Jesus Maria Goñi:“hay que aplicar lo aprendido al contexto real”

Yolanda Arrietak: “idazteko grina eta irakurzaletasunaiturburu bereko iturriak dira”

Mikel Peruarenak: “idazlearen ofizioari mistizismo handiegia ematen zaio”

Aurkibidea Aurkezpena 50 + 13 Aurkezpena

50 + 1

4 Hezkuntza

Jesus Maria Goñi:

“hay que aplicar lo aprendido al

contexto real”

7 Lingua Navarrorum

Yolanda Arrietak:

“idazteko grina eta irakurzaleta-

suna iturburu bereko iturriak dira”

10 Mikel Peruarenak:

“idazlearen ofizioari mistizismo

handiegia ematen zaio”

13 Muga GuztienGainetik

Zainab Chghaich:

“no me costó adaptarme”

15 LEIHO TXIKITIK

Taller de Revistade Padres deIkastola

Erredakzioa:

Mikel Asiain

Mikel Belasko

Teresa Videgáin

Elisa Calvet

Anuska Del Brío

Rosa Pagola

Diseinua eta Maketazioa:

Javier Unzué

(Horixe Diseño)

Imprimaketa:

Huarte Gráfica

DL/LG NA 1905-2010

22 Gure Ikastola

22 konfiantzaren pedagogia

25 Hazi Hezi

26 Fermín Erbiti:

La realidad de un sueño

40 En marcha

47 Klariona eta Arbela

48 Hoy conocemos a...

49 Para hacer con nuestros hijos

49 Liburuak

50 Errezetak

50 Diskoak

Atarrabiako Kultur Zerbitzuaren dirulaguntzaz egindako aldizkaria

SERVICIO DE CULTURAKULTURA ZERBITZUA

AYUNTAMIENTO DE VILLAVAATARRABIAKO UDALA

3

Sabias palabras las que hace ya treinta y cinco años nos cantaba Miguel Ríos entonando aquello de que “los viejos rockeros nunca mueren”, pues vivo ejemplo de ello lo constituyen los Rolling Stones, quienes tras más de cincuen-ta años siguen todavía bregando encima de los escenarios. Y por ello podemos seguir escuchando a Mick Jagger aquello de “time waits for no one, and it won´t wait for you” –el tiempo no espera a nadie y tampoco te esperará a ti-.El paso del tiempo es, efectivamente, inexorable. Los días caen uno tras otro, y no hay vuelta atrás. Y estamos a punto de cerrar el 2015 cuando parece que era ayer que en esta misma sección escribíamos que estaba a punto de comenzar. Y que con él llega-ría el cincuenta aniversario de nuestra ikastola.Hemos vivido, por tanto, un año histórico. Irrepetible. Y lo hemos celebrado rememorando el camino vivido junto con todos aquellos protagonistas que, de una manera u otra, quisieron y pudieron hacerlo. Durante la primera parte del año, aquí, en casa, en Paz de Ziganda. Y en la segunda compartiéndolo con el resto de las ikastolas que conforman la Federación de Navarra, a través de los eventos organizados por la misma, haciendo de ese cin-cuentenario un motivo de celebración conjunta para todas ellas.Pero no vale, no debiera valer, el que los actos –charlas, conciertos, encuen-tros…- se limitasen a un año, a un aniversario. Que la actividad cultural gene-rada concluyera el 31 de diciembre.Un colectivo como el que conforma nuestra ikastola –en este momento ocho-cientas familias, mil doscientos alumnos, cien trabajadores- debe de ser capaz de movilizar a todos sus componentes –pasados y actuales- para que cada uno de ellos aporte a la comunidad aquellas inquietudes y capacidades que lleva en su interior: la escritura, la pintura, la música….Y así tras el cincuenta aniversario vendría el cincuenta y uno. Y el dos… y no habría diferencia entre un año y otro. El cincuenta tan sólo habría sido el pisto-letazo de salida de una explosión de actividades generada por el colectivo. Hay ya algunos grupos de cooperativistas que están trabajando por ello –Hazi Hezi, Jira Bira…-, pero está claro que son minoritarios, y que el resto no se implica. No obstante, después apelamos a la cacareada participación en las encuestas que se realizan a las familias.Sirvan estas líneas para lanzar un reto al colectivo. Para el 51.¿Seremos capaces de recoger el guante?

4

Tras escuchar la charla que Jesús María Goñi ofreció en el Palacio del Condestable el pasado noviembre dentro

de las actividades organizadas por la Federación Navarra de Ikastolas con motivo del 50 aniversario, tuvimos

la ocasión de comentar con él algunos de los aspectos sobre los que había versado la misma: la innovación

en el mundo de las ikastolas, y su plasmación a través del proyecto BLOK. El entrevistado es profesor de la

Universidad del País Vasco, y acumula una muy dilatada experiencia en el mundo de la educación.

JESUS MARIA GOÑI: “hay que aplicar lo aprendido al contexto real”

hezkuntza

¿De dónde viene el nombre de BLOK , el nombre del proyecto?BLOK es una manera abreviada de indicar Bateratze Lanak- Oinarrizko Konpetentziak, es una manera adecua-da de denominar a nuestro proyecto porque, además de resumir bien lo que se pretende, su nombre recuerda a BLOG que es hoy en día una pala-bra muy conocida. Asociar a lo que conocemos facilita la memorización. La innovación es una actitud que nos debe llevar a cuidar todos los detalles incluidos los títulos, logotipos, etc. Hoy en día la comunicación de las ideas y proyectos es fundamental para su diseminación social.

¿Y qué es lo que se pretende con este proyecto?Dicho muy brevemente: introducir en el curriculum las Competencias Básicas (Oinarrizko Konpetentziak) y hacerlo de manera que sea asumible por las ikastolas que deseen sumarse al proyec-to con un coste en esfuerzo razonable.

¿Qué son y de dónde vienen las denominadas competencias básicas?Su origen está en una recomendación de la Comisión Europea del año 2006 en la que se proponía una lista de competencias como base para el apren-dizaje a lo largo de toda la vida. Esta recomendación ha sido recogida tanto por los decretos de curriculum estata-les como forales, y en este momento forma parte del decreto que regula el curriculum en la Comunidad Foral de Navarra.

De acuerdo, ¿pero cuáles son y qué se quiere decir cuando se habla de competencia en el curriculum?A la lista de competencias que hizo la Comisión Europea se le han ido hacien-do algunos cambios según se han modi-ficado las leyes (LOE y LOMCE) y han aparecido nuevas aportaciones, como la propuesta de competencias del Euskal Curriculum. Podemos decir que, con

ligeros matices, estas competencias son las siguientes: ompetencia lingüística; competencia matemática; competen-cia científico tecnológica; competencia digital; competencia social y ciudada-na; competencia artística; competencia para aprender a aprender; competencia para la iniciativa y el “emprendizaje”. Con relación a la segunda parte de la pregunta decir que dicho de manera sencilla la competencia es la capacidad de aplicar lo que se sabe en los contex-tos apropiados. Es decir, que además de saber hay que aprender a usar ese saber allí donde sea necesario.

¿A qué se debe en su opinión que la Comisión Europea haya hecho esta propuesta? Porque si no estoy mal informado es la primera que hace en el ámbito educativo…Bueno, no creo que pueda decirse que es la primera, ya que a nivel europeo se han ido desarrollando, sobre todo después de la cumbre de Lisboa del

año 2000, distintas iniciativas tanto en el ámbito de la formación profesional como en el nivel universitario, en este último apartado la más conocida es el denominado “plan Bolonia”. Pero sí es cierto que es la primera propuesta que afecta directamente a lo que denomina-mos Enseñanza Básica Obligatoria, en nuestro contexto educativo: Infantil, Primaria y Secundaria Obligatoria. Con relación a los motivos, la respues-ta a dar es algo más complicada porque estamos interpretando intenciones y eso siempre tiene sus riesgos.De todas maneras, mi opinión es que desde la cumbre de Lisboa del año 2000 se va extendiendo la idea de que Europa está perdiendo competitividad a nivel mundial y que es necesario reformar la educación para no seguir perdiendo posiciones en esta cuestión. Aparecen en el ámbito educativo ideas como la empleabilidad, la nueva eco-nomía unida a las tecnologías de la información, el “emprendizaje” unido a la creación de autoempleo, etc. Es decir, que se manifiesta un malestar en los círculos económicos (OCDE, Banco Mundial, FMI, …) acerca del tipo de enseñanza y, como consecuencia, del conocimiento que la escuela promueve en Europa. Se le acusa a la escuela, como institución, de no preparar para el trabajo a las nuevas generaciones teniendo en cuenta las nuevas con-diciones creadas por la globalización económica.

¿Quiere esto decir que la ense-ñanza escolar tiene que estar supeditada a las necesidades del mercado laboral? ¿No es esto una manera un tanto sesgada de organizar la educación?Me ha preguntado por las intenciones de los que impulsaron la propuesta y mi respuesta ha ido en ese sentido. Mi valoración, si es lo que quiere saber, es algo diferente. En mi opinión la escuela debe preparar para la vida, y aun siendo el trabajo una parte sustan-cial de la misma, no es la única, por supuesto. Cuando decimos preparar para la vida, no nos referimos a algo

abstracto o retórico sino que lo concre-tamos en los contextos en los que las personas vivimos. Así podemos hablar de un primer contexto familiar- perso-nal que con la edad tiende a disociarse, de un contexto social, de un contexto profesional y de un contexto académi-co, por lo menos durante el tiempo en que las personas estudian. En nuestra opinión hay que educar para que las personas puedan desarrollarse adecua-damente en todos estos ámbitos. Lo que sucede es que venimos de una tradición que, en lo que se refiere al curriculum escolar, ha priorizado lo académico dejando de lado el resto de partes de la vida. Por lo tanto conviene escuchar lo que nos dicen los agentes económicos para despertar del sueño en el que se concibe la educación como algo que se queda en el interior de la escuela. Conviene escuchar lo que al principio parece rechinar en algunos oídos porque algo de razón tienen los que dicen que la escuela en estos momentos es más parte del problema que de la solución a las crisis sociales y económicas que tenemos que enfrentar.

¿Y qué es lo que proponen ustedes para hacer frente a esta situación? ¿Qué tipo de acciones desarrollan a través de BLOK? Nuestra propuesta consiste en modi-ficar progresivamente el curriculum escolar introduciendo en el mismo una serie de proyectos con la intención de trabajar las competencias, es decir que se aprenda a aplicar lo aprendi-do a situaciones y problemas reales y complejos. Más concretamente BLOK propone la realización de dos proyec-tos cada año en el que el alumnado pone en práctica los recursos de los que disponen para resolver situaciones complejas.

Repite varias veces la expre-sión “situación compleja”, ¿Por qué lo hace? y ¿Qué quiere decir?Es una cuestión de la máxima impor-tancia, porque en la escuela, hasta el momento actual, ha prevalecido el valor de la laboriosidad en lo que se

5

hezkuntza

refiere a la pre-paración para el trabajo. Se con-sideran tareas difíciles aque-llas que exigen mucho tiempo y esfuerzo promo-viendo la capaci-dad para trabajar

durante períodos largos con un nivel de atención alto. El problema reside en que ese tipo de tareas, sobe todo en el mundo laboral, están siendo des-plazadas rápidamente por el avance de la tecnología que expulsa del mundo productivo este tipo de labores en lo que se refiere a la aportación de las personas. Además estos cambios en las formas productivas, que empeza-ron en el mundo de la industria, ya se han apoderado totalmente de la producción agrícola y avanzan a gran velocidad en el mundo de los servicios. El trabajo que previsiblemente queda-

rá se sitúa en un nivel de complejidad superior ya que es un tipo de labor que las máquinas no pueden hacer. Lo razonable parece preparar a los jóvenes para hacer frente a los problemas, lo cual implica enseñarles a enfrentarse a la complejidad y resolver las dificulta-des que ésta entraña.

¿Desde cuándo llevan desarro-llando este proyecto y qué nos puede decir del camino recorri-do? La Federación Navarra de Ikastolas, con la que colaboro, puso en marcha una experiencia piloto en el curso 2009-10, es decir hace 6 años. El inicio fue muy modesto pero poco a poco ha ido a más.Con relación al camino recorrido hay que decir que como todo proceso tie-nen sus luces y sombras y hemos tenido que modificar sobre la marcha bastantes de nuestra previsiones ini-ciales; pero creo poder afirmar que en

su conjunto la experiencia está resul-tando exitosa y que la mejor prueba de ello es la satisfacción que muestran los docentes y el alumnado implicado. Por otra parte hemos recibido, en estos años, algunos reconocimientos por parte de la administración navarra que en el año 2013 consideró, en opinión del Consejo Escolar de la Comunidad Foral, que ésta era la experiencia edu-cativa más valiosa a la hora de represen-tar a Navarra en la reunión estatal de Consejos Escolares. Por otra parte, hace un mes aproximadamente que hemos conseguido ser aprobados como líderes de un proyecto Erasmus + de la Unión Europea que en colaboración con otras entidades europeas de Inglaterra, Bélgica, Romania y Finlandia vamos a trabajar en los próximos dos años intercambiando experiencias y apren-diendo mutuamente con la intención de mejorar nuestros propios proyectos y extender este tipo de aproximación a la renovación del curriculum escolar.

6

hezkuntza

7

lingua navarrorum

“Argiaren alaba” lanarekin jaso

du 2015eko Euskadi Literatura

saria, haur eta gazteei zuzendu-

tako atalean.

Irakasle ikasketez gain, Antzerki-

koak eta Kultur eta Gizarte Antro-

pologiakoak ere egin ditu”

Yolanda Arrietak: “idazteko grina eta irakurzaletasunaiturburu bereko iturriak dira”

Yolanda, noiz eta zergatik hasi zinen idaztenIdazten-idazten, bost urterekin, zor-tzirehun biztanleko herri txiki bateko eskola txikian. Denok ginen euskal-dunak baina eskolan gaztelaniaz egin behar zen. Gaztelaniaz ikasi nuen, bada, idazten eta irakurtzen. Gero, hemezortzi urterekin, euskaraz treba-tzen hasi nintzen. Idazlan asko bidal-tzen zigutenez, “neure erara” idaz-ten hasi nintzen, ez aspertzeko: egun bat deskribatzen, nire gurasoen etxeko sukaldetik ikusten nuena kontatzen… Halako gauza. Harrez gero, ez naiz gelditu.

Denetatik idatzi duzu, baina berezi-ki ume eta gazteentzat. Erosoago sentitzen al zara mundu horre-tan?Iritziak iritzi, urteak betetzea pago-txa ere bada, zeure barruan gordetzen zoazelako izan zinen haurra, neska-toa, nerabea, gaztea, emakume gaztea, emakume heldua… Idaztea eskutitzak idaztea bezala da. Batzuetan Yolanda “txikiak” idazten die lagun txikiei, besteetan Yolanda “nerabe” edo “gaz-teak”. Tarteka, Yolanda “helduak”… Helduon aldean, umeek daukatena zera da: egiatasuna, jolasteko erraztasuna, behin eta berriro ekiteko nagitasunik eza. Beraiekin nire ni “txikia” piztu eta jolasean hasten da, beraietako bat banintz bezala. Gazteekin neure alde-rik inkonformistena eta iheslariena jorra dezaket. Guztia, doan.

Azken Euskadi Saria, hain zuzen ere, modalitate horretan jaso duzu “Argiaren alaba” lana-rengatik. Nola azalduko zenuke zure lana?Sariak Haur eta Gazte Literatura har-tzen du, osorik. Argiaren alaba gazte literatura zabal batean kokatuko nuke. 15 urtetik 100 urtera bitartekoan. Denboran txango egiteko gonbita da. Datuak jaso ahala, logika eta irudime-na lagun, berrehun eta hogeita bost urte atzera egin, eta neskato baten lekuan jartzea. Neskato horrek hama-zazpi urterekin liburu bat idatzi zuen euskaraz, hain justu, neskentzako esko-larik ez zegoen sasoian. Neskato hori

Bizenta Mogel Elgezabal da, “argia-ren alaba”. Liburuan, gaur egungo neska nerabe batek egingo du gidari lana, narratzaile gisa, izeko ikertzai-learen laguntzaz. Mirari da bere izena. Honenbestez, liburua “ohar-koaderno” antzeko bat da, iraganeko datuak ez ezik, XXI. mendeko Mirariren gora-beherak eta idatziak ere biltzen dituen ohar-koadernoa.

Irakurzaletasunaren bultzatzai-le amorratua izan zara beti, tailer askotan parte hartu duzulako…

Bai, niretzat, norbaitek idazten ditu liburuak beste norbaitentzat. Liburua bitarteko bat da kontuak esan eta kon-tuak jasotzeko. Esan nahi dut, liburua-ri heldu egin beharra dago, zerbait iza-tea nahi badugu. Berez-berez, liburua papera eta letrak baino ez da, guk geuk ematen diogu bizia. Eta ni hori trans-mititzen saiatzen naiz.

Idazteko grina eta irakurzaleta-suna bateraezinak al dira?Iturburu bereko iturriak dira: irakur-tzeak –eta bizitzeak– iturburua beteta

8

lingua navarrorum

mantentzen laguntzen dute, “ur” ida-tzia paperera hel dadin. Baina, neurri berean, idazteak berak ere elikatzen gaitu, hau da, idazteak ere laguntzen du iturburua betetzen, geure burua hobeto ezagutzen laguntzeaz gain, bes-teek nola idazten duten ikustera ere bultzatzen gaituelako.

Zein izan da zure ibilbidea idaz-le bezala? Eta horren barruan, zure bilakaera? Suposatzen bai-tugu idazle bat koskortzen dela ere, heldutasuna puntu batera ailegatzen dela… bizitzaren beste arlo batzuetan bezala…Ez dakit. Ni momentua bizitzen saia-tzen naiz, unekoari heldu eta aurre-ra egiten. Bilakaera pertsonala uneari lotua doa, eta horren emaitza da egiten dudana, idaztea barne. Denborarekin zer ikasi dudan? Barne ahotsari bel-durrik ez izaten. Lotsaren indar ezku-tua sormen-lan bihurtzen. Aholkuei beldurrik ez izaten. Kritikak arnas luzeagoz jasotzen… Teknika aldetik, trikimailuren bat edo beste… Hala ere, lan bat bukatzeaz batera, hor dago beti orri zuria deika: “eta orain, zer?”

Denboran zehar, zein izan dira zure iturriak?Unearen araberakoak, asmoei lotu-rikoak. Ahozkotasuna izan da nire habia, sehaska eta iturburua. Gero, idazle angloxajoiak, ipar aldekoak… etorri dira. Baina erabat mestizoa naiz. Eleberria nahiz saiakera irakur dezaket, haur poesia eta mikroipuinak, album

ilustratuak albora utzi gabe… Jateko orduan oso mizkina naiz baina irakur-tzeko orduan ez dut batere arazorik gauza berriak dastatzeko.

Uste al duzu sariek eta lehiake-tek idazteko kemena –sormena orokorrean- bultzatzen dutela?Opari gisa jasotzen ditut nik. Bultzadatxo bat dira, baina idazteko grinak, kemenak eta ohiturak gehiago

du egunerokotasun arruntako lanetik distiratik baino.

Nola ikusten duzu Euskal Literatura?Galdera handiegia da niretzat. Orokorregia, erantzuteko.

Bukatzeko, hemendik aurrera zer?Adi bizitzen jarraitu. Adi bizi bazara, beti izango duzulako zer kontatua…

lingua navarrorum

9

lingua navarrorum

Mikel Peruarenak: “idazlearen ofizioari mistizismo handiegia ematen zaio”

10

Lehendabiziko galdera derri-gorrezkoa da: zergatik uko egin zenion Euskadi Literatura Sariari? Arrazoiak eman nizkion epaimahaia-ri, gutun hura publiko egin behar izan dut azkenean, eta uste dut arra-zoiak esplikatu nituela han, baina, labur esateko, literatur lehiaketa edo sariketetan oso zaila da neurtzea lan bat edo bestea hobea den. Egia da, badaude liburu txarrak, film txarrak dauden bezala, baina horiek bazter batera utzita, eta adibidearekin segitu-ta, ia ezinezkoa da erabakitzea zein film den urteko onena. Azkenean, gustuak, zaletasunak, filiak eta fobiak sartzen

dira halako erabakietan, eta beharbada zure lanak irabaziko du, baina beste lan asko ez dira irabazle suertatuko txiripa kontu batengatik, zure estiloak erabaki behar duten horien gustuekin bat egi-ten ez duelako adibidez. Ni deseroso sentiarazten naute horrelako egoerek; jakitea beste idazle baten lana ahaztuta edo aipamenik gabe geldituko dela, zurea nabarmentzeko; eta alderantziz, zure lana bazterrean geldituko dela, beste batenak irabaz dezan. Ez zait sis-tema egokia iruditzen literaturarako, eta gutxiago gurea bezalako literatura minorizatu baterako. Sormena bultza-tzeko eta jendearengana iristeko beste bide batzuk behar ditugula iruditzen zait eta, gaur egun, literaturaren ingu-ruko politika instituzional ia guztiak horretan bukatzen dira, lehiaketetan eta sariketetan: urteko diru kopuru bat eman idazle bat edo biri, eta kito. Kultura politika motza iruditzen zait, oso ibilbide eskasa duena, eta apenas arrastorik uzten ez duena.

Hala eta guztiz ere, epaima-haiak goraipatu zuen zure lana eta urteko libururik onena beza-la aurkeztu zuen... Horretaz gain, 111 Akademia osatzen duten irakurleek ematen duten saria ere irabazi zenuen joan zen uda-berrian... Bai, eta alde batetik pozgarria da. Batez ere 111 Akademiaren sariak poztu nin-duen, ehun bat irakurlek eman zute-lako botoa eta, nolabait esateagatik, demokratikoagoa edo delako. Bestelako sari eta lehiaketetan, epaimahaia hiru-lau-bost lagunek osatzen dute norma-lean, eta askotan boto bakar batengatik erabakitzen dira halakoak. Horregatik,

poza eman zidan 111 Akademiako irakurleen aitortzak. Euskadi Sariaren aipamenak ere, ez dizuet ukatuko, zirrara bat eragin zidan; sekula ez nuen imajinatuko horrelako ezer gertatuko zitzaidanik, eremu horretatik guztiz kanpo ikusten dut neure burua. Baina halakoek egoa puzten dute, eta iru-ditzen zait jakin behar dugula gauzak bere neurrira ekartzen. "Su zelaiak" liburuak, beharbada, oso ezagunak edo ia ahaztuak genituen gai batzuk ekarri ditu, estilo eta hizkuntza berezi edo ezohiko batez, eta irudi-tzen zait berrikuntza horiek estimatu dituela, hein batean, irakurleak. Hori esanda, kritikak ere egin dizkidatela esan behar dut, eta beti dagoela zer hobetua eta findua. Idazleak bakarrik egiten du lan, eta askotan ez daki berak egindako lan horrek zer harre-ra daukan, nolako oihartzuna eragin duen, zalantza putzu batean igeri ibil-tzen da askotan... Horregatik, pozgarria da atzera erreakzio batzuk jasotzea, eta ni, sariak sari edo ez sari, gustura nago jaso ditudan oihartzunekin.

Dena den, ez duzu uste sariek, lehiaketek... hein batean behin-tzat sormena bultzatzen dutela?Beharbada beste gauza batzuk bai, baina sormena... ez zait iruditzen. Lehiaketetara eta halakoetara, norma-lean, dagoeneko sortzen ari direnak aurkezten dira. Ez zait iruditzen sor-tzaile berriak sortzeko balio dutenik (beste kontu bat da gazteen artean; hor beharbada bai, lehiaketek bete dezake-te funtzio bat, jende gaztea idaztera animatzeko). Bestalde, sormen lanak zabaltzeko ere eragin eskasa dute litera-tur lehiaketa gehienek; horietan irabaz-

lingua navarrorum

1978an jaio zen, Ereñotzun, Hernani eta Arano arteko auzo txiki batean. Kazetaritza ikasketak hasi zituen EHUn, baina erdizka utzi zituen, lanean hasteko. Gerora, ikastera itzuli zen, eta Aplikazio Informatikoen Garapenerako teknikaria da, dauzkan tituluen arabera. Baina, izatez, gutxi jardun du horretan, eta kazetari gisa ari da lanean orain, Berria egunka-rian. Bi poema liburu eta bi nobela argitaratu ditu 2003az geroztik.Bere “Su zelaiak” lana aukeratuta izan ondoren, Euskadi Literatura Sariari uko egin zion.

11

ten duten lan gehienak ez dira irakur-leengana iristen. Badira izen pixka bat dutenak, Euskadi Sariak adibidez, baina horiek neurrigabeko erreakzio bat eragiten dute askotan: liburu bakar bat saritzen dutenez, horren zabalpena ikaragarri lagun dezakete, baina zabal-pen eskasa da, nolabait, beste sormen lanei eta literatur sorkuntzari oroko-rrean ez dielako batere eragiten. Liburu bakar bat sustatzen dute, ez literatur sistema edo sormena. Honekin guztiarekin ez dut esan nahi literatur lehiaketak eta sariak ez direla behar, esan nahi dudana da pentsa-tu beharko genukeela zertarako eta zeinentzako antolatu behar ditugu horrelakoak. Gaur, irudipena daukat imitazioz eta asko pentsatu gabe anto-latzen ditugula halakoak, besteek egi-ten dituztelako egiten ditugula guk ere. Galdera, gainera, beste era bate-ra planteatuko nuke nik: kontua ez da lehiaketek sormena laguntzen ote duten, baizik eta gure gizarte honek (instituzioek, enpresek, gizarte mugi-menduek...) zer egiten duen sormena sustatzeko eta kulturaren gaineko eza-gupena eta interesa zabaltzeko. Eta gal-dera modu horretan planteatuko bage-nu, nago erantzuna penagarria izango litzatekeela.

Zerk bultzatu zintuen gai horretara?Milaka liburu daude, eta bizitza labu-rra da guztiak irakurtzeko. Bestalde, iruditzen zait idazleek badutela bere burua errepikatzeko joera. Horregatik, irakurlearentzat hain ezagunak izan-go ez diren gaiak bilatzea gustatzen zait, sikiera zerbait ezberdina ematen saiatzeko. 1914ko gerra ez da batere ezaguna gure artean gaur egun, nahiz eta euskal herritarrak ere han izan ziren, eta gure herriaren parte batean sekulako eragina izan zuen. Ipar Euskal Herriaren oraingo ezaugarri asko orduan finkatu zirela uste dut. Eta, gainera, gaiak berak fikziorako auke-ra eta baliabide asko ematen dituela iruditzen zitzaidan. Horiek izan dira arrazoiak, laburtuta.

Kazetari, idazle... Nola defi-nituko zenuke zure burua? Edo non sentitzen zara erosoago: artikulu eta erreportajeak egiten, edo eleberri bat prestatzen? Lan bakoitzak baditu bere alde onak eta txarrak, edo pozgarriak eta asper-garriak. Nire kasuan, uste dut bi lanek elkar osatzen dutela, nahiz eta berez ez duten lotura estua ere; kazetariak gal-derak erantzun behar dituela iruditzen zait, eta idazleak, egin. Baina batean landutakoek besterako balio didate, eta alderantziz, batez ere estiloari eta ofi-zioari dagokionez. Eta nola definituko nukeen neure burua? Ba ez dakit... Begira, kazetaritza ikasketak ez nituen bukatu, baina horretan ari naiz lanean, eta sekula ez dut neure burua idazle gisa ikusi, baina lau liburu argitara-tuak ditut... Batzuetan gure erabakien kontra mugitzen gaitu bizitzak, eta espero ez genuen lekuetara eramaten gaitu.

Idazle izaten ere, bidean ikas-ten da? Badago idazle eskola bat... Baina ez dakit... Iruditzen zait idazlearen ofi-zioari mistizismo handiegia ematen zaiola. Begira, hor daude artistak, arte eder eta ofizio eskola eta unibertsita-teetan. Artistak eskolatik sor balitezke, idazleak ere sortu ahalko dira, ez? Baina hemen ez dago ikasketa arauturik, eta inguruotako idazle gehienak (mun-dukoak ere, esango nuke) autodidaktak dira. Tira, izango da idazletza ez dela

oso ofizio produktiboa sistema honen-tzat, itxura denez... Kontua, beharbada, ez da eginez ikasten ote den, baizik eta eginez ikastea beste aukerarik ez dago-ela praktikan.

Zein alde daude zure lehenen-go eleberri Ez obeditu inori eta honen artean? Ez dut asko pentsatu horretan, baina tira, gaiak eta garaiak guztiz diferen-teak dira, estilo narratiboa ere bai, ahotsak, hizkuntza, egitura... Uste dut ez dutela zerikusi handirik, baina agian badirela lotura azpikoago ba-tzuk... Akaso kritikariei utzi beharko diegu konparazio lan hori. Batzuetan kanpotik errazago ikusten dira horre-lako kontuak.

Aipatuko al zenuke idazleren bat? Zergatik? Aipatzen hasiz gero, zerrenda luzea egin beharko nuke, eta kasik nahiago dut ez hasi. Gainera, konturatzen ari naiz bizitzako etapa bakoitzean idazle ezberdinek eragin didatela zirrara; ale-gia, zaletasunak ere boladaka dihoazki-dala, eta beharbada garai bakoitzerako idazle ezberdinak aipatuko nituzke-ela, eta ez nukeela asmatuko bakoit-zak nigan izan duen garrantzia seguru esaten.

Zer ari zara irakurtzen une honetan? Rafael Chirbesen Crematorio eta Maj Sjöwall eta Per Wahlöören nobela beltz pare bat bukatu berri ditut, eta Stefan Zweigen Carta de una desconocida leit-zen ari naiz oraintxe. Bartzelonan egon nintzen duela gutxi, eta Cop de CUP ere gaueko mahaian daukat.

Eta bukatzeko, baduzu lan berriren bat esku artean?Esku artera iritsi aurretik buruan era-biltzen ditut asmoak. Beraz, oraingoz eskuetan ez, baina burutazioetan bai, badauzkat pare bat kontu. Horrelakoei buruz hitz egitea ez zait gehiegi gus-tatzen, ordea, gero beharbada hutsean geratzen dira eta. Orain lurra lugorrian egoten den bezala nago, deskantsuan, aurrerago beste zerbait ereiteko.

lingua navarrorum

12

muga guztien gainetik

Zainab Chghaich: “no me costó adaptarme”

Llegó hace ya más de quince años desde su Marruecos natal, y confiesa que no le costó mucho tiempo adaptar-se ya que siempre contó con el apoyo de los amigos que aquí encontró. Así lo manifiesta en la breve entrevista que mantuvimos con ella.Echa de menos el mar, y transmite sus tradiciones, su cultura y su idioma a sus hijos.No ha dudado, pese a ello, en que se eduquen en Paz de Ziganda.

13

muga guztien gainetik

Para comenzar la entrevis-ta… quizás debieras presentar-te: nombre y apellidos, familia, estudios, trabajo…Me llamo Zainab Chghaich y estoy casada con un navarro. Tengo una hija de tres años y medio, y un bebe de apenas veinte días. En estos momentos no trabajo fuera de casa y me dedico al cuidado del mis hijos.

Sitúanos sobre el mapa de Marruecos, tu ciudad natal… y háblanos, aunque sea de forma general, sobre tu país: población, idiomas, ciudades más importan-tes, forma de vida…Mi ciudad natal es Larache, que está situada en el norte de Marruecos, a una hora aproximadamente de Tánger y a media hora de Asilah. Es una bonita ciudad pesquera que cuenta con algo más de cien mil habitantes. Es muy famosa por su buen pescado y por su gastronomía en general, además de por las ruinas romanas de Lixus y por su balcón al océano Atlántico, un paseo marítimo que bordea la ciudad.El idioma oficial del país es el árabe, aunque en mi ciudad muchos mayores hablan español puesto que fue colonia española hasta no hace mucho tiempo. Los jóvenes también hablan un poco de francés.Las ciudades más importantes son Marrakech, Fez, Casablanca, y la capi-tal Rabat, por no mencionar varias más.

Vives en Villava… ¿desde cuán-do? ¿cómo es que una joven marroquí como tú acaba en Villava? Nos gustaría saber en

qué momento dejas tu país y decides emigrar. ¿Qué te impulsa a ello?Vivo en Atarrabia desde el 2003, pre-cisamente desde el año en que conocí a mi marido, aunque yo llevaba vivien-do en Pamplona desde 1999.Que ¿por qué vine? Pues principal-mente para ayudar a mi familia. A su vez unos familiares me ayudaron a mí a empezar cuando llegué aquí.

Pese a que los medios de comu-nicación –la televisión principal-mente- nos permiten conocer la realidad de otros países y otras culturas, suponemos que nunca son fáciles los primeros pasos en un entorno diferente al que siempre has vivido…Las costumbres son distintas, la lengua… ¿te costó adaptarte?Lo cierto es que no me resultó difícil porque enseguida hice buenos amigos y no tuve problemas para integrarme. Además hablo un poco de francés, y no

me costó mucho aprender castellano.

¿Qué es lo que más echas de menos?Echo de menos a mi familia, que está toda ella en Marruecos; y también el mar. Aunque tengo que decir que me encantan los montes navarros, gracias a mi entorno y mi marido.

Marruecos está realmen-te cerca, y nos han comentado que vuelves cada año a tu país. Entendemos que quieres que tus hijos conozcan tus raíces, man-tengan una estrecha relación con tu familia pese a la distan-cia, mantengan en cierta manera también tu cultura…Sí, vamos a Marruecos cada año, ya que tenemos una casa en frente del mar, de la que disfrutamos un montón cada vez que vamos allí. A mi hija le hablo en árabe, e intento transmitirle mis tra-diciones y que conozca las costumbres de mi país.

15

Asier Bustok irabazi du eskolarteko animazioko mikropelikulen1. Saria Madrid Savia Fest

Noiztik eta nondik animazio-zko mikropelikulak egiteko zale-tasuna?Egia esan mikropelikula bat egiten dudan lehen aldia da hau, ez pentsa egu-nero bat egiten dudanik. Animazioaz baliatzea erabaki nuen nire ideia isla-datzeko aproposagoa zela iruditu zi-tzaidalako. Oso zaila izango litzateke aktoreekin filmatutako mikropelikula batean eduki bera adieraztea, gainera baliabide ugari behar dira hori lortu ahal izateko. Bideoan zaldiak, gazte-luak eta itsasontziak ageri dira baina bizitza errealean oso zaila da elementu horiek eskuratzea filmatu ahal izateko. Horregatik, hasieratik, argi neukan marrazkien bidez egingo nuela guztia.

Aldez aurretik baten bat ere egina al zenuen?Hasitako batzuk banituen aldez aurre-tik eginak, baina amaitutako bat ere ez. Animazioa oso prozesu luzea da, segundu bakoitza 24 marrazkik osa-tzen dute. Nik erabili nuen programak lan hori erraztu zuen baina hala ere kostatu zitzaidan bideoan ageri den guztia marraztea. Eskerrak iraupena 15 segundukoa besterik ez zela, bestela ez nuen inoiz amaituko.

Zergatik "Historiaren istorioa"?Istorio hitzak kontakizun esan nahi du, bereziki kontakizun laburra. Nire bideoan historiako zenbait pasarte ageri ziren segundu gutxitan, horre-gatik deitu nion "Historiaren istorioa".

BATXILERGOA

16

Batxilergoko ikaslea den Asier Bustok atzo Madrilen Savia Fest 1. Eskolarteko Mikropelikulen Animaziozko ata-leko lehenengo saria jaso zuen "Historiaren Istorioa" mikropelikularekin.Finalisten artean zegoen eta Madrila joan zen sari banaketen galara , bere irakasle Nerea Mendizabal eta ikaskide Iñigo Jimenez eta Garazi Ciarekin batera.

Zertaz inspiratu zinen lana egiteko?Bideoak DBHko arlo batekin egon behar zuen lotua derrigorrez lehiake-taren arautegiaren arabera. Iñigo Jimenezek, nire gelakideak, lagun-du ninduen aukeraketa hartan. Arlo guztiak ziren baliagarriak, baina nire ustez, errazagoa da gertakari historiko bati buruzko mikropelikula bat egitea matematika edo fisikari buruzko bideo bat sortzea baino, horregatik aukeratu nuen.

Oso zaila izan behar duelako hamabost segunduetan mun-duko historia laburbiltzea...Ez zen horren zaila izan. Historiako zenbait momentu aipagarri eza-rri nituen, baina beste asko bideotik kanpo geratu ziren. Gauza asko aldatu eta kendu nituen denbora arazoenga-tik, 15 segundutan ez dago ia ezer azal-tzeko denborarik. Baina azken finean horrek ez du hainbesteko garrantzirik. Bideoak oinarri historikoa izan arren ez du historiaren ikuspegi errealistarik erakusten, beraz askatasun handia izan nuen nahi nuena marrazteko eta nahi nuen bezala antolatzeko.

Zer motako tresnak erabili zenituen egin ahal izateko?Ordenagailu bat, marrazki tableta (wacom bamboo) eta animazioak egite-ko programa (Adobe Flash cc). Bideoa egiteko ez nuen paperik erabili, guztia digitala da.

Trebezi berezia izan behar da teknologia berriekin halako lanak egiteko?Ez dut halakorik uste. Ordenagailu bat erabiltzen dakien edonork ikas dezake minutu gutxitan horrelako programa baten funtzionamendua. Interneteten animazioaren inguruan bideo asko aurki daitezke, oso ulergarriak eta baliagarriak gainera.

Nola erabaki zenuten SAVIAFEST lehiaketan parte hartzea?Nerea Mendizabalek, nire marrazketa teknikoko irakasle ohiak, animatu gin-tuen lehiaketa horretan parte hartzera, baina nire gelakide gehienek ez zuten

mikropelikularik egin nahi. Iñigo Jimenez eta Garazi Cia dira (ni ken-duta) animatu ziren bakarrak. Bideo guztiak Instagramen ikus daitezke @pdzsaviafest kontuan.

Zer moduz jaialdia barrutik?Oso ongi antolatua eta oso interesga-rria, sari banaketa profesionalen antze-koa. Bideo kamarak bazter guztietan zeuden guztia grabatzen eta momen-tuan bertan pantaila handi batean proiektatzen zuten. Pelikula finalistak ere bertan ikusi genituen irabazleen izenak esan baino lehen. Sobre baten barruan zeuden emaitzak eta pertsona “ospetsuen” eskutik jaso genuen saria. Eszenatokira igotzean Nereak hitz ba-tzuk esan zituen ikusle guztien aurrean eta gala amaitu zenean aurkezleek abesti bat abestu eta dantzatu zuten.

Aurkezleen zein epaimaiha-leen artean jende ezagun asko zegoelako...Hori da esaten dutena. Aktore fama-tuak omen ziren batzuk, baina nik ez nituen gehienak ezagutzen. Hala eta guztiz ere beraiekin argazkiak atera genituen. Gainera, David Ulloa, zine-mako zuzendariaren pelikula laburra estrenatu zen jaialdian eta asko gustatu zitzaigun, baina ezin izan genuen bera-rekin hitz egin gala amaitzean ziztu bizian joan zelako.

Oihartzun mediatko handia dauka ere...Hala dirudi.

Zerbait berria sortzen ari zara?Beti nabil zerbait sortzen, baina ez dut animazioarekin loturik dagoen ezer ez egin oraingoz. Ez dakit hurrengo edizioan aurkezteko aukerarik izango dudan baina oso ongi pasatu nuen eta ahal izango banu esperientzia errepika-tuko nuke.Bere pelikula ikusi ahal izateko klika ezazu link hau:

https://igcdn-videos-c-9-a.akamaihd.net/hphotos-ak-xpt1/t50.2886-16/11213274_1434878466828689_989922849_n.mp416/11213274_1434878466828689_989922849_n.mp4

BATXILERGOA

17

18

DBH

DBH 4.Mailako ikasle batzuk Juan Gorriti artistaren etxeanLarunbatean, DBH 4.ko ikasle talde bat Juan Gorritiren etxean izan zen bisitan. Bisita honetatik, artistak erakutsitako obrak ikusi eta bere arte lanen motiba-zio gai eta iturriak zeintzuk diren uler-

tu ahal izan genituen. Bisita zoragarriaz gain, gutariko bakoitzak Gorritik pert-sonalizatutako opari zoragarriak jaso genituen.Bisita honetan ikusi eta ikasitakoare-

kin, elkarlanean aurrera ateratzen ari garen VACA proiektu artistikoaren inspirazio iturri izatea espero dugu.Mila esker Arantxa eta Irene, mila esker Gorriti!

LH

1919

Azaroaren 17an, ikastolako DBH 3 eta 4 eta batxilergoko ikasleak Atarrabiako kultur etxera joan ginen “no solo due-len los golpes” monologoa ikustera. Jarduera hau emakumeen indarkeriaren kontrako nazioarteko egunaren ingu-ruan Atarrabiako Udalak antolatutako ekintzen artean kokatzen da.Pamela Palencianok 12-18 urte zitue-nean tratu txarrak jaso zituen bere mutil-laguna zenarengandik. Honek emakume asko lur jota utziko zituzkeen arren, Pamela indartu egin zuen eta orain munduan zehar dabil bere espe-rientziaz baliatuz, gazteak gai honen inguruan kontzientziatzen eta hezten monologo pertsonal baten bidez. Nahiz eta gai serioa den eta argitasunez hitz egiten duen, ikusleek ildoa jarrai deza-ten umore puntu handia erabiltzen du, baina ez hori bakarrik, gazteon-tzat erakargarria egiten du ‘3 metros sobre el cielo’ edo ‘Crepúsculo’ bezalako adibideetara joz eta hitz itsusiak esanez.Bere istorioa kontatzeaz gain estereo-tipo sexista asko behera botatzen ditu ideia feministak erakutsiz. Hala ere, aipagarriena, amaitutakoan pentsaraz-ten duzun guztia izan liteke, hitzaldiak gauza asko planteatzera bultzatu bai-tzigun. Hauek dira ikasleei pasatutako galdete-gian zenbait ikaslek esandakoa:Neska 15 urte. Asko gustatu zait, nes-kak zenbait egoeretan nola sentitzen garen eta zein irtenbide dauden eraku-tsi didalako.Neska 16 urte. Hitzak eta isiltasunak ere mina handia egin dezakete.Mutila 15 urte: Oso baliagarria izan zait hemendik aurrera horrelako jokae-rak ikusten ditudanean erreakziona-tzeko.Neska 15 urte. Asko gustatu zait, inoiz eman didaten hitzaldirik hoberena.Neska 16 urte. Nire mutila oso indar-tsua da eta batzuetan haserre dagoenean kolpeka hasten da ateekin etar. Monologoan nire mutilari buruz ari zirela iruditu zait. Kontuz ibili behar dudala ohartu naiz.

No solo duelen los golpes

20

LH

Pasa den abenduaren 4an ospatu genuen euskararen eguna ikastolan Argitxoren bisita jasoz.Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako lehenengo zikloko ikas-leak pozez beterik jaso zuten Argitxo ikastolan. Euskararen erabilpena area-gotzeko konpromezua hartu zuten hau-rrek, Argitxoren urtebetetzea berarekin ospatuz.Eguna giro pare gabean ospatu genuen. Argitxoren agerraldiaren ondoren, adin desberdinetako ikasleen arteko kidetzea izan genuen. Euskal hizkuntza mun-duko makina bat hizkuntzetan nola esaten den ikasi genuen eta hauek erabiliz mural dotoreak egin genituen ikastolan zehar zintzilikatzeko. Nahia Tabernak idatziriko pregoia en-tzun genuen megafoniaz, ipuin zoraga-rri baten metafora egin zigun Nahiak.Gogoz jaso zuten DBH eta Batxilergoko ikasleek txistorra pintxoa eta gazteenak berriz arratsaldeko txokolate beroa eta bizkotxoak.Argitxorekin batera, ikastolako langile, irakasle, guraso eta ikasleak euskara zaintzen jarraitu behar dugu, euskara bait da gure ikastolako zutabe indart-suena eta erabiltzea eta maitatzea 365 egunetako lana da. Atzo, gaur eta bihar ere euskararen egunak dira.

Nazioarteko euskararen eguna Paz de Zigandan

21

HH

HORRA, HORRA GURE OLENTZERO BERRIA, HAUR HEZKUNTZARA HELDU DA!!!IZUGARRIZKO HARRERA EGIN DIOGU ABESTUZ, DANTZATUZ ETA GURE ZORIONTASUN ETA POZA

AZALDUZ!!!!!!! GORA GURE OLENTZEROOOOOO!!!!!

Konfiantzaren pedagogia

Joseba Iñaki Etxezarretak, Euskal

Herriko Ikastolen Elkartean, zuzen-

dari bezala, urte asko eman ondo-

ren, Arizmendi Ikastola gidatzen du

une honetan. Duela gutxi, Iruñean,

ikastoletan lan egiten ari den kon-

fiantzaren pedagogiaren inguruan

hitzaldi bat eskaini zuen, eta horri

buruz, hain zuzen ere, idazten du

artikulu honetan.

22

gure ikastola

«Norberagan konfiantza izatea arrakas-taren gakoa da» zioen R. W. Emerson olerkari estatubatuarrak. XIX. men-deko esaldi hori, ordea, berretsi egin digute XX. mendeko ikertzaileek. Zenbat eta gehiago aztertu kogni-zioa eta horren baitako prozesu oro, orduan eta bistakoagoa da konfiantzak eta motibazioak duten indarra jakin-minerako, sorkuntzarako, ezagutza-rako, ekintzarako, harremanetarako eta kooperaziorako.Pertsona dugu ezinbesteko, pertso-na artean jardun dezagun. Subjektu aktiboa Komunitatean, alegia. Bere buruaren jabe den gizakia auzolaneko gizartean. NI autoeratua, GU koope-ratiboan. Zer eta nola jardun, baina, xede horre-tara heltzeko? Heziketaz, noski. Gure espezieak dituen ezaugarrien artetik heziketa-jarduna da bereizgarriene-takoa, biziraupenerako eta eraldake-

gure ikastola

23

tarako prozesu sozializatzailea eta eraikitzailea den heinean. Dimentsio pertsonala, soziala eta inguruarena dira heziketa-lan horren aldeak. Eta ariketa indibidual eta kolektibo horrek segur-tasuna behar du oinarrian, Konfiantza.Horregatik, funtsezkoa da, edonolako izaera duen norbanakoa ikusi aurre-tik, pertsona ikustea. Begirada, alegia. Konfiantzaren begirada, hain zuzen ere. Gizakion arteko joan-etorri hezi-tzailean, beraz, ikaslea ikusi aurretik pertsonari begiratzen dion hezkuntza-motari gure OKa. Hortik abiatuta, ikasleari bizitzarako prestatzen eta egoerei erantzuten laguntzen dion adimen-lanketari gure BULTZADA. Pertsona sortzaile eta konpetente hori ikaskuntza aktiboaren, kooperati-boaren eta interakzio sozialaren motor bezala garatzen duen pedagogiari gure EKIMENA. Horiekin batera, kultura euskalduna, tokian tokikoa eta uni-bertsala, zuztar duen identitateari gure BIHOTZA. Eta hori guztia autoerake-taz, entitate kooperatiboan, egiten duenari gure ARIMA.Adierazle horiek dira egungo ikastolak erronka dituenak, Ipar Euskal Herrian zein Hegoaldean, nola Mendebaldean hala Ekialdean. Izan ere, gizarte-eral-daketa lortzea zen ikastolaren xedea. Hartarako asmatu eta garatu zuen hezkuntza euskalduna. Arrakasta bis-takoa da. Nekez uler daiteke egun-go euskal gizartea ikastolaren eragina kontuan hartu gabe. Eta arrakastaren gakoa, R. W. Emerson idazleak zio-enez, ikastolak izan duen konfiantza da: ikastolako subjektu aktibo bakoi-tzarengan, kooperatiba baliatzen duen komunitatean, auzoko eta udalerriko inguruan, Euskal Herrian izan duen konfiantza.Ikastolak izan duen konfiantza horrek bere ahalmen guztiak aktibatzeko eta garatzeko balio izan dio. Konfiantza hori bera baliatu beharrean dago ikas-tola. Guri, XXI mendeko ikastola kideoi, gaur eta hemen, geurea egitea dagokigu: norbera izaten eta eratzen dakien pertsona; auzo, udalerri, baila-ra, lurralde edota Herriko interakzio-an sortzen, ekoizten eta kooperatzen dakien herritarra, eta pertsona zein herri libreen gizadiaren alde arituko den herritar euskalduna heztea.Horrelako egitasmoa gauzatzeko,

berriz, baditugu ezinbesteko diren hiru motor: gogoan eragiten duen motibazio eraldatzailea, autoeraketa ahalbidetzen digun kooperatiba eta Konfiantzaren Pedagogia mamitzen duen hezkuntza-ikuspegia.Nolakoa da, alabaina, Konfiantzaren Pedagogiaren edukia?Bere burua definitzen duenez, Konfiantzaren Pedagogia pertsonari bere hezkuntza-ibilbidean laguntzea da, bere buruarengan, besteengan eta inguruan konfiantza izan dezan, bere gaitasunak ahalik eta ondoen garatze-ko. Azken batean, pertsona osoagoa eta zoriontsuagoa izateko.Hartara, zeregin nagusi hori praktikara eramateko, hiru eremu bereizi litezke:

Pertsona zaintzea eta garatzea. Alegia, hezitzaileok ze baldintza eskai-ni behar ditugu gure haurrek eta gaz-teek euren buruarengan eta besteengan konfiantza izan dezaten?

Testuingurua. Hau da, ze baldintza jorratu behar ditugu gure haur eta gazteak ingura-tzen dituen horretan, seguru eta kon-fiantzan senti daitezen?

Ikastea. Hots, ze baldintza landu behar dira ikaskuntza-prozesua arrakastatsu, gozagarri eta eraginkorra izan dadin?Eta seinalatutako hiru eremuotan egiten ditugun hiru galdera nagusiei Konfiantzaren Pedagogiak segidako erantzunak ematen dizkie:

1. Senak lantzea.Hain zuzen, haurrari pizten zaizkion senei modu sentikor eta egokian eran-tzutea: jakin-mina pizten zaionean behar horri erantzungo dioten mate-rialak eta espazioak eskaintzea, kideen artean aritzeko sena pizten zaionean beste haur batzuekin jarduteko tes-tuinguruak sortzea, beldurra pizten zaionean portu segurua edo babesle-kua eskaintzea, erasotzeko sena piz-ten zaionean erasorako sentitzen duen gogoa era egokian kudeatzeko moduak irakastea …

2. Gaitasunak identifikatzea, balioes-tea, garatzen laguntzea.

Pertsona oro neurri handian edo txi-kian hezitzaile garen aldetik, gure hau-rrengan, nerabeengan, gazteengan eta helduongan nabari diren gaitasunak eta gara ditzaketenak guk identifikat-zen eta balioesten jakiteak eragin zuze-na du haur, nerabe, gazte eta helduon autokontzeptuan, autoestimuan eta bokazioen aurkikuntzan.

3. Zailtasunak garaiz hautematea eta kudeatzen laguntzea.Zailtasuntzat jotzen dugu pertsonaren garapen egokia eragozten duen ger-taera oro: osasunaren nahiz familia-ren alorreko arazoa, lagunartekoa, gela barrukoa, ikaskuntzaren eremukoa eta abar. Garrantzitsua da, oso, gertaera horiek, zailtasun horiek, hautematea eta horietan esku-hartzea. Hautemateaz ari garenean, pertsona behatzeaz eta behatutakoa identifikatzen jakiteaz ari gara.

4. Sufrimenduarekin enpatizatzeaZailtasuna dagoen lekuan sufrimendua egon ohi da. Neurriz kanpoko mende-kotasuna duen pertsonak sufritu egiten du. Gainerako pertsonekin harreman afektibo egonkorrak eraikitzeko zail-tasunak dituenak ere bai. Eta beste horrenbeste gertatzen zaio ekimena erabat itzalita duenari edota sarri-sarri liskarretan dabilenari ere.Sufrimendu horrek hainbat jatorri izan ditzake, gainera: fisikoa, psikologikoa eta konpetentziala. Hezitzaileon esku-hartzeak garapenaren noranzkoa alda dezake gai honetan ere, haurraren edota gaztearen sufrimendua edo nahigabea epairik gabe eta bukaeraraino entzunez, samurtasunez jokatuz, haren burua eta egoera ulertzen lagunduz. Eta, ondo-ren, berriro ere ekintzetan/jardueretan integratzen lagunduz.

5. Zaintzaileak zaintzeaKonfiantza eta zaintza ez dabiltza elkarrengandik oso urrun. Ikastola komunitate bat dela eta komunita-te horretan pertsona arteko zaintza praktikatzea jokabide eraginkorra da, osasungarria eta koherentea gure peda-gogiarekin. Konfiantzaren Pedagogian, beraz, ikasle, guraso zein profesionalen arteko zaintza, zaintza komunitarioa, praktikatzea beste gako garrantzitsu bat da.

6. Komunitatearekin lotura egitea: familia eta gizarteaIkastolak gurasoekin eta herriarekin duen lotura berezkoa da, betidanikoa. Baina, beste zera hau azpimarratzen du gure pedagogiak: ikastolak familiare-kin harreman estua izatea oso garran-tzitsua dela, haurrak bere ikastolako hezitzaileengan konfiantza izan dezan. Eta gauza bera herriko eragileekin eta herriko espazioetan aritzea, ikaskuntza-prozesua egoera esanguratsuez gara-tuta. Zentzu komunitarioa eta soziala izan behar du.

7. Espazioa eta denborak kontuan iza-teaPlanteamendu arkitektonikoak plante-amendu pedagogikoari erantzun behar dio, eta ez alderantziz. Hau da, kontua ez da ditugun espazioetan gure saioak nola antolatu. Aitzitik, pentsa dezagun pedagogiak gure ikasleekin lan egite-ko zein metodologia eskatzen digun eta, horretarako, espazioa nola antolatu beharko genukeen.Gauza bera diogu denborei dagokienez: adin bakoitzeko erritmo biologikoak, kognitiboak, arreta-iraupenak, etxe-tik ikastolarako girotzea, proiektuen dimentsioak, ahozko jardunen maizta-suna, paperen gainekoena, digitalena …

8. Gelan giro atsegina sortzea: harre-manak eta komunikazio-moduakGarrantzitsua da egunerokoan irakaslea gelara ikaslea baino lehenago joatea, gela girotzea, ikasleak gelan sartu ahala banan-banan agurtzea, ikasle bakoitza nola datorren behatzea eta arratsaldean

eguna bukatzeko eta ikasleak agurtze-ko tartea hartzea.Moduei dagokienez, berriz, komunika-zio ez bortitza, komunikatzeko modu bat ez ezik, pentsatzeko modu bat ere bada. Elkarrekiko errespetua eta elkar ulertzea helburu ditu. Enpatia bilatzen du. Modu ez-bortitzean adierazi eta modu ez-bortitzean entzun. Bi ariketa desberdin dira. Garrantzitsuak biak.

9. Taldekatze eraginkorrak egiteaHelduoi gertatzen zaigun bezala, hau-rrak eta gazteak taldekatzeko moduek ere eragina dute haien ikas proze-suan eta konfiantzaren garapenean. Ildo honetan, taldekatzeei dagokienez badira kontuan hartu beharreko zen-bait aldagai: Dominantzia mota, lotura mota, adimen mota, profil linguis-tikoa, sexu- eta genero-aniztasuna eta adinen arteko komunikazioa, besteak beste.

10. Motibazioa mobilizatzeaNeurozientziak gero eta argiago uzten ari zaigu “maite dugun hori ikasten dugula”. Bi eragilek sekulako rola dute horretan: Landuko duguna gure inte-resekoa izatea eta lanean laguntzen diguna (irakaslea) gaitasun emozio-nalak izatea. Zehatzago esanda, gure bizitza pertsona eta sozialean ditugun egoerei erantzuten jartzea, erantzuna eraikuntza-prozesua izatea, eraikitakoa produktu edo zerbitzu batean eralda-tzea, horrek guztiak beharrizan sozial jakin bat asetzea eta bidelagun koope-ratiboak edukitzea.

11. Ikaskuntza aktiboa ardatz izateaKonfiantzaren Pedagogiak IKASKUN-TZAn jartzen du indarra ez irakas-kuntzan. Alegia, norberak IKASTEAri ematen dio garrantzia. Hartara, erdian IKASLEA dago. Eta ikasleak ondoen bere ibilbidea egin dezan, Pentsamendu eta Elaborazio pertsonala, beste batzue-kiko Interakzio kooperatiboa, horren gaineko Eraikuntza pertsonala eta par-tekatua, eta emaitzaren Komunikazioa eta Eskaintza burutu behar ditu.

12. Ebaluazio hezigarria praktikatzeaIkaslearen ikaskuntza-prozesuan suer-tatzen diren gorabehera guztiek ikas-learen garapena eta hazkuntza erraztu dezaten, lau ebaluazio ezaugarri seina-latzen ditu Konfiantzaren Pedagogiak: Gaitasunetara lotutako xedea ezartzea; Arrakasta lortzera bideratzen diren hel-buruak finkatzea; Egoera ez ezagunek eragiten duten saiakera bultzatzea; eta huts egitea posiblea dela eta ikaskun-tza-modua dela baloratzea.

14. Adimen aniztunak lantzeaAdimena gutako bakoitzak duen potentzial biologikoa da. H. Gardner ikerlariak dioenez, gizakiok zenbait adimen mota ditugu, ezberdinak, eta elkarlanean jartzen ditugu egoerei, erronkei eta zailtasunei erantzuteko. Konfiantzaren Pedagogiaren ardatze-tako bat da adimena enfokatzeko begi-rada hau, erabat lotuta baitago pertsona ikusteko dugun molde anitzarekin eta pertsona horrekiko, geure buruekiko, jokatzeko erarekin.

J. Iñaki Etxezarreta

24

gure ikastola

Etxe onenetan gertatzen den antzera gurean ere egon badira gora-beherak. Ikasturte hasiera maldan gora egin zaigu eta ohartu garenerako gaztain erre usainak dario karriketan barna.Ozenki irakurri tailerrari, Haur Hezkuntzakoei zuzendua, nahi baino atzerapen handiagorekin eman diogu hasiera ikasturte honetan. Gure akats hau zuen haurrekin batera irakurzaleta-sunaz gozatzeko oztopo ez izana espero dugu. Ea, hemendik ekaina bitartean, zuen, gurasoen, laguntzarekin martxa arintzen dugun.Bestalde, adierazi, aurten antolake-ta berri bat dabilkigula esku artean. Formato aukerak baloratuz, gai ezber-din eta guraso multzo zabalagoaren interesak ukitu nahian gabiltza buru-belarri. Erabaki ahala jakingo duzue Hazi-hezi ekintzen berri, bitartean pazientzia ale bat eskatzen dizuegu.Lerro hauen bidez Hazi-hezi taldekide izateko deia luzatu ere nahi dizuegu. Gure ustetan Hezkuntza liburu, gai eta ebaluaketa akademikoz aparte zer-

bait zabalago, aberatsago eta sako-nago da guztiontzat, seme-alaba, hezitzaile eta gurasoentzat. Helburu horri helduz aritzen gara Hazi-Hezi taldea gure ikastolan, emeki-emeki. Zure ikuspegia gure helburuarekin bat baletor, anima zaitez!

Azkenik, Gabonetako oporrak aurrez aurre ditugula, URTEBERRI ON 2016.

gure ikastola

25

***Oraingoan ez dugu libururik aholkatuko, webgune bat baizik :

http://educarconhumor.esIdazleari buruz iritzi bat egiteko hona hemen interneten ikusteko link bat:

Carles Capdevila (28’): https://www.youtube.com/watch?v=dd_z-pnGKaU

Berriro abian

gure ikastola

La realidad de un sueñoSi durante los primeros meses del año fue la propia ikastola quien organizó sus propios actos conmemo-rativos del 50 aniversario, a partir del verano fue la Federación Navarra de Ikastolas quien tomó el relevo en la celebración del evento, haciéndolo extensivo al conjunto de las ikastolas de nuestra comunidad. Y con ese fin organizó diferentes actos lúdico-deportivos como una marcha en bicicleta que unió a las tres ikastolas de la comarca de Pamplona, un encuentro de natación a nivel de todo Euskal Herria, y varios partidos de pelota que se jugaron a lo largo y ancho de la comunidad foral. Una conferencia a cargo de Jesús María Goñi e Iñaki Etxezarreta acerca de innovación, educación en competencias y cooperativismo añadió a las cele-braciones el aspecto pedagógico que el aniversario requería.Y un encuentro en el Café Zentral servía para home-najear a diferentes personas que durante el devenir de estos cincuenta años han destacado en el impulso de sus respectivas ikastolas.Entre todos esos actos tuvo lugar, además, a media-dos del pasado noviembre, la presentación del libro AMETSA EGIA – LA REALIDAD DE UN SUEÑO, reali-zado por el periodista Fermín Erbiti. En el mismo se reseñan diferentes historias –que no la historia-, vivencias y testimonios de las diferentes ikastolas que conforman la realidad de Navarra.En las siguientes páginas recogemos, tal cual han sido publicadas en el libro, las dedicadas a Paz de Ziganda.

26

gure ikastola

27

gure ikastola

28

gure ikastola

29

gure ikastola

30

gure ikastola

31

gure ikastola

32

gure ikastola

33

gure ikastola

34

gure ikastola

35

gure ikastola

36

gure ikastola

37

en marcha

Un arbol para el recuerdo, un arbol para el futuroUn árbol solo,

que no abandonado.

Sin hojas,

que no muerto.

Escuálido,

que no enfermo.

Dormido…

Es el testigo mudo, pero vivo, que

Jira Bira dejará para las genera-

ciones venideras de Paz de Zigan-

da. Plantado en mayo por antiguos

alumnos con motivo de nuestro

cincuentenario, dentro de otros

cincuenta años lucirá alto, fuerte,

robusto, en su esplendor… y al-

guien preguntará si tenía nombre.

Y alguien responderá que sí, que

no sólo nombre sino apellidos tam-

bién, y que además dejó una huella

tan profunda como sus raíces en

todos aquellos que lo conocieron. Y

un tercero añadirá que la leyenda

contaba que en una época hubo un

corazón dibujado en su corteza y que

cinco letras sin sentido alguno bai-

laban a su alrededor: a, e, o, x, n…

38

39

en marcha

EL CORO DE ADULTOS GANA EL CERTAMEN DE VILLANCICOS DE SANTO DOMINGO DE LA CALZADAEl pasado 12 de diciembre el coro de adultos de la Ikastola participó en el XXV Certamen de Villancicos de Santo Domingo de la Calzada (La Rioja), junto a otros nueve gru-pos de la más diversa procedencia: Coro Cuchuflete de Arnedo; Coral de Cámara Vadillos, de Burgos; Mendibil

Abesbatza, de Mallabia; Camerata Dirdam, de El Molar de Madrid; el Coro de Cámara Aizaga, de Pamplona; Aho Batez Abesbatza, de Bilbao; Coro Izar Gaztea, de Durango; Grupo Local Inarmónico, de Alcobendas; Coro “De otra manera”, de Nájera.Algunos de ellos contaban con una

larga experiencia y contrastada calidad, por lo que confiere un mayor mérito, si cabe, al logro de ese primer puesto conseguido por el coro de adultos de la ikastola.Una muestra más, sin duda, de su buen hacer en estos últimos años.

40

en marcha

2016ko Nafarroa Oinez berezia eta historikoa izango da, lehenengo aldiz bi ikastolen elkarlanari esker egingo delako: Vianako Erentzun eta Lodosako Ibaialde. Bi zentro hauek Ebro ibaiaren mugan kokatuta daude, oso euskalduna ez den eskualde batean, non egoera sozio-poli-tikoa ere ez den batere mesedegarria Lingua Navarrorum-en hedapenerako. Hori dela eta, ingurune horretako ikas-tolak zonalde horretan euskara berres-

kuratu eta normalizatzeko haziak dira.Biak txikiak eta familiarrak dira. Txikiak bai, beste ikastola batzuekin konparatuz gero; baina haiek aitortzen dutenez ilusio eta lan egiteko gaitasun handia dute aurrean dituzten erronkei aurre egiteko garaian, horien artean Oinez hau antolatzea. Horregatik, Ibaialde eta Erentzun ikastolek beren ilusioak eta esfortzuak batzea erabaki dute, hain berezia, baina beharrezkoa den NAFARROA OINEZ 2016 hau antolatzeko.Nafarroa Oinezeko lehendabiziko hel-burua euskarazko kalitatezko hezkun-tzaren sustapena da eta euskararen era-bilera normalizatua bultzatzea gizar-teko testuinguru ezberdinetan. Beraz, antolatuko diren ekintzak euskararen hedapenerako eta ikastola proiektua ezagutarazteko izango dira.Bigarren helburua bere garaian altxatu ziren eraikinek utzi dituzten zorrak amortizatzea da eta, era honetan, Ikastola proiektuaren eredu kooperati-bistari jarraipena ematea eta hezkuntza eskaintza hedatzeko proiektuetan zen-tratzeko aukera izatea.

NAFARROA OINEZ 2016, ABIAN

41

en marcha

EL AYUNTAMIENTO DE VILLAVA HOMENAJEA A PAZ DE ZIGANDAEl pasado 30 de noviembre y con motivo de la festividad de San Andrés, patrón de Villava, el Ayuntamiento homenajeó a diversas asociaciones, que desarrollan su labor en la villa, con motivo de sus respectivos aniversarios: la Escuela de Padres y Madres -en la que toman parte todos los centros esco-

lares existentes en la localidad- por su décimo año; el Club Ciclista Villavés, que cumplía sus cuarenta años de exis-tencia; y Paz de Ziganda, como colofón a nuestro quincuagésimo aniversario.Participaron en el evento representan-tes de todos los grupos municipales, tomando la palabra el concejal de cul-

tura y el alcalde, para resaltar la labor realizada por cada una de las entidades en sus respectivos ámbitos y agradecer su aportación a la vida comunitaria. Se obsequió a cada una de las institu-ciones homenajeadas con una reproduc-ción del escudo de Villava.

Aspaldiko beharra bazen ere, arrazoi ezberdinengatik atzeratzen joan zen, baina azkenean heldu zaio ordua.Hemendik aurrera ikastolako txikienak eremu estali bat izango dute neguko egunentzat. Euria ala elurra ez dira izango oztopo bat, haiek aire librean jolastu ahal izateko.

HAUR HEZKUNTZAKO PATIOA, ESTALIA

El ex-alumno de Paz de Ziganda Eneko Iriarte, titulado en Ingeniería Industrial por la Universidad Pública de Navarra, ha sido el ganador del programa Mejor Proyecto de Fin de Grado o de Máster de Volkswagen Navarra abierto a los estudiantes becados por la multinacio-nal alemana para realizar prácticas en sus instalaciones de Landaben.La convocatoria de este concurso se abrió en mayo pasado para los becarios de la fábrica de Volkswagen Navarra que estuvieran realizando un proyecto de fin de grado o de máster, presen-tado en la universidad donde cursaran sus estudios durante el año académico 2014-2015. La elección de los ganadores se rea-lizó el pasado mes de noviembre. En total, participaron cincuenta estudian-tes, entre los que un jurado compuesto por técnicos de diferentes áreas de Landaben seleccionó a cinco como fina-listas. Tras presentar su proyecto y rea-lizar la defensa oral, un segundo jurado eligió a los tres primeros.

Como ganador, Eneko tendrá derecho a participar en el próximo programa “Trainee” de Volkswagen Navarra y disfrutará de un viaje de tres días para dos personas a la central de la marca, en Wolfsburg (Alemania). El proyecto, con el que ha conseguido el primer puesto, consiste en una nueva instala-ción para el pintado del techo bicolor del modelo Polo.

Joan den azaroaren 27an ospatu zen ikastolako asanbladan Errektore Kontseilua berritu zen, eta honako hauek izan ziren hautaturiko juntaki-deak:• Pilartxo Sorbet, lehendakaria• Bea Gastón, lehendakariordea• José Ezkieta, idazkaria• Alberto Martínez, diruzaina

• Goizargi Lakuntza, bokala• “Jotas” Donázar, bokala• Serafo Zalba, bokala• Jose Zulaika, bokala• Joseba Goikoa, bokalaLehendabizikoz ikastolako historian-hain zuzen ere 50. urtemuga ospatzen ari garen honetan- emakume batek burutuko du Paz de Ziganda, eta hiru emakumek parte hartuko dute Juntan.

42

ENEKO IRIARTE, MEJOR PROYECTO FIN DE GRADO DE VOLKSWAGEN

en marcha

Ikastolako Jira Bira taldeak, San Fermin eta Jaso ikastoletako hainbat gura-soen taldeekin batera, III. Hizkuntzen Azoka antolatu du.Iaz Zizurren ospatu bazen, aurten gure ikastolan, Atarrabian hain zuzen, izan-go da datozen urtarrilaren 22 eta 23an.Urtarrilaren 22an, arratsaldeko 16,30etatik 19,30etara izango da; eta hurrengo egunean, larunbata, goizeko 10,30etatik 13,30etara.

III. HIZKUNTZEN AZOKAJUNTA BERRIA IKASTOLAN

Hamarrekoa “Azken dantza ” (1975). Pantxo eta Peio bikotea-ren kantutegian borroka-kantak gorde dira gogoan. Nik, berriz, honekin bizi izan nituen 17-18-19 urte-tako unerik gogoangarrienak, gure Mendialdeko pla-zetan. Bai, egia da, historiaurre hartan dantza lotuan aritzen ginen Euskal Herrian. Goxoa zen, goxoa zenez, Manex Pagolaren hitzak xuxurlatzea bikotekidearen belarrira, hura gure kontra estutu bitartean. “Arrosa zuriaren azpian” (1977). Txomin Artolaren gitarra akustikoaren eta Amaia Zubiriaren bozaren elkar topaketak Haizea ekarri zigun opari. Kutsu estatubatuarre-ko folkaren eta gure kantagintza tradizionalaren uztarria. Elkarturik nahiz bakoitzak bere aldetik, biek ala biek eman dute gero pieza eder askoak. Honek duela 35 urteko oilo-ipurdi bera jartzen dit oraino.“Kaio luma zikina” (1980). Oskorrik Gabriel Arestirekin zuen zorra kitatu nahi izan zuen poeta bilbotarrari kantu hau eskainiz. Omendua bezain hausle, Santa Agedako koplen doinuari jazz elektrikoko buztana gehitu zioten Natxo de Felipek, Anton Latxak eta enparauek. Mende erdi honen kons-tantea: lur eta haize, hemengo eta munduko izan nahia. “Berandu dabiltza” (1983). Hau hautatu dut, kostata, Ruper Ordorikaren merezimendu bertsuko dozena bat lanen artean. Atxagarekiko lankidetza aroak oñatiarraren erreperto-rioan utzi dituen harribitxietarik. Hormak ez dira pitzatu, eta ez gabiltza kaleetan tirantezko galtza laranjaz jantzirik, baina polita da oroitzea noizbait halako zerbait amestu genuela. “Ta zer ez da berdin” (1984). Lehen aldiko Hertzainak, bete-betean. Oihu batean kantatzen genuen, eroen gisa dan-tza egin bitartean, zerbeza ondokoari zipriztintzeko beldurrik gabe. Eta ez zen bakarra, Gari eta bertzeen errepertorio antolo-gikoan. Artean gazte eta alproja ginela.“Poeta kaxkarra” (1987). Imanol Larzabalen eta gure olerkigileen ezkontzetatik sortu ziren euskal kanta ederreneta-riko batzuk. Honek, Imanolen bertze hainbatek bezala, Mikel Arregi aresoarra du letra-egile. Erotismoa dario, haragizko amodioaren zaporea eta usaina. Perla bitxi bat gure kantagintza beti hain modositoan. “Ezekielen prophezia” (1988). Inoiz ez genuen ongi ulertu zertan arraio zebilen Ezekiel eremuko dunen atze-tik. Alabaina hau ere ozenki kantatzen genuen Juan Carlos Perezekin lehian. Itoiz beti izanen baita Itoiz. Hor barna dabil-tzan bertsioen artean, mutrikuarrek Faduran zuzenean grabatu zutena dut gogokoena. “Gabak zerueri begire” (2012). Euskal rock taldeen artean Gatibu da, inori barkamenik eskatu gabe, bere buruari umore ona baimentzen dion bakarrenetarikoa. Horregatik bai-zik ez balitz, aldare batean paratu behar genituzke Alex Sardui eta bere mutilak. Sinatzeko moduko programa politikoa dugu muxikarraren lan hau. Zu ez zara izanen Youtuben bideoklipa ikusi ez duzun euskaldun bakarra, ezta?“Erramurik gabeko gauak” (2013). Polizia estatalari ihesi, Robert Johnsonek delta utzi zuen aldi bakarretako batean Pierre Topeten biloba ezagutu omen zuen Ibardingo benta batean. Haien elkarrekiko gau bakarretik sortu omen zen Petti, Bidasoako bluesmana. Ez dakit zer diren hobeak, haren ber-tsioak edo haren jatorrizkoak. Aukeratu dudana azken horien adibide bikaina da, Harkaitz Canoren hitzekin. “Ametsen eraiste neurtua” (2015). Letra zaindu eta iradokigarriak, musika oinarri indartsu baten estalpean, ahots bere hauskorrean indartsuak eskainiak; horra Anariren propo-samenaren funtsa, diskoz disko sendotuz doana. Eredutako, kanta hau. Azkoitiarrak lehenago ere ekarria zuen desamodioa bere lanetara. Honetan, hura gainditzeko errezeta: geure buruaz

beste egin gabe, geure buruaz beste bat egitea.

Aingeru Epaltza

La burbuja del inglésNos estamos volviendo locos con el inglés. Hay que poner un poco de sentido común. De “pause”, ya que hablamos de un idioma que inunda todo nuestro paisa-je real y virtual. Es evidente que no podemos negar que fruto de la globalización el inglés se ha convertido en la

lengua franca por excelencia. En su día fue el latín y quién sabe si pronto no será el chino. Tener unos conocimientos básicos de esta lengua extranjera es muy útil para llevar una vida nor-mal en un mundo cada vez más interconectado. Vamos, para poder pedir en un bar, conocer a gente, reservar un hotel o leer las instrucciones de un utensilio... Eso no lo duda nadie. Y el sistema educativo debe responder y adaptarse a esta realidad y demanda social. Pero en su justa medida y sin quebrarlo por algo parcial o coyuntural. En Navarra tenemos la suerte de tener dos lenguas propias: el castellano y el euskera. Los alum-nos y alumnas navarros (y sus familias) tienen derecho a poder elegir una educación en cualquiera de ellas sin exclusiones ni barreras económicas y geográficas. Y dentro de ellas, a que la lengua (o las lenguas) extranjeras, tengan un peso específico y una calidad acorde con las nuevas necesidades, pero sin olvidar quiénes somos y dónde estamos. Y que hay cosas más impor-tantes que un idioma en la formación de una persona: conteni-dos, valores, vivencias… Poner el inglés por encima de todo no es un signo de cosmopolistismo sino de aldeanismo. En ningún país moderno, civilizado o con personalidad se les ocurriría crear un "ambiente de inmersión" en lengua extranjera o que sucediera algo parecido a ver en la Rotxa, a pocos metros de donde trabajaba Jimeno Jurío, un cartel con “British School”. Ni ingleses, ni franceses, ni alemanes, ni suecos, ni siquiera italianos están pensando en nada de eso. Otra cuestión es que nos lleven la delantera y desde siempre hayan cuidado mucho la educación en un segundo o tercer idioma y gran parte de su población sea bilingüe o plurilingüe mientras aquí nos entra-ba la tartamudez al pasar la muga o parecíamos indios en un aeropuerto londinense. Vamos que hablamos inglés o francés al estilo Twitter: en 140 caracteres…. Pero no queramos adelan-tárles en cuatro días por la izquierda y echar a perder todo por el inglés. La demanda existe y es insolayable, pero también se crea y fomenta artificialmente. En unas ocasiones por intereses políticos y en otras por intereses económicos y culturales. La uniformización mundial está a la vuelta a la esquina. No es normal que el día después de las elecciones catalanas por la independencia un comerciante del barrio del Born de Barcelona te salude en su tienda con un “Wood morning” o que Iruña se eche a la calle más por el “Black Friday” que por el Día de San Saturnino. Menos aún que el 80% de los procesos de selección de personal de algunas consultoras exijan saber inglés (por el mero hecho de poner un filtro y tirar a los más veteranos para pagar luego 500 euros al mes sin resistencia) cuando en el día a día de la gran mayoría de esos puestos luego no se utiliza esa lengua como no seas azafato de Iberia o comercial internacional de una empresa. Pero se ha impuesto en la calle la idea de que “mi hijo/a, ante todo, que aprenda inglés”. Como en nuestra época, los del 70, te decían eso de que “sin inglés y sin infor-mática no vas a ningún lado”. Pues bueno, aquí estamos, sin inglés y sin informática. Muy lejos no hemos ido, pero sí lo suficiente para defenderte en todos los terrenos y darte cuenta de que nos están timando con esto del inglés. Hay que pinchar la burbuja del inglés cuanto antes para que no nos estalle como la inmobiliaria. Castellano, euskera, inglés y, ojalá que francés también. ¿Por qué no? Zergatik ez? Pero como los bizcochos, en su justa proporción para que no se nos atragante.

Txus Iribarren

43

klariona eta arbela

44

MARGA ANDURAIN

HISTORIA LITERATURA

JON ALONSO

hoy conocemos a...

MARGA ANDURAIN (Baiona 1893 – Tanger 1948)

Marguerite Clérisse Baionan sortu zen 1893 urtean. Aita Baionako Epaitegi Nagusiko Maxime Clérisse epailea zen, eta ama Marie Hiriart. Hamazazpi urte zituela, bera baino hamabi urte zaharragoa zen Piarres Andurain lehengusuarekin ezkondu zen. Senar-emazte berriak Argentina aldera abiatu ziren negozioak egitera. Panpan erosi zuten ganadu-ustiapenerako etxaldea. Negozioa ez zen ondo atera eta bi urte beranduago Baionara itzuli ziren.1925ean, Egiptora joan zen. Kairon edertasun-areto bat zabal-du zuen. Margak Ingalaterrako Inteligentzia Zerbitzurako ezkutuko lana egiten zuen. Mary Stuart edertasun-aretoa haren egiazko jardueraren estalkia besterik ez zen, eta bertara joaten ziren ofizial britainiarrekin ezkonduriko andre egiptoarrak, goi mailako damak eta baita Egiptoko errege familiako kide zenbait. Fuad I. erregearen emaztea, Nazli Sabri sultana, eta Fauwzia, Pertsiako lehen emazte zena, beraien artean zirelarik.Brault baronesak, harekin eta Haifan, inteligentzi zerbitzuburu zen W.F. Sinclair maiorrarekin, Palestinara joatera gonbidatu zuen. Sinclairren eskutik, Palmirara iritsi zenean, Margak huraxe zela bere ametsetako bizitokia pentsatu zuen. Herrian zen hotel bakarra erosi zuen, Zenobia erregina mitikoaren ize-naz birbataiatu.Hiru urte berantago, Mekara joan nahi zuen. Horrela eginez gero, Mekan sartzen zen lehen emazteki mendebaldarra izanen zen. Hori egiteko senarraz dibortziatu eta Palmirako Soleiman el Dekmari gameluzainarekin ezkondu egin zen, musulman bihurtuz. Meka alderantz abiatu zen. Itsaso Gorriko Yidda portuan lehorreratzean, mendebaldarra zela ikusirik, goberna-dorearen haremean sartu zuten, Mekan zegoen senar beduinoa bila etorri bitartean.Mertzenario batek Soleiman hil zuen, eta Yiddako agintariek Margari leporatu zioten hilketaz. Hori dela eta, espetxeratu zuten. Ez zuten hil, baina bai kanporatu. Parisen, Piarresekin esposatu zen berriz ere. Handik gutxi-ra, Piarres Andurain erail zuten Palmiran eta berriz ere, Marga susmopean gelditu zen. 1937an Siria utzi zuen betiko. Margaren maitale izandako hiruzpalau gizonen hilketa ere egozten zizkioten. Bigarren Mundu Gerrak Marga eta Jakes semea naziek okupa-tutako Parisen hartu zituen bete-betean. Margak bere txaleta ofizial alemaniarrentzako luxuzko prostituzio-etxe bilakatu zuen, eta opio trafikatzaile gisa aritu zen. Jakes semeak, bitar-

tean, erresistentzian jardun zuen. Alemaniarrek gerra galdu behar zutela ikusirik, Paris utzi eta Aljerrera joan zen. Han zegoela, harremanak finkatu zituen De Gaulleren aldekoekin, eta horri esker, gerra bukatu zelarik, Frantziara itzuli ahal izan zen eta Kosta Urdinean bizitzen jarri. Geroago, bere iloba Raymond Clérisse erailik azaldu zen, eta hilketa Margari lepo-ratu zioten, herentzia bat zela eta.Urrearen kontrabandoari ekin zion. Tangerren, 1948an, nor-baitek hil zuen.Denetik esan da emakume honetaz, eta hari buruz hitz egitean Euskal Herriko Mata Hari, Palmirako erregina, Basamortuko kondesa, Lawrence Arabiakoaren maitalea, hogei hilketako kondesa eta halako goitizenak ezarri izan dizkiote. Berak bere burua definitzeko bi hitz erabiltzen zituen soilik: euskal herri-tarra eta abenturazalea.

JON ALONSO (Iruñea,1958.)

Biologian lizentziatua da. Zortzi urte zituela ikasi zuen euska-ra, bere gurasoen erabakiz, Pedro Diez de Ulzurrun apaizaren irakatsiei esker. AEK-ko irakasle modura lan eskarmentua izateaz gainera, Iruñako udal ikastola batean irakatsi du eta Nafarroako Legebiltzarrean eta Gobernuan aritu izan da itzul-tzaile lanetan. 1995ko Mikel Zarate saiakera saria eskuratu zuen liburuan, Idiaren eraman handia, sorkuntza lanaz jardu-ten zuen. Honez gainera, 1998. urtean Joseba Jaka Literatur Beka eskuratu zuen Toulouse-Lautrec XX. Mende hasierako pintore frantziarraren gaineko saiakera-eleberriari esker.Juanjo Olasagarreren El Africa de Mandela gaztelerara itzuli du eta Jose Saramago Nobel sari portugaldarraren Lisboako setioaren historia euskaratu.Asisko Urmenetarekin batera, gazte euskaldunak xede zituen lokuzio liburua argitaratu zuen; Mantxut titulupean, umorez beteriko lokuzioak asmatu zituzten. 2001. urtean Juan Zelaia saiakera laburren saria lortu zuen, Agur Darwin (eta beste arkeologia batzuk) entseguarekin.Hainbat komunikabidetan kolaboratzaile lanetan aritu da: Argia,Egunkaria,Berria,Nabarra...). Ipuingintza lantegiak ere ematen ditu herriz herri (Hernani, Ondarroa, Elzondo, Berriozar, Iruñea, Arrasate, Lezo...).Euskadi Irratiako Sormenari leiho literatur programa ere kudeatu izan du bi urtetan. Eta itzultaile bezala Jose Saramago eta Julio Cortazarren lan bana itzuli ditu.Duela hilabete gutxi batzuk bere azken eleberria plazaratu zuen, “Hiri hondakin solidoak”.

45

Liburuak

para hacer con nuestros hijos

NEGUA - ZER EGIN NIRE BARAZKI SASKIAREKINNEGUA - ZER EGIN NIRE BARAZKI SASKIAREKIN

Negua - Zer egin nire barazki saskia-rekin errezeta liburuak Udaberria liburuaren filosofia bera jarraitzen du. Bi sukaldaritza liburu hauek sasoiko produktuak erabiltzen dituzten pertsonei zuzenduta daude batez ere, izan ere, pertsona horiek astero bertako nekazarien barazki eko-lojikoen saski bat jasotzen dute. Egunero egiteko errezeta samurrak dira, irudimen handikoak, azken finean garai hone-tan asko errepikatzen diren produktuak era desberdinetan lantzeko aukera ematen dutenak.

PAN DUROPATXI IRURZUN

Puravida, una soñadora chica de quince años que hace honor a su nombre, y su padre, un vende-dor ambulante de todo tipo de cacharros absurdos (por ejem-plo, unas sandalias con capo-ta para los días de lluvia), llegan por casualidad a Zarraluki, un lugar que no aparece en los mapas y que sin embargo celebra anualmente el «campeonato internacional de lanzamiento de huesos de aceituna». Es solo una de las surrealistas situaciones que acontecen en este fantasmal pueblo de montaña con faro y equipo de reme-ros. Un pueblo en el que la vida y la subsistencia dependen por completo de la relación amorosa entre la profesora y el panadero, pareja en plena crisis sentimental. Puravida y su padre intentarán mediar entre ellos con la ayuda de Oihan, uno de los habitantes –con sus 113 añitos– más jóvenes de Zarraluki. Divertida y poética novela para jóvenes de todas las edades, en la que sobre reminiscencias del realismo mágico y de pelí-culas como "Amanece que no es poco" o "Bitelchús" se eleva la voz siempre tan mordaz como tierna del autor navarro.

EURIA EGIN ONDOREN 6-8 urte

Behin batean, bazen baso zora-garri bat,argiz betea, animalia mota asko eta asko bizi zirena.Egun batez, bat-batean, euria hasi zuen. Eta ez zuen ater-tzen, gero eta gehiago ari zuen, barra-barra…“Euria egin ondoren” alegia moder-no bat da, bereziki hiru ideia bat lantzen duena: ezbeharrak gain-ditzeko, ingurunera egokitzeko eta, talde batek bizirik irauteko xedez, denen arteko lankide-tza indartzeko prozesua. Uholde batek hartuko du basoa, eta hango biztanleak aurrera ateratzeko ahaleginetan ariko dira behin-behineko babesleku batean. Azeri ttiki batek bere burua eskainiko du jana eta ura bilatzeko, baina taldea ez da fidatzen ez haren gaitasunez ez asmoez, eta beste batzuei ematen dizkie lan horiek.

EUSKAL MITOLOGIA HAURREI KONTATUAMakilakixki, Kukubiltxo, Ekilore, Tartalo edota lamiak belaunaldiz-belaunaldi gure kultura osatzen duten pertsonaia, mito eta kondairen parte dira. Historian zehar, gure zaharrek naturan gertatzen diren fenomeno ezberdinak, ingurua eta mundua bera ere mitologian oinarrituz ulertu dituzte. Ezagutza eta sinismen hauek ahoz-aho heldu dira guganaino eta aurkezten dugun lan honek ondare kultural hori gurasoengandik haurrengana transmititzeko helburua dauka.

MUSKERRAREN BIDEA BERNARDO ATXAGA

Liburu hau eskuetan hartu eta eman ezazu paseo bat, ezagutu itzazu barru-tik Asteasu eta Obaba, Bernardo Atxagaren bi lekuak. Joan zaitez bisitan Juan Bautista Agirre eta Lizarraga jenerala bizi izan ziren etxera, edota Antonio Arrue jaio izan zenera. Irakur itzazu, berriro edo lehen aldiz, Bi anai, Obabakoak, Lekuak, Nevadako egunak edo Txoriak kolpeka liburuetako pasarte biografikoenak, eta bai halaber, tarteka, egilearen hainbat orrialde berri.Ederra izango da paseoa, atsegina eta inspiratzailea irakur-keta.

46

Errezetak DiskoakUR GOIENA UR BARRENA...Egilea: OLATZ ZUGASTI

Edizio urtea: 2015

Ur goiena ur barrena, Olatz Zugasti: Benito

Lertxundi kantariaren taldekide izateaz bate-

ra, Olatz Zugastik bere ibilbide artistiko

propioa landu du aspalditik. Konposizio eta

interpretazio sujerikorrak bezain zabalak

dakartza oraingoan ere, Ur goiena, ur barre-

na deritzan disko berri honetan, hartarako

egokitu duen musika taldearen laguntzaz.

Honekin batera, berriro ere zuzeneko akti-

bitateari heldu dio, publikoarekin zuzeneko

harremana edukitzeko asmoz.

MIKEL ANDUEZA - 5 SEGUNDURO = CADA 5

SEGUNDOSEgilea: MKEL ANDUEZA

Edizio urtea: 2015

El estellés Mikel Andueza, recientemente

galardonado con el Premio Fundación BBK

como Mejor Solista de Jazz y considerado

como uno de los mejores saxos altos peninsu-

lares, lidera este cuarteto de referencia en el

panorama del jazz estatal, también formado

por Dani Pérez (guitarras), Gonzalo Tejada

(bajo) y Gonzalo del Val (batería). Mikel

Andueza Quartet presenta 5 Segundoro/

Cada 5 segundos, un trabajo que fusiona

estilos e influencias. Sonarán desde un arre-

glo de Axuri Beltza (danza popular navarra),

Zortziko para Mauro (jazz con aromas de

música de charangas), Jan Steps inspirado en

el jazz noruego, o la melodía Cada 5 segun-

dos que da título al disco y cuya melodía se

forma por la aparición de una nota cada 5

segundos con un significado muy especial:

cada 5 segundos muere un niño de hambre

en África.

GLUTEN GABEKO BIZKOTXOA

Labea ahal den gehien berotu.

(Neurketa guztiak yogurtaren beirarekin egiten dira)

• Limoiazko yogurt 1

• 2 Azukre

• 2,5 Maicena

• 3 Arrautz

• Ekilore olio 1

• Gaseosako 2 sobre bikoitza (el tigre, armisen...)

Labea berotu osagaiak nahasten diren bitartean.

Osagai guztiak molde batean jartzen dira eta labean sartzen

da.

30 minutu 170º-tara

BIZCOCHO SIN GLUTEN

Precalentar el horno al máximo.

(Con el vaso de yogurt se hacen todas las medidas)

• 1 Yogurt de limon

• 2 Azucar

• 2,5 Maicena

• 3 Huevos

• 1 Aceite girasol

• 2 Sobres dobles de gaseosa (el tigre, armisen….)

Mientras se precalienta el horno, se mezclan todos los ingre-

dientes.

Se ponen todos los ingredientes en un molde y se mete en el

horno.

30 minutos 170º.

para hacer con nuestros hijos