xurdimento 20 02:xurdimento 19 - 51-81 · xurdimento páxina 49 linguaxe xudicial non hai ningunha...

48
Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós cidadáns á linguaxe xurídica. E ocorre que todos, absolutamente todos, estamos relacionados coas normas de Dereito en cada intre da nosa vida, dende o berce ata a sepultura, dende a mañá ata a noite. Pero a maior parte dos cidadáns descoñecen os termos xurídicos cos que se relacionan. E, dende logo, non teñen ningunha obriga de suplir a escuridade dos xuíces e dos avogados cun esforzo de aprendizaxe que non lles está esixido. Este feito é importante. Tampouco se acostuma a coñece-los termos médicos ou a linguaxe científica e, nembargante, o paciente é capaz de entender ó seu médico e de seguir un estricto tratamento e incluso explicar á súa familia o que o médico lle dixo. Pero esa sorte non a teñen os que asisten a un xuízo ou defenden os seus dereitos nos tribunais. O Xuíz non lle fala de forma comprensible. Hai na Administración de xustiza un cerimonial, un rito, unha escenografía e unha linguaxe de reliquia tan feo e tan rancio, tan absurdo e desusado, que xa non chega con dicir que é barroco, se non que é absolutamente arcaico, por veces, anterior ó século XIV. O cidadán treme cando recibe do xulgado comunicacións dirixidas a el, e que non é capaz de entender. Quen le unha comunicación xudicial non sabe se o levan ó cárcere ou se herdou. Un cidadán de cultura media, incluso un universitario de ampla cultura, pode non saber qué significa unha comunicación xudicial que, curiosamente, redactouse para que se lea e entenda e que se dirixe concretamente a el. A situación non é a máis coherente cos principios que rexen o noso Estado de Dereito. A Xustiza non se toma a molestia de explicar ó cidadán, na fala común da súa época, qué está a pasar co seu asunto. Confesión, evacuar, providencia, rebeldía, actor, auto, dilixencia, son palabras de contido xurídico moi distinto ó común. Os xuíces deberían escribir para os cidadáns e non para eles mesmos ou para os avogados. As comunicacións deben entenderse ou os cidadáns pensarán que se chancea con eles. ¿Ou non parece broma que se diga: “únase al rollo de su razón” ou que “los autos están recibidos a prueba con término de nueve días y dése traslado a la parte actora sin perjuicio del estado y naturaleza de la causa”? Pois esto escríbese así cada día e non pasa nada. Algunha vez alguén terá que coidar ó cidadán, darse conta de que a Xustiza é para o cidadán e non un xogo de palabras entre maxistrados. As sinais e os lances do mus son máis comprensibles que as comunicacións e sentencias dos xuíces. A non ser que sexa verdade esta xoia de expresión: “Firma el juez con las partes” , que no seu sentido común e vulgar, explica certamente, por qué non se entende o que din. SITUACIÓN DA XUSTIZA Fai uns días nunha poboación preto de Lleida (eran as dúas da tarde dun día de verán). Pepe estaba xantando con toda a súa familia. Entón recibe unha chamada telefónica dun dos seus veciños, comunicándolle que da eira do que recibe a chamada, onde tiña amontoada unha boa cantidade de leña, catro persoas estaban cargándoa nun camión. Sen pensalo dúas veces, o noso protagonista e máis un dos seus fillos xa mozo, foron correndo ata a eira, onde atoparon efectivamente as catro persoas metendo a leña no seu camión. Colleu un pao na man, e díxolle ós ladróns que deixaran a leña onde estaba, non facéndolle inicialmente ningún caso; pero ó volver a insistir, o máis vello deles, ordenoulle ós outros tres que descargaran outra vez a leña. O noso protagonista ameazounos con chamar aos axentes da autoridade, contestándolle o “xefe”: faga o que queira, anque veñan ¡non nos van facer nada!. Con este pequeno relato dun feito que aconteceu na realidade, e que por desgracia está a suceder con moita frecuencia, tan só me queda face-la seguinte pregunta: ¿Onde está a protección dos dereitos dos cidadáns de “a pé”, neste estado democrático noso? Non é de estrañar que o noso protagonista decidira sen dubidalo, non chamar aos axentes da Autoridade, pois en caso de telo feito, ¿imaxinan vostedes a cantidade de problemas que se lle viñan enriba?. Sen ánimo de ser exhaustivo, eu citaría os seguintes: Ante os axentes da autoridade, tería que demostrar que era o propietario da cousa obxecto da tentativa de furto, neste caso a leña. Prestar declaración ante os axentes, que seguro que perdería máis tempo que cos cacos. Os delincuentes, como saben moi ben a lección, dirían que o noso cidadán, ameazounos co pao que colleu na man, e aquí comezarían outros problemas máis grandes para el. [Curiosidades xurídicas] Linguaxe xudicial • Situación da xustiza • “o contrato” como termo xurídico IV

Upload: others

Post on 13-May-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Xurdimento Páxina 49

LINGUAXE XUDICIALNon hai ningunha materia nos estudios primarios e

secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe xurídica. Eocorre que todos, absolutamente todos, estamos relacionadoscoas normas de Dereito en cada intre da nosa vida, dende oberce ata a sepultura, dende a mañá ata a noite. Pero a maiorparte dos cidadáns desco ñecen os termos xurídicos cos que serelacionan. E, dende logo, non teñen nin gunha obriga desuplir a escuridade dos xuíces e dos avogados cun esforzo deaprendizaxe que non lles está esixido. Este feito é importante.Tampouco se acostuma a coñece-los termos médicos ou alinguaxe científica e, nembargante, o paciente é capaz deentender ó seu médico e de seguir un estricto tratamento eincluso explicar á súa familia o que o médico lle dixo. Peroesa sorte non a teñen os que asisten a un xuízoou defenden os seus dereitos nos tribunais. OXuíz non lle fala de forma com prensible.

Hai na Administración de xustiza uncerimonial, un rito, unha escenografía e unhalin guaxe de reliquia tan feo e tan rancio, tanabsurdo e desusado, que xa non chega condicir que é barroco, se non que éabsolutamente arcaico, por veces, anterioró século XIV. O ci dadán treme candorecibe do xulgado comunicacións dirixidas a el,e que non é ca paz de entender. Quen le unhacomunicación xudicial non sabe se o levan ó cárcere ou seherdou.

Un cidadán de cultura media, incluso un universitario deampla cultura, pode non saber qué significa unhacomunicación xudicial que, curiosamente, redactouse paraque se lea e entenda e que se dirixe concretamente a el. Asituación non é a máis coherente cos principios que rexen onoso Estado de Dereito. A Xustiza non se toma a molestia deexplicar ó cidadán, na fala común da súa época, qué está apasar co seu asunto. Confesión, evacuar, providencia,rebeldía, actor, auto, dilixencia, son palabras de contidoxurídico moi distinto ó común. Os xuíces deberían escribirpara os cidadáns e non para eles mesmos ou para osavogados.

As comunicacións deben entenderse ou os cidadánspensarán que se chancea con eles. ¿Ou non parece broma quese diga: “únase al rollo de su razón” ou que “los autos estánrecibidos a prueba con término de nueve días y dése trasladoa la parte actora sin perjuicio del estado y naturaleza de lacausa”? Pois esto escríbese así cada día e non pasa nada.Algunha vez alguén terá que coidar ó cidadán, darse conta de

que a Xustiza é para o cidadán e non un xogo de palabrasentre maxistrados.

As sinais e os lances do mus son máis comprensiblesque as comunicacións e sentencias dos xuíces. A non ser quesexa verdade esta xoia de expresión: “Firma el juez con laspartes”, que no seu sentido común e vulgar, explicacertamente, por qué non se entende o que din.

SITUACIÓN DA XUSTIZAFai uns días nunha poboación preto de Lleida (eran as

dúas da tarde dun día de verán). Pepe estaba xantando contoda a súa familia. Entón recibe unha chamada telefónica dundos seus veciños, comunicándolle que da eira do que recibe achamada, onde tiña amontoada unha boa cantidade de leña,

catro persoas estaban cargándoa nun camión.Sen pensalo dúas veces, o noso

protagonista e máis un dos seus fillos xa mozo,foron correndo ata a eira, onde atoparonefectivamente as catro persoas metendo a leñano seu camión.

Colleu un pao na man, e díxolle ósladróns que deixaran a leña onde estaba,non facéndolle inicialmente ningún caso;pero ó volver a insistir, o máis vello deles,

ordenoulle ós outros tres que descargaran outravez a leña. O noso protagonista ameazounos con

chamar aos axentes da autoridade, contestándolle o “xefe”:faga o que queira, anque veñan ¡non nos van facer nada!.

Con este pequeno relato dun feito que aconteceu narealidade, e que por desgracia está a suceder con moitafrecuencia, tan só me queda face-la seguinte pregunta: ¿Ondeestá a protección dos dereitos dos cidadáns de “a pé”, nesteestado democrático noso?

Non é de estrañar que o noso protagonista decidira sendubidalo, non chamar aos axentes da Autoridade, pois encaso de telo feito, ¿imaxinan vostedes a cantidade deproblemas que se lle viñan enriba?. Sen ánimo de serexhaustivo, eu citaría os seguintes:

• Ante os axentes da autoridade, tería que demostrar que era opropietario da cousa obxecto da tentativa de furto, nestecaso a leña.

• Prestar declaración ante os axentes, que seguro que perderíamáis tempo que cos cacos.

• Os delincuentes, como saben moi ben a lección, dirían que onoso cidadán, ameazounos co pao que colleu na man, e aquícomezarían outros problemas máis grandes para el.

[Curiosidades xurídicas]Linguaxe xudicial • Situación da xustiza • “o contrato” como termo xurídico IV

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 49

Page 2: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Páxina 50 Xurdimento

• Ante esta situación xa vemos ó noso protagonista buscandoo asesoramento dalgún letrado, xa de non facelo, que nonsería capaz por si só, de sacar de enriba os moitosproblemas que se aveciñaban.

• Acudir a ratificarse ante o Xuíz ou prestar nova declaración,como denunciante do furto da leña, e como denunciado dasposibles ameazas das que foi acusado polos cacos perdendooutra mañá de traballo.

• Acudir baixo ameaza dunha pena á vista oral e ir benpreparado, pois como cometera algunha contradicción nasúa declaración e nas preguntas que lles fará o avogado doscacos, corre o risco de que o condenen a el, mesmo a paga-las costas dos avogados.

Concluíndo, ante esta situación, ¿non lles parece avostedes que tal como está a situación da xustiza neste nosopaís, o mellor que puido face-lo, noso protagonista, foi nonchamar aos axentes da autoridade e non denunciar a tentativade furto da leña?. A verdade é que a protección dos dereitosdos cidadáns afectados deixa moito que desexar.

“O CONTRATO” COMO TERMO XURÍDICO1

• CONTRATOAcordo de vontades entre dúas ou máis persoasobrigándose a dar, facer, ou non faceralgunha cousa. O contrato non é pois odocumento que o recolle, e que constitúeunicamente unha esixencia de proba. Ocontrato existe desde que unha ou variaspersoas consenten en obrigarse, respecto doutraou outras, a dar algunha cousa ou prestar algúnservicio (art. 1254 do CC).• CONTRATO ABSTRACTO: Caracterizado pola súaindependencia da causa, pola súa abstracción. • CONTRATO ACCESORIO: O que asegura a execucióndoutro principal, e que non pode subsistir sen este. • CONTRATO DE ADHESIÓN: Aquel en que unha daspartes fixa as condicións uniformes para cantos queiran logoparticipar nel, se existise mutuo acordo sobre a creación dovínculo dentro das inmutables cláusulas. • CONTRATO ADMINISTRATIVO: O celebrado entre aAdministración, por unha banda, e un particular ou empresa,pola outra, para realizar unha obra pública, explotar un serviciopúblico ou obter a concesión dalgunha fonte de riquezadependente da entidade de Dereito Público. • CONTRATO ALEATORIO: Conforme ao art. 1790 doCC é aquel en que “unha das partes, ou ambasreciprocamente, obríganse a dar ou facer algunha cousa enequivalencia do que a outra parte ten que dar ou facer, para ocaso dun acontecemento incerto ou que ocorrerá en tempoindeterminado”.

• CONTRATO ATÍPICO: O que non se axusta a ningúndos tipos establecidos. • CONTRATO BILATERAL: Aquel polo cal as partesobríganse reciprocamente unha cara á outra.• CONTRATO CONMUTATIVO: Aquel en que cada

unha das partes obrígase a dar ou facer unha cousa certa eequivalente á que se recibe. • CONTRATO CONSENSUAL: O que se perfecciona polomero consentimento das partes. • CONTRATO DE DOBRE: Operación de Bolsa en virtudeda cal cómpranse en man ou a prazo determinados valores aoportador, revendéndose simultaneamente a prazo e prezodeterminado á mesma persoa.• CONTRATO ESTIMATORIO: É aquel no cal unha

persoa entrega a outra, determinadas cousas para a súa vendaobrigándose á súa devolución dentro dun prazo, ou ao seuvalor estimado. • CONTRATO FORMAL: Aquel que para a súa perfecciónesixe requisitos especiais de forma (Art. 1278 do CC).

• CONTRATO DE GARANTÍA: Tende a garantir ocumprimento dunha obrigación principal. O da hipotecarespecto do préstamo que o garante.

• CONTRATO GRATUÍTO: Aquel no que nonexiste contra-prestación e ten por causa a meraliberalidade. • CONTRATO INTUITU PERSOA: Ocelebrado tendo en conta as características

dunha persoa. • CONTRATO FORMADO: Aquel no que as

relacións das partes están reguladas pola lei, sen quesexa posible apartarse do disposto nela. Por exemplo:arrendamento urbano.• CONTRATO ONEROSO: O que implica algunha

prestación. • CONTRATO PRELIMINAR DE ARBITRAXE:Convención en virtude da cal as partes dun contratoestablecen que as súas posibles diferencias sexan resoltaspola intervención de árbitros. • CONTRATO SIMULADO:Segundo o Art. 1276 do CC“A expresión dunha causa falsa nos contratos dará lugar ánulidade se non se probasen que estaban fundados noutraverdadeira e lícita”.

1 [Bibliografía: Baseado nodiccionario Xurídico: F. Gómez de L.]

Por Xoán Rodríguez Gómez-DacalLicenciado en Dereito

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 50

Page 3: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Xurdimento Páxina 51

En Ferrol contamos con un buen número de festejos yfestivales musicales. Entre ellos, se celebra el día diecio-cho de marzo, “La noche de las Pepitas”. Es uno de losacontecimientos más celebrado y aplaudido por sus ciuda-danos y visitantes que se acercan a Ferrol en este día.

La afición de nuestros ciudadanos al canto coral esmuy antigua; tenemos noticias de ello desde mediados delsiglo XIX, pero la organización de las rondallas y la cele-bración de esta noche, es más moderna, cuenta con más decien años de tradición y sus orígenes no están de todo cla-ros, pero, sí sabemos, que se está celebrando ininterrum-pidamente desde el año de 1903.

Desde el año 1986, el Ayuntamiento de la ciudad daun fuerte impulso a esta tradición, apoyando el evento, quese arraiga cada vez más en nuestras tradiciones musicales.

En esta noche de fiesta, las rondallas con su madrinacorrespondiente (grupos formados mayoritariamente porhombres, con sus instrumentos de cuerda y capas a modode tunos) se dedican a rondar por las calles con sus cantosa las Pepas, que se asoman a los balcones de sus casas.

Los actos comienzan a medio día del dieciocho, conun acto institucional en el ayuntamiento, por la tarde, en laplaza de Amboage, se celebra un festival abierto al públicoen general, donde actúan las rondallas de Ferrol y sucomarca, con sus mejores cancines, como es tradicional eneste día. Al finalizar el festival, comienza la ronda por lascalles de la ciudad, locales sociales y bares, que dura hastaaltas horas de la madrugada, siempre acompañadas deamigos y simpatizantes.

El programa, está formado por las canciones típicasde la ciudad, que cuenta con un variado repertorio. Laspreferidas, son las habaneras, llegadas de las tierras caribe-ñas en boca de emigrantes y marinos que llegaron a nues-tra ciudad en épocas coloniales y adaptadas al folclorelocal las que cantan a los barrios de la ciudad, a las ferro-lanas y al amor.

Con esta fiesta, se pretende mostrar todo el esplendorde la música popular ferrolana, contribuyendo a la conser-vación y difusión del patrimonio musical de nuestracomarca, para disfrute de todos.

[La noche de las Pepitas] en Ferrol

Algunas Canciones:

FERROL

Ferrol, Ferrol, Ferroldonde yo nacíbajo un ardiente solvalle donde yo aspiréel perfume de amoresde una bella mujer.

Adiós, adiós, adiós,novia queridason tus, son tus, son tus,dientes de nácary en tus ojos se retratala imagen de un puro amor.

No te acuerdascuando me decíascontemplando la pálida lunayo no puedo querer más que aunayo no puedo querer más que a ti

El astro del día apaga la luzy enciende en la nochesu negro capuz

En un valle de lagrimas vámonos a el Ferroladiós coruñesaadiós, adiós, adiós.

NOCHE DE RONDA

Musicales las endechasllegan a ti recelosasy las canciones mimosastrepan hacia tu balcónrecógelas ¡Oh! Pepitacon amoroso deseoque ellas son el recreodel amante corazón.

Calma Pepita tu enojoalivia tu llanto amargoy despierta del letargode tu dormida ilusiónEscucha la serenataque sale de nuestro pechopara llegar a tu lechode angelical pasión.

Estribillo

Pepita …. Pepitagraciosa y lozanamoza ferrolanaprincesa de amorEscucha este cantoque brota del pechoy asciende derechohacia tu balcónPepita… Pepitagraciosa y lozanamoza ferrolanaprincesa de amor.

José López Hermida

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 51

Page 4: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

A Vocalía da muller continua como cada ano as súas

actividades, con dous días á semana de presencia no local social

do cCentro, onde se realizan diferentes manualidades.

Tamén colabora en tódolos actos organizados pola Xunta

Directiva, moi especialmente na semana cultural, a matanza do porco,

a calçotada, a festa de Breogán as festas de San Anastasio, etcétera.

Respecto aos actos propios

organizados pola Vocalía, está en

primeiro lugar, a celebración da festa de

SANTA ÁGUEDA con diferentes

actividades durante todo o día, que

comprendeu unha visita ao Museu da

Auga, continuando cun xantar de

irmandade e a continuación o visionado

do filme “Memórias dunha Geisa”.

Durante a Semana Cultural, o día

destinado á Vocalía, inaugurouse unha

exposición dos traballos realizados

durante o curso, nos que se podían

apreciar auténticas obras de arte.

Participación moi activa no “I

Congreso de Casas e Centros

Rexionais”, na ponencia “A muller unha

realidade nas nosas entidades”

Organización dunha visita á

fábrica de cervexas “San Miguel”

Organización por décimo ano

consecutivo da FESTA DO POLBO,

que como cada ano atinxiu un grande

éxito de público.

Participación na festa de MOROS

E CRISTIÁNS.

Organización dunha excursión

cultural a Pamplona e Olite

Organización dunha excursión

campestre ao “Parc de Serrallarga”, un espacio verde rescatado

para o uso público e que tivemos a sorte de ser os primeiros

visitantes.

Asistencia ao Aplec de les dones, organizado polo Consell

Municipal da Dona e a Concejalía de Participació Ciutadana i

Promoció de la Dona.

En conmemoración do dia da muller traballadora,

organizamos unha conferencia sobre “O PERIODISMO E A

MULLER”, a cargo de ANNA SÁEZ, vicedirectora do “Diário

Segre”.

Mención especial merece o proxecto dun taller de

creatividade iniciado o día do Aplec de

les dones, dirixido por Mª.Alba Gil,

membro desta Vocalía e que á súa vez é

a profesora de patchwork do noso

Centro e que dirixiu un traballo no que

participaron tódalas representantes de

Entidades de mulleres de Lleida. O

obxectivo desta iniciativa era facer

chegar ás representantes da MARCHA

MUNDIAL DE MULLERES o apoio

das mulleres de Lleida, aos ideais deste

movemento que loita para erradicar a

pobreza e a violencia cara as mulleres.

O mosaico elaborado co sistema

Patchwork, e as diferentes cores veñen a

expresar o sentimento de solidariedade

coas mulleres de todo o mundo e

unirnos a tódalas que día a día suman

esforzos para a defensa dunha vida

digna e libre de violencia: Do verde dos

campos e árbores frutais, ao lado da cor

castaña que representa a terra, xurde

unha pirámide investida que se vai

ensanchando ao mesmo tempo que

medra o número de mulleres que se

senten solidarias

con esta men-

saxe que busca

un horizonte de

paz e prosperidade para tódalas mulleres.

Páxina 52 Xurdimento

[VOCALIA DA MULLER]

MARTA ROIGÉ MOSTANYPresidenta da Vocalía

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 52

Page 5: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

¿Qué pretende la educación vial?

Empezaremos aclarando una lógica cuestión, ¿Qué esla educación vial?. Después de la obligada consulta a losdiferentes textos de apoyo, podemos describirla como laintervención para el desarrollo de conocimientos, habilida-des, hábitos, comportamientos y actitudes en el usuario,proporcionando en conjunto los recursos necesa-rios para garantizar la seguridad y bienestarde las personas, en el marco de convivenciacotidiana, donde el riesgo del tráfico esparte del mismo.

La educación en y para el tráfico(tránsito) pretende prevenir y construir.Crear en definitiva una sociedad segurabajo unos códigos básicos de conductaguiados por la moral, la norma y la ley, pro-vocando habilidades especiales relacionadasdirectamente con el nivel de usuario, individuo ocolectivo al que va dirigida y a la demanda del momentocirculatorio.

Según la propia Dirección General de Tráfico, parasolucionar el problema de salud pública que presentan losaccidentes, una de las líneas de actuación imprescindiblees la adquisición de valores viales en los ciudadanos, algoque constituye un paso más en el conocimiento de normasy señales de circulación.

Así pues y en línea con los criterios de la DGT, laeducación vial se constituye por sí sola como el mejorcamino para la formación de una conciencia vial indivi-dual y colectiva.

El fracaso de las administraciones en Educación Vial

Hubiera sido deseable, en materia de educación vial,que los textos legales escritos y la ética del hecho hubieransido funcionales, pero un abuso de la ética del verbo, noacompañado de la deseada ética del hecho, ha conseguido

en España no tener educada vialmente a su población ala altura de las circunstancias deseadas y necesa-

rias. Si las letras se hubieran cumplido, en laactualidad toda la población entre los cinco

y 70 años estaría educada. Hecho que alconsolidarse a lo largo de los años, se haconstituido como una prueba más del fra-caso institucional de las políticas preven-tivas para la seguridad pública.

En 1934, en el Decreto de 25 de sep-tiembre, se publicó en el número 269 de la

Gaceta de Madrid el Código de la Circulación.Un Código (bonita palabra y cargada de sentido)

que como objetivo fundamental establecía las bases,requisitos y reglas a las que deberían sujetarse el tránsitode peatones, vehículos y semovientes por las vías públicasde España, unificando los distintos Reglamentos y disposi-ciones dictadas hasta la referida fecha y amoldándolas alos Convenios internacionales y a las necesidades que cre-aba el progresivo desarrollo de la circulación de vehículosde motor mecánico.

Pero es en el artículo 7 de este magnifico Código, querefiriéndose a las Escuelas, implica directamente al profeso-rado en la obligación de enseñar a sus alumnos las reglasgenerales de la circulación y la conveniencia de su perfecta

Xurdimento Páxina 53

El deber de la “Educación Vial”[Educación en familia]

En el entorno del tráfico, cada uno de los sujetos usuarios son actores, por ello, se hace necesaria su educa-ción, formación e información adaptándola al individuo en su constante evolución, generando así una res-puesta en positivo que beneficia al espacio y momento circulatorio.

Parte de esta responsabilidad, bajo un ámbito legal y moral, recae en la gestión que los poderes públicoshagan al respecto, pero indudablemente, la educación vial desde el entorno familia es un instrumento cívicoimportante que debe ser capaz, ante la actual demanda social por la seguridad, de construir en valores a lapersona, integrándola en el sistema, bajo la cultura del respeto.

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 53

Page 6: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

observancia; advirtién-doles de los grandespeligros a que se expo-nen al jugar en las calza-das de las vías públicas,salir atropelladamentede los centros docentes,subir a la parte posteriorde los vehículos y topesde los tranvías, etc.También quedaba claroque el propio Ministeriode la Instrucción Pública dictaría las oportunas disposicio-nes a fin de asegurar la conveniente vigilancia del cumpli-miento de lo preceptuado.

No obstante a fecha de hoy, algo no está funcionandoy la educación vial en las escuelas no ha existido en laforma funcional deseada.

Tras un análisis de las estadísticas sobre accidentesrelacionados con el tráfico en los países de la ComunidadEuropea (C.E.E), se pone de manifiesto y se establececomo uno de los principales grupos de riesgo a los niños yjóvenes, con edades comprendidas entre los cinco y losdiecisiete años. Estos mismos datos, demuestran que lamayor parte de las veces el accidente lo sufren cuandohacen uso de la vía pública como peatones, aumentandoprogresivamente –sobre todo a partir de los catorce años-el número de niños y jóvenes que se ven implicados en losmismos como conductores de bicicletas y ciclomotores.

A pesar de que la historia continúa ejerciendo presionesy consejos desde la comunidad internacional, España perma-nece autista, con sus capotazos de ciego, ante el problema dela inseguridad vial y presenta un nuevo proyecto de educa-ción para la ciudadanía integrado en el currículo del alumno,lamentablemente sin obligación de cumplirse por los centroseducativos en sus contenidos específicos sobre seguridad vial.

Mientras tanto, asociaciones sensibilizadas por el pro-blema como StopAccidentes, Asociación Mutua Motera,Idepol, o entidades e instituciones como el Grupo deSeguridad Vial y Accidentes de Tráfico de la Universidad deZaragoza, Guardia Civil, Policías locales y autonómicas (sonsolo algunos ejemplos), tratando de llenar el vacío existente,impulsan actividades educativas entre los colectivos de ries-go que componen los diferentes momentos circulatorios.

La transición intergeneracional en positivoSabemos que la mayor parte de la siniestralidad en las

carreteras tiene su origen en la conducta del usuario, ¿qué

pasaría si sometiéramosa ese usuario a un pro-ceso sensibilizador, paraque se constituyera ecodel problema en combi-nación de un procesoformativo y de educa-ción social?.

Está claro que estacuestión tiene una res-puesta positiva haciaese tipo concreto de

intervención, si queremos protegernos moralmente anteuna sociedad cada vez más crítica. La conclusión es quedebemos sensibilizar, educar y formar a los usuarios denuestras vías públicas, si pretendemos reducir de formaeficiente la mayor parte de la siniestralidad.

Debemos pues sensibilizar, educar y formar bajo elconcepto del respeto a las normas como marco de convi-vencia, creando una cultura de credibilidad en él porque dela propia norma y en garantía de la consumación de unasociedad, surgen tres características básicas: bienestar,salud e integridad.

No nos engañemos, el problema tiene solución pues elriesgo es gestionable en la medida de la intencionalidadque la sociedad desee, pero su gestión debe contemplarestrategias para la adaptación positiva (reducción de peli-gro), frente a las energías contaminantes de adaptaciónnegativa (aumento de los niveles de peligro).

Como canales básicos de enfrentamiento al riesgo,podemos nombrar entre otros: sensibilización, educación,formación, información, reeducación y medidas paliativas.

No obstante, la memoria del sistema social, esa transi-ción intergeneracional de los rasgos característicos de unacultura, cuenta con un papel importantísimo a través delempleo adecuado del recuerdo selectivo en positivo.Llevado al plano de la educación vial, debemos de trans-mitir a nuestro hijos todo aquello que es positivo para laseguridad. Y es aquí, en esa transición intergeneracional,cuando el papel educativo de la familia presenta una nece-sidad de cambio buscando la funcionalidad con mayorvitalidad y eficacia.

El trabajo educativo desde la familiaLamentablemente, los cambios de perfiles socio cul-

turales han generado que la familia se consolide como unente con escaso potencial educativo real en los hijos, conla delegación exclusiva de funciones en el propio sistema

Páxina 54 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:31 Página 54

Page 7: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

educativo de las admi-nistraciones públicas oentidades privadas.

La familia, integra-da en sociedad y comomicrosociedad indepen-diente, ha admitido den-tro de su seno agentescontaminantes importan-tes y se mueve por unrol de progreso basadofundamentalmente enlos ingresos económi-cos. Un rol que obliga, para su consumación de objetivos,al abandono sistemático de la creación de valores en elniño, beneficiosos para la convivencia e integración en unasociedad que no puede prescindir de la movilidad.

Valores como la responsabilidad, el respeto, etc seencuentran constantemente perjudicados por la falta detiempo para educar. Una falta de tiempo que no nos pode-mos permitir, como padres y educadores que somos y porla obligación de favorecer la ya mencionada integraciónsegura de nuestro/s hijo/s en el escenario de la vida coti-diana, donde la movilidad es uno de sus primeros factoresde riesgo. Necesitamos pues una transformación en elmodelo familiar actual.

Desde nuestros hogares, debemos impulsar un aprendi-zaje colaborativo (cooperativo), desarrollado sobre el repar-to de tareas con cierta responsabilidad y abordando nivelesde complejidad en atención a las capacidades del niño.

Este tipo de práctica educativa, presenta resultadoscon efectos importantes sobre la autoestima y el autocon-cepto, aumenta la motivación, autonomía y regula las con-ductas.

Pero tampoco debemos olvidar el papel de nuestrasconductas y su relación con las conductas espejo, que pro-vocan una pérdida importante de credibilidad sobre lavaloración del riesgo real de los actos.

Si usted no hace uso del cinturón de seguridad, sicruza la calle entre coches o con un semáforo en rojo, sidurante el trayecto en el vehículo le muestra al niño sucompetitividad con otros usuarios, si realiza la ingesta dealcohol para posteriormente conducir, o se manifiesta concomentarios poco educativos, etc., la información que estáproyectando puede ser la clave de conductas posterioresbasadas en el gran poder de observación de nuestros hijos.

Tenemos que tener en cuenta, como norma general,que el niño es impulsivo, presenta una necesidad de movi-

lidad enorme y por otrolado lógica, el tráficopuede activar sus recur-sos contra el miedo o elpánico. Por otro lado, lavisión, la altura, el oído,la comprensión del sig-nificado de las palabrasy del tráfico, la capaci-dad de abstracción yanálisis, la memoria acorto plazo e incluso losproblemas de laterali-

dad, actúan limitando sus capacidades en los protocolos deseguridad.

Llegado este punto, para terminar y a modo de refle-xión, recapacitemos y pensemos si realmente estamoscumpliendo con nuestras obligaciones. Y es que, lamenta-blemente, basta con salir a la calle para conocer el resulta-do de nuestras conductas observando las conductas denuestros jóvenes.

Si hoy no tenemos tiempo para educar, tal vezmañana debamos dedicar tiempo a lamentar.

Cuadros ilustrativos evolutivos de peatones víctimasde accidentes de tráfico

Peatones víctimas en carreteraEdad de la víctima De 0 a 4 años De 5 a 14 años1980 165 6861990 62 3802000 27 1202005 26 100

Peatones víctimas en zona urbanaEdad de la víctima De 0 a 4 años De 5 a 14 años1980 998 3.2281990 559 2.7492000 277 1.2872005 319 1.150

Juan Carlos Toribio RamosEspecialista en tráfico, seguridad y educación vial

Director del departamento de Seguridad Vial de la AMMDirector del departamento de Seguridad Vial de IDEPOL

Xurdimento Páxina 55

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 55

Page 8: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Caminando por la herradura se descubre la impresionan-te arquitectura de la capital de Croacia, Zagreb. Edificios his-tóricos, como el Teatro Nacional de estilo Neo-barroco, cons-truido en 1895 en tan sólo 15 meses debido a la inminentevisita por entonces del emperador austro-húngaro FranciscoJosé. A finales del siglo XIX y principios del XX, Croaciaformaba parte de este imperio europeo.

Frente a este Teatro Nacional, que por cierto fue bom-bardeado por el ejército serbio en 1995, año que se culmina-ron las hostilidades en la zona de los Balcanes, IvanMestrovi, uno de los escultores más importantes de Croacia,

creó el monumento de la Fuente de la Vida, bella esculturaque divisa desde la plaza adjunta la majestuosidad del Teatro.

Callejeando por Zagreb en busca de símbolos y exponen-tes de la cultura y la historia, sorprende en la antigua ciudadbaja, el Museo de Arte y Artesanía. Quedan en la ciudad aúnreferencias de la presencia de los jesuitas en la zona. En 1669se creó la primera universidad de esta zona de Europa. Ilica,que conduce siempre hasta el centro de la ciudad, es la callemás longeva de Zagreb. La pastelería de Vincek es la más anti-gua del lugar y está situada en esta famosa y conocida avenidade Ilica. Algunos de sus más apreciados pasteles son elBaklava, el Kremsnite, el Sacher Torta, y el Schwarzwald torta.

Páxina 56 Xurdimento

Croacia, el feudo romano de DioclecianoZagreb, Split, Salona, Trogir y el Parque Nacional Plitvicka

Jezera, iconos turísticos del país balcánico

La herradura se desarrolló a finales del siglo XIX debido a que la ciudad baja seempezó a abrir, uniendo, a mitad de siglo, las dos ciudades: la alta y la baja. LaLenuzzi verde agrupa en su entorno la arquitectura de esta época. Las dos tienensabor neo con influencia de Praga, Budapest y Viena, y el color que predomina enlas fachadas de las casas de la zona es el amarillo

Fachada del Teatro Nacional de Zagreb

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 56

Page 9: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

La corbata, un invento delos croatas

Según la ciudadanía croata,la corbata fue un invento creadopor las novias de los soldados enla época napoleónica y que colo-caban en el cuello de éstos comosímbolo de fidelidad cuandoemprendían las cruzadas.También, la corbata era un ele-mento decorativo del traje nacio-nal croata. Estos soldados, en elsiglo XVII, la exportaron hastaParís, y a partir de entonces sepuso de moda en la ciudad de laLuz. En la calle de Ilica, la bouti-que más famosa y reconocida enestas prendas, Croatia, se presentacon su gama de colores y diseños.Es, posiblemente, la más recono-cida de todo el país.

Ilica desemboca en la plazade Ban Jelacic. Antiguamente eraun mercado. En el centro, unaescultura de Ban Jelacic la presi-de. Este personaje pasó a la histo-ria por ser el político que acabócon el estado feudal del país, ytambién quién introdrujo la len-gua croata en el Parlamento. En lamisma plaza, otro símbolo de loscroatas se levanta, aunque éste,corresponde a la época contempo-ránea: es la fuente deMandusevac, lugar de celebracio-nes de los éxitos deportivos de losequipos locales de baloncesto yfútbol.

Pero, de retorno a la historiade Zagreb, la capital de Croaciaestá diseñada arquitectónicamentesobre dos colinas. Kaptol fue elpunto donde se construyó tresveces la misma catedral. La pri-mera, la levantaron los tártaros.La segunda, debido a un graveterremoto en 1880 fue destruida, yse levantó de nuevo. Y, la actual,que fue una reconstrucción enestilo neo-gótico.

Pegado a la misma catedral,semanalmente se celebra un colo-

rido mercado de frutas, verduras,carnes y pescado. Visualizándolo,el visitante puede cerciorarse delos estilos alimentarios predilec-tos de sus ciudadanos. Las muje-res campesinas de las cercaníasvienen a vender sus productos,entre ellos, los quesos frescos y lanata. A los croatas les encantatomar queso fresco. Es una de suspredilecciones diarias. En la partebaja de la plaza, totalmentecubierta, el mercado de carnes ypescados, Dolac, ofrece diaria-mente pescados del mar Adriáticoy carnes de ternera, pollo y corde-ro.

La ciudad alta de ZagrebEl mercado de Dolac repre-

senta un escalón entre la antiguaciudad baja y el alta. La última,estaba dominada, en el siglo XII,por los húngaros, y la llegaron adestruir los tártaros. Después, el

rey Bela IV le dio el estatus de ciu-dad libre, con la pertinente signifi-cación que conllevan los derechos ylas obligaciones de una ciudad feu-dal.

En un principio, se construyecomo una ciudad amurallada con4 puertas de acceso, y la granmayoría de las viviendas fueronhechas de madera. Un gran incen-dio las destruyó totalmente. Tansólo se conserva en la actualidadla capilla de Santa María de lasPuertas de la Piedra, lugar demucha veneración por parte de losciudadanos de Zagreb.

La nueva ciudad está confi-gurada por la arquitectura barrocadel siglo XVIII, levantada despuésdel incendio que sufrió la viejaurbe en 1731. La iglesia de SanMarcos conjuga en su fachada elgótico y el barroco. De la viejaciudad alta de Zagreb destaca tam-bién la iglesia de Santa Catalina deAlejandría, totalmente barroca.

Xurdimento Páxina 57

Fachada de la iglesia de San Martí, de Zagreb

Torre de la iglesia del Palacio de Diocleciano, en Split

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 57

Page 10: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

El Palacio del emperadorDiocleciano

Una vía de comunicación porautopista separa Zagreb de Split ysus 400 kilómetros de distancia.Split es la capital de Dalmacia y ladel emperador romano Diocleciano(nacido en Salona, a 9 kilómetrosde Split). Aquí, el insigne personajelevantó su magno palacio que seencontraba en un punto estratégicoentre el Oriente y el Occidente.Diocleciano fue el último empera-dor pagano. La antigua fortaleza deéste hoy es una de las joyas másespectaculares del arte romano. Enel interior aún se conservan las 250columnas y las 16 esfinges que setrajo de Egipto el emperador. Laconstrucción del palacio se prolon-gó desde el año 295 de nuestra era,hasta el 305.

Diocleciano vivió en el pala-cio una vez hubo abdicado en elaño 305 debido a sus problemasde salud producidos por el avan-zado estado de reuma que pade-cía. Murió en el 316. La superficietotal construida venía a ser laequivalente a 3 hectáreas (30.000metros cuadrados), medía 215metros de largo por 180 de ancho.Contaba con 4 puertas de entrada.Hoy, viven en su interior (peque-ña ciudad), unos 2.500 ciudada-nos.

El palacio estaba configuradode una manera que comunicabadirectamente con las aguas del marAdriático, como posible salidarápida y discreta del emperador ysu corte.

La visita a este bello y didác-tico lugar ofrece la oportunidad depoder contemplar las termaspúblicas, la sala de masajes, elpatio abierto donde el emperador se relajaba, el mausoleo deDiocleciano, los templos de Júpiter (los cristianos lo convir-tieron en el baptisterio de San Juan Bautista y el escultor IvanMestrovic creó la escultura de Júpiter en bronce), Venus y laCibeles (algunos de los dioses del emperador), el patio

Peristilo, el vestíbulo y las callesromanas ordenadas por laCardoma-ximus y Decumanus.

En el siglo VII, en el año614, los cristianos llegados deSalona se instalaron en este lugary ello conllevó la construcción dela que hoy es la catedral máspequeña del mundo, donde lucenpiedras moldeadas en tiemposromanos, románicos, góticos,renacentistas y barrocos. El púlpi-to y las puertas son de un románi-co impactante. En su interior esta-ba sepultado el emperador, perolos cristianos lo sacaron del lugar,sin conocerse hasta la actualidaddonde se encuentran sus restos.

Durante unos años estuvoreposando en el mausoleo el pri-mer obispo que tuvo la catedral,Domnio, venido de Siria, y que fuemandado ejecutar por Diocleciano.La sillería de la catedral es la másantigua de todo el Adriático; es deuna belleza singular.

Una curiosidad salta a lavista del turista que acude a lavieja fortaleza de Split, y es lacalle más pequeña del mundoactual. Se conoce como: “Porfavor, déjeme pasar”. Mide 60centímetros de ancho por 5metros de largo.

La metrópolis romana deSalona

Salona conserva una parteimportante de los restos romanosde esta zona de Europa.Posiblemente, es la más importan-te de todas. Pertenece a la épocade Julio César. Tiene la forma deelipse. Justamente en este puntonació el emperador Diocleciano.

A finales del siglo XIX y principios del XX se encon-traron, en labores de excavación, más de 1.000 tumbas, 150sarcófagos y 375 inscripciones de la época romana. Se cal-cula que en esta antigua metrópolis el 70% de las ruinasestán sepultadas. La labor arqueológica la inició el arqueó-logo-historiador, el sacerdote Francisco (Frane) Bulic, quien

Páxina 58 Xurdimento

Restos arquitectónicos de la Metrópolis de Salona

Fachada del Ayuntamiento de Trogir

Arquitectura de la villa de Trogir

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 58

Page 11: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

está enterrado en el lugar por expre-sa voluntad suya. En 1894, éste,organizó el primer congreso mun-dial de la arqueología paleocristianaen Salona, a la que asistieron estu-diosos de todo el mundo. La que fuecasa de Bulic es un pequeño museoenglobado en el mismo recinto deSalona.

En el cementerio de la viejametrópolis, descansan los restosmortales de Domnio, primer obispode la diócesis. Entre las ruinas deSalona, está al descubierto el teatroque corresponde al siglo I a.C.; losrestos de un anfiteatro del siglo II denuestra era, con una capacidad para18.000 espectadores; el centroEpiscopal de la época de Constantinoel Grande (siglo IV); las ruinas delbaptisterio (siglo V) de la basílica delpueblo, que fue la más grande delsiglo V; los restos de un oratorio ile-gal en donde se reunían a principiosdel siglo IV los cristianos a rezar; elcomplejo termal; parte de las anti-guas murallas de la ciudad y el foro.

Muy cerca de Salona, se loca-liza otra de las ciudades que estánmarcadas por la historia. Se tratade Trogir, fundada por los griegosen el siglo III con el nombre deTragos. Después estuvieron vivien-do los romanos, y en el XII losávaros, y los eslavos, posterior-mente, la destruyeron. Los vene-cianos que llegaron a la región lareconstruyeron, y la UNESCO laha protegido como PatrimonioCultural de la Humanidad.

Trogir es una pequeña isla queestá unida por un puente que almismo tiempo es el más pequeñode tránsito del mundo: Ciovo. Paradefenderse de los ataques de losturcos, levantaron, sus ciudadanos,la torre de defensa Camarlengo, y otra más pequeña, quetenía la misma función: la de San Marco. Las dos corres-ponden al siglo XV. Son por lo tanto medievales. Aún se

puede ver una parte de las murallasque cerraban Trogir, con sus dospuertas: la norte y la sur.

De Trogir destaca, también, suplaza, enclave donde se localiza lacatedral de San Lorenzo, de estilorománico, gótico y renacentista, consu magnífico pórtico trabajado sobremármol. En la nave luce una preciosacapilla dedicada a San Juan Orsini.Al margen de la de Toscana, su capi-lla es una de las más importantes enestilo renacentista.

El Parque Nacional PlitvickaJezera

A medio camino entre Split yZagreb, lindando la frontera deCroacia y Bosnia-Herzegovina, elParque Nacional Plitvicka Jezeraofrece un impresionante juego delagos y cataratas que hacen que seauna de las visitas obligadas para elturista. La catarata más impresionan-te es la primera con la que se topa elvisitante. Tiene un salto de agua de79 metros. Aquí nace el río Koramade la unión de la catarata con lasaguas de los lagos, y desemboca en elmar Negro.

En 1949 fue declarado parquenacional. El agua de los lagos es ricaen carbonato de calcio. Al pie de lacatarata mayor del parque, se da unhecho curioso donde los haya y esque, con el permiso pertinente desus autoridades, se celebran actosmatrimoniales por la vía civil.Después, en los restaurantes de lascercanías, se reúnen los invitadospara llevar a cabo el banquete derigor. Dicen, los lugareños, que ellugar es un punto mágico.

El Parque de Plitvicka tiene unaextensión de 298 kilómetros cuadra-

dos y es Patrimonio de la Humanidad desde el año 1979.

Enric Ribera GabandéFotos: Pilar Rius

Xurdimento Páxina 59

Puerto de Split

Lago de Kaluderovac Jerezo, en el ParqueNacional Plitvicka Jezera

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 59

Page 12: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

L’Urgell és unacomarca plural. Des de laubèrrima i verdejantplana, que rega el canal, ales crestes del Tallat i elscontraforts de la serra deMontclar i les valls delSió, de l’Ondara i delCorb es configura unespaiós amfiteatre natural,on floreixen arreumonuments i petjadescistercenques, ben guar-dades i documentades enaquest estoig històric iespiritual que configura lacomarca.

Tàrrega, punt departida, ostenta lacapitalitat comarcana.Aquesta població que jaexistia en l’època romana,comença a ésser unapoblació d’importància al’Edat Mitjana. Per laseva situació privilegiada,es veié implicada enalguns fets històrics moltimportants per aCatalunya.

Tàrrega ha destacat,també, en el seu esperitdefinit i sensible en elmón de la cultura, és més, n’ha estat capdavantera enmoltes dimensions. Un fet que arrenca de lluny.

La ciutat, tot i el seu creixement, conserva un granventall de monuments nobles de l’ahir. Indrets i edificisdignes de ser visitats. Sense ser exhaustius mencionem: elsantuari de Sant Eloi; la creu de terme gòtica, a la PlaçaMajor; la Casa de la Ciutat o Paeria (1674) amb el bellescut de Tàrrega a la façana; l’església i la plaça porxadade Sant Antoni; l’església de Santa Maria de l’Alba; elPalau dels Marquesos de la Floresta; l’antic hospital; la

Casa Sobies, i molts altresindrets que fan de lacapital de l’Urgell unaciutat única.

Un cop ens hemsituat a la comarca donantun cop d’ull a la noblecapital targarina, cal fervia vers un dels indretson, l’orde del Cister, hadeixat profunda petjada ique forma part del’anomenada trilogiacistercenca: Vallbona deles Monges.

Per arribar-hi passa-rem a frec de la població deVerdú. Cal que hi fem unaaturada. La gent de moltsllocs en sentir el nom jaidentifica, en la seva ment,la població amb elscantirers, una activitat moltarrelada a la vila i que hadonat fama al lloc. Ja delluny, i més quan ens hiacostem, podem admirar latorre de forma cilíndrica,de 25 m d’alçada, del segleXII, que senyoreja al costatde la torre del campanar.Uns fet significatiu dellloc és que aquí va néixer

sant Pere Claver. La població és única, i cal resseguir-lapausadament. Cal visitar l’església (meravellosa), els carrers,amb cases senyorials i portals adovellats, la plaça, la casanadiua de sant Pere Claver, el (recent) museu del juguet, tot,tot, configura una població d’obligada visita.

Des d’aquí el viatger ja empren el camí vers lapoblació que guarda amorosament el cenobi femenícistercenc de les terres lleidatanes.

Tant si hi arribeu en temps de primavera, estiu, tardoro hivern, quan prendreu el revolt darrer de la carretera seus oferirà als vostres ulls, allí arrecerat i abraçat amb la

Páxina 60 Xurdimento

Petjades del Cister

Ermita-Santuari de la Mare de Deu del Pedregal

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 60

Page 13: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

grisenca terra, el petit i bonic poble de Vallbona de lesMonges.

El primer impacte als ulls us l’oferirà el monestir. Elso nítid de la campana es deixa sentir, i com un ocell enllibertat sembla que puja cel amunt, fins a abraçar-se idifuminar-se en un cel blau, intens, pictòric diria jo, que éscapaç per si sol d’emplenar i embriagar de pau qualsevolesperit sensible que arribi fins aquí. Les mongess’afegeixen a la joia d’aquest repic, i el seu cant solcal’aire del capvespre i del matí. A Vallbona tot agafa unanova dimensió, desconeguda quasi, que fan d’aquest llocun racó de pau pels esperitsassedegats. Només el frec de l’hàbitde les monges al terra, i les petjadesadreçant-se per les lloses de pedradel claustre vers l’església per apregar, són elements que trenquenla pau que ho abraça tot i tothom.

El cenobi femení de Vallbonaforma, amb Poblet i Santes Creus,la trilogia dels grans monestirscistercencs.

El monestir de Santa Maria deVallbona té els seus orígens en unesagrupacions mixtes d’ermitans quevivien sota el guiatge espiritual deRamon de Vallbona. Les notíciesmés antigues d’aquest període esremunten a l’any 1153. El 1157 jaexisteix l’església monacal de SantaMaria, on s’observa vidacomunitària seguint la regla de santBenet i incorporant-se a l’orde delCister.

El municipi de Vallbona de lesMonges és el cas típic del pobleque neix a redós d’un monestir, com a conseqüència delconcili de Trento (1545-1563) i del decret que en sorgíanomenat “Decretum de regularibus et monialibus“, i queno permetia que els cenobis femenins estiguessin ubicatsen indrets solitaris. Fou per aquest motiu que la comunitatde monges va convidar els veïns de Montesquiu -que fouabandonat-, perquè vinguessin a fundar un municipi alcostat de la clausura monàstica, i per aquest motiu els vadonar les millors terres i habitatges en dependències delmonestir. Fou d’aquesta manera que va néixer el poble deVallbona, que per això es denomina de “les Monges”. Elprimer ajuntament es va constituir el 1573.

Vallbona de les Monges, amb la seva portaladaromànica de l’església del convent on destaca el relleu deSanta Maria; amb les seves arcades ogivals en algunscarrers de la població; amb la Mare de Déu del Claustre;amb la visió del cimbori de l’església, en el qual es nota elpas del romànic al gòtic; amb el claustre del monestir ones troben elements romànics i gòtics, i amb una comunitatde religioses, s’ha convertit en un lloc de silenci, de pau,únic a les terres lleidatanes.

Però en aquest camí de “petjades del Cister“ hem de ferobligada visita a Guimerà. No hi ha cap mena de dubte que

Guimerà és un dels pobles que mésbellesa ofereix als vianants quearriben fins aquí i, per aquest motiu,pel conjunt que atresora de portals,muralles, finestrals artístics, carrersamb belles arcades i tota l’estructuraen si (a més de la seva famosa“torre” que s’ha anat restaurant irecuperant), fou declarat conjunthistòrico-artístic, el 20 de juny de1975.

El santuari de la Bovera(petjada cistercenca) està ubicat enel cim d’un turó a 590 m d’altitud,i des d’on es divisa unapanoràmica excepcional. L’actualfaçana del santuari ens mostra lareforma que s’hi féu amb les obresdel segle XVIII, i és a l’interiorque hi trobem l’antic claustreromànic del cenobi cistercenc delsegle XII. Hom aprecia dosedificis diferenciats, l’edifici quemirant de front veiem a la dreta ésel santuari, mentre que el que ens

queda a l’esquerra és la casa de l’ermità.Entre l’obra arquitectònica a l’interior del recinte

destaca una sèrie d’arcades romàniques sostingudes percolumnes amb capitells, que porten gravats els escuts de lafamília Alemany, senyors de Guimerà, i la creu de santBenet pròpia del Cister.

Un document datat el 1215 revela que, l’any 1195, jaexistia el santuari de la Bovera i que havia estat fundat pelcavaller Pere de Tàrrega, i que una filla seva anomenadaEliardis, n’era abadessa el 1215.

A les primeries del S. XIII, hi havia, doncs, a la Bovera,una comunitat de monges cistercenques dependent del

Xurdimento Páxina 61

Monestir de Vallbona de les Monges

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 61

Page 14: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

monestir de Vallbona, que en virtut delrescripte de Gregori IX de 7 de marçdel 1237 passaren a residir a Vallsanta,un monestir, ara en runes, al peu de laBovera, tocant al riu, on encara es potcontemplar la bellesa i grandiositat dela seva construcció, la qual conservabells finestrals gòtics que permetendivisar un cel intensament blau, potsercom a símbol i esperança de que un diaaquest conjunt podrà ser restaurat irecuperat. És el blau de l’esperança.

Cal destacar, com a obra valuosadel santuari de la Bovera, un retaulerepresentant temes marians, obra deFrancesc Oliveres (1481), compostde nou taules pintades i que esconserva al museu diocesà de Vic;com també un retaule de la parròquiade Guimerà pintat per Ramon de Mur(s. XV), conegut com el mestre deGuimerà, també dipositat al mateix museu.

De Guimerà retornarem a la capital urgellenca, noendebades, a mig camí del Talladell a Tàrrega hi ha elsantuari del Pedregal (avui totalment restaurat per part delConsell Comarcal de l’Urgell, l’acte inaugural de larehabilitació va tenir lloc el dia 16 de novembre de 1991),on antigament hi hagué l’antiga abadia cistercenca de SantaMaria del Pedregal, fundada pels volts de l’any 1176 per lafamília dels Anglesola, i on arribà una comunitat de 13monges de Vallbona per residir-hi i fer-hi vida religiosa.

Durant el segle XIII va haver-hi nombroses donacions,la qual cosa va permetre el seu creixement i la construcciód’un alberg annex al monestir, amb la finalitat d’hostatjarels pelegrins, caminants i visitants que arribessin fins aquí.A pesar de les propietats i béns (va rebre nombrososprivilegis de la casa reial i dels Cardona, entre altre), lacomunitat mai no va ser gaire nombrosa. El segle XIII fouel de la seva màxima esplendor.

L’any 1604, després d’una llarga decadència d’unsegle, l’abat del Cister va ordenar que es fusionessin lescases del Pedregal i de Sant Hilari de Lleida. Jaanteriorment, l’any 1589, el Pedregal havia acollit lacomunitat de Vallsanta de Guimerà. Ara les mongesemprendrien el camí de Lleida. El cert és que la marxa deles monges del Pedregal no deixà indiferents els targarinsni les seves autoritats. Van intentar deturar aquella marxa.Fins van oferir-los l’alternativa que les monges es

traslladessin a viure a l’interior de lavila targarina, ja que així no hauriende marxar i estarien segures. Els vanoferir un espai al carrer de SantaAnna, però no van poder deturar lamarxa de les monges cap a Lleida.Lloc que, per cert, sabem que s’hivan sentir desplaçades i incòmodes,d’aquí que l’any 1605 escrivissin alspaers de Tàrrega demanant-los llurprotecció per tornar al Pedregal. Novan tornar...

A poc a poc s’anà malmetentaquell monestir. A les acaballes delsegle XVIII encara conservavadempeus una part molt notables de laseva estructura. L’espoli fou unaconstant, fins al punt que l’any 1761es van posar a subhasta les sevespedres. Per acabar-ho d’adobar el1874, la rubinada de santa Tecla,

s’endugué les quatre pedres que hi quedaven en peu.Avui, el santuari-ermita s’aixeca molt a prop d’aquell

lloc, construïda l’any 1875, reutilitzant, amb força cura ibon gust, elements arquitectònics de l’antic monestircistercenc. A la portalada crida l’atenció del visitant lesarmes dels casals de Barcelona, Cardona i Anglesola, lescases que foren generoses amb el monestir.

A l’interior una imatge de pedra arenisca del país de1’80 cm d’alçada, d’estil gòtic (segle XIV, algú diu que definals del XIII), feta d’una sola peça amb l’infant assegut alseu braç, dibuixant un dolç somriure, espera, pacientment,que algun vianant que passa pel camí es deturi.

Vianant, si passes a tocar de l’ermita, detura’t unmoment i visita la solitària imatge de la Mare de Déu(anomenada també de la Llet). Els teus llavis en donarangràcies!

Segurament, les “petjades del Cister“ es gravaran enel teu cor i, un dia no llunyà, tornaràs per a resseguir-les iomplir-te de serena pau sota aquest cel blau de l’Urgell...

Joan Bellmunt I Figueras

Páxina 62 Xurdimento

Santuari de la Bovera

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 62

Page 15: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

De novo hai que falar da Coral do Centro Galego de Lleidapois a súa tarefa, nunca nos deixa indiferentes.

Xa comentei o ano anterior, os reveses tráxicos que están apasar: despois das primeiras perdas, o óbito de Maximiliano ede Pepe Castro, (ó pouco de saí-la revista) encheunos dunhatristura que foi difícil superar pois coñezo moitísimo oaprecio que lles tiñan e o que o Coro os necesitaba. Mais,souberon facer fronte a tanta desgracia e seguir adiante. E isoé o que chama moi poderosamente a atención; fanme recorda-la mitolóxica figura daquela ”ave Fénix” que, segundo aslendas, aínda que fora queimada, rexurdía das súas cinzas.Isto pasa coa nosa Coral CENGALLEI: saca forzas e sigueadiante ¡e de que maneira sigue! ¡dá xenio oíla!.

No ano pasado (2006) celebraron o seu XV aniversariocomo Grupo Coral, e este foi un dos motivos xuntamente coacelebración do ”Día das Letras Galegas” e da ”Festa Major deLleida” en honor de Sant Anastasi, polo que o Centro mailoGrupo, convidaron a unha magnífica Coral galega que ten pornome: ”Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra”. Se mopermitides, centrarei o meu escrito, sobre todo, nese gloriosodía pois as demais actuacións (que son moitas ó longo do ano,e magníficas, coma sempre), están recollidas no resumo de”Actividades”. Pois ben, na Sala 2 do Auditorio ”EnricGranados” levouse a cabo un acto que é difícil que se borredo recordo: nunha mesa central formando semicírculo concadeiras para cada un dos membros de ”Cengallei”, tivo lugarunha charla-conferencia que pronunciou sinxela emaxistralmente, a directora Rosa González Mahía, despois deser presentada polo presidente Xosé Terceiro, en honor dohomenaxeado das ”Letras Galegas 2006”, Manuel LugrísFreire.

Cada un dos membros do Coro recibiron da súa directora,un caravel branco cunha cinta azul (cores da bandeira galega)a medida que ían entrando para ocupar os seus postos quearrodeaban a mesa xunto con catro cadeiras baleirasrepresentando ós catro ausentes, e sobre as que Rosa puxotamén un caravel. Seica podíase corta-lo aire da emocióncontida: cada membro e todos en conxunto, ían recitandoalgúns dos poemas do homenaxeado chegando á cúspide nomomento en que, a coro, nomeáronse ós ausentesadicándolle-les: ”¡Quen dera ser nao senlleira!” canción queentoaron a catro voces, tan marabillosamente coma sempre ofixeran.

Despois disto, Rosa foi chamando á Coral convidada que,da mesma maneira, recibiron outro caravel outorgado poloCentro Galego.

A actuación desta Coral foi tan magnífica que é difíciltranscribir aquí o gozo que proporcionaron a súa impecablepresencia e a súa marabillosa interpretación. Asextraordinarias voces dos seus compoñentes engadían ó artremecido, as cores das melodías de Archadalt, Orlando deLasso, Vitoria, Palestrina... que se uniron en perfectomaridaxe coas Foliadas galegas, Cantigas, Romances...convertindo aqueles momentos en ledicia, harmonía e, endefinitiva, en Arte.

Bendita sea a calidade que da man da Coral Cengalleipodemos disfrutar hoxendía en Lleida

Un oínte á escoita

Fotos: García Rivas

Xurdimento Páxina 63

O grupo Coral Cengallei

O Grupo Coral Cengallei no seu XV aniversario A Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra co seu sabiodirector

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 63

Page 16: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Ja fa un plec d’anys que els meusamics del Centro Galego tenen a bedemanar-me una col·laboració per larevista “Xurdimento”, en la que maihe deixat de col·laborar. Tambéenguany, amb fidelitat mútues, sem’ha demanat un article i jo heintentat correspondre a l’amistat iafecte que sempre m’han demostratdes del Centre.

En totes les mevescol·laboracions he intentat aproparalguns aspectes de la nostra història ide les nostres tradicions que haginagermanat Lleida i Galícia. Algunstemes que he tractat així ho han palesat: La capella del Peudel Romeu, el poeta Cunqueiro i Lleida, l’apòstol Santiagoal Museu Diocesà, el capitells del trasllat de l’Apòstol a laSeu Vella, les germanetes de Santa Teresa Jornet a Galícia,el monument al Camí de Sant Jaume a Lleida....però sensdubte que ha estat la tradició dels Fanalets de Sant Jaume,la que en mes ocasions i des de diverses visions, he tractaten les meves col·laboracions anyals amb la revista.

També enguany, encara que sigui d’esquitlladaevocaré la tradició dels fanalets. Ho vull fer però referint-me a l’escultor que fa cinquanta anys va esculpir la imatgedel patró de Galícia en la seva versió lleidatana de SantJaume del fanalets.

Aquesta imatge que tots els anys els infants de Lleidaacompanyen pels carrers de Lleida en la vesprada del 24de juliol, vigília de la festa de l’Apòstol, rememorant elseu pas per Lleida i el miracle de l’espina.

L’any 1993 el centro acompanyà la imatge aSantiago

El mateix Sant Jaume que l’11 de setembre de l’any1993 l’Agrupació Ilerdenca de Pessebristes portà a Galícia

amb un pelegrinatge on participarenmig miler de lleidatans. El CentroGalego s’hi sumà amb una bonarepresentació encapçalada pel seupresident i junta directiva, i el vanportar fins a Santiago per acommemorar aquell Xacobeo 93, ambla Romeria dels Fanalets a l’entorn dela catedral.

Aquest Sant Jaume dels Fanaletste autor. L’esculpí l’escultor lleidatàJaume Gort i Farré fa quaranta tresanys, per encàrrec de l’AgrupacióIlerdenca de Pessebristes i fou beneïdael 24 de juliol de 1964. Des

d’aleshores es venerada en la capella del Peu del Romeu,en el carrer Major de Lleida i es acompanyada tots elsanys pels carrers de Lleida pels infants de la ciutat, en latradicional Romeria dels Fanalets.

Qui però era aquest escultor de nom també Jaume,que feu tant excel·lent talla de l’apòstol embolcallada perla llegenda dels Fanalets?.

Qui era Jaume Gort?Jaume Gort i Farré neix a Montoliu de Lleida el 27

d’agost de 1919, fill de “cal Quatre”. Als 17 anys ésmobilitzat per anar al front de guerra, era l’any 1936, onacabà ferit. Passada la Guerra Civil, becat per la Diputacióde Lleida, entra com alumne a la Llar de Sant Josep on repla seva primera formació en les arts plàstiques ambl’artista Josep Garcia, Mestre de Taller i pare del recordatpintor Manel Garcia Sarramona. En aquest període Gortrebrà alhora els primers ensenyaments i aprenentatges enel treball de restaurador, amb el professor i restauradorRamon Borràs i Vilaplana. Tanmateix s’iniciarà en latècnica de modelatge en l’Escola del Treball de Lleida.

L’any 1948 marxa a Barcelona per a perfeccionar-se

Páxina 64 Xurdimento

JAUME GORTl’escultor de la talla de Sant Jaume dels Fanalets

[Una plaça a Pardinyes en farà perpètua memòria]

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 64

Page 17: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

en el món artístic, a la vora dels grans escultors i artistescom el reusenc Joan Rebull o els barcelonins MiquelMarigó i Enric Monjo. Posteriorment viatjarà a Paris iRoma, on completarà la seva formació artística.

De retorn a Lleida rebrà prompte l’encàrrec de ferdiverses talles per a l’església de Sant Joan, que acabavade ser restaurada: El Crist de la Bona Mort i les imatges deSant Antoni de Pàdua, Sant Nicolau i el Sagrat Cor (1946-1948). Totes aquestes escultures les executa a Montoliu.

A partir de 1950 s’instal·la definitivament a Lleida,ubicant-se al taller de l’artesàLuciano Oliva, a les escaletes dela Mercè. És en aquest taller ondu a terme el grup escultòric dela Somereta, per encàrrec de laConfraria dels Xofers, per tal departicipar cada Diumenge deRams en la Processó dels Dolors.

No hi ha dubte que ésaquesta “somereta”, juntamentamb la imatge de Sant Jaumedels Fanalets i la talla de laVerge de Grenyana, tambésignades per Jaume Gort, lestalles més reconegudes del’escultor i les més populars

Gort té també obra sevaestesa per diverses contrades: unSant Pere Claver, a Verdú; unaimatge de la Verge Maria, al’església de Ribera de Cardós;les imatges de Sant Abdon, SantSenen i Sant Andreu, a l’esglésiade la Riba....entre altres. I aLleida cal fer esment al relleu enpedra del monument a Mn. CintoVerdaguer, avui reubicat en laPlaça dedicada al capellà i poeta de la Renaixença. D’ellera també l’escultura de pedra de Sant Josep, que presidiael claustre de l’antiga Llar de Sant Josep i ara conservadaper la Congregació dels Dolors. Jaume Gort, recordatencara avui com un home senzill i un xic reservat imolt...molt generós, va morir prematurament d’una greumalaltia el 9 de novembre de 1966, tenia 47 anys. Amb laseva mort s’estroncà una prometedora carrera artística.

L’1 de maig de 1967, amb ocasió de la festa de SantJosep Obrer, festa patronal de l’antiga llar de Sant Josep;l’esmentada institució va fer un homenatge pòstum al seu

ex-alumne Jaume Gort, que feia sis mesos que havia mort.Es feu una Missa a l’església de Sant Josep en memòriaseva i tot seguit es va descobrir una placa en homenatge al’escultor als peus de l’escultura de sant Josep que presidiael pati interior de la Llar i que ell mateix havia fet. Enaquell mateix acte, els ex-alumnes de la Llar de Sant Josepvan fer la petició a la Paeria per a que donés el nom deJaume Gort, a un carrer de la ciutat. La petició va seracceptada de bon grat i es digué que ja es faria.

Han tingut que passar però 40 anys per a quefinalment es donés compliment aaquella petició. La Paeria,responen a la petició que en talsentit li feu la Confraria de “laSomereta” amb seu al barri dePardinyes, amb ocasió del 50aniversari de la seva fundació;ha aprovat donar el seu nom auna plaça d’aquest barri, ubicadaprop del pavelló Baris Nord,entre els carrers Baró de Maials iJosep Pla, que passar aanomenar-se Plaça de l’escultorJaume Gort i Farré.

Quaranta anys després s’hafet justícia. Lleida recupera lamemòria d’aquest escultor de laModernitat Serena, com fouqualificat l’art que emanava deles seves mans d’artista.

D’aquelles mans sorgí elnostre Sant Jaume, el delsFanalets, de tanta significaciópels lleidatans i especialmentpels que tenen les seves arrels enla terra de l’apòstol Sant Jaume.

Per tots, en Jaume Gort ésara i ja per sempre un punt de referència.

Jordi Curcó

Xurdimento Páxina 65

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 65

Page 18: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Páxina 66 Xurdimento

As terras arraianas do Xurés, Santa Eufemia ou o Quinxoen Lobios e Entrimo que poboaron os Calaicos, moito antes deque os Romanos se achegasen ó Lethes, fronteira natural esicolóxica para os temidos guerreiros polas lendas que llefraguaron no senso os que habitaban nestes lugares, nun intentoderradeiro, loitaban contra a opresión doinimigo coa cobiza da verba, do descoñecido,do espírito latente que medra en cada un, encontra dos credos impostos e da realidadeteimosa.

Nestas gorxas esgrevias que rematan envales de terras fértiles, onde o home seamoldou á natureza con respeto e sabeduría,ningún impedimento forzou a liberdade dosque se sentían parte dun territorio único e senmáis limitacións cas impostas polasposibilidades do terreo, o que forxou ó longodos séculos unha sociedade misturada polofluxo das xentes que atravesaban as rotastrazadas, xentes que percorrían os camiños depaso ceibes como percorren os rabaños decabras o espazo que deixan as urces na súaloita coas pedras por posuír o territorio, esasmesmas xentes que transmitiron xeneticamenteós seus descendentes a idea de territorio maisaló do establecido polos que descoñecen oslazos de sangue e a necesidade de sentirsedonos dun espazo herdado, dun territorio quenon tiña nin fronteiras naturais insalvabeis, ninculturais, e moito menos linguísticas.

Según recolle Xosé Lamela Bautista1 noseu libro El Xurés y sus misterios: “la rayasufre distintas modificaciones desde 1130 hasta1538, fecha en la que dicen que por laineptitud atribuida a los alcaides de Lindoso,todos ellos de la estirpe de los señores deAraujo, Portugal, perdió a favor de España lasierra del Quinxo, lo que dio lugar desde ese momento y enincesante goteo, la de cesión de retales del Xurés a España,hasta 1906 que se fija la última división”

Este recuncho que se denomina “A Madalena”, ou oespíritu da Madalena, onde habita o desexo do home de atoparsemáis aló do impedimento burocrático e da sen razón humana, acarón do Lethes, Limia ou Lima, neste espazo de encontro poloque un día se trazou unha liña imaxinaria que di “España -

Portugal”, (xa escribía Benito Fernández Alonso2 no seu libro ElRío Limia y sus Contornos que “en el sitio de Portela da Vella,

llamado por otro nombre –Seda dos Reis- era el punto dereunión para conferenciar los reyes de Galicia y Portugal. Lacuestión de los límites violados por unos y otros llevó muchasveces a sus asientos esculpidos en la roca a los representantesde ambas naciones”), cada ano xuntámonos os veciños dunha e

outra banda da raia, para festexar ehomenaxear a Santa María Madalena, maisnon é un simple acto Mariano propiamentedito ante o que nos atopamos, senón anteunha festa de confraternidade, unha romaríaou unha peregrinaxe á barreira derrubada senforza, unha manifestación de presenza queconsume todo propósito de separación ouenfrontamento entre dous pobos que son unmesmo pobo, un mesmo sentir un mesmofalar, onde o sangue que flúe é o mesmosangue, e onde a forza militar plegouse ósentimento dos homes.

Na miña infancia cada 23 de xullosaiamos dende Ludeiros ata A Madalena a pé,polo monte -aínda sen romper o día- parachegar con tempo de escoitar a misa,cargados coma mulas co xantar e cunhailusión desmedida por atoparnos un ano máiscos familiares e amigos da outra banda daraia, e tamén como non dicilo, coa ilusión demercar calquera cousa nos postos de vendaque se establecían ese día.

Coma se dun ritual se tratase, o primeiroque faciamos ó chegar Á Madalena eraestablecer un lugar onde deixa-las cestas decomida e bebida –que case sempre era omesmo- á sombra dos carballos e piñeirosmansos que cobren as inmediacións dacapela. Coma cada ano o goteo de xentes dosdistintos pobos comezaban a chegar, os deCompostela e Ludeiros, sempre eramo-losprimeiros, pola proximidade, así coma os de

Lindoso, logo ían vindo os de Aceredo, Manín, Buscalque,Quintela, e tamén os do Bao, que a pesares de estar máis preto córesto, sempre se unían tarde á celebración; tamén se achegabaxente doutros pobos de Lobios, e de Entrimo, sen falta-los de AReloeira, de Lentemil e A Illa, así coma dos pobos da outrabanda da raia que ademais dos de Lindoso, viñan de Parada, deCidadelle, ou incluso dende Soajo, o que facía da xornada unhadas meirandes celebracións conxuntas a carón dunha barreiraincomprendida que agrandaba o sentimento de amizade eirmandade ano tras ano.

[A Madalena, fronteira que nos une]

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 66

Page 19: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Comezan os actos relixiosos coa procesión dos santos, esaen coma cada ano, San Bento, San Amaro e Santa MaríaMadalena ata o cruceiro que se atopa nas inmediacións dacapela, aquel percorrido polvorento e de rezos ferventes no quese entrelazan verbas galegas e portuguesas, soan nos ouvidos deforma distinta, o que me leva a prestarlle unha meirandeatención; logo da procesión, á misa, unha misa longa coma undía sen pan, algo irresistible para osrapaces que non desperdiciamos aocasión para os nosos xogos e máis paracomezar a fraguar amizadas que durarántoda a vida.

Rematada a misa, é tempo dereunirse cos amigos e familiares, enespecial dos que se leva temposeparados como consecuencia daemigración e que por estas datasregresan para pasar uns días en familia,tamén se aproveita para parolar sobre ohumano e o divino, escoitar os viras quecomezan a soar no campo da festa oumesmo soltarse a bailar, e saudar a uns eoutros sen cesar: o que me sorprendíasempre e remataba preguntándolles ameu avó e mais a meu pai, ¿cómo é quecoñecedes a todo o mundo?, e a elesleváballes a esbozar un sorriso erespostarme que son moitos os anos quelevan asistindo á festa, e que o avó ó serde Lindoso coñéceno dun lado e doutroda raia, ademais afondan na necesidadede agrandar a amizade das familias daraia, pois todos nos precisamos nun ounoutro intre.

Logo de estreitar mans e dar fortesabrazos esgótase a maña, e ímonosachegando ó mantel onde pasaremos undos mellores momentos da xornada, entorno á mesa improvisada, uniransecoma de costume outros familiares etamén algúns amigos. Non poden faltaras boroas de pan de millo, a empanadatamén de millo que cheira que recendecon eses chourizos que lle engade miñaavoa, e coma cada ano trouxemos unpernil do que non quedará mais co óso, tamén uns cantos litrosde viño tinto que xa están a amolecer as gorxas cansas de tantofalar; comezamos cunhas tortillas para de seguido dar boa contada empanada, e do pernil, logo para rematar nunha sobremesa deformigos e letria, e xa só nos queda repousar un intre paracontinuar coa esgotadora xornada de tarde, na que hai tempo

para percorrer os convites dos coñecidos, para bailar ó son daconcertina e sobre todo para falar de nós, dos nosos, de cómoestán os que están na emigración, tema recurrente unha e outravez, e tamén é tempo para recordar os que xa non voltaránendexamais, lembrar momentos de ledicia compartidos con elese procurar no ollar dos que os botan tanto de menos que o seureflexo é o espello da súa memoria.

Fálame meu pai dos tempos durosda posguerra española, nos que a xentetiña que matar a fame como podía, e queo meirande recurso estaba do outro ladoda raia, establecéndose un cordóns desupervivencia o través do contrabando detabaco, puntas, ferramentas, xabón, ovos,azucre, cereais, e un senfín de produtosde primeira necesidade que calmaban afame que se ceibaba na poboación, esempre remata decíndome que a fame erao verme da fuxida dos novos naemigración, que co seu esforzoachegaban diñeiro ós fillos e pais quequedaban no pobo, mais tamén selamentaba de que os lugares xa non erancoma antes, pois moita mocidadeabandonara para sempre a súa terra e cotempo iso traeríanos unha débeda, algoque eu non entendía naqueles tempos.Logo fálame de que tempos atrás estacelebración era empregada polos homespara establecer as estratexias nocontrabando, e para falar de lindes e dogando que vive ceibe no monte, tendoespecial importancia o número decabalos garranos que posuía cada un, edende logo para ordenar as tempadas decaza, onde se afondaba no número decorzos e de xabaríns que se ían cazar, senesquencerse nunca do lobo -o inimigoprincipal a derrubar-, si se tiñan avistadograndes grupos deles na súa zona de críano Río Cabril, se fixeran moito dano nascabanas de bestas, ou si se achegaranmoito ós pobos e ós rabaños de cabras eovellas.

Di Alonso de la Torre3 no seu libroLa Frontera que nunca existió: “En las tierras fronterizas deOurense pastan libres las vacas rústicas … Los animales de lafrontera son como sus dueños: gustan de la libertad, las vacasparen solas en el monte no conocen fronteras y no necesitanpastores ni estabulación”.

Xurdimento Páxina 67

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 67

Page 20: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Pouco antes de tornar á casa, mercábanse os doces, algunhafroita e calquera outra cousa básica que se precisaba, mais o quedesexaba de verdade era que me compraran unha bolsiña deconfites, uns entremozos ou unhas améndoas que habían endozara boca nas encostas do camiño de volta.

Logo das despedidas sempre amargas, aínda queesperanzadas porque a moitos dos que nos atopábamos alíverémolos noutras ocasións, a outros pasaría se cadra un ano ouincluso anos, sen vernos, o que agrandaba ese sentimento deamargura nun día de festa e amizade, xa por último, coma unharebendeita particular, tiña que pisar ben forte aquela cadea deferro fundido que me entorpecía o paso, que non entendía e quenunca se movía, penduraba de dous postes de pedra que poñen P/ E, Portugal pro lado de España, España pro lado de Portugal -qué absurdo- para logo lanzar a miña vista de cara ó monte paraunha e a outra banda daquel corgo e non conseguir ver ningunhabarreira física que me impedira o paso, -seguía sen entendernada-.

Así ano tras ano, ata que os cochescomezaron a formar parte da nosa vida afinais dos setenta -entón xa non iamos apé A Madalena-, baixabamos ataAceredo, e pasabamos polo Bao parachegar á fronteira, un percorrido curtoque se facía longo e que agrandaba adistancia de modo artificial. Logo coachegada da democracia e os oitenta todoseguía mais ou menos o seu curso, cadaano a mesma cita mais o ambiente quese respirada era outro. Nesta década dosoitenta tamén supuxo a construción doencoro de Lindoso, e con il chegaron novos tempos que senotaron na Madalena, pois foron anos de moitísima xente, denecesidade de vivir instantes que tocaban ó seu fin coadesaparición para sempre do Bao, Buscalque, A Reloeira,Aceredo e parte de Quintela, e as celebracións encomezaban xano sábado con ceas de frango á brasa e viño verde. Tamén houbotempo para as reivindicacións dos afectados polo encoro, datasde tensión e confraternidade na mesma cadea como deixabareflexado Xosé Luis Méndez Ferrín, nun artigo publicado noFaro de Vigo do 6 de xaneiro de 1992, “Están sós,desamparados. Teñen unha determinación interior que lles faibotar moxenas polos ollos. Son os de Buscalque, os da Reloeira,os do Vao, os de Aceredo. Son os arraianos do río Límia;abeirados ás serras da Madalena e do Xurés, habitantes dun valvizoso, fondo, rico, romántico. Hai uns días, e mobilizados polaasociación de viciños da montaña da Peneda, do Soajo, daAmarela e do Gerês, acudiron os perxudicados da Várzia exuntáronse aos de Galicia administrativa para cortaren o tráficono mesmo posto fronteirizo. Todo un símbolo contra a barbarieespañola que permitiu o abuso da compañía estatal portuguesa.Unidade galegoportuguesa real”, e unha vez máis a fronteira,novamente como punto de unión contra a opresión capitalista, á

que lle importan pouco as xentes dunha e doutra banda da raia,que lles arrincan as súas terras, a súa razón de ser, o lugar ondenaceron e viviron os seus antergos por unhas “cadelas”, e quefan desaparecer para sempre un val para o que non atopoadxetivos, unha desfeita que non ten perdón.

Durante moitos anos houbo una disputa entre o Concello deLobios e o de Entrimo poa fronteira que debería abrirse,apostando os de Lobios pola Portela d’Home e os de Entrimo

pola Madalena como recolle Celso Emilio Ferreiro4 no artigopublicado o 1 de maio de 1964 no Faro de Vigo: “La posibleapertura de frontera por Portela de Homen, tiene entusiasmadasa las gentes de Lovios y a sus autoridades, pero no tanto a las deEntrimo que, por patriotismo parroquial, prefieren que el futuropuesto fronterizo se instale en un lugar denominado LaMadalena, por el Lindoso portugués, más a mano de suterritorio. Su argumento más contundente se centra en el hechode que la carretera general de Orense a la frontera, pasa por

Entrimo, camino de Lindoso; mientrasque para ir a Lovios ha de tomarse enBande una carretera secundaria.

E coma en todo tivemos anos dealtos e baixos nas celebracións daMadalena, aínda que nunca nada voltouser igual ca no pasado, pois a estrada quechega á fronteira ten un novo trazado, efáltannos os veciños de cinco pobos.Nesta derradeira década do século XX, atransformación da celebración daMadalena, estancouse nunha feira típicade domingo, o que non atrae ás masas de

antano, e a pesares de todo os nostálxicos doutros tempos nondeixamos de ir para procurar aquel espírito que noutra hora oimpregnaba todo, coa idea de que se manteña, a pesares doscambios propiciados polo tempo, é máis, coido que aínda que xanada será igual, pois a cadea da fronteira e a fronteira mesmadesapareceu pola adoción do tratado de Schengen (14 de junio1985) que en España e Portugal aplicouse dende o ano 1991, -aínda que a fronteira da Madalena permaneceu vixiada polaparte portuguesa durante uns anos máis-; nós temos a obriga demanteñer ese espíritu da Madalena, de transmitilo ós nosos fillose de adaptarnos ós novos tempos que corren de fronteiras ceibes,co desexo de que endexamais penduren as cadeas, e de afondarna nosa identidade arraina, alonxándonos de pantasmas coma osde Aljubarrota, esgrimido por algúns para manter unenfrontamento entre dous pobos que se buscanirremediablemente, e que se enfrontan a problemas comúns, -como dicía meu pai décadas atrás, cando marchaban os novos áemigración e seguen a irse, previndo o que está a pasar-, o máisacuciante e de difícil solución é a falla de xente que poboen oslugares destas serras, esmorecendo irremediablemente ata adesaparición se non o remediamos antes; fomos capaces de

Páxina 68 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 68

Page 21: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

recuperar especies extintas antano coma a Cabra do Xurés, aAguia Real, O Lobo, e posiblemente no futuro ó mesmo volvenpisar estas terras os Osos ou os Linces. Todo elo é desexable erespectámolo profundamente, mais insisto, o meirande problemadesta terras non é outro ca falla de savia nova que renove asxeracións que definitivamente se esgotan; paradoxicamente, ohome está en perigo de extinción.

1 Lamela Bautista, José: El Xurés y sus misterios. Calidum2000.

2 Fernández Alonso, Benito: El Río Limia y sus contornos.Imprenta Propaganda Gallega. Ourense 1879.

3 Alonso de la Torre, José Ramón: La frontera que nuncaexistió. Editora Regional de Extremadura 2006.

4 Ferreiro Miguez, Celso Emilio: Semblanzas, crónicas eartigos. Edicións Xerais de Galicia. Vigo 2004.

Jesús Ángel Díaz Estévez (Suso)Ludeiros (Lobios)

Xurdimento Páxina 69

En Galicia existen balneariosque gozan de mayor fama, pero nin-guno ocupa una extensión tan gran-de como el de CUNTIS. Esta villatermal se encuentra en la provinciade Pontevedra y sus instalacionesocupan una extensión superior a losseis mil metros cuadrados, dedica-dos en exclusiva a técnicas de balne-oterapia y en la que se incluyen trespiscinas de agua termal, cuarentasalas individuales de tratamiento,dos gimnasios, nueve estufas devapor y muchas instalaciones orien-tadas a dar alivio a afecciones dediverso origen.

Es presumible que el uso de losmuchos manantiales que brotan enCuntis daten de la época romana, yaque lo atestiguan el hallazgo demonedas con imágenes de los empe-radores Nerón y Cesar Augusto.

Las aguas de Cuntis están cata-logadas como hipertermales ymanan a una temperatura que vadesde los 25 a los 60 grados. Sonricas en flúor y bicarbonato. Sonmuy indicadas para la artritis, artro-sis, osteoporosis, enfermedades res-

piratorias, del aparato circulatorio yotros.

Alojamiento, dentro de la propiaestación termal existen dos posibili-dades: el hotel Castro do balneario(cuatro estrellas) y el hotel La Virgen(tres estrellas).

Sin salir de las instalaciones querodean al balneario se puede disfrutarde un paseo por los amplios jardinesen los que la copa de un viejo olmosirve de carpa natural al restauranteexterior del recinto. En la villa deCuntis, se puede visitar la Iglesiaparroquial de Santa María (sigloXI), o el monumento al sagradoCorazón. También se debe visitar lacasa de la cultura, una antigua caso-na del siglo XVIII. A 15 kilómetrosse encuentra el Pazo de Oca, delsiglo XVIII, unode los más hermo-sos de Galicia.

Jesús SieiroCasasnovas

Cuntis, el tesoro escondido del termalismo gallego

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 69

Page 22: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Un año más estamos presentes en las páginas de estabien elaborada revista Xurdimento en nombre de nuestraFederación de Casas y Centros Regionales de Lleida.

En esta ocasión nos pode-mos sentir eufóricos de loslogros conseguidos en el finali-zado 2006. En primer lugardebemos hacernos eco del granéxito conseguido con la realiza-ción, en nuestra ciudad deLleida, del 1er Congreso deCasas y Centros Regionales. Enestas jornadas participaronrepresentantes de nuestras Casasy Centros de Lleida y Mollerusa,además de presencias significati-vas, como presidentes de otrasFederaciones: las de Castilla yLeón, Castilla La Mancha,Comunidad de Madrid,Valencia, Aragón, representan-tes de las Comunidades autóno-mas en Catalunya y, entre otros,los de Aragón, Andalucía,Extremadura y Galicia.

También tuvimos a directo-res Generales y jefes de servi-cios llegados desde las propiasComunidades Autónomas repre-sentadas en la Federación.

El Presidente de laConfederación Española, JoséLuis Casas y el Defensor dePueblo en Catalunya Rafael Rib,junto con el Paer en Cap deLleida (Alcalde) y el Teniente de Alcalde de ParticipaciónCiudadana (Foto 1), dieron apoyo con su presencia personalen representación de sus Instituiones. Los concejales y dipu-

tados provinciales dieron gran altura y relevancia a este con-greso que tuvo tres interesantes y debatidas ponencias.

En el mes de Mayo nuestra Federación era galardona-da por el ExcelentísimoAyuntamiento de Lleida con laPlaca al Mérito Cultural 2006.En Septiembre y dentro delmarco de la Feria de SantMiquel de Lleida, la empresaCoca–Cola (Cobega en Lleida)nos ofreció a las Casas y Centrosde la Federación además de alCentro Latinoamericano, la pro-pia Federación y la empresa LaFlor del Vimbodí, un reconoci-miento con la entrega de sendasplacas de agradecimiento por losmontajes gastronómicos en lasfiestas de Lleida. Estuvo presen-te el Alcalde de Lleida;Presidente de la Cambra deComercio de Lleida y el Directorde la Institución Fira de Lleida(Foto 2).

En el mes de Septiembre,también, el Ayuntamiento deLleida a través de la Regiduría deParticipación Ciudadana firmaun convenio con nuestraFederación, de cesión de un localen el centro de la calle Cavallersde Lleida, para poder llevar acabo nuestras reuniones y reali-zar la gestión del día a día .

Durante el año además dela Firma de los convenios de

colaboración con la Generalitat (departamentos de Culturay Benestar i Familia), Diputación y Ayuntameinto, ha rea-lizado sus actividades de Conciertos de Villancicos de lasAutonomías, de Poemas musicales, Las Jornadas

Páxina 70 Xurdimento

Un paso adelante

En la imagen el Defensor del Pueblo en Catalunya D. RafaelRibó, el Paer en Cap de Lleida D. Angel Ros, el TenienteAlcalde D. Francesc Pané y el Presidente de la Federación deCasas y Centros Regionales de Lleida D. Cosme García en lainauguración del Ier. Congreso de Centros y CasasRegionales.

Miembros de la junta de la Federación de Casas y CentrosRegionales de Lleida en su visita a la Fira de Sant Miqueljunto al Alcalde de Lleida Ángel Ros y el director de la mismaXavier Roca.

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:32 Página 70

Page 23: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Culturales con gran participación y calidad en la progra-mación, con directoresGenerales y Jefes de Serviciosque se trasladaron a Lleida parahablarnos del presente y futurode nuestras respectivas comuni-dades. También, un año más,coordinamos nuestra participa-ción en los actos de las fiestasmayores de Lleida.

Se siguen con los actos pro-tocolarios de Felicitación con-junta de la Navidad compartidocon las Asociaciones de Vecinosy nuestras respectivasResponsables del Área de laMujer.

Se participó en diferentes Congresos en el ámbitoestatal y mundial como los de las Casas y Centros de laComunidad de Madrid y de Aragón en el mundo.

Se finalizaba el año con la grabación por parte de loscompañeros del centro Extremeño Antonio Gallardo yPaco Consuegra, de un C D sufragado por la Regiduría deParticipó i Promoció de la dona y distribuido por nuestraFederación a través de sus Casas y Centros.

Hoy por hoy, podemos decir que esta Federación estámás viva y activa que nunca, gracias al esfuerzo y colabo-ración de su propia junta directiva, que es como decir gra-cias a las Casas y Centros que la componen.

Apuesta de futuro

Proyectos y ganas de trabajar y ofrecer espectáculos ygestión para nuestras Casas y Centros, no nos falta.

De cara a este año 2007, se participará en los actos dela capitalidad de la Cultura Catalana que este año corres-ponde organizar a Lleida. Se está pensando en un espectá-culo para participar dentro del mismo.

Se están preparando unas jornadas de reflexión yencuentro entre entidades vecinales y casas Regionales.

También se quiere reunir en Lleida a altos dirigentesde nuestro movimiento asociati-vo en el ámbito estatal y seintentará coordinar algún actoconjunto de las Casas y Centrosa través de la Federación, prepa-rado por nuestra coordinadoradel área de la mujer de nuestraEntidad.

Los tiempos cambian rápi-damente, y lógicamente nuestraFederación se va adaptando aestas nuevas sinergias, perosiempre manteniendo nuestrapersonalidad y raíz de ser y deexistir; la imagen que tienenuestra Federación en el ámbito

local y estatal es muy buena y eso se debe al trabajo bienhecho y apoyado por nuestros colectivos que siempre cola-boran y apoyan nuestras iniciativas.

Ojalá en este 2007, nuestra actividad y resonanciaciudadana sea mínimamente como la conseguida en elpasado año.

El Centro Galego desde siempre es parte fundamentaldel éxito en este funcionamiento de la Federación de Casasy centros Regionales de Lleida (Foto 3).

Desde estas páginas de Xurdimento felicitamos anuestro Centro Galego de Lleida por la calidad de estarevista y en todo su conjunto.

Xurdimento Páxina 71

Cosme García i MirPresidente de la Federación de

Casas y Centros Regionales de Lleida

El Centro Galego de Lleida recibe un reconocimento de Coca-Cola (Cobega Lleida), en presencia del Paer en Cap de Lleiday el Presidente de la Federación.

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 71

Page 24: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

- ¿Qué sentido tiene un Año Internacional sobrela Familia organizado por la Iglesia?

- La familia es, sin duda, la unidad básica de la socie-

dad, por su servicio a la vida y como lugar natural de

humanización y personalización. Si la familia no está sóli-

damente fundamentada, toda la estructura social se tamba-

lea. Desestabilizar la familia supone un grave atentado a la

dignidad del hombre, y un infranqueable obstáculo para la

vida democrática. Para vivir en una auténtica democracia

no es suficiente con que sea la mayoría quien decida, en

detrimento de una oligarquía. Democracia implica libertad,

pero la libertad auténtica – no la mera libertad de acción –

está íntimamente vinculada a la verdad. Por lo tanto, sin

una sólida formación humanística que nos permita distin-

guir la verdad de cada realidad, caemos en un relativismo

nihilista, y, con ello, perdemos capacidad para ser libres y

nos convertimos en fácil presa de cualquier manipulador.

El mundo de hoy vive una época de fuerte seculariza-

ción y visible retroceso de la identidad cristiana. La prima-

cía del hedonismo sobre los altos valores está favorecida

por un desarrollo económico considerable, miles de tenta-

doras ofertas de experiencias que halagan los sentidos y

alejan de los grandes valores, infinitas posibilidades de

diversión y ocio... Al mismo tiempo, existe una fuerte

competitividad en el mundo laboral, que orienta hacia la

búsqueda del éxito inmediato, el lucro y las ventajas perso-

nales, no hacia la excelencia, el trabajo bien hecho, el

esfuerzo continuado y el proceso de lenta maduración que

exigen las grandes realizaciones humanas.

Esta realidad de disfrutes y placeres fáciles puede

parecer sugestiva y fascinante, una conquista del ser

humano, que ha alcanzado altas cotas de bienestar. Pero,

tras la cortina de humo del aluvión de hedonismo y mate-

rialismo desenfrenados, hay quienes lo planifican todo

para transmitir su propio sistema de valores a la sociedad y

poder, así, controlar su comportamiento.

Para llegar a imponer la “doctrina” que sirva a sus

intereses, los afanosos de poder pretenden que los grandes

valores históricamente acreditados en la cultura occidental

se devalúen. Piénsese, por ejemplo, en el interés del Sr.

Valéry Giscard d’Estaing y otros dirigentes europeos en

omitir en la Constitución europea el papel jugado por el

cristianismo en la formación de Europa. La verdad que

interpela y pide ser buscada con entusiasmo para iluminar

la vida es sistemáticamente desestimada y despreciada. De

la creencia en un “Dios que es la verdad” se pasa a negar

la posibilidad de que algo tenga validez universal. Al

“Dios ha muerto” de Nietzsche le ha seguido, ineludible-

mente, “la verdad ha muerto”. Ya sólo existe el hombre y

la verdad coyuntural y “fungible” de cada hombre. En ese

sistema de pensamiento nihilista, todo es relativo, incon-

sistente y efímero. Al carecer de valores supremos, la per-

sona se queda sin un ideal de vida valioso y pierde el senti-

do de la existencia.

Las bases de dicha formación humana en valores se

adquieren en la familia. Por tanto, los ataques a la familia

no son casuales ni infundados. Sin familia, una sociedad se

queda al pairo, y no tiene más remedio que acudir a

alguien que le “dicte” lo que debe hacer. El que “dicta”, ya

sabemos, es un “dictador”…

Pero desde un punto de vista creyente, la cuestión es

todavía más grave, porque la familia es el ámbito privile-

giado de transmisión de los grandes valores, de las creen-

cias y las tradiciones. El cristianismo no es una corriente

filosófica, ni es esencialmente una doctrina. Es la adhesión

a la persona de Jesucristo, Dios mismo hecho hombre. Por

tanto, el cristianismo implica un estilo de vida según el

Evangelio de Jesucristo. Si la familia dejara de ser el

Páxina 72 Xurdimento

Charlamos con Dª María Ángeles Almacellas sobre el “Año Internacional de la Familia”

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 72

Page 25: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

humus cálido en que el ser humano despierta a los valores

cristianos – cuya quintaesencia la constituyen el amor y la

unidad entre todos los hombres y con Dios mismo –

supondría una grave descristianización del mundo.

Defender la familia es responsabilidad de todos, pero espe-

cialmente de los cristianos, porque es la base de la socie-

dad y, a su vez, el fundamento de la evangelización.

Tengamos en cuenta que en la familia nos jugamos el por-

venir de la humanidad, el legado que les dejemos a nues-

tros hijos. De la familia depende que las nuevas generacio-

nes aprendan a llenar la vida de sentido, sean personas

equilibradas y felices.

Todo ello explica que la Iglesia entera se haya movili-

zado para dedicar un tiempo a llevar a cabo un gran

esfuerzo impulsor en defensa de la familia. Insisto, el cris-

tianismo no es una corriente ideológica y, por tanto, no hay

que entender el Año de la Familia como una época de

estudio y profundización en el tema, sino como un

momento fuerte de reflexión para la acción. Todos, cada

cual desde su estado de vida y su situación concreta, esta-

mos llamados a ese compromiso.

- Existe una tendencia a no asumir las etapas dela vida afectiva – noviazgo, matrimonio – querepercute en aceptar la mera unión de parejapero no el matrimonio. ¿Es todavía posible pen-sar en un “amor para siempre”?

- En la vida de una persona, lo más importante y deci-

sivo es el amor. Aunque uno tenga todas las riquezas del

mundo, pueda experimentar mil sensaciones placenteras, y

coseche toda suerte de triunfos, si no es capaz de amar ni

ser amado es el más desgraciado de los hombres, pues la

afectividad es el fundamento radical de la persona. A tra-

vés de esa “raíz” nutricia recibe la alimentación espiritual

que le resulta indispensable para vivir según el alto rango

que le corresponde como ser humano.

Pero vivimos tiempos de profunda desorientación en

cuestiones afectivas. Se confunden fácilmente emociones

con sentimiento auténtico, y se considera el enamoramien-

to como la estación término de la atracción, no como un

valiosísimo e imprescindible punto de partida para crear

una relación humana que supera con mucho a los amantes,

porque el amor, si es auténtico, no tiene límites y se pro-

yecta al infinito. En las circunstancias actuales, hablar de

amor para siempre es casi impensable, puesto que en la

opinión común está que la pareja debe mantener su rela-

ción hasta que “el amor se vaya”. Los dos amantes apare-

cen así como seres pasivos, que aceptan la fuerza magnéti-

ca de la atracción mutua, procuran disfrutarla al máximo

embriagándose de sensaciones, y cuando las apetencias

languidecen o aparece otra persona que resulta más inci-

tante, deciden que el embrujo ha terminado y, por tanto, lo

que procede es separarse.

Sin embargo, amar es la actividad humana de mayor

dignidad y, en consecuencia, implica a la hombre en su

integridad, no de forma pasivo-receptiva, sino altamente

creativa: acoge activamente los dones del amado para asu-

mirlos en sí mismo y enriquecerse como persona, al

mismo tiempo que le ofrece incondicionalmente toda su

propia riqueza interior, su capacidad de procurar su bien y

su felicidad.

Por todo ello, la educación de la afectividad, en el

marco de la formación humana en creatividad y valores, es

un tema de hondo calado especialmente para jóvenes, que

están en el momento crucial de orientar su vida, pero tam-

bién es importante para tantos adultos que comprueban

cómo la ilusión que los llevó un día a unir sus vidas se ha

empañado con el paso del tiempo, y no se explican los

motivos ni saben de qué modo reconducir la triste situa-

ción.

Desde su observatorio privilegiado ¿ha servidopara algo significativo este año?

Nos falta perspectiva para calibrar los resultados que

se han alcanzado hasta este momento. Pero, en todo caso,

como decíamos, el Año de la Familia no es una época

cerrada sobre sí misma. Es una toma de conciencia, pero

también una planificación y un impulso para la acción. El

compromiso por la familia, con el magno encuentro de las

familias con el Papa en Valencia como punto visible de esa

realidad, es hoy una empresa, un desafío, una obligación.

De cada uno de nosotros depende que ese proyecto fructi-

fique.

Muchas gracias

Xurdimento Páxina 73

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 73

Page 26: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Galiza, miña Galiza, canto tequero, canto te choro. Os teusMontes gritan a coro:¡¡¡AXUDA!!!, os teus Marescospen a berros: NON MEESQUEZAS. E ti ¿que fas, miñaGaliza?, agochas a cabeza coma setiveses medo. Parece que ti es aculpable, pero tan só es unhaescrava do poder duns cantos. Tansó es valorada como un meroinstrumento para comerciar covoto alleo. ¿Que pasou con esarebeldía que crías ter? Esquecidaquedou no pensamento. Nopensamento duns cantos quecriamos en ti sen esperar nada acambio. Dos que tentabamossalvarte da caída no esquecementodo máis profundo abeiro. Só tisabes a dor que produce o lume nasentrañas, non só o lume físico,senón as lapas dos que se dedican areplicarlles ós demais mentres ti tevas consumindo, lentamente,devorada polas fouces do demo.

Loita, miña Galiza, loita porsaír dese pozo de escuridade ondete meteron sen ti querer. ¿Porque? ¿Por que un ser desprezabletenta acabar contigo? ¿Por quetenta acabar co único que temos:A VIDA? Non te deixes afundir,non deixes que te manexen, tentamanter o teu barco a flote, nondeixes que se afunda, tenta flotar,sobrevivir, non desistas, xa que seti desistes, eu tamén, se teafondes, irei contigo, se morres,eu morro... Pero endexamais,endexamais deixes que as nosasvidas se separen. As nosas almasfundiranse nun cúmulo desentimentos que ninguén poderádestruír.

A túa alma ardeu, e conela, a miña, pero aínda asínunca deixarei de recordarte. Aalma de Galiza e maila miñasempre estarán unidas. Sexaonde sexa e vaiamos ondevaiamos nunca te deixarei,miña Galiza.Non me acordo deesquecerte.

Estas letras naceron domáis profundo da miña almaante o rancor e a impotenciasentida tras ver arder econsumirse a Galiza na quenacín e sempre recordarei averde ESPERANZA.

Ninguén poderá sentir arabia que eu sentín o día 8 deagosto deste 2006. Todo comezouás seis do serán no meu pobo,Sela. Ía un día caloroso comatodos, e advertimos unha columnade fume no monte. Pensabamosque era en Barcela, pero non, eraen Sela. Saímos asustados poloruído que producían as laparadase fomos andando pola estrada,achegándonos ó lume. Conformeías pasando polas portas dascasas, todos estaban coa vistaalzada. Chegamos a un núcleo dexente, botando as mans á cabeza:o lume arrodeaba unha casa. Nonsabiamos que facer. Prontochegaron varios tractores cosdepósitos do sulfato cheos deauga, todo era pouco para axudar.Media hora máis tarde apareceronos bombeiros, chegados deZamora, os pobres levaban dousturnos seguidos, de 24 horas. Peroantes de que viñeran osbombeiros nos tivemos quecarrexar caldeiros de auga pararecargar os depósitos. Cantaspersoas? Tan só tres ou catro.

Páxina 74 Xurdimento

[Galicia]sen montes quedas que te poidan verdecer . . .

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 74

Page 27: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

¿Os demais? Mirando, rindo ou o peor, sacándonos fotos. Taménfixo acto de presencia o alcalde, co teléfono pegado á orella,paseando, limpiño e arregladiño. O helicóptero conseguiu mitigaro lume arredor da casa, pero as faíscas plantaban noutros sitios. Olume seguiu correndo por todo o monte. Subimos cara alí, eranecesaria a axuda. Chegamos a unha casa, a máis próxima ó lume.Con caldeiros botamos auga arredor dela. Dentro, debaixo dunhasuralitas amontoábase leña e o lume avanzaba cara abaixo. Cunhamangueira humedecémo-la leña e a dona berrounos “non memolléde-la leña que logo non me seca para o inverno”, eu, non oentendo. Ás sete, xa era case noite (en pleno agosto), non se víanada: fume por todas partes. Recorremos tódolos camiñospróximos ó monte mandando á xente cara abaixo. A Garda Civildesaloxou as casas máis altas e o momento máis tenso foi candonos berrou a nós que corrésemos e nos liscáramos de alí porque olume víñasenos enriba. Botamos a correr camiño abaixo cando nosdin “hai lume na casa dun veciño“, alá marchamos. A escenaera.../ unha muller presa do pánico intentando sacar a vaca, otractor non arrancaba e había que retiralo de alí xa que podíaestoupar... Cando estabamos baixando polo camiño un homedíxonos “axuda, hai lume no eido da miña nai”, o lume correutanto que tivemos que fuxir rapidamente xa que viña tras de nós.Marchamos cara o monte; alí xa pouco se podía facer, era de noite,o helicóptero marchara e os bombeiros xa non vían nada. Forondesaloxadas varias casas máis, e nos, volta a carrexar caldeiros deauga para encher os depósitos. O lume recorreu o pobo enteiro,dunha punta á outra. Esa noite non durmín, pouco comín e nada

falei; só pensaba no bonito que fora o meu pobo ata un par dehoras antes. Alguén o quixo destruír, e conseguiuno, pero o peorde todo son os que estaban sentados na porta dos bares coacervexa na man mirando como corría a xente dun lado para ooutro intentando axudar. Dende o balcón da miña casa víanse aslaparadas, laranxa intenso; sentíase o ruído do lume e dostractores, cheirábase o fume... Cando espertei eran as sete, xa nonquedaba nada, xa se destruíra todo. Custoume moito acostumarmeá cor parda pero nunca me esquecerei do 8 de Agosto do 2006.

Os PinosOs bos e xenerososa nosa voz entendene con arroubo atendeno noso ronco son,mais sóo os iñorantese féridos e duros, imbéciles e escurosnon nos entenden, non.

Galegos sede fortesprontos a grandes feitos;aparellade os peitosa glorioso afán;fillos dos nobres celtas,fortes e peregrinosloitade polos destinos dos eidos de Breogán.

Xurdimento Páxina 75

Natalia ValadoSela.Arbo (Pontevedra)

El jinete se acercabatocando el tambor del llano.Dentro de la fragua el niño,tiene los ojos cerrados.

(Federico García Lorca)

Cerráronse tódolos ollos do mundo embriagados de soberbia,quixeron tódalas sombras cernirse sobre a túa sorte desherdada,ignoráronte os gardiáns da túa infancia impedida,quixo o mal cebarse da feblitudeenvexoso da vida que medra ceibepara ser pasto da noite que cegou o día.

Non hai perdón para os que ignoraron semellante pesadelo,non hai descanso na ialma dos verdugos,ningunha bágoa saciará a túa sedee moito menos as verbas encherán a túa boca baleira,baleira no tempo da farturacando todo sobra, e nada nos enche,cando o valor é o instante de posuílo.

E só importa saber o que acontece no ollo de cristaldunha realidade que nada importaa pesares de ocupar a vida dos que espreitan ansiosos de saber,

cegos de envexa de eles non ser,xordos os gritos da fraxilidade.

Ninguén se percatou do sufrimento que chorabas,tampouco se oíu o teu lamento constante,nin sequera polos que forzaron o teu sufrimentopetrificando o seu corazón no cadaleito do espanto.

¿Ónde estaban os que espreitan?¿Ónde estaban os que lles pagan para que espreiten?¿Ónde estaban os que espreitan ós que espreitan?... ¿Ónde estaban?

Tódolos ollos tragounos a terratódolos ouvidos afogáronse no mare mentres ti..., deixabas de latexar.

* Na memoria de Aarón Cabadas, o meniño que morreu de famecon dous anos en Ponteareas (Pontevedra) o 23 de setembro do 2006.

Jesús A. Díaz Estévez (Suso)Ludiros (Lobios)

[Ollos de Vidro] -Na memoria de Aarón Cabadas*-

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 75

Page 28: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Dou que polas meixelas escorrégase un ar livián deserodia transcendencia. A petrucia carballeira semella unmar clorofílico de contrastes apaixoados, extensos, moilonxe do murcho que a realidade cíclica representa. Unséntese ceibe coma un corzo cativeiro. Aquel de ollosfixos que falan por si só; que representa o punto dearranque e, ao tempo, o punto e final. Ollos que hipnotizansaudosamente e te transportan ao mundo dos soños queche roubaron na nenez. A eses soños que nunca chedeixaron vivir porque estaban no cárcere do teu maxín efacían dano ás mentes recicladoras do sistema; e que tefacían pasar pola loucura ante aqueles incautos domeadose alienados á que os deixabas albiscar. Ante os ollos dosque non vían as follas da esperanza voar coma bolboretasencantadas e solemnes. Ante os ollos que non vían oscogumelos efémeros, o pan de cobra, facer de paraugas aoneno engruñado que se sentía verme acariñado e esquecidoda ruindade humán. O neno que escoitaba a sinfonía dorepenicar da chuvia nas follas máxicas mentres el nadabano follatedo imaxinando, eivando as pasaxes dunha vidacotián de días grisallos e noites de lobos. Era apremonición do éxodo dos coitados. Esperaban á espreita:e “o que espera desaspera” dicían os patróns nasderradeiras feiras da soidade. Máis parecían ises camposda feira, uns cemiterios de reses finadas sen rastro.

De certo, os muíños sangaban augas inocentes edeleitosas. Augas fumegantes despedindo o orballo nossombríos seráns, nesa enigmática perpendicularidade dolusco e fusco violento; bicando as beiras dos pradossoidosos, amorgallando agarimosamente os amieiros, ossalgueiros, os vimbios prosmeiros. Escumas branquísemas

de fervenza en fervenza brincan coma as truitas de pintasroxas e bandullo branco. E de nervión en nervión afondan,furgan sucos novos, paleiras para os soños do cárcere oupara o cárcere dos soños. Mais logo, á noite debuxanondas de prata nun murmurio laiante e ao mesmo tempo,firme no seu paso, as augas seguen inocentes sen parar.Formas múltiples e máxicas que ven os ollosespatalexados, fixos, brilantes, infindos e indómitos docorzo salagre e xoven. Máis aló do aló, os ollos do nenofican tamén na distante beleza da natura á que ospirómanos bombeiros, xamais serán quen de prenderllelume. Porque ises ollos de extensa dozura e ávidaexpresión, apagarán as lapas denantes de que o chisqueiromalvado e traidor da besta vestida, acenda o artiluxio daiñorancia que o confunde; e o fai cruel, desesperado,despiadado e cobarde ante a inminente desgracia. Fainovíctima de si mesmo mergullándoo na sinrazón da propiatraxedia, nese ouvear de can sen dono.

Velaquí, bolboretas de outono. Follaxes tenras quearreguizan espíritos seculares: carballo a carballo,castiñeiro a castiñeiro. Son ánimas vívidas. Son meigasinmortais, sabias dun pasado que aínda mora e aniña naconciencia dos que se negan a esborrallar a pizarra delouxa que esconde os códigos segredos do cerne da nosacultura galega, universal e intransferíbel . Compartida,sihomesí, co crisol universal de culturas. E aberta ás xoiasuniversais da pluralidade mundial tolerante, nonuniformista e asoballante; aquela que non nos fai, coma ósburros, ornear a todos iguais ( Castelao dixit ) en calqueraparte do mundo. Outrosí, non hai relixión, ideoloxía oupensamento que tanto no individual coma no colectivo

Páxina 76 Xurdimento

Bolboretas de outono, ou follas perdidas

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 76

Page 29: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

mereza xa non a perda dunha gota de sangue senón tansequera que sexa motivo de enfrontamentos irracionais, deodios e vinganzas.

As follas secas, bolboretas de outonía polo ar deGaliza, batalexan as asas nun remol de dores apagadas.Portan os soños ceibes como anxos Rilkeanos, liberadosdos cárceres cercados por individuos torturantes emezquiños. Alá van: limpos de prexuízos e dispostos areinar na liberdade sen lindeiros. Pero deica agora, ficanorfos no limbo da máis inocente intelixencia hiperbólica,porque só achan algún que outro louco soñador que llesda pousada no seu aquelarre sen preguntarlles quen son,nen por qué veñen, nen a onde van. Daquelas, eses olloshumidos e acibecheados do neno-corzo furgan e pululaninxertados nas asas das follas áureas de carballos ecastiñeiros da outonía eterna, a de sempre…

Velaquí a Seamus Heaney dende a outra Galiza:abríndolles “ Portas ás tebras ”, “ Fuxindo do Inverno ” co“ Facho de Espiñeiro”. Síntome mergullado no seu doceneal. Na cativez da súa inmensísima soedade, xa denantesda “Morte do Naturalista” sen eu sabelo. A bolboretametamorfósica fixo carreiros cos ollos acendidos levando

ao neno-corzo polas alzadas e polos sucos afundidos deregueiros gorgorexantes. Regueiros que acenden asvísceras do amor perdido nun encantamento de músicaslibertarias e indómitas. Quen dera a Bertolt Brecht paraescenificar persoaxes dese grande e pequeno mundo. Paratransmitirlles aos mortais perdidos, un papado de airedaqueles que moramos baixo o teito dos cogumelosananos, aos que temos por derriba no Olimpo da desfeita.A eses mortais que só se sorprenderon cando os grandeschouparros de Hiroshima e Nagasaki reventaron a terrapara esnafrar e exterminar despiadadamente a milleiros depersoas. Eran os xoguetes atómicos do Tío Sam. Oscabalos troianos duns nenos, aparentemente parvos, que sedefendían coa razón da forza, e sen regras de xogoestabelecidas. América, América…relatara Kafka.

Pero nunca morre todo, e sempre quedan sarmentospara novas viñas que tornan a dar acios de uvas comanunca xamais houbo. Eses cachos de uvas douradas quecantaba Amalia Rodrigues en “Umha casa portuguesa”

KIKE de VIDAL de NAVIA

Xurdimento Páxina 77

Apoyo total por parte de la sociedad en contra de la violencia hacia la mujer

El día 25 de noviembre de2005 fue fecha dedicada a denun-ciar la violencia contra la mujer.No deben existir excusas: políticos,medios de comunicación y todotipo de colectivos deben contribuira erradicar esta lacra que dificultala progresión para la obtención dela igualdad de oportunidades ycompetir en responsabilidades. Enla citada fecha hubo unanimidad enque la ley precisa de medios paraser positiva. Siendo clave la educa-ción. Todos debemos asumir el deber de denunciar la violencia ytratar de prevenirla con los medios que el Estado de derechoconcede a todos los ciudadanos. Es denigrante que muchosmenores se queden sin madre por existir desalmados carentes desentimientos, no dándose cuenta del daño que supone para laspersonas que buscan una buena convivencia.

La mujer desempeña una gran labor a nivel familiar,aunando esfuerzos dentro del hogar, irradiando esta labor atoda la sociedad, contribuyendo en gran medida a que la con-vivencia humana se desarrolle con toda armonía. Se podrá

argüir, por parte de una minoría,que también el hombre sufre la vio-lencia. Esto me parece una banali-dad.

Considero que desde la fechaantes aludida poco o nada ha mejo-rado en lo que a la violencia serefiere.

FREDERIC OZAMAN, fun-dador de las conferencias de SanVicente de Paúl, dijo: “En laIglesia nada grande puede realizar-se sin la participación de la mujer”.

Yo me permito decir: “En la sociedad nadagrande puede realizarse sin la contribuciónde la mujer”

Para finalizar, me gustaría que estemodesto trabajo sirviera para la reflexión,sustituyendo la agresión por el amor. Comodijo San Agustín, “Ama y haz lo que quie-ras.”

Jesús Sieiro Casasnovas

Campaña por la prevención de la violencia degénero en los medios de comunicación

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 77

Page 30: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

De esta forma, me interpelaban muchas personas en estaciudad, cuando al tiempo de conocernos o tratarnos, entendí-an que había ya la suficiente confianza como para ello; puesbien, no es tan inusual como pueda parecer, el que se mehubiera hecho este tipo de preguntas tantas veces.

Uno, que es de los llamados gallegos de la diáspora, yaque llevo sobre 40 años fuera de mi tierra aunque formo partedel nuevo grupo generacional de gallegos empujados a ejer-cer de emigrantes dentro de nuestro propio País, ha desarro-llado su actividad laboral y por ello residido durante largosperiodos, en casi todas las Autonomías, País Vasco,Comunidad de Madrid, Comunidad Valenciana, ComunidadBalear, etc., y esto te hace ser consciente del porqué noshacen tantas veces esta pregunta.

Nosotros, no hemos tenido la imperiosa necesidad, comonuestros ancestros, de buscarnos la vida en lejanos paísescomo, Inglaterra, Alemania, Suiza o allende el Atlántico, enUruguay, Argentina, Méjico, etc.; quizás, fuese debido anuestra mayor y mejor formación académica y/o laboral, ypor esto hemos podido disfrutar de esta elección, aunque esosí, abandonando nuestra querida tierra.

Imagino que al igual que a mí, les habrá pasado amuchos paisanos cuando se han visto, obligados por estas uotras circunstancias, en la disyuntiva de tomar la decisión deabandonar Galicia recordando con melancolía, fragmentos opoesías enteras de una gallega ilustre, como Rosalía deCastro, cuando decía aquello de. ..

¡Adiós groria! ¡Adiós contento!¡Deixo a casa onde nacín,deixo a aldea que conozo

por un mundo que non vin!Deixo amigos por estraños,

deixo a veiga polo mar,deixo, en fin, canto ben quero…

¡Quen pudera non deixar!

La dura realidad es así; nos habremos marchado de nues-

tra tierra con lágrimas en los ojos, y lo curioso es que, cuando

regresamos a ella, vuelven habitualmente a asomar a nuestros

ojos, lagrimones como puños.

Pues bien, retornando el hilo del relato iniciado con elepígrafe, no me resultaba extraña esta pregunta pues Lleida,esa gran capital catalana, era la gran desconocida; todo elmundo sabía perfectamente situar por una razón u otra,Barcelona, ciudad cosmopolita, Tarragona, su Costa dorada,Girona, por su proximidad a Francia, la Costa Brava, pero, esbien cierto que había dificultades de ubicación de Lleida, asícomo descubrir alguna característica que la pudiera hacer máso menos atractiva para acudir a su encuentro.

Es más, en las grandes empresas españolas,Administración incluida, Lleida era considerada poco menosque plaza de castigo, a la que nadie solicitaba voluntariamen-te el traslado y en todo caso se veían obligados a venir, siem-pre con esa incertidumbre de qué es lo que encontrarían aquí.

En ese grupo de ciudadanos, se me podía ubicar a míhace algunos años; es cierto por ello que no se me había pasa-do nunca, remarco “nunca”, por la imaginación el fijar miresidencia en esta, ahora bella ciudad; transcurridos apenastres años, desde mi llegada a Lleida, no como turista o adve-nedizo sino para definitivamente vivir en esta zona deCatalunya, no puedo más que reconocer que ha sido un acier-to por muchísimas razones, ahora muchas conocidas y otrasmuchas que voy descubriendo en el día a día.

Además del trato personal, diferente al de las grandesurbes, las facilidades de acceso a la vivienda, comparativa-mente hablando con otras zonas del Estado, la tranquilidad delas ciudades medias sin los agobios de las grandes ciudades,su ubicación geográfica, equidistante de zonas de prácticadeportiva náutica y de montaña, léase navegar por elMediterráneo o esquiar en los Pirineos, las facilidades deintegración por medio de múltiples sociedades, deportivas,culturales, etc., son algunas de las características que hacende esta Lleida, una ciudad singular sin paliativos.

Pues bien, dentro de estas Sociedades, debo o al menosme veo en la obligación moral de citar, a nuestro queridoCentro Galego en el que desde el primer día he sido recibidocomo uno más; el trato ha sido y es exquisito, las facilidadesde participación en las actividades de todo tipo son máximas ymuchas más cuestiones, que sería muy denso el detallarlas;también es cierto, que esta pauta de actuación no es unaimpronta exclusiva de este Centro ya que, con matices, allí por

Páxina 78 Xurdimento

¿Que hace un gallego como tú, en un lugar como este?

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 78

Page 31: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

dónde he ido, es notoriamente reconocido que el trato entregallegos alejados de su Patria, ha sido siempre muy especial.

Por lo citado y por mucho más, me alegro de haber veni-do a esta tierra, de poder disfrutar de la amistad de muchoslleidatás y no lleidatás, de haberme permitido el integrarmeen ella y no sólo eso, sino que animo a muchos conocidos enlos que concurran circunstancias, que yo entienda, puedanhacerles atractiva la convivencia aquí, tal cual a mí me suce-

de, a que den ese gran y difícil paso, yaque, personalmente, les garantizo no searrepentirán.

Gracias Lleida, te las da un gallego yahora “lleidatá de adopció“.

José Luis Raposo Toja

Xurdimento Páxina 79

Xa se falara no bar do Celso. De feito, non secomentaba outra cousa había unha semana,aínda que era o propio Xosé quen parecía termáis interese en envolvelo todo nunhanéboa de intriga. Ao comezo moitosdicían que debía ser unha das súasbromas, afeitos xa ao seu sentido dohumor. Pero ese convite colectivo atomar café na súa casa a unha horadeterminada só parecía indicar que nonera outra troula máis, senón que podíaser certo que unha sorpresa agardase. Denon ser así, pois, botaríanse unhas risas etampouco pasaba nada.

Chegado o día acordado, reuníronse unsvintecinco veciños no amplo comedor da casa grande dePuzós. Dende a parede, ollaban atentos un Sagrado Corazónsangrante e una Dolorosa que alporizaba aos nenos cos seussete puñais no peito. A María, a muller do Xosé, e mais a súafilla Concha traían da cociña os pocillos para o café dopucheiro. O centro da mesa coroábase con dous enormesbiscoitos arrecendentes que chamaban a devoralos.

Por fin, oíronse uns pasos que renxían nas táboas dochan. Era o Xosé. Traía consigo unha caixa grande, axudadopolo seu fillo Ramón. Abriron a embalaxe e apareceu ante osollos de cantos alí estaban, un aparello que ninguén da aldeavira antes. Todo o mundo estaba que non cabía de gozo: porfin habería unha radio. Fixeron as conexións oportunas e osdedos do Ramón comezaron a darlle voltas a aquela rodiña,que se convertía no dial do mundo. Unha confusión de ruídosdaban entrada a sons afastados a miles de quilómetros daquelaaldeíña ourensá. Era coma se todas as fiestras do planeta seabrisen de súpeto. Por fin, a voz de Pepe Blanco e CarmenMorell encheron toda a sala. Algunhas vellas dicían queparecía cousa do demo, os máis novos tampouco lograbanexplicar o portento, pero todos estaban encantados con todo

aquilo. Fíxose un silencio sepulcral. Ninguén ousaba falarpara non interromper aos cantantes. Ao remate da peza,

algúns veciños prorromperon en aplausos. A tíaOtilia preguntou se os da radio podían oílos a eles.

O comentario produciu unha gargalladaxeneralizada, aínda que moitos non o tivesentampouco moi claro. Despois comezou “oparte”. Falaban da guerra europea, dos avancesno fronte por parte do exército nazi. Por fin,souberon que o “h” de Hitler tamén soaba. O

Xosé María dos “Bispos” decatouse enseguida.El era o encargado de ler os xornais que de cando

en vez chegaban á aldea. Sempre pensara que o “h”era mudo en alemán, agora xa sabía como debía lelo:

igual que “ghato”. Pero ao mesmo tempo deuse de conta quese cadra xa non cumpriría que volvera ler os xornais aos másvellos. Posiblemente coa radio dos Carballeda xa abondaba.Sentiu unha sensación estraña. Parecía claro que moitascousas mudarían coa chegada daquel invento e pensou que aomellor aínda quedaban outras moitas por descubrir. Quensabía! Por de pronto, o Xosé da Fábrica, o dono da radio,anunciou que o domingo á tardiña, poderían vir os mozos emozas bailar un chisco coas cancións da radio, que xa nonfacía falta contratar unha orquestra. A Señora Pura dixo que aver se así acababan de emparellar a algúns deles que non habíaxeito de casalos. O Xosé María ollou para a Conchiña e elasorriu disimuladamente. Fóra, as primeiras folerpas de nevecomezaron a caer sobre Feás. Parecía quedesde o ceo se dese a benvida aos novostempos e un fino confeti branco de festacelebrase a ledicia da aldea. Si, era bencerto que dende aquela tarde, xa nada seríacomo antes.

Pura Salceda

O dial do mundo

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 79

Page 32: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

O matrimonio don Aquilino Molina del Olmo e donaMercedes Checa Flores xunto coa súa filla Meri, dende o mesde xuño deste ano en que estamos, son os que rexentan oRestaurante do Centro. Contan cunha grande experiencia narestauración, ao ter estado en Hoteis de alto prestixio, tantode Lleida coma doutros lugares, destacándose os 17 anos queestiveron no Restaurante “A Mina” e no Restaurante “ARodena”.

C.G. = Cómo chegaron á vinculación co Centro Galego?R.- Contactando persoalmente co Señor Presidente doCentro Sr. Terceiro e o Tesoureiro Sr. Trigo.

C.G. = De onde lles ven o coñecemento da cociña galega,tradicional e catalana?R.- Debido á experiencia nas diferentes variedades decociña, e á moi boa relación cos nosos familiares que teñenas súas raíces en Galicia. Ese contacto foi o que nostransmitiu o bo gusto na elaboración dos pratos típicos deGalicia, así como tamén a tradicional e a catalana.

C.G. = Qué proxectos e prantexamentos teñen de cara ófuturo do Restaurante?R.- Os nosos proxectos son, sobre todo, ter contentos aosnosos clientes e esforzarnos ao máximo para conseguir unhaestabilidade a nivel familiar e progresar día a día no terreoculinario.

C.G. = Teñen previsto algunha innovación máis noRestaurante; algunha xornada gastronómica galega(degustazón de empanadas, polbo, cocido, caldo,mariscos... etcétera)R.- Debido ao pouco tempo que levamos como responsábeisdo restaurante do Centro Galego, non pensamos aínda calesserán as posibles innovacións, pero non descartamos que cotempo fagamos algunha cousa interesante e de proveito paratodos.

C.G. = Qué ofertas de bar, cociña e restaurante teñen?R.- Diariamente ofrecemos: polbo, lagostinos abridos,mexillóns ao vapor e á mariñeira, grelladas de peixe,

mariscadas, escudella catalana, paella de mariscos e o arrozde lumbrigante.

C.G. = Algunha cousa que queiran comentarpersoalmenteR.- O noso desexo é que cada día os nosos clientes se atopenmáis a gusto, e así compracemos os anceios desta entidade,Centro Galego, que depositou a confianza en nós.Agardamos que non se sintan defraudados.

[Seguindo a mesma tónica da revista anterior aquí llesamosamos unha receita da cociña típica galega ou propia,deles mesmos, sen necesidade de etiqueta, para que adegusten os nosos lectores e simpatizantes.]

ManteigadosIngredientes CantidadesFariña. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850 gramosManteiga de porco derretida. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 tazaSal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 gramosViño Xerez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ½ decilitroAzucre glas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 gramos

Modo de facelosMestúranse a manteiga, o viño xerez e o sal, e vaiseengadindo a fariña, pouco a pouco, ata facer unha masa soltacoas mans. Fanse unhas boliñas esmagadas e vanse poñendonunha placa do forno, engraxada e salferida de fariña.Cócense no forno ben quente, perante un cuarto de hora e ósacalas do forno envólvense en abundante azucre glas.

Páxina 80 Xurdimento

Bar-Restaurante:[Centro Galego de Lleida]

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 80

Page 33: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Temos enO u r e n s eriquezas quemoita xentedescoñece e queademais (comoviña sendohabitual na nosaGaliza) non nosmolestabamos

en dar a coñecer. Refírome ó noso patrimonioarquitectónico, á nosa paisaxe, ás nosas augas medicinais etermais e a un longo etcétera.

E, concretamente, deste derradeiro punto, é do quetratarei hoxe, pola importancia que está collendo nestesúltimos anos.

Existen moitos balnearios na provincia con importantesbeneficios para a saúde (dito por médicos e persoas que anotras ano utilízanos, e non dan feito con tanta solicitude comoexiste). Refírome aos de Carballiño, Riocaldo, Cortegada,Baños de Molgas e outros. Todos eles merecen follas decomentarios pero, polo dagora, centraréime somentes noconcello de Ourense onde a actividade termal multiplicou oseu uso nos derradeiros anos.

A cidade de Ourense naceu na época romana ondehoxe se atopa, por dúas razóns: O ouro que xurdía no treitodo río Miño que nos atravesa (de aí o nome da cidade queprovén do latín Auria=Auriense), e polas augas quentes de“As Burgas”, podéndonos imaxinar o que suporía daquelaaproveitar un xeneroso caudal de auga preto da fervurapara a vida cotiá daquel pobo.

As Burgas romanas fórmanas varias fontes e variosestanques que constitúen un espacio axardinado duns dousmil metros, e ven sendo o lugar máis visitado polosturistas.

Por cada fonte sae un bo manancial de auga a unhatemperatura de 67 graos cunha riquísima composiciónquímica e mineral. A auga recollida ate fai ben pouco,utilizábase, entre outras cousas, para a hixiene persoal,

sendo derrubada recentemente, non sen unha forte pelexamunicipal, a “Antiga Casa de Baños” que era, o que o seupropio nome indica, cara o público e estaba situada apoucos metros dos manantiais con certo valor pola súaarquitectura, e porque formaba parte da historia destacidade. O motivo era construír no mesmo lugar unmoderno complexo hoteleiro-termal, proxecto que agoraencóntrase detido pola polémica antes dita.

Hoxe en día segue aproveitándose, pois con elaabastécense boa parte das duchas do Pabillón Municipal deDeportes e incluso a calefacción e a auga quente dunmoderno edificio, dalí preto, polo sistema, ámbalas dúas,de quentado da auga normal por serpentín.

Pero non só sae auga quente neste punto da cidade,hai outros, sendo os máis importantes os dunha zona, quefain liña coa marxe dereita do río Miño duns tresquilómetros, por onde en varios puntos xorden manantiaisnos que nalgúns deles o concello, moi acertadamente,construíu as chamadas “pozas” que non son outra cousaque grandes e fermosas charcas, ao aire libre, construídascon formas e acabados rústicos, con pedras recollidas nolugar, que polas súas propiedades curativas (pois son augasmedicinais) pola súa temperatura, que acada entre ossesenta e cinco e os setenta e dous graos, tendo que pasar

Xurdimento Páxina 81

O Termalismo en Ourense

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 81

Page 34: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

primeiro por unha zona de enfreado para acadar ascondicións óptimas para o baño, e pola beleza da paisaxe eo entorno, son disfrutadas diariamente por centos depersoas da cidade e ás que se achegan doutros puntos dapenínsula, sobor de todo no tempo de verán, aproveitandoos lameiros do carón como praia fluvial aínda que, enpleno inverno con temperaturas xélidas, tamén acostumana mergullarse nelas; e os que pasamos polos camiños quehai na beira, ollamos como fumegan as charcas polo vapore sentimos o inevitable arrepío do corpo.

Estes espacios atópanse en tres áreas diferentes convarias “pozas” en cada unha delas, chamadas “AChavasqueira”, “O Muiño das Veigas” e “Outariz”,situadas á beira dun longo paseo peonil moi empregado adiario para manter a forma, dende onde se disfruta dasmarabillas da ribeira do río moi rica ademais en flora efauna típica. Este percorrido faino tamén un “trenturístico” cada hora con saída e chegada da Praza Maior.

Entre as dúas primeiras atópanse as coñecidisimasdende a antigüidade “Augas do Tinteiro” que sin ser tanquentes (43 graos) son moi boas para a artrose, a reuma,males da pel e tamén para as feridas, pois teñen moitopoder desinfectante e sobor de todo cicatrizante, e tomadaspor boca, para o estómago e vías respiratorias,estendéndose estes bens a tódolos manantiais xa mentados.É raro o momento do día en que non se atopa a algunhapersoa collendo da fonte auga, e botándoa por riba da súadoenza; e pódolles asegurar que só achegándose a elasescoitarán en calquera intre contar historias nas quesairán os seus efectos milagreiros.

E xa para rematar contestareivos á pregunta que vosfaredes moitos:

¿De ónde sae esta auga tan quente?.A crenza popular di hoxe que é porque nos atopamos

por riba dun volcán, pero a verdadeira razón é que estamossobor dunha falla, que ven sendo un corte terrestre, poronde ó penetra-la auga ata as fonduras da terra, vólvesevapor pola calor que alí hai, sobe a presión e chega ócumio deste xeito. Este é un tema que pola súaimportancia, interese e beleza, precisaríamos para dalo acoñecer de todo un libro, pero mentres tanto gustaríameque este pequeno comentario vos sirva para que vosfagades unha idea do que temos por estes lares e doprivilexio que é poder disfrutar delo. Leandro Estevez Camiña. (Laly)

Ourense.

Páxina 82 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 82

Page 35: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Comezaba o mes das letras galegas (mes de maio) doano 2006 cando un grupo de cantores da “Sociedad CoralPolifónica de Pontevedra” atravesou a Península Ibéricadende a cidade do Lérez ate Lleida. Unha viaxe que tiñacomo principal obxectivo participar nos actos do Día dasLetras Galegas que o Centro Galego de Lleida organizounesta fermosa cidade catalana.

A “Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra”preparara a súa actuación de Lleida con moito tesón dendefacía meses, no local de ensaios do Edificio Sarmiento(Museu Provincial de Pontevedra) e dispúñase a ofrecer unbo concerto. Concerto do que tanto o director coma oscantores da Coral Pontevedresa saíron satisfeitos.

Os integrantes da Polifónica leváronse unha agradablelembranza da súa estancia en Lleida, sobre todo, polo tratorecibido polos responsables e colaboradores do Centro Galegode Lleida que abriron os seus brazos aos cantorespontevedreses e brindáronlle tódalas atencións posibles. Unencontro poético - musical que a “Sociedad Coral Polifónica dePontevedra” incorporou nos seus máis de 81 anos de historia.

Corría o ano 1924 cando un grupo de amigoscomposto por inquedos rapaces reuníase coa pretensión decantar. Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, entre eles,

chegara dunha viaxe por Francia, Bélgica e Alemania edestes países traía moitas ideas para crear un “Teatro daArte”. Por iso moitos sosteñen a idea de que a “SociedadCoral Polifónica de Pontevedra” naceu como alternativa ásideas de Castelao.

Xunto ao galeguista, que desempeñou o cargo desegundo Presidente da Sociedade e criador da imaxecorporativa da institución, atopábanse homes comoAntonio Branco Porto (primeiro director da Coral),Antonio Igrexas Vilarelle (segundo director) e AntonioLosada Diéguez (primeiro Presidente). Tempo despois,uniríase a este grupo Alexandre Bóveda.

Antón Losada Diéguez no ano 1926 aseguraba que aPolifónica nacía para renovar unha Sociedade desfeita.Este fundador da institución afirmaba que: “É Galicia unpaís de espírito genuinamente musical que se manifestacon xenerosa variedade no seu rico folclore, e por isto étan lamentable que a cultura musical encontra nesta terraen total abandono (...). Para formar ese ambiente e rom-per esa apatía, espertando un pouco de inquietude, naceua “Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra” (...). A“Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra” é hoxe unhamodesta obra chea de cálida idealidade”.

Xurdimento Páxina 83

Encontro poético - musical entre a“Sociedad Coral Polifónica de Pontevedra”

eo Centro Galego de Lleida

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 83

Page 36: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Ramón Otero Pedraio no Heraldo de Madrid do 24 denovembro de 1928 afirmaba que: “Esta admirable institu-ción sólo podía nacer en Pontevedra. Quien una vez hayarecorrido los soportales y las plazas, los jardines y los rin-cones de la ciudad del Lérez, quien haya conversado consus elementos intelectuales, habrá sentido la presencia dealgo hondo, refinado y espiritualmente dinámico bajo laserena quietud de un apacible silencio urbano”.

Pero aínda que 1924 é importante, sen dúbida algunhao ano máis relevante para a historia da institución é 1925:O 3 de febreiro celebrouse a primeira Xunta Xeral daPolifónica da que formaban parte Vicente Barreiro Viñas,Antonio Branco Porto, Antonio Iglesias Vilarelle,Prudencio Otero Bermúdez de Castro e Carlos GastañaduyOzores. Esta primeira Xunta Xeral significou a posta enmovemento da institución, na que xa se fixaron osprimeiros obxectivos, metas e a misión da Polifónica: oestudo e interpretación da polifonía vocal dos séculos XVIe XVII, así como da música popular ou tradicionalharmonizada.

A partir do 3 de febreiro de 1925 homes, mulleres enenos pontevedreses reuníanse na Casa do Barón parapoder ensaiar baixo a batuta de Antonio Branco Porto. Osfundadores, repartidos entre sopranos, contraltos, baixos etenores eran un total de 50 persoas acompañados, ademais,polas voces de 16 nenos.

A primeira aparición pública da Polifónica tivo lugaro 9 de abril de 1925, Xoves Santo, na Igrexa Conventualde San Francisco (Pontevedra). O grupo de cantores estabaformado por un conxunto de persoas interesadas eninterpretar rigorosamente música polifónica. A. M. Castell

aseguraba no ABC do 25 de novembro de 1928 que “susejecutantes, no sólo son cantores expertos: son ratones debiblioteca, husmeadores de archivo, espíritus cultos (...)”.

Pero aínda que o 9 de abril produciuse a primeiraaparición pública da Polifónica non sería ata o 23 de marzode 1926 cando a Coral deu o seu primeiro concertocompleto no Teatro Principal, con un selecto programa. Oaforo estaba completo e no escenario lucían os panoscreados por Castelao. O éxito do concerto foi rotundo e oscantores tiveron que repetir a peza de Palestrina “ExultateDeo”.

Ao longo dos seus 81 anos de vida a Coral ouPolifónica, como agarimosamente se a chama, deu moitosconcertos por todo o mundo (Argentina, Uruguay, Francia,Portugal e diversas cidades de España, entre elas Lleida) eactuou ante moitas personalidades entre as que se atopan asúa Santidade o Papa Juan Pablo II, as súas MaxestadesDon Afonso XIII e Dona Victoria Eugenia ou a Súa AltezaReal, Filipe de Borbón, Príncipe de Asturias.

A Polifónica de Pontevedra soubo ser fiel ás súasorixes e levar o nome da cidade do Lérez por diferentespuntos da xeografía española e internacional. A Coral,levou a cabo unha recuperación da música galega e unhaelección minuciosa de programas musicais que a levaron aobter diferentes premios e distincións. Hoxe, a Polifónica éun monumento vivo e sonoro dedicado a todos aqueleshomes que a fundaron e aos que puxeron todo o seuesforzo en levala adiante.

Mirian Raposerias Roubin

Páxina 84 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 84

Page 37: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

- Estiven gardando na caixiña que me deche tódalas túas trapalladas …Ti ¿que gardas na que che din?

- ¡Lúas non!, nen pel, nen restos de cinsa desta noite ciscada polo chao que ti botas …gardo ollares a tetas loucas embruxadas, para ver ate onde chega a miña dubidosa maneira desconfiada, sensiti-va, de vivir, só estou a gardar iso… olhares ciumeiros, resentimento e culpa … imperativa -categórica risada.

- Non se ri de maneira “debida”… penso que fuxes do que gardas. Fan-me rir as trapalladas, por iso as gardo …mais as indebidas verten querendo ese sorrir cheio de vida que me encanta e desperta: alegre. Unha nena volta amin quere asasinar aos prexuízos que escollín e me arrepían, mais por seguir neste ruxe-ruxe calado que memove, son precisos.

- Ahhhh xa entendo … é decir … estou a crer nelo .

VIIAs minhas mãos roen.As tegras e o piano non son como os demais, non, non teñen medo: son fortes.O meu piano está toliño de todo … e ademais é meu, só meu e negro:caleidoscopíria.(de caleidoscópico Gillespie)E teño ganas de xogar desfeita entre as pedras do río embalsado e estrangallado e desfacerte a ti tamén. As letras medran e encóllense e escoito cousas que... sempre estúpidas falan e falan sen parar. Sen xunta-las bágoas, d’unha en unha, e olhar esta noite en soños ate estoupar!E ... eeeee... ... iso: estoupo agora nos teus beizos tenros entre o Summertime do demo ... e teño que dicilo: sexa comosexa: se vai de música, vai ben. Róenme as tripas de ver a incomprensión que vive a natureza, do fai e desfai, do esforzo absurdo e útil, fermoso... Nunca máis, e dicir sempre, vou ter saudade do piano, clarinete ou chelo vello enterrado na mesma fosa na que durme atúa batería enmeigada. E coa mesma profundidade que levo sen esforzo ó outro alén (to other side) que se presta onde non hai banda, ondemuran os que viven no neal descoñecido e coa nai desfeita, louca e alegre, da vida.Soedade a berro aberto da cor do ceo e do orbalho quente lexos da estrela aberta.

XIITodos deben ou poden

-¡Queeeeeeereeeeeeeeeeeeer!Agora mesmo:

Cangorcean ermas follas de carballo no meu peitopeninha de desterro sen querer terra

que o escaralla todo ...Agora mesmo...

!Queeeeeereeeeeeeeeeeeer ... berrar querer!cocidos os beizos xeados

esperan o tenro agarimo do piano pai e nai¡Desperta minha raínha do sono en vela! ¡Ise ise das verdes eiras!

Agora mesmo...se non queimados, fuxidos, penso que ceibados non: mortos

A ti sempre te sosteñen as fadinhas Adrusba

Xurdimento Páxina 85

Frores da galvana

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 85

Page 38: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Lastre de fouces que extirpan o vírxen paseinho do teu amorenteiros desfán as túas sus pernas marinhas de ansia

Agora mesmo …¿¿¿queredes???

... ou só deixades que ordenen a vosa aprendizaxe desaprehendida e aprensiva?Ben... :

¿queredes? ¿precisades?-amigos de vida de ventre de vento-

¿¿queredes??!queeeeeeeereeeeeeeeeeer!

XXLIBERDADE I

(quero ser ceo de esponxa)O concerto arrancou!

As túas maos non danzan coma ontemoi tenramente …

en eléctrica-suicida-imaxen despréndense:brandas, mansiñas, fortes, voan …

Non estou á espera delas no finalNon estou a esperar aquelo que tarda demaisNon estou a fechar os ollos ó teu medo!As frores da galvana exprésense infinitas …Estou a morder as ás do tempo e laian moito

Embriagada sen movementoDeixo a mole e lagamos lúa

Mentireira e doutaPara escoitarte cega mais vendoIsa linda e doce música de ti …Música doce, doce, doce, doceque me induce a ópera cómica

O amor inoperábel Queren sobrar ventos xirados mentireirospara dar cun novo e forte arpara que reveñas a viaxarme e perdida entenderVer todo tombar ate emerger de novocara dentro do meu peitodoído e raxarado, a dúas cores:de loita e amor sen lecións a qué atenderEu pedra de toque, pedra munxida, de sóns agradábels e lóstrego festeiroSen xenreira nen sorna, só fe de vidao concerto ise do universo que se cadra sei tocar.

Íria Fernández Crespo, 2006

Páxina 86 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 86

Page 39: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

XANEIRO

19-01-05As donas da Vocalía asistiron ao Cursode Cociña que se realizou no edificio doCentro Histórico, impartido por uncociñeiro de renome e baixo opatrocinio da Nestlé.

FEBREIRO

07-02-06 A Vocalía da Muller organiza variosactos en conmemoración do “Día deSanta Águeda”, co seguinte programa:ás 10h quedaron convocadas paraalmorzar todas xuntas. A continuacióndirixíronse ao Museo da Auga,coñecido como “Pla de l’Aigua”, ondevisitaron o depósito do que antigamentese abastecía a capital. Finalizada avisita, sobre as 13h e dando un paseíño,xantaron na zona universitaria de CapPont. Polo serán asistiron a unhaproxección cinematográfica “Memoriasdunha Geisa”, finalizando a xornadacunha degustación de chocolate.

09-02-06 Falece un dos nosos Socios FundadoresMAXIMILIANO CASTRO NOVOA(Q.E.P.D.)

20-02-06 Iníciase a Semana Cultural con xogosde mesa para tódolos socios e amigosdo Centro, nos salóns do Local Social.Acto moi concorrido que finalizou cunpica-pica preparado polas donas daVocalía.

21-02-06 Neste martes de febreiro, levouse acabo un taller de debuxo para os nenosdo Centro. O seus traballos seránpublicados na próxima RevistaXurdimento. Finalizou o acto cunhachocolatada para os rapaces e taménpara os pais dos asistentes.

22-02-06 O señor ENRIC RIBERA GABANDÉ,desenrolou unha conferencia baixo otítulo “Viaxe polas diferentes cociñasdo mundo”A exposición fíxose conmoitísimo detalle, escollendo algúnspaíses como mostra, e contestando, aofinalizar, ás diversas preguntasrealizadas polos asistentes. Foi moiaplaudido por todos e finalizou o actocun aperitivo.

23-02-06 A Vocalía da Muller organiza unhaExposición de traballos manuaisproducto dos seus traballos realizadosdurante todo o curso, e que quedouexposta toda a semana. Finalizou o díacun aperitivo.

24-02-06 Presentación da nosa RevistaXurdimento nº 19, a cargo do señorFRANCESC PANÉ i SANS, Regidorde Participació Ciutadana, sendo moiaplaudido por tódolos asistentes queenchían o noso local social.Acompañáronnos tamén no devanditoacto a 1ª Tinent d’Alcalde, MaríaBurgués i Bargués; María Dolors LópezAguilar, Regidora do Partit Popular;Mercè Rivadulla i Graza, Regidora,Anna Balanyà i Brugulat, o Presidenteda Federación de Casas Rexionais deLleida, Cosme García e os presidentesdas demais casas rexionais, finalizandoo acto cun aperitivo.

26-02-06 Ás 11:30 horas celebrouse a Santa Misana Igrexa Parroquial de Sant Jaume,interpretando a nosa Agrupación CoralCengallei a parte cantada da mesma. Acontinuación, e no noso local social,tivo lugar a Asemblea Xeral Ordinaria,e ás 14 horas finalizou a SemanaCultural cun xantar de irmandade.

Xurdimento Páxina 87

Memoria de actividades desenvolvidaspola nosa Asociación no 2006

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 87

Page 40: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

MARZO

09-03-06Organizada pola Vocalía da Muller,participamos nunha excursióncampestre polo “Parc de Serrallarga”onde a Rexidora de Sostenibilidade iMedi Ambient, Mercè Rivadulla,deunos a benvida ao se-lo CentroGalego a primeira Asociación queinauguraba o devandito parque, poronde fixemos un percorrido de paseo exantamos posteriormente en plancampestre.

09-03-06 Faleceu neste día o noso Socio ecompoñente da Xunta Directiva, JOSÉCASTRO ESTEVEZ (Q.E.P.D.)

10 e 11-03-06 A Federación de Casas e CentrosRexionais de Lleida, organizou nestes díaso I CONGRESO de Casas e CentrosRexionais baixo o lema “Diversidad ySolidariedad en el nuevo milenio”,copatrocinado pola devandita Federación ea “Regidoría de Participació Ciutadana iPromoció de la Dona de l`Ajuntament deLleida”. No que á participación da nosaAsociación se refire, interviñeroncatorce persoas, asistindo a trescomisións baixo os temas seguintes: Primeira: Presente, futuro e relaciónsinstitucionais das casas e Centrosrexionais. Segunda: Relacións interxeneracionais. Terceira: A muller, unha realidade nasnosas entidades. Asistiron como participantes da nosaAsociación, en representación da Xuntade Galicia D. Luís Miguel VázquezCarreira, quen interveu co tema “A nosaRelación coa Xunta de Galicia”; polaFederación de Centros Galegos deCatalunya, D. Luís Lamas Álvarez(Presidente), co Tema “Relacións dasEntidades Galegas en Catalunya”, asícomo don Ernesto Lagarón Vidal(Presidente da Agrupación CulturalSaudade de Barcelona) co tema “Futurodas Casas Rexionais”, e o señor XulioCouxil Vázquez (licenciado en FiloloxíaGalega, Profesor dos Cursos de Galego eCoordinador da nosa Revista

Xurdimento) co tema “Cómo afecta ocambio político ás Entidades Culturais”. Neste Congreso tamén interviñeroncomo oradores o Sr. Rafael Ribó iMassó (Defensor del Poble enCatalunya) cunha conferencia sobre “Adiversidade de orixes e a Construcciónda Comunidade”; e tamén o xornalistaSr. Lluis Foix (Director da VanguardiaDigital) sobre o tema “Do lugar ondenacemos ao lugar onde vivimos”.

12-03-06 O noso colectivo celebrou nesta data atradicional Matanza do Porco na partidade Grenyana de Lleida, coa asistenciade máis dun cento de persoas entresocios, simpatizantes e autoridadeslocais entre as que cabe destacar oRexidor do Concello de ParticipacióCiutadana, Francesc Pané.

14-03-06 A Vocalía da Muller organiza unhaconferencia impartida pola xornalistado Diari Segre ANNA GÓMEZ sobre otema “Muller e Xornalismo”.

26-03-06 Como xa vén sendo habitual, este anocelebramos a Calçotada na Ermida deGrenyana, asistindo primeiro á misaque foi cantada pola Agrupación CoralCengallei e, posteriormente, ó xantar deirmandade, degustación de calçots etamén de alubias con chourizo. Aodevandito acto asistiron as seguintesautoridades: a 1ª Tinent d‘Alcalde, enrepresentación do “Paer en Cap”,Sra.María Burgués i Bargués, AntoniChico i Purroy (pola Diputación), asícomo o Presidente da Casa de Castilla yLeón Sr. Quevedo, e tamén catrorepresentantes do Centro Galego Nósde Sabadell.

ABRIL

01-04-06 Este primeiro sábado de abril celebrouse oDIA DA COFRADÍA DO CENTROGALEGO DE LLEIDA, con asistencia aoActo de Congregación co rezo da CoroaDolorosa no Oratorio da nosa Señora dasDores, e a continuación a Santa Misacantada pola nosa Coral Cengallei.

Páxina 88 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 88

Page 41: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

09-04-06Domingo de Ramos: asistimos áProcesión dels Dolors, acompañando aopaso da Santa Cea.

14-04-06 Participación na Procesión do VenresSanto, acompañando ó paso do EcceHomo, con asistencia de numerosopúblico que abarrotou as rúas polas quetranscorreu a mesma.

20-04-06 A Vocalía da Muller organiza unhavisita á Fábrica de Cervexas SanMiguel, que se programou para as 16horas, e onde logo de percorre-lamesma co acompañamento dunhaazafata, que nos ía informando detódolos pormenores da fábrica, fomosagasallados cun aperitivo, dando porfinalizada a visita ás 19 horas.

23-04-06 Celebración por parte da nosa Entidadeda X FESTA DO POLBO, no “Mercatde Pardinyes” de Lleida; durante esteacto cociñáronse uns 200 kgs. de pulpotraídos expresamente da Coruña. Apulpada consiste en racións de pulpocon patacas, pan e viño galego, asracións sservíronse a uns trescentoscomensais. A idea é promocionar osnosos productos galegos como preludioda Festa Major de Lleida, na que taménparticipamos cun stand, precisamente,na verbena do día 13 de maio. A esteacto asistiron diversas autoridadeslocais como o “Regidor de ParticipacióCiudadana” Sr. Pané, e tamén aRegidora Sra. Alicerce Castelo, asícomo o Sr. Mozo, de CIU, e numerosopúblico.

28-04-06A nosa Coral Cengallei dirixida porRosa González Mahía participouconvidada, xunto coas corais destacapital, no concerto desenrolado noAuditori “Enric Granados”, a beneficiodas persoas máis pobres da terra, baixoo lema “Cantem contra la fam”. A nosaCoral interpretou as seguintes pezas:“Alalá da pena” e “O cantar dosarrieiros”.

30-04-06Este domingo, celebrouse anticipada-mente o “Día das Letras Galegas-06”acto que se desenrolou no Auditori EnricGranados de Lleida, ás 12:00 horas,cunha conferencia sobre a figura doescritor galego Manuel Lugrís Freire, acal foi pronunciada pola Profesora deLingua e Literatura, Rosa GonzálezMahía, licenciada ademáis, en Filosofía eLetras e directora da Coral, á que taménacompañou a Coral Cengallei, no seu XVaniversario, co recitado dalgúns poemasdo homenaxeado e unha canción galegaen honor dos membros desaparecidos. A continuación interveu a “SociedadeCoral Polifónica de Pontevedra” quetamén nos deleitou cun gran concertosobre diversos temas do seu repertorio,contribuíndo con todo iso a honrar aoPatrón de Lleida, “Sant Anastasi”,extremos que se poñen de manifesto noPrograma de Festas editado poloConcello de Lleida.Este acto estivo presidido polorepresentante da Alcaldía, “Regidor deParticipació Ciutadana” D. FrancescPané i Sans, asistindo numerosopúblico que aplaudiu con entusiasmotódalas actuacións.

MAIO

11-05-06 Ofrenda de Flores ao Patrón SantAnastasio, acto ó que, como xa éhabitual, vén asistindo a nosa CasaRexional coa presencia dos compoñentesdo noso Grupo Xurdimento ataviados cotraxe típico da nosa terra, e a quenacompañaron os membros da nosa XuntaDirectiva e outros socios e amigos.

13-05-06 Participación da nosa Casa cun stand naverbena dos Camps Elisis de Lleida,onde ofreciamos productos típicosgalegos como empanada, tarta deSantiago, sardiñas, queimada, lacón epolbo, quedando a xente moi satisfeitaen tódolos sentidos, xa que o bo temporeinante permitiu que nos visitaranmilleiros de lleidatáns e disfrutarantanto dos nosos productos como daexitosa verbena.

Xurdimento Páxina 89

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 89

Page 42: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

14-05-06 O noso Centro, a través da Vocalía daMuller, participa na festa de Mouros eCristiáns.

31-05-06 A Vocalía da Muller organiza unhaexcursión a Pamplona onde visitamosos lugares máis característicos de ditacapital.

XUÑO

13-06-06 Realización do “Aplec del ConsellMunicipal da Dona 2006” organizadopola Regidoría de “ParticipacióCiutadana e Promoció de la dona del’Ajuntament de Lleida” no queparticipa a Vocalía do Centro Galego,sendo esta data o punto de partida dopatchwork que se confeccionará entreos meses de setembro, outubro enovembro e presentarase finalmenteacabado, ó arredor do día internacionalco fin de protestar contra a violencia ásmulleres, o 25 de novembro de 2006.

18-06-06 Reunión conxunta das cinco casasrexionais de Lleida en torno á poesíapara ofrecer un espectáculo de poemasmusicais, no “Teatre Municipal del’Escorxador” da nosa cidade,celebrado ás vinte horas e organizadopola Federación de Casas e CentrosRexionais de Lleida, coa participaciónde varios rapsodas, recitadores e poetasque estiveron acompañados dasdiferentes músicas. O acto foi moiaplaudido polos asistentes quepracticamente encheron todo o aforo doteatro. A nosa Coral Cengalleiparticipou con notable éxito.

SETEMBRO

17-09-06Este ano como é habitual por estasdatas, o noso Centro organizou afestividade: O día de Breogán, que tivolugar en RAIMAT (Lleida): Ás 11:30 horas e na Igrexa Parroquialdaquela localidade, asistimos á SantaMisa con acompañamento da nosa CoralCengallei. A continuación efectuouse un

vermú a base de viño Ribeiro, chourizose queixo de tetilla, seguido dun xantarcampestre que levou cada asistente. Acontinuación agasallouse aos presentescon diversos productos galegos queforon sorteados entre os participantes,finalizando o día coa degustación datradicional queimada.

OUTUBRO

06-10-06 Misa na honra da “Verge Blanca del’Academia”, Patroa de Lleida, ás 20horas na Capela da Academia Mariana,con acompañamento, na parte cantadada mesma, da nosa Coral Cengallei.

12-10-06 Ás 11:30 h. do día da data, a nosa CoralCengallai realizou a parte cantada daMisa celebrada polo Ilmo Sr. Bispo enhonor da Patroa da Garda Civil, naCatedral de Lleida.

20-10-06 Os días 20, 21 e 22 deste mes, tivolugar na explanada situada á beira docampo de fútbol, a 1ª FEIRA DOMARISCO GALEGO EN LLEIDA,organizada pola entidade EventosGastronómicos e Culturais de Galicia, eque tivo lugar na capital do Segriá tralamediación do Centro Galego de Lleida. Nas datas antes comentadas tivo lugar adegustación dos pratos máis típicos deGalicia, os cales puidéronse probar aprezos módicos. A carpa onde secelebrou a Feira tivo unha superficie de1000 metro cadrados, estando abertadas 12 do mediodía ás 5 da tarde, e das19 ás 24 horas. Unhas cincuenta persoas encargáronsede cociñar os pratos ante o público, quepuido degustar desde as deliciosasempanadas ata as ameixas, mexillóns,lagostinos, polbo, recoiro ouberberechos, ademais de roscón galego,queixo de tetilla ou tarta de Santiago.

NOVEMBRO

04-11-06 Nesta data celebrouse o DÍA DETÓDOLOS SANTOS. Asistiuse áSanta Misa na Parroquia de Sant Jaume

Páxina 90 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 90

Page 43: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

á que pertencemos, realizando a nosaCoral Cengallei a parte cantada damesma. Posteriormente e no noso localSocial, os nosos socios e simpatizantesasistiron ó tradicional magosto.

14-11-06 A Federación Provincial de Casas eCentros Rexionais de Lleida iniciouhoxe as súas xornadas culturais, que seprolongaron ata o día 26 de novembro,segundo explicou o seu Presidente,Cosme García. A inauguración dasxornadas celebrouse no TeatreEscorxador cun pregón, e o encargadode efectualo foi o alcalde de Borja(Zaragoza) Luís María Garriga Ortiz,Atleta Olímpico.

15-11-06 Neste día levouse a cabo, na Casa deExtremadura o “III CampionatoIntercentros de Xogos de Mesa” ao queasistiron os seguintes representantespolo noso Centro e con notable éxito:en dominó: Juan Rodríguez GómezDacal e Eusebio González González; enparchis: María Rodríguez Somoza, RosiBlancas Sánchez, Antonia CorberóCastelló, Carmen Corberó Castelló eIsabel Mateo Cazorla; e en cinquilloEligio Suevos Otero e Eutiquio deMiguel Muñoz.

23-11-06 Con motivo das xornadas culturaisintercentros, levouse a cabo no CentroGalego de Lleida, unha conferencia acargo de D.Carlos Sixirei Paredes,Subdirector Xeral de ComunidadesGalegas da Xunta de Galicia, quendisertou sobre diversos aspectos dopresente e futuro da nosa Comunidade.O acto foi desenvolvido ante numerosopúblico (120 persoas) ao que asistironas autoridades seguintes: As “Regidorasdo Excmo. Ajuntament”, Montse ParraAlbá e María Dolors López Aguiar, oVicepresidente da Diputación MiquelPadilla i Díaz, o Presidente daFederación de Casas Rexionais Sr.Cosme García i Mir, así como ospresidentes e compoñentes das demaiscasas rexionais de Lleida.

25-11-06 Neste día a Federación de Casas eCentros Rexionais de Lleida celebrou aCea de “Hermandad” no Restaurante AMasia, que reuniu a uns douscentoscomensais, presidida polas autoridadeslocais e da Generalitat.

25-11-06 Nesta data conmemórase o “Día contrao Maltrato de Xénero” e a Vocalía daMuller do Centro Galego presentou opatchwork unha vez acabado e dirixidopor un membro da nosa Vocalía, actoque se levou a cabo no Aplec de laDona 2006 organizado pola “Regidoríade Participació Ciutadana i Promocióde la Dona de l’Ajuntament de Lleida”o 13 de xuño de 2006.

26-11-06 No día de hoxe e coa presencia devarias vocalías de mulleres e entre elasa do noso Centro Galego, procedeuse áinauguración dunha estatua na Prazadels Fanalets de Sant Jaume co logotipo“Llàgrimas per tu” en conmemoracióndo día contra o maltrato de xénero.

DECEMBRO

03-12-06 O noso Centro desprazouse á Residenciade Anciáns Juana Jugan, onde asistimosás 11 horas á Santa Misa, interpretando anosa Coral Cengallei a parte cantada damesma, así como tamén, eposteriormente no Salón de Actos, asseguintes pezas do seu repertorio: “Cantao Sol”, “Y cenaré contigo”, “La pastoraCaterina”, “Durme meniño” e “Pan doCeo”. ..

08-12-06 O noso Centro desprazouse a Mollet delVallés onde a nosa Agrupación CoralCengallei interviu no “IX Encontro dasCorais da FECG de Catalunya”xuntamente coa “Coral Polifónica deMartorelles”, o Coro Lonxe da Terra deBarcelona, o Coro Botafumeiro deSardañola, e o Coro Irmandade a NosaGaliza de Mollet del Vallés. Este actodesenrolouse no Mercat Vell situado naPlaça Prat de la Riba, ás 19 h. seguido

Xurdimento Páxina 91

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:33 Página 91

Page 44: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

dunha cea de irmandade. No querespecta á nosa Coral interpretou asseguintes pezas: “Canta o sol”, “Alaláda pena”, “Mariñeiro” e “Lévame,lévame”, con rotundo éxito.

13-12-06 Este martes e ás 21 horas, a Vocalía daMuller organizou unha cea deirmandade no restaurante do nosoCentro, con motivo da festividade deSanta Lucía.

15-12-06 Como cada ano, volve o noso Centro acolaborar na Maratón de TV3,participando na XI edición do Festivalde Nadales que se celebrou no “TeatreMunicipal de l’Escorxador de Lleida”,ás 20 horas do día en cuestión. Esteacto vén sendo organizado, anualmente,pola Federación de Casas Rexionais deLleida, convocando e asistindonumeroso público e autoridades locais eautonómicas. Actuaron os coros por esta orde: CentroGalego de Lleida, Casa de Aragón,Centro Extremeño, Casa de Castilla e

León e Casa de Andalucía, sendodirixida a nosa Coral pola súa DirectoraRosa González Mahía, interpretando asseguintes pezas: “Y cenaré contigo”,

“O pan do ceo”, “Mariñeiro” e “Durmemeniño”.

17-12-06 O noso Centro desprazouse á veciñalocalidade de AITONA, ondecompartimos o día coas Hermanitas dosPobres, asistindo ás 11 horas á SantaMisa oficiada polo Párroco da devanditalocalidade, e interpretando a nosa CoralCengallei a parte cantada da mesma. A

continuación deleitou aos asistentes convarias pezas do seu repertorio, como:“Canta o Sol”, “Pan do ceo”, “La pastoraCaterina”, “Durme meniño”, e “ARianxeira” sendo moi aplaudidos portódolos internos, e os seus familiares eamigos.

19-12-06 A “Concejalía de Participació Citadana ePromoción de la dona” organizou noSalón de Plenos do ExcelentísimoAjuntament de Lleida, ás 20 horas, unencontro co obxecto de felicita-losNadais ás diferentes asociacións veciñais,casas rexionais e asociacións de mulleresda capital do Segriá. Ao acto, presididopolo Ilmo. Sr. Alcalde, don Angel Ros iDomingo, acompañado do “Regidor deP a r t i c i p a c i óCiudadana” asistirondecenas de persoasdas devanditasentidades.

Luís Trigo

Páxina 92 Xurdimento

Dibuxos

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:34 Página 92

Page 45: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Xurdimento Páxina 93

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:34 Página 93

Page 46: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Páxina 94 Xurdimento

O Centro Galego de Lleida nos xornais

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:34 Página 94

Page 47: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Xurdimento Páxina 95

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:34 Página 95

Page 48: XURDIMENTO 20 02:XURDIMENTO 19 - 51-81 · Xurdimento Páxina 49 LINGUAXE XUDICIAL Non hai ningunha materia nos estudios primarios e secundarios que achegue ós ci dadáns á linguaxe

Páxina 96 Xurdimento

XURDIMENTO_20_02:XURDIMENTO 19 - 51-81 15/2/07 13:34 Página 96