baitzuen egin.

ABUZTUAREN 31

Hilaren azken igandea izanik, 70. SanBartolome Txirrindulari Froga ospatuzen. Zegamako Elkartu Nahi Txirrin-dulari Elkarteak modu ezinhobeanantolatutako frogak, bere ibilbideanaldaketak izan zituen. Hain zuzen ere,Aztiriko gaina pasatzea kendu zen ibilbidetik, eta horrek eragin nabarmena

izan zuen frogan. Tropela haustekoaldapa handirik ez zegoenez, tropelnagusia bat eginda iritsi zen helmuga-ra. Eguraldi paregabea egin zuen frogarako. Irabazlea Würth-ONCE taldeko Jordi Grau kalaluiniarra izanzen. Bigarren Azkoitiko, Caja Rural taldeko Jokin Ormaetxea eta hiruga-rren Eduard Vorganove ukraniarra izanzen. Frogan Aritz Irastorza herrikosemeak parte hartu zuen eta ibilbideanzehar erretiratu egin behar izan zuen.Bestalde, Aitor Perezek ez zuen irtee-rarik hartu, froga hau ospatu aurrekoastean “Vuelta a Palencia”-n erorketabaten ondorioz klabikula hautsi zuelako.Herriko bi txirrindulariei urdaiazpikobana oparitu zitzaien indarrak berres-kuratu eta bide beretik jarrai dezaten.Aitor Galdos ermuarrak irabazi zuenmendiko saria.

Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartearenantolakuntza lana goraipatu eta esker-tu behar da eta era berean berau ahal-bideratu duen borondate oneko herri-tarrei eskerrak eman.

Honela, alai eta jator burutu ziren jaieiamaiera eman zitzaien. Hilaren azkenegun honek (goizean lehorra eginbazuen ere), festak amaituta, arratsal-dean, hain gogokoa zen euria ekarrizuen, guztien pozerako.

Herritarren laguntza eta partehartzea goraipatzekoa da

Sardinak eta sagardoa uztertzen dira jaietan

62


an Martin Feriarenaurretik zenbait hi-tzaldi eta ikastaroantolatu zituen Uda-lak, betiere gazta etagastronomia ardatzhartuta.

POSTREEI BURUZKO IKASTAROA

Azaroaren 6an, Koldo Lasa, Bergarako“Koldo Lasa” jatetxeko sukaldari eza-guna izan genuen gure artean; AmeztiElkartean 22 lagun elkartu ziren sukal-daritzako eta zehazki postreak egitekodauden sekretuak ikasteko asmotan.Ikastaroan “laranja pudina”,”Jijonakoturroia” eta “intxaur saltsa” nola egitenziren azaldu eta prestatu ere, prestatuzituen. Postreak egiterakoan, bertara-tuek zituzten zalantzak argitu eta sekre-tuak adierazi zizkien. Turroia egitea zeinerraza zen ikusi eta konprobatu ahalizan zen.

GAZTA DASTAKETA

Azaroaren 11n, “gazta dastaketa” izangenuen Kasino Elkartean; ikastaroaematera, Jose Ramon Agiriano etorrizen, Idiazabal Jatorriko izendapenekopartaidea. Ikastaroan, lehenik bi gaztaezberdin probatu ziren, bata ketua etabestea kerik gabea. Katan, itxura, usai-na, gaztaren begiak, pastaren leunta-

suna etabar, aztertu ziren eta bakoitzakbere puntuaketa eman zion kontzeptubakoitzari. Gazta baten dastaketabukatu eta bestearekin hasi aurretiksagar zati bat jan ohi da eta ur trago batedan. Ikastaroan, Jose RamonAgirianok argitu zigunez, garbitasunak,klimak, ardien elikadurak, gatzagiake.a. eragin zuzena dute gaztarengan.Kata bukatu ondoren, gainerako gaztaeta ogia, oraingoan ardoa lagun, janzituzten bertaratutako 16 lagunek etatertulia polita egin zuten.

JULIAN BEREZIARTUAREN HITZALDIA

Azaroaren 12an, Julian Bereziartua,sendagile ezaguna izan zen JubilatuenOlarango Egoitza berrian. Oraindik ofi-zialki inauguratu gabe zegoenJubilatuen Elkartean (abenduaren 6anJubilatuak erabiltzen hasi ziren) hiruro-gei lagun inguru elkartu ziren Julianen hitzak entzuteko asmotan. Julianekluze eta zabal hitz egin zuen “Bihotz,birika eta junturetako” gaixotasuneiburuz, hitzaldiak iraun zuen ordu etaerdian. Azken finean, bihotz eta birikak,behar baino gehiago ez behartzeagomendatu zuen eta ikaragarrizko ibi-laldi gogorrak eta izerditu galantak har-tzea baino, eguneroko kirola hobea

zela bere ustez argitu zuen; bihotza % 100ean jartzean, “pott” egin dezake-ela abisatuz. Eta, orokorrean, pertsonaalferrak omen daudela gaixotasunenaurrean indartsuen ere bota zuen,estresik gabeak, lanean leher egingabeak.

ALBERTO IÑURRATEGIREKINSOLASEAN

Azaroaren 13an, Zegaman izan zenAlberto Iñurrategi mendizale ospetsua.

Arratsaldeko 18:00etan, Aitxuri HerriEskolako haurrekin bildu zen OlarangoJubilatuen Elkartean, bertan beraiekinsolasaldi bat egiteko asmoz. Zega-mako haurrek, eskolan, mailaz maila,galdera desberdinak prestatu zituzteneta Aizkorri Guraso Elkartekoan lagun-tzaz, Albertori elkarrizketa bat egin zio-ten. Bukaeran hirugarren eta laugarrenmailakoek, bertso pare bat bota zioten.Haurrentzat ahaztezina izango denmailan izan zen solasaldia, beti telebis-ta eta irratian ikus-entzuten zuten men-dizalea aurrez aurre izan baitzuten,beraien galderei gustura erantzunaz etaautografoak ere sinatuz.Julian Bereziartua mediku ospetsua

SAN MARTINAK 2003

Alberto Iñurrategiren azalpenaS


63

HIRE HIMALAYA IKUSTENTZUNEZKOA

Solasaldiaren ondoren, Aitxuri HerriEskolako haurrak, lurrean eseri eta,ikustentzunezkoa ikustera zetozenherritarrei egin zien leku eserlekuetan.Hogeitamar bat herritar izan zen ber-tan, “Hire Himalaya”, Felix zena etabere mendi bizipenak jaso eta gogoetasakonak jasotzen dituen irudi eta hitzakikus-entzuten. Ekitaldi hunkigarriabezain polita izan zen.

PROFESIONALEN PILOTA PARTIDUAK

Azaroaren 14an, gaueko 22:15etan,Profesionalen pilota partiduak izangenituen Toki Alai udal pilotalekuan.Jende ugari bildu zen pelota partiduakikusteko, nahiz eta ETBk zuzeneaneskaini zituen.

Lehenengo partidua, Galarza V.-Galarza VI.// Del Rey eta Elkororenartean izan zen, bigarren bikoteak ira-bazi zuen partidua 22-11 emaitzarekin.Bigarren patidua, Goñi II-Lasa III //Mtez de Irujo-Barriola bikoteen arteanjokatu zuten eta Goñi II- Lasa III.a 22-9ko emaitzarekin gailendu ziren.

AZAROAREN 15EAN FERIA

Urbia eta Aizkorriko Artzainen arteko 5. Gazta Lehiaketa, Felix Goiburu segu-rarrak irabazi zuen.

Antzinatik datorren tradizioari eutsizZegaman ganadu feria egin zen joanazaroaren 15ean; bertan herriko gana-duen arteko lehiaketa eta erakusketaegin zen eta eguraldia ateria lagun,Zegamako kaleak jendez bete ziren;ganadu, artisau, nekazaritza makina,pintura erakusketa, perraketa lanakzuzenean, gazta aintzinako erara egi-ten, egur museo eta ehungintza lanakikusten. Guzti horren tartean, Urbia etaAizkorriko Artzainen arteko 5. GaztaLehiaketa burutu zen kiroldegian. Aurtenarte, bertan parte hartzeko eremuaGipuzkoa eta Arabako Partzuergoaedota hauek osatzen duten herriak izanbadira ere, aurten, lehiaketa eremuazabaltzea erabaki zuen Udalak, etaAizkorriko Parke Naturalak bere barne-an hartuko dituen udalerri guztietakoartzainei ateak zabaltzea erabaki zen.Esan, partehartze handia izan zuelalehiaketak, bertara 35 gazta aurkeztu

Lehen mailako pilota partiduak ospatu ziren

Segurako talogileak

Abereak feriko ardatz

Euskal oiloaren erakusketa originala

64


baitziren. Epaimahaian pertsona eza-gun asko izan genituen, TxominPerurena, Edurne Pasaban, FernandoGarcia Herrero (Zegama-AizkorrikoMendi Maratoiaren irabazle madrilda-rra) Miquel Colom (Seu d´UrgellelkoAlkate-ordea), Pello Garcia Amiano, etaIdiazabal Jatorriko Izendapenetik, JoseRamon Agiriano, eta Juanjo Martinez.

Azkenik, eta bigarren urtez jarraian,Felix Goiburu Errazkinen, segurarrarengazta aukeratu zuten hoberena bezala,bigarren postuan, Zeraingo MariaAngeles Iñurrategiren gazta eta hiruga-rren Zegamako Uztaran baserriko JoseMigel Azurmendiren gazta. Epaimahai-kideek, orokorrean maila oneko gaztakaurkeztu zirela aipatu zuten. Ondoren,txapelketara aurkeztutako gaztak,banatu egin ziren bertaratuen artean,herriko Elkarteak eskainitako ardoare-kin batera.

Herri mailako Ganadu Lehiaketanhonako hauek suertatu ziren garaile:

Ardiak: Mari Paz Oiarbide

Bildotsak: Inazio Katarain

Mestizo behiak: Pedro Asurmendi

Pirenaika behiak: Xanti Katarain

Suiza behiak: Mari Carmen Argüelles

Zezena: Xanti Katarain

Etxe behorra: Aloña Larrea

Mendi behorra: Ibai Aizpeolea

Zaldia: Antton Urbistondo

Zegamako Udalak, San Martin feriara-ko, Urbia eta Aizkorriko Artzainen arte-ko Gazta Lehiaketa irabazten duen ar-tzainaren 12 gazta saritzat duen errifaateratzen du eta zozketa, GaztaTxapelketa egiten den egun bereanegiten du, kiroldegian bertan, artzainsariduna zein izango den jakin aurretik.Aurtengoan, zenbaki sariduna 2689zenbakia izan da eta Lazkaoko JonSoraluze Aierdiri tokatu zaizkio FelixGoiburu artzain segurarraren (aurtengotxapelduna)12 gaztak.

HERRITARREN ARTEKO ESKUZBINAKAKO PILOTA PARTIDUAK

Azaroaren 15ean, arratsaldez, Herrita-rren arteko eskuz binakako Pilota txa-pelketa burutu zen eta gazteetanArkaitz eta Estebe Ariznabarreta, MikelBerasategi eta Eñaut Alberdiren aurkaaritu ziren, eta bi anaiak gailendun ziren18-17ko emaitzarekin.

Helduen mailan, Ruben Zabaleta etaJesus Zabaleta, Xabier Agirre eta JoseRamon Zurutuzaren aurka aritu zireneta, osaba-ilobak gailendu ziren 22-17emaitzarekin eta Kiroldegian giro bikai-na sortu zen, herritarren artean.

XII. DV TORNEOA

Azaroaren 16an, XII. DV Torneoa jokatuzen udal pilotalekuan. Goizeko11:30etan hasi ziren aurrikusitako pilo-ta partiduak:

Lehenengo partidua, “Promesa” maila-koa izan zen eta Belloso-Galarraga//Retegi-Urrezelkiren arteko partiduajokatu zen. Julian Retegi (Retegi II) pilo-tari ospetsuaren semea den JulenRetegi eta Urrizelki nafarrak izan zirengaraileak 22-17ko emaitzarekin.

Bigarren partidua, “senior” mailakoa,Albizuri II (Dominguezen ordez arituzen)-Altuna// Berasaluze-Zapirainenartekoa izan zen, eta lehen bikoteak ira-bazi zuen 22-11 emaitzarekin, finalaurrekotara pasatuz.

Esan egun euritsua izanik, 250 pertsona-tik gora bildu zela Zegamako pilotalekuan.

Gazta lehiaketako lehen hiru sailkatuak

XantiKatarainek Seud’Urgelleko MikelColom-en eskutik jasozuen saria

SAN JUAN AUZOA 20-LEHENA AXIRI ERAIKUNTZAAZKOITIA • 943 85 73 54

JUAN TELLERIA KALEAN

(APAIZ ETXEAREN ORUBEAN)

ETXEBIZITZA BERRIAK,

GARAJEAK ETA LOKALAK SALGAI


65

TAKOLO, PIRRITX ETAPORROTXEKIN SAN MARTINEI

BUKAERA ALAIA

Arratsaldean ere, kiroldegia gainezkaizan genuen, bertan 500 pertsonatikgora bildu baitziren Takolo, Pirritx etaPorrotxen “Katxiporreta” emankizunaikusteko.

Pailazoen emanaldi hau, ZegamakoUdala eta Guraso Elkarteak antolatzendute elkarlanean. Bukaeran, GurasoElkarteko partaideek txokolate beroaeta bizkotxoak banatu zituzten bertara-tuen artean.Beraz, San Martin ospakizunaren ingu-ruan antolatutako egitaraua guztizemankorra izan zen, herritar nahiz kan-poko jende asko bertara hurbildu zelarik.

Retegi aita-semeak ere Zegaman izan ziren San MartinetanPailazoak umetxoen zoramena

Epaimahai ospetsua

TOLOSA

943 697 416

¡Gabonak ondo pasa eta

Urte Berri On!

27 Etxebizitzen sustapen berria ZEGAMAN

Próxima promoción de 27 viviendas en ZEGAMA

2004 URTE ZORIONTSUA OPA DIZUEGU

URTE BERRI ON !!!

66


Milalore eta lorabakarreko ezti lehiaketaren irabazleak

Ioxe Albizuri egindako omenaldia

daberriaren sorrerare-kin batera apirilaren6an, igandez ospatuzen aurtengoanZegaman Erlezain

Eguna. Eguraldi zoragarria lagun,Erlezain Egunaren barnean lau ardatzgaratu ziren nagusiki. Lehen ardatza,Gipuzkoako V. Ezti lehiaketa izan zen.Bertan, Gipuzkoako 24 ezti hoberenaklehiatu ziren (Gipuzkoako zortzi eskual-de izaki, bakoitzetik hiru ezti onenak).Goi mailako epaimahaia osatzen zutenIsabel Telleria, albaitari eta erlezain eza-guna; Antonio Gomez Pajuelo, erlezainospetsu eta famatua eta Euskal HerrikoUnibertsitateko bertako erlearen gene-tikan lanean ari diren bi teknikariak, eztilorebakarrean Segurako AgedaZeberiori eman zioten lehen saria etaUrnietako Haritz Haitzbitarteri ezti loreanitzeko lehen saria.

Bigarren ardatza, eztiz eginiko II. PostreLehiaketa izan zen. Izandako partaide-tza eta maila goraipatu behar da. Hainzuzen ere, 15 postre aurkeztu zirenlehiaketara, eta Luis Irizar EskolakoLeire Bonailenzat izan zen lehen saria;eta bigarrena, Zarauzko Ayala EskolakoFernando Piñeiro eta Maiko Calderonek

eskuratu zuten. Zegamarekin loturahandia duen Joxe Mari Gorrotxategigozogile famatuak, munduko emaku-me eskalatzaile onena den JosuneBereziartuak eta bere senar eta goimailako eskalatzailea den Rikar Otegikepaitu zituzten lehiara aurkeztutakokutixiak.

Arlo honetan azpimarratu eta eskertubehar da Gipuzkoako gozogile hobere-nak izan zuten jarrera txalogarria.

Zegamako “Zegama okindegiak”,Ordiziako “Unanue” gozotegiak,Hernaniko “Adarraga” gozotegiak,Hondarribiko “Hawai” gozotegiak etaTolosako “Gorrotxategi” gozotegiakberen goxoki eta postreen erakusketajarri zituzten, eta sariak banatu ondo-ren, bertaratuek doan lehiara eta era-kusketara aurkeztutako goxokiak das-tatu ahal izan zituzten.

Festaren hirugarren ardatza, lehen aldizegin zen argazki lehiaketak osatzenzuen. Izadia, natura eta erlea orokorreanhartuta, 80 argazki aurkeztu ziren lehiaketara. Garailea Julen Sainz Dalloizendatu zen eta antolakuntzak ezarrita-ko 300 euroko sarira eraman zuen bera-rekin. Zentzu honetan azpimarratu beharda, lehiara aurkeztu ziren argazki guztiakikusgai egon zirela udal pilotalekuan.

Eta festari “ginda” jarriko zion laugarrenardatza, erlezain omenduaren ekital-diak bete zuen. Jakina den moduan,Gipuzkoako Erlezain Elkarteak aurten-gorako Joxe Albizu erlezain zegamarraizendatu zuen omentzeko. Zegama-rrontzat ere ohorezkoa izan zen,

ERLEZAIN EGUNA

EGUN BOROBILA

U


67

Astigarretan jaiotako zegamarrariomena egitea. Udal pilotalekuan eginzitzaion omenaldia, hainbat urteetanbere emazte eta lagun duen MirenOrmazabalekin hurbildu zen. Plaza-gizon handi bat bezala jaso zituen txis-tuz alaitutako doinuez Xabier Azur-mendik eginiko aurresku dantza, etaGipuzkoako Erlezain Elkarteko Lehen-dakariak, Gipuzkako Foru AldundikoNekazaritza eta Ingurumen Diputatuaketa Zegamako Udaleko Alkateak egini-ko opariak. Hona hemen ZegamakoUdalak Joxe Arbeltxori emandako oroi-garrian jasotako bertsoa:

Eztiz egindako postreak, erleak zuzenean eta irabazleak argazkietan

Bestalde, eguna animatzeko hainbatjarduera osagarri eman ziren; hainzuzen ere, artisauak, produktu ekologi-koen salmenta postuak, taloak, sendabelar, ezti, argizari, propoleo, etabar.Halaber, Gipuzkoako Erlezain Elkar-teak, jarritako panel informatiboak etaerleak zuzenean kristalezko kaxan ikusteko aukera izan zuten bertaratuek.Modu berean, azoka berezi honetaraetorritakoak goizean zehar aukera izanzuten, doan, Gipuzkoako ezti desberdi-nekin dastaketa “ Kaiku” yogurtarekineta ezti ardoa dastatzeko. Baita ere,azpimaratu behar da, GipuzkoakoErlezain Elkartearen eskutik burututako“erle durrunba” eta antzeztu zuten erlekumearen bilketa.

Arrakastatsua eta borobila suertatu zenapirilaren 6ko Erlezain Egunari amaie-ran eman zitzaion Ostatu jatetxeanegindako bazkari herrikoiarekin.

Azkenik, gogoratu behar da, ErlezainEguneko egitaraua martxoaren 31n

hasi zela, Gipuzkoako ErlezainElkarteak, Aitxuri Herri Eskolako haurrei erlezaintzari buruz emandakohitzaldia eta bideo emanaldiarekin.Ezin ahaztu ezta ere, apirilaren 3an, hilberria zen Joxe Mari Satrustegi, apaiz,etnologo, erlezain eta Euskaltzaindikokideak eman behar zuen hitzaldiarenordez, Xabier Kintana, EHU-ko irakasle,Euskaltzaindiko kide eta erlezainak“Erlezaintza euskaldunon bizitzan,sinismenean ohituretan eta mitolo-gian” izenburupean emandako hitzaldibikaina. Eta nola ez, larunbatean, apirilaren 5ean, Aitxuri Herri Eskolan,mundu mailan ezaguna den erlezainaditu eta ospetsuak (Antonio GomezPajuelok) emandako ikastaro-hitzaldiaeta ezti dastaketa praktikoa gogoraekarri behar dira.

Aurtengoan ere, iazkoaren antzera,zegamarrok gozo-gozo utzi gaituztedatorren urteko antolakuntzarekindagoeneko hasteko.

Epaimahai aditua

“ Arbeletik zelaira zoazen artzaia

gazterik etorri zinen gure artera

erleen “errege”, ardien adiskide,

aita eta aitona on ere bazera.

Senar zintzo, herrikide maite,

zegamarron lagun leiala zera.

Zure umorearen ziztada eta

Bihotzaren eztia dastatzen dugunok

Zu eta zure gozoaz Joxe,

harro sentitzen gera”.

Zegaman, 2003ko apirilaren 6an.

68


M.k.l. irratie “martxan” eon da urteguztinAurki beteko die lau, emititzen hasizanetiBai jauna, argi-indarran gorabeheranbat ez dala, martxan eon da m.k.l.irratie 2.003. urten zehar. Lau urtebetetzear dittunen, haserako munseitzen deu: gure entzulego kopurueapenas aldau danik –denborek erain-da itxuraz ez dala- ; antzeko seitzendeu beraz gure dozena inguruko en-tzulegoi eusteko audientzi burrukan.Egie esan, horretxek ematen diu lanikhaundíña. Kontu eiñ gurea “afiziozkolana” dala, gaur-eun nahiko modazkanpo daona, diruz ordaintzen ezdana... Jende gutxi gea Zeaman,ikusten danez, irratiako afizioa deu-nak. Ihaz bezela, aurten e, “ErrealaAidén” saioa mantentzen da, astele-henero, illuntzako zortzi t’erditan,zintzo, Joxe Angel Otaegi, JosebaAlbizu eta Joxe Arizkorretan kolabo-razioi esker. Saio hontatik bultzautaburutu zan aurreko futbol-denboraldibukaeran “m.k.l. porrea”, 86 launherriko Ostatun afaltzen elkartugiñutzena. Era berén mantentzen da

baita “m.k.l. gaztea”, eunero, eguerdita illuntza, ohiko saion ondoren en-tzungai izaten dan gaztean emanal-die; nahiz eta azken aldi hontan,ikasketa aldeko betebeharrak gaindi-ttuta eo zenbait arazo izan dittuenjarraiko emanaldiai eusteko. Eta,azkenik, hainbestén mantentzen deu“m.k.l.-n ohiko saioa”, larunbateguerditan lehen aldiz entzun etaeunero, 13:00tan eta 20:00tan erre-pikatzen dana. Ahaztu be, hamabos-tero, gurekin izaten diela AitxuriHerri Eskolako berri-emailek, eta,goizeko 8:00retati gaueko 22:00kbittartén, saioz gain, bi mila abestiinguru darela entzungai.Lehenengo aldiz, aurten, eta Maratoiaaitzeki zala, zuzeneko emanaldi batiekin giondun. Indar guztik elkartugiñutzen hartako: mkl gaztea + mkl“zaharra” –gaztek bultzautakoa deuizena-. Ondo kostatakoa batipataurretik ein beharreko lan teknikoa,eun beren e bere lanak eman zittuna(“kale” ein ziun zuzenen telefonomugikor bidezko konexiok eittekomoduk)... Hala ta guztiz, aurrekonahiz eun beren partaide , antolatzai-le, ikusle, e.a.-i grabautako elkarriz-ketak entzun ahal izan zien. Benetaneskertzekoa alde hortatik JoxeArizkorretak grabaketakiñ eta MikelEgurenek korrikalarian denborak

MKL IRRATIA puntualki jaso eta sailkatzen eindakolana. Aurreneko aldie gendun, esanbezela, eta, guztira, gustora geldittugiñen burututakokin, eta, gañea,hurrengo batzutan antzeko “kobertu-rak” eitteko ideakin.

Baño proiektuk errealitatei lotutakokbehar doe izan eta, hala beharrez,irratie bezelako komunikabide batekeskeintzen dittunak askoz zabalagokizanda re, momentuko posibilitatekinbakarrik jokauta, horita mugautakoaukerak gare kontutan euki beharren.Ildo hortati, aurreatzeko modun gea,datorren urten saio aintzindari batizango dala; izan e, GipuzkoakoBertsolari Txapelketea dala ta IkerZubeldia bertsolarikiñ eindako elka-rrizketan “irrati bidezko bertso jaialdikoxkor bat” burutzeko proposamenaontzat eman ondoren, adierazi berridiu beste zenbait bertsolariñ oniritzieeta, Txapelketea bukau ondoren ,nundi noakok zehaztekotan gea.

Azkenik, eta herritarrai esan beharrikez daonan jakiñen gañen, gehittu,akaso kanpoko irakurleren batekgukiñ harremanetan jartzeko intere-sik balo, [email protected] -en aurkittugaittula. Urte berri on danoi!!


69

Goiko Bentan prozesioa hasi aurretik

Zegamarrakmeza ondoren

ateratakoargazkia

ARANTZAZUKO PEREGRINAZIOA

Belaunaldiz belaunaldi dirauen peregrina-zio hau, ekainaren 8eta 9an egin genuen.Igandean, mendiz laurehun bat pertsonajoan ginen eta eguraldi umela eta hezeaizan bagenuen ere astelehenean oinezetorri ziren 119 pertsonek ez zuten hotzikizan. Urtero bezala, udalak bokadiloak jarrizituen eta boluntario taldeak salda etakafe ederra egin zuten. Astelehenean ere,ohi bezala egin zen Goiko Bentatik proze-sioa herriko txistulari eta agintariekinbaina, berrikuntza bat ere izan genuen,garai batean bertara joandakoekSantutegiaren aurrean argazkia ateratze-ko zuten ohitura berrekuratu genuen etaikaragarrizko jendetza bildu zen argazkiaateratzera. Etorkizunerako gera bedi gureondorengoentzat.

OHITURAZKO BESTE MEZAK

Zegaman, San Martin Parrokiaz gain 7ermita ere baditugu eta gehienetan urteanmeza bat ematen da:

Gurutze Santuko Ermita: Maiatzaren3an izaten da meza, Santa Kruz egunean.

Santu Espirituko Ermita: Eguna aldako-rra du, aurten ekainaren 15ean izan zen.Esan, mez hau azken urteotan Jose Mari

Satrustegi euskaltzainak ematen zuela,baina bere heriotzaren ondorioz aurtenMikel Gartziandiak eman duela.

San Adriango Ermita:

• Ekainaren 15ean aurten idiazabaldarrekizan zuten meza. Zegamako jaunartzeegunarekin tokatu izan ohi da.

• Ekainaren 22an, zegamarrok izangenuen meza eta hamaiketakoa.

San Pedro Ermita: Ekainaren 29an ema-ten da meza, San Pedro egunean.

Santa Kruz Ermita: Aizkorriko puntandagoen ermita honetan abuztuko lehenigandean ematen da meza eta udalak11tako ematen du, abuztuaren 3an emanzen.

San Bartolome Ermita: Ermitarik dotore-ena da eta San Bartolome egunean, hil-dakoen aldeko meza ematen da SanBartolome jaietan, eguna aldatu egiten da.

Iruetxetako Ermita: Gaur egun ez damezarik ematen.

SAN JUAN BEZPERA ETA SAN JUAN EGUNA

Ekainaren 23an San Juan arbola jaso-tzearen erritoa bete zen. Oso herri gutxiomen daude oraindik era tradizionalean,hau da eskuz eta sokaz lagunduta, SanJuan arbola zutik jartzen dutenak.Ekinaren ondoren, mokadutxo bat

ematen die Udalak laguntzaile taldeari.Arbola jasotzearekin batera, aurtenTobera Musika Eskolako dantzariek tradi-ziozko dantzak dantzatu zituzten plazaneta baita gaueko suaren inguruan ere.Kutsu berezi bat eman ziotela ezin ukatu.Ondoren suaren bueltan saltoka ibili zirenhaurrak.

San Juan Egunean, ohiko ardo banaketaudal arkupeetan udalaren eskutik eta afa-riak egin ziren arkupeetan, musikari etaguzti. Azken urteotako Iturrioz ezagunaizan zen aurten ere gaua alaitzeko arduraduna.

TRADIZIOAK

70


Zegamako Udalak urtarrilaren 27koUdal Batzarrean hartu zuen erabakiaZegaman KZgune bat kokatzeko;horretarako EJIE.SA (Kzgunean mar-txan jartzeko Eusko Jaurlaritzak duenenpresa) eta Zegamako Udalak elka-rren betebeharrak hitzarmen bateanjaso zituzten.

KZguneak Euskadi osoan zehar sortze-aren oinarrian, 2001eko apirilaren10ean Eusko Jaurlaritzako GobernuKontseiluak “Konekta Zaitez Herrit@r”programa “Euskadi InformazioarenGizartean” Planean barne hartzeadago. Ondorioz Euskadiko udalerrietanKZguneak kokatzen hasi ziren tokiantokian zegokien hitzarmenak sinatuzeta Zegamara ere 2002ko urtearen

azken hiruhilabetean iritsi zen eta 2003urtean bete betean martxan aritu da.

Programa honen helburua, Euskadikoudalerrietan autoprestakuntzako pro-gramak eta bertaratze-prestakuntzakoprogramak garatuko dituzten Interne-ten sartzeko guneak sortzea da, be-tiere udalekin lankidetzan.

Eusko Jaurlaritzak, “Konekta ZaitezHerrit@r” programaren kudeaketa etajarraipena egin zezan agindu zion etaprograma garatzeko beharrezkoakdiren informatika-edukiko zeregin guz-tiak EJIEri esleitzeko ahalmena emanzion.

KZgunen honekin lortu nahi diren hel-buruak laburbilduz zerak lirateke:“Zegamako herritarrak teknologiaberrietarako prestatzea orokorrean,askatasun osoz eta ondo egituratuta. “

Horretarako beharrezko diren azpiegi-tura tekniko bai begiraleen hornitzeajarri du EJIEk, eta Zegamako Udalak,gela bat uzteko konpromisoa hartukodu, baita ere, argindar eta garbitasungastuak ere Udalaren kontura izangodira.

Bestalde, Zegamako Udalaren arduraizango da, bertako ikastaroen berriematea eta, KZGunea erabiltzako sen-sibilizazio kanpainak egitea ere besteakbeste.

KZgunean oinarrizko 19 kurtso emandira, 20 ordu eta 10 ordukoak tartekatuz.

2003 urtean, Zegamako KZGunearenerabiltzaileen kopurua handituz joan da.

Gaur egun, Zegamako KZGneak 70erabiltzaile baino gehiago ditu. Azkenestadistiken arabera, hauetatik %41,43 lanean dabilen jendean da, % 20etxekoandreak, % 18,57 langabeziandaudenak, % 12 jubilatuak eta % 2ikasleak.

KZGunea erabiltzeko ordutegia honakohau duzu, goizeko 9:00etatik14:00etara eta arratsaldeko 17:00eta-tik 19:00etara (ostiraletan ezik) eta gil-tzak, goizez Udaletxean eskuratu beharduzu eta arratsaldean Liburutegian. 18urtetik gora badituzu zatoz nabegatze-ra. (18 urtetik beherakok heldu batekinjoan behar dira)

KZ GUNEA

Aurtengo urteko egunez eguneko

datu meteorologikoak bertan ditugu

baina zerrenda izugarri luzea denez

hilabete bakoitzeko batazbestekoak

azaltzea erabaki dugu:

Bestalde, norbaitek egun zehatz

bateko datuak nahiko balitu, atseginez

adieraziko diogu Udaletxean.

Azaroa (2002)

Abendua (2002)

Urtarrila

Otsaila

Martxoa

Apirila

Maiatza

Ekaina

Uztaila

Abuztua

Iraila

Urria

79,1

327,5

227,4

183,1

68,5

93

114,5

48,1

12,3

38,9

75,5

184,9

18,8

17,9

16,2

11,7

21,6

25,3

29,1

34,9

33

38,3

28,2

21,9

4,5

0,6

-2,9

-6,8

2,2

1,9

5,3

11,5

10,2

11

8,4

-1,3

Prec.(l/m2)

Racha max.(km/h)

101

100

95

102

97

90

96

81

90

95

99,36

104,76

113,04

125,28

84,96

108,72

65,88

61,92

63,72

77,76

69,48

102,24

Humedad relativa (%)

t.min.(°c)

t.max.(°c)

• Prec. L/m2 = Euria, m2 bakoitzean zenbat litro.• T.max (°c) = Tenperatura edota hozberorik altuena.• T.min (°c) = Temperatura edota hozberorik txikiena.• Racha max. (km/h) = Haizearen indarrik handiena, orduko zenbat kilometro.• Humedad relativo (%) = Hezetasun haundieneko eguna.Ondoren dituzuen urtean zehar izan diren lau egun puntualenak:• Prec. L/m2 = 68,7……… otsailak 4• T.max (ºC) = 38,3……… abuztuak 13• T.min (ºC) = -6,8……… otsailak 18• Racha max (km/h) = 125,28…… otsailak 24• Humedad relativo (%) = 102………... otsailak 2

Argibideak:

ZEGAMAKO

ZENTRU

METEOROLOGIKOAIturria: Eusko Jaurlaritzako Garraio eta Herrilan Saila. Meteorologi eta

Klimatologi Zuzendaritza.


71

Ezaguna dugu Ikerren abileziabertsotan aritzeko. Zegamarbertsolariak paper bikainalortu du GipuzkoakoBertsolari Txapelketan. Ikerfinalaurrekoraino iritsi zen etaTolosan azaroaren 30ean

maila oso ona eman bazuenere, ez zuen lortu finalerapasatzea. Hamarreko txikikolanean, Ikerrek bat bainogehiago gailendu zituen ber-tsotan. Ea hurrengo urteanzorte hobea duen.

Araba Euskaraz, 2003ko ekainaren 8anospatu zen Arabako Oion herrian.Aurtengo Araba Euskerazeko kantarendoinu eta letrari bi zegamarrek emandiote beren ikuitua.

Doinua, Xabier Arakama, Musikenekobere ikaskide eta Kepa Junkerak egin-dakoa dela esan behar. OiongoIkastolakoek Xabiri eskatu ziotenTrikiziorekin abestia egiteko. Baina

IKER ZUBELDIA BERTSOLARI ZEGAMARRA

ARABA EUSKARAZen DOINUAK, KUTSU ZEGAMARRA

Iker Zubeldiabertsolaria

Xabik beste zentzu musikal bat emateaerronka interesgarriagoa zela ikusizuen, beraz, abestiaren hiru zati berakkonposatu zituen eta Kepa Junkerakbeste zati bat. Xabi koordinatzaile oro-kor lanetan ibili zen; bai kantarenestruktura, progresio eta ideian, bai etaestudioko azken nahasketetan. Eraberean, berak jo zituen grabeketetantrikitixa eta txalaparta. Bestalde, doinua

konposatu eta gero, hitz egokiak behardirela estrofa bakoitzerako eta lan horiIker Zubeldia zegamarrak egin zuen.

Urtean zehar, hainbat joaldi egin dituzteXabi eta Ikerrek elkarrekin, trikitixa etabertsoak uztartuz. Gainera, egon direnlekuetan, nahiko arrakastatsu suertatudira beraien emanaldiak. Aurrerantzeanere badituzte hainbat emanaldi elka-rrekin egiteko.

RUBEN ZABALETA

Ruben Zabaleta txirrindularitzan emai-tzak lortzen ari da azken urteotan etaaurtengoan ere ez dago esku hutsik.Besteak beste, Anoeta, Intxaurrondo,Deba, Lazkao. Segura eta Ibarrako txi-rrindu frogak irabazi ditu eta gainera,Pistako Euskadiko txapelketa eta

Gipuzkoako erlojuaren kontrako ekipo-tako txapela ere eskuratzea lortu ditu.Garaipen guzti hauei, beste hiru biga-rren postu eta 5 hirugarren postu eran-tsi behar zaizkio. Zorionak Ruben, segihorrela !!!

XABIER AZURMENDIXabier Azurmendi eta Janire Urbietadantzako bikotea fin-fin aritu dira urteosoa beren prestaketetan arin-arineta fandangoa lantzen. Seguran SanJuan inguruan burutzen den

Euskadiko Dantza Txapelketako fina-

lera ere pasatzea lortu zuten ekainean,

eta 9. postuan geratu ziren. Zorionak

biei eta segi aurrera!

AROZTEGI ETA ZERRATEGIETAKO ASPIRAZIOAK

GALDARAGINTZA OROKORRA ETA MOTA GUZTIETAKO HERRERIGINTZA

ZEGAMA943 802 044650 420 109

¡URTE BERRI ON!

72


Guillermo Pinillos

III ZEGAMA-AIZKORRI MENDIMARATOIA

ORAINGOAN MUNDOKO KOPA!2004ko maiatzaren 23-an

Zegama-Aizkorri mendi maratoiak ospehaundia lortu du. Urtetik urtera hobe-tzen joateko asmo sendoarekin sortuzen duela bi urte eta gogor eutsi dioerronkari. Horregatik, urte berrian,SKYRUNNER‚ WORLD SERIES 2004Munduko Txapelketan egongo daZEGAMA-AIZKORRI Mendi Maratoia.Munduko zortzi mendi-lasterketarikhaundienen maila berean. Hori delaeta, uztaileko lehenbiziko igandea utzieta maiatzaren 23a hartu behar izandugu 2004ko Maratoia antolatzeko.Hala bedi aurtengoagatik, eskaini zai-gun aukerak merezi du eta. Kontuanizan beraz, irakurle, zure egutegirako:2004ak bi ospakizun izango ditu,Mendi Maratoia maiatzaren 23an etaAizkorriko Lagunen Eguna uztailaren4ean. Zegama-Aizkorri Maratoia mundukozortzi probarik haundienen artean ego-tea ez da nolanahiko lorpena. Aurrekobi urteetan eginkizunak ondo bete iza-naren ordaina da. Udaletxetik etaAmezti Mendi Elkartetik hasi eta babes-le, laguntzaile eta herritar guztienganairitsiz, gogotsu eta burubide haundizegindako lanaren ondorena.. Halaaitortu digute uztailaren 6an Zegamanegon ziren laurogei korrikalarik, antola-tzaileegandik jasotako inkestarenerantzunetan. Lau gauza nabarmendudituzte denek ahobatez: antolakuntzabikaina, burubide haundiz eramana;ibilbidea teknikoa, gogorra eta ongiprestatua; ingurunea, berriz, ezin ede-rragoa; eta, batez ere, ikusleen eran-tzuna, paregabea. Hauxe, gainera,gehien estimatzen dutena: korrika eginahala, nekeak pilatzen doazen eran,beti norbait mendian, ibilbidean zehar,txaloka eta animoak emanez.

Hobetu beharreko gauzak ere bai, irte-era ordua, sari banaketa, masajita zer-bitzuak, ur hornidura eta abar. Gogoan

hartu beharreko kontuak denak ere, etazer esanik ez urte berriak dakarkigunerronkari maila berdinean erantzun nahibadiogu. 2004ko maiatzaren 23anZEGAMA-AIZKORRI Mendi-Maratoia,Federation for Sport at Altitude [FSA]erakundeak antolatzen duen SKYRUN-NING WORLD CHAMPIONSHIP CIR-CUIT RACES delakoan sartuko da,urteko zortzi probarik onenen tartean.Hortxe daukagu erronka berria etaaukera paregabea. Paisaiaren ederta-suna, ibilbidearen zailtasun teknikoa,antolakuntzaren arreta eta eskuzabalta-suna, eta ikusleen berotasuna, EuskalHerri guztiko korrikalariei ez ezik, Italia,Catalunya, Suitza, Espainia, Frantzia…eta beste hainbat nazioetako korrikalaritrebeenei eskainiko diegu 2004komaiatzaren 23an, Zegama-AizkorriMendi Maratoiaren hirugarren edizioanparte hartzeko aukera.

Elkarri URTEBERRION opa izateko aitzaki bat gehiago!

Hala izan dezazuela!

EMILIO TXURRUKAFrogako Zuzendari Teknikoa

Frontoi hotzean sortu genuenlagunarte giro ederrik,

etzen han izan inondik ereberogailuen beharrik;

gu pasatako lekuan ez daerrez haziko belarrik,

argazki honek erakusten duetzaigula falta indarrik.

Afal orduan kontu-kontarigiro on eta alaia,

tartean pozik gogoratu zentelebista-erreportaia;

hango erronka jo beharra-tahango korrika egin nahia,edonork oihu egiten zuen:

baietz egin maratoia!Merezimenduz lortutakoa

langile famaren jabe,iazko hori ondo joan zen

datorrena nahi dugu hobe;urte berriak erronka dakar,mundu-txapelketan gaude,Ureteberrion izan lagunok

sasoia ordurako gorde.

JULIAN BELOKI

Zorion Barandiaran, Jon Elorza, Eduardo Irastorza, Jon Urteaga

Amezti Mendi Elkarteak urriaren 31n laguntzaileekin egindako afaria


73

Fernando García Aizkorri igotzen

“ HA SIDO SIN DUDA LA

CARRERA MÁS DURA

QUE HE CORRIDO”

FERNANDO GARCIA

¿El nivel de los corredores?

A mi entender, buen nivel, difícil desuperar.

¿Crees que la carrera podría llegar aformar parte del circuito de la Copa delMundo?

Creo que sí porque atractivo y dureza nole faltan y el entorno es muy bonito, deuna belleza muy intensa.

¿Cómo te entrenas habitualmente?

Prácticamente vengo de correr en elasfalto y el tipo de preparación que rea-lizo es muy parecido. Traslado los entre-namientos que hacía en el asfalto a lamontaña. Pero, evidentemente, es másduro en montaña.

De profesión eres bombero. ¿Suponeuna ventaja para el ejercicio del depor-te que practicas?

Me ayuda bastante. En el ejercicio de laprofesión tenemos más tiempo libre yeso me ayuda bastante en este tipo decarreras.

¿Cómo ves el futuro de las carreras demontaña?

Yo creo que este tipo de carreras tienebastante futuro porque la gente lasacepta mejor que en el asfalto. Pero,todavía, en general, no hay muchamentalidad de competición. Quitandolo que sea fútbol, en España no haymucha mentalidad para que la gente sevuelque en este tipo de pruebas.

¿Alguna petición especial a lasFederaciones en este sentido?

Pues que, además del fútbol, dediquenmás tiempo a otros deportes, a lascarreras de montaña y a otros muchos

TXAPELDUN TXINPARTAK

San Martin azokako V GaztaTxapelketan epaimahaikide izan zirenlagunen artean, Fernando GarciaMadrilgo suhiltzaile eta korrilakari gaz-tea ikusi hala izan genuen. 2003koZegama-Aizkorri mendi-maratoiarenirabazlea. Azoka egunaren bezperan,Madrildik Zegamara iritsi orduko,Aizkorrira eta Aitxurira igo zen YoliSantiuste lagun zuela, Mikel Zabaletagidari hartuta. Esan beharrik ez dago,denak ere sasoi bete-betean daudela.Gau hortan bertan, ia eskuak mintze-raino bizi omen zuen pilota partidarenemozioa, eta, ikusitakoak ikusita, kirolezaldatzeko tentaziorik ez; piloten gogor-tasuna baino mendikoa nahiago. Azokaegunean, gazta probaketa-lanak amai-tuta, lagunarteko otorduan babarrunbeltzak probatzeko aukera izan zuten.Yoli eta biak, Madrilerako itzulera haste-ko zorian zeudela utzi zizkigun honakohitz hauek:

¿Qué recuerdas del día 6 de julio, delMaratón Zegama-Aizkorri y de tu vic-toria?

Ha sido sin duda la carrera más duraque he corrido yo y tengo un recuerdomuy bonito, pocas veces se olvida unaexperiencia así. Y menos cuando segana.

¿Qué te pareció la prueba desde elpunto de vista técnico?

Tiene tramos muy técnicos de muchaintensidad, combinados con otros nadatécnicos y, así, pasas de prácticamenteno correr nada a correr mucho. El resul-tado final de esa combinación es unacarrera bonita y bastante dura.

II ZEGAMA-AIZKORRI MENDI-MARATOIAREN IRABAZLEA ETA ESPAINAKO TXAPELDUNA

que son muy bonitos y no acaban de sersuficientemente conocidos como paracrear auténtica afición.

¿Un deseo navideño para el pueblo deZegama?

Es un pueblo maravilloso y desearía queOlentzero, vuestro Papa Noel, que creoque vive aquí, con los duendes y lashadas de estos bosques tan bonitos, ostraiga todo lo que os merecéis.

Yo estoy muy contento y agradecidocon todo lo que me habéis dado.

J. BELOKI

74


Zegamako Gorospe baserrian jaio zen

1977ko uztailaren 24an.

Aitor Perez Arrieta txirrindulari zegama-

rrak 2003 urtea gogoan izango du, izan

ere hainbat urteetan txirrindu gainean

gogor eta fin ibili ondoren, azkenean

lortu baitu profesional mailara igotzea.

Aitorrek, joan den denboraldian eman

zuen gorakada nabarmena, izan ere 6

txirrindu froga irabazi zituen eta aurreko

puntako sailkapenak lortu zituen korri-

tutako froga gehienetan. Hala eta guz-

tiz ere, beste urte bat itxaron behar izan

du bere saria jasotzeko. Aitorrek aur-

tengo denboraldian ere, 4 garaipen

garrantzitsu eta sailkapen oso onak

lortu ditu. Esan, 2002 urtean “Caja

Rural” taldean korritu zuela eta 2003

denboraldian, “Cafés Labarca 2”.

Profesional mailan korritzeko ere

“Cafés Labarca 2” taldeak fitxatu du.

AITOR PEREZ ARRIETA PROFESIONALETAN

XABIER ARAKAMAXabier Arakama zegamar musikaria,gogor aritu du 2003an zehar lanean.Besteak beste “Musikene”, EuskalHerriko goi mailako musika ikastegiandabil bere musika ikasketak burutzen,Kepa Junkerarekin batera azken biurteotan. Bere bizimodua dela bide,Holanda, Frantzia, Catalunyan etaEuskal Herriko txoko guztietan ibili damusika egiten Trikizio taldean musikajoz. Bestalde, proiektu berri baten ata-rian ere badago, hemen instrumentutradizionalak uztartzea du helburu;horretarako seguraski AUSKALO izenaizango duen taldea osatzen ari da, triki-tixa, txalaparta, alboka, panderoa, txi-rula, txistua, kitarra, baxua eta bateriauztartuz bertan eta estilo berri bat lor-tuz. Lehenik ere diska bat badu graba-tua “Arakajun” taldearekin.Xabier Arakama bere talde berriarekin Seu d’Urgellen


75

Zegamako kamioneroak, bai jubilatuak eta baita egun lanean dihartutenak ere

Egun txofer lanean dabiltzan kamioneroak

Jubilatuta dauden kamioneroak

Ez da erraza, diren guztiak ezagutzeaeta ezta denak lokalizatzea ere. Gureasmoa, zegamar izanik ogibide bezalakamioia edo txofertza duena edota izanduena (jubilatu arte) biltzea izan da

eta, ikusita zenbateko kopurura iritsigaren, elkarrizketak 2 urtetan argitara-tzea erabaki dugu. Bestalde, bakarrenbat ahaztu bazaigu, aurrez doakio bar-kamen eskaera, eta baita eskaera bat

ere; Jo ezazu udaletxera, datorren urte-koak sar zaitzagun eta era horretarazareten eta izan zareten guztiok libu-ruxka honetan bederen elkartzea lordezagun.

ZEGAMAKO KAMIONEROAK

Elkarrizketen egileak: Mari Jose Arakama Ruiz de Egino - Nagore Martin Otaegi

76


Noiz hasi zinen txofer?1.961an hasi nintzen txofertzan,Beasaingo Ifarra enpresan hain zuzenere. Gipuzkoan zehar paketeria kargatu,partida bat baino gehiago, eta Bilboraeramaten nituen. Bost edo sei hilabeteegin nituen enpresa honetan. OndorenAtaungo Zurutuzarekin ibili nintzenlanean nire anaia Albertorekin batera.Bartzelonara joaten ginen astean hiru-tan. Burnia eraman eta itzuleran txata-rra ekartzen genuen. 14 ordu igarotzengenituen errepidean, gaur egun erdidenboran joaten gara. Urte pare bategin genituen Zurutuza enpresan.Handik berehala, autonomo hasi ginenbi anaiok kamioi batekin. Espainianzehar ibiltzen ginen, karga suertatzenzitzaigun lekuan kargatuz. Orain dela 34urterarte ibili ginen elkarrekin, ondorenbakoitza norbere kontura hasi ginen.

Ze ibilbide egiten zenuen bakarrik hasizinenean?Bakarrik hasi nintzenean penintsulanzehar ibili nintzen urte batzutan.Geroxeago, orain dela 18 urte hainzuzen, frigorifiko kaxa jarri nionkamioiari. Kaxa honek edozer kargagarraiatu eta edozein ibilbide egitekoaukera eman zidan. Miko enpresaren-tzat hasi nintzen lanean martxotik irai-lera bitarte, udako kanpainan. Bestehilabetetan berriz, Europa eta Marrue-kosera joaten nintzen. Ingalaterra,Alemania, Beljika, Holanda.... nazioeta-ra joan izan nintzen. Orain dela bi urte-

rarte ibili izan naiz nazioarteko bidaiakeginez, egun ez naiz atzerrira joaten. Gaur egun, Mikoko denboraldian ia egu-nero etxeratzen naiz, eguerdi edo arra-tsaldetan kargatzen dugu eta iluntzean,nahiz eta berandu izan, etxera etortzennaiz lo egitera. Neguan berriz, frigorifi-kodun kaxan langostinoak, arraina, lan-parak, txokolatea, edaria... denetarik kar-gatzen dut, ateratzen den edozein karga.Ez dut ibilbide finkorik, eta agian asteguztia etxetik kanpo edota hurrena iaegunero etxean izaten naiz.

iritsi nintzen Madrilera. Trafiko gutxizebilen egun horretan autobian, bainahala ere, kamioirik ezin mugitu.Nafarroan ez dago horrelako galerazpe-nik eta askotan handik ibili izan naiz.Madrilen berriz, ordu batzuz debeka-tzen dute kamioi garraioa eta hemenberriz 24 orduak. Igande eta jai egunetan garraioa galeraztea ez zaitbatere ondo iruditzen.Bestalde, esan behar, porteak igotzeakomeni direla. Beste gainontzeko gas-tuak gora joan dira, garestitu egin diraeta porteak geldi daude. Merkatu hone-tan gauzak asko estutzen dira.Portugesak zerikusi handia dute prezio-etan, porte merkeagoak eskaintzen bai-tituzte. Industriak etekin handiak izatenditu kamioilari portugesak kontratatuzgero. Guretzat kaltegarria da arazo hau.

“ ATZERRIKO ERREPIDEAK OSO ONAK DIRA.

AUTOPISTA ASKO DITUZTE, ONDO ZAINDUAK,

GARBIAK ETA SEINALEZTAPEN EGOKIEKIN. ”

Leylan Beaber markako Antonioren kamioia.1964ko argazkia, Olaberrin ateratako argazkia Miko izozkiak garraiatzeko Antonioren kamioa

1978ko argazkia, Antonio Aramendia, JoakinIrastorza eta Jose Antonio Agirre

Antonio bere kamioiarekin

“GARRAIOLARITZAN IGANDE ETAJAI EGUNETAN GALERAZITA DAGOKAMIOIAREKIN LAN EGITEA. NIREIRITZIZ NEURRI HORI EZ DA BEHA-RREZKOA, HEMEN TRAFIKO GUTXIIBILTZEN BAITA EGUN BEREZIHORIETAN.”

1963ko argazkia

ANTONIO ARAMENDIA

VELAZ1938-06-13

Zer hobetuko zenuke garraiolaritzan?Garraiolaritzan geroz eta erosotasungutxiago dugu lan egiteko. Igande etajai egunetan galerazita dago kamioiare-kin lan egitea. Nire iritziz neurri hori ezda beharrezkoa. Hemen trafiko gutxiibiltzen da egun berezi horietan, haudela eta, kamioilarioi jarritako neurriagehiegizkoa da. Behin, Madrilera nindoala Gasteizkoautobian geldi arazi ninduten eta hanegon beharra izan nuen arratsalde guztian, arratsaldeko 5etatik gaueko10ak arte. Ondorioz, goizeko 4etan


77

JOSE ARIZKORRETA MURGIONDO1937 - 04 - 04

Noiz hasi zinen txofer?

23 urterekin hasi nintzen txofertzan.Aurretik Beasaingo frailetan etaDonostiako eskola profesional batetanegin nituen ikasketak. Irakasle gisa erearitu nintzen eta ondoren RamonBizkainokin lan egin nuen. Txofertzaridagokionez, etxetik zetorren afizioa,aitonarengandik hasita. Nire aitonazaldi karroarekin ibiltzen zen kotxeroZegamatik Beasaingo estaziora jendeaeta korreoa garraiatuz. Kristobal txikideitzen zioten. Aita eta bi osaba eretxoferrak ziren. Aita jubilatu egin zeneta ondorioz bere kamioiarekin hasinintzen lanean. Osaba batekin bateraibili nintzen kamioiean urtebetez.Ondoren jubilatu egin zen eta nirelehengusu Jose Luis Arizkorretarekinhasi nintzen. Hasieran biok kamioibakarrarekin ibili ginen eta gero bakoi-tzak berearekin. 10 urtez ibili ginenelkarrekin, gero banatu egin ginen.

Atzerrian ere ibili zinen ezta?

Hiru urtez ibili nintzen atzerrira joanez.Gainontzekoetan Espainian zehar etaibilbide motzean aritu nintzen.Zisternadun kamioiarekin urte askotanibili nintzen Repsolentzat lan eginez.Gasoila edo gasolina garraiatzen nueneta hilean 14 – 15 mila km egiten genituen.

Zenbat kamioi dituzu? Eta zein ibilbideegiten duzu gaur egun?

Egun hiru kamioien ardura dut. Batsemeak erabiltzen du, bestea langilebatek eta bestea nik. Zumarragan kar-gatzen dut orokorrean, handik Bilbora,

Lezora, Iruñara, Zaragozara, Burgosera…joaten gara. Burnia, burnizko barrak,“rolloak”... garraiatzen ditut. FrantzitikZumarragarako ibilbidea ere asko egitendugu. Kanpotik 12 metrotako palankila

“ USTEGABEKO ARAZO ASKO SORTZEN DIRA

ERREPIDEAN ETA HORIEI AURRE EGITEKO GUS-

TOKO LANA IZATEA EZINBESTEKOA DA. ”

“NIRE AITONA ZALDI KARROAREKIN

IBILTZEN ZEN KOTXERO ZEGA-MATIK BEASAINGO ESTAZIORA JEN-DEA ETA KORREOA GARRAIATUZ”

1978ko argazkia

ekartzen dugu. Puertotik, aldiz, txatarraekartzen dugu Zumarragara, fundiziorako.Bestalde, Zaragozatik, paletak, adreilua,hormigoi prefabrikatuak... ekartzenditugu.

Txoferraren oinarririk sendoena zein da?

Oinarririk sendoena lanbide hau gusta-tzea da. Ustegabeko arazo asko sortzendira errepidean eta horiei aurre egitekogustoko lana izatea ezinbestekoa da.Nik urte asko igaro ditut bai ibilbidemotzean eta bai luzean ere, asteak etxe-tik kanpora igaroz edota iluntzetanetxera ezin ailegatuz. Hauek denak afi-zioarekin gainditzen dira. Azpimarratubehar, kalkulatu izan ditudala kamioieta berebilarekin egin ditudan km-ak.guztira: 6 miloi km, hain zuzen ere.

Zer hobetuko zenuke garraiolaritzan?

Lehenik aparkalekuen premia dagoelaaipatu behar. Herri ingurutan kamioiakaparkatzeko tokirik gabe geratzen arigara. Guk, esaterako, Ikaztegietan edotaZumarraga-Urretxun uzten ditugu,Tolosa inguruan ez dagoelako tokirik.Aipatu behar, ezkutuan dauden aparka-lekuetan lapurreta asko gertatzen direla,Beasain aldean batez ere.


78



Noiz hasi zinen txofer?Soldaduzkan hasi nintzen txofertzan,karnet militarra atera nuen. OndorenOlaberriako Gregorio eta Benardorekinibili nintzen. Tolosako papeleran kargatu eta eta Madrilera eramatengenuen papera. Itzuleran, mikrofila,errekorteak, blokeak... ekartzen geni-tuen. Hauekin urtebete egin nuen etasegidan Cruz Garcia eta Jose MariAlcarazekin hasi nintzen paketeriagarraiatzen. Valentzira joanez ibili ginendenboraldi bat eta geroxeagoBartzelonarako ibilbidea egin genuen.Handik urtebetera Joxe Urbizu, Blas etaManuel difuntuarekin hasi nintzen txo-fer. Kamioiean bakarrik ibiltzen nintzen.Zegamako papeleran papera kargatu etagehienbat Madrilera joaten ginen,Bartzelonara ere joan izan ginen.Bueltakoan errekorteak ekartzen geni-tuen eta Zaragozatik etortzen ginenean,kaolina ekartzen genuen. Ondoren nire anaia Joxe eta biok direk-zio bikoitza zuen Pegaso 165 bat erosieta bazkide hasi ginen.

Zein ibilbide egiten zenuten?Arrasaten alanbrea kargatu eta Bartze-lonara joaten ginen eta itzuleran txata-rra ekartzen genuen. Astean hirutanegiten genuen ibilbide hau. Bi urteigaro ondoren beste kamioi bat erosigenuen eta ibilbide berdina egitenjarraiatu genuen. Geroxeago, Pasaiako portuan kargatueta Zumarragako Orbegozonera hasiginen. Gaur egun Idiazabalgo Esnaola txata-rreroarekin nabil lanean. HemendikBilbora, Amurriora, Balmasedara,Durangora, Salbatierrara... joaten naiz.Ibilbide motzean nabil eta eguneroetxean lo egiten dut. Etxetik kanpora lo

egitea ez da batere atsegingarria, pro-batu ez duenak ez daki zer den hori.Izotza, elurra, bero kiskalgarria... dene-tarik jasan behar.

“ LAN AUKERARIK EZ ZEGOELAKO ZEGAMA ALDEAN HASI NINTZEN TXOFER. BASOAN

ETA FABRIKAN LANEAN IBILI NINTZEN BAINADIRU GUTXI IRABAZTEN ZEN ”

“AUTOPISTEI DAGOKIENEZ, OSOGARESTIAK DIRELA AZPIMARRATUNAHI DUT. NI EIBARREN PASA-TZEN NAIZ EGUNERO ETA OSOGARESTIA DA, HEMEN INGURUKOGARESTIENA.”

Zergatik sartu zinen txofer?Lan aukerarik ez zegoelako Zegamaaldean. Basoan eta fabrikan lanean ibilinintzen, baina diru gutxi irabazten zen.Honez gain, etxean txoferrak ezagutunituen betidanik eta horrelaxe hasi nin-tzen neu ere. Egia esan, txofer lanbideaoso gogorra da. Ordu asko kentzen ditueta erabateko lan lotua da.

Gaur egun egoera kaxkarrean aurkitzenda garraiolaritza, porteak ez dira altxa-tzen eta gastuak berriz ugarituz doaz.Konpetentzia handia dago eta inork ezdu nahi pezeta bat igotzerik. Batek pre-zio bat eskaini eta hurrengoak oraindiketa merkeago eskaintzen du.

Non daude errepide onenak?Errepide onenak Nafarroan eta Arabandaude, autobia zabalak eta ondo zain-duak dituzte. Txarrenak berriz,Beasaindik Azpeitira, Bergarara etaDurangora dihoazten errepideak dira.Autopistei dagokienez, oso garestiakdirela azpimarratu nahi dut. Ni Eibarrenpasatzen naiz egunero eta oso garestiada, hemen inguruko garestiena. Betikomentatzen diet prezioa jaisteko nijubilatu aurretik!

Noiz hasi zinen txofer?1961ean Garmendianen ibili nintzen 14hilabetez. Berehala, aitak, kamioi berribat erosi zuen eta nire lehengusu Joxeeta biok kamioiarekin hasi ginen.Zumarragan, Orbegozonean tuboakkargatu eta Espainian zehar egitengenituen banaketak. Vigora,Bartzelonara, Madrilera, Zaragozara,Sevillara, Murtzira, Coruñara.... joatenginen. Bueltakoan ateratzen zen zamaekartzen genuen. Geroxeago zisternadun kamioia ekarrigenuen. Joxek hau erabiltzen zuen eta nikberriz bestea, ibilbide luzean jarraituz. Ondoren, nik nenbilen kamioiari zisternajarri genion eta biok Pasaian kargatu etaGipuzkoa eta Nafarroan zehar egiten geni-tuen banaketak. Campsarentzat egingenuen lan eta 1.969an, autonomo hasinintzen nire kontura.

Zein ibilbide egiten zenuen bakarrikhasi zinenean?San Joserekin lana egiten zuen kamioibat erosi nuen eta atzerrian hasi nintzenEuropan zehar. Valladolidetik Pariserakoibilbidea asko egiten nuen; honez gain,Madrilen kargatu eta Beljikara,Holandara, Alemaniara joaten nintzen.Bidaiarik luzeena Dinamarkara eginnuen. Hizkuntzari dagokionez, ulertu dena egiten genuen, ingelesa, alemana,

“ AUTONOMO ON BATEKEZAUGARRI ASKO BEHARDITU: PERTSONA LANGI-LEA IZAN, ARDURATSUA,

SERIOA, ZUZENA ETAEMANDAKO HITZA

BETETZEN DUENA. ”

ANGEL IRASTORZA

LARREA1942 - 09 - 14

JOSE LUISARIZKORRETA

TELLERIA1944 - 03 - 11


79

Zeintzuk dira autonomo on bat izatekobehar diren ezaugarriak?Autonomo on batek ezaugarri askobehar ditu: pertsona langilea izan,arduratsua, serioa, zuzena eta emanda-ko hitza betetzen duena. Autonomoaizan edo beste norbaitentzat lana eginoso ezberdina da. Autonomoa, bereenpresako arduradun bakarra da etaburu belarri defendatu behar du.Horretarako, agindutako lana txintxoegin behar da eta era berean, edozeinenpresatako zuzendariarekin hitzegitekoahalmena edukitzea ere oso garrantzi-tsua da.

Pasadizuren bat izango duzu bada kontatzeko.Behin, Madrilen izugarrrizko elurrak eginzituen, harrez gero ez dut ikusi hainbes-te elurrik Madrileko kaleetan. Puerta deToledon kamioiari kateak jarri larunbateguerdi batetan eta igande goizeanheldu ginen Altsasura kate eta guzti.Legorretako Izagirre anaiekin batera eto-rri ginen poliki poliki elurretan.


“IGANDE ETA JAI EGUNETANKAMIOIAREKIN TXOFERTZEAGALERAZTEA EZ ZAIT ONDO IRU-DITZEN, EZ DA BEHARREZKOA.BESTALDE, GALERAZTEKOTAN,EUROPA MAILAN EGON BEHARKOLITZATEKE GALERAZITA; EDOESTATU DENETAN EDO INON EZ.”

ANDRESAZURMENDI

ARRIETA1944 - 09 - 14

frantsesa... hitzegitea zailagoa zen, bainaoinarrizkoena galdetzeko ondo moldatzenginen, derrigorrez ikasten genuen. Aste guztia edota hamabost egun igarotzen nituen etxera etorri gabe. Biurtez ibili nintzen atzerrian eta ondoren bolketedun kamioi batekin hasinintzen ibilbide motzean. Zumarragankargatu eta Andaluziara joaten nintzen,burnia eraman Sevilla edo Cadizera, etabueltakoan Huelvan tripolifosfato hau-tsa kargatu eta ekartzen nuen. Geroberriz, Kordoba inguruko mina batzue-tatik fundizioetarako materiala ekar-tzen hasi nintzen. Era berean, Madrilen“sepioli” eta lur absorbentea kargatzennuen Frantzirako. Orbegozok ordainketa suspentsioa eginzuen eta Billabonako papeleran hasinintzen kargatzen. Astean hiru bidaiegiten nituen Madrilera.Orain 11 urte, aldiz, zisterna jarri nionkamioiari eta Aviarentzat hasi nintzenlanean gasoila edota gasolina garraiatuz.Santanderren kargatu eta banaketei dago-kienez, Euskal Herrian zehar, Valladoliden,Segovian, Salamankan, Avilan, Leonen...egiten ditugu.

Noiz hasi zinen txofer?18 urterekin segundako karneta atera etaJuan Agustin Ibarbururekin hasi nintzenlanean laguntzaile gisa. Zegamako pape-leran kargatu eta Madrilera eramatengenuen papera astean hirutan. Itzuleranerrekorteak ekartzen genituen. Bederatzihilabete egin nituen berarekin eta 19urte nituela nire anaia Joxe eta biokkamioia erosi eta geure kontura hasiginen. Madrilera joan nintzen kamioiberriaren bila eta handik bueltakoan nireanaia Antoniori erakutsi nion soldaduzkaegiten ari zen lekura eramanaz.

Zein ibilbide egiten zenuten?Joxe eta biok Valentzira, Bartzelonara,Sevillara, Cadizera.... joaten ginen, etazamari dagokionez, paketeria, arraina,Zegamako papeleratik papera... garraia-tzen genuen. Aipatu behar, GregorioIrastorzaren kamioiarekin ere ibili nintzela Madrilera joanez bost edo seihilabetez, berak hanka hautsi baitzuen. Handik berehala, beste kamioi bat erosigenuen eta gure anaia Antonio eregurekin hasi zen lanean. Geroxeago,Xanti ere bateratu egin zen eta etxekoenpresa bat sortu genuen. 22 urte bete aurretik soldaduzkara joannintzen eta handik bueltatzean hiruga-rren kamioia erosi genuen. Gero, ia urte-ko, kamioi bat ekartzen genuen. Amezketako papeleratik kargatzen hasiginen eta Espaini guztian zehar egitengenituen banaketak.

1.986an Aceros Bergara enpresarentzathasi nintzen lanean. Bergaran txapak,barilak edota tuboak kargatu eta Bizkaieta Gipuzkoan zehar banatzen nituen.12 urtez aritu nintzen lanean hemen etaondoren ibilbide luzean hasi nintzenberriz ere, autonomo. Espainian zehar,Mailorkara, Ibizara edota Frantzira joa-nez ibili nintzen.

Gaur egun duzun lana defini ezazu.Gaur egun zisternadun kamioiarekin lanegiten dut gasoila eta gasolina garraia-tzen. Bilbon, Somorrostron kargatu etaNafarroa, Gipuzkoa eta Bizkaiko gaso-lindegietan deskargatzen dut. Soriaraere joaten naiz batzuetan. Goizean goizjaikitzen naiz eta normalean bazkaltze-rako amaitzen ditut banaketak. Abantail izugarria dugu karga deskargara-ko zisternadun kamioia erabiltzen dugu-nok. Kargatzeko eta deskargatzeko garaianinor ez dugu aurretik izaten eta bateredenborarik ez dugu galtzen.

“ ABANTAIL IZUGARRIA DUGU KARGA DESKARGA-RAKO ZISTERNADUN KAMIOIA ERABILTZEN DUGU-NOK. KARGATZEKO ETA DESKARGATZEKO GARAIAN

INOR EZ DUGU AURRETIK IZATEN ETA BATERE DENBORARIK EZ DUGU GALTZEN. ”

“PERTSONA “ABENTUREROA” IZATEAKASKO LAGUNTZEN DU, BATEZ ERE IBIL-BIDE LUZEETARAKO. NORBAIT DIRUAIRABAZTEAGATIK HASTEN BADA TXO-FER, PORROT EGINGO DU BEREHALA”

1964 -UrteanOlaberriauzoan

Zeintzuk dira kamioilari ona izatekoeduki behar diren ezaugarriak?Ezaugarririk garrantzitsuena kamioiagustatzea da, hitz batetan, afizioa edu-kitzea. Honez gain, pertsona “abenture-roa” izateak asko laguntzen du, batezere ibilbide luzeetarako. Norbait diruairabazteagatik hasten bada txofer,porrot egingo du berehala. Kamioiarenbizimodua gustatu egin behar da,orduak oso erraz joaten baitira lanbidehonetan. Ni Zegamako papeleran ibilitakoa naizlanean, eta esan behar, kamioia askozere nahiago dudala; fabrikan lana egiteaerabat itoa da niretzat.

80


80



Noiz hasi zinen txofer?Nire jaiotetxean, Olaberrian, gaseosa,lejiak... egiten genituen eta haiekbanatzeko furgoneta bat erosi genuen.Furgoneta harekin hasi nintzen txofer.Goizetan esnea biltzen genuen base-rrietatik: Urruztin hasi eta Basazabal,Idiazabal, Zerain, Zegama eta Olaza-gutia igaro ondoren, Altsasun amaitzengenuen. Arratsaldetan, berriz, gaseosabanatzen genuen Zegaman, Idiazabal,Lazkao, Ataun, Mutilo eta Zerainen.21 urte bete eta primerako karneta ateranuenean, Cruz Garciarekin egin nuenhilabete bat. Handik soldaduzkara joannintzen. Soldaduzkan koronelaren txo-fer izan nintzen eta hilean 15 egun libreizaten nituen. Hamabostaldi horretanJose eta Jose Luis Arizkorretarekin hasinintzen lanean. Soldaduzkatik buelta-tzean beraiekin jarraitu nuen txoferbeste lau urtez. Zisternadun kamioiaerabiltzen nuen eta Campsarentzat egi-ten genuen lan. Ondoren Jose Luisekinibili nintzen urtebetez. Berehala kamioiasaltzeko jarri zuen eta erosi egin nion.22 urtez aritu nintzen Campsarentzatlanean fuela garraiatuz.

Kamioien eboluzioa nolakoa izan da?Eboluzio izugarria jasan dute kamioiekalderdi guztietan. Gaur egungokamioietan azpimarratu nahi nuke ABSsistema edukitzea oso garrantzitsuadela, seguritate osoa ematen baitiokamioiari. Errepide bustian frenatuzgero, kamioi dena, bai kabina eta baiatzekaldea, zuzen joaten da. Lehengokamioiak aldiz, atzekaldea alde bateraedo bestera irristatzen zen eta ondoriozistripua gertatzen zen. Nire kamioiakbadu sistema hori eta oso ondo eran-tzuten du. Kamioia lanerako tresna daeta ahalik eta seguritate gehiena behardugu egunero errepidean gabiltzanok.

Sakrifizio handiko bizimodua al dakamioilariarena?Bizimodu gogorra da kamioilariarena.Goizean ezordutan jaikitzen gara etailuntzean ez dakigu noiz bueltatuko

garen etxera. Ordu asko behar dituenlana da. Egunean zehar gora-beheraasko gertatzen dira, errepideko geldiuneak, deskargatzerakoan askotanbi edo hiru orduz zain egon behar... hitzbitan, ordurik gabeko lana da.

Nola ikusten duzu garraiolaritzarenetorkizuna?Prezioak geroz eta gehiago estutzen aridira, gastuak garestitzen eta porteak ezdituzte igotzen. Abantail bakarra dugu,gaur egungo kamioiak hobeak direla etaaberi gutxiago izaten dituztela.Bestalde, aipatu behar, kamioilari denokelkartu beharrean gaudela egungo bal-dintzak hobetzeko. Banaka gabiltzanokez dugu zereginik enpresa handi horienkontra, jan egingo gaituzte gaur edobihar. Elkartuz gero indar gehiago izan-go dugu baldintza egokiak jarri etaaurrera jarraitzeko. Gu talde edo koope-ratiba batetan gaude sartuta eta bestegainontzeko kamioilariak ere elkartebatetan parte hartzea beharrezkoa delairuditzen zait.

“ BIZIMODU GOGORRA DA KAMIOILARIONA. GOIZEANEZORDUTAN JAIKITZEN GARA ETA ILUNTZEAN EZ

DAKIGU NOIZ BUELTATUKO GAREN ETXERA. ”“KAMIOILARI DENOK ELKARTUBEHARREAN GAUDE EGUNGO BAL-DINTZAK HOBETU ETA ENPRESAHANDI HORIEI AURRE EGITEKO,BESTELA JAN EGINGO GAITUZTEGAUR EDO BIHAR.”

Inazio etakamioia batizan dira beti

INAZIOOTAEGI

URRUTIA1946 - 08 - 01

Zein eremutan zabiltza txofer?

Olaberria eta Madril bitartean ibiltzennaiz egunero.

Emakume kamioilaria zer iruditzenzaizu? Asko al daude?

Emakume kamioilari gutxi daude, halaere ez zait iruditzen emakumeentzakolana denik.

Zein hobekuntza somatu dituzu bidesarean? Eta kamioiean?

Bide sare eta kamioi hobeak daudelaorain.

“ ABIADURA LIBRE

IZAN BEHARKO LUKE,

NORBERAK JAKIN

BEHAR DU NON AZKAR

IBILI DAITEKEEN ETA

NON EZ. ”

JOSE APAOLAZA

GARCIA1943 - 04 - 13


81


81


Irratia entzuten al duzu? Zer entzuten

duzu?

Cadena Ser eta Euskadi Irratia entzuten

ditut.

Takografoari buruz zer diozu? Eta limi-

tadoreari buruz?

Takografoa ondo iruditzen zait.

Limitadorea arriskutsua da eta ez du

inolako abantailik.

Zein arrisku ikusten dituzu bidean?

Turistek zuhurgabetasun asko sortaraz-

ten dituztela.

Kamioien abiada murriztea ondo ikus-

ten al duzu?

Abiadura libre izan beharko luke,

norberak jakin behar du non azkar ibili

daitekeen eta non ez.

Anekdotaren bat?

Poliziek oso tratu txarrak ematen

dizkigute eta kamioilariok ez gaude

abuso hoiei aurre egiteko prestatuta. 6

milioi km daramatzat istripurik

izan gabe.

Joxe, Aizkorri kamioiarekin

Noiztik duzu txofer ogibidea?1971. urteko apirilean hasi nitzen txo-fer. Hasera batean anaien enpresan hasinintzen eta gerora kamioia erosi etaburdina garraiatzen hasi nintzenAzpeitiako Marcial Ucin enpresan.Ibilbidea nazionala zen Valentzia,Bartzelona....

Zein ibilbide egiten duzu egunero?Gaur eguneko ibilbidea Beasaindik Ejeade los Caballerosera da, etxetik goizeko7etan irten eta arratsaldeko 8ak alderabueltatzen naiz.

Emakume kamioilaria nola ikustenduzu? Geroz eta gehiago daude?Emakumea kamioiean ondo ikustendut, hala ere oso gutxi ikusten diraoraingoz, baina gutxinaka gehitzendoaz.

Zein hobekuntza somatu dituzu bidesarean? Eta kamioiean?Bai errepideak, eta kamioiak asko hobe-tu dira azkenaldian.

Irratia entzuten al duzu?Bai. Eramangarriago egiten zait irratiaentzuten banoa, eta gehien entzutendudan emisora Radio Euskadi da.

Takografoari buruz zer diozu? Eta limi-tadoreari buruz?Takografoa ondo iruditzen zait ibilbidemotzean gabiltzanontzat, baina ibilbide

“ TAKOGRAFOA ONDO IRUDITZEN ZAIT

IBILBIDE MOTZEAN GABILTZANONTZAT,

BAINA IBILBIDE LUZETARAKO ORDU BATZUK

GEHIAGO UTZI BEHAR LITUZKE ”

MANUEL APAOLAZA

GARCIA1950 - 02 - 02

luzeetarako ordu batzuk gehiago utzibehar lituzkete. Limitadorearekin berriz,ez nago ados.

Zein arrisku ikusten dituzu bidean?

Toreroak ematen dugu kamioilariok, aldeguztietatik datozenei paso ematen.

Kamioien abiada murriztea ondo ikus-ten al duzu?

Abiadura murriztea ez zait ondo irudi-tzen, zein askotan aurre-hartzerakoangaizki ibiltzen gara kamioizaleok.

Manuel, bere kamioiarekin

82



Noiz hasi zinen txofer?1.968an hasi nintzen txofer San Adrianenpresan. Amezketan papera kargatueta Bartzelonara joaten ginen astean biedo hiru aldiz. Urtebetez aritu nintzenhemen.Ondoren, Blas eta Manuel Urbizurekinibili nintzen bost edo sei urtez. Zegamakopapeleran kargatu eta orokorreanMadrilera joaten ginen. Honez gain,Bartzelonara, Sevillara, Zaragozara,Toledora... joan izan ginen. Segidan, Garmendianeko Leontxiorenkamioiarekin hasi nintzen. Aristrainenburnia kargatu eta Espainian zehar egitennituen banaketak. Berehala zisterna jarrigenion kamioiari eta butanoa garraiatzenhasi nintzen. Frantziatik Hernanira ekar-tzen nuen butanoa eta hemendik,Fuenmayorrera, Santurtzera, Tarragonara,Puertollanosera... joaten ginen.

“ MIKON, NEGUKO DENBORALDIAN 7 KAMIOILARIKEGITEN DUGU LAN ETA UDARAN BERRIZ HOGEITA

HAMAR IZATERA IRISTEN GARA. ”“MUNDUAREN GARAPENA GARRAIOARI

ESKER DA ETA JENDEAK EZ DUKONPRENITZEN KAMIOIAK BEHA-RREZKOAK DIRELA ERREPIDEAN.”

ten dugu lan eta udaran berriz, hogeitahamar izatera iristen gara.Kamioia Araian bertan uzten dut banake-tak amaitzerakoan, eta automobilez egitendut joan-etorria. Otzaurten bihurgunearriskutsuak daude eta zuhaitz adarrak erekaltegarriak dira kamioientzat.

Zenbat km egin dituzu orainarte?5 miloi km baino gehiago egin ditutkamioiarekin nire bizitzan zehar.

Sakrifizio handiko bizimodua al dakamioilariarena?Egia esan oso lan gogorra da baina neriizugarri gustatzen zait. Berriz jaiokobanintz, kamioilaria izango nintzatekeberriro, benetan.

ETORKIZUNAGazteak ez dute nahi ibilbide luzeetanhasi, motzean bakarrik. Orain 20-30urte euskaldun ikaragarri ikusten zirenkanpoko ibilbideetan, bazkaltzen edoafaltzen asko koinziditzen genuen.Gaur egun gutxi ikusten dira, geroz etagutxitago eta hori bukatzera doa. Urtegutxi barru ez da inor ibiliko.Kanpotarrak ari dira inguratzen, atze-rritarrak, ekuatorianoak, hemen inorkez duelako nahi kanpora ibili.

LIMITADOREATakografoa bezain txarra ez da. Ara-zorik handiena aurre-hartzerako ga-raian sortzen dira. Bizitasuna behar du,bestela asko luzatzen da eta istripuagertatzeko erabat arriskutsua da.Teknologia sortzen da baina askotankalterako izaten da.

IRRATIAIrratirik gabe bizitzen ez dakit. Egunezeta gauez, beti piztuta. Bizioa sortzen

da. Albisteak entzun, grina sortzen du. Albisteak gehienbat, bestelako programak, munduko gorabeherak,erreportaiak. Txarrak ere badaude.Emisorak, “Radio Euskadi” eta kanpoan“Cadena SER”.

TELEFONO MUGIKORRAOso inbento ona, orainarteko inbento-rik onena. Edozein aberi dela ere, tai-lerrera deitu eta listo. Lehen kamioiaabandonatu eta kotxeren baten bideztelefonoa zegoen tokira joan beharzen. Lanerako asko errazten ditu gau-zak. Edozein lekutara deitzen da tele-fonoz kamioiean bertatik. Lanerakoasko erraztu da. Beti lokalizatutagaude. Beti kontaktuan. Etxera deitze-ko ere beti lokalizatuta. Lehen ahal zenbezala ibili behar. Orain 15 urte gogo-ratzen naiz Madrilen kola izugarriaegoten zen kabinetan etxera deitzekojoaten ginenetan. Alderdi hortatik askohobetu da.

Takografoari buruz zer diozu?Teorikoki oso egokia da kamioilariarendeskantsurako, baina errealitatean ezinda hori bete. Oso asmakizun txarra dakamioilariontzat, batez ere ibilbideluzean gabiltzanontzat. Adibidez,hemendik Cadizera joateko, ezinezkoada egun berean iristea, bidean geratubeharra dago takografoa zuzen erama-teko. Ondorioz ordu pila bat galtzenditugu eta hau dela eta, presaka ibiltzengara beti. Laburbilduz, takografoakoztopo ugari jartzen dizkigu kamioila-rioi, eta okerrena, lana ezin dugula eginbehar bezala.

Garraiolaritzaren egoera zein da? Munduaren garapena garraioari esker daeta jendeak ez du konprenitzen kamioiakbeharrezkoak direla errepidean. Alderdiguztietan kamioiek oztopo egin dute,ingurukoak beti kexaka izaten ditugu, etabitartean kamioi barruan egunero erabil-tzen ditugun produktuak garraiatzen ditu-gu. Lanbide hau ez dago behar bezalabaloratua. Bestalde, gaur egungo kamioilaria presakabizi da, biltegiak desagertu egin dira etafabrikak eguneroko banaketekin lan egitendute. Administrazioak, ordea, ez du uztenlana presaka egiten, takografoak eta limita-doreak jarri ditu horretarako eta honekinkontraesan izugarria sortzen da.Kamioilarion egoera aldatzea derrigorrez-koa da eta horretarako denok elkartubeharrean gaude. Grebak egin izan ditugu,baina orainarte ezer gutxi hobetzea lortudugu. Ondorioz, indibidualismoa sortu da,kamioilari bakoitzak bereari begiratzen diosoilik. Garraiolaritzaren arazoak konpon-tzeko mentalitate berria duen jendeabehar dela pentsatzen dut, belaunaldiaaldatu beharrean dago.

1.979an Leontxio Garmendiari kamioiaerosi eta nire kontura hasi nintzen.Zoritxarrez butanoaren lana bukatuegin zen eta zisterna kendu eta bolke-tea jarri nion kamioiari. Puertotik ibilinintzen lanean txatarrarekin. Geroxeago, altzari garraioan hasi nintzenAzpeitiko Danona kooperatiban. Espai-nian zehar banatzen nituen altzariak.Azkenik, Miko enpresan hasi nintzen eta16-17 urte daramatzat hemen.

Zein ibilbide egiten duzu gaur egun?Araian izozkiak kargatu eta Espaini guz-tian zehar egiten ditut banaketak.Lehen martxotik irailera bitartean egiten nuen lan hau, orain dela 10 urte-tatik hona, aldiz, urte guztian zehar dutlana Mikotik. Beroari begira egoten garabaserritarren antzera, beroak hastendirenean eskaerak ugaritu egiten baitira.Neguko denboraldian 7 kamioilarik egi-

JOAKINIRASTORZA

LARREA1946 - 10 - 16


83


SANTI IRASTORZA

SAIGOS1946 - 10 - 03

Noiz hasi zinen txofer?22 urte nituela hasi nintzen txofertzanKlaudio Gorrotxategirekin. Eraikuntze-tarako materiala garraiatzen nuenkamioiean eta aldi berean, berak zuentailerrean ere lan egiten nuen gurpildunmakina batekin kamioiak kargatu edotadeskargatzen. Donostiako Añarbeko presan ere ibilinintzen lanean nire anaia zenarekinbatera. Menditik harria jaisten genuenkamioietan eta astea han ingurukobaserri batetan lo eginez igarotzengenuen. Sei hilabetez aritu ginen lanhonetan.Guztira hamabi urte egin nituenKlaudiorekin eta ondoren gaur egunnabilen enpresan hasi nintzen laneanhormigoietan. 20 urte daramatzat jada-nik lantoki honetan.

Zer nolakoa da hormigoietako txoferra-ren lanbidea?Lan ezberdinak egin izan ditut erabil-tzen nituen kamioien arabera, motaguztietako kamioiak gidatzeko aukeraizan baitugu gure lantokian.Gondoladun kamioia, bolketeduna, hor-migonera, trailerra… denetarik. Lau edobost kamioi ezberdin gidatutako egu-nak ere izan ditut.Zamari dagokionez, hormigoia, porlana,harria, makinak… hitz bitan, eraikuntze-tarako materiala edota makinariagarraiatzen dut.Gaur egun erabiltzen dudan kamioiadut orainartekoetatik gustokoena.Hormigonera txiki bat darabilt etadominatzeko errazagoa da. Biderikgabeko lekuetan ibiltzen naiz.Esaterako, Etxegaraten uren jaitsierakegiteko sekulako aldapak jaitsi beharizan nituen goitik behera. Oso arrisku-tsuak dira leku hauek, ustez ondo joa-nagatik kamioiak irrist egiten du lur

“ BIDEA EGIN GABEKO LEKUETAN ETA ALDAPA ARRISKUTSUETAN

IBILTZEN NAIZ HORMIGONERAREKIN. ”

Santi berekamioiarekin

gainean inor konturatzerako, eta hurageratzea zaila da. Halaber, lur azpianzuloren bat tokatzea posible da etaaskotan egin izan ditugu eskapadak.Zamari dagokionez, altura handia har-tzen du hormigonerak, eta kamioiaokertzea edota balantzeoak eragitenditu.

Leizarango autobian ere parte hartugenuen hormigoia eramanez, jaitsierabeldurgarrietan ibiltzen ginen eta behin,kamioiari buelta emateko lekurik ez

SEGURTASUNAIstripua izan nuen. Jende gutxikibiltzen zuen kamioi hau eta frenutxarrak zituenez, kaxkatekoa hartunuen.

KAMIOIEN EBOLUZIOAAskoz segurogoak direla. Batez erefrenuetan. Nire aita frenuek hutseginda hil zen, anaia eta biak zihoazen. Nik 22 urte nituela hil zen.Anaia berriz Valladoliden hil zen, 31urte zituela. Kamioiek direkzioa bigu-nago, samurragoa dute. Errepideakere aldatu dira. Lehen juxtu-juxtukoindarra zuen, aldapak primeran

igotzen zituzten. Oraingo kamioiekerraz igotzen dituzte aldapak.Motorren aldaketa izugarria dago etabarruan, kabinan askoz erosoagoak,komodoagoak dira.

Goizean hasteko ordua dugu bainaarratsaldean amaitzeko ordurik ezdugu. Plana eginez gero juxtu egunhorretan zerbait tokatuko da.

ISTRIPUAK

Istripu larri bat izana dut materialafabrika batean sartzen ari ginelamakina ataskatu zelako eta komanegon nintzen.

“NIRE AITA FRENUEK HUTSEGINDA HIL ZEN, NIK 22 URTENITUELA. ANAIA BERRIZ, 31URTE ZITUELA HIL ZEN”

zegoela eta, kamioia atzeraka eramanbehar izan nuen sei kilometrotan.Honez gain, Arriaran eta Urdalurgo pre-sak egiterako garaian ere, han izanginen.

Halaber, aipatu nahi nuke, lanbide honiesker eraikuntzen munduan erabat mur-gildu naizela. Obrak eraikitzeko garaianadi egoten naiz eta egunero ikasten dutzerbait eraikuntzei buruz. Asko atsegindudan sektorea da hau.

Kamioia ofizio edo afizioa?

Afizioa, dudarik gabe. Etxean betidanikezagutu dugu kamioia, aita kamioilariazen eta baita nire anaia Bernardo ere.Aitak papeleran kargatzen zuen kamioiaeta hura etxera joaten zenetan, kamioiabatera eta bestera mugitzen genuenanaia eta biok. Umeetatik ekarri genuentxofertzarako afizioa.

84



Noiz hasi zinen txofer?1.974an hasi nintzen txofer Ordiziko“Hierros Arratibel” enpresan, hain zuzenere. Txatarra kargatu eta fundizioetaraeramaten nuen, Lazkaoko Etxeberriara,Aristrainera, Orbegozora, Bergarara,Azpeitiko Marcial Ucinera, AcerosLlodiora... Bueltakoan, Gasteiztik Michelinekohondakinak ekartzen genituen etaPasaian ere kargatzen genuen. 1.982anempresa hau itxi egin zen eta ondorenautonomo hasi nintzen.

Zein ibilbide egiten zenuen?Hendaiako estazioan txatarra kargatueta Orbegozora, Azpeitira, Bergarara etaBilboko fundizioetara eramaten nuen.Gerora Hendaiako zama gutxitu eginzen eta Orbegozon kargatzen hasi nin-tzen. Hemendik Zaragoza, Lerida,Salamanca, Zamora eta Valladoliderajoaten nintzen. Bueltakoan, garagarraedo garia ekartzen nuen IrungoMonterorentzat eta ondoren txatarraAzpeitiko Marcial Ucinera.1.988an ibilbide iraunkorrean hasi nin-tzen, Zumarragatik Zaragozara joanez.Egunero ibilbide berdina egiten dut,alanbre roiloa eraman eta bueltanOpeletik txatarra paketeak ekartzenditut. Goizetan oso goiz jaikitzen naiz,baina iluntzero etxera etortzen naiz etahori oso garrantzitsua da niretzat.

Takografoa onerako edo txarrerako izanda?Bi alderdiak ditu takografoak. Batetik,txoferraren deskantsuetarako onuraga-rria izan da, baina beste aldetik, isunakjartzeko beste mota bat da. Kamioilariakerabat kontrolatuak gaude takografoa-rekin. Nire desadostasuna azaldu nahidut administrazioak dituen neurriekin.Urtean zehar takografoak eska ditzazkeeta adibidez, aurten lehengo urtekotakografoak eskatu eta hutsegiteren batantzematen badute, isuna jarri

Zer hobetuko zenuke garraiolaritzan?Gauza ugari hobetu daitezke garraiola-ritzan, baina eskaera gehiegizkoa da etazentzu honetan ezinezkoa gertatzen dahobekuntzak aurrera eramatea. Esate-rako, karga deskargan gaizki onartuakgaude. Ez gaituzte hartzen behar beza-la, beti modu txarretan. Ordua ez dutebetetzen sekula, korrika eta presakaibiltzen gara ordurako joateko eta iris-ten garenean, beti zain egon behar.Honez gain, esan behar, kamioiek alma-zen gisa balio dutela, egun berean ezinbadugu deskargatu, hurrengo egunartekamioiean egoten da zama.

Emisora erabiltzen al duzu?Emisora eguneroko ogia da kamioila-riontzat. Momentu guztietan informa-tuta gaude, edozein istripu gertatu bal-din bada errepidean, trabaren bat baldinbadago, errepideen egoera nolakoa denedota helbideak galdetzeko tresna ezinhobea da. Era berean, bata bestearekinhitzegiteko telefono mugikorra bainoegokiagoa da, telefono zenbakirik ez dajakin behar eta gainera gasturik ez du.Suertatu izan da, aurreko kamioiak gur-pila zulatuta eraman eta ez kontura-tzea. Emisora bidez abisoa eman etalisto.

“ GOIZETAN OSO GOIZ JAIKITZEN NAIZ, BAINA ILUNTZERO ETXERATZEN NAIZ ETA HORI DA GARRANTZITSUENA NIRETZAT. ”

“EMISORA EGUNEROKO OGIA DAKAMIOILARIONTZAT. BATA BES-TEAREKIN HITZEGITEKO TELEFO-NO MUGIKORRA BAINO EGOKIA-GOA DA, BESTEAREN TELEFONOZENBAKIRIK EZ DA JAKIN BEHARETA GAINERA GASTURIK EZ DU.”

ROMANGONZALEZ

JUAREZ1949 - 05 - 26

AKILINOPEREZCIRES

1950 - 10 - 26

Noiztik duzu txofer ogibidea?21 urte nituenetik. Hasieran SanAdrianekin hasi nintzen, Joxe Azur-mendi zen nire irakaslea, eta honekinsoldaduska egin arte ibili nintzen.Soldaduska bukatu ondoren bakarrikhasi nintzen lanean.

Zein ibilbide egiten duzu egunero?Zenbat km?Europar Batasun guztian zehar ibiltzennaiz, eta egunean 500-700 km inguruegiten ditut.

Kamioien eboluzioa, trafikoa, takogra-foa... Onerako edo txarrerako izan da?Europan zehar hemen baino eboluziohaundiagoa jasan du ofizio honek,kamioari, errepideei, karga-deskargaridagokionez, kasi dena automatikoa da,bai empresa eta plataformen aldetik.Dena modernizatuta dute, askoz hobe-to dago. Takografoari esker gaudela uste dutbizirik. Orain GPS-ari esker bulegotikdena kontrolatzen digute: non gauden,zenbat km daramatzagun.... Lehen ezlorik, pisuarekin abusatzen genuen, lanordu gehiegi….Orain berriz lanordu jus-tuak ditugu, atseden gehiago…haudena hobera dihoala uste dut.

“ EUROPAN ZEHARHEMEN BAINO EBOLUZIOHAUNDIAGO JASAN DUTEKAMIOI, ERREPIDE.... ”

“IRRATIRIK GABE EZ NAIZGIDATZEKO KAPAZ. ESPAINIATIKKANPO NABILENEAN MUSIKAENTZUTEN DUT, HIZKUNTZA EZDUDALAKO ULERTZEN.”

dezakete, eta hori ez dago batere ondo.Isuna hutsegitearen momentuan jarribehar da eta ez handik urtebetera.


85


Kamioia ofizio edo afizioa?Afizioa duzulako hasten zara lan hone-tan, gidatzea gustatzen zaizulako,kamioak gustuko dituzulako.... eta orainberriz, kamioi berria estreinatzea ere ezzaizu gustatzen. Hasieran afizioa, etaurteak pasa ahala ofizioa.

Emakume kamioilaria nola ikustenduzue? Geroz eta gehiago daude?Nik ondo ikusten dut, eta egunetik egu-nera emakume gehiago ikusten dakamioiean. Emakumeek gizonezkoekbezelaxe eraman dezakete kamioia, gai-nera Europan zehar ez daukazu deskar-gatzen lagundu beharrik, ez da lehenbezala. Hemen oraindik deskargatzenlagundu beharra izaten duzu askotan.

Zenbat kilometro egiten diozu kamioia-ri urtean?160.000 km urtean. 5 milloi km eginikdaramatzat nire bizitza guztian.

Istripurik izan al duzu inoiz?Bai, bi izan ditut. Bat soldaduskara joanaurretik eta bestea ondoren.Lehenengoa, kotxe bat kruzatu zenkaminoan, eta lokatza haundia zegoenez aurreko kotxeak tijera egin etabere kontra jo nuen. Bigarrena berriz, bikotxeen arteko txoke bat ebitatzeagatikbidetik atera nintzen.

Zenbat bide egiten duzu jarraian,kamioirik gelditu gabe?4-4,30 ordu bitartean, hau da egindezakezun gehiena.

Zein herrialde zeharkatu dituzu kamioiez?Europar Batasun osoa, eta Noruega,Suiza eta Turkia.

Irratia entzuten al duzu? Zer entzutenduzu?Beti entzuten dut irratia. Irratirik gabeez naiz gidatzeko kapaz. Espainiatikkanpo nabilenean beti musika entzutendut, hizkuntza ez dudalako ulertzen.Hemendik nabilenean Radio Euskadi.Europan zehar Radio Nacional eta RadioEuskadi entzuteko aukera izaten dutgaueko 10-11 bitartetik goizeko 6akbitartean, gero 6etatik aurrera besteemisorak hasten dira martxan eta irratihauek tapatzen dituzte. Ondoren berrizmusika entzun behar izaten dut.

Inoiz lagunarekin bidaiatzen al duzukamioian?Normalean bakarrik ibiltzen naiz.Noizean behin emazteak laguntzen dit.

Errepide onenak non daude?Autopista onenak Frantzian daude,baita Italia eta Alemanian ere. Alema-nian errepideak oso beteta ibiltzen diranormalean eta ezin izaten dugu bestekamioirik aurreratu. Hala ere ibiltzekolurralde onena Europar BatasunetikInglaterra da, oso edukatuak dira kan-poko jendearekin ezkerraldetik gidatzenohitu gabe gaudela eta.

“5 MILIOI KM. EGINIK DARA-MATZAT NIRE BIZITZA GUZTIAN”

Noiztik duzu txofer ogibidea?

23 urte nituenetik daukat txofer ogibidea. Haseran fabrika batean lanegiten nuen, eta hau utzi eta txofer hasinintzen, txofer ogibidea gehiago gus-tatzen zitzaidalako. Kamioi karneta sol-daduskan atera nuen 22 urterekin, sol-daduskatik etorri eta kamioiarekin hasinintzen. Lau urte egin nituen LegazpikoUdana enpresan txofer bezala lanean,ondoren beste bi urte San Adrianekin. Bienpresa hauetan papera, burnia, pakete-ria.... denetik garraiatzen nuenEspainian zehar. Kanpora irtetzen pixkabat nazkatu eta neure kamioa erosi etaautonomo bezala hasi nintzen lanean.

Gaur egun erabiltzen dudan kamioianire zerbitzuetarako erabiltzen dut, hauda neure lanerako.

Lanaren egoera nola ikusten duzu gauregun?

Nahiko gaizki. Nire ustetan, lana hain-beste ez jeitsi arren, gastuak gehitu eta porteak jeitsi egin dira.

Takografoari buruz zer diozu?

Gaur egun neri takografoak ez dit

ondoriorik ekartzen, egunean 8 ordu

baino gehiago ez naiz kamioiean ibil-

tzen eta beste enpresatan ibili nintzene-

an berriz, ez zegoen takograforik ezta

limitadorerik ere.

Zenbat kilometro egiten diozu kamioia-ri urtean?

Lehen asko eta orain berriz gutxi. Beste

enpresatan lan egiten nuenean 100.000

kilometro inguru egiten nion kamioiari

urtean, orain berriz 20-25.000 kilometro.

Bide sarean hasi zinenetik gaurdainohobekuntzarik somatu duzu?

Bideak asko hobetu dira, autobia gehia-

go... eta kamioiak ere geroz eta hobea-

goak egiten dituzte.


Gaur egun ofizio bezela, baina hasi

nintzenean afizioa.

“ FABRIKA UTZI ETA TXOFER HASI

NINTZEN, TXOFER OGIBIDEA GEHIAGO

GUSTATZEN ZITZAIDALAKO ”

JOSE AIZPEOLEA OIARBIDE1950 - 07 - 16

86




20 urterekin hasi nintzen txoferAristrainen dunper batekin burnia, txa-tarra, eskoriak batera eta bestera erama-ten, fabrikan bertan. Ondoren Trans-portes Zelaiarentzat egin nuen lan.Obretan ibiltzen ginen, desmonteak egi-ten... dunperra erabili nuen hemen ere.

Segidan, trailer batekin hasi nintzenlanean Transportes Ordizian. Pasaiakoportuan kargatu eta Zumarragara joatenginen. Zumarragan berriz kargatu etaLezora bueltatu. Geroxeago, kanporakoibilbidean hasi ginen. Orbegozoneantuboak kargatu Sevillarako eta bueltan,Kordobatik hain zuzen, fundiziorakomateriala ekartzen genuen. 12-13 urtezaritu nintzen hemen.

Autonomo hasi nintzen gero kamioibatekin, Orbegozon kargatu etaZaragozako ibilbidea egiten nuen.Bueltan errepidetan botatzeko gatzaekartzen genuen. Berehala, handik hiruurtetara hain zuzen, Orbegozok ordain-keta suspentsioa egin zuen eta kamioiakendu nuen. Ondorioz, enbalajetakotailer batetan hasi nintzen lanean. Tailerhau itxi egin zen eta ondoren autobu-sarekin hasi nintzen, gaur arte.

Zer nahiago duzu, txofer lanbidea edotailerreko lana?

Bolantea nahiago dut tailerra baino.Betidanik atsegin izan dut txofertzea,nire afizioa bolantea izan da. Hortanhasi nintzen eta hortan jarraitzen dutorain ere.

“ BOLANTEA NAHIAGO DUT TAILERRA BAINO.

BETIDANIK ATSEGIN IZAN DUT TXOFERTZEA, NIRE AFI-

ZIOA BOLANTEA IZAN DA. HORTAN HASI NINTZEN ETA

HORTAN JARRAITZEN DUT ORAIN ERE. ”

“ATAUNEN BAZEN AMONATXO BATASTEAZKENERO AUTOBUSA OR-DAINTZEKO DIRUA MUKIZAPIANBILDUTA EKARTZEN ZUENA,LEHENGO OHITURA ZAHARREAN.”

AUTOBUSAREN ERABILTZAILEAK

Gehiena emakumezkoa ibiltzen daautobusean. Oso gustora nabil lanhonetan, ordu asko egiten ditugu.Gauero etxera etortzen naiz, baz-kaldu ere etxean egiten dut etahori gauza haundia da.

Bestalde eskola umeak dira auto-busean ibiltzen direnak. 3 urtetik8 urte bitartekoak oso esanekoakdira, eserita formal joaten dira. 8urtetik 14-15 urtekoak bihurria-goak dira, okerrenak dira nireustez. 16 urtetik gorakoak buruaasentatzen hasten dira.

EMAKUME TXOFERRAK

Miren Apaolaza eta ZaldibikoJaione ezagutzen ditut batez ere.Oso ondo eramaten gara elkarre-kin. Autobusekin oso ondo mol-datzen dira, ez dute aitzakiarik.Laguntzeko ere beti prest daudeeta niri lagundu izan didate, etaguk ere laguntzen diegu.

Gizonen pare dabiltza txofertzan,gizonen inbidiarik ez dute, gizo-nezkoek bezelaxe egiten dute lan.Oso txofer goxoa dira, xuabeak.

Emakume asko daude txofer; 4edo 5 neska Goierribusen. Osolangile onak dira eta ondo kon-pontzen gara.

Jendearekin pazientzia beharko daezta?

Bai noski, batez ere erdaldunekin.Gehienak kexatzen direnak hauek dira,nahikoa da minutu bat lehenago edoberanduago joatea denetarik entzuteko.Bestelako kontuak ere izaten dituguzorionez, bezero gehienak oso atseginakdira eta errespetoz hartzen gaituzte.

Pasadizo ugari ikusten ditugu eta parregehien santu guztien egunaren ingu-ruan egiten dugu. Emakume denakloreekin azaltzen dira eta denak korrikaeta presaka sartzen dira autobuseanaurreko aulkietan esertzeko, lorak babe-sean eramateko. Asteazkenetan ere, zeresana izaten da. Jende ugari joaten daOrdizira poltsa eta kanpazo handiakhartuta, emakuma edadetuak batez ere.Ataunen bazen amonatxo bat asteazke-nero autobusa ordaintzeko dirua muki-zapian bilduta ekartzen zuena, lehengo

ANJEL ARAMENDI

AGIRRE1951 - 01 - 24

ohitura zaharrean. Gainera, esan behar,amona bat baino gehiago erori izandirela autobus barruan heldulekuei ezheltzeagatik. Makina bat bider, autobu-sean sartu, norbaitekin hizketan hasi etafrenazoren bat egin orduko lurrera, heldulekuari eustea ahaztuta!

Errepideei buruz zer diozu?

Herri barrutan dauden koxkak kaltega-rriak dira guretzat, oso kontuz pasabehar dira. Egunean zehar 10 aldizpasatzen ditugu gutxienez eta ez dabatere erosoa.

Kamioiarekin gustora ibili nintzen,baina bai autobusarekin ere, zama edopertsonak garraiatzea berdin zait.

Orain 8 urte hasi nintzen autobusarekin;orduan enpresak Gaiara zuen izena,egun Goerrialdea da.


87


JOSE LUIS SAEZDE MATURANA

AGIRRE 1959 - 08 - 26

Noiz hasi zinen txofer? Orainarte ibili-tako enpresak, zein zama mota eta egi-ten zenituen ibilbideak definitu.21 urterekin atera nuen kamioiaren karneta, baina aurretik ere nire aitarekinibiltzen nintzen kamioiean. TransportesSan Adrian-en ibili nintzen Kataluinaeta Andaluzia aldean papelerako zamagarraiatzen. Ondoren TransportesIrvisarekin hasi nintzen lanean Bergara-Valentzia ibilbidea eginez garbigailuakeraman eta fruta ekarriz. Ondoren hiruhilabete Transportes Azkar-en Bartze-lonara paketeria garraiatuz CruzGarciaren kamioiarekin egin nituen.Gero Euskadi mailan Tradeco enpresa-rekin kotxeak garraiatzen ibilia naiz.Hamasei urtez, Artoa enpresan pentsuagarraiatzen ibili nintzen ibilbide motzetan.

Gaur egun duzun ibilbide, zama, ordu-tegia...esplika itzazu.Azken urte eta erdian TransportesOrtagui-n nabil, txatarra, burdina etaharea garraiatzen. Ibilbide motzeanibiltzen naiz, normalean Pasaia-Beasainedota Bergara edo Zaragozara. Ordutegioso zabala daukat, goiz atera eta beran-du etxeratu.

Emakume kamioilaria zer iruditzenzaizu? Asko al daude? Ondo iruditzen zait. Kamioilaria izatekogustatu eta balio egin behar duzu, etaogibide honetan hasten den emakumeabokazioz hasten da. Ez dira emakumeasko ikusten, baina ikusten diren gehie-nak autobusean ikusten dira. Lanbideakez lirateke sexuaren menpe egon behar,baizik eta gustuaren, gogoaren eta era-ginkortasunaren menpe.

“ LANBIDEAK EZ LIRATEKE SEXUAREN MENPEEGON BEHAR, BAIZIK ETA GUSTUAREN, GOGOA-

REN ETA ERAGINKORTASUNAREN MENPE. ”

“AZKEN URTEETAN SORTZEN DIRENARRISKU GEHIENAK KAMIOIEKAUTOBIAKO TRAMUETAN AURRE-HARTZERAKOAN DEBEKATUTADUTELAKO SORTZEN DIRA.”

Jose Luis, egun duen kamioiarekin bere hiru seme-alabekin

Pentsua banatzeko erabili zuen kamioia.

Jose Luis,

Olaberriko

kamioi

aparkalekuan

Kamioiak , egunetik egunera erosoagoakdira eta frenatzeko sistema hobea daukate.

Irratia entzuten al duzu?Albisteak, musika pixka bat bainan normalean emisoratik hitzegiten dut.

Takografoari buruz zer diozu? Eta limi-tadoreari buruz?Takografoa ondo iruditzen zait, beti erekarga eta deskarga orduak errespetatzenbadira enpresetan. Ordu asko galeraztendigute eta lanordu bezala kontatzendira. Limitadoreak berriz, arazoak ema-ten ditu aurre-hartzerakoan eta auto-biarik ez dagoenean arrisku asko sor-tzen ditu. Abiadura kontrolak egoteaondo iruditzen zait, baina horretarakodago takografoa. Nire ustez, limitado-reak ez digu mesederik egiten.

Zein arrisku ikusten dituzu bidean?Azken urteetan sortzen diren arriskugehienak kamioiek autobiako zatietanaurre-hartzera debekatuta dutelako sortzen dira, kotxeak autobiara sartzekokarriletan istripuak gertatzen dira. Kotxeasko egotea ere arrisku bat da eta gerozeta azkarrago gidatzen da.

Zein hobekuntza somatu dituzu bidesarean? Eta kamioiean?Hobekuntzarik onena Etxegarate zabal-tzean somatu dut, baina N-1 bateanPasaia bidea kotxez gainezka, hobekun-tzarik gabe eta asfalto txarrarekin dago.

88



JOSE ETXEBERRIABARRIOLA

1953 - 03 - 19

“ ORAIN 30 URTE HASININTZEN TXOFER.

LEHENIK ANDOAINGOOTAÑO ENPRESAREN-TZAT LAN EGIN NUENETA GERORA, TXAPEL ENPRESAREKIN HASI

NINTZEN. ”

Noiz hasi zinen txofer?Orain 30 urte hasi nintzen txofer.Lehenik Andoaingo Otaño enpresaren-tzat lan egin nuen eta gerora, Txapelenpresarekin hasi nintzen. Ardoa, gaseosa, garagardoa, olioa eta kafeaTolosako almazen batetan kargatu etaGipuzkoan zehar banatzen ditut. Egunero eremu ezberdinean ibiltzennaiz, hamabostean behin izaten naize-larik leku berean. Eremuak ondoren-goak dira: batetik, Asteasu, Zizurkil,Andoain eta Urnieta; bestetik, Berastegi,Elduaien eta Amezketa inguruak;Goierrialdean berriz, Zegaman hasi etaGabiriraino.

Nola antolatzen duzu eguna?Goizean zortziak aldera hasten naiz eta eguerdian 12:30ak edo ordubatak izaten dira amaitzerako. Bazkal ondoren, 14:30etan edo hiruretan has-ten naiz eta arratsaldean 17:30etan edo

SERAPIOGARAIARAGIRRE

1952 - 02 - 23

Noiztik duzu txofer ogibidea?1995an hasi nintzen txofer. Automo-bilak garraiatzeko kamioiarekin hasinintzen lanean nire lehengusu IñakiAgirreren bidez. Bost urte egin nituen“portacoches” kamioiarekin eta ondorenAlvarez e Hijos enpresarentzat hasi nin-tzen lanean.

Nondik nora garraiatzen zenituen auto-mobilak?Gehienbat Iruñatik Baionarako ibilbideaegiten nuen. Honez gain, Espaini guz-tian zehar ibiltzen nintzen eta baitaatzerrian ere. Belgikara, Frantzira etaPortugalera ere eraman ohi nituen auto-mobilak. Iruñan Volkswagen markakoautomobilak kargatu eta bueltakoanFrantziatik Opelak, Belgikatik Seatak...ekartzen genituen. Okerrena banaketakziren, automobilak toki bat bainogehiagotan banatu beharra izaten bai-kenituen.

Belgikara joanez gero 3 edo 4 egunetxetik kanpora egiten nituen. Beste-lako ibilbideetan egun pare bat igaro-tzen nituen kanpoan eta zorionez aste-buru gehienetan etxean izaten nintzen.

Egun zein motatako zama garraiatzenduzu? Mota guztietako zama garraiatzen dutkamioiean: burnia, patxarana, esnea...Kaxadun kamioia erabiltzen dut, toldo-duna da eta edozer garraia dezaket.

Ikaztegietan kobrea kargatzen dutBartzelona eta Geronara eramateko.Bueltakoan burnia ekarri ohi dut.Deskargatzeko garaian beraiek deskar-

gatzen dute grua edo femwicha erabiliz.Supermerkaturako zama dudanean berriz,neuk deskargatu beharra izaten dut.

Emisora erabiltzen al duzu?Bai noski, oso tresna baliagarria dagarraiolariontzat. Beste kamioilariekinharremanetan jarri eta informazioa lor-tzeko paregabea da. Tokiak bilatzeko,errepideen berri jakiteko… edozertarako.

Zeintzuk dira kamioilari on batek edukibehar dituen ezaugarriak?

Esku artean zer daraman ondo jakinbehar du. Arduratsua izan behar dakamioiarekin eta ingurukoak errespeta-tzen ikasi behar du. Batak bestea gehia-go errespetatuko bagenu ez zen hain-besteko komeria izango errepideetan.Errepidean gidari asko gabiltza egune-ro-egunero eta pazientzia izatea beha-rrezkoa da.

Egunez ala gauez nahiago duzu gida-tzea?

Egunez nahiago dut dudarik gabe.Egunez inguruko dena ikusten da, besteargitasun bat dago eta nondik norazabiltzan badakizu. Bide berriak ikaste-ko ere askoz hobe izaten da. Gauez tokiberriak bilatzea askoz zailagoa da etabestalde, jendeari ezin zaio galdetu.

“ EMISORA ASKO ERABILTZEN DUT, OSO TRESNA BALIAGARRIA DA GARRAIOLARIONTZAT. BESTE KAMIOILARIEKIN HARREMANETAN JARRI ETA INFORMAZIOA LORTZEKO PAREGABEA DA. ”

“KAMIOILARIAK ESKU ARTEAN ZER

DARAMAN ONDO JAKIN BEHAR DU

ETA INGURUKOAK ERRESPETATZEN

IKASI BEHAR DU.”


89


seietan amaitzen dut. Ordutegia bana-keten eremuaren arabera aldatzen da.Eremu bakoitzeko orduak ahalik etazuzenen errespetatzen ditut, eta aldiberean, baserritarrak txintxo egoten diranire zain.

Karga deskargak nola antolatzen dituzu?Banaketa gehienak baserri eta etxe par-tikularretan egiten ditut. Tabernetan erebai, baina gutxiago. Eskuz kargatu etadeskargatzen dut kamioia, karroa era-biltzeko ohiturarik ez dut, baina ez dahain lan astuna. Garai batetan, ordea,behar bezalako biderik ez zegoen zen-bait baserrietara joateko eta produktuakeskuz garraiatzen nituen, hura gogorrazen. Beste batzutan, edariak bideguru-tzetan utzi eta baserritarrak astoa edotagurdiarekin etortzen ziren bila. Orainabantaila handia dugu, etxe atarirainojoateko aukera baitugu. Urte gutxitanbideak izugarri hobetu dira.

“BASERRITAR ASKO ETORTZENDIRA NIREKIN BATERA KAMIONE-TAN, KALERA JAITSI BEHARDUTELA, KALETIK BASERRIRAIGOTZEKO EDOTA TOLOSAKOFERIRA JOATEKO.”

Gustoko lana al da?

Bai, noski. Nire lana, errepidean txofer-tzea baino gehiago, produktuen salmenta da eta hau dela eta, jendeaskorekin ditut hartuemanak. Baserrigiroan murgiltzen naiz batez ere etahori izugarri atsegin dut. Makina batbaserritarrekin tratatzen dut eta baserribakoitzean zein animalia duten saltzekojakiten dudanez, askok jotzen dute nire-gana informazio eske.

Aipatzekoa da ere, behin baino gehia-gotan suertatu izan zaidala baserrietanbehiei umea egiten laguntzea edotabehorrak perratzen laguntzea.

Honez gain, baserritar asko etortzendira nirekin batera kamionetan, kalerajeitsi behar dutela edo kaletik baserriraigotzeko, Zaldibitik Tolosako ferira joanbehar dutela… Edadetu jendea izaten dabatez ere, bidean egoten dira nire zaineta niri ez zait axola elkarrekin joatea,bide batez eramaten baititut. Kamioieraigotzeko izaten dituzte arazorik handie-nak baina koxka baten parera eramatendut kamioia igoera errazteko.

JESUSZABALETALEKUONA1955 - 04 - 08

Noiz hasi zinen txofer?Orain 15-16 urte hasi nintzen Garmen-dianeko kamioiarekin txofer. Aurretiklangile gisa ibili nintzen enpresan bertan eta kamioia eskaini zidateneanatseginez hartu nuen, bolanterako afizioa betidanik izan baitut. Aipatubehar, gaur egun oso gustora nabilelalanbide honetan.

Zein ibilbide eta ordutegi duzu?Egunero Durango eta Berriz arteandagoen almazen batetara joaten naiz.Han deskargatu ondoren, beste almazenbatzuetan katuak montatzeko piezakkargatzen ditut Zegamara ekartzeko. Ordutegiari dagokionez, goizeko 6etanhasi eta arratsaldeko 14:30etan amaitzen dut bidai bakarra izanez gero;bi baldin baditut, arratsaldeko bostakaldera bukatzen dut. Aipatu nahi dut,orain dela bi urtetik hona dudala ordu-tegi hau, lehen, ordea, goizean bidaiaegin eta arratsaldean lantokian bertanjarraitzen nuen lanean. Gaur egun,arratsaldeak bizikletan entrenatzekoerabiltzen ditut, kirola izugarri atsegin dut.

Karga deskargak nola dituzu antolatuta?Katuak palesetan ezartzen dira eta nirelanik handiena, kamioiean sartu edoateratzea da, horretarako traspaleta era-biltzen dudalarik. Lana asko erraztu dalehendik hona, lehen katuak banakabanaka kargatzen ziren eta orain pale-setan jartzen dituzte. Katuaren neurria-ren araberakoak izaten dira palesak etahonez gain plastifikatu egiten dira.Asmakizun onena plastifikazioarena

Zeintzuk dira txofer on batek edukibehar dituen ezaugarriak?

Garrantzitsuena bolantea gustatzea da,lanbide honetan gustora aritzea. Eraberean, lasai txofertu eta burua garbieramatea beharrezkoa da, edozein ara-zoren aurrean ez da segituan estutubehar. Gaur egun errepidean ez dagojolasik, arrisku izugarria dago eta ardu-raz txofertzea ezinbestekoa da. Errepi-deko arauak zuzen errespetatu behardira, hutsegite txikienarekin norberakmin hartu edota besteei min ematekoarriskua baitago.

Aipatu behar, automobiletako gidariekez dakitela kamioien berri eta askotanmaniobra txarrak eragiten dizkigutela.Kamioi bat ezin da automobil bat beza-la dominatu, zentzu honetan, zamakzerikusi izugarria baitu. Bihurgune han-dietan ere, aurrerapen arriskutsuak egi-ten dizkigute automobilek, distantziakez dituzte gordetzen. Laburbilduz,kamioiekiko errespetoa falta zaie.

“ KATUAK PALESETAN EZARRI ETA PLASTIFIKATU EGITEN DIRA. PIEZAK ONDOLOTUTA GARRAIATZEN DIRA, ASKATZEKO

ARRISKURIK GABE ETA HORI TXOFERRARENTZAT LASAITASUN HANDIA DA. ”

“AUTOMOBILETAKO GIDARIEK EZ

DAKITE KAMIOIEN BERRI ETA

ASKOTAN MANIOBRA ARRISKUTSUAK

ERAGITEN DIZKIGUTE.”

izan da, piezak ondo lotuta garraiatzendira, askatzeko arriskurik gabe eta horitxoferrarentzat lasaitasun handia da.

90



JOSE LUISBERASATEGIARRONDO1955 - 06 - 02

JOSE ANTONIO ETXEBERRIA

VITORIA1955 - 09 - 05

Noiztik duzu txofer ogibidea?Gazte gaztetatik nire izebaren okinde-gian hasi nintzen lanean, gauez ogiaegiten genuen eta egunez ogia banatubehar izaten genuenez furgoneta bate-kin, hortik sartu zitzaidan bolanterakoafizioa. Gero 20 urterekin soldaduskarajoan nintzen Hueskara. 21 urte beharizaten zen orduan primerako karnetaateratzeko. Soldadu nengoela ordulibreak aprobetxatuz Hueskako autoes-kolan primerako karneta atera nuen.Garai hartan primerako karneta 11.000pta kostatu zitzaidan. Beste karnetak 18urte bete bezain laister atera nituen.Soldaduskatik etorri eta Campsarekinhasi nintzen lanean zisternadunkamioiarekin, gaur egun Repsol enpre-sarentzat egiten dut lan eta 26 urtedaramatzat zisternadun kamioiarekinlanean. Hasiera batean Joxe Arizkorre-tarekin egiten nuen lana, baina azke-neko 8 urtetan niretzat egiten dut lan,autonomo bezala. Gasoila, gasolina,fuela garraiatzen ditut.

Zein ibilbide egiten duzu egunero?Zenbat km?Gipuzkoa, Bizkaia, Araba eta Nafarroakogasolindegietara eramaten dugu gasoilaedo gasolina, eta fuelakin gabiltzaneanenpresetara eramaten dugu. Egunerokokilometrajearen media 400tik 800 kmbitartekoa izaten da, zein probintzitarajoaten naizenaren arabera.

Takografoari buruz zer diozu? Eta limi-tadoreari buruz?Takografoari dagokionez, nire ustezonerako da. Behar den bezala gauzakeginez gero, takografoa kontrol bat da,adibidez istripu bat izanez gero tako-grafoak esanahi haundia dauka. Limita-doreari dagokionez berriz, hau ere one-rako dela esango nuke. Gaurko eguneandauden automobilekin muga bat beharda, bestela... Limitadorea 90-99 km/hbitartean dago, eta nik uste dut nahikoadela, hau baino gehiago ez dela beharizaten.

Emakume kamioilaria nola ikustenduzu? Geroz eta gehiago daude?Nik emakumea bolantean ondo ikustendut, eta gaur egun geroz eta gehiagoikusten dira. Nik lan egiten dudanenpresan, bi emakume daude ni bezalalan egiten dutenak kamioi zisternarekin,eta gizonezkoak bezalaxe lan egitendute. Hauek kamioia gidatu eta mange-ra kolokatu behar izaten dute, agianbeste lan batzutan edo orain dela urtebatzuk neke haundiko lanak egin beharizaten ziren kamioia gidatzeaz gain.

Zein arrisku ikusten dituzu bidean?Arrisku asko ikusten dira bidean zoazela,gehienbat geroz eta kotxe, kamioi...gehiago dabilelako bideetan. Hala erebideak hobekuntza haundia izan dute,baina gaur egungo kotxeak potentzihaundiagokoak dira. Bestalde, jendeageroz eta estresatuago bizi da, beti presaka, erlojuaren menpe, eta honekbidean azkarrago ibilli behar izateabultzatzen digu.

Nola ikusten duzu kamioi garraioarenetorkizuna?Nire ustez okerrago egon da. Gaur egunean sortu diren agrupazio eta sin-dikatuak onerako dira, eta honek hobe-ra joango den esperantza ematen dizu,ematen diren pauso guztiak hoberakoizaten dira.

Kamioia ofizio edo afizioa?Hasiera afiziotik. Nire kasuan, txiki txikitatik kamioi askoren artean jaionintzen, Olaberrin, honen ondorioz txikitatik kamioiarengan afizioa sartuzitzaidan. Gero mundu hortan sartzenzara, lortzen duzu nahi zenuena, etaazkenean haserako afizioa ofizio bihur-tzen da konturatzerako.

“ SOLDADU NENGOELA ORDU LIBREAK APROBETXATUZ, HUESKAKO AUTOESKOLAN

PRIMERAKO KARNETA ATERA NUEN. ”“GAUR EGUN JENDEA GEROZ ETAESTRESATUAGO BIZI DA, PRESAKA,ERLOJUAREN MENPE... ETA HONEKBIDEAN AZKARRAGO IBILI BEHARIZATEA BULTZATZEN GAITU.”


18 urterekin hasi nintzen txofer nirekontura. Hiru metrotako kaxa zuen Avia2.500 bat ibiltzen nuen. Zamari dago-kionez, denetarik garraiatzen nuen, ate-ratzen zen edozer zama mota.Animaliak ere askotan garraiatu izannituen, baserrietatik jaso eta Beasaingomataderira eramaten nituen batez ere.Ibilbidea berriz, Gipuzkoan zehar ibil-tzen nintzen batez ere, goierrialdean.Ordutegirik ez nuen, goizetan goiz jeikibehar, iluntzetan amaitzeko ordurik ezeta asteburuetan ere lana izaten nuen.

Hamar urtez lan egin nuen kamioihonekin eta ondoren beste kamioi baterosi nuen. Gaur egun ere antzera nabil,

“ GAUR EGUNGO AUTO-NOMOAREN GASTUAK

BELDURGARRI UGARITUDIRA, GASOILA DELA,

ZERGAK DIRELA, AUTONOMOAREN SEGU-ROA, GURPILAK... DENA

GARESTITU DA ETA BETIKOA, PORTEAK EZDIRA BATERE IGO. ”


91


JOSE MARTINIBARBURU

ORMAZABAL1956 - 11 - 11

“TRAFIKO IZUGARRIA DABIL

GAUR EGUN ERREPIDEETAN. ERA

BEREAN, JENDEAK AZKARREGI

GIDATZEN DU, ABIADURA HAN-DIEGIAK HARRAPATZEN DITUZTE

ORAINGO AUTOMOBILEK ETA

HORI OSO ARRISKUTSUA DA.”

egunero lan ezberdinak eginez.Batzuetan enbalajea garraiatu, hurren-goan lastoa edota patata, ateratzen denedozer zama eramaten dut.

Autonomo izateak zer suposatzen du?

Gaur egungo autonomoaren gastuakbeldurgarri ugaritu dira, gasoila dela,zergak direla, autonomoaren seguroa,gurpilak... dena garestitu da eta betikoa,porteak ez dira batere igo. Gainera, txo-fertzeaz gain eskulana egitea ere suer-tatzen zaigu eta honez gain, ordu gal-tzeak ere hor daude. Autonomoak buru-ko min ugari jasaten ditu kamioiarenerruz. Lan baldintzak ere eskasak ditu-gu, aldatzekotan omen dabiltza eta eaegia den. Niretzat, autonomo izateabaino hobe da beste norbaitentzat lan egitea, dudarik gabe.

Zergatik daude Zegaman hainbeste txofer?

Garai batetan enpresa asko zituenZegamak, papelera, elektrokimika,Garmendia... eta horien produkzioabatera eta bestera eramateko, kamioiakbeharrezkoak ziren.

Olaberriko Irastorzatarrak aipatukonituzke batez ere, meritu handikokamioilariak ziren hauek. Txofertzeazgain, mekanikoak ere baziren, denetara-ko balio zuten.

Gerora, enpresak ixten joan ziren neu-rrian, jende askok kamioiaren lanbideahartu zuen lan aukera gisa, eta kamioi-lariak ugarituz joan dira.

Noiz hasi zinen txofer?15 urte nituela aitarekin hasi nintzenlanean kamioieko laguntzaile bezala.Zegamako papeleran resma edo bobinakkargatu eta Madrilera eta Bartzelonarajoaten ginen orokorrean. Bueltakoanerrekorteak edota ateratzen zen besteedozer ekartzen genuen. Astean hirubidaia egiten genituen.Soldaduzka amaitu ondoren bakarrikhasi nintzen kamioiean, aitak bestekamioi bat erosi baitzuen beretzat, 4ejetakoa hain zuzen. Hasieran ibilbideberdinarekin jarraitu nuen, bainaZegamako papelera itxi egin zen etaondorioz ateratzen zen edozer zamagarraiatzen hasi nintzen, burnia, pake-teria... Espaini guztian zehar ibiltzennintzen. Burniari dagokionez, Bergaraneta Aristrainen kargatzen genuen batezere eta paketerian, berriz, Madrilekojoan etorria egiten genuen. Ondoren Transportes Arano kooperati-ban sartu nintzen eta garagardoakgarraiatzen hasi nintzen. Gaur egun,Espaini guztian zehar egiten ditutbanaketak eta bueltan boteila hutsakekartzen ditut.

Zer diozu kamioien eboluzioari buruz?Kamioiek izugarrizko eboluzioa jasandute. Garai batetako kamioiak osogogorrak ziren eta gerrietatik askosufritzen genuen. Oraingoak oso ero-soak dira, suspentsio neumatikoa dute,gerria berotzen duten eserlekuak, aireegokitua, berogailu autonomoa... erabathornituak daude. Egia esateko, automo-bila baino nahiago dut kamioia gidatu.

Kamioietik bista zabalagoa dugu etaematen duen segurtasuna askoz erehandiagoa da. Mekanikari dagokionez,lehengo kamioiak alanbrea, soka puske-ta bat eta alikateak izanez gero, kon-pontzea posible zen, baina gaur egun-goak dena elektrikoa dute. Aberiak pan-tailan adierazten dituzte eta era berean,erraztasun handiak ematen dizkigute.

“ ORAINGO KAMIOIAK OSO EROSOAK DIRA, SUS-

PENTSIO NEUMATIKOA DUTE, GERRIA BEROTZEN

DUTEN ESERLEKUAK, AIRE EGOKITUA, BEROGAI-

LU AUTONOMOA... ERABAT HORNITUAK DAUDE. ”

“NIRETZAT, AURRERATZE KASUE-TAN BI MINUTUZ LIMITETIK GORAGIDATZEA LIBRE EGON BEHARKOLITZATEKE, DERRIGORREZKO NEU-RRIA DELA IRUDITZEN ZAIT ISTRI-PUAK EKIDITEKO.”

Limitadorea onerako edo txarrerakoizan da?

Kaltetarako izan da kamioilariontzat,batez ere aurreratzeko garairako.Askotan, aurreratzen hasi eta komerie-tan ibiltzen gara, ez aurrera eta ez atze-ra geratzen gara.

Niretzat, aurreratze kasuetan bi minu-tuz limitetik gora gidatzea libre egonbeharko litzateke, beharrezkoa dela iru-ditzen zait. Aurreratzeko abiaduraz kan-poko bi minutu digutula jakitea etahorretara moldatzea paregabea litzate-ke. Errepidea oso arriskutsua da gauregun, gure bizia eta ingurukoena joka-tzen dugu eta istripuak ekiditeko neu-rririk onenetako da aipatu dudana.

Zeintzuk dira errepideko arriskuak?

Trafiko izugarria dabil gaur egun errepideetan. Era berean, jendeak azka-rregi gidatzen du, abiadura handiegiakharrapatzen dituzte oraingo automobi-lek eta hori oso arriskutsua da. Jendedena presaka ibiltzen da, batere pazien-tziarik gabe. Gure kamioiek bolumenhandiak hartzen dituzte eta arreta han-diz gidatu beharra izaten dugu.

92



Noiztik hasi zinen txofer? Orainarte ibi-litako enpresak, zein zama mota eta egi-ten zenituen ibilbideak definitu.Orain 14 urte hasi nintzen. 8 urte eta 8hilabete egin nituen T. Iribarrekin(Getaria) beti Madrilera altzari fabriketa-ra herrajeak, kajoiak, bisagrak e.a. erama-ten, Madrilaldea ondo ezagutzeko auke-ra izan nuen 40tik gorako banaketak era-maten nituen. Ondoren, T. Rodrique-zekin 3 hilabete egin nituen gehienbatBartzelonara karga generalekin.

Gaur egun duzun ibilbide, zama, ordu-tegia… esplika itzazu.4 urte eta gehiago T. Vicuñarekin nabilespezialekin trenak, gruak, motorrak,e.a. garraiatzen ditut; denak neurriarruntetik kanpokoak, beti ere Espainiabarruan.

Zeintzuk dira errepideko arriskuak?Asko daude, bai tresna haundiekinnahiz eta lehengo aldean frenu hobeak izan, denen beharra dago. Egu-netik egunera errepidean kotxe etakamioi gehiago dago eta inork ez dugugure tokia inori utzi nahi.

Inoiz lagunarekin bidaiatzen al duzukamioiean?Tarteka bai, nahiz eta guk beti izatendugun laguna, batez ere espezialekingabiltzanean.

Pazientzia asko behar al da bolantean?Ikaragarri, nik daukadana baino gehia-go. Hamaika juramentu eta familigogoratu izan ditut.

Anekdotaren bat.Orain 10 edo 11 urte Madrilen afaldunuen eta emakume txofer bat, 48 urte

“ EMISORA ASKO ERABILTZEN DUT, OSO TRESNA BALIAGARRIA DA GARRAIOLARIONTZAT.BESTE KAMIOILARIEKIN HARREMANETAN JARRIETA INFORMAZIOA LORTZEKO PAREGABEA DA. ”

“ERREPIDEAN PAZIENTZIA HAUN-DIA BEHAR DU. HAMAIKA JURA-MENTU ETA FAMILI GOGORATUIZAN DITUT” Noiz hasi zinen txofer? Orainarte ibili-

tako enpresak, zein zama mota eta egi-ten zenituen ibilbideak definitu.18 urte nituenean hasi nintzen. LehenbiziB-1 karnetarekin baserriz-baserri esneabiltzen nuen Rania enpresarentzat,Lekunberrira eramaten nuen esnea.Segurako Martin Berasategiren bidez,Olaztiko portland fabrikatik ingurukokontratisteentzat Portland-a ekartzennuen. 21 urterekin C karneta ateranuen. La Guipuzcoana-rentzat hasinintzen lanean. Ibilbidea hau zen: PESA(Beasain) eta Hnos. EGAÑA (Bergara)kargatu paketeria eta Madrilera erama-ten nuen, Iruñara eta Beasainera (PESA)etortzen nintzelarik paketeriarekin.Ibilbide hau bost urtez egin nuen.

Gaur egun duzun ibilbide, zama, ordu-tegia... esplika itzazu.Gaur egun dudan ibilbidea egiten 26 urte nituenean hasi nintzen: Iruña-Madril, Madril-Iruña, La Guipuzcoana

“ LANEAN HASI NINTZENEAN, 11 ORDUBEHAR IZATEN NITUENBIDAIA EGITEKO, ORAIN

ORDEA, 6 ORDU ERAMATEN DIT IBILBI-

DE BERDINAK, ETAHALA ERE LEHENAGOIRISTERA BEHARTZEN

GAITUZTE. ”

ingurukoa, erdi erderaz egiten zuen (nikbehintzat ingelesez tutik ez) eta harritu-ta utzi ninduen Bilbo ingurua ni bainohobeto ezagutzen zuelako. Baina,gehiena harritu ninduena Antzuolako ElCaserio izeneko jatetxea nola ezagutzenzuen bere babarrunengatik.

Nola ikusten duzu kamioi garraioarenetorkizuna?

Nahiko nahastuta, geroz eta estuago,enpresa handiak txikia ito nahirik.Zerga, gasoil eta okerrena geure artekokonpetentzia.

Jose Francisco, berak gidatzen dituen kamioien aurrrean

Takografoa onerako edo txarrerako izanda?Langileentzat ona, zeure orduak kontrolatzen dituelako baina nagusia-rentzat akaso ez horrenbeste.

JOSE FRANCISCO ALUSTIZA

AZURMENDI1957 - 04 - 29

KRISTOBALETXAIDEURREAGA1957 - 06 - 30


93


Pazientzia asko behar al da bolantean?Bai, baina guk alde horretatik abantailabat dugu, gauez gidatzen baitugu.Egunez, trafiko gehiago dago eta arretagehiagorekin ibili behar da.

Anekdotaren bat.Lehen gurpil bat lehertzen zitzaidanean,errepidean zihoazen ezagunek, zeuk es-kuak zikindu gabe, aldatzen zidaten gur-pila, orain berriz, bozina jotzen dizute etaaurrera jarraitzen dute. Lehen laguntasunhandia genuen errepidean, orain berriz ez.

Nola ikusten duzu kamioi garraioarenetorkizuna?Oso gaizki. Autonomoak, kamioi batedo bi dauzkagunak, ematen dizkigutenlaguntzak ez zaizkigu iristen, kooperati-ba eta enpresa handiak jasotzen dituz-telako. Bidai bat egiteagatik kobratzendudana, orain dela hamar urte kobra-tzen nuena da. Bestalde, gasoleoa, zergak, tailerrak eta behar ditugun bestegauza batzuk garestitzen doaz, eta porteak beheruntz doaz.

Takografoa onerako edo txarrerako izan da?Bere abantailak eta eragozpenak ditu.Lehen deskantsatzeko zeuk erabaki-tzen zenuen lekua, orain berriz, takografoaren orduak eta abiaduraerrespetatu behar dituzu.

“LEHEN GURPIL BAT LEHERTZENZITZAIDANEAN, ERREPIDEAN ZIHO-AZEN EZAGUNEK, ZEUK ESKUAK ZI-KINDU GABE ALDATZEN ZIDATENGURPILA, ORAIN BERRIZ, BOZINA JOETA AURRERA JARRAITZEN DUTE.”

Kristobalberekamioiarenaurrean

JABIERGARCIA

ETXEBESTE1958 - 02 - 24

Noiz hasi zinen txofer?Orain dela 20 urte hasi nintzen txofer.Nire aita txoferra zen eta Azkar enpresa-rentzat lan egiten zuen. Hura hil ondo-ren hasi nintzen neu ere enpresa berdi-nean, autonomo gisa.

Zein ibilbide egiten zenuen?Bartzelonara, Madrilera edota Valen-tzira joaten nintzen, aste batetan bibidaia egiten nituen eta hurrengo astean hiru, txandatuz. Ibilbide nazio-nalean ibili izan naiz beti eta zama erebeti berdina garraiatu dugu, paketeriahain zuzen ere. Gaur egun, aldiz,Donostian kargatu eta Lermaraino joa-ten naiz soilik, Burgostik 30 km-taradago herri hau. Han plataforma askatueta Madriletik datorren kamioiaren pla-taforma hartzen dut, berak nirea har-tzen duelarik, elkartrukea egiten dugu.Orain dela hiru urte hasi nintzen ibilbi-de honekin.Ordutegiari dagokionez, gaueko bede-ratzietan irten eta goizeko bostak aldera itzultzen naiz. Lanegunak, bostditut, astelehen gauean hasi eta larun-bat goizean amaitzen dut. Aipatu behar,kamioia Donostian bertan uzten duda-la, automobilez egiten dudalarik joan etorria.

Karga deskargak nola daude antolatuta?Lehen karga deskargak eskuz egitengenituen, karretilaz baliatzen ginenhorretarako, baina hala ere oso lan astu-na zen. Gaur egun, izugarri arindu dirakarga deskargak gure enpresan, kamioi-larion eginkizun bakarra kamioiari ateakirekitzea da, gainontzekoaz enpresakolangileak arduratzen dira. Era berean,dena automatikoki antolatuta dago:kamioiaren barruan zinta bat sartzen dapaketeak gainean jar ditzaten, ondoren

eskaner batek paketeen kode barrak ira-kurtzen ditu eta zintak pakete bakoitzadagokion lekura eramaten du zuzenean.

Nolako eboluzioa jasan dute kamioiek?Izugarrizko eboluzioa jasan dute, alder-di guztietatik hobetu direlarik.Mekanika hobea dute, motorrean indargehiago, askoz ere erosogoak dira,segurtasun aldetik paregabeak, kontsu-mo urria dute… aldaketa denak onerakoizan dira, km asko egiteko oso ondodaude prestatuta. Era berean, elektroni-ka aldetik ere aurrerakuntza handiadute, edozein aberi edo matxura sortzen bazaio garbi markatzen duelarikpantailan.

“ ZORIONEZ, AUTONOMOEN BALDINTZAK ALDA-TZERA DOAZ, LEGE BERRIA ORAIN GUTXI ATERADA. ESATERAKO, BAJAKO LAUGARREN EGUNETIKKOBRATZEN HASIKO GARA ETA 55 URTEREKINJUBILAZIOA LORTZEA POSIBLE IZANGO DA. ”

“AUTONOMO IZATEAK BEREABANTAIL ETA DESABANTAILAKDITU. BESTE NORBAITENTZATLAN EGINEZ GERO BURUKO MINGUTXIAGO IZATEN DIRA.”

Autonomo izateak zer suposatzen du?Autonomo izateak bere abantail etadesabantailak ditu. Lehenik “bizkarrababestu” behar da, eta ondoren ardurahandiz lan egitea derrigorrezkoa da.Autonomoak betebehar zehatzak ditueta formal ibili behar du. Langilea izatea oso ezberdina da, baja hartzekooztoporik ez, kamioieko ordainketakegin beharrik ez… buruko min gutxiagoizaten ditu langileak.Zorionez, autonomoen baldintzakaldatzera doaz, lege berria orain gutxiatera da. Esaterako, bajako laugarrenegunetik kobratzen hasiko gara eta 55 urterekin jubilazioa lortzea posibleizango da.

enpresarentzat paketeria garraiatzen, bikamioi behar nituen eta txofer bat kon-tratatu nuen.Hasi nintzenean, 11 ordu behar izatennituen bidaia egiteko, orain ordea, 6 ordueramaten dit ibilbide berdinak egiten, etahala ere lehenago iristea behartzen gaituzte.

Inoiz lagunarekin bidaiatzen al duzukamioiean?Noizbehinka familia eramaten dutlagun: emaztea, semea edo alaba.

94



Noiztik duzu txofer ogibidea? Zergaitiksartu zinen txofer?

Orain dela 14 urte hasi nintzenkamioiarekin lanean. Txiki txikitatikgurpilen gainean ibiltzen zen dena gus-tatzen zitzaidan, gehienbat kamioiak,hauek haundiak zirelako. 29 urterekin,Zegamako papelera istean langabeziangelditu nintzen, ezkondua eta bi semealaba txiki mantendu beharrean.Honela, kamioi bat salgai zegoela ente-ratu nintzen lan eta guzti, eta kamioihura probatzera joan eta gaur artekamioiean jarraitzen dut.

Zein ibilbide egiten duzu egunero?Zenbat km?

Nire egungo ibilbidea hemen inguruan,Euskal Herrian eta honen alboko herri-etakoa izaten da. Kilimetroei dagokio-nez, ez ditut kilometro asko egiten egu-nean zehar, obratan ibiltzen naizelakoeta hauetan denbora asko behar dutela-ko deskargatzen.

Kamioien eboluzioa, trafikoa, takogra-foa... Onerako edo txarrerako izan da?

Dena onerako. Gaur egungo kamioiakhobeak, erosogoak dira. Errepideak erehobeak dira, eta denbora gutxian kilo-metro asko egin ahal izaten ditugu.Takografoa berriz, kontrolerako ondodago bestela libre utziko bagintuzketegehiegikeriak gertatuko litezke.

Emakume kamioilaria nola ikustenduzu? Geroz eta gehiago daude?

Oso ondo iruditzen zait, emakumezko-ak gizonezkoen eskubide berdinak ditulanbide bat aukeratzeko orduan. Gerozeta gehiago ikusten dira, gehienbatautobusak gidatzen.

“ EMAKUMEZKOAK GIZONEZKOEN

ESKUBIDE BERDINAK DITU LANBIDE BAT

AUKERATZEKO ORDUAN. ”

“HASIERA BATEAN AFIZIOA ZENA

GIDATZEA GUSTATZEN ZITZAIDA-LAKO, ORAIN AFIZIO HURA

OFIZIO BIHURTU DA”.

Zenbat kilometro egiten diozu kamioia-ri urtean?

Gaur egun gutxi gora-behera 70.000kilometro urtean.

Egunez ala gauez nahiago duzu gidatu?

Nahiz eta beti egunez lan egin, gauezgidatzea gustokogo dut. Gauez bideamotzagoa egiten zait, eta trafikoa erelaburragoa izaten da.


Adituek diotenez nahiko gaizki, auto-nomoentzat garai txarrak inguratzen ariomen dira. Administrazioak autonomoeikooperatiba edo elkartetan biltzeko esa-ten ari zaizkigu, enpresa haundiekinlehiatu ahal izateko.

Errepide onenak non daude?

Nik ezagutzen ditudan errepide hobere-nak Castilla la Mancha-koak direlaesango nuke, autobia asko dagoelakoeta gehienak lauak direlako.


Hasiera baten afizioa zela esango nukegidatzea gustatzen zitzaidalako, bainaorain afizio hura ofizio bihurtu da, hila-ren bukaeran soldata etxera eramatekoezagutzen duzun ogibidea dela esangonuke orain.

JABIERZABALETALEKUONA1958 - 04 - 19

JOSE MARI ARAKAMALARREA

1958 - 05 - 09

Noiztik duzu txofer ogibidea?1.992ko udaberrian hasi nintzen txoferAtaioko enpresa txiki batetan hiru ejekokamioi batekin. Bartzelonara joatennintzen astean bi edo hirutan eta dene-tarik garraiatzen nuen. Ondoren egurre-tako kamioi batekin ibili nintzen urtet´erdiz eta segidan Zumarragako Irbisaenpresarentzat egin nuen lan. Valen-tziara joaten nintzen batez ere, honezgain, Murtzia, Madril, Sevillara... joanohi nintzen. Burnia eraman eta buelta-koan txatarra ekartzen nuen. 1.998anberriz, autobuseko txofer gisa hasi nintzen lanean eta gaur egun hortandihardut.

Kamioia edota autobusa duzu nahiago?Oso desberdinak dira, egia esan biekingustora ibili izan naiz, baina aukeratze-kotan, autobusa aukeratuko nuke ordu-tegia dela eta. Kamioiarekin lan egin

“ GOIERRI BAILARAKO EMAKUME

AUTOBUSZALEAK EDERKI MOLDATZEN DIRA OGIBIDE HONETAN,

TXOFER TREBEAK DIRAETA EDOZEIN MOTATAKO

ZERBITZUAK EGITEKOGAITASUNA DUTE. ”


95


JOSE ANGELOTAEGI

GALARZA1959 - 04 - 03

nuenean ez nintzen egunero etxeratzen,kamioiean lo egin beharra askotan suer-tatu zitzaidan eta gaur egun aldiz, egu-nero etxean bazkaldu, afaldu eta lo egi-teko aukera dut. Hori izugarri estima-tzen den gauza da. Aipatu nahi dut,nire alaba Onintza jaio zenean ere etxe-tik kanpo nengoela, Bartzelonan hainzuzen ere. Igande arratsalde batetanabiatu nintzen kamioiarekin etaBartzelonara iritsi orduko, gurasoekdeitu zidaten nire alabaren jaiotzarenberri emateko.

Emakume autobuslaria zer iruditzenzaizu?Oso ondo iruditzen zait eta ea geroz etagehiago animatzen diren. Goierri baila-rako emakume autobuslariak ederkimoldatzen dira ogibide honetan, edonoren pare gidatzen dute. Txofertrebeak dira eta edozein motatako zerbitzuak egiteko gaitasuna dute.Ondo konpontzen gara elkarrekin, langile onak dira eta beti laguntzekoprest daude.

“EGIA ESAN, IRRATIKO INFOR-MAZIOAZ GAIN, BEZEROEK EREINFORMAZIO UGARI EKARTZENDIGUTE, DENETAKO KONTUAKENTZUTEN DITUGU ETA “AL DIA”EGOTEN GARA.”

Noiztik duzu txofer ogibidea? Zein ibil-bide egiten duzu egunero?

Lantokia txiki gelditu eta Ikazte-gietatik Lazkaora aldatzea pentsatuzutenean, kamioi bat jarri behar izanzuten Lazkaoko enpresa egokitzen joa-teko, hau da, enpresa batetik besteramateriala eramateko. Bi urte t´erdi dara-matzat nik txofer moduan.

Ibilbide berdina egiten dut egunero:Lazkaotik-Ikaztegietara eta Ikaztegie-tatik Lazkaora.

Lanaren egoera zein da?

Nahiko ona, ia makina gehienak egoki-tzen ari dira Lazkaoko enpresan, etapoliki-poliki makina denak ekartzen aridirenez, uste dut nire lana berehalabukatuko dela txofer moduan.

Kamioien eboluzioa, trafikoa, takogra-foa...Onerako edo txarrerako izan da?

Nik ez daukat esperientzi haundiegirikhonetan baina takografoa jarri beharrasuertatu zen eta orain berriz beharrez-koa da, obligatuta dagoelako. Nik ustedut orain jende asko urte batzuk bainodeskansatuago ibiltzen dela takografoa-ri esker.

Trafikoari dagokionez, geroz eta oztopogehiago ikusten ditut ni nabilen ibilbi-dean.

Pazientzia asko behar al da bolantean?

Nik uste dut gaurko egunean geroz etapazientzi gehiago behar dela. Jende askoerrepidea bustita edo lehorra egon abia-dura berdinean ibiltzen dira, eta honenondorioz ingurukoak arreta gehiagorekingidatu behar izaten dugu.

Bide sarean hobekuntzarik somatu alduzu azken urte hauetan?

Nik uste dut, Diputazioa saiatzen delaseinaleak ondo jartzen, baina hala erezuhurgabetasun asko ikusten dira erre-pidean, jendea geroz eta azkarragoibiltzen dela eta.


Nik uste dut lehenengo gauza pazientzihaundia, ikusmen ona eta norberakzuhur jokatzea gidatzeko orduan.

Sakrifizio haundiko bizia al da kamioi-lariena?

Nik uste dut baietz, ez da nire kasua,nik beti lantegiko ordutegian lan egiten dut, baino beste batzuei entzun-da hala iruditzen zait, ordu asko etxetikkanpo pasatu beharra....


Nire kasuan ofizioa gehiago da afizioa baino.

“ KAMIOILARI ON BATEN EZAUGARRIAK:

PAZIENTZI HAUNDIA, IKUSMEN ONA ETA

ZUHUR JOKATZEA GIDATZEKO ORDUAN. ”

Irratia entzuteko ohiturarik ba al duzu? Bai, egunero entzuteko ohitura dut etaEuskadi Irratia dut gustokoen gainera.Egia esan, irratiko informazioaz gain,bezeroek ere informazio ugari ekartzendigute, denetako kontuak entzutenditugu eta “al dia” egoten gara.

Bestalde, aipatu, autobusean gauzaasko azaltzen zaizkigula jendeari ahaz-tu edota galdutakoak: motxilak, janak,poltsak, erlojuak, aterkiak.... azkenekohauek dira gehien azaltzen direnak.Eguraldi txarra dagoenetan, bost aterkiazaltzen diren egunak izaten dira. Eta iainork ez ditu erreklamatzen.

Jose Mari, gidatu ohi duen Goierrialdeako autobusa ondoan duela.

96



Noiztik duzu txofer ogibidea? Zein ibil-bide egiten duzu?

1986tik dut txofertza ogibide. Betidanikgustatu izan zait eta familiak bultzatutalan honetan hasi nintzen. Nazional mai-lan ibiltzen naiz normalean, sortzen zaiz-kidan bidaien arabera.

Nola garatu edota eboluzionatu da txo-fertza? Kamioen eboluzioa, trafikoa,takografoa... Onerako edo txarrerakoizan da?

Zentzu guztietan txofertzak eman ditueneboluzionak positiboak dira; gaur egunmakinak hobeak dira, takografoa ereazken finean ondo dagoela esango nukekontrolerako oso sistema ona delako.

Pazientzia asko behar al da bolantean?

Pazientzi asko eta bost zentzuak dirabeharrezkoak bolantean zoazenean.

Emakume kamioilaria nola ikustenduzu? Geroz eta gehiago daude?

Emakumea bolantean ondo ikusten dut,baina hala ere ez dira oraindik gehiegiikusten. Nire ustez oraindik ez zaie auke-ra haundiegirik ematen lan honetan.

Astean etxetik kanpora zenbatetan egi-ten duzu lo?

Zein bidai tokatzen zaidan, baina nor-malean bi edo hiru gau.

“ PAZIENTZI ASKO ETA BOST ZENTZUAK DIRA

BEHARREZKOAK BOLANTEAN ZOAZENEAN. ”

Bide sarean hasi zinenetik gaurdaino

hobekuntzarik somatu duzu? Non daude

errepide onenak?

Errepideak hobetzen dihoaz, baina geroz

eta trafiko gehiago dabil. Autobia asko

dago, batzuk besteak baino hobeak

baina hala ere oraindik asko dago hobe-

tzeko. Nire ustez, errepiderik onenak

Levante aldean daude.

Nola ikusten duzu kamioi garraioaren

etorkizuna?

Pixkanaka hobetzen joango dela irudi-

tzen zait. Zaharrenek diotenez, makinak

eta takografoa oso garrantzitsuak dira,

baina diruari dagokionean dena oso

garesti dago; makinak, gasoila, dietak,

aseguruak, zergak... hau dena parekatuta

ikusteko oraindik denbora dexente pasa-

tu beharko du.

Egunez edo gauez nahiago duzu gidatu?

Egunez, gaua lo egin eta atseden har-

tzeko da. Egunez lo eginez gero, ez duzu

berdin deskansatzen.


Dudarik gabe afizioa.

JULIOPEREZARNAIZ

1957 - 11 - 09

JUAN APAOLAZA

GARCIA1933 - 01 - 07

Noiz hasi zinen txofer?24 urterekin hasi nintzen txofer, soldaduzkatik etorritakoan primerakokarneta atera nuen eta kamioiarekinhasi nintzen lanean. Transportes Teisaenpresan egin nuen lan urtebetez.Hilean 2.000 pta irabazten nituen etaasegurorik gabe lan egin nuen. Bergara-Bartzelona ibilbidea egiten nuen. Geroaita gaixotu egin zen eta etxean geratunintzen. Idi zaintzan (itzain) lanean ibilinintzen eta 28 urterekin kamioi berribat erosi nuen, Pegaso 165 bat.

Autonomo izan al zinen ondoren?Bai. Nire anaia Gabriel eta biok ibiltzenginen kamioiean. Txandaka gidatzengenuen, aspertu arte gidatzen genuen.Astean bi edo hiru bidai egiten genituen

JUBILATUAK

“ LEHENBIZIKO

EMAKUME KAMIOILA-

RIA MADRILEN IKUSI

NUEN ORAIN DELA 30

BAT URTE. KAMIOIA

ATZERAKA SARTU ZUEN

ETA OSO ONDO

DOMINATZEN ZUEN. ”


97


LUZIO ARIZKORRETA

OLARAN 1918-12-01

JUBILATUAK

Madrilera, Bartzelonara, Valentzira...Takograforik ez zen orduan eta des-kantsuak urriak ziren. Zamari dagokio-nez, batzuetan burnia, bestetan papera...denetarik izaten zen. Zegamako papele-ratik ere ibili izan ginen. Lan asko eta dirugutxi izaten zen lanbide honetan.

Anaiarekin bidaiatu al zenuen beti?Hasieran bai, baino gero bakarka ibiliginen. 1.970 inguruan, bost anaionartean 15 kamioi jarri genituen. Azpei-tiko Marcial Ucinetik eta Aristrainetikhartzen genuen karga eta ondorenBartzelona, Sevilla, Huelva, Malaga...denean deskargatzen genuen. Kargekgora behera handiak izaten zituzten etaazkenean kamioi banarekin geratuginen bost anaiok. Jubilazioa berriz, 60urterekin hartu nuen.

Emakume kamioilaririk ezagutu alduzu?Lehenbiziko emakume kamioilariaMadrilen ikusi nuen orain dela 30 bat urte. Kamioia atzeraka sartu zueneta oso ondo dominatzen zuen. Hurren-go emakume kamioilaria Aristrainenikusi nuen. Senarra eta biak kamioibanarekin etortzen ziren, eta hura ereoso ondo moldatzen zen kamioiarekin,gizonen pare lan egiten zuen.

“ALKOHOLAREN FROGAK BEHA-RREZKOAK IRUDITZEN ZAIZKIT.GAUR EGUN TRAFIKO IZUGARRIADAGO ERREPIDEAN ETA NEURRIAKHARTZEA EZINBESTEKOA DA.”

Noiz hasi zinen txofertzan?29 urterekin hasi nintzen txofer. 18 urtebitartean papeleran ibili nintzen lanean,eta segituan gerra sortu zen. Gerraamaitu ondoren, kamioiarekin hasi nin-tzen txofer. Lehenengo urteetan nirekontura ibili nintzen, autonomo, lanasortzen zitzaidan lekutik lekura. Lastogarraioan, Zegamako papeleratikIruñara bidaia bat edo beste, Jose MariOlearen zerrategitik Donostira egurraeramaten... denetarik egiten nuen.Geroxeago, Campsarentzat hasi nintzenlanean eta guztira 29 urte igaro nituenfuela garraiatzen. Azkenik 66 urterekinjubilatu nintzen. Nolatan sartu zinen txofer?Papelerako lanean aspertu egin nin-tzen, jornal txikia zegoen eta betidanikgustatu zitzaidan txofer lanbidea. Nireaita zenak ere, garraio munduan lanegiten zuen. Bi idi eta gurdia ziren berelan tresnak eta 5 toneladarainoko zamaeramaten zuen. Beasaindik Zegamakopapelerara pasta ekartzen zuen.

Zeintzuk izan ziren Zegamako lehenkamioiak?Lehenengo kamioia papeleran jarrizuten. Kamioi horren txoferrak Ondar-goengo Agustin eta Benardo txiki ziren.Herri mailan, lehenbiziko kamioia JuanFrantzisko Irastorzak erosi zuen. Kontuhauek 1.940 urte ingurukoak dira.

Zein izaten zen zure eguneroko lana etaibilbidea?Goizean 4:30k inguruan jaiki eta 6etarakofuela kargatzera joaten nintzen. GoizeanArrasatera, Zumarragara, Beasainera...joaten nintzen deskargatzera. Bazkal

ondoren Añorgan kargatzen nuen berrizeta Hernanira, Eibarrera... joaten nin-tzen fuela ustutzera. Eibarra askotanjoaten nintzen, bertan tailer txikiakzeuden, deposito txikiekin eta lekuaskotan deskargatu behar izaten nuen.Ibilbide motzak egiten nituen, EuskalHerritik atera gabe.

“ NIRE AITA ZENAK ERE, GARRAIO MUNDUAN

LAN EGITEN ZUEN. BI IDI ETA GURDIA ZIREN BERE

LAN TRESNAK ETA 5 TONELADARAINOKO ZAMA

ERAMATEN ZUEN. BEASAINDIK ZEGAMAKO

PAPELERARA PASTA EKARTZEN ZUEN. ”

“KAMIOILARI ON BAT IZATEKO,OINARRIZKOENA SERIOTASUNADA. KAMIOILARIAK BERRIKETAGUTXI BEHAR DU, HAIZEAABANIKOAN UTZI BEHAR DALANBIDE HORRETAN.”


Kamioilari on bat izateko, oinarrizkoenaseriotasuna da. Kamioilariak berriketagutxi behar du, haizea abanikoan utzibehar da lan honetan jarduteko. Kamioihandi horiek dominatzeko arduratsuaizan behar da eta norberaren izaera osogarrantzitsua da lanbide honetan.

Istripurik izan al duzu inoiz?

Bai, bat izan nuen, baina ez zen nireerruz izan. Arrasatetik Zumarragarabideko bidegurutze batetan, automobilbatek jo ninduen kamioiaren ezkerral-dean. Automobilaren gidaria fraile batzen eta boligrafoa hanketara erori zitzaiola eta despistatu egin omen zen.Gurpilak eta direkzioa puskatu zizkidaneta kamioia deskargatu ondoren gara-jera joan nintzen hauek konpontzera.

Alkoholaren frogei buruz zein da zureiritzia?Alkoholaren frogak beharrezkoak irudi-tzen zaizkit. Gaur egun trafiko izugarriadago errepidean, automobil etakamioien abiadura ere handia da, etaneurriak hartzea ezinbestekoa da.Zentzu honetan istripuak ekiditen dira.

Istripurik izan al duzu inoiz?Bai, bat izan nuen gogor xamarra.Andoain parean ur potzu handi bat zegoen eta beste bidetik kamioiazetorrenez, ur potzu honetan sartubeharra izan nuen. Kamioiak “tijera”egin zidan. Bizkar hezurrean min hartunuen, eta zazpi hilabetez eskaiolatutaegon beharra izan nuen.

Zergatik dago Zegaman hainbeste txofer?Zegama betidanik nagusi izan dakamioi eta kamioilari kopuruan.Lanerako tailer gutxi egon ohi dira etaaukera onena kamioiarekin hastea izanda. Aipatu behar afizioa ere oso garran-tzitsua izan dela. Kanpoko jendeak esa-ten zuen, Zegaman bezain hainbestekamioi eta kamioilari zuen herririk ezzegoela Euskal Herri guztian.

98


Noiz hasi zinen kamioi garraioarenmunduan?Behin, Arbizuko ijitoa, nire herrira,Azkonara joan zen ganadua erostera.Nik behiak ekartzen lagundu nion etaberehala berarekin hasi nintzen lanean.18 urte nituen ordurako eta laguntzailegisa ibili nintzen. Patata banatzengenuen Gipuzkoa guztian zehar.Geroxeago, 20 urte betetzerako, Zega-mako Demetrio laguntzaile baten bilazebilela entzun nuen eta honelaxe eto-rri nintzen Zegama aldera, 1.957. urte-an hain zuzen ere. Zegaman 46 urtedaramatzat orotara.

Nolakoa izan zen kamioilari hasiera?Demetriorekin bi urte igaro nituen.Zegamako papeleran papera kargatzengenuen handik Donostira eramateko eta

bueltakoan errekorteak ekartzen geni-tuen. Honez gain, Bentako Juan Pikasa-rrik egurra kargatzen zigun Errenteriakopapelerara eramateko eta Iruñara erejoan ohi ginen ardo bila Jose ManuelIzagirrerentzat. Ondoren Juan Fran-tzisko Irastorzarentzat egin nuen lanurte betez. 23 urte betetakoan primera-ko karneta atera nuen eta SegurakoTransportes Galarzarekin hasi nintzenlanean. Reus, Tarragonara pentsua era-maten genuen eta bi urtez egin nuenlan berarentzat. Ondoren, AtaungoZurutuzarekin ibili nintzen laneanZumarragako Orbegozonetik Bartze-lonara burnia eramanez. Bueltakoantxatarra ekartzen genuen.

Kamiorik erosi al zenuen inoiz?1.964ko martxoan kamioia erosi nuenijitoaren semearekin erdi bana. “LeylamBeaber” markako kamioia erosi genuen,ingelesa zen. Ijitoaren semea ibilbideluzean ez zuen nahi ibili eta ondorioznire anaia Antoniok hartu zuen kamio-aren erdia. Arrasatetik Bartzelonara joa-ten ginen orokorrean, burnia eramaneta txatarrarekin bueltatzen ginen. Garai hartan takograforik ez zegoen etatxandatuz gidatzen genuen anaiak etabiok. Gau eta egun ibiltzen ginen,kamioia geratzeko astirik gabe. Astean 3bidaia egiten genituen Bartzelonara.Aste guztia etxetik kanpora igarotzengenuen, igandetan etorri eta astelehe-nean irtetzen ginen. Larunbatean kar-gatuz gero berriz igandean, bazkalondoan irten behar.

Zein ibilbide egiten zenuen jubilatuaurretik?1.981ean ni bakarrik hasi nintzenkamioiean. Frantziatik txatarra erama-ten nuen Orbegozo, Azpeiti etaGasteizeko fundizioetara. Txatarrarik ezbazegoen Aranda de Duerorako karga-tzen genuen, Michelinentzat. Hogeiurte igaro ditut ibilbide berbera egiten.Normalean ia egunero etxera etortzennintzen. Ordutegia berriz, goizeko6etan jaikitzen nintzen, batzuetan baigoizago ere. Kamioiean lo egitea suer-tatzen zitzaidanetan fabrikako ateankamioia utzi eta bertan egiten nuen lo.

“ ZEGAMAKO DEMETRIO ALUSTIZA LAGUNTZAILEBATEN BILA ZEBILELA ENTZUN NUEN ETA HONE-LAXE ETORRI NINTZEN ZEGAMA ALDERA, 1.957.URTEAN HAIN ZUZEN ERE. ZEGAMAN 46 URTE

DARAMATZAT OROTARA. ”

“ASTEAN 3 BIDAI EGITENGENITUEN BARTZELONARA. AS-TE GUZTIA ETXETIK KANPORAIGAROTZEN GENUEN, IGANDETANETORRI ETA ASTELEHENEANIRTETZEN GINEN. ”

1957 urtea Olaberrian ateratako argazkia

1964 - Azkonan aterata Leylan Beaber kamioia

ALBERTOARAMENDIA

VELAZ1936-04-17

ZEGAMAKO KAMIONEROAKJUBILATUAK

Ze iritzi duzu takografoari buruz?

Takografoak bi alde ditu, bat ona etabestea txarra. Alde onari dagokionez,kamioilariaren lanorduak mugatzendituela da, lehen gehiegizko orduak egi-ten ziren bolantean eta kamioilariaren-tzat neke izugarria zen. Alde txarra,deskantsuak takografoak dionean eginbehar izaten direla da. Lau ordu t´erdibolantean egitean obligazioz geratubehar da, eta askotan kamioilariakmomentu hortan ez du atseden hartze-ko premiarik. Gertatzen da ere, deskan-tsu honek atzerapenak ekartzea deskar-gatzeko garairako. Egun berean deskar-gatzeko ailegatu ezean, hurrengo egu-nerarte itxaron behar.


99

Noiz hasi zinen txofer?18 urterekin hasi nintzen kamioiekolanean anaiarekin batera. Laguntzailegisa ibili nintzen, karga-deskargatanlagunduz, kaleak bilatzen lagundu...Gidatzen berriz 21 urterekin hasi nin-tzen. Soldaduzkan karnet militarra ateranuen eta ondoren karnet zibilera aldatunuen, berdin balio zuen eta.

Zein zen zuen ibilbidea?Astean bi bidai egiten genituenBartzelonara Amezketako papeleratik.Valentzira ere joan ohi ginen, bainagutxiago. Laranjen garaian ValentziatikHendaiarako ibilbidea egiten genuen.Gero, urte batzuk Amezketatik Miran-dara, Burgosera, Gasteizera, Logro-ñora… joanez egin nituen. Papera era-man eta pasta ekartzen nuen bueltakoan.Orain dela 15 urte arte binaka ibiliginen kamioiean, gero bakarka hasiginen.

Kamioiek zein eboluzio jasan dute?Izugarrizko aldaketa jasan dute.Frenuetan, direkzioan eta denean.Neguan belaunetan manta botata ibil-tzen ginen zegoen hotzarekin. Kamioiekkalefaziorik ez zuten eta udaran berrizberoarekin kixkaldu egiten ginen. Gaureguneko kamioiek berogailua eta airegirotua dute. Lolekuak ere erosoak di-tuzte, baita eserlekuak ere. Lehengo ka-mioietan ez ginen batere deskantsatzen.

Non zegoen trafiko gehiena?Trafiko gehiena Bartzelonako bideanizaten zen, Burgoskoak eta Madrilekoakere bide berean joaten baitziren. Erre-pideak berriz, txarrak eta arriskutsuakzeuden. Gaur egun errepideak asko ho-

Karga deskargak nolakoak izaten ziren?Garai batean dena eskuz deskargatubeharra izaten zen, 6-7 banaketakinjoaten ginen eta lan neketsua zen. Gauregun ere, enpresak ez daude beharbezala prestatuta alor honetan.Pertsonalik ez dute karga deskarganlaguntzeko, Femwicharekin ibiltzen dirabakarrik, baina zama dena kamioilariakprestatzen die. Kamioiari toldoa kendu,ateak ireki, bobinei takoa kendu etabueltaka bota... Kamioilariak txofertze-az gain eskulana ere egiten du eta lanbide hau oso gogorra dela zihurtadezaket.


Ez diot etorkizun onik ikusten, lehenbaino baldintza okerragoak baitituzteoraingo kamioilariek. Gasoila, asegu-ruak, gurpilak... dena garestitu da etaporteak ez dira proportzio horretan igo.Bizimoduak gora egin du eta porteakez. Lehen bi txofer ibiltzen ginen kamioibatekin, orain txofer bakarra ibiltzen daeta hala ere soldata ateratzeko komeriakpasa behar. Lanbide hau ez dago beharbezala ordainduta, lanordu asko dira etalan neketsua da. Ondo ordainduta bale-go, aspaldian aberastuta nengoen!

“ LEHEN BI TXOFER IBILTZEN GINEN KAMIOI BATEKIN, ORAIN TXOFER BAKARRA

IBILTZEN DA ETA HALA ERE SOLDATA ATERATZEKO KOMERIAK PASA BEHAR. ”

“KAMIOILARIAK TXOFERTZEAZGAIN ESKULANA ERE EGITEN DUETA LANBIDE HAU OSO GOGORRADELA ZIHURTA DEZAKET.”

Santi, bere bi semeak alboan dituela, kamioiarenaurrean

Pegaso 200a. 1970 urtea. Laranjaz kargatutaValentziatik Hendaiara.San Adrian enpresako 5 kamioiak

SANTIAZURMENDI

ARRIETA 1948-11-07

betu dira baina dagoen trafikoarentzatoraindik gehiago hobetzeko premiadute. Trafikoa ugaritzen ari da eta erre-pideak ez dira konpontzen trafikoarenproportzioan.

ZEGAMAKO KAMIONEROAK JUBILATUAK

100



“ ZEGAMATIK MADRILERA JOATEKOHAMAR ORDU BEHARIZATEN ZIREN, GAUREGUN ALDIZ, 6 ORDU

NAHIKOA DIRA. ”Noiz hasi zinen txofer?18 urterekin, 1.937an, hasi nintzen txo-fer. Garai hartan karneta ez zuten eska-tzen ia eta hala tokatuz gero, motoristeibost duro eman eta arazoa konpontzenzen. 69 urterarte aritu nintzen txofertzalanean, berez 65 urterekin eman zidatenjubilazioa baino seme gazteak kamioiahartu nahi zuen eta hura soldaduzkatik etorri arte jarraitu nuen lanean.

Zein ibilbide egiten zenuen?Bidaia ateratzen zen tokitara joatennintzen, Madrilera, Bartzelonara...3.000 km inguru egiten nituen asteanzehar eta edozein motatako kargagarraiatzen nuen.Iruñatik harri minerala ekartzen ere ibilinintzen. Astean 3 egunetan joaten nin-tzen harria ekartzera.

Autonomoa izan al zara beti?Bai betidanik izan naiz autonomoa.Autonomo izateak baditu bere alde txa-rrak, diru gehiena gasoiletan eta gurpi-letan joaten baita. Gaur egun, bestebaten langile izatea aukera hobea delapentsatzen dut.

Sakrifizio handiko bizia al da kamioila-riena?Bai, hala da, nolabait bizi behar izatenda eta, nik lanbide hau aukeratu nuen.Kamioiera igo, toldoa jarri, toldoakendu, bolantean ordu asko... lan gogorra eta arriskutsua da.

JOSE AZURMENDIARRIETA1939-03-27

Noiz hasi zinen txofer?Soldaduzkatik itzultzean primerako kar-neta atera eta kamioiarekin hasi nintzenlanean, 23 urterekin hain zuzen ere.

Nolako kamioiarekin hasi zinen?Pegaso Comet bat izan zen nire lehenkamioia, 8-10 toneladakoa. Gehiene-tan Zegamako papeleratik Madrilerajoaten nintzen, baita Andaluziara etaBartzelonara ere. Bueltakoan errekorteaekartzen nuen Legazpirako eta batzu-etan fruta ekarri ohi nuen. Gero hiru eta lau ejeko kamioiak hasiziren eta Klaudio Gorrotxategirentzatibili nintzen eraikuntzarako materialengarraioan. Ondoren Beasaingo txatarre-ro batentzat lan egin nuen, Barreirosbatekin ibili nintzen.Handik berehala, 4 anaiok kamioiak jarrigenituen, 3 kamioi jarri genituen hasie-ran. Kanpora ibiltzen ginen eta kamioie-an bertan lo egiten genuen. Kamioiakez ziren batere erosoak, kalefaziorik ezzuten eta ohelekuan espumazko koltxoizahar bat. Teruelen 0 azpitik 7 gradutanlo egitea ere suertatu zitzaigun behinbaino gehiagotan. Zamari dago-kionez, Amezketako papeleratik paperagarraiatzen genuen Bartzelonara,Caceresera.... Cacerestik ikatza ekartzengenuen bueltakoan

Zenbat km egiten zenituen urtean?Kanpora ibili ginenean 100.000tik goraegiten genituen urtean. Astean hiru bidaiegiten genituen, lehen esan bezala,Madrilera, Bartzelonara.... km asko. Bianai joaten ginen eta txandatuz gidatzengenuen. Askotan aste guztia etxetik kan-pora igarotzen genuen.

Errepide onenak non zeuden?Denean txarrak zeuden. Orduan auto-biarik ez zegoen eta herriz herri joanbeharra izaten genuen. Esaterako,

hemendik Zaragozara 6 ordu beharziren eta Zaragozatik Valentzira 8 ordu.Gaur egun erdi denbora behar dutekamioilariak ibilbide horiek egiteko.Aipatu nahi dut, autobia gehiago behardirela oraindik ere, trafiko izugarria baitago.

“ ORDU ASKO ETA GASTU

ASKO DITUEN LANBIDEA DA. ”

“MAKINA BAT URTETAN LAUORDU BAKARRIK LO EGINEZ IBILIIZAN NINTZEN.”

Lan gogorra al da?Astolana dela esango nuke nik, oso langogorra. Loarekin izaten dira arazorik handienak. Makina bat urtetan lau ordu bakarrik lo eginez ibiliizan nintzen. Logureak jotakoan kafeahartu, otarteko bat jan eta segi aurrera.Gehiago ezin zenean deskantsua eginbehar. Dirurik ez du ematen kamioiak.Berez hilaren amaieran diru asko atera-tzen da baina asegurua, gasoila, gurpi-lak... ordaindu ondoren gutxi geratzenda etxerako. Ordu asko eta gastu askodituen lanbidea da.

Nola ikusten duzu kamioi garraioa?Inondik laguntzarik ez duen lanbideada kamioilariaren lanbidea. GuardiaZibilek ere edozein aitzakia txiki nahi-koa dute isuna jartzeko. Estatuak dirupila jasotzen du kamioilarien isunetatik,lotsagarria da, lagundu ordez kontraegiten dute. Gida baimenarekin erebadira komeriak. Esaterako, automobi-laren gida baimena kenduz gero, zuze-nean kamioiarena ere kendu egitendute, eta ea kamioilariek nola eginbehar duten lana gida baimenik gabe.Hori oso gaizki dago, ez dute zertankendurik kamioiaren gida baimena.Automobilarekin hutsegitea eginez gerokamioiak ez du zerikusirik.

JUAN AGUSTINIBARBURU

ORMAZABAL1919-08-12


101


Ze eboluzio izan dute kamioiek?Eboluzio izugarria izan dute kamioiek.Ni kamioi zaharrarekin hasi nintzen,kamioi txikiak ziren ordungoak, kajak 6 metrotako luzera zuten. Direkziogogorra, eserlekua ere gogorra... balda-rrak ziren garai hartako kamioiak.Abiadura ere txikia zuten, esaterako,Zegamatik Madrilera joateko hamarordu behar izaten ziren, gaur egunaldiz, 6 ordu nahikoa dira. Oraingokamioiak katxarro latzak dira, eta gida-tzeko askoz ere xamurragoak.

“3.000 KM INGURU EGITENNITUEN ASTEAN ZEHAR.”

Inoiz lagunarekin bidaiatzen al zenuen?Emaztea etorri ohi zen nirekin noiz-behinka. Eguna atseginagoa eta motza-goa izaten zen emaztea etortzen zenean, bidean kontuak esan, paisaiakikusi… lagunarekin bidaiatzea askozhobea da bakarrik baino.

Pazientzia asko behar al zen karga-des-kargan?Pazientzia izugarria behar zen. Jendealperra zegoen karga-deskargan etaorduak galtzen genituen. Askotan gerta-tzen zen, goizean deskargatzeko ordura-ko joan eta iluntzea iritsi eta artean des-kargatu gabe. Garai hartan gainera eskuzdeskargatzen zen, eta ondoren karro txikibatetan eramaten genuen zama. Geuk erelaguntzen genuen kargatzen eta deskar-gatzen. Gaur egun ordu pare batetandeskargatzen dituzte kamioiak, bestefundamentu bat dago. Gainera eskulanadesagertu da, grua eta fenwich-a erabil-tzen baitira.

Takografoa onerako edo txarrerako izanda?Takografoa txarrerako izan da, denun-tzia asko izaten dira honen erruz. Nierretiratu baino lehenago takograforikez zegoen, eta liburu bat erabiltzengenuen. Liburu horretan, irteera ordua,nora gindoazen, ze karga mota erama-ten zen... idazten genituen. Liburuhauek gestorian entregatzen genituenhiru hilabetetik behin.

Noiz etorri zinen Zegamara bizitzera?Bi urte nituela etorri nintzen Zegamara.Buztinkalera etorri ginen bizitzera. Nireaita kontratista zen eta Ezpaleoko zen-trala egiteko, kanalak egiteko... kontra-tatu zuten. Gero papeleran lan gehiagosortu zen eta famili guztia Zegamaraetorri ginen.

Zein lanetan aritu zinen txofer izanaurretik?Txikitatik okinaren lanbidea izan nuen,bederatzi urtetarako Aitamarrengookindegian hasi nintzen lanean aitarenokindegian, bertako langileak gerrarajoan zirelako. 1.939an Errementarikoetxea erosi genuen, labe berria egin etaesnea, pentsua, ardoa... denetarik sal-tzen genuen. Zergatik sartu zinen txofer?Gidatzea betidanik atsegin izan dut eta1.969an kamioi berria erosi nuen zister-naduna Campsan lana egiteko.Kamioiarentzat langile bat hartu nueneta Altsasun, anaia zenak eta biok bi autobus jarri genituen. Langileak lan-tokietara eramaten genituen eta kanpo-ra ere egiten genituen bidaiak. 6-8 urtezizan genituen autobusak, baina dirugutxi ematen zuten eta kendu egingenituen. Ondorioz, neure kamioiarekinhasi nintzen lanean 1.975ean.Campsarentzat egin nuen lan 18 urtezfuela garraiatuz. Gero, industrietan gasasartu zen eta fuela alde batera geratuzen. Hau zela eta, lanik gabe geratunintzen eta zisterna kendu eta kaja jarrinion kamioiari. Kanpora hasi nintzenlanean beste bi urtez: Bartzelonara,Tarragona, Lerida, Zaragozara...Azkenik, 63 urterekin erretiratzekoaukera izan nuen eta halaxe egin nuen.

Kamioia ofizio edo afizioa?Afizio handia nuen txikitatik eta garaizikasi nuen txofertzan, bederatzi urteta-rako ikasi nuen. Zatizal Txikiko JoseAntoniok erakutsi zidan gidatzen.

Zergatik dago Zegaman hainbeste txofer?Betidanik ezagutu dut txofer askoZegaman. Gerriko zana, Garmendia-tarrak, Irastorzatarrak... lehenagoko txo-ferrak dira. Orain dela 60-70 urte erebazen txofertzarako afizioa. Aipatzekoada biztanleen proportzioan gidari askodauden herria dela Zegama. Ni mutilkoxkorra nintzela 4-5 kamioi zeuden.Papeleran ere bi kamioi zeuden, kun-kun deiturikoak, rusoak, kateiakin,lehenbiziko kamioiak ziren haiek. Garraioa suspertzeko herri paregabeazen Zegama: baso ugari eta bai base-rriak ere. Honekin egurretarako, lastota-rako... kamioiak beharrezkoak ziren.

Istripurik izan al duzu?1.980 an istripu bat izan nuen, Urretxupasa eta bihurgune txar batetan. Egunhartan lainoa zegoen eta Azpeitikobeste kamioi batekin izan nuen zartata-ko handi bat. Ezkerreko hankan minhartu nuen, tendoian arazoak izannituen. Ondorioz beste kamioi bat erosibeharra izan nuen. Hurrengo urtea ere,urte txarra izan zen niretzat. Kamioiakargatzen ari ginela, bombak haizeahartu eta mugimendu gogor bat eginzuen. Ni kamioietik erori nintzen atze-raka. Eskerrik kaskoa jantzita neukan.Pelbisa hautsi nuen, baita zenbaitsaihets ere.

“ BEDERATZI URTETARAKO AITAMARRENGOOKINDEGIAN HASI NINTZEN LANEAN

AITAREN OKINDEGIAN, BERTAKO LANGILEAK GERRARA JOAN ZIRELAKO. ”

“ORAIN DELA 60-70 URTE EREBAZEN TXOFERTZARAKO AFIZIOA.NI MUTIL KOXKORRA NINTZELA4-5 KAMIOI ZEUDEN ZEGAMAN.PAPELERAN BI KAMIOI ZEUDEN,KUN-KUN DEITURIKOAK, RUSO-AK, KATEIAKIN, LEHENBIZIKOKAMIOIAK ZIREN HAIEK.”

JOSE IZAGIRRE

MENDIARAZ1927-08-29

Juan Agustin eta Luzio Arizkorreta

102



Noiz hasi zinen txofer?24 urte nituela hasi nintzen txofer, sol-daduzkatik etorri eta berehala. Txikita-tik artzai ibili nintzen baina ez zen niregustoko lana. Txofertza lanbidea atse-gin nuen eta halaxe hasi nintzen.Gustoko lanean aritzea oso garrantzi-tsua da. 52 urterekin utzi nion kamioa-ri, nire aita gaixorik zegoen eta etxeanlaguntzearren utzi nuen lanbide hau.

Ze zama mota garraiatu ohi zenuen?Lehenengo urtetan ondarra garraiatzenibili nintzen. Kanteratik ondarra hartueta eraikintzetara eramaten nuen. Nirekoinatuak etxe ondoan kantera txiki bateduki zuen eta handik hartzen nuenondarra. Hura amaitzean, AltsasukoLazaronera joaten nintzen ondar bila.Ondar garraioan hamar urte pasa nitueneta gero txatarrakin hasi nintzen.Pasaiako portutik Zumarragako Orbe-gozonera eramaten nuen txatarra.

Nolako kamioiak ziren garai hartakoak?Ondarretan hasi nintzenean, “cien pies”izeneko kamioi bat erosi genuen, gerranibilitako kamioi zahar bat. Egun gehienabere azpian pasatzen nuen torlojuak lo-tzen. Gero Pegasoa eduki genuen, etaondoren Tamesa. Kamioi txikiak ziren 3-4metrotako kaja zuten eta guztira 8 metrozituzten. Txatarra garraiatzeko, berriz, lauejeko Barreirosa izan nuen. Oso kamioitxarrak ziren, burni hots ugari eta abiadu-ra gutxi zuten. Gaurko kamioiak askozhobeak dira. Ez dago sinisterik ze aurrera-kuntza jasan duten kamioiek.

Pazientzia asko behar al da bolantean?Bai, pazientzi asko behar da bolantean.Errepidean jende izugarri ibiltzen da, eznorbera bakarrik. Gaur egun denak jenioeta edukazio txarrarekin gidatzen dute,edozein huskeriagatik haserretzen dajendea. Errepidean gabiltzan denok egi-ten dugu okerren bat eta hori konpreni-tu beharra dago.

Alkoholarekin izaten al zen arazorik?Gure garaiean ez zen izaten alkoholaren

kontrolik. Egia esan, guk egunero eda-ten genuen kopatxo bat edo beste,orduan libre zegoen. Gaur egun aldiz,oso neurri zorrotzak daude, zorro-tzegiak nire ustetarako. Kopa bat edate-agatik ez da ezer gertatzen, kamioiaondo gidatzen da. Niretzat alkoholabaino okerrago da abiadura. Abiaduragehiegi ibiltzen dute bai kamioi eta bai

“ GARAI HARTAKO KAMIOIAK TXARRAK ZIREN, BURNI HOTS UGARI ETA ABIADURA GUTXIKOAK ZIREN. ”

“GAUR EGUN DENAK JENIO ETAEDUKAZIO TXARRAREKIN GIDA-TZEN DUTE, EDOZEIN HUSKERIA-GATIK HASERRETZEN DA JENDEA.”

berebilek. Lehen bezalako kamioi etaberebil geldoak baleude istripuen arazoakonponduko litzateke.

Bide sarean hasi zinenetik gaurdainohobekuntzarik somatu duzu?Noski baietz. Lehen denbora asko gal-tzen zen Zegamatik Pasaiara joateko.Autobiarik ez zegoenez herriz-herri joanbeharra izaten zen eta denbora askopasatzen zen. Trafiko gehiena udaranizaten zen, beraneanteak etortzen zirengaraian. Izugarrizko kolak sortzen ziren,6 ordu itxaroterainoko kolak. Autobiaridagokionez, lehenengo DonostitikBillabonara arteko zatia ireki zuten.Ondoren Tolosatik Legorretara, etaazkenik, Legorretatik Beasaina bitartekozatia. Gaur egun ez dago distantziarikautobiarekin, konturatzerako Donostiraheltzen gara.

ANTONIOOIARBIDE

BERASATEGI1932-05-01

Noiz hasi zinen txofer?23 urte nituela hasi nintzen txofer, sol-daduzkatik etorri eta berehala karnetaatera nuen eta kamioiarekin hasi nin-tzen. Soldaduzka Afrikan egin nuen etahan ere txofer ibili nintzen, karnet mili-tarra nuen. 61 urterarte lanean ibili naizeta gaur egun jubilatuta nago.

Ze ibilbide egiten zenuen egunero?Zenbat km?Lehenengo Espaini guztian zehar ibilinintzen. Gero Zumarragatik Frantzirakoibilbidea egin nuen, Baionara joatennintzen gehienetan. Goizeko 6tarakojoan beharra izaten nuen Baionara.Egunean 500 km-tik gora egiten nituenkamioiarekin. Kilometro gehiegi, gauzaonerako.

Takografoei buruz zer diozu?Takografoa asmakizun txarra da,denuntziak egiteko helduleku “grabea”da. Guardiek, 8 egunetako takografoak

“ TAKOGRAFOA

ASMAKIZUN TXARRA

DA, DENUNTZIAK

EGITEKO HELDULEKU

“GRABEA” DA. ”

JOSE IRASTORZA

LARREA1941-05-21

Antonio, 1972ko argazkian, Barreiros kamioiarekin


103


eskatzen dituzte, egun horietakoren batorduz pasata ibiliz gero denuntziatuakizaten dira kamioilariak. Takografoarenarabera, lau orduz gidatu ondoren ordubeteko deskantsua, eta beste lau ordugidatu ondoren, berriz ordu beteko des-kantsua egin behar da. Lo egiteko 8ordu daude eta Frantzian berriz 9 ordu.

Egunez ala gauez nahiago zenuengidatzea?Berdin zitzaidan gauez edo egunezgidatu. Esan behar, gauez trafiko gu-txiago egoten dela, baina jendea “gra-beago” ibiltzen da, “pelikula” asko ikusiizan nituen gauez errepidean. Hau delaeta, gauez gidatzea arriskutsuagoa daegunez gidatzea baino.

“URTEAN 80 MILA - 90 MILAKILOMETRO EGITEN NIZKIONKAMIOIARI. EHUN MILA KILO-METRO EGINDAKO URTEAK EREIZAN NITUEN.”

Urtean zenbat kilometro egiten zeniz-kion kamioiari?

80 mila – 90 mila kilometro. Ehun milakilometro egindako urteak ere izannituen. Makina bat kilometro egindakoanaiz!

Istripuren bat izan al zenuen kamioia-rekin?

Zorionez zorte izugarria eduki dutkamioiarekin istripuei dagokienez.Behin batetan izan nuen horrelakopasadizo bat. Euria ari zuen egun bate-tan, Pasaiatik atera nintzen kamioiare-kin eta Ertzainen berebil batek nirekamioiaren gurpila jo, beste aldeko baz-terra jo eta erruedaz gora geratu zen.Azkenik, eztabaidan aritu ondoren,denuntziatu egin ninduten kulparikgabe.

Errepide onenak non daude?

Errepide onenak Andaluziako parteandaude, dudarik gabe. Karril bikoitzaduten errepideak daude han, errepidezabalak eta zaindutakoak. Azpimarratubehar da, errepide okerrenak EuskalHerrian daudela. Donostirako bideanesaterako, Andoaindik behera karril laukoitzak behar dira, trafiko izugarria bai-tago. Garestina ere hemengo errepideada, Bilbotik Donostira doan autopista.

Noiz hasi zinen txofer?18 urterekin GMC kamioi batekin hasinintzen lanean, menditik zerrara egurra jaisten. Askotan mendi puntaraigo eta eguraldi txarra zela eta, jaitsiezinda geratzen ginen eta bertako txa-bolaren batean lo egin beharra izaten genuen. Adin horretan ez genionbeldurrik ezeri baina eskapada asko egingenituen mendiko bide malkartsuetan.Soldaduzkara joan bitartean ibili nin-tzen egurretako kamioarekin, 21 urtebete arte hain zuzen.

Soldaduzka ondoren txofertzan jarraitual zenuen?Soldaduzkan Ondarruko bat ezagutu nueneta bere anaiak txofer bat behar zuela etaharekin hasi nintzen arrainetan. Bi lagunjoaten ginen kamioiean, hark egunezgidatzen zuen eta nik berriz gauez, ez bainuen karnetik. Motoristek dokumenta-zioa eskatzen bazuten, bost durokoabarruan zuela ematen genien eta ez zutenkasorik egiten. Gu bezala askok egitenzuten, garai hartan diruarekin gauza askokonpontzen ziren.Eguerdiko ordu batetan irtetzen ginenOndarrutik kamioia arrainez kargatuta.Madrilera joaten ginenean goizeko 4eta-rako arraitokira joan beharra izatengenuen eta Bartzelonara joaten gineneangoizeko 6etarako. Kamioiak 5 metrot´erdi zituen eta arraina izotzez estalitagarraiatzen genuen, hozkailurik ez zuen. Gero kamioi Pegaso batekin ibili nintzenAzazetatik fundizioetara ondarra eramaten.

Noiz arte ibili zinen ondarra garraiatzen?23 urterekin primerako karneta ateranuen eta Aginagako Errastirekin hasinintzen lanean. Biok ibiltzen ginen ka-mioi berberean. Bartzelonako ibilbidea

geneukan, paketeria eraman eta buelta-koan paketeria edo txatarra ekartzengenuen. Mikeletekin nahiko komeri iza-ten genituen, zenbait paketerik zergakzituzten eta ez ordaintzeagatik bestela-ko karga zeraman kamioia bidaltzengenuen gure aurretik. Otzaurten,Etxegaraten, Atayon... denetan zeudenmikeleteak. Errastirekin ibili ondoren,Gipuzkoana enpresarekin hasi nintzen. Trailerrakin ibili nintzen, Bartzelona etaMadrilera joaten nintzen astean hirutan.Geroxeago Campsara pasa nintzen, 26urterekin, hain zuzen. Jose LuisArizkorretarekin batera ibili nintzenlanean, eta orduan etorri nintzenZegamara. Zisterna kendu eta kaxa jarrizioten kamioiari eta Andaluziara,Galiziara... joaten ginen burniz kargatu-ta. Azkenik, Legazpiko Patrizio Etxe-berria enpresan hasi nintzen bertakokamioi eta berebilarekin txofer, 23 urteegin nituen guztira lantoki honetan.

“ MOTORISTEK DOKUMENTAZIOA ESKATZEN BAZUTEN, BOST DUROKOA BARRUAN ZUELA

EMATEN GENIEN ETA EZ ZUTEN KASORIK EGITEN. ”

“PAZIENTZI GEHIENA AUTOBUSA-REKIN BEHAR DA. ATZEALDEAN55 LAGUN ERAMATEA ARDURAHANDIA DA ETA KONTU HANDIZGIDATU BEHAR DA.”

Juan, autobusagidatzen

JUANSARRAOA

GALLASTEGI1936-11-19

Autobuseko txoferra ere izan zinen ezta?Bai, Patrizio Etxeberriako langileaklanera eraman eta lanetik ekartzennituen autobusez. Honez gain, astebu-ruetan eskurtsioak egiten genituen. Asteguztia lotuta izaten nuen, jairik ezzegoen niretzat.Lehenengo hartu nuen autobusaImazena zen eta gero ibilbide edo“linea” hori Perezek hartu zuen.

Zein garraiobideetan behar da pazien-tzi gehien?Pazientzi gehiena autobusarekin beharda. Atzekaldean 55 lagun eramateaardura handia da eta kontu handizgidatu behar da. Bestelako zamarekinistripuren bat izanez gero nola edo halakonpondu liteke, baina autobuseanpertsonak garraiatzen dira.

104



Noiz ikasi zenuen gidatzen?16 urtetarako ikasi nuen gidatzen. Nireaita papelerako kamioiarekin ibiltzen zeneta ni aitaren laguntzaile gisa hasi nin-tzen lanean. Gero soldaduzkara joannintzen eta han ere txofer ibili nintzen,karnet militarra nuen. Soldaduzkatikitzultzean primerako karneta atera nueneta papelerako kamioiarekin hasi nintzentxofer. Papeleran bi kamioi zeuden etabestea Ondargongo Joxek gidatzen zuen.

Zein zen zure ibilbidea eta nolako zamagarraiatzen zenuen?Zegamako papeleratik kamioia hartu etaOtzaurtera joaten nintzen bagoiakpaperez kargatzera, 200 kiloko fardoakizaten ziren eta guk kargatzen genituenbagoiak. Handik Bartzelonara, Madri-lera... bidaltzen zen papera. Bueltanespartzua eta ikatza ekartzen genituen.Beasain eta Altsasuko estazioetara erejoan ohi nintzen. Iruñatik, Belatetikhain zuzen, kaolina ekartzen genuen,hau lur zuri bat izaten zen paperarinahasteko. Gasteizetik, berriz, errekor-teak ekartzen genituen. Gipuzkoa aldean, Tolosa, Donosti,Arrasate eta Pasaiara joaten ginengehienbat. Pasaiako portutik espar-tzua, ikatza eta pasta ekartzen geni-tuen. Aipatu nahi nuke, Arantzazura erejoaten ginela papera eramatera, haninprenta bat baitzuten bertako fraileek.

Papelerako makinariarik garraiatu alzenuen inoiz?Noski baietz. Papelerako prentsak erama-ten genituen Tolosara rektifikatzera. Hirutailer zeuden: Gorostidi, Talleres Tolosaeta Basagoitia. Bueltakoan paperarinahasteko kola eta alumina ekartzengenituen Tolosa edo Alegitik.

Beti papelerarentzat egin al zenuen lan?Bai, guztira 40 urte igaro nituen pape-lerantzako lanean. Kamioiarekin urteasko egin nituen eta gero, kamioiaksaltzean, bertako berebilarekin ibilinintzen. Nagusien txofer gisa ibili nin-tzen. Honez gain, zaurituak batera eta

bestera eraman, enkarguak egin... dene-tarik. Papelera itxi zenean jubilatu eginnintzen, 58 urterekin, hain zuzen.

“ 16 URTETARAKO IKASI NUEN GIDATZEN. NIRE AITA PAPELERAKO KAMIOIAREKIN

IBILTZEN ZEN ETA NI AITAREN LAGUNTZAILEGISA HASI NINTZEN LANEAN. ”

“GARAI HARTAKO KAMIOIAK OSOESKASAK ZIREN, INDAR GUTXI-KOAK ETA OSO GOGORRAK, BETIABERIREN BAT SORTZEN ZITZAIEN.”

Juanito, Zegamako papeleran kamioia kargatzen

Nolako kamioiarekin hasi zinen lanean?GMC markako kamioiarekin hasi nin-tzen. Garai hartako kamioiak oso eska-sak ziren, indar gutxikoak eta oso gogo-rrak. Beti aberiren bat sortzen zitzaien.Ez ziren batere erosoak, eta hots izuga-rria ateratzen zuten. Kamioi txikiakziren, 6-7 metrotakoak, baina gaur egu-nekoak baino zailagoak ziren gidatzeko.Gaurko kamioiak errazak dira gidatzeko,direkzio biguna, frenu onak, kalefazioa,irratia, ohe onak... denetarik dute.

Lan gogorra al da?Gogorrena karga-deskarga izaten zen.Gu aritzen ginen kamioia kargatzen etadeskargatzen eta neke handia zen. Bilagun izaten ginen beti, bat txoferra etabestea laguntzailea. Orduan lagunbakarra ez zegoen ibiltzerik, kargatzekoeta deskargatzeko bi lagun behar ziren,bai aberiren bat sortuz gero ere. Nirelehenengo laguntzailea San Juan etxe-ko Jose Mari izan zen eta bigarrenaJusto Ugartemendia.

JUANITOIRASTORZAARRIETA1931-10-07

Noiz hasi zinen kamioiarekin?1.957. urtean hasi nintzen txofertzan.Jose Urbizu eta biok kamioi bat erosieta bazkide ibili ginen.

Zein izaten zen zuen ibilbidea?Errenteriako papeleran kargatu eta han-dik Madrilera joaten ginen gehienetan.Bobinak eramaten genituen eta buelta-koan errekorteak ekartzen genituenZegamako papelerara.Handik berehala, erremolkea jarrigenion kamioiari, eta harekin 12 ordubehar izaten genituen Madrilera ailega-tzeko. Kamioiaren motorra berdina zeneta zama gehiago hartzen zuenez poli-kiago joaten zen. Deskargatzeko ga-raian, bertako langileak husten zutenkamioia guk esku bat botatzen geniela-rik. Astean 3 biaje egiten genituen eta iagelditu gabe joaten ginen, txandakagidatuz. Astebururako etxera etortzenginen normalean, igandean iritsi etaastelehenarte egoten ginen. Hiru urtet´erdiz ibili ginen elkarrekin.

“ IGANDEETAN,KAMIOIA GARBI-GARBIEGIN ETA EGURALDI

ONA EGITEN BAZUEN,FAMILIA ETA LAGUNAKKAMIOIAREN ATZEAL-

DEAN HARTU ETAURDALURGO PRESARA

JOATEN GINEN. ”

PEDROBERASATEGI

ARRIETA


105


Ondoren zer egin zenuen?Gero ni bakarrik jarraitu nuen kamioi-arekin. Orokorrean Azpeitian kargatzennuen, Marcial Ucinen eta handikMadrilera, Bartzelonara, Zaragozara,Sevillara... joaten nintzen. Bueltan txa-tarra ekartzen nuen. Takograforik ezzegoen garai hartan eta lo egiteko asti-rik gabe ibiltzen nintzen. Ondoren,kamioiari erremolkea kendu eta bolke-tedun kaxa luze bat jarri nion. Gatza ereekarri izan nuen Zegamako elektrokimi-kara eta erraz deskargatzen nuen bolke-tearekin. 8-10 urtez Azpeititik Zarago-zarako ibilbidean ibili nintzen. Lauejeko kamioia erosi nuen eta Zaragozarajoateaz gain, Bartzelonara, Sevillara,Valentzira... joaten hasi nintzen. Kamioihau 3-4 urtez eduki nuen, eta burniluzeak egiten hasi zirela eta beste batekarri nuen luzeagoa, 12 metro t´erdi-koa, hain zuzen. Jubilatu arte honekinsegi nuen.

“LEHENENGO EDUKI GENUENKAMIOIAK ESKUBITIK ZEUKANBOLANTEA, KANBIOA EZKERRE-AN, ERREDUKTORA ESKUBIAN...DENA ALDREBES.”

Kamioiari beste erabilpen berezi bat ereematen omen zenion, ezta?Bai, igandeetan, kamioia garbi garbi egineta eguraldi ona egiten bazuen, familiaeta lagunak kamioiaren atzealdean hartueta Urdalurgo presara joaten ginen.

Kamioiak nolakoak ziren?Lehenengo eduki genuen kamioiakeskubitik zeukan bolantea, kanbioaezkerrean, erreduktora eskubian… denaaldrebes. Oso baldarra eta gogorra zen.Hots izugarria zuen eta beroarekin osogaizki pasatzen genuen. Gogoratzennaiz behin Sevillan 42 gradu zeudelaeta izugarrizko beroa jasan genuela.Neguan berriz, nahiko ondo igarotzengenuen motorrak botatzen zuen beroa-rekin. Oheak ere bazituen, estuak zirenbaina moldatzen ginen lo egiteko.

Zer diozu errepidei buruz?Garai hartako errepideak oso txarrakziren. Errepiderik txarrena AltsasutikBartzelonara bitartekoa zen. Zulo gutxizituen baina bideak oso estuak ziren etabeste batekin gurutzatzeko geratubeharra zegoen. Gora behera askokobideak ziren. Madrilera eta Sevillara joa-teko bide hobeak zeuden. Autobiarik ezzegoen eta herriz-herri joaten ginen.Hemen inguruan Zumarragatik Azpeiti-rako bidea ere oso txarra zen, kurbaaskoduna eta estua zen.

Noiz hasi zinen txofer?25 urterekin hasi nintzen txofer anaiaJuanitorekin batera. Aurretik baserrian,Zegamako txorixerian eta mendi lanetanibili nintzen. Aipatu behar aizkoran erearitu izan nintzela, afizio handia nuen.

Zein ibilbide egiten zenuten kamioiarekin?Espaini guztian zehar ibiltzen ginen,gehienbat Valentzira, Bartzelonara etaMadrilera joaten ginelarik. Paperagarraiatzen genuen batez ere, Tolosakopapeleran eta Zegamakoan ere karga-tzen genuen. Bobinak eraman eta buel-tan errekorteak ekartzen genituen.Hasierako urteetan kamioi txikiarekinibili ginen, 12 toneladakoarekin.Geroago 25 toneladakoa ekarri genueneta Azpeitiko Marcial Ucinen burniakargatzen hasi ginen. Aristraindik erekargak hartzeko aukera izan genuenazkeneko urtetan. Espaini guztian zeharegiten genituen banaketak eta bueltantxatarra ekartzen genuen. Azkenekohamar urteetan Pasaiako portura etaBilbora eramaten genuen burnia, EuskalHerritik atera gabe ibili ginen.Bost anaiok Aitzgorri izeneko enpresasortu genuen eta bakoitzak bere kamioia-rekin hasi ginen lanean. Nire koinatuzana, Eujenio Katarain ere kamioiarekinibili zen gurekin batera bazkide.

Garai hartako kamioiak gogorrak zirenezta?Bai, oso gogorrak ziren, batez ere direk-zioa. Kolpe handia eman behar zitzaionbolanteari edozein bihurgune hartzeko.Leylam Beaber kamioia eduki genuenean,Otzaurteko kurbatan bi lagunek heltzengenion bolanteari. Maniobra eta bihurgu-netan gaizki ibiltzen ginen. Berezitasunbezala, esan behar, kamioilari askok (baitaneuk ere) automobila gidatzen ezin izatenzutela asmatu. Txofer askok kamioia hartueta Madrilera joateko ez zuten inongo arazorik, eta harrigarria badirudi ere, auto-mobilarekin Beasainera joateko ez zirenausartzen. Kamioia gidatzeko indar

handia egin behar zen eta automobila berrizerabat arina zen, ezberdina alde guztietan.

Karga deskargak nolakoak ziren?Dena eskuz egin beharrekoak ziren.Tolosan hiru edo lau papeleratan karga-tu, Zegamarako papelerara etorri kargaosatzera eta ondoren Madrilera joatenginen 11 ordu errepidean igaroz. Hanbanaketak egin eta berriz kargatu ostean alderdi hauetara etortzen ginen.Lan txar asko egiten genituen. Asteosoak pasatzen genituen etxeko oheaikusi gabe, kamioiean lo eginez.

“ TXOFER ASKOK KAMIOIA HARTU ETA MADRILERAJOATEKO EZ ZUTEN INONGO ARAZORIK, ETA

HARRIGARRIA BADIRUDI ERE, AUTOMOBILAREKIN BEASAINERA JOATEN EZ ZIREN AUSARTZEN ”

“BETIDANIK IZAN DIRA KAMIOI-LARIAK ZEGAMAN, GARAI BATE-KO ESAERA DA “PAPELA TOLO-SAN ETA KAMIOIAK ZEGAMAN.”

Gabriel, berekamioiarekin

Zergatik daude Zegaman hainbestetxofer?Herri honetan industri gutxi ezagutudugu, eta zeudenak ateak itxi dituzte.Jende askok kamioia aukeratu zuen lanbi-de gisa. Gainera, txofer gehienak, zailduta-ko jendea zen, baserrian eta mendian ohitutakoa. Gidatzeaz gain, karga deskar-gan ere egin behar zen eta indar pixka batbehar zen. Betidanik izan dira kamioilariakZegaman, garai bateko esaera da “papelaTolosan eta kamioiak Zegaman”.Normalean binaka ibiltzen ginen kamioila-riak, gerora, kamioiak hobetu ziren heinean, banaka hasi ginen. Binaka zenbiltzan txofer batzuk haserretu etaistripuak izandako kasuak ere badira.

GABRIELAPAOLAZA

GARCIA1935-07-15

1912-11-26

106



Nolatan hasi zinen txofertzan?Betidanik atsegin izan nuen txofertza,afizioa handia nuen eta herreritzakolanarekin tartekatuz burutu nuen lanbi-de hau. Kamioia, autobusa eta taxiagidatu ohi nituen. Egia esan kamioiare-kin gutxi ibili nintzen, esnea banatzendenboraldi bat eta nire koinatu JuanAgustineri lagundu izan nion bidai ba-tzuetan ere. Autobusean berriz 12 urtezibili nintzen eta taxiari dagokionez, 38urtez eduki nuen zerbitzu hau.

Zein ibilbide egiten zenuen autobusa-rekin? Zegamako Goialdeko eta Barrenaldekohaurrak goizean eskolara ekarri etaarratsaldean eskolatik baserrietara era-maten nituen. Beasaingo eskolara etaGoierriko eskolara ere eramaten nituenikasleak. Honez gain, eskurtsioak eginizan nituen asteburuetan. “AutobusesGaiara”rentzat egin nuen lan eta beraiekezin zutenean bidairen bat egin, nirideitzen zidaten. Herreriko ateak itxi etagustora joaten nintzen autobusa txo-fertzera.

Taxiko zerbitzuari buruz zer diozu?Erabili nituen ibilgailuetatik gustokoenanuen taxia. Lanbiderik errazena hauxezen eta leku berriak ezagutzeko aukeraparegabeak ematen zituen. Garai bate-tan Zegaman 6 taxista egon ginen etaahal genuen preziorik onenak eskaintzengenituen bakoitzak bezeroak lortzeko.Esaterako, apeaderora joan, trenaren zaiegon denbora luzez eta 10 duro kobra-tzen zen, itxarotea ez zen kobratzen.Ordu asko galdu izan nituen jendearenzain.

Nora egin zenuen zerbitzurik urrutiena?Behin Tolosako Nuestra Señora delPilar-era joan nintzen norbait eramate-ra. Han aleman batzuk zeuden ingresa-tuta, berebil istripu baten ondorioz.Alemanira eramango al nituen galdetuzidaten. Nik onartu egin nuen eta nireemaztea aldamenean hartuta Alemanira

joan ginen laurok. Sttutgar-en izanginen eta hiru egunetan egin genuenbuelta, 3.000 km guztira. Hau 1.970eanizan zen eta bi farotako 1.500 ibilgailuaerosi berria nuen.

“ ERABILI NITUEN IBILGAILUETATIK GUSTO-KOENA TAXIA NUEN. LANBIDERIK ERRAZENAHAUXE ZEN ETA LEKU BERRIAK EZAGUTZEKO

AUKERA PAREGABEAK EMATEN ZITUEN. ”

“OTZAURTEKO BIDEAN ZULO IZU-GARRIAK ZEUDEN, PATATA ZULOENANTZEKOAK. ALTSASURA JOANBEHAR GENUENETAN, IDIAZABAL-DIK JOATEN GINEN BEREBILAGUTXIAGO HONDATZEAGATIK.”

Zeintzuk dira txofer ona izateko behardiren ezaugarriak?Garrantzitsuena nahikoa lo eginda ibil-tzea da. Baita ere, alkohol gutxi edatea.Garai batetan alkohol asko edaten zen,batere kontrolik gabe. Garai hartakokamioi eta autobusak oso geldoak zireneta eskerrik horri. Gaur egun jarrita da-goen alkoholaren maila berriz, baxuegiadela iruditzen zait, kafearen ondorengokopa batengatik txoferrak zentzu guztiakbaldintza egokietan ditu bere lana ondoegiteko.

Errepideak nolakoak ziren?Hemen inguruko txarrena Otzaurtekobidea zen. Zulo izugarriak zeuden,patata zuloen antzekoak. Altsasura joanbehar genuenetan, Idiazabalgo bidetikjoaten ginen, automobila gutxiagohondatzeagatik. Lehenbiziko izannituen bi automobilak oso zaharrak etabaldarrak ziren. Bat Peugeota zen, kali-tatez gogorra zen baina astean behinbailestaren bat puskatzen zitzaion,eskerrik bi bailesta edukitzen zituen.Hirugarren berebila berria erosi nuen etaOtzaurteko bidea orduantxe konponduzuten, 1.970an hain zuzen ere. Gauregungo errepideak aldiz, oso onak dira,trafikoa ugaria da baina errepideakondo zainduak daude.

ROMANORMAZABAL

TELLERIA1931-09-06

Nolatan hasi zinen txofer?Gerrikoenean egon nintzen morroi muti-kotan, abarkak egin eta behien lanak egi-nez. Gerora Gerrikoeneko Joakinekkamioia jarri zuen eta horrelaxe hasi nin-tzen berarekin batera laguntzaile gisa.Zegamako papeleran papera kargatu etaOtzaurteko estaziora eta beste hainbatlekutara eramaten genuen. Beasaindikikatza eta gatza ekartzen genuen buel-tan. Dodge markako kamioia erabiltzengenuen, 3-4 metrotakoa. 20 urte nituela kamioi handiarekin hasiginen, Renault batekin. Zegamakopapeleran, Lasarteko Michelinen edotaPasaiako portuan kargatzen genuenhandik Madrilera joateko. 12 ordu behargenituen Madrilera ailegatzeko etakamioieko asientuetan lo egitengenuen, ez baitzuen inolako oherik.

Noiz arte ibili zinen GerrikoenekoJoakinekin?Gerra ondoren Joakin Legazpira etorrizen bizitzera eta baita geu ere. Joakin

“ TRAFIKOA, OSO URRIAZEN. ESATERAKO,

MADRILA BI KAMIOIJOATEN GINEN INGURUHAUETATIK, BAT GUREAETA BILBOTIK BESTEA. ”

Joxe, bere kamioiaren aurrean

JOSE LARREA ARRIZABALAGA

1941-06-30


107


hil ondoren, Patrizioneko fabrikan hasinintzen lanean. Leylam Beaber markakokamioi handia erabili nuen. GehienbatBilbora eta Santurtzera joaten nintzen.Hauez gain, Kordobara, Iruñara,Valentzira, Portugalera... leku askotara.Kamioiean ez genuen lo egiten, hotele-tan lo egiteko aukera ematen zigunfabrikak. Jubilatu aurretik, hanka azpian aurki-tzen den kalkaneo hezurra puskatunuen kamioitik salto txar bat eginondoren. Hanka gaizki geratu zitzaidaneta azkeneko bi urtetan furgoneta bate-kin ibili nintzen lanean.

Kamioi eta trafikoaren eboluzioariburuz zer diozu?Lehenengo kamioietik gerora diferentzihandia somatu nuen. Kamioirik onenaazkeneko urtetan erabili nuen LeylamBeaberra izan zen. Automobil bat beza-la gidatzen zen. Trafikoa, berriz, osourria zen. Esaterako, Madrila bi kamioijoaten ginen inguru hauetatik, batgurea eta Bilbotik bestea.

“IJITOA IZATEA HOBEA ZENKAMIOILARIA IZATEA BAINO. OSOBIZIMODU GOGORRA ZEN GARAIHARTAKO KAMIOILARIENA.”

Nolakoak ziren errepideak?Madrilerako errepidea nahiko ona zen,bai Kordoba eta Valdepeñas-ekoa ere.Somosierran komeriak ibiltzen genituenigo ezinda, aldapa izugarria zegoen,1.444 metro zituen, pentsa. Jaistera-koan berriz frenuei zapaldu ezinda, osogogorrak ziren eta bizkarreko minezbukatzen genuen. Valentzirako bideaere oso txarra zen.

Bizimodu gogorra al zen garai hartakokamioilariarena?Bai, ijitoa izatea hobea zen kamioilariaizatea baino. Oso bizimodu gogorra zengarai hartako kamioilariena. Ordu askozgidatu behar, loleku gabeko kamioiaketa okerrena karga deskargarena.Patrizioneko fabrikako kamioiarekin hasinintzenean, askoz bizimodu hobea era-man nuen. Karga deskarga fabrikakoekegiten zuten, nik pixka bat laguntzennuen bakarrik.

Joxe bere lankideekin

Nolatan hasi zinen txofer?14 urtetatik 21 urterarte Olaberriko JoxeIzagirreren okindegian ibili nintzenlanean. 21 urte betetakoan soldaduzka-ra joan nintzen. Nire anaia Andresekkamioi bat erdi bana erosteko proposa-tu zidan eta onartu egin nuen. Andresilusio handiko txoferra izan da betidaniketa meritu denak berak dituela azpima-rratu nahi dut. Madrilera joan zen 19urte zituela eta Pegaso Comet markakokamioia erosi zuen. Ni soldaduzkan nen-goen eta bertara eraman zuen kamioianik ikusi nezan. Soldaduzka amaitu nue-nean, 23 urterekin, txofer hasi nintzen.

Kamioilari hasiera nolakoa izan zen?“Los chavales” deitzen gintuzten bestekamioilariek, Andresek 19 urte eta nik 23nituelako. Espaini guztian zehar ibiltzenginen, aste batean egin izan genuenbidai bat Sevillara, beste bat Geronaraeta bestea Valladolid-era. Gau eta eguntxofertzen genuen. Zamari dagokionez,burnia, papera... ateratzen zen karga era-maten genuen. Ondoren, Amezketakopapeleratik lana eskaini ziguten etahorrelaxe Amezketatik Bartzelonarakoibilbidean hasi ginen Andres eta biok.Berehala, beste bi anaiak, Santi eta Joxe,gurekin batera hasi ziren lanean etaelkarte bat osatu genuen. 7 kamioi edu-kitzeraino iritsi ginen.Ofizinako lanak egiten geratu nintzenkamioia alde batera utzita. Gerora, gau-zak estutzen hasi ziren elkartean eta 60urterekin berriz kamioia hartu nuenbeste bost urtez, jubilatu nintzen arte.

Nolakoak ziren errepideak?Garai hartako errepideak aldapatsuaketa zoru txarrekoak ziren. OkerrenakGaliziako eta Valentziako errepideakziren, Asturiaseko bidea oso txarra zen.Madrilera joateko bide ona zegoenbaino aldapa handiak igaro behar ziren.Gainera autobiarik ez zegoen, bainaegia esan, politagoa izaten zen ibilbi-dea. Herriak ikusi, geldiuneak egin etajende asko ezagutzen genuen. Beti toki

Etxetik kanpora egunak igarotea sakri-fizio handia al da?Emazteek sufritzen dute gehienbat guaste guztia kanpoan izanda. Gu hasiginenean, “nobedade” handia zenBartzelona eta Madrilera joatea, urrutikohiriak baitziren. Tarte libreak genitu-enetan teatroetara eta zinera joan izanginen. Esaterako, Madrilgo teatroan LinaMorgan eta Pepe Navarro ikusi nituen.Zinean berriz, behin baino gehiagotan lohartu izan nuen nekea zela eta.

Zeintzuk dira garraioilaritzaren akatsak?Garraiolaritzan guardia munizipal, foraleta ertzainekin kontuz ibili beharradago. Denengandik ihesi ibili eta fabri-kara iritsi orduko, han ere komeriak.Itxaron egin behar eta gainera lagun-tzarik ez dute eskaintzen behar bezala.Ordu asko galdu izan genituen deskar-gatzeko garaian, zorrotzegiak zirenfabriketako arduradunak.

“ “LOS CHAVALES” DEITZEN ZIGUTEN BESTEKAMIOILARIEK, NIRE ANAIA ANDRESEK 19 URTE ZITUEN ETA NIK BERRIZ 23. ”

“KAMIOIAREKIN HASI GINENEAN“NOBEDADE” HANDIA ZEN BARTZE-LONA EDOTA MADRILERA JOATEA,URRUTIKO HIRIAK BAITZIREN.”

Antoniokamioiarekin

ANTONIOAZURMENDI

ARRIETA

berdinetan geratzen hasi ginen, jatekoona non ematen zuten azkar ikasigenuen.

108



Noiz hasi zinen txofer?20 urterekin hasi nintzen JuanFrantzisko Irastorzaren laguntzaile gisa.Bi kamioi zituzten Irastorzarrak. Kamioizaharra Iruñara joateko erabiltzen zuteneta bestea berriz Madrilera joateko.Zegamako papeleran kargatzen genuengehienbat, bobinak eta fardoak erama-ten genituen Madrilera astean hirutan. Garai hartako errepideak eta kamioiakoso txarrak ziren. Neurriz txikiak etaindar gutxiko kamioiak ziren. Gauak erebertan pasatzen genituen asientuetan loeginez. Eserlekuak banku luze batengisakoak ziren. Gerora, kabinari zulo bategin atzealdean eta ohe txiki bat jarrigenion

Noiz arte ibili zinen Irastorzatarrekin?Soldaduzkara joan bitartean ibili nin-tzen beraiekin. Soldaduzka amaitutako-an, “Gaseosa La Casera”-ko lehenengokamioia nik estreinatu nuen eta bertanlan egin nuen bi urte t´erdiz. Emazteaere hantxe ezagutu nuen, ofizinan lanegiten baitzuen.Ondoren Eskoriatzako enpresa batetanhasi nintzen txofer. Iltzeak, alanbreak...3 kilotako paketetan garraiatzen nituen.Madril, Alicante, Valentzia, Leon,Sevilla, Bartzelona... ziren banaketakegiten genituen hiriak. Bueltakoan,Alicantetik txatarra ekartzen genuen etaAlbazetetik espartzua. Aste guztia, baitabi aste oso ere, kanpoan igarotzennituen. Karga deskargan ere astolanakegiten genituen eta ondorioz bizkarrekomin izugarriak jasaten ditut. Enpresa horretan ia 20 urtez ibili nin-tzen eta ondoren autonomo hasi nin-tzen, nire kontura. Pasaiako portuankargatu eta handik Beasain, Bergara,Zaragoza, Madril, Valentzira... joatennintzen. Gehienbat txatarra garraiatzennuen, abonoa eta kaolina ere eramanizan nituen.62 urterekin istripu bat izan nuenkamioiarekin eta berehala jubilatu nin-tzen.

Zeintzuk ziren errepideko arriskuak?Errepide txarrak zeuden eta kamioiak ereeskasak ziren. Pisu handia ibiltzengenuen, pentsa, 11 toneladako Pegasoaerosi nuen eta 18 tonelada botatzen niz-kion. Aldapetan frenuekin kontu handiaizan beharra zegoen. Abiadura txikiaharrapatzen zuten kamioiek eta eskerrik.

“ GASEOSA LA CASERA-KO LEHENENGO KAMIOIA NIK ESTREINATU NUEN ETA GAINERA,

BERTAN EZAGUTU NUEN NIRE EMAZTEA. ”

“EMISORA ASMAKIZUN PAREGA-BEA IZAN ZEN, BESTE KAMIOLA-RIEKIN HITZEGINEZ ARINAGOEGITEN ZITZAIDAN IBILBIDEA.”

Irratia entzuten al zenuen?Ez nuen ohiturarik irratia pizteko,motorraren zarata entzutea nahiagonuen. Zenbait txoferri irratia piztutaeramateagatik distribuzioko korrea pus-katu eta motorra aberiatu izan zaie.Emisora, aldiz, sarri erabiltzen nuen,asmakizun paregabea izan zen. Bestekamioilariekin hitzeginez arinagoa egi-ten zitzaidan ibilbidea.

Karga deskargak nolakoak ziren?Madrilera eta Segoviara iltzekin joatennintzenean, goizeko 8etan deskarga-tzen hasi eta arratsaldeko 6etan buka-tzen nuen. Almazenera bezeroak joatenzirenean, ni alde batera geratzen nin-tzen, itxaron egin behar. “Partida”bakarra eramaten nuenean, 5 edo 6ordu behar izaten nituen beste edozeinlekutan ere deskargatzeko.

1967 urteingurukoa.Anoetan(Donostia)

EDUARDOURBIZUARANA

1936-05-12

Noiz hasi zinen kamioilaritzan?16 urte nituela Beasaingo Ifarra enpre-san ibili nintzen kamioieko laguntzailegisa. Beasainen, Tolosan, Donostian...paketeria kargatu eta Bilbora eramatengenuen. 18 urterekin soldaduzkara joannintzen eta handik bueltatzean osababaten kamioiarekin hasi nintzen txofer.Bi urte egin nituen osabaren kamioiare-kin eta ondoren Segurako RamonLezetarekin ibili nintzen. AzpeitikoMarcial Ucinen kargatu eta Bartzelonarajoaten ginen astean bi edo hirutan. Astegehiena kanpoan igarotzen genuenkamioiean lo eginez. Asteburuan poziketortzen nintzen amaren ondora.

Ze motatako zama garraiatzen zenuten?Konstrukzioko barilak garraiatzen geni-tuen, 12,20 m neurrikoak. Karga etadeskarga beraiek egiten zuten gruenedo garabien bidez, guk kableak pasa-tzen laguntzen genien. Bueltan txatarraekartzen genuen. Lezetarekin bi urteegin nituen eta gero Olloquiegi enpre-sako txofer izan nintzen beste bi urtez.Ondoren autonomo hasi nintzen.Zisternadun kamioia nuen, butanoagarraiatzen nuen Frantziatik Fuen-mayorrera. Ia egunero etxeratzen nin-tzen. Hiru urte egin nituen lan honetaneta berehala kamioia erosi eta atzerrira

“ TXIKI TXIKITATIK GARBINUEN ZEIN IZAN BEHAR

ZEN NIRE LANBIDEA. ERRE-GEETAN, NIRE

JOSTAILUAK, KAMIOIAKIZATEN ZIREN BETI. ”

JOSE ANTONIOAGIRRE

GARMENDIA1946-03-03


109


hasi nintzen. Hamasei bat urte egingonituen atzerrira joanez. 42 urte bitarteibili nintzen txofertzan, istripua izannuen arte.

Zein herrialdeetara joan ohi zinen atzerrian ibili zinenean?Ingalaterrara, Holandara, Italiara... joanizan nintzen. Zamari dagokionez,Michelin gurpilak, Sarrio papeleratikpapera, Asturiasetik burnia etaFrantziatik aluminioa kargatzen nituen.Gehienbat aluminioa garraiatu nuen, St Ciprianen kargatzen nuen. Hizkun-tzekin nahiko ondo moldatzen nintzen,batez ere frantsesarekin. Ingelesa gehia-go kostatzen zitzaidan.

Nolakoak dira atzerriko errepideak?Hemengo errepideak baino askoz hobe-ak. Zoru onak dituzte, leunak, koskarikgabeak. Seinaleztapen aldetik ere,hobetoago prestatuak daude. Sema-foroak handiagoak eta argitsuagoakdira. Garbiketa aldetik, oso ondo anto-latuak daude. Frantzian esaterako, esta-tu guztian enpresa bakarra dago errepi-deen garbiketaz arduratzen dena.Enpresa hau taldeetan banatua dago,Frantziako eremu bakoitzak bere garbi-ketako taldea duelarik. Errepideak garbieta txukun mantentzen dira, ez hemenbezala. Hemen, edozer gauza erori etaerrepidea eta ingurua zikintzen bada,denbora luzez ez dute behar bezala gar-bitzen. Zoruen egoera ere txarra da,koska ugari daude bazterretan. Hemen-go errepideak oso gutxi zainduak daude,batez ere Donostira dihoana, manteni-mentu gehiago behar du.

Afizioz hasi al zinen txofertzan?Noski baietz, txiki txikitatik garbi nuenzein izan behar zen nire lanbidea.Gogoratzen naiz behin, Arantzazukofraile bat etorri zela gure baserrira eskean eta haunditan zer izan beharnintzen galdetu zidala, nik txoferra izan behar nintzela erantzun nion.Erregeetan nire jostailuak kamioiak izaten ziren beti. Kamioiari lista baterantsi, morkotsez kargatu eta harekinjolasten nuen etxekoak errosarioa errezatzen zuten bitartean.

Joxe Antonioren MAN etxeko kamioia MAN etxeko kamioia. Ondoan Jose Mari

Noiz hasi zinen txofer?27 urte nituela hasi nintzen kamioiare-kin txofer, nire kontura. Orbegozoren-tzat egin nuen lan zazpi urtez. Bilborajoaten ginen gehienetan, tuboak eta“fermatxina” bobinetan eramaten genueneta bueltakoan txatarra ekartzengenuen. Geroxeago arazoak sortu zirenenpresa honetan, eta ondorioz koopera-tiba batetan hasi nintzen lanean,Pasaiako garraiolaritzako kooperatiban,hain zuzen ere. Kobrea, aluminioa, txatarra, egurra...zama mota guztietatik garraiatzennuen. Pasaiako portuan edota Bilbokoportuan kargatzen nuen eta hau zelaeta, Oreretara joan ginen bizitzera,Zegama urruti geratzen baitzitzaidan.Ibilbideari dagokionez, Aragoiko pro-bintzira, Hueska aldera, Soriara,Nafarrora, Errioxara, Arabara, Gipuzkoaedota Bizkaira joaten nintzen. Lesakaraasko joan izan nintzen bobinak erama-tera. Frantzira ere joaten nintzen prefa-brikatutako materiala eramatera.Hendaian izugarrizko estazio handiadago eta askotan joan ohi ginen zamabagoietara eramatera. Enpresa oso sendoa zen, beti izatengenuen lana, egunik hutsegin gabe. Juntaerrektoran ere egon nintzen eta igandetanhara joan behar. Astea eta asteburuakamioiari lotuta nengoen, etxekoekin eznintzen ia egoten eta azkenik dena saldueta etxean geratu nintzen. 14 urtez aritunintzen txofer orotara.

Kamioiaren konponketak zuk egitenzenituen ezta?Kamioiaren mantenimentu dena nikeramaten nuen. Motorreko latigiloaketa injektoreak aldatu, bonbari begiratu,frenuak tentsatu... ahal nituen gauzadenak konpontzen nizkion. Kamioiariegunero begiratu behar zaio, gora behe-ra asko izaten baititu kamioiak.Lehenengo MAN bat eduki nuen, bolan-te mekanikoa zuen, oso gogorra eta

maniobrak zirela eta, iluntzerako besoe-tako minez bukatzen nuen. Ondoren, lauejetako Barreiros bat erosi nuen. Garaihartako kamioiak eta automobilak gogo-rrak ziren, ez ziren erosoak.

Zeintzuk ziren errepideko arriskuak?Tudela aldean, pipar eta tomate garaie-an, jendea mandoen gainean joaten zenlanera bide bazterretatik. Gauez joatenziren, eguna argitzerako, eta izugarrizkoarriskua zen kamioilariontzat. Asko etaasko lo joaten ziren mando gainean etazoritxarrez hildakoak ere bat bainogehiago izan ziren. Altsasuan berriz, ahuntzak errepideetanibiltzen ziren eta begiak argi ibili beharre-an izaten ginen.Era berean, errepideak oso txarrak ziren,zulo galantak zeuden eta denontzatkaltegarriak ziren. Aldapak ere handiakziren eta frenuekin kontu handiz ibilibeharra izaten genuen. Garai hartakoaldapik arriskutsuenak Azpirozen zeu-den eta gainera errepidea oso estua zen.Bestalde, Antzuolako bidean dagoenDeskargan ere sustoak pasatakoa naizfrenuak zirela eta. Frenu elektrikoek sal-batzen gintuzten, baina hauek erebazuten akats bat, bide luzean emandajoanez gero, berotu egiten ziren etalarrialdiak pasatzen genituen.

“ TUDELA ALDEAN, PIPAR ETA TOMATE GARAIEAN, JENDEA MANDOEN GAINEAN JOATEN ZEN

LANERA EGUNA ARGITZERAKO ETA IZUGARRIZKOARRISKUA ZEN KAMIOILARIONTZAT. ”

JOSE MARIZABALETA

BERASATEGI1935-02-17

110



Noiz hasi zinen txofer?27 urterekin hasi nintzen lanbide hone-tan. Txofer izan aurretik papeleran ibilinintzen lanean, 14 urtetarako papelerannenbilen eta guztira 9 urte igaro nituen.Aipatu behar, Aizkorriko errefugioakonpontzen izan ginela lau lagun,papeleratik pioi bidalita. Hilabete pasa-tu genuen errefugioa konpontzen.Soldaduzka ere egin nuen, handik eto-rritakoan baserrian egin nuen lan eta 27urterekin txofer hasi nintzen jubilatuarte, 64 urterarte, hain zuzen.

Nolakoa izan zen zure garraiolari hasiera?Jose Lartxaun eta biok kamio bat hartugenuen eta geure kontura ibili ginen.Madrilera joaten ginen gehienbat. Biurte egin genituen elkarrekin eta ondo-ren Pedro Berasategi izan zen nire baz-kidea. Lau urte egin genituen elkarrekineta gero Muebles Xey-rentzat lan eginnuen hamar urtez. Ibilbide finkoa nuen,Zumaiatik Sevillara joaten nintzen.Sevillara ibili nintzen denboran buelta-koan letxuga edo platanoa ekartzennuen. Askotan bi gau segidan lo egingabe egiten nituen, Coca-cola eta kafeaedaten nituen logurea kentzeko.

Zenbat kilometro egiten zenituen?Espaini denean ibilitakoa naiz eta egunere kilometro asko egiten ditut nireautomobilean Euskal Herritik kanpora.Nik kalkulatu ditut, kamioi eta automo-bilarekin egin ditudan kilometroak guz-tira 4 miloi izango direla.

Zein kamioi eduki zenituen?Pegaso 165 batekin hasi ginen gu,bolantea eskubian zuena. Bi urtePegaso 165 batekin eta beste lau urtebeste Pegaso 165 batekin egin geni-tuen. Kamioi hauek indar gutxi etafrenu txarrak zituzten. Aldapak, prime-ran igo eta jaisten genituen. Gero, 11urtez direkzio bikoitza eta lau eje zituen

kamioiarekin ibili nintzen. Kamioi horriguztira 1.100.000 km eragin nion;600.000 km hiru ejerekin ibili nintzeneta beste 500.000 lau ejerekin.Ondoren, bi urtez Volvoa eduki nuen.Kamioi onena bera izan zen.

Inoiz lagunarekin bidaiatzen al zenuenbakarrik hasi zinenean?Ama eta aita askotan etorri izan zirennirekin kamioiean. Oso gustora joatenziren Sevilla aldera. Behin, Burgos bainolehenago dagoen Brujula herrian, izu-garrizko elurrak zeuden, metro erdiingurukoak, eta lau egun pasa beharizan genituen kamioiean lo eginez amaeta biok. Monasterio de Rodillan baz-kaldu eta afaltzen genuen. Azkenerako,ama aspertu egin zen eta talgoan itzuli

“ KAMIOILARI ON BATEK ALKOHOL GUTXI EDAN, ABIADURA EGOKIAN IBILI ETA

KAMIOIA GUTXITAN GERATU BEHAR DU. ”

“AMA ETA AITA ASKOTAN ETORRIIZAN ZIREN NIREKIN KAMIOIEAN”

zen etxera.Nolako errepideak zeuden?Errepide txarrak zeuden garai hartan,batxe ugari eta zubietan gurutzatzekobeti gelditu egin behar.

Kamioia afizio edo ofizio?Kamioia afizioa izan dut betidanik,dudarik gabe. Txofertzea beti atseginizan dut eta egun ere gozatu egiten dutbolantean.

Kamioilariok beti izan duzue erretzaile-aren fama.Bai, ni ere erretzaile handia izan nin-tzen. Egunean lau bat puru erretzennituen. Neri erretzeak mesede egitenzidan, benetan. Entretenigarria izatenzen eta logurea kentzen zidan. Honezgain, kontzentratzeko ere balio zuen.

Zeintzuk dira txofer on batek edukibehar dituen ezaugarriak?Kamioilari on batek alkohol gutxi edan,

JOSE URBIZU

ARIZTIMUÑO1927-12-19

abiadura egokian ibili eta kamioia gutxitan geratu behar du. Kamioia sarrigeratuz gero denbora galdu egiten da.Txofer on batek gauza bat pentsatubehar du beti: beste kamioi eta automobiletako gidarien egingo dutenjokaera bai bidegurutzetan, bai bihur-gunetan eta bai edozein motatako egoeretan. Beti besteetaz arduratubehar da, nahiz eta norbera ondo joanerrepidean, besteren bat gaizki etorriliteke eta ondorioz istripua sortu.

Sakrifizio handiko bizimodua al dakamioilariarena?Noski baietz, oso bizimodu gogorra da.Kamioilaria afizioz edo obligazioz hasiden lan honetan da oinarririk sendoena.Zorionez niri oso ondo joan zait nirelanbidean eta ez naiz batere damutzen.Azpimarratu behar, sakrifiziorik handie-na familiagatik pasatzen nuela. Asteanzehar etxean lo egiten banuen, iluntze-rako ohera joaten nintzen nekatutanengoelako eta goizean umeak lo zeu-dela berriz martxa. Asteburuetan, larun-batetan lana egiten nuen eta igandetanberriz, eguerdi ondoan bidaiera atera-tzen nintzen. Honen ondorioz, umeakhazten ez nituen ezagutu.

Anekdotaren bat.Anekdota ugari ditut nik. Ni Urtainboxeolariaren zalea izan naiz eta edozeregiten nuen hura goraipatzeko. Behin,Madrilen jokatzen zuen Urtainek, etaPalacio de Deportesen aurrean utzinuen kamioia txatarraz kargatuta. Hirulagun ginen, aita, Ormaiztegiko gizonbat eta ni. Azkenean guardiek kamioiakendu eragin ziguten. Beste batetan,Urtainek Bartzelonan boxeatzen zuen.Brujulako gainean nengoen, eta bertakotabernako nagusiari irratia eskatu nion,Urtainen anaia nintzela eta irratia nahinuela boxeoa entzuteko. Irratia lortunuen eta entzundako dena tabernakoeiazaltzen nien. Zerbitzariak galdetuzidan ea nolatan ez nintzen Bartzelo-nara joan eta anaiarekin haserre nen-goela erantzun nion, altxatzeko harriaprestatzen niola eta hortik haserretuginela. Handik egun batzutara lagunbatek esan zidan, hurrena joaten nin-tzenerako 150 kiloko zaku bat prestatuzutela tabernan nik altxa nezan.Beste behin, Burgosko sarreran afaltzenari ginen Pedro Txanton eta biok.Txofer batek esan zuen, kamioi batekerrepidea gurutzatu zuela gidaririkgabe. Kanpora irten eta gure kamioiazela konturatu ginen. Aparkatuta zegoela, atzetik beste kamioi batek jozuen, errepidea gurutzatu, makalzuhaitzen artetik pasa eta sororainojoan zen. Zorte izugarria izan genuenezer puskatu ez zitzaionean.


111

BA AL ZENEKIEN?

- Gizakiek eta animaliek bizi ahal izatekobehar beharrezkoa dutela gatza hartzea?

- Eta gatza lortzeko bidea hasiera bate-an ur gazia urtuz egiten zela edota gatzmeategietatik ateraz?

- Eta ur gazia jatorrian, ur geza izatendela eta kanpora irten aurretik gatzadagoen beta edo eremu batetik pasadelako gazitu dela?

- Eta gatza urtzearen industriak gainbe-hera trenaren erabileraren ondoriozegin zuela, garraiatutakoa merkeagoazelako urtuta lortutakoa baino?

- Eta Zegaman ere iturri gazia bada-goela Goialdeko Gesala izenekotokian?

- Eta gesala hitzak “gatza” esan nahiduela?

- Eta egungo zegamarrok Iruetxetabezala ezagutzen dugun tokiak jatorriz“Gesalbizkar” izena duela?

- Eta Latxane erreka, iturri horretakourak nahastean gazi bihurtzen dela?

- Eta Latxane baserriko Joxe Urreagakoraindik ere gogoan duela, gatza garai

hartan oso garestia zelako, beren aiton-amonei entzun ohi ziela iturri horretatikhartzen zutela ura ogia egiteko?

- Eta, Arakamaeneko Jose Alustizakere gogoan duela, herritar batzuk ber-tako ura etxera eraman eta lurrinduondoren gatza lortzen zutela, txerriagazteko edo gaztari gatza emateko?

EDURNE ALBIZU

Kale Nagusia, 48 Bajo IDIAZABAL- 943 180 008 - 670 588 472

¡GABONAK ONDO

PASA ETA

URTE BERRI ON!

Avda. Juan Antonio Zunzunegui, 5 bajo BILBAO • 944 276 295

ERAIKUNTZAKConstrucciones

PEDRO IPARRAGUIRRE, S.L

Joxe Alustizaeta JoxeUrreagaGesalbizkarkoiturri gaziarenondoan

MOBILIARIO KLINIKOAK:

OHE ETA SILOI ELEKTRIKOAK ETA

GAIXOAK BEHAR DITUEN ERA

GUZTIETAKO MATERIALAK.

¡ZORIONAK ETA

URTE BERRI ON!

112


“ ZEGAMAN ERE EGITEN ZENFERIA, HILAREN AZKENEKO

ASTELEHENEAN EGITEN ZEN,BEHIAK, ASTOAK, TXERRIAK...DENETARIK EGOTEN ZEN. ”

BARTOLO ARRIZABALAGAGORROTXATEGI

“ HAMALAU URTE BETE NITUENEAN PAPELERAN LAN

EGITEKO DEITU ZIDATEN. ORDUNTXEERREPUBLIKA EZARRI ZEN ETA

ORDURARTEKO 12 ORDUKO LANORDUA, 8 ORDUKOA IZATERA

PASATU ZEN. ”

LUZIO ARIZKORRETAOLARAN

Non eta noiz jaio zineten? Zenbat seni-de zineten?

Bartolo.- Zegamako Mazkiaran-Goenabaserrian jaio nintzen 1.919ko abuztua-ren 24an, San Bartolome egunean hainzuzen. Guztira zazpi senide ginen, lauanai eta hiru arreba, ni azken aurrekoanintzen.

Luzio.- Ni Zegamako Barrenalde auzo-an jaio nintzen, Gosategi-Goena base-rrian, 1.918ko abenduaren 1ean.Bederatzi senide izatera ailegatu ginen,baina zoritxarrez nire aurrekoa etaondorengoa hil egin ziren gaixotasunbatek jota. Sei anai eta hiru arrebaginen.

Zegamaren itxura. Nola gogoratzenduzue gerra aurreko Zegama 1.930inguru horretan?

Bartolo.- Zegama oso ezberdina zengaur egunetik. Etxe gutxiago zeuden

herrian baino jende gehiago bizi zenbaserrietan. 1.600etik gorako biztanle-ria zegoen, gaur egun aldiz 1.300 ingu-ru bizi gara. Eskolara gutxi joan ginen,baserrian lana baldin bazegoen bertangeratzen ginen. Zegamako eskolan 88 mutil ibili izan ginen maixu bakarra-rekin, don Julian Aseginolazarekin.

Bestalde, gerratean ere parte hartugenuen, 18 urterekin eraman gintuzteneta 25 urterarte bertan egon ginen.Pena izugarria hartzen dut gazte den-borako urterik onenak gerratean pasanituela gogoratzean. Zentzugabekeriaizan zen, anaiak anaiaren kontra tiroa,aitak semearen kontra tiroa... tabernarajoan eta denak haserre.

Luzio.- Garai hartan jendeak gehiagoelkar hartzen zuen, laguntasun gehiagozegoen, bai konfidantza gehiago ere. Eskolari dagokionez, galerazita

geneukan euskaraz hitzegitea. Maixuakeuskaraz hitzegiten entzuten bagintuen,atsedenaldiko garaian makilarekin jotzen gintuen behatz puntetan. Guremaixua Don Julian izan zen. Errespetohandia sartu zigun, zuzen asko ibiltzenginen haren ondoan. Garai hartakoumeak 6 urterekin hasten ziren eskolan,orduan umea ugaria baitzen, ez gaurbezala. Eskolan berogailurik ez zegoeneta berotzeko saltoka ibiltzen ginen.

Mutikoak ginela, 11-12 urte baino lehe-nago, Goiena bidean dagoen zelai bate-tan baloiakin jostatzen ginen JoxeZuloagakoa, Joxe Apaztegi, MiguelKarnizeroa, Luis, Nikasio eta ni.Urtsuaran barrutian, Juan AntonioEzpaleok zituen behiak ikusi, bueltatxobat eman eta behera jaisten ginen.Astelehen goizetan leher eginda egotennintzen, aste guztian lanean bainogehiago nekatuta.

2003

113

Gerratean izugarri sufritu genuen.Bartoloren antzera, 18 urterekin eramanninduten ni ere.

Garai hartako ohiturak: Ihauteriak,Santa Ageda, Arantzazuko peregrina-zioa, Gabon eskea, San Juan Sua...

Bartolo.- Ihauteriei dagokionez, hiru-lau jai aurretik hasten ziren ospakizu-nak. Orduan mutikoak mozorroekin jaz-ten ziren. Ihauteriak festa handiak ziren.Eskean ibiltzen ginen soinujoleekinbatetik bestera. Adarra ere jotzengenuen jendeari aditzera emateko non-dik nora gindoazen. Ihauterietako aste-lehenean Segurara joaten ginen ihaute-riak ospatzera.

Santa Agedan ere eskean ateratzenginen. Behin batetan, auzo lanean ariginen gure etxetik gorako errekan etaeskean joatea erabaki genuen Ibuzte-tako asto belarri okerra hartuta, FerminLarrea koplero genuelarik. Toki Txokon,sarreran behetik gora igo zen astoa,eskilaratan gora. Taberna Berrin, sukal-deraino sartu zen astoa, Anastasik musueman nahi zion eta..

Gerra zibila amaitu zenean aurpegiaestaltzera galerazi zuten, festa gehienakgalerazi zituztelarik.

Arantzazuko peregrinazioa, PizkundePazkotik 40 egunetara ospatzen zen,gaur egun bezala. Bazkal ondoren,14:30etan, irtetzen zen herriko plazatikgora oinez. Hurrengo egunean, astele-henean, Arantzazuko Sindikan, baba-rrunak urdaiarekin ematen zutenZegamako udaletxeak ordainduta.

“GARAI HARTAN ONTZI BATETIKJATEN GENUEN FAMILIKO DENAK.”(BARTOLO)

Jendearen ogibideak, bizimodua...Komertzioa, zerbitzuak, ura, argia,garraioa, elikadura...

Bartolo.- Jendea baserriko lanetatikbizi zen. Orduan familiak ugariak ziren,10–12 lagunez osatutakoak. Nik argirikgabe ezagutu nuen nire etxea.Petroleozko argia erabiltzen zen gureetxean. Neguko iluntzetan, gure bizila-gunekin, txandan elkartzen ginen batabestearen etxean tertulia egiteko, kan-dila mahaiaren erdi erdian ipiniz. Geroraargindarra sortu zen, nik 7 edo 8 urteizango nituen ordurako. Etxean argin-darra izateko kontratua egin beharrazegoen eta bi bonbilen kontratua egitenbazen, hirugarren bonbila bat jarrizgero ez zen pizten.

Luzio.- Ni 11 urtetarako aitarekin nen-bilen lanean harriak puskatzen.Gogoratzen naiz Otzaurten, JoxepaJoakina amonak kafesnea ematen zida-la sutondoan. Jende gehiena baserritikbizi zen baina papeleran ere bazegoenlana. Hamalau urte bete nitueneanpapeleran lan egiteko deitu zidaten.Orduntxe Errepublika ezarri zen etaordurarteko 12 orduko lanordua, 8ordukoa izatera pasatu zen.

Goseterik ezagutu al zenuen?

Luzio.- Ordurako lurra lantzen bagene-kien eta hortik ateratzen genuen beha-rrezkoena. Okerrena zen inpuestoakzeudela eta etxean lortzen genuen jene-roaren zati handi bat entregatu beharrazegoela. Etxea arakatu egiten zuten etaikusitako dena eramaten zuten.

Behin, fabrikatik etorri nintzenean, aitakgaztinariko oilategia tapatzeko esanzidan. 400 litroko barrika eraman nuen,barruan sartu, teilakin tapatu eta itxitautzi nuen. Aita eta lau semeak bizkarreaneraman genituen babarrunak barrikabete-bete egin arte.

Bartolo.- Garai hartan deklaratu beha-rra zegoen zenbat lursail landatzen zen.Hortik ateratzen zuten zenbat babarrun,

Luzio eta Bartolo adiskideak

koena. Ogia baserrian bertan egindakoaeta haragia berriz, gutxi jaten zen.Gosaltzeko, taloa eta esnea izaten zen.Bazkaltzeko, babarruna, azarekin etaurdai pusketatxo batekin. Afaltzekopatata egosiak edo porru zopa. Ondorengaztina erreak edo egosiak, taloa etaesnea ere bai. San Bartolometan janaugariagoa zen. Gure etxera gonbidatuaketortzen ziren, osaba izebak. Bazkarianoilo salda jaten genuen eta postrean arrozesnea. Osabak amari esaten zionaparteko arrozesnea egiten zuela.

Bartolo.- Garai hartan ontzi batetikjaten genuen familiko denak. Hau delaeta, azkar jan behar izaten genuen, bes-tela goseak geratzen ginen. Haragigutxi jaten zen orduan, baina etxebakoitzean bi txerri ez ziren faltako.Gure etxean oilasko gehienak Ordizikoferian saltzen ziren prezio ona egitenzutela eta.

gari eta arto geneuzkan entregatubeharrean zerga gisara. Urtero aleezberdina landatzen zen: batetan baba-rruna, hurrengoan garia eta hurrenaartoa. Estraperloan ere ibili ohi zen jendea.Arabara joaten ziren gauetan astoekinbaserriko jeneroa hartuta han trukeanegiteko.

“ORDURAKO LURRA LANTZENBAGENEKIEN ETA HORTIK ATE-RATZEN GENUEN BEHARREZKOE-NA. OKERRENA ZEN INPUESTOAKZEUDELA ETA ETXEAN LORTZENGENUEN JENEROAREN ZATIHANDI BAT ENTREGATU BEHARRAZEGOELA” (LUZIO)

“ETXEAN ERE URIK EZ GENUEN NIJAIO NINTZENEAN. NIK 6 URTENITUELA, AUZOKO BI-HIRU FAMI-LIK JARRI GENUEN URA, ZULAMUÑOTIK DATORREN ERREKATIKHARTUTA” (LUZIO)

“IHAUTERIEI DAGOKIONEZ,HIRU-LAU JAI AURRETIK HASTENZIREN OSPAKIZUNAK. ORDUANMUTIKOAK MOZORROEKIN JAZ-TEN ZIREN” (BARTOLO)

Dendei dagokionez, Gerrikoene, InazioPolonie, Perfektane, Jose Gregoriondenda, Konfiteriko denda, Garakoan,Ezpaleon... denda ugari zeuden garaihartan.

Etxean ere urik ez genuen ni jaio nin-tzenean. Nik 6 urte nituela, auzoko bi-hiru familik jarri genuen ura, ZulaMuñotik datorren errekatik hartuta.

Tabernak berriz, Rubionen, Garakon,Ostatua, Anastasi Taberna-Berri,Olaberriko panaderia... Olaberriko pana-derira atzeko atetik sartzen ginenarrantxoa egitera mutikoak ginela, ezginelako atrebitzen sarrerako atetiksartzen. Larrekon, Intxaustin, Arre-txen... taberna gehienetan sartzenginen. Urzulaitan ere taberna zegoen,bai Otzaurten ere.

Elikadurari dagokionez, lapikoko askojaten zen, babarruna eta urdaia zen ohi-

Zegama Urtekaria

114


Bartolo.- Jai arratsaldean, bezperatan,mezetara joaten ginen. Behin,Azkonietako, Beruntze Txikiko etaMazkiarango mutikoak bezperata joanginen eta gero hanka egin genuen kal-barioei itxaron gabe. Txoriapi bila ibiliginen. Etxean galderak egin eta gezu-rretan harrapatu gintuzten.

Zein gogoramen dakarkizue Zirkuloak?Luzio.- Komediak egoten zirenZirkuloan, noizean behin egoten zirenhorrelako antzerkiak.Behin batetan komerianteak etorri zirenkalera, haiek ikusi eta afaltzera joanginen emaztea eta lagun batzuk.Emazteari dirua eman nion loterikozenbakia erosteko. Zenbaki hori ez zi-tzaiola gustatzen eta aldatu egin zuen.Kasualitatez lehenengo hartu zuen zen-bakian tokatu zen premioa. Bartolo.- Plazan ere egon ohi zirenkomerianteak, titiriteroak... Herriz herriibiltzen ziren, zirkoaren modura.Niretzat komedia politena “tonto malapata” zen.

Non eta nola elkartzen zineten garaiartako gazteak?Luzio.- Ahal genuen lekuan elkartzenginen. Esan behar da, gaur egun bainogehiago hartzen genuela elkar gazteok,konfidantza gehiago zegoen gure artean,oso ondo konpontzen ginen elkarrekin. Bartolo.- Neska laguntzen ere lan askoizaten genuen. Gehienak baserritarrakziren eta bide txarrak zeuden gainera.Gustora asko joaten ginen neskalaguntzera!

Ehizean ibiltzen al zineten?Bartolo.- Aizkorri inguruan ibili izannaiz ehizean. Ehiztaria nintzen bainaaskotan baserrian lan asko izatengenuen eta ehizerako denbora gutxi.Udazkenean gaztainak, garoa... jasobeharra izaten genuen eta gainerabehien lanak egin behar.Gerra ondoren eskupetak kendu eginzituzten baina geroxeago berriz buelta-tu zituzten. Badut pasadizo bat kontatzeko ehizkontuan. Behin batetan, Iturburuko bianai, Damian eta Santiago etorri zirenniregana. Damianek erbi txakur bat eka-rri zuen Nafarrotik eta hura probatubehar genuen. Meza entzun eta Anatxealdera joan ginen erbia ehizatzekoasmotan. Behera begira geundela erbiaeta txakurra nire atzetik pasatu ziren.Azkenean bi erbi botatzeko zortea izangenuen.

“GEHIEN BILTZEN ZUEN JENDEA,URTZELAIETAKO ERROMERIA IZATENZEN. HAMABOSTEAN BEHIN IZATENZEN ERROMERI HAU.” (BARTOLO)

“GERRA IRITSI ZENEAN MUSIKABANDA AMAITU EGIN ZEN, ERDIAKGERRARA JOAN BAITZIREN. HONENONDORIOZ KUADRILAK FESTAKANTOLATZEN HASI ZIREN.”(BARTOLO)

“SAN BARTOLOMETAN GOIZEKOORDU BATETARAKO ETXERA ITZUL-TZEN GINEN. SU ARTIFIZIALAK BETI-DANIK EZAGUTU DITUGU.” (LUZIO)

Juan MariOrmazabal,Bartolo eta LuzioZegamako kaleanaurtengo SanBartolome jaietan

Igandetako erromeriak.

Luzio.- Hamabostean behin kaleanbanda egoten zen eta kalean ez zegoe-netan Urtzelaietan izaten zen erromeria.Jende izugarri etortzen zen Zegamaaldera. Inguruko herrietatik bizikletatanetortzen ziren Zegamara. Gogoratzennaiz 100 bizikleta egoten zirela aparka-tuta.

Bartolo.- Gehien biltzen zuen jendea,Urtzelaietako erromeria izaten zen.Hamabostean behin izaten zen errome-ri hau. Guk ere sarritan egiten genuendantza erromerietan. Gogoratzen naiznola behin, neska batekin nenbileladantzan, mareatu egin zitzaidala besoetan. Atzera eta atzera egiten hasizen eta juxtu-juxtu heldu nion lurreraerori baino lehen.

Behin baino gehiagotan, Goienalde-koak, belarrak zirela eta, kalera festaraezin etorrita geratu ziren. Gazteek gura-soek esandakoa egiten zuten ixilik,errespeto handia zegoen orduan.

Gerra iritsi zenean musika banda amai-tu egin zen, erdiak gerrara joan baitzi-ren. Honen ondorioz kuadrilak festakantolatzen hasi ziren.

“ARANTZAZUKO PEREGRINAZIOA,BAZKAL ONDOREN, 14:30ETAN,IRTETZEN ZEN HERRIKO PLAZATIKGORA OINEZ. HURRENGO EGUNE-AN, ASTELEHENEAN, ARANTZA-ZUKO SINDIKAN, BABARRUNAKURDAIAREKIN EMATEN ZUTENZEGAMAKO UDALETXEAK ORDAIN-DUTA.” (BARTOLO)

Gabonetan eskean irtetzeko ohituragutxi zegoen. Mutikotan atera ohiginen baino gure auzoan bakarrik, kale-ra ez ginen jaisten.

San Juan sua ere egiten zen.

Luzio.- Ihauterietan Soka dantza dan-tzatzen zuten, Konfiteriko Klaudiok,Antonio tuertoak... Behin, ihauterietan,Otzaurtetik Altsasura doan bidean aur-kitzen den Zumitz-Urkuiluko zentralaegiten ari ziren langile denek, alkando-rak eta prakak josi zituzten, denak ber-din jantzita atera ziren. Karro bat ereprestatu zuten eta arratsalde guztiandantzan ibili ziren Zegamako plazan.

Ihauterietan Joanito Goiena, Jose MariUrbizu eta hirurok herri guztia pasagenuen eskean eta iluntzean Joanitorietxera joaten lagundu genion.

San Juanetan oraingo moduan ospa-tzen zen festa.

San Bartolomeak nola izaten ziren?Luzio.- Festak “serio” joaten ziren.Goizeko ordu batetarako etxera itzul-tzen ginen. Orduan ez zen egiten gau-pasarik. Zezenak, su artifizialak... izatenziren. Su artifizialak betidanik ezagutuditugu. Kalean bertan botatzen zituztenegun jakinetan.

Aste Santua nola ospatzen zen?Luzio.- Aste Santuan “mucho cuidau”,“alerta” ibili behar zen. Mezetara txin-txo joan beharra zegoen.


115

XXX

“ARRATSALDEAN BIRIGARROETANARITU GINEN. BERRIZ ETXERABUELTATU ETA GERO URTSUA-RANA JOAN GINEN MENDIZ NES-KATAN EGITERA. AFALDU ETADANTZAN IBILI GINEN NESKABATZUEKIN. GAUEAN BERANDU,26 LAGUN BUELTATU GINENLASTO ARGITAN MENDIZ ZEGA-MARA. ANAIA BIDEAN AURKITUNUEN, LARTXAUN INGURUAN,NIRE BILA OMEN ZIHOAN.ETXERA ETORRI, BEHIEI JATENEMAN ETA OHIA BEROTU GABEGAROTARA JOAN BEHARRA IZANNUEN.” (BARTOLO) “GARAI HARTAN GEHIEN IRA-

BAZTEN ZEN FABRIKA INDARZEN.” (BARTOLO)

“LAU IBILGAILU ZEUDEN ZEGA-MAN: AITAMARRENEN, MEDI-KUAK, DON EUJENIOK... MOTO-RRA, BERRIZ, JOXE MUGARZA,“JOXE MEKANIKOA” DEITZENGENIONAK ZUEN.” (BARTOLO)

Bartolo.- Aldaketa nabarmenena astebu-ruetan jende gutxi ibiltzen dela da. Garaibatetan jende izugarri ibiltzen zen kalealdean, batez ere gazte jendea.

Non egin zenuten lana?

Luzio.- Gerra aurretik papeleran eginnuen lana, 14 urtetatik 18 urte bitarte-ra. Gerra ondoren berriz, kamioiarekinhasi nintzen txofertzan. Aita txoferraizan zen eta neuk ere kamioia jarri izannahi nuen.

Bartolo.- Baserrian nahiko lan izatengenuen eta geroxeago aroztegian hasinintzen. Aroztegi hau frontoian ezke-rraldean aurkitzen zen. Handik elektro-kimikara pasatu nintzen lanera.

Geroxeago, Anatxeko goi hartan gen-biltzala Santiago eta biok, txakurrakzaunkan zenbiltzan Atxatxen etaorduan konturatu ginen erbi txakurraaltan zegoela. Bestalde, egun horretanere zapelatxari tiro bat bota genion etagugandik bi metrotara lehertu zen bala.Ondoren Iturbietara joan ginen. Geroherrira jeitsi ginen eta Anduetzako soro-etan erbia aurkitu zuen berriz gure txa-kurrak, baina ez genuen botatzerik izan.Ondoren Txanberoene alderdian aurkitugenuen erbi arrastoa, baina zoritxarrezgu behetik gora gindoazela, bi gizonez-ko zetozten beheruntz guk ateratakoerbiarekin eta beste erbi bat eskuarteanzutela.

Bidea noiz asfaltatu zen gogoratzenzarete?

Bartolo.- Ni militarizatuta egon nin-tzen soldadu joan baino lehen eta goi-zeko 4etarako lanera joaten nintzen.Ordurako bide txarrean barrena joatennintzen bizikletaz. Izugarrizko zuloaketa harri handiak zeuden bidean. Behin,Zubi-Berrin zuzenean aurrera joan nin-tzen, min hartu nuelarik. Nik 18 urteegin nituen garaian harria botatzen hasiziren bidean.

Luzio.- Nik harri jotzen egin nuen lanagaztetan aitarekin batera. Bidea asfal-tatzeari dagokionez, 1.960 urte ingu-ruan egin zuten.

Lehenengo irratia, lehen telebista, lehenibilgailua... gogoratzen al dituzue?

Bartolo.- Lehen telebista Don Eujeniokeduki zuen. Nik 10 bat urte izangonituen ordurako. Gero segituan zabalduzen etxe guztietara.

Lau ibilgailu zeuden Zegaman: Aita-marrenen, Medikuak, Don Eujeniok...Motorra, berriz, Joxe Mugarza, “JoxeMekanikoa” deitzen genionak zuen.

Luzio.- Lehendabiziko irratia JoseGoienak eduki zuen, 1.925 inguruan.Irratia edukitzea izugarrizko luxua zen.Telefonoa berriz, Elizondon ezagutunuen lehenengoa, telefono publikoazen, herrian bakarra zegoen.

Bartolo beresendiarekin

Ondoren Izarrara igo eta etxera joannintzen bazkaltzera. Arratsaldean biri-garroetan aritu ginen. Berriz etxerabueltatu eta gero Urtsuarana joan ginenmendiz neskatan egitera. Afaldu etadantzan ibili ginen neska batzuekin.Gauean berandu, 26 lagun bueltatuginen lasto argitan mendiz Zegamara.Anaia bidean aurkitu nuen, Lartxauninguruan, nire bila omen zihoan. Etxeraetorri, behiei jaten eman eta ohia bero-tu gabe garotara joan beharra izannuen.

Zer aldatu da Zegaman zure lehenoroitzapenetik gaur egunera?

Luzio.- Dena aldatu da goitik behera,bai jendea, bai herria, bizimodua...

Garai hartan papelerak zer suposatuzuen Zegamarako?

Luzio.- Papelerak izugarri suposatzenzuen herriarentzat. Lanpostu ugarisortu zituen eta hark defendatu zuenZegama. Han lana egin eta handik irtenondoren jendeak baserrian lana egitekoaukera zuen. Bertatik bertara oinez joanzitekeen lanera, ibilgailu beharrik gabe.

Bartolo.- Papelerak gauza txar bat zeu-kan, jornal baxua ematen zutela.Langileetaz aprobetxatu egin ziren. Jendeasko Legazpira joaten zen lanera lan osa-garri baten bila. Garai hartan gehien ira-bazten zen fabrika Indar zen.

“BETIDANIK EZAGUTU DUGUBEASAIN-ORDIZIA AUTOBUSA.ASTEAZKENETAN JENDE IZUGARRIJOATEN ZEN ORDIZIKO FERIRAAUTOBUSEAN, AUTOBUSAREN GAI-NALDEAN ZINTZILIK ERE JOAN OHIZEN JENDEA AUTOBUS BARRUANEZ ZEGOELAKO TOKIRIK.” (LUZIO)

Luxio bere lagunekin

116


Mª JOSE ARAKAMA

Autobusak Beasain-Ordizia noiz hasiziren?

Luzio.- Betidanik ezagutu duguBeasain-Ordizia autobusa. Gu eskolanhasterako bazebiltzan autobusak.Constantino ibiltzen zen txofer. Egu-nean bi buelta egiten zituen Beasain etaOrdizira. Goizean joan eta eguerdianetorri, arratsaldean berriz joan eta ilun-tzean bueltatu. Jende ugarik erabiltzenzuen autobusa. Asteazkenetan jendeizugarri joaten zen Ordiziko ferira auto-busean, autobusaren gainaldean zintzi-lik ere joan ohi zen jendea autobusbarruan ez zegoelako tokirik.

urte omen ditu, beste harek gehiago...eta orain begira niri, larogeita lau urtebeteak ditut!

eta harrezgero beti elkarrekin ibili izangara. Hamalau urtez ibili gara elkarrekinegunero-egunero. Astean zehar paseoakegiten genituen eta igandetan berrizeguerdiko 12:00etako meza entzunondoren Jubilatu Elkartera joan, 21 lagunelkartu izan ginen. Aizkorpen basoerdibat edan, eta iluntzan afaltzera. Zeraina,Mutilora, Aztirira... joaten ginen afaltzera.

Bartolo belarretan bere lagunekin

“ORDUAN DIRURIK EZ ZEGOENETA TRUKEA ERABILTZEN ZEN.ZEGAMAKO FERIA ARRATSALDEZIZATEN ZEN. GU, MUTIKOAK,ESKOLATIK ATERATAKOAN JOATENGINEN FERIA IKUSTERA, ARRA-TSALDEKO HIRU T´ERDIETANHAIN ZUZEN.” (LUZIO)

“GURE AMAK DOZENA BATARRAUTZA EDO BI HARTU ETAORDIZIKO FERIRA JOATEN ZEN.BUELTAKOAN GURETZAT ZERBAITEKARTZEN ZUEN. ORDUANDIRURIK EZ ZEGOEN ETA TRUKEAERABILTZEN ZEN.” (LUZIO)

“BAI, ESKOLATIK HASITA GARALAGUNAK. ASTEAN ZEHAR,ARRATSALDETAN, BUELTATXO BATEMATERA JOATEN GINEN.LARUNBATETAN PELOTA PARTI-DUAK IKUSTEN GENITUEN NIREETXEAN SAGARDO BOTILA BATEDANEZ.” (BARTOLO)

“JENDEA BIZIKLETAZ ETORTZENZEN INGURUKO HERRIETATIKZEGAMARA.” (LUZIO)

Ordiziko feria betidanik ezagutu alduzue? Jende asko joaten al zen? saltzera edo ikustera?

Bartolo.- Bai, betidanik ezagutu duguOrdiziko feria. Feri honek izugarrizkofama zuen. Garai hartako emakumeakdozena bat arrautza buru gainean har-tuta joaten ziren ferira. Han saldu etatrukean mantala edo beste zerbait eka-rriko zuten.

Zegaman ere egiten zen feria, hilaren azkeneko astelehenean egiten zen, behiak,astoak, txerriak... denetarik egoten zen.

Luzio.- Gure amak dozena bat arrau-tza edo bi hartu eta Ordizira joaten zen.Bueltakoan guretzat zerbait ekartzenzuen. Orduan dirurik ez zegoen eta tru-kea erabiltzen zen. Etxeko jeneroa era-man eta han beste zerbaitekin trukeegiten zen.

Zegamako feria arratsaldez izaten zen.Gu, mutikoak, eskolatik ateratakoanjoaten ginen feria ikustera, arratsaldekohiru t´erdietan hain zuzen. Gogoratzennaiz, ferian, gizonezkoen adinagatikaritzen ginela hizketan: hark hirurogei

Zegama betidanik juerga, festa, algara-leku paregabea da. Zuen gazte denbo-ran ere bai? Zergatik dela uste duzue?

Bartolo.- Musika bandak eta erromeriekinguratzen zuen jendea gure herrira.Zegamako bandak premio bat ere aterazuen Donostian. Zegama urruti geratzenzen baina hala ere jende izugarri etortzenzen. Herriarentzat gastua suposatzenzuen banda jartzea, baino benetan mere-zi zuen.

Luzio.- Jendea bizikletaz etortzen zeninguruko herrietatik gustora asko.

Nola ikusten duzute biharko Zegama?Non egingo zenituzte ahaleginak?

Bartolo.- Gaur egun Zegama asko ari dahanditzen, etxeak geroz eta gehiago aridira eraikitzen eta hori pozgarria da. Ondoprestatzen ari den herria da. Intxaustikopabiloietan esperantza jarrita dut, Zegamageroz eta hobetoago doa.

Luzio.- Intxaustiko pabilioietan lanasortzen bada gauza ona izango da herria-rentzat. Oso leku onean daude kokatuaketa zorte piska batekin denak beteko dira.Etxeak ere ugaritzen ari dira Zegaman,hori seinale ona da. Bestalde, aurtenezkon urtea dela esan dezakegu, bikoteasko animatu dira ezkontzeko eta hone-kin batera Zegamako biztanleria gehituegingo da.

Noiztik zarete lagunak?

Luzio.- Txiki-txikitatik gara lagunak, 6-7urtetatik. Alargunduta geratu ginen biok

Bartolo.- Bai, eskolatik hasita gara lagu-nak. Astean zehar, arratsaldetan, buelta-txo bat ematera joaten ginen. Larunbate-tan pelota partiduak ikusten genituennire etxean sagardo botila bat edanez.Jaietan berriz, 12:00etako mezetara joa-ten ginen. Handik Jubilatu Elkartera joandenbora pasa eta bazkal aurretik basoer-di bat edo beste hartu etxera bidean.Iluntzetan afari pasara egin eta berrizbuelta etxera.

Egun Luzio Zegaman eta BartoloSeguran. Elkartutakoan kontu askoizango dituzue elkarri kontatzeko?

Luzio.- Bai, guk kontu asko esatendiogu elkarri. Nik Zegamako berri denakematen dizkiot Bartolori. Jainkoarieskerrak ondo konpontzen gara orainarte Bartolo ta biok.

Bartolo.- Denetarik hitzegiten dugu,gazte denborako kontuak, gaur egungokontuak...

Luzio eta Bartolo bi gizon eta izenbereziak. Egun zenbat daude Zegamanzuen izenekin?

Bartolo.- San Bartolometan jaio nintzela-ko jarri zidaten Bartolo izena. Garai bate-tan 5 pertsonek zuten izen hori, bat gai-nera San Bartolome egunean jaiotakoa,Benito karnizeroren osaba. Ni baino hiruurte zaharragoa zen eta txapela kendu etabeti agurtzen zidan San Bartolome egu-nean. Egun izen hori dutenik ez dagoZegaman. Gaur egun izen arraroak entzu-ten ditugu.

Luzio.- Nire aitapuntakoak bere amazenaren izena nahi izan zuen errespetatu,Anjela zen bera, eta niri Anjel jartzea nahizuten. Azkenean ordea, Luzio jartzea era-baki zuten. Luzio izenekoak 7 inguruizango ginen Zegaman garai batetan.


117

XXX

GABON ETA URTE BERRI GOZO

1. Makailoa oliotan egin (70ºtan 5 minutu)

2. Makailuari azala kendu eta lamina-tan moztua

3. Kokotxa eta ganbak zartagiandoratu

4. Binagreta kazo txiki batean berotu

5. Letxuga ezberdinak oliba olioz busti

PLATERA NOLA PRESENTATU

1. 10 zmko aro bat ezarri plater erdianeta bertan letxuga ezberdinak jarri.

2. Makailu zatiak, ganbak eta koko-txak letxuga gainean jarri.

3. Tomate binagreta epela makailuaribota.

4. Aroa kendu eta platera modenaozpinaz eta azenario oiloz adornatu.

MAKAILU ENTSALADA KOKOTXA

ETA GANBEKIN

JUANITO RUBIO

6 LAGUNENTZAT

ARROTZ ESNEA, ESNEGAIN IGOA ETA

NESKAFEREKIN

BEGOÑA ETXEZARRETA

6 LAGUNENTZAT

OSAGAIAK

PRESTAKETA

6 makailu solomo (gatza kenduta)

24 kokotxa

24 ganba

Letxuga, lolloa, eskarola

eta”roble”letxuga

Binagreta: Oliba olioa, sagardo

ozpiña, tipolina, dado txikitan

ebakitako tomatea, pipar gorri

eta berdea.

Esnea su txikian egoten jarri kanela

adarrarekin eta limoi azalarekin.

Irakiten hastera doanean,arroza

nahastu, eta ia egosita dagoenean

azukarra botako zaio lehenik eta

bukaeran esnegain likido pittin bat

gustua emateko eta hozten utziko

dugu. Mahaira ateratzeko 6 ontzitan

jarri eta gainean igotako esnegaina

jarriko diogu eta esnegainaren

gainean neskafe hauts pittin

bat botako dugu.

OSAGAIAK

PRESTAKETA

• 1 litro esne

• 1/2 esnegain likidoa

• 75 gr arroz

• 100 gr azukar

• Kanela adar bat

• Limoi azal bat

• Esnegaina igota

• Neskafe pittin bat

Lehenik, usoak lumatu ondoren, ondo

garbitu behar dira eta hari batekin lotu

eta gainetik gatza eman.

Kazuela batean, oliba olioa bota, eta

bertan tipula, errezil sagarrak, azena-

rio eta baratzuria egiten jarri behar

dira, eta usoak ere barazkiekin batera

sartuko ditugu kazuelan barazkiak

gorritu artean.

Barazkiak gorritu edota egiten dire-

nean, usoak kanpora atera eta, baraz-

kiekin saltsa egin behar da, hau da,

ardo beltza bota, (baso erdi bat edo)

eta nahi izanez gero irin pittin bat

(ez da beharrezkoa) eta saltsa iraki-

ten hasten denean, berriro usoak

saltsatan sartuko ditugu eta poliki-

poliki egosten edukiko ditugu bigun-

du artean. Usoak, bigundu ahala,

lapikotik atera eta aparte gordetzen

dira (uso guztiak desberdin biguntzen

baitira) eta uso guztiak bigunduta-

koan, saltsa txinoan pasa eta azken

irakinaldia emango diogu usoak

bertan sartuta.

USOAK SALTSAN

ANTTONI ARRONDO

6 LAGUNENTZAT

OSAGAIAK

PRESTAKETA

• 6 uso

• 6 tipula

• 2 errezil sagar

• 4 azenario

• Baratzuri buru bat

• Oliba olioa

• Gatza

ZEZILIONEA JATETXEA (OLABERRIA)

ZORIONAK ETA URTE BERRI ON!

118


1. ARGAZKIA

1960 urte inguruko argazki honetanlehen planoan Ibarretako Joxe MigelArakama Etxeberria udal langileaikusten dugu kalea garbitzen.Atzealdean frontoia bere aurreko“platano” zuhaitzekin. Argazkian,zubia egungoa baino estuagoa zelasomatzen da.

2. ARGAZKIA

1967 urteko argazkia da. Lehen pla-noan Mazkiaran baserriko ateaurreanJosefina Artola eta bere alaba Itziarazaltzen dira. Atzealdean, egunberurbanizatu berri den Olarangoauzoa eraikitzeko lur mugimenduenlan hasi berriak.

3. ARGAZKIA

Gutxienez orain dela 50 urtekoargazkia dugu el iza atzealdekoargazki gau. Bertan ezkerraldeanikusi daiteke egun estal ita doanOlaran errekatxoa eta ondoan bidea.Halaber, Elizondo etxearen ondoandagoen eraikina, garai bateko hilte-gia zen, eta egun ez dagoenElizondo etxeari erantsitako eranski-na ere ikus dezakezu. Noski, errepi-dea ere oraindik eraiki gabe dago,baratzak baitaude eremu horretan.Egungo egoeratatik aldaketa nabar-menak beraz.

4. ARGAZKIA

1973 urteko aragazkia dugu aurre-koa. El iza atzealdetik ateratakoargazki honek Ostatu eta Sakris-taueneko etxearen zati bat jasotzenditu. Ikus daitezke halaber garaikoibilgailuak (Seat 1500, Seat 1400,Renaut 4F, 2 cv eta Seat 1800 elizaondoan)

5. ARGAZKIA

1973 urteko argazki honetanPapelera ondoko Oria ibaiko presaikusi daiteke. Halaber, atzealdean,eskuinean garai bateko Elektroki-mikak enpresa ere soma daiteke.

ATZOKO ZEGAMA

1

2

3

45


119

6. ARGAZKIA

Orain dela 50 urte inguruko argazkiadugu. Bertan ikusi daiteke egungoAseginolaza Anaien etorbidea,Berasategi-Zurutuza sendiaren, hilberria den Kandida Gorrotxategireneraikinak eta oraindik Galdos-Larreaeta Garmendia-Ariztimuño sendiareneraikina eraiki gabe.

7. ARGAZKIA

“Caja de Ahorros de Guipuzcoa”-nZegamako sukurtsalean, MariaAngeles Larrea tokatu zaion telebistajasotzen 1973 urtean Manuel UrbizuAlkatea eta Jesus Zurutuza sukur-tsaleko burua.

8. ARGAZKIA

1940 hamarkadako argazkia. Anttiguenebaserrian garia biltzen inguruko baserrita-rrak.

Eserita:1. Ezezaguna 2. Pako Murgiondo 3. Bernardo Azurmendi

Zutik (ezker-eskubi): 1. Xixili Larrea 2. Doroteo Mujika3. Matias Arrieta 4. Ezezaguna5. Justina Murgiondo 6. Trini Mujika

Atzekoa:1. Ezezaguna

9. ARGAZKIA

1940 hamarkadako argazkia. Anttiguenebaserrian auzolanean egin ondoren atse-dena hartzen gazte taldea.

Aurreko fila: 1. Xixili Larrea2. Ez da ikusten 3. Pako Murgiondo 4. Francisca Gorrotxategi 5. Tomas Telleria6. Jabier Gorrotxategi

Atzekoak: 1. Kristobal Arrieta 2. Ezezaguna 3. Pilar Arrieta 4. Matias Arrieta 5. Trini Mujika 6. Bernardo Azurmendi 7. Justina Murgiondo 8. Ez da ikusten

6

8

7

9

Kartazal eta paperezko boltsak

GARAJEAK SALGAI OLARAN ETA TXARAPEN

SAIATUETXEGINTZA,

AZPEITIAInformazio gehiagorako dei telefono hauetara: 943 815 064 / 943 814 961

ZEGAMA • 943 801 291 e-maila: [email protected]

Zorionak eta

Zorionak eta

Urte Berri On

Intxausti eremua 14 G-H pabilioak • ZEGAMA 943 801 066 / 939 483 253

Zorionak eta Urte Berri On!

Zorionak eta Urte Berri On!

OGI NATURALA ETA ERREPOSTERIA

ZEGAMAOKINDEGIA

2004 urte zoriontsua opa dizuegu

INGENIARITZA ETA ARKITEKTURA

Zuatzu Kalea, 2 - Igeldo Edifizioa 1go Oina - 10 eta 11. Lokalak •20018 DONOSTIATfnoa.: 943 316 655 Faxa: 943 316 273 e-maila: [email protected]

¡Gabonak ondo eta

Urte Berri On!

ERAIKUNTZA ETA URBANIZAZIOAK

EZKERRA ETXEGINTZA, S.L.

Garmendi Kalea, 8 - Behea • AZPEITIA - 943 150 926

Urte Berri On!

zegama urtekaria · 2015. 7. 16. · martin berasategi larrea 2003-02-28 pedro guridi munduate...

Documents