x x xAzpeitiko herri aldizkaria x x x2017ko urria x x x198. zenbakia x x x x x x x x

BERTAKOA ETA ESKURABehin-behinean, baina martxan da AzokaPlaza berritua. Saltoki iraunkorra izangoda proiektuaren nobedade nagusia 20

x x xx x x

Argitaratzailea.UztarriaKomunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza.Perez Arregi plaza 1, behea,(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa.943 15 03 58Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, AzpeitiaLege gordailua.SS-860/2000Zenbakia. 198.a (2017ko urria)Urtea.XVIII.a (1999ko azaroan sortua)Maiztasuna.HilabetekariaDiseinua. Eregi Komunikazio etaEuskara Zerbitzuak

Publizitatea.685780412 /uztarria@uztarria.com

Bazkidetza.943 15 03 58Tirada. 2.500 ale hileroInprimategia.Leitzaran GrafikakAzaleko argazkia.Maialen EtxanizWebgunea.www.uztarria.eus

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakundepublikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

iritziaInkesta. Zein izan dazineman ikusi duzunazken filma? 13

mamiaElkarrizketa.Donamariakokarmeldarrenkomentuan bizi daOlatz Garmendia 04Klik! Badira bildumabereziak osatzendituzten herritarrak 16Bada surferakoafizioa. Hainbatazpeitiar joaten dakostaldera, surfaegitera 24

jakitekoAtzera begira. Edertidekorazio dendakmende erdia bete du 34

x x x2017KO URRIKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

24

Ba al dakizu Hirugarren Mailako LagunOnak-Anaitasuna derbia urriaren 22-23asteburuan izango dela?. Uztarria

04

34

Izan uztarriaren bazkide1.060bazkidegara Uztarria KomunikazioTaldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu.Uztarria Komunikazio Taldeakorain arte 13 liburu, CD 1, DVD 1 eta biografiatxikiakatera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen.

t943 15 03 58

30eurodira urtean.

Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia,Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi, Patxi Azkargorta

Oharra.Uztarriak ez du bere gain hartzenaldizkarian esandako iritzien erantzukizunik

Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Hizkuntza

Politika eta Kultura Sailak(Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak) diruz

lagundua

x x x x x x x x x sarrera 03

mamia x x x x x x x x x gizartea04

OLATZ GARMENDIAmoja

Egun jendea ez dagobizimodu honetarako”Malerreka eskualdean, Donamariako komentuan,darama ia mende erdia. Klausuran bizi bada ere, badukanpoan gertatzen denaren berri. .9 Julene Frantzesena

D uela iamende erdia, 19 urterekin, joanzen Donamariara (Nafarroa)Olatz Garmendia. Karmeldarrekhan duten komentuan sartu zenklausuran, eta hango Ama Nagu-si ere izana da hainbat urtez. Zergatik moja eta klausu-ran? Beti izan naiz oso umezalea, etasasoi hartan Azpeitian esklabak,jesuitinak, miserikordia... zeuden.Ordurako, ordea,bazen eskolakemateko edo gaixoak zaintzeko ti-tulua zuen jendea, eta kontenpla-lari izatea aukeratu nuen. Klausu-rako moja esaten diegu konten-plalariei, baina hori gure bizimo-durako baldintza bat da, ez dagure funtsa. Jainkoari nire bizitzaeskaintzea erabaki nuen, bere

“alde egitea, berarentzat bizitzea,eta hor bilatu nuen funtsa. Kar-meldar izatea aukeratu nuen gureetxean horien tradizio handia ze-goelako: osaba bat karmeldarrazen eta anaia ere bai, gero utzi ba-zuen ere. Eta nolatan Nafarroara? Gipuzkoan ere baziren karmelda-rren komentuak, hala nola Donos-tian, Zarautzen eta Azkoitian. “Az-koitira ez behintzat”, esaten nuenneure artean; hurrunago joan nahinuen. Anaia karmeldarra zen or-duan, eta hark esan zidan Dona-mariara joatea gomendatu ziolafraide batek, “haiek irekiagoak” zi-rela eta. Horregatik etorri nintzenhona, baina nik ez nuen Donama-ria ezagutzen, ez nekien non ze-goen ere.

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJaio. 1948ko abenduaren 11.x x xHerria. Azpeitia. x x xBizitokia.Donamaria (Nafarroa).x x xLanbidea.Moja.

duen, eta oroitzapen onak ditut.Oso bertakotuta nago.Zer esan nahi du klausurak? Jainkoarekin harreman berezi batdaukagu guk, eta komentuandugun giro berezia zaintzeko itxi-tura bat dago. Garai batean zo-rrotza zen oso, baina, gaur egun,asko normaldu da. Lehen, hesiakgenituen komentuan, leiho txiki-txikiak zituen eraikinak... Egiaesan, hasieran, asko kostatu zi-tzaidan klausuraren baldintzetaraohitzea, baina bokazio hori nuen,jainkoarentzat bizi nahi nuen.Gaur egun, askok ez du sinetsikohor badenik zerbait, hori gezurradela esango dute, baina uste dutjainko bat badela, eta testigantzahori emateko sartu nintzen Dona-marian.

49 urtera hor jarraitzenduzu. Zer moduz? Kontenplalariak gara gu, eta, nor-malean, ez dugu komentuz alda-tzen. Badira bestelako kasuakere, baina ez gaituzte tokiz aldat-zen. Gustura nago hemen, Nafa-rroako herri txiki polit honetan.Nola oroitzen dituzu hasie-rako urteak?Ahizpak-eta txikiak ziren, eta askokostatu zitzaidan haiek uztea.Gogor samarra izan zen, baina ko-mentuan oso ondo hartu nindu-ten, eta berehala ohitu nintzenbertara. Poztasunak hartu nin-

gizartea x x x x x x x x x mamia 05

Nolakoa da zure egunero-koa? Hiru ardatz ditu gure bizimoduak:lana, elkarbizitza eta otoitza. Jain-koari eskaintzen diogu gure bizi-tza, baina mama goxua ez datorki-gu zerutik, lana egiten dugu. En-koadernaketa lanak egiten ditugu,maindireak edo baserritar jantziakjosten ditugu, ostatu ematendiegu otoitz egitera edo hausnar-tzera datozenei... eta egiteko ho-riekin lortzen dugu laguntza pixkabat. Gainera, baratzea, oiloaknahiz fruitu arbolak ditugu. Egu-nean hainbat otoitzaldi egitendugu, meza izaten dugu... Bazka-riak, adibidez, isilik egiten ditugunormalean, baina urtebetetzeak,jaiegunak edo bestelako festakditugunean, hitz egiten dugu.Arratsaldean moja guztiok elkar-tzen gara, errekreoa deitzendiogu tarte horri [kar, kar, kar], etageure kontuez edo irratian-etaentzundakoez hitz egiten dugu.Klausuran egonagatik, ezzaudete mundutik aparte? Ez, ezta gutxiago ere. Internetekosarbidea dugu, irratia ere bai,egunkaria erosten dugu... Halere, klausura isolatutaegotearekin lotu ohi da. Bai, garai batean askoz ere itxia-goak ziren eta ginen, nahiz etakarmeldarrak ez garen itxieneta-koak. Lehen, herriko konturen ba-tzuk eta gutxi gehiago jakiten zenkomentuetan. Denborarekin, au-rreratzen ari gara. Donamariako herritarrekinharreman berezia duzue.Jaietan bisita egiten dizuete,besteak beste.Ez dira egunero gugana etortzen,baina oso harreman ona daukaguherritarrekin. Egun jakinetanetortzen dira: haurrak jaiotzen di-

renean, ezkontzen direnean, jaie-tan, Gabonetan.. . Adibidez,Olentzeroren kalejira komentua-ren aurretik pasatzen da, eta guatarira irteten gara Olentzeroabestera. Urte Berri egunean, be-rriz, umeak urtatxak biltzen aritzendira etxez etxe, eta egiten digutebisita. Inauterietan herritarrak mo-zorrotuta etortzen dira guk ikusditzagun. Bestalde, abuztuko he-rriko festetan ohitura bilakatu daherritarrak komentura etortzea.Aurtengo bisitako bideoak, gaine-ra, sarean ibili dira bolo-bolo, ika-ragarria izan da. Hamabost urtebadira festetan bisita egiten hasizirela, eta orain festetako egita-rauan ere sartzen dute hitzordua:mojei bisita.Bertsoz eta kantuz pasatuzenuten bisita.Hemendik bertsolari onenak pa-satu dira: Maialen Lujanbio, Se-bastian Lizaso, Andoni Egaña,Jon Sarasua... Bertso oso politakabesten dizkigute. Zerua, jainkoaeta denak aipatzen dituzte, etaoso ederra izaten da. Aurtengojaietan Onintza Enbeita eta Oiha-na Iguaran etorri ziren, eta txundi-tuta gelditu ziren giroarekin. He-rriarekin hartu-eman oso onadugu, asko errespetatzen gaituz-te, maite gaituzte. Zer harreman duzu sorte-rriarekin, Azpeitiarekin?Orain dela gutxi izan nintzen hor.Gogoeta Astea izaten da Loiolanurtero, eta hara gonbidatu nindu-ten hitzaldi bat ematera. Goiz ba-tean solasaldia eskaini nuen, etaarratsaldean otoitzaldia egin ge-nuen bertan. Behin joanda, ordea,aste guztia pasatzea erabakinuen, eta halaxe ibili nintzen. Fa-miliakoekin eta lagunekin pasatunuen astebete, giro ederrean.

telaniaz erantzuten didate. Lehen,baziren beti euskaraz hitz egitenzuten moja batzuk, baina hil eginziren. Komentuko egoera aldatuegin da, hainbat tokitako mojakbizi baitira hemen: Madril, Albace-te, Burgos... Azpeitiarrok altxorhori daukagu, –euskara –, etazaindu egin behar dugu. Donama-ria oso herri euskalduna da, etasaiatu naiz komentuan euskarasar-tzen. Irakatsi dizkiet euskaraz-ko abesti batzuk, meza ere elebi-tan egiten dugu... baina saiatuta,asko saiatuta. Erdaldunak diramoja gehienak, eta horiei kostatuegiten zaie ikastea, nahiz eta eus-kararekiko jarrera ona duten. Zer etorkizun ikusten diozuklausurari?Orain, oso emakume gutxik auke-ratzen du moja izatea, asko aldatudira gauzak. Guk ere bizimodumota hau aldatzen joan behar

Afariak egin ditugu batean etabestean, gure familia juergista sa-marra da eta. Azpeitia asko maitedut, gauden tokian gaudela ezdugu Azpeitia ahanzten. Askotan etortzen al zara?Normalean, kontu tristeak tartekojoan izan naiz Azpeitira: gurasoakhil zirenean-eta joan nintzen edofamiliakoren bat hiltzean. Bainaoraingoan ez naiz kontu tristeaktarteko izan bertan, eta halako au-kera politak aprobetxatu eginbehar dira. Duela hiru urte ereLoiolara gonbidatu ninduten, etagustura joan nintzen. Bisita askoez, baina, hori bai, Uztarria aldiz-karia hilero jasotzen dut, eta gus-tura irakurtzen dut. Aldizkariariesker izaten dut Azpeitiko kon-tuen berri, eta eskertzen da.Euskadi Irratian kolabora-tzen duzu. Gustuko al duzuirratian hitz egitea?Ai ama, hala da bai. Gustura ari-

tzen naiz, baina gertatzen denada, tamalez, ez garela asko euska-raz hitz egiten dugun mojak, etahorregatik jotzen dute denek ni-gana. Besterik ez dagoelako jar-duten dut, ez ona naizelako. Duelabi urte deitu zidaten goizean goizEuskadi Irratian egiten duten Argiibili saiotik solasean aritzeko pro-posamena egiteko. Ikasturte bategin nuen, eta, egia esan, gusturaaritu nintzen. Iaz berriro deitu zida-ten, bost-zortzi minutu ingurukosaioa egiteko, eta baiezkoa emannuen. Dirudienez, jende askokentzuten du; izan ere, Azpeitianizan naizenean herritar askokesan dit entzun izan nauela. Etanik galdetzen dut: “Jendeak zeregiten du ordu horietan irratia ent-zuten?”. 05:45ak aldean ari-tzennaiz solasean, asteazkenetan,eta... Zeri buruz hitz egiten duzu?Edozerri buruz: Donald Trumpez,politikaz, gure eskualdeko kon-tuez, herri galdeketez, baratzeaz,eguraldiaz... Zertaz ez dugu hitzegiten! Gai guztiak ukitzen ditugu,Aita Santua, eta direnak eta ez di-renak. Asteko gertakizun berezieiegiten diegu lekutxoa.Donamariako komentuan,zein da euskararen errealita-tea?Hamalau moja bizi gara hemen,eta bi edo hiru gara euskaldunak.Horiei euskaraz hitz egiten diet nikbeti, baina beraiek batzuetan gaz-

dugu, gizartea ere zeharo aldatudelako, eta aldaketa egiteko prestgaude. Argi daukagu: egun, jen-dea ez dago bizimodu honetara-ko, lau pareten artean egoteko,eta normala da, beste martxa batbaitago kanpoan. Emakumea au-rrera egiten ari da askatasunerabidean, eta ez dago prest hemenlotuta eta lege guztien menpeegoteko. Normala da, emakume-ok geure bidea egin behar dugu-lako. Kristautasuna da garrantzi-tsua, eta hori ez da galduko, bainamolde berrietara egokitu behardugu. Zaharrok berritzen hasi be-harko dugu; asko ireki bagaraere, askoz gehiago egin behardugu. Denborarekin, klausurakbukatu egin behar badu, hala be-harko du. Gauza asko desagertu-ko dira aurrera egiten den aldiro,eta klausura desagertzen badaere, kontenplalariak izango dira.6

Kristautasuna

da garrantzitsua,

eta hori ez da

galduko ”“

Asko ireki

bagara ere, askoz

gehiago egin

behar dugu”“

Donamariako komentuaren kanpoaldea. x x xOlatz Garmendia

mamia x x x x x x x x x gizartea06

O rdu txikiak eta lagunonak izatea bezalakorik ez dago munduakonpontzeko... ez horixe!

Beti izan naiz parrandazalea eta, are gehia-go, lagun on zalea. Behin, hala bota nion bat-batean lagun on bati: “Pertsona asko garapertsona bakarrean”. Horrela ikusita, hau da,kakotx artean eta egunez irakurrita, Hipokra-tesen edo Platonen esaldi abstraktu hilezkorbat dirudien arren, nire ahotik irtendakoa da.Beraz, azalpen sakona izanagatik, ulerterrazadela zin dagizuet. “Hala ere, gehientsuenekhala sinesten dutela uste dudan arren, ez dutuste horren arabera jokatzen dutenik”. Kakotxartekoa ozen pentsatzen dudana da.

Honatx, lagun onari jarraian eman nion azal-pena: “Guraso gara, bikote, lagun, lankide,ezezagun, ezagun, irakasle, ikasle gara. Per-tsona asko gara pertsona bakarrean”. Gehie-nok gizartearen begietan tentuz hautatutakogarenaren alde bat edo bi besterik ez dituguerakusten. ‘Beste aldeak’ zaindu ez, estaliedo zuzenean ezkutatzen ditugu. Hala etaguztiz, ordea, “gara” nahi ala nahi ez. Halaxebota nion berari, gutxi gorabehera.

Hilabete asko pasatu dira ‘esaldi moment’hartatik, baina bat egiten dut esaldiarekin,eta, are gehiago, esanahiarekin. Eta, agian,pentsatuko duzue, edo ez...: Eta zer dela etabota du hau honek?

Olatz, kolaboratzailea ere baiNigandik hasita, ni Olatz naiz, Olatz Aguadomarrazkilaria, andereño baten alaba, bai etaViuda de Orbegozo dendakoa, Leireren ama,Aioraren ama, etxepeko administratzailea, Xanderea, sormen libreko irakasle izana, olerkizalea, gizarte integratzailea, laguntzailea, la-guna, antzerkilaria, txikitan albaitari izan nahizuena, eta abar eta abar naiz.

Baina gure herriko askorentzat, tamalez,nik dudan zerrenda luzea duen edozein az-peitiarri gertatzen zaion bezala, bat edo bierreferentzia nahikoak ditu ni edo bestea

Pertsona asko, bakarrean

x x xGehienok gizartearenbegietan tentuz hautatutakogarenaren alde bat edo bibesterik ez ditugu erakusten

x x x x x x x x x x x x x x x xolatz aguadox x x

ezagutzen gaituztela esateko edo ezagutunahi ez gaituztela erabakitzeko.

Askok, nire ustez, politika batetik eta antzi-nako esames edo jasotako usteen herentziabestetik, horien arabera ikusten dute bestea.

Gauza eta egoera asko ulertzeko gai nai-zenaren ustea dut, baina, hala ere, ulertzekozaila egiten zaidana zera da, arrazoirik emanez eta agurra ukatzen dizunaren jarrera.

Edo pertsona jakin batekin zaudeneanagurtu eta kalean bakarrik joan eta agurtzenez zaituenarena. Edo ‘jesukriston’ txapasartu, bere bizitza (Fideoko argi berdeak tes-tigu) gau batean belarria janez kontatu etahurrengo egunean ez ikusiarena egiten dute-nen jarrera da ulertezina egiten zaidana.

Baina hakuna matata my friend. Adinakdakarren sosegua lagun, norberak bestearikalterik egin gabe bakean bizitzea bezalako-rik ez dago, jarrera horiek eramanerrazak egi-teko! Bakoitzak bere onena ahalik eta espa-rru gehienetan zabaltzen saiatzea izan behar-ko luke xede eta jarrera bizitzan. Nire ustezhorrek egiten gaitu aberats, anitz eta aske!

Beraz, irakurle, gaur lehenengoz, nire au-rreko zerrendari, zera gehitu nahiko nioke:kolaboratzailea!6

xxxx x x x x x iritzia 07

iritzia x x x x x x x x x08

Duela pare bat aste hasida Nagore unibertsitatean. Herritik irten dalehen aldiz, adinez nagusia da dagoeneko,eta sentitzen du badela nor bere mundu txi-kian. Presioa ere sumatzen du, ordea. Kosta-tu zitzaion ikasketak aukeratzea, batik bat, si-netsia zuelako bere bizitzako erabakirik ga-rrantzitsuena izango zela. Bizitza osoa pasa-tu du Nagorek korronteak daraman lekuraigerian, ez du erabakirik hartzeko premiariksentitu eta hezkuntza ereduak zein gizartemoldeak esan diote, gutxi gorabehera, nolajokatu eta nola izan. 18 urtera iritsi da, etaesan diote dagoeneko iritsi dela unea handi-tan zer izan nahi duen aukeratzeko. Agobioa,zalantza… ez daki erabakiak hartzen. Bainabeno, denborarekin konturatuko da Nagoreere bizitzak ehundaka buelta ematen dituela,eta inoiz ez dugula guztia karta batekin joka-tzen, ezta partida batean ere.

Letren bidea hartu du Nagorek, nahiz etaingurukoek esan dioten garai gogorrak direlaerromantikoentzat. Batzuetan sentitzen duegiten duen guztia justifikatzeko behar hori,eta ez zaio gustatzen; baina, tira… hau horre-la da. Sartu da unibertsitateko gelara, Azpei-titik bera bakarrik joan da ikasketa horiek egi-tera hiriburura. Orain artean ez du imajinatuere egin horren jende desberdina egon zite-keenik Euskal Herrian. Ez du euskararik en-tzuten, bere adineko gazteak gaztelaniaz aridira. Orduan hasten da pentsatzen, agian,bere herria, Azpeitia, dela salbuespena, eus-karaz bizi den herria delako. Are gehiago,hasten da pentsatzen, agian, Nagore beradela salbuespena, euskaraz bizi den pertso-na bat delako.

Lehen sentimendua estutasuna da. “Nonbizi izan naiz orain artean?”, “Hau al da Eus-kal Herria?”, “Nora etorri naiz?”. Nekatutairisten da etxera Nagore, ez delako sentitzenbere lekuan. Gauza asko pasatzen zaizkioburutik; izan ere, unibertsitatean inork ez duezagutzen, eta ez litzateke zaila zerotik has-

Beldurrarekin ausartzea

x x xHerri bezala ere, ez datxarra pausoak ematea,zalantzan jartzea;erosotasunetik irtetea

x x x x x x x x x x x x xeneritz albizu lizasox x x

tea, pertsona berri bat izatea eta inguru ho-rretara moldatzea. Baina ez dago oso kon-bentzituta, bera ez delako hori. Beno, egiaesan, ez daki seguru bera zer den ere, orain-txe ari baita deskubritzen zer gustatzen zaioneta zer ez. Errazagoa zen guztia bizitza guzti-ko lagunekin zegoenean, ia erabakirik hartugabe, naturaltasunez izaten. Baina benetakoNagore ote zen hura? Duda, estutasuna, eta,berriro, bere lekua ezin aurkitu.

Pausoak emateaHasieran hala dirudi, Nagore, baina ez da hilala biziko kontu bat. Segituan egingo du beretxokoa, eta merezi duten lagunak aurkitukoditu. Bere burua ezagutzen lagunduko dio,eta izaerari forma ematen ere bai. Azpeititikmodu horretan irteteak, jende hori guztia eza-gutzeak, ikasteak eta irakasteak, galderaksortuko dizkio. Nagore ez da izango pertsonabera hemendik urte batzuetara. Berak hori ezdaki, baina ikusiko du.

Nagore izan nintzen ni duela zazpi urte; etazu ere bai, ziur asi. Nagore izaten jarraitzendut, eta Nagore bezala sentitzen segi nahidut, bizirik nagoela erakusten didalako ho-rrek. Beldurrek eta kezkek erakusten diguteerabakiak hartzen ari garela, gure bidea egi-tera ausartu garela eta ez dugula konformatunahi egote hutsarekin bakarrik. Eta herri be-zala ere, ez da txarra pausoak ematea, zalan-tzan jartzea; erosotasunetik irtetea, zerbaitenbila. Beldurrarekin bada ere, ausartzea. Gal-detu katalanei.6

x x x x x x x x x publierreportajea 09

Maiatzean zabal-du zuten Inar optika OnintzaAgirregabiriak eta Maite Zaba-lak. Ortokeratologia teknika daberen espezialitateetako bat,eta diotenez, oso emaitza“onak” ematen ditu. Zer da ortokeratologia?Lentilla iragazkor batzuk dira,gauez janzten direnak, eta kor-nea moldeatzen dute. Gauregun ditugun makinen bidez,pertsona batek duen miopia-ren edo hipermetropiaren neu-rri zehatzak lortzen ditugu, etaneurri horien arabera, badaki-gu nolako lentillak jarri behardizkiogun bezeroari. Lentillahoriekin lo eginda, hurrengoegunean ez da lentillarik eta be-taurrekorik behar, eta ehunekoehun ikusten da.

Teknika berria al da?Ez, aspalditik egiten da. Aurre-ko mendean ere egin zituztensaiakerak eta ikusi zuten fun-tzionatzen zuela, baina lehengomakinek ez zuten begia orain-goek bezala neurtzen, eta fabri-kazioa ere ez zen gaur egunadina kontrolatzen. Egun,ordea, bi gauza horiek hobetuegin dira, eta lortu dugu lenti-llak begiarentzako seguruakizatea eta kornean egingoduten eragina kontrolatzea.Nork erabil ditzake?Adin guztietako jendeak. Bainanerabezaroaren aurreko urtee-tan, garapeneko adin horretan,dira eraginkorrenak. Konturatugara adin horretan asko haztendela miopia, eta hazkuntza horimurriztu egiten da teknikahonen bidez. Urteetako espe-rientziarekin ikusi dugu aurretikzegoen graduazioa mantendu

Jendea oso gustura dago ortokeratologiarekin”“

egiten dela, baina ez delagehiago hazten. Gainera, osoerosoak dira lentillarik eta be-taurrekorik erabili nahi ez di-tuen edonorentzat. Ba al dute arriskurik?Lentilla arruntek dituzten arris-ku berberak dituzte. Osasun az-terketak guk esanda bezala egi-

nez gero, mantenuko likidoaondo erabilita eta garbitasunazainduta, ez dago inolako arris-kurik. Zer diote probatu duten beze-roek?Hainbat kasu izan dugu, eta jen-dea oso gustura dago. Oso ero-soak direla diote.

Tlf.: 943 03 89 49/688 67 67 26

x x xESANA DAGOx x x x x x x x x x

x x x“Gustura gaudeazken boladan taldebezala asko hazigarelako”

x x x“Kontzertumordoxka batemango dugu; izanere, hitzordudezente ditugulotuta”GILLEN ALDALURTrini Foxeko gitarra-jotzailea

x x x“Okerrena etazailena AEBetakosaskibaloiraegokitzea izan da”

x x x“Jada hartu duterritmoa, etagehiago jokatzensaiatuko naiz”ENERITZ LARRAÑAGAsaskibaloi jokalaria

Gillen Aldalur. (Maitane Bermejo)

x x xHIZKUNTZ ESKUBIDEAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

GORA. Hitz jolasa, eskaintzak euskaraz egiteko.Eskaintzak iragartzeko moduak eta moduak daude, eta Bertan merkatari elkarteak,hizkuntzarekin jolastuz, lelo hori jarri zuen Stock Azokan . . Uztarria

BEHERA. Denetariko lanak, baina gaztelaniaz.Askotariko lanak iragartzeko publizitate hau herriko hainbat kaletako hormetan ikusdaiteke. Eskaintza zabala, bai, baina gaztelaniaz soilik idatzita. . Uztarria6

ss

iritzia x x x x x x x x x10

x x x x x x x x x iritzia 11

Zoriona depresioaren goiko solairukolagun alaia eta jatorra bada, depresioa zorio-naren azpian bizi den lagun triste eta takarrada. Goiko lagunaren bila, behekoa kolegatzathartuta, beti xextran. Ni eta neu elkartu etaipar poloko bola dantzan jartzen amorratuanaiz. Itsasoari begira lasai nengoela, toaja-bi-zilagunak zorionaz eta materialismoaz hizke-tan hasi ziren. Eta nire nik nire neuri: “Hi, be-netan, bizi honetan, zerk egin hau zoriontsu?Lepo mehe gaineko kaxkoak oraingoan langutxi: baloia eta irratia. Nik neuren berri due-netik baloia oinetan sentitzeak zoriontsu egin

Baloia eta irratiax x x x x x x x x x x x x x x xtxetxu urbietax x x

x x xIKUSTEKOA!x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

sAUZOKO ITURRIA, ALFONBRAK GARBITZEKO APROPOSA.Sanjuandegiko Barrenetxe auzuneko bizilagun batek udako eguzkiaren epela aprobetxatu du etxeko alfonbrak kalera ateraeta auzoko iturrian garbitzeko, eta, ondoren, petrilean lehortzen jartzeko. Garai bateko emakumeek garbitokiko arraskangarbitzen zuten arropa, eskuz. Usadio hura berreskuratu beharko ote litzateke bada? . Herritar bat 9 Ainitze Agirrezabala6

nau. Ez nekerik, ez tristurarik, ez malkorik.Galdu ala irabazi, baloiak eman diguna gukbakarrik dakigu. Eta zuetako askok ere bai.Txinpartak eta ixarrak zainetan. Eta irratia.Nire lagunik zintzoena. Zenbat ordu sukalde-ko mahaian etzan, eta burua zuren ondoanjarri, eta zu entzunez amets egiten. Lehenbizi,Tito, Joxean, Joti... eta, gero, Txapas eta Iñaki(Mujika maestro). Sermoiak sermoi abduzitu-ta. Irratiak gaur eguneroko ogia ematen dit.Ogia lortzeak nahiko burukomin ere bai.Baina irrati maitea, zu betiko nirekin eta nire-tzat. Zure argi gorria piztean, ni eta neuren

barruan sua, txinpartak eta ixarrak. Eta belarriondoan zaudenean, gure maitalerik beroena.

Nork gehiago izan lehiatzen garen munduan,nik eta neuk bi gauza nahikoak ditugu depresio-aren goiko solairuko lagun alaia izateko. Bainazenbat eta gehiago eduki, nahikoa dugu behe-ko solairuko tipo tristearen kolega egiteko.

Hori bai, irratiari eta baloiari, bi gauza ma-teriali, benetako bi lagun erantsi behar, ka-broi samarrak badira, hobe. Eta entsaladahorretan hiru rubia sartzen badituzu, ekaitzperfektua. Bielsak esango lukeen bezala,eromenean hobeto bizi gara.6

iritzia x x x x x x x x x12

LOIOLA. Epe laburreko memoria dugula uste dut askotan. Ez gara gogoratzengure herria ere migrantea izan dela. Euskaldunak Amerikara, Alemaniara eta bestezenbai tokitara joan zirela. Gurera Extremaduratik, Galiziatik edota Andaluziatik eto-rri zirenak ere asko dira, eta horrekin gogoratzeko ez dugu urte asko atzera eginbehar; nahikoa da aitona-amonei galdetuta. Beraz, ez dago batere gaizki tartekahorrelako aldaketek eragiten dutena gogorarazteko egitasmoak martxan jartzea.

Migranteen azalean

x x xIRAILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

LEHEN AUKERA. Urteak dira Betharran eraikinakberrikuntzak behar zituela. Bertan ikasitakook ez genuenaldaketarik ikusten eraikinean, herriko irudiarekin nabar-mentzen zen eraikin erraldoian. Orain, eraikinari ukitu mo-dernoagoa eta gardenagoa emango diote denen arteanerabaki dugun fatxada berrituarekin. Lazo ederra egitenari diren obrarentzat!

Betharrameko fatxada

KATALUNIA. Pozez eta ilusioarekin bizi izan dut Katalunian sortuden mugimendua. Kataluniako zenbait herritan izan naiz azken egune-tan, eta esperientziaz gozatu dut. Ederra da Bartzelonako kaleetan da-goen giroa bertatik bertara ikustea, barnealdeko edozein herritan kar-

Erabakiek egiten dute demokraziatelak ikustea, elkarretaratzeak ikustea... Gazteak eta helduak ilusioz be-teta daude, modu guztiz baketsuan demokrazia praktikatzeko gogoz.Zer da ba demokrazia erabakitzeko eta parte hartzeko aukerarikgabe?6

xxxx x x x x x x x x x x x xalex silvax x x

Game of Thrones telesailaren jarraitzaileen-tzat aski ezaguna izango da esaldia. Stark etxearenleloak garai ilunaren itzulera adierazten du, zeinetaniluntasunak mundua menpean hartuko duen, ukit-zen duen guztia minaz eta heriotzaz ereinda.

HBOren produkzioan, mundu mailako fenomenobihurtu den horretan, fantasiazko erreinu batean oi-narrituta egon arren, bizi garen gizartearekin parale-lismoa aurki daiteke. Erreinuko alderdi guztiek elka-rren kontrako konfrontazio amaigabean dihardute,boterea lortzeko edozein estrategiaz baliatzen dira:mehatxuak, hilketak, gezurrak, traizioa...

Momentu honetan, Kataluniako erreferenduma-ren harira gertatzen ari den guztiarekin, burura etorrizait Starken leloa: “Negua badator”.

Penagarria da Espainiako Gobernua egoerarenaurrean egiten ari den kudeaketa; jauntxokeriaz ba-liatuz, iraganeko denborara eraman nahi gaituzte:errepresioa,eskubide zibilen urraketa, atxiloketak,

Negua badator

adierazpen askatasunaren ukazioa… Hori gutxi ba-litz, gorrotoaren politika ere maisuki erabiltzen arida, zilegi den eskaera demokratiko hori eraso mo-duan saldu baitie estatuko “demokratei”. Azken as-teotan hedabideetan eta sare sozialetan esaten de-nari baino ez diogu kasu egin behar espainiar asko-ri gorrotoaren diskurtsoa barruraino sartu zaielaikusteko.

Ez dakit oso ondo zer izen jarri gertatzen ari denhorrek guztiak sentiarazten didanari: amorrua, bel-durra, mina, tristura... Baina argi daukat ezer egitenez badugu, bizitzen ari garen egoerak ez digula ezeronik ekarriko. Puntu honetara iritsita, inoiz ez beza-lako krisialdi baten aurrean gaudela esango nuke.Ez dakit zein konponbide emango zaion kontuari,baina badaezpada joan gaitezen negurako presta-tzen. Ned Starken esanetan, “negua iristen denean,otso bakarlaria hiltzen da, baina otso taldeak bizi-raun egiten du”.6

Galdetzen hasita,Betharramekoetxaurrea erabaki ostean, zeri buruzkoaizango da hurrengo galdeketa? . Uztarria

Zineman ikusiduzun azkenfilma zein izan da?. Ainitze Agirrezabala

KRISTIAN BRIONES41 urte

“Puf! Bi urte etaerdiko alaba dugu,eta hura jaiozenetik ez gara

oraindik izan zineman. Lehenbai, asko joaten ginen. Losjuegos del hambre uste dut izanzela ikusi nuen azken pelikula”.

ALAITZ LIZARRALDE43 urte

“La decision delrey ikusi nuenudan. Garaibatean, hilero

joaten nintzen; orain, urtean hirubider joaten naiz. Donostiakozinema aretoak ditut gustuko”.

ANE ARISTI39 urte

“Berez, udasasoian ez garazinemara joanzaleak, baina

Santa Polan (Alacant) izan garaabuztuan, eta han La bella y labestia ikusi dugu umeekin.Baina, oro har, Soreasura joatengara, astelehenetan”.

JOXEMI BENITEZ37 urte

“Hiru urte etaerdiko semeadugu, eta gurasoizan ginenetik ez

dugu zinema aretorik zapaldu.Udako oporretan Zamoran izangara, eta han Cars 3 ikusi dugu,animaziozkoa. Semearen lehenaldia zen, eta nahikoa ondopasatu genuen”.6

xxxINKESTAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x iritzia 13

Irakurri ohi dudan liburu batek honako hau dio:“Altxorra dagoen lekuan eta bizitzaren ekaitzaren er-dian, zure bizitza dago. Egia hori behin eta berrizerrepikatzen dela uste dut. Duela aste batzuk, nireBorinken (Puerto Rico) uhartean urakan batek txiki-zioa eragin zuen. Urrunetik bizitzea oso tristea izanzen, familiakoak nola zeuden jakin gabe. Baina bar-nean bizitzen ari nintzen ekaitzak ez zuen beraiek bi-zitzen ari zirenarekin zerikusirik. 'Xarmadun uharte-ra' bortizki heldu zen urakanak Maria zuen izena, etagure mendiek aurre egin zioten arren, ezin izan zio-ten indar hari eutsi. Behin alde egin nuen PuertoRico hura oraintxe ez da leku bera.

Horrek garrantzia ematen diegun gauzen ingu-ruan gogoeta egitera eraman nau; funtsezkoak ezdiren gauzei garrantzia handia ematen diedala, die-gula, ondorioztatu dut. Ez dugu daukaguna aintzathartzen, eta ziurtzat hartzen ditugu ez dituguneanbenetako garrantzia ematen diegun xehetasun ñi-

Bizitzaren urakana x x x x x x x x x x x x x x x xlinette montalvox x x

miño horiek, lehen egin nezakeen eta orain egin ezindudan dei xume hori bezalaxe. Urakanaren ostean,egiazko urakana iristen da: bizirauteko borroka; ura,janaria edo sendagaiak bilatzea... Nire lurraldeariegunean egunekoa bizitzea besterik ez zaio gera-tzen.

Mexikon bezala, badakit berriro zutik jarriko direlahalako ezbeharrak bizi dituztenak. Ez naiz ezkorra,badakit halako tragediek garbitzen dutela, berritzendutela. Mendiak berriz ere berdeak izango dira, etalurra orain garbi dago. Horrelako handitasuna duenfenomeno bat ikusi eta bizi ondoren, badakit nireuharteko jendeak benetan garrantzia duena balioz-tatzen ikasiko duela, itxaropen hori daukat; nik neukere hori ikasi dut. Gainera, Mariak nazio bezala be-rreraikitzeko aukera eman digu, erori ginen lozorrohorretatik esnatzeko aukera, geure burua soilik dau-kagula ulertzeko eta borroka benetan orain hasikodela jabetzeko aukera.6

xxxx x x x x x x x x x x x xchusemi vicentex x x

iritzia x x x x x x x x x14

x x xHAU HOLAXEENKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x xenok sudupex x x

“Ezetz esaten ikasi behar duzu. Bai"txioa ikusi nuen behin. Barrea atera zitzaidan,kontraesanak nire egunerokoarekin bat egi-ten zuen bitartean. Ezetz esaten ez dakigula-ko esaten dugula bai entzun nion Anaririkantu batean, eta Curriculum Vitae betetze-ko kurtsoen artean, Ezetz esaten ikastekoteknikak izenekoa noiz aterako zain gaude-nak batzuk bagarela pentsatuta kontsolatunintzen. Baina iraila dator bere proiektu be-rriekin. Energiaz betetako proposameneiheltzen diegu, edo beraiek eusten diguteguri, oreka gal ez dezagun. Eta orri honetan,

Bai ezakx x x x x x x x x x x x x x x x x xfelipe murillox x x

niretik idazteko eskaintzari “bai” esan diot ilu-sioz. Identitatea aukeratzeko abagune orozapuzten diguten garaiotan, baiezkoarenedo ezezkoaren jabe izatea bera ere, aukerabat bilakatzen dela pentsatzen dut; besteenaukerak ere zilegiak direla hausnartu dut.Ezetza jasotzeak ezetz esateak baino gehia-go mintzen nauela ondorioztatu dut. EtaEzetz esaten ikasteko teknikak baino Eze-tzak kudeatzeko teknikak izeneko kurtsoa ezote zaigun baliagarriagoa izango ziurtatzennabil ordutik. "Ezetz beti dela ez" entzundugu uda honetan arazoa besteen kon-

tzientzietan ere badela sinetsita, geurea la-saitu dugu ordea. Eta geure ezetzei begirajarri (besteenei begira inoiz jarri baginen ere)gara. Baina ezetz esaten ari zen beste ema-kume bat erahila izan zen duela aste batzukLapurdin. Hilketa hori salatzeko dozenakaherritar batu omen ziren herriko plazan, halazioen Uztarriako berriak. Argazkiak zifrari jus-tizia egiten ziola ere esango nuke. Baina ezinziurtatu informazioa, neu ere ez nintzelakohan. Ezetz esaten ikasi ote dudan beldur naizorain. Mobilizatzeari ezetz. Jada, kontzien-tziak lasaitzeko ere ez.6

xxxx x x x x x iritzia 15

L uma kopistegiko langileada Mikel Labaka, eta hil honetanberari egokitu zaio Arremanitzekokideek egindako galderei eran-tzutea.Askotan, besteen berdinakizaten saiatzen gara. Zeregin dezakegu besteen kopiaizateari uzteko?Geure burua maitatu.Noiz ditugu txintxetak ipur-dian?Zerbait amaitzeko bost minutufalta direnean.Zuri-beltzean edo koloretan?Koloretan.Zerk ematen dio kolorea bi-zitzari?Ilusioak.Arkatza edo boligrafoa?Boligrafoa.Erotismoari lotuta, zer azpi-marratuko zenuke fluores-zentearekin?Geure nahiak entzutea, zaintzea.Word, jpeg, pdf... Zer forma-tutan bizitzen da ondoen?Formatu librean.Nola esan...Goxo eta zuzen.

Erotikan Plax!x x xhaizea egiguren-edurne mendizabal (Arremanitz-eko kideak)x x x

Gustuko jaki bat?Txistorra, arrautza frijitua eta pata-tak.Gau zoro batean dantzatzekoabesti bat?Lepoan hartu ta segi aurrera.Goiz jaikitzea merezi duenplan bat?

Nonbaitera bidaia eder bat egitea.Usain bat?Udaberriko goizetako usaina.Xarma duen txoko bat?Sakoneta.Kalean, gau giroan, ikustekofilm bat?Corre, Lola, corre.6

xxxMIKEL LABAKAx x x

x x xErotikan Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu Zaharra, 2. solairuawww.azpeitikoudala.eus/sexu 688897920Hitzorduak, hilabetea: hilaren 18an (16:00-19:00) eta 26an (10:00-13:00).

Egiten duzun lanean gustu-ko duzun momenturen bat?Asko kostatutako lana ondo bu-katzen dudan unea.Zer egiten duzu plazer hutsa-gatik?Gustuko lagunekin mahaiarenbueltan egon.

Adina.39 urte.Herria.Aizpurutxo, Azkoitia.Bizitokia. Azpeitia.Lanbidea. Kopistegikolangilea.

Bildumak, altxorHainbat herritarrek urteak daramatzate diruen, harrien,titareen, garagardo botilen, portzelanazko andareen,filmeen, CDen... bildumak osatzen. .9 Ainitze Agirrezabala

mamia x x x x x x x x x klik!16

sDIRUA.Xebas Bereziartuak iamundu guztiko 5.000tik goratxanpon eta billete ditu.Kontinente guztietakoakditu, gehienak Europakoak,asko lagunek ekarritakoak.Kanpora doazen laguneibisitatu behar duten lekutikdirua ekartzeko eskatzen dieBereziartuak, eta, ondoren,balioa eurotan itzultzen die.Bereaziartua bera ere bidaituzalea da, eta dio herrialdearabiarreko dirua dela“erakargarriena”.

klik! x x x x x x x x x mamia 17

ssTITAREAK.Kontxi Irigoien jostuna da, eta duela 30 urtehasi zen titareen bilduma osatzen, oporretatiksenide batek ekarri zion titare baten harira.Geroztik, Argentinako, Boliviako, Tunisiako,Indiako, Turkiako, Kubako, Egiptoko eta bestehainbat herrialdetako 50 inguru ditu.

CD-AK ETA BINILOAK.Eneko Alberdik gaztetatik du musikarakozaletasuna, eta horren lekuko dira etxekoegongelan dituen CDak, biniloak etafanzineak. Guztira, punk-rock estiloko 750CD original ditu, beste 400 grabatutakoak, 90fanzine eta 300 binilo.

FUTBOLA ETA ZIKLISMOA, BARNEAN.Zaragoza futbol taldearen jarraitzaile sutsua da Angel Gomez,eta Jose Angel Iribar eta Eddy Merckx txirrindulari basatiamiresten ditu. Futbolaren eta ziklismoaren historia jasotzenduten liburuak eta prentsako argitalpenak ditu, kromoak,banderatxoak eta Realeko iratzargailua, besteak beste.

s

sPORTZELANAZKO ANDEREAK.Ingalaterrako eta Parisko merkatuan bigarren eskuan erositaharrizko eta portzelanazko 20 andere inguru ditu EstherEtxarrik. Horiez gain, 150 eta 200 urte artean dituzten lauume-kotxe ere baditu. Museoa dirudi haren etxeko ganbarak.

mamia x x x x x x x x x klik!18

sHARRIAK.Ozeaniakoak izan ezik, gainontzeko kontinente guztietakoharriak ditu etxean Edurne Aizpuru urrestildarrak. Zehazkizenbat dituen ez daki, baina 200 inguru badituela dio.

klik! x x x x x x x x x mamia 19

ssGARAGARDO BOTILAK.Orhantza Alegria eta Mikel Azkue Akerzulolokaleko kideak dira, eta herrialdedesberdinetako 200 garagardo botila ingurudituzte lokaleko apaletan ikusgai jarrita.

PELIKULAK.Andoaingo Zine eta Bideo eskolan irakasleada Jon Verdejo, eta 780 film ditu etxeko gelabatean. Horiez gain, terabyte bateko hirudisko gogor ere pelikulez beteta ditu.

Berri, azal eta mamiAzoka Plaza goitik behera berritzeko egitasmoaosatzear da. Itxuraldatzearekin batera dator barrukojarduerarena ere. .9 Ainitze Agirrezabala/Mailo Oiarzabal

Itxura hau zuen Azoka Plaza berrituak joan den irailaren 12ko azoka eguneko goiz erdi partean. Atzean, oraind

mamia x x x x x x x x x ekonomia20

I a urtebetez luzatu den erbeste-taldiaren ondoren, joan den uztail bukaeranitzuli ziren baserritarren saltokiak Azoka Pla-zara. 2016ko abuztuan utzi zuten eraikin za-harkituaren aldean, beste itxura bat duenegoitza topatu dute itzuleran. Kanpo etabarru, guztiz eraberrituta ageri da AzpeitikoBerdura Plaza. Baina ez da eraikinaren itxuraaldatu den bakarra.

1902an eraikia, 1970eko hamarkadan be-rritua eta handitua, “urte askoan erabat utzitaegon den eraikina” zen azoka plaza eta“berak eskatzen zuen berritzea”, dio Josu La-baka zinegotziak. 2014an hasi zituen Udalakberritze lanak, teilatuan eta goiko solairuan;eta, beheko solairukoak iazko uda arte hasiez baziren ere, ordurako argi zuten hirigintzaarloko “ezinbesteko” esku-hartzearen gaine-tik “proiektua berritzea zela benetako gakoa”.

Bertakoa, eredu propioaren ardatzKrisi ekonomiko betean hasi zen garatzenUdala Azoka Plazarako proiektu berria. “Eko-nomiaren sustapena lehentasun bilakatu” zi-tzaiela gogoratu du Labakak, eta testuinguruhorretan kokatu du azoka plazaren proiektua,lehen sektoreari bultzada emateko ahaleginbezala.

Euskal Herriko herri askotan berritu dituzteedo berritzen ari dira merkatu plazak, bainaAzpeitikoan hautatu duten eredua bakarrada, momentuz. “Bertakoa” da zinegotziakproiektua azaltzerakoan gehien darabilen

dik irekitzeko dagoen Elikaguneak beteko duen tokia, itxita.

hitza, eta egitasmoaren ardatza ere bai: Az-peitiko Azoka Plazan bertako produktuak soi-lik salduko dituzte, Euskal Herrikoak, 150 ki-lometroren bueltan ekoiztutakoak. Produktuhoriek merkaturatzeko aukeratutako bideanere bada berritasunik, Berdura Plaza berrikoikur izango den saltoki iraunkorra: Elikagu-nea. Irabazi asmorik gabeko Artxara Koope-ratiba Elkarte Txikiak kudeatuko du. Saltokiiraunkor berrian elikagai freskoak zein ontzi-ratutakoak salduko dituzte. Urte bukaerarakoirekitzeko asmoa dute. Orduan, lanak guztizamaituta, inauguratuko dute plaza berritua.

Ekoizle batzuk egunero egoten dira merka-tu plazan, baina astearte goizeko eta ostiralarratsaldeko azokak izan dira orain arte Az-peitiko eta inguruetako baserritarren produk-tuak eskuratzeko ohiko hitzorduak. Elikagu-

nearekin, azokako ordutegitik harago zabal-duko dute aukera hori, “gaur egungo bizimo-duarekin uztartzeko beharrezkoa ikusten ze-lako eskaintza hori egun osoan edo ordutegizabalago baten barruan egitea. Azoka egite-ko gunea saltoki iraunkor batekin osatzea”.Sukaldea izango du Elikaguneak eta horrenbueltan ikastaroak, hitzaldiak, zuzeneko su-kaldaritza saioak eta dastaketak antolatunahi dituzte. “Heziketaren ikuspegitik herriariekarpena” egitea da proiektuaren beste hel-buruetako bat, “ikusteko zeintzuk diren bene-tan bertako produktuak eta zeintzuk ez, etahoriei balioa emateko”, Labakaren esanetan.

Herritarren babesaProiektua ez da “Azoka Plazan hasi eta AzokaPlazan bukatzen, dio zinegotziak. Harrera

ona badu, bertako produktuen aldeko apus-tua herriko beste saltoki batzuetara hedatzenere lagundu dezakeela uste du, “eraldaketabaten abiapuntu” izan daitekeela: “Herrita-rren babesa beharko duen proiektua da, he-rritarren konpromiso bat, kontsumo ohiture-kin lotutakoa. Herritarrak izango dira, neurrihandi batean, proiektua bideragarri eta etor-kizunera begira jarriko dutenak. Udalak bult-zada bat eta hasiera eman dio, baina horihala da”. Bertako ekoizpenarekiko “gero etakonpromiso handiagoa” sumatzen du Laba-kak, eta uste du “herritarrak ere gero etakontzienteago direla bertako ekonomia sus-tatzea denon esku dagoela eta egunerokoahalegintxo horietatik eta ohiturak aldatzetikere badatorrela”.

Lehen sektorean ematen ari den belaunal-di aldaketa indartzeko tresna gisa ikusten duproiektua Labakak. “Anbizio handiko proiek-tuekin eta ilusio handiarekin bidea jorratzenari den belaunaldi berri bat dago, lehen sek-toreko proiektu ekonomikoak bideragarriakizan daitezkeela erakusten ari dena. Udalaridagokio proiektu horiek babestea, eta lehen-

ekonomia x x x x x x x x x mamia 21

40ekoizle inguru dira gaur egunazoka egunetan Berdura Plazan saltokiajartzen dutenak.

x x xDATUAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

ERAGILEEKIN.Parte-hartze dinamika bultzatu zuenUdalak Azoka Plazako proiektu berriazehazteko. Herriko gizarte eta ekonomiaeragileek hartu zuten parte: baserritarrek,merkatariek, Azoka Herritiken bueltakoeragileek...

ALDAKETAK.Arrandegirik eta harategirik ez daizango plaza berrituan, hasierako asmoabestelakoa izan arren. Elikagunearen ikurden bertakotasuna bermatzekoeragozpenak aipatu ditu Labakak.Ontziratuta bai, salduko dute arraina.

GOIKO SOLAIRUA.Urola Erdiko Mankomunitateak berebulegoak eta zerbitzuak Azoka Plazarengoiko solairuan jarriko ditu, Udalarekinhitzartutakoaren arabera. Lanak aurreratutadaude, baina guztiz bukatu gabe.

x x xNONDIK NORAKOAKx x x x x x x x x x x x x

mamia x x x x x x x x x ekonomia22

dik lanean ari diren baserritarrak ere lagunt-zea”.

Baserritarrak, “gustura”Eskarmentu handiko baserritarrak dira Xe-basti Artetxe (Itziar, 1945) eta Marian Etxe-berria (Urrestilla, 1971). Etxean ereindakoeta jasotako uztarekin azoka plazan postuajartzen urteak daramatzate biek. Itziartarra daArtetxe jaiotzez, baina Urrestillara ezkonduzen duela ia mende erdi, eta amaginarreba-ren urratsak jarraitu zituen. “Senarraren amaasteartero etortzen zen azokara baratzeko je-neroarekin, eta, hasiera batean, hari lagun-duz hasi nintzen, –adierazi du Artetxek–.Gero, seme-alabak koskortzean, amagina-rrebaren lekukoa hartu nuen”.

Urte gutxiago daramatza azokan Etxebe-rriak. Urrestildarra da jaiotzez, baina Errezile-ra ezkondu zen, eta senarraren etxeko uztasaltzea du ogibide azken 15 urteetan.“Lehen hamar urteetan, asteartetan baino eznintzen jaisten, baina barazkiak-eta asteanbehin ekarrita gutxitxo zela iritzita, sarriagoetortzeko eskatu zidaten bezeroek”.

Azoka Plaza berrituaren inguruan galdetu-ta, “kurioso” geratu dela aitatu du Artetxek.“Astearteetan baserritar guztiok plazan sar-tzeko justu samar ibiltzen gara, baina bazuenpremia Azoka Plazak, eta txukun geratu daoso”. Era berean, itziartarraren esanetan,azoka egunetan postua jartzera “goizeangoiz” etorri arren, autoa aparkatzeko “nahi-koa lan” izaten dute: “Sarritan Paulo VI auzo-tik harago utzi behar izaten dut automobila,baina ez dago besterik, moldatu egin behar”.

Berdura Plazaren egiturarekin “oso gustu-ra” dago Etxeberria ere. “Ikusita lehengo

eraikin zaharra zer egoeratan zegoen, herri-tar asko ez zen barrura sartu ere egiten, etabehar-beharrezkoa genuen gisa honetakozeozer. Oso txukuna geratu da, eta azokaradatozen bezeroen mugimendua hazi egin da.Gazte jendea, eta, oro har, herritarrak gertu-ratzeko erakargarri dago oso. Altxor bat duguorain”.

Hainbat urtez, osasun aldetik “makalsamar” izan da Azoka Plaza bi baserritarrekadierazi dutenez. Etxeberriaren esanetan,garaiak “asko aldatu” dira: “Duela urte ba-tzuk, ez zegoen gaur egun adina supermer-katu, eta bai ala bai, ohituraz, astearteetanazokara etorri beharra zegoen. Gainera,egungo gizartean beste bizi egoera batdugu, jendearen erosketa ohiturak aldatuegin dira, eta erosotasunak erakarrita, askodira supermerkatuetara erosketak egiteradoazenak”. Alabaina, Errezilgo bizilagunak ai-

tatu du gaur egun badakigula “zer nahidugun” eta gero eta jende gehiagok “behar”duela bertako eta garaiko produktuak kon-tsumitzea, “osasuntsu” jateko.

Adin guztietako betiko bezeroak ditu Etxe-berriak, baina adierazi du “gero eta eroslegazte gehiago” hurbiltzen zaiola postura etahaiei “erraztasunak” eman behar zaizkiela:“Ikusita gaur egungo gizartean eta bizimo-duan teknologia berriek zer nolako indarraduten, bezero bati baino gehiagori Wha-tsappez hartzen dizkiot enkarguak, eta moduhorretan lan asko egiten dut. Polita da beze-roekin dudan harremana. Zenbait eroslekUrte Berria zoriontzeko mezuak eta dena bi-daltzen dizkit Whatsappez”.

Azokaren osasunarekin jarraituz, Artetxekdio egon zela “halako beherakada modukobat”, baina une honetan Berdura Plazan“nahikoa mugimendu polita” izaten dela dio.“Azoka Plaza berritzeko lanak zirela-eta Fron-toi Txikian egon ginenean, jende gutxiagohurbiltzen zen, baina orain berriro ondo sal-tzen dugu. Enkarguak ere mordoa izaten di-tugu”.

Urrestillako bizilagunaren esanetan, gaztejendeak baino helduek eta adinekoek “ohitu-ra handiagoa” dute azokan kontsumitzeko.“Nolanahi ere, azken boladan, ostiraletan etazapatuetan gazte dezente hasi da azokaraerosketak egitera etortzen. Gaur [asteartea],esaterako, barazkien postua muntatzerako,07:30erako, lau gazte zerbitzatu ditut”.

Baratzeko eta soroko jeneroaz gain, loreakere salgai izaten ditu Artetxek azokan izatenduen postuan: “Lehen lorerik ez nuen sal-tzen, baina orain jendeak erosteko ohiturahartu du ostiraletan eta zapatuean, kanpo-santurako edo”.

Xebasti Artetxe, Azoka Plaza berrituko bere saltokian.

Marian Etxeberria, Azoka Plaza berrituko bere saltokian.

ekonomia x x x x x x x x x mamia 23

Kalean zer diote?Azoka Plaza berrituaren inguruan herritarrei galdetuta, guztiek ahobatez diote “modernoa, dotorea eta oso argitsua” dela. Nolanahi ere,bertako proiektuaren inguruan gehiengoak ezer gutxi daki.

Uztarria kalera atera da, etaherritarrei zera galdetu die: Zeriritzi duzu Azoka Plaza berrituaz?Zer dakizu bertako proiektuareninguruan? Joerarik ba duzu hanerosketak egiteko?

AMAIA SAN VICENTElangilea

“Baserritarrenganaerakartzeko balio du”

“Dotore geratu da. Uste dutjende gehiago ekarri duela lehenegunotan. Ez dakit gero hori man-tenduko den, baina, hasiera bate-an, itxura polita du. Gauza gutxidakit proiektuaren inguruan: den-bora luzez iraun dutela lanek, de-licatessen bat-edo zabaltzekoakdirela, goiko solairuan bulegoakizango direla eta gauza gutxigehiago. Jendea baserritarrenga-na erakartzeko eta pixka bat dina-mizatzeko balio badu proiektuak,ondo dagoela iruditzen zait. Nor-malean, astearteetan etortzennaiz. Amaginarrebak eman zidanbaserritar baten erreferentzia, etabeti hari erosten diogu. Izan ere,ez du produktu kimikorik erabil-tzen baratzean eta oso produktuonak izaten ditu. Aurrez egitendiot eskaria Whatsappez, beste-la agortu egiten zaizkio eta”.

EUGENIO ESNAOLAjubilatua

“Proiektuaren inguruanez dut ideia handirik”

“Ikusita lehengoa zer zaharra etazatarra zen, xarmanta da berria.Ixteko eta zabaltzeko aukera es-kaintzen duen beiratea zoragarriada. Nire inguruan arrakasta han-dia izan du. Oro har, izugarri gus-tatu zait plaza bere osotasuneannola geratu den, kioskoarekin etatabernaz inguratuta. Proiektua-ren gainean ez dut ideia handi-rik... Sukaldaritza tailerra izangoda, ezta? Asko etortzen gara pla-zara erostera. Oro har, beti jakine-ko baserritarrari egiten diogu es-karia bezperan, Whatsappez”.

BIBIANO ETXABEjubilatua

“Zaharrak bi ate baino ezzituen; hau argitsua da”

“Asko gustatu zait; modernoa daoso. Lehengoarekin alderatuta,alde ederrekoa da! Zaharrak biate baino ez zituen, eta berria ar-gitsua da oso. Uste dut jendeaerakarriko duela honek. Proiek-tuaren inguruan ez dakit ezer ere.Bai, azokan egiten ditut eroske-tak jubilatuta nagoenetik”.

Ikusten da saiatu direla, eta osotxukun geratu da: irekia da, argi-tsua... Hau ez da baserritarren-tzako hobekuntza bakarrik; euriegunetan haurrentzat ere aterpeegokia da jolaserako. Entzun dutbulegoak doazela goian... Azokanerosten dut, bai. Supermerkatue-takoek baino kalitate eta zaporehobea dute baserritarren jenero-ek. Konfiantza gehiago dut.

ANGELES ETA JUANAOLAZABALjubilatuak

“Askoz ere hobea da; ezdauka kolorerik!”

“Zoragarria da. Modernoa da, le-hengoarekin alderatuta askoz erehobea; ez dauka kolorerik! Etabeiratea duenez, kioskoaren ingu-ruko postuak ere bertatik-bertarageratzen zaizkigu. Nolanahi ere,diotenez gutxi dira azokara eros-ketak egitera datozen gazteak;gaurko gazteek ez omen dute su-kaldean aritu nahi, eta aurrez pres-tatutako jakiak askoz ere gehiagosaltzen omen dira. Aditu dugu au-rrez prestatutako jakiak saldukodituzten kontua, baina hori gares-tia izango da. Baina, tira, bakoitzakdaki norbere poltsikoak zenbate-raino ematen duen”.

HARITZ SAEZlangilea

“Jendearen mugimenduahandiagoa da”

“Asko gustatu zait. Gertutasunaareagotzen du, eta jendearen mu-gimendua handiagoa den sentsa-zioa dut. Baserritarrek beti pro-duktuak bertan eskainiko dituzte-la dakit, eta kooperatiba modukobat sortu nahi dutela, baina ezdakit askoz ere gehiago. Arratsal-deko txandan lana dudanetan,azokan erosketak egiteko apro-betxatzen dut astearte goiza”.

LUIS GURRUTXAGAlangilea

“Oso txukun geratu da;irekia da, argitsua...”

“Lehengoa negargarri zegoen,eta beharrezkoa zen berritzea.

Lehorretik itsasoraOlatu handien garaia da udazkena, eta surflarientzat,urteko sasoirik politena. Azpeititik kostaldera daudenkilometroak ez dira ezer batzuentzat. .9 Ihintza Elustondo

B adu zerbait it”asoak, hi-tzez azaltzen hain erraza ez dena. “Olatu batetortzen da aurrena, eta gero beste bat, etagero beste bat... Olatu horietako bakoitza nonsortu den eta nola datorren ikustea pixka batmistikoa da. Bizirik dagoen zerbait da itsasoa,eta horrek harrapatu egiten du. Kresala adikti-boa da”. Fernando Alberdik onartu du erabatharrapatuta duela surfak, ezin dituela emanegun asko uretan murgildu gabe. Lau lagunditu inguruan, eta haiek ere ez dute kontrako-rik esan. “Probatu egin behar da zer den jaki-teko”, bota du azkenean haietako batek.

Aspaldiko partez elkartu dira Alberdi(1976), Denis Elorza (1978), Jon Kruzelegi(1982), Xabier Agirre (1982) eta Ibai Unanue(1998) azpeitiarrak. Besarkadak eman diz-kiote elkarri, “hombre!” eta “bizi al haiz?” ba-tzuk esanez; lagun onak diren seinale. Pentsazenbateraino: duela hiru egun aita izan denAgirre ere agertu da hitzordura. Adin eta bizi-leku ezberdinak dituzten arren, afizio batekbatzen ditu: surfak.

Bakoitza bere aldetik hasi zen kirol horipraktikatzen, eta, pixkanaka-pixkanaka, kua-drillatxoa osatu zuten. Egun, 10-15 lagunekotaldea elkartzen dira. “Lehen, agian, gehiagoginen. Afaritxo bat antolatu eta 25 bat lagun-edo juntatzen ginen. Gertatzen dena da orainjende askok seme-alabak dituela, bestelakoeginkizunak... Eta surfak denbora eskatzendu. Ezin duzu tenisaren edo palaren kasuan

bezala, ordu erdiko tarte bat duzunean surfaegitera joan. Agian, joan nahi duzu, baina ezdago olaturik”, adierazi du Alberdik.

Zailtasunak zailtasun, Azpeititik jende de-zente joaten da olatuen bila; guztira, “ehunbat lagun” izango direla kalkulatu dute. Elor-zaren arabera, surfak azken urteotan sekula-ko boom-a bizi izan du, eta hori nabaritu egi-

mamia x x x x x x x x x kirola24

Jon Kruzelegi, Denis Elorza, Ibai Unanue, Fernando Alberdi eta Xabier Agirre surflariak. x x xIhintza Elustondo

ten da. Unanue, taldeko gazteena izan arren,surf irakaslea ere bada, eta haren esanetan,bera baino gazteagoak diren azpeitiarrak ereanimatu dira surfa ikastera. “Neskak ere badi-ra tartean, eta horrek poza ematen du”.

Bakoitzaren bizimodua dela eta, nahi bainodenbora gutxiago ematen dute elkarrekin sur-flariek. Baina behin elkarrekin daudela, atzera

x x x“Surfak harrapatu egitendu beste kirol batzuk bainozailagoa delako; gauzaerrazak aspergarriak dira”FERNANDO ALBERDI

surflaria

x x x“Hemen ez dago surfaegiteko kulturarik, besteherrialde batzuekinkonparatuta”

IBAI UNANUE

surflaria

kirola x x x x x x x x x mamia 25

aitak harrapatu egin ninduen, beraz...”, eran-tzun dio Unanuek erdi lotsatuta. “Hori dagogoa edukitzea”, erantsi du Alberdik.

Maila batean edo bestean, denek maitedute surfa, eta uste dute kirol horrek duen zail-tasunean dagoela giltza. “Beti esaten dut sur-fak harrapatu egiten duela, beste kirol batzukbaino pixka bat zailagoa delako. Gauzak erra-zegi ematen dizkizutenean, aspertu egitenzara. Hasieran kostatu egiten zaizu, bainaikusten duzu ondokoak lortu duela, eta esatenduzu: ‘Berriro saiatuko naiz!’”, azaldu du Al-berdik. Elorzaren arabera, berarentzat yogabezalakoa da surfa. “Egun txar bat duzunean,ordu eta erdi pasatzen duzu uretan, eta berri-tuta ateratzen zara. Zergatik? Ez dakit, bainagauza bera gertatzen zaigu denoi”.

Egun, pixka bat “kezkatuta” daude gero etajende gehiagok egiten duelako surfa, eta as-kotan itsasoa “gainezka” egoten delako. “Au-toan zoazenean eta txirrindulari taldea pareantokatzen zaizunean bezala da”, bota du Kruze-legik. Dena den, diotenez, aurkitzen dituztemomentua eta lekua, gustuko lekuan ez baita-go aldaparik. Eta gustuko jendearekin ere, ezda egoten inoiz plan faltarik. “Orain zer egingodugun? Aspaldiko partez, ogitarteko bat janelkarrekin”.6

mara, Indonesiara, Marokora... joan gara.2016an, hamalau azpeitiar joan ginen Maldi-vetara”, azaldu du Alberdik.

Egun, batez ere, Orruara joaten dira surfapraktikatzera. Lehen elkarrekin egiten zutenAzpeititik harako bidaia, baina orain bakoitzabere kabuz joaten da, ahal duenean. Unanue-ren arabera, gehiago elkartzen dira “kasuali-tatez”, geratu direlako baino. “Baina itsasoakelkartu egiten gaitu”, erantsi du Alberdik.

20 kilometro besterik ezHogei kilometro inguru daude Azpeititik kos-taldera, eta “hori ez da ezer”, surflarien arabe-ra. “Australian zein AEBetan ez zaie ezer iru-ditzen autoan ordu laurdena ematea surfa egi-teko”, adierazi du Agirrek. Elorzaren esanetan,“Europako olaturik onenetakoa” Mundakakoada, eta jende askok ematen du ordubete auto-an hara iristeko. “Azpeitia ez al da ba UrolaKosta? Horrek demostratzen du ez dagoela i-tsasoa hain urruti”, bota du barrez Alberdik.

Kostaldera iristeko minutu asko behar ezdiren arren, Azpeitian ez dago surfa hain erro-tuta; ez, behintzat, futbola, saskibaloia edo pi-lota bezainbeste. Unanuek uste du kulturakduela horren errurik handiena. “Hemen ezdago surfa egiteko kulturarik, beste herrialdebatzuekin konparatuta”. Agirreren arabera,“kirol berria” da oraindik, eta horrek ere izandezake eragina. “Frantzian surfa egiten hasi zi-renetik bi edo hiru belaunaldi igaroko ziren,eta hemen, bigarren belaunaldia etorriko da”.

Surfa egiteko garairik politena oraintxe deladiote, udazkena: “Marea biziak hasten dira,enbatak, olatu handiak...”. Arriskutsua ez oteden galdetuta, “denean bezalaxe”, bakoitzakikusi behar duela uste du Alberdik. “OrainUnanue dago indartsu eta sasoiko, eta berabidaltzen dugu olatu handietara. Gu zahar-tzen ari gara, eta kanpoan gelditzen gara”,bota du umoretsu.

Unanueri urte osoa iruditzen zaio ona surfe-rako; olatuak baldin badaude, egunero joatenda. “Aurreko batean Mundakan olatuak zeu-den, eta eskolara joan beharrean, hara joanzen Ibai. Hau ez dakit kontatzeko modukoaden, baina...”, bota du Alberdik. “Bai, lasai,

begira jarri dira, eta azpeitiarren surf txapelke-ta antolatzen zuten garaiak oroitu dituzte. Hiruurtez-edo antolatu zuten, Zarautzen, eta haie-tako batean 50-60 lagun elkartzera iritsi ziren.Txapelketa egun pasa egiteko “aitzakia” iza-ten zela dio Alberdik. “Egun borobila antola-tzen genuen: lehendabizi, surf pixka bat egi-ten genuen, eta, gero, afaria eta parranda”,azaldu du Elorzak. Beti surflari berak irabaz-ten zuela diote: Ugutz Karrerak.

Giro “ederra” izaten zuten arren, utzi eginzioten txapelketa antolatzeari, 2012 ingu-ruan. “Utzi egin genuen ez delako erraza harajoan eta dena muntatzea, baimenak ere eska-tu egin behar izaten genituen...”. Elkarrekinhainbat bidaia egindakoak ere badira: “Mun-duari buelta eman diogu: Costa Ricara, Pana-

iritzia x x x x x x x x x26

x x x x x x x x x x x x x x x xramon etxezarretax x x

A diskideak tortura saiobat jasanda bezala uzten nau, buruan borrazjota bezala. Kultur politiken inora ezaz etagehiegizko gastuaz kezkatzeko aldartearekinetortzen zait. Ados agertzen natzaionean,kulturako gestoreei eta programatzaileei egi-ten dizkien kritiketan, ezagutzen baititut,neure burua irtenbiderik gabe gelditzen da,etsita. Kulturak, gaur, gezurretik asko izandaere, duen egia puska hori, berdaderotasunhori, berezi ezin izanak nahigabetu egitennau.

Nobela italiar bat erregalatu dit. Geroztik,bati baino gehiagori egin diet opari neuk ere,tartean Azpeitia honetako alkate jaunari. Lu-ciano Biancardik idatzia da 1957an. Alkoho-lak eraman zuen egilea mende erdia harrapa-tu behar zuenean: Jasan nazazue -esatenomen zuen- gutxirako nago eta. Titulu ongi i-tsusia du nobela batentzat Il lavoro culturale,El trabajo cultural tituluaz argitaratu du Es-painia alde honetan Errata Naturae argitale-txeak. Euskarara nahi niokeen itzulpeneanKultur langintza izenburu izateak lagundukoal dio?

Mundu gerratearen osteko Italiako hiri txikibatean, pobrezia utzi eta industria potentziabilakatze garaian, gertatzen da. Kulturak eregarrantzia handia hartzen du eta idazle gazte,kazetari, irakasle, bibliotekariek... “behin beti-rako obra edo kontakizunari” ekiten diote. Ar-keologoek kontatzen zutena baino, guzti-guztien jatorri bakarra etruskoengandik zeto-rrela zioena baino, kontakizun garaikideagoa.Kansas City bat nahi dute Italiako Toscanan.Eta gehiago, gehiago... baina guztia iraganhurbil horri egindako begirada ironikoarekin,iraupen luzeenera bezala suizidiora eramangaitzaken ironiarekin. Neure biografia osoari,harrotasun motiborik txikienari, hasia nagouko ironikoa egiten.

1979ko zineklubaEkintza ardatzen artean zinekluba agertzen

Zinea aitzakia

x x xNeure biografia osoari,harrotasun motiboriktxikienari, hasia nago ukoironikoa egiten

da. Azpeitiko ordukoa ekarri dit gogora.1979a zen. Han ikusten genituen ohiko zine-tara iristen ez zirenak. Zinemaldiak Barrios ypueblos izeneko sail bat zuen herrietan peli-kulak eskaintzeko. Antton Ezeizarekin, KoldoIzagirrerekin eta Juanba Berasategirekinnuen harremanaz baliatuz, Azpeitian aukeraizan genuen. Zineklubak, kapitalekoen harro-keria jasanezina aitzakia, ez zigun onartu lan-kidetza. Leo Etxeberria, kultur zinegotzia,gogoz inplikatu zen ekimenean.

Felipe Cazals zuzendari mexikarra izanzen, arrakastaz, Soreasun Canoa filmarekin,aurrez Berlingo Zilarrezko Artza merezi izanzuenarekin. Urrestillako Kixkurraren tabernanafaldu eta ordu txiki-txikietan bukatu genuenhitzaspertua aipatu ditudan izen guztiok. Sa-soirako gizon aurrerakoi eta iraultzailea zenCazals. Asko edan zuela dut gogoan eta“están ustedes llenos de maricones” esanzigula, nire harridurarako. Iraultza homofobo-ak ez zuen agoniarik somatzen.6

jakiteko x x x x x x x x x urri≠ari begiratua28

Tuba doinuak iristearTuba eta bonbardinoa gizarteratzeko helburuarekin antolatu duteTuba Jaialdia zortzigarrenez. Urriaren 3an hasi ziren jaialdiarenbarruko ekitaldiak, eta hilaren 17an bukatuko dira. . Uztarria

Tuba eta bonbardinoa gizar-teratzeko asmoarekin, Tuba Jaial-dia antolatu dute aurten ere. Egi-tasmoaren zortzigarren edizioa-ren barruko ekitaldiak joan zenurriaren 3an hasi ziren eta hilaren17an bukatuko dira.

Aurten zenbait berrikuntzare-kin dator jaialdia: Sanagustin kul-turgunean egingo dituzte ekintzagehienak, baina beste herri ba-tzuetara ere iritsiko dira tuba doi-nuak. Hain zuzen ere, Lekeitioneta Hernanin ere eskainiko dituz-te jaialdiaren barruko saioak. Gai-nera, Gipuzkoako Foru Aldundia-ren Meta proiektuarekin bat egindute aurten antolatzaileek, eta di-putazioak lagunduko du egitas-moa.

Kontzertu bereziaErakusketarekin hasi zuten Tuba

x x xDATUAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xZer. Tuba Jaialdia.x x xEguna.Hilaren 3tik 17ra.x x xTokia. AzpeitikoSanagustin kulturgunea,Hernani eta Lekeitio.x x xAntolatzailea.MetalBoskotea, Udala etaGipuzkoako Foru Aldundia.

Jaialdiaren egitaraua, baina bestehainbat ekintza ere izango da. An-tolatzaileen arabera, kontzertu“berezi bat” izango da aurten. Hi-laren 12an kontzertu gastronomi-koa eskainiko dute Euskadi LowBrassek eta Zigor Iturrieta Txo-riene telebista saioko sukalda-riak. Kontzertu horretarako sarre-ra 15 euro ordaindu behar da, etaikusleek pintxoa dastatu ahalkodute emanaldiaren bukaeran.6

xxxVIII. TUBA JAIALDIAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x

8.Tuba Eguna.Urriaren 14an izango da, eta entseguak etakontzertuak izango dira.

8.360euro. Proiektua babesteko finantzaketakolektibo kanpaina hasi dute Goteo.org atarian.6

1Matxismoatabernetan, saioaMatxismoa tabernetansolasaldi-tailerra izango da.Ondoren, mokadutxoa etaErraiak taldearen kontzertuakustikoa izango dira.x x xEguna.Hilak 18 (asteazkena).x x xOrdua. 19:00 x x xTokia.Orkatzkultur elkartea.

2Txirri, Mirrieta TxiribitonenemanaldiaPatxistein doktorea emanaldiaeskainiko dute pailazoek. Saioagrabatuko dute, DVDanateratzeko.x x xEguna.Hilak 21 (zapatua).x x xOrdua. 17:00 x x xTokia.Soreasu antzokia.x x xAntolatzailea. Kulturaz.

3David Guapo,Soreasun#quenonosfrunjanlafiesta IIbakarrizketa saioa eskainiko du. x x xEguna.Hilak 28 (zapatua).x x xOrdua. 22:30 x x xTokia.Soreasu antzokia.

4Kros MistoaEuskal selekzioaren aldekoproba 6,2 kilometrokoa izangoda. Aurrez eta egunean bertaneman ahal izango da izena.x x xEguna.Hilak 28 (zapatua).x x xOrdua. 18:30.x x xAntolatzailea. Ikasberri kirolelkartea.6

xxxBESTERIKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xAzpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.eus/agenda Iazko Tuba Jaialdi nagusiko irudia. x x xUztarria

x x xHITZ GEZIDUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

.Egilea:Luma

x x xSUDOKUAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x denbora-pasa30

*Deitura

Akura

Esatenari zara

Marinelenohea

Arrantzagunea

*Izena

Etsaiegin

Etxalarre-koa

Bigunak

Axolaga-beak

3

Moztuak

Okokoak

Harroak

Eleak,berbak

Artsenikoa

Denboraluzean

Jainkoegiptoarra

Ez koldar

Azkenekoa

Hesola

Oholtza

Kontso-nantea

Txerriarra

Ergatiboa-renmarka

Kontso-nantea

Edo

Bokalmehea

Jatorriatzizkia

Artsenikoa

Kontso-nantea

Txakur

Toles

* Merkataritza teknikari azpeitiarra

...dakarrena,... daroa

Segi

Atx!

lehiaketa x x x x x x x x x jakiteko 31

nAnOnHnLn

ALOKAIRUA

nDIOSTAZU

nEnKALAnZnAS

ETXALARTARRA

nSAMURRAKnOR

ZABARRAKnInT

nIIInAKETZAn

ETENAKnTAULA

nURAKnJARRAI

x x xLEHIAKETAREN ERANTZUNAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xUZTARRIAREN LEHIAKETA: JEROGLIFIKOAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xJEROGLIFIKOEN SOLUZIOAK BIDALTZEKO EPEA. Urriak 18 (asteazkena) x x xNORA BIDALI ZURE ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea (Azpeitia) edo

lehiaketakuztarria@gmail.com e-postara x x x IRABAZLEARI SARIA.Kutxillo urdaitegiaren produktu sorta x x xPARTE HARTZEKO BALDINTZA.Uztarria

Komunikazio Taldean bazkide izan behar da eta jeroglifikoen irudien azpiko galderei erantzun behar zaie.

2ENDIKA... ZER EGIN DU?

x x x BAZKIDEAREN IZEN-ABIZENAK x x x HARREMANETARAKO TELEFONO ZENBAKIA

SUDOKUA

x x xUZTARRIAREN ABUZTUKO LEHIAKETAx x x x x x x x

IRABAZLEA

2

Monse Aramendi

Uztarria Komunikazio

Taldearen bazkidea da

aldizkariko 197.

lehiaketaren irabazlea.

Kutxillo urdaitegiak

emandako produktu

sorta irabazi du sari

gisa. Argazkian,

lehiaketaren irabazlea

Kutxilloren oparia

eskuetan duela.

x x xSOLUZIOAKx x x x x x x x

HITZ GEZIDUNAK

1

1

1 2AURREKO HILEKO JEROGLIFIKOAK

Alferrekoa Kanika

jakiteko x x x x x x x x x uztarria.eus32

x x xEFEMERIDEAKx x x x x x x x x x x

1675Sagardo ekoizpena.Urte hartansagar gutxi jaso zenez, saltzekosagardoa egin nahi zuteneiagindu zieten erdia urik gabeegiteko eta beste erdia uranahasturik.

1811Haur bat aurkitu zuten.Barrenola baserriaren inguruanutzitako neskato bat aurkitu zuten,gauean.

1918Esklabetako kometua.Esklaben komentuaren lehenharria jarri zuten.

x x xBIDEOAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Txisteratik eguna iragartzeko bideoa.6

. Iturria: Azpeitiko efemerideak.Herria historian zehar liburua.x x xEgilea: Imanol Elias Odriozola.x x xArgitaratzailea: Uztarria.6

xxxELKARRIZKETAxxxxxxPello Arrue ‘Pellanbre’ musika sortzailea

Abestien oinarria tekno elektronikoa da,eta kantatzeko modua punk-oi doinuena”

x x xBi dira Pello Arruek (Azpeitia,1995) sortutako musika estilo"berritzailearen" osagaiak: punk-oi doinuak eta musika elektroni-koa. Errezetaren emaitzari Teknoiizena jarri dio, eta Pellanbre da az-peitiarraren izen artistikoa. Seiabestiz osatutako maketa kalera-tuko du Interneten, eta dagoenekoentzun daiteke egindako lanarenaurrerapen bat.Nolatan otu zitzaizun halakoesperimentua egitea? Gazteagoak ginela, aurrenekoparrandetan-eta, Txarrantxa za-balik zegoen garaian, musika‘makarra’ entzuten hasi ginen.Orduz geroztik, beti entzun izanditugu punk-oi doinuak. Urteekaurrera egin ahala, musika elek-tronikoa entzuten ere hasi ginen.Horregatik, gehien gustatzenzaizkidan bi musika estiloak na-hastea pentsatu nuen, eta ho-rren emaitza dira egindako seiabestiak.Zer ezaugarri ditu sortuberri duzun musika estiloak? Abestien oinarria tekno elektro-nikoa da, eta kantatzeko moduapunk-oi doinuena. Ahotsaren

melodia punkia da. Ez dut aurrezhalakorik entzun, eta horregatikuste dut berritzailea dela. Ziurnonbaiten badela nik izan dudanharrikada bera izan duen pertso-narik, baina nik, behintzat, ez dutezagutzen.Zein talderen abestiak mol-datu dituzu?La Pollaren bi, Hell Beer Boysenbat, Habeas Corpusen bat etaAnimales Muertosen beste bat.

Horiez gain, Non Serviumekbertsionatutako Vomito taldea-ren kantu bat ere moldatu dut.Entzuten ditudan taldeak diraguztiak, eta nahasketen munduhonetan izugarrizko esperientziaez dudanez, moldaketak egitekokantu sinpleak edo melodikoaknahi nituen. Bestalde, jendeakezagutzen dituen abestiak izateaere nahi nuen.6

Pello Arrue Pellanbreabestiak grabatu dituen estudioan. xxxMaialen Etxaniz

“

x x xElkarrizketa osoa uztarria.eus-en

MARIA JESUS ODRIOZOLA autobuseko begiralea

1. 22 urtean ume askoezagutu dituzu...Eta guraso egiten ikusi erebai, eta haien umeekinnabil orain.2.Umeak beti ume?Hasi ginenean arau berriakezarri behar genituen, eta...Baina bai, umeak beti ume.

3.Eta autobusak?Itoginak zituzten zaharbatzuetan ere ibiliak gara!4. Ikasturte hasiera alda gogorrena?Ume txiki hasiberriak, gelaaldaketak... Lehendabizikobi asteak pixka batgogorrak izaten dira, bai.

5.Umerik ‘galdu’ alzaizu?Ez. Autobusa goitik beherabegiratzen dugu beti.6. Zer sumatuko duzufaltan?Umeen ateraldiak, ematenduten bizipoza.6

. Mailo Oiarzabal

x x x x x x x x x jakiteko 33

Egun, elikadura arloan, osasun sailak egitendituen kontrolak gero eta handiagoak dira. Moduseguruagoan jaten dugu, eta, beraz, elikadura arris-kuak ikaragarri murriztu dira. Alabaina, ez al zaizueiruditzen gero eta seguruago jan arren, ez dugula ba-tere osasuntsu jaten? Hau da, gizakiaren historianokerren jaten dugun garaian gaude, baina hori bai,seguru! Paradoxa dirudi.

Elikadura segurtasuna ez da kalitate nutrizionala-ren sinonimo. Osasun ikuspuntutik janari bat segu-rua dela esateak ez du esan nahi osasuntsua denik.Hau da, McDonald’seko menu azkar horietako batjanda intoxikatzeko arrisku txikia izango duzu, bainaez zara ondo elikatzen ariko. Bizitzeko estiloa eta eli-katzeko modua zenbait minbiziren, diabetesaren edogaixotasun kardiobaskularren errudunak dira.

Supermerkatuetan ‘osasuntsuak’ direla dioten eti-ketekin (bitamina eta mineralekin indartuak, burniugari dutenak...) produktu ugari ditugu. Estrategiahorrek kontsumitzaileak asko erakartzen ditu, eta as-kotan, gehienetan ez esateagatik, eror-tzen gara.Bada, horixe, produktu asko eta benetako gutxi.

Bertako eta garaiko janariek ez dute kalitatearen zi-gilua behar! Osasunaren-tzat egin de-zakezun onena benetako janariakontsumitzea da, geurea!6

xxxx x x x x x x x x x xaitziber aizpurux x x

Paradoxa

50 urte,“zuei esker”Ederti dekorazio dendaren 50.urtemuga da aurten, eta herritarreieskerrak eman dizkiete harenjabeek..9 Olaia Iraola

M ende erdia igaroda Ignacio Agirre (Azpeitia, 1922) eta Kar-men Eizmendi (1927, Azpeitia) senar-emaz-teek Enparan kalean Ederti dekorazio denda-ko ateak ireki zituztenetik. Egun dekoraziodenda dagoen lekuan tailer bat zegoenlehen, eta bertan egurrarekin egiten zutenlan; tartean, Agirrek, bere gurasoen nego-zioa baitzen. Ignacio eta Karmen senar-emazteei dekorazioa asko gustatzen zitzaielaeta, mundu horretara murgildu eta negoziobat sortzea erabaki zuten: Ederti. Hitz horrek

Guztira, 48 urte daramatza Agirrek Edertinlanean, eta gogoan ditu hasierako uneak:“Hasierako urteak oso gogorrak izan ziren,anai-arreba guztiok ikasten ari ginen, eta ahalzen heinean laguntzeko ahalegina egiten ge-nuen”. Hark azaldu duenez, Azpeitian deko-razio denda bat zabaltzea bitxia iruditu zi-tzaion jendeari, ez baitzen oso ohikoa garaihartan. Agirre lanean hasi eta urte batzueta-ra, Larrañagarekin ezkondu zen, eta hura eredekorazio mundura murgildu eta dendanhasi zen lanean.

“ederra jaiotzen den lekua” esan nahi zuelaazaldu zien lagun batek, eta asko gustatu zi-tzaien.

Gaur egun, Agirreren eta Eizmendirenalaba Karmen Agirrek (Azpeitia, 1950) etabere senar Angel Larrañagak (Azkoitia,1948) daramate negozioa aurrera. Duelamende erdi, dekorazio ikasketak egiten arizen Agirre Erroman (Italia), eta horiek amai-tzean etxera itzuli zen. Ondoren, dekorazioazgehiago ikasteko helburuarekin, Donostiarajoaten hasi zen larunbatero-larunbatero.

jakiteko x x x x x x x x x atzera begira: Ederti, 50 urte34

Bertan merkatari elkarteak eta AzpeitikoUdalak, 50.urteurrena medio, oroigarriaeman zieten dendaren jabeei abuztuan. “Sor-presa itzela izan zen guretzat, ilusio handiaegin zigun opariak. Ez genuen ezer espero”,azaldu dute Agirrek eta Larrañagak.

Eskaintza bera, era desberdineanLarrañagak eta Agirrek azaldu dutenez,duela 50 urtetik gauzak asko aldatu dira. Jen-deari “etxea ondo” edukitzea betidanik gus-tatu zaion arren, lehentasunak aldatu egin di-rela uste dute. “Orain, dirua bidaietan edotabeste zerbaitetan gastatzea gustatzen zaiojendeari”. Garai batean, berriz, etxea altzairuonekin atontzeko joera handiagoa zegoen,dekoratzaileen arabera.

Garai batetik hona planoak egiteko moduaere aldatu da Edertin; izan ere, lehen akuare-lekin egiten zituen lan horiek Agirrek. “Kolo-rez kolore, estanpatuz estanpatu, etxea nolageldituko zen erakusten zien bezeroei, argaz-kiak ziruditen bere planoek”, azaldu du Larra-ñagak. Orain, akuarelak erabiltzen ez dituenarren, planoei denbora asko eta gogo handiaeskaintzen jarraitzen du dekoratzaileak.

Hasierako urteetako moduan, dendan de-netik pixka bat edukitzen ahalegintzen direlaazaldu du bikoteak. “Lehen, denetarik eduki-tzen genuen; egun, ez dugu hainbeste pro-duktu dendan, eta katalogoak izaten ditugu”.Askotariko nordikoen, alfonbren, oihalen…inguruko katalogoak dituzte, horrela, bezerobakoitzari zerbitzu pertsonalizatua eskain-tzen diote. Lehenik eta behin, erosleen gus-tuak ezagutzen dituztela azaldu du Agirrek:“Pertsona bakoitza ezberdina da, eta hasie-ra-hasieratik haren gustuak, beharrak etaideiak ezagutzen ditugu. Behin horiek jakin-da, prozesua martxan jartzen dugu: ideiak,planoak eta etxearen banaketa proposatzendizkiogu”.

Gertuko harremanaBezeroekin harreman estua dutela jakinarazidute Edertiko jabeek; are gehiago, urte haue-tan guztietan lagun asko egin dituztela. Gai-nera, askotan, beren bezeroak izan direnen

horrela, 50.urtemugan, 50 urte, zuei eskerleloa jarri dute erakusleihoan. “Lan asko egindugu, bai, baina herritarrek ondo erantzunizan digute beti”, jakinarazi du Larrañagak.“Bezeroei esker bete ditugu 50 urte, etaasko zor diegu haiei”, gehitu du Agirrek.

50 urteren ostean dendak irekita jarraitze-aren gakoa “bezeroak ondo zaintzea” delaazpimarratu dute senar-emazteek: “Guretzatguztiaren gainetik daude bezeroak, eta ho-riek ondo zaintzen ahalegintzen gara, baitazer nahi duten ahalik eta ondoen ulertzen ere.Erosleen azalean une oro jarri izan gara etahori nabaritu egin dute gure ustez”.

Bikoteak dio “baloratuak” sentitzen direla-erosleek ondo erantzun baitiote pazientzia,gogo eta ilusio handia eskaintzen dioteneguneroko lanari. “Urte asko igaro ditugudendan, eta asko maite dugu”.

Mende erdia pasatu izanagatik, dendak za-balik jarraitzen du, eta han bizitako une ba-koitza ondo gogoan gorde dute Agirrereneta Eizmendiren, Edertiren sortzaileen, on-dorengoek. “Momentu ahaztezinak bizi izanditugu”, azpimarratu dute.6

1. Ederti dekorazio dendaEnparan kalean zabalduzuteneko irudia 2. Agirrekakuarelekin marraztu izan zituenplanoetako batzuk. 3. 50.urteurrena dela eta, saltokiarenerakusleihoan 50 urte, zueiesker leloa jarri dute.

1 2

atzera begira: Ederti, 50 urte x x x x x x x x x jakiteko 35

seme-alabak joan izan zaizkie beren etxeakere diseinatzeko eskatzera. “Asko poztengara bezeroen senitartekoak etortzen direne-an, seinale ona da hori”. Larrañagak Agirre-ren aitaren esan bat du gogoan: “Bezeroakirabaztea zaila da, eta galtzea erreza”.

Gainera, Ederti Azpeitian ezaguna izateazgain, inguruko herrietan ere badute harenberri. Dekoratzaileek jakinarazi dutenez, in-guruko herritarrei ere saldu izan dizkieteberen produktuak eta zerbitzuak; besteakbeste, gasteiztarrei, oñatiarrei, donostiarrei,beasaindarrei… Euskal herritarrei saltzeazgain, behin, altzari batzuk greziar bati eresaldu zizkiotela jakinarazi dute dendaren ja-beek. “Zestoako bainuetxera etortzen zen,eta behin dendara etorri eta altzairuak erosizizkigun. Gogoratzen naiz itsasontzira kaxaksartu eta sartu nola ibili ginen”, azaldu du Agi-rrek.

Bezeroei eskerAzpeitiarrengatik zein inguruetako herrita-rrengatik izango ez balitz, Edertik 50 urte ezlituzkeela beteko azaldu du bikoteak. Hori

3

x x xTELEFONO ZENBAKIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x xUDALETXEA x x xAsteguna: 08:30-14:00 x x xLarunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA x x xEgun osoz

irekita egoten da ANBULATORIOAx x xEgun osoz irekita egoten da IGERILEKUAx x xAstelehena:

14:00-21:00 x x xBeste egunak:07:00-21:00 x x xLarunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 x x xIgandea eta jai

egunak: 09:00-13:00 xxxKanpokoa: ekainera arte itxita KIROLDEGIA xxxAstegunak: 10:00-13:00, 15:00-

21:00 x x xLarunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 LIBURUTEGIA x x xAstegunak: 09:00-13:00, 15:30-20:00

xxxLarunbata: 09:00-13:00 xxxEkaineko azken astean, uztailean, abuztuan: 08:30-14:00. Abuztuko lehen

hamabostaldian itxita. GAZTELEKUA x x xAsteartea-ostirala: 17:00-20:30 x x xLarunbata: 16:00-20:30

x x xFARMAZIAK (urria)x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

LARRIALDIAK

112

sPLAZAKO KOMUNA.Azoka Plaza berritu ostean, zabalik diraplazaren kanpoaldeko komun publikoak.Plaza berritu aurretik kioskoaren azpianzeuden komunak, baina haiek ez zituztenirisgarritasun neurriak betetzen.

ODOL-EMAILEAK

Urriaren 25ean izango dute

hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

x x xGARRAIOAx x x x x x x x x x x x x x x x x x x

ALDALUR 943 85 2587

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

x x xautobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.eus/azpeitia/

autobusak

x x xORDUTEGIAKx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x xERABILGARRIx x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

jakiteko x x x x x x x x x zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Berritzen 026069

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Txiki-Txoko Ludoteka 15 05 16

Gaztelekua / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

KIUB 15 72 01

Igerilekua 81 41 21

Emakumeen Txokoa 15 70 55

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurugiro Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatua 81 45 18

Natul euskara taldea661 10 44 46

Udal Euskaltegia 81 19 47

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

1-18-20-25Jacome (Azpeitia).943 080258

2-6-7-8-11-19-26-30Eizagirre (Azpeitia).943811274

3-9-13-14-15-23-31Aranburu (Azpeitia).943 811949

4-12-16-21-22-27Beristain (Azpeitia).943 811949

5-10-17-24-28-29Alberdi (Azpeitia).943815974

Beristain (Azpeitia).943 811949

GAUEZ, URTE OSOAN

IRATI ARANGURENErromeriazalea

IGANDERO JOATENNAIZ ARISTERRAZUKOERROMERIARA”

Autoa hartu eta Aiako Aristerrazurajoaten da igandero, hutsik egin gabe,dantzara. Hil honetan hasiko da erromeriendenboraldia, eta pozik dago. . Ihintza Elustondo

“

Noiz joan zinen lehen aldizAristerrazura? 16-17 urte izango nituen. Handik urtebeteraberriz joan nintzen, eta ordutik aurrera, azken5-6 urteotan, igandero joan naiz. Zer dauka Aristerrazuk berezia?Lehen, igandero egiten ziren erromeriakhemen inguruan, baina denak galdu dira;Aristerrazukoa da gelditzen den bakarra. Zerk bultzatzen zaitu hara joatera? Trikitia entzutea eta dantzatzea betidanikgustatzen zait, eta, gainera, lagunarte politadugu han; kuadrillatxoa osatu dugu. Zu bezalako gazteak joaten al dira?Orain arte, betikoak joaten ziren, baina azkenurteotan gero eta gazte gehiago joaten da. Inoiz ahaztuko ez duzun erromeriabat?Dantza irakaslea naiz, eta nire ikasle askokez zekiten Aristerrazu existitzen zenik ere.Horregatik, haiek hartuta joan nintzen behinerromeriara, haiei nire afizioa transmititzeko.Esfortzua egiten ari gara batzuk horretan. Zein pieza gustatzen zaizu gehiendantzarako?

Fandango zalea naiz, arin-arina eta dantzalotua gutxiago gustatzen zaizkit. Dantza eskatzen al du jendeak orain-dik?Bai, mutilak neskari, neskak mutilari, gazteakzaharrari... Edozeinek edozeini. Bikotea ondo ulertzeko?Elkar ulertzea da garrantzitsuena. Zirikatze-ko aukera ematen du horrek. Zein trikitilarirekin egingo zenukedantza gustura?Izerrekin. Gure aitonak trikitia jotzen zuen,osaba batzuek ere bai, baina nik horietakoinor ez dut ezagutu plazan jotzen. Hirugarrenbelaunaldikoa den Izer lehengusua bakarrikezagutu dut, eta horregatik da berezia. Igandero hara joanda, astelehenikizaten al duzu?Egunari ematen diozun bukaeraren arabera.Zertarako balio izan dizu Aristerrazu-ra joateko ohiturak?Afizio bereko jendea ezagutzeko aukeraeman dit. Jendeak uste du mundu itxi tradi-zional bat izango dela, baina niri mundua za-baldu zait Aristerrazun.6

1. Irati Aranguren panderoarekin. 2.Aranguren dantzan, Aristerrazuko erromeriabatean. 3. Azpeitiarrak txikitatik du trikiti etaerromeria afizioa.

1

2

3

hi heu! x x x x x x x x x jakiteko 37

Sasoi batean, gazte ginene-an, “iaz” zen gure denboraren neurria. Gero,konturatu gabe, “orain dela bi urte”, “oraindela bost urte” esaten hasi ginen, barruatrankil. Geroago, “orain dela hamar urte” esa-ten hasi ginen, baina ikaratu gabe oraindik.Hurrena, “orain dela hogei urte”, eta denboraez zela alferrik joan pentsatzen hasi ginen.Gaurko egunean, harako Kaskazuri bertsola-riaren posturan gabiltza. “Orain berrogeiurte, gure Errenteri, kasik esan liteke, ez zalaageri”... kantatzen zuen Kaskazurik, eta kas-kazurituta gu, berak bezala kantatzen ez,baina esaten dugu: orain dela berrogei urte.

Orain dela berrogei urte izan ginen estrei-nakoz Diadan Bartzelonan, katalanen aberriegunean. Finean, manifestazio handi bat,jendetsua, alderdi batzuk hemen, beste ba-tzuk han, senyera mordoa, ikurrinaren batzuk,independentzia oihu mordoa… Euskal He-rrian ere garai hartan egiten ziren modukomanifestazioa. Diada.

Aurten itzuli gara, joan beharra zegoen,erreferendum atariko Diada zuten katalanek,Diada genuen Espainiatik aparte amets egi-ten dugun euskaldunok. Eta hantxe gu. Etahantxe haiek, katalanak, baina nola, gero! Etazenbat, gero! Eta haien algara, gero! Zer zenhura, bada!

Goizean goizetik, jendea, familiak, senar-emazteak, nobio-nobioak, nobio-nobiak,nobia-nobiak, atso eta agure, attitte-ama-mak, haurrak, neska-mutikoak, oilo-oilandagazteak… senyera hartuta, Diada ospatzera,erreferenduma zelebratzera, independentziagozatzera. Herri bat, oso-osoa, goizetik arra-tsaldera arte, Bartzelona erdigunea guztizhartu zuena, boza emateko pozak, indepen-dentzia hoska. Haien patxada, poza, ilusioa,animoa, indarra, sendotasuna. Herri batmartxan, lekuan bertan ere, han ez zen-etamugimendurik. Gurutze handi bat osatuzuten hegotik iparrera, ekialdetik mendebal-dera, eta hantxe Herrialde Katalanetako lau

Eta gu hemen

x x xDiada zuten katalanek,genuen Espainiatik aparteamets egiten duguneuskaldunok

kornerretatik etorritako jendea, antolatzaile-ek agindutako lekuetan geldi, kantu eta orro,Katalunia goratzen, botoa ospatzen, argaz-kiak ateratzen, senyerak astintzen, “ViscaCatalunya!”-ka, “I... Inde... Independencia!”-ka... Seguru, guztiz animoso, eta pozik, batezere pozik, alegre, beldurrik gabe.

Nahaia zapaldu nahianIkusi dugu zer etorri den Espainiako Gober-nuaren aldetik, erantzun zoroa, guardia zibi-lak eta Polizia Nazionala bertara bidaltzea,salbuespen egoera, estatu kolpea, inperioa-ren lege makurrean. Arrazoirik ez, indarrare-na besterik. Eta segi, guardia zibilak, askoboluntario –Otaegi fusilatu zuten haiek beza-la, boluntario!–, polizia nazionalekin batera,diktaduraren legean, egurrean, errepresioalege, arau eta agindu, herri baten parte handibaten gehiengo baten nahia zapaldu nahian.Txile bat, Argentina bat, Venezuela bat… Ka-talunian.

Eta gu hemen, beti gu hemen, gure txandaailegatu arte. Ikusi dugu zer datorren. Ikasikoahal dugu!6

iritzia x x x x x x x x x38

x x x x x x x x x x x x x x x xmiel a. elustondox x x