web viewprincipales fenómenos de evolución fonética del latín al...

27

Click here to load reader

Upload: dangthuan

Post on 30-Mar-2018

221 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

PRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO

1. Terminología

- Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo.- Diptongar: convertir una vocal en un diptongo.- Cuando una I o una U se convierten en E y O respectivamente, se dice que se abren.- Cuando una E o una O se convierten en I y U respectivamente, se dice que se cierran.- La sílaba que lleva el acento es tónica y la que no lo lleva átona.- La sílaba inmediatamente anterior o posterior a la sílaba acentuada se llama respectivamente pretónica (o protónica) y postónica.- La transformación de una consonante en vocal se llama vocalización.- Cuando dos elementos (vocales o consonantes) distintos se hacen parecidos o iguales se habla de una asimilación parcial o total respectivamente.- Cuando dos elementos (vocales o consonantes) iguales se hacen distintos se habla una disimilación parcial; si se llega a la eliminación de uno de los dos sonidos iguales, estamos ante una disimilación total.- El cambio de lugar de un sonido es una metátesis.-La desaparición o adición de vocales o consonantes recibe nombres diferentes según el lugar de la palabra en que se produzca esa desaparición o adición:

Desaparición Adición En sílaba inicial Aféresis Prótesis En sílaba interior Síncopa Epéntesis o Anaptixis En sílaba final Apócope Paragoge

2. Características de las vocales y consonantes en castellano:

A) VOCALESMODO DE

ARTICULACIÓN(= abertura de la boca

al pronunciarlas)

PUNTO DE ARTICULACIÓN(parte de la boca donde se articulan)

Anterior Central Posterior

Mínima (= cerradas)

Media

Máxima (abiertas)

Page 2: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

B) CONSONANTESMODO DE

ARTICULACIÓN PUNTO DE ARTICULACIÓN

Bilabial Labiodental Interdental Dental Alveolar Palatal VelarSorda Sonor

a Sorda Sonora Sorda Sonora Sorda Sonora Sorda Sonor

a Sorda Sonora Sorda Sonora

Oclusiva p b         t d         k gAfricada                     ch      Fricativa     f   z       s     y j  Lateral                   l   ll    

Vibrante                   r, rr        Nasal   m               n   ñ    

EXPLICACIÓN DEL PUNTO DE ARTICULACIÓNÓrganos que intervienen

Bilabial Los dos labiosLabiodental Labio inferior y dientes superioresInterdental Lengua entre los dientesDental Lengua detrás de los dientes superioresAlveolar Lengua sobre la raíz de los dientes superioresPalatal Lengua y paladarVelar Lengua y velo del paladar (parte blanda del paladar)

EXPLICACIÓN DEL MODO DE ARTICULACIÓNPostura de los órganos que producen los sonidos

Oclusivo Cierre total y momentáneo del paso del aireFricativo Estrechamiento por donde pasa el aire rozandoAfricado Se produce una oclusión y después una fricciónLateral El aire pasa rozando los lados de la cavidad bucalVibrante El aire hace vibrar la punta de la lengua al pasar

INTERVENCIÓN DE LAS CUERDAS VOCALESSorda No vibran las cuerdas vocalesSonora Vibran las cuerdas vocales

INTERVENCIÓN DE LA CAVIDAD NASALNasal Parte del aire pasa por la cavidad nasal m, n, ñOral Todo el aire pasa por la boca El resto

3. Clases de palabras desde el punto de vista de la evolución:

- Latinismos: Palabras que han pasado al castellano sin mediar ningún cambio en la escritura (a priori, a posteriori, ipso facto, honoris causa, mutatis mutandis, deficit, superavit, vice versa, per capita, etc.).- Cultismos: palabras que apenas han evolucionado (recuperare > recuperar, citare > citar).- Palabras patrimoniales: presentan una evolución completa (recuperare > recobrar).

Page 3: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

- Semicultismos: palabras que no han evolucionado completamente, presentando un aspecto más evolucionado que el cultismo, pero menos que las palabras patrimoniales (saeculum > 'siglo' presenta sonorización de la c, pero no continuó su evolución, que la hubiera llevado a 'sejo').

NOTA.- Los principales fenómenos fonéticos que a continuación exponemos afectan especialmente a las palabras patrimoniales. Indicamos solo las evoluciones fonéticas más sencillas, dejando de lado aquellas otras que se apartan de la norma general por intervenir en ellas elementos más complejos.

4. Reglas de evolución fonética (I). Primera evaluación1) -m > Ø, pero en monosílabos suele pasar a –n: arietem > ariete, vigiliam > vigilia, basilicam

> basílica, tunicam > túnica, tam > tan

2) -e > Ø tras r, s, l, n, d, c (θ): augurem > augur, vulnerare > vulnerar, trivialem > trivial

3) c + e/i > Çe/Çi (Ç = sonido ts) > θe/θi (θ = sonido z), escrito z cuando queda en final de palabra: cenam > cena, antecedere > anteceder, pacem > paz, audacem > audaz

4) i/u átonas o tónicas > i/e y u/o, respectivamente: angustum > angosto, impium > impío, amasti > amaste, bibere beber, cultum > culto, pilum > pelo, clamasti > clamaste, pium > pío, tribunum > tribuno

5) x > š (prepalatal fricativa sorda, con grafía x) > fricativa velar sorda (con grafía x, pero desde 1815 la grafía es j): Alexandriam > Alejandría, dixi > dije, Alexandrum> Alejandro, texere > tejer

6) s- + cons. > es- + consonante (prótesis): scabrosum > escabroso, spinam > espina, stare > estare, Spartacum > Espartaco

7) ae > e/ie (cuando ae es tónico): aedificare > edificar, scaenam > escena, aedilem > edil, caelum > cielo

8) y > i: Aegyptum > Egipto, Clytaemnestram > Clitemnestra, synagogam > sinagoga, symposium > simposio

9) ph > f; th > t, ch > c/qu: trophaeum > trofeo, Aegisthum > Egisto, Acherontem > Aqueronte, characterem > carácter, scholasticum > escolástico, Aeschylum > Esquilo

10) Las oclusivas sordas (p / t / c / qu) intervocálicas o entre vocal y r, l sonorizan (b-d-g-gu): aquilam > águila, capram > cabra, saporem > sabor, vitam > vida, amicum > amigo, acetum > acedo

11) Las consonantes geminadas latinas se simplifican, salvo la rr, que se conserva, y la ll y nn, que pueden simplificarse o palatalizarse en ll o ñ, respectivamente: abbatem > abad, tyrannum > tirano, affinem > afín, annum > año, ballaenam > ballena, pallidum > pálido, terrorem > terror

12) qu > qu (conserva la grafía, pero no el sonido), cu (conserva el sonido, pero no la grafía), c (no conserva ni la grafía ni el sonido); g, gu (sonorizaciones): aequanimem > ecuánime, squamam > escama, quinquennalem > quinquenal, antiquam > antigua

13) Las vocales átonas interiores, pretónicas o postónicas, suelen desaparecer (síncopa); en algunas ocasiones seconservan; si hay dos vocales pretónicas, suele desaparecer la más cercana a la tónica: amaricare > amargar, aequiparabilem > equiparable, venabulum > venablo, vicinitatem > vecindad, brevitatem > brevedad, veritatem > verdad, continere > contener, recuperare > recuperar, inimicum > enemigo

14) La e breve tónica > ie (diptonga; a veces > i); la o breve tónica > ue (diptonga; a veces e):antepositum > antepuesto, sortem > suerte, ventum > viento, frontem > frente, bene > bien, castellum > castiello > castillo

Page 4: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

15) au > o, al + cons. > au + cons. > o + cons. (vocalización y monoptongación): aucam > oca, thesaurum > tesoro, alterum > otro, calcem > coz

16) Las oclusivas sonoras (b / d / g) intervocálicas o entre vocal y r o l se mantienen o desaparecen: legere > leer, laudare > loar, auditum > oído, caballum > caballo, audibam > oía

EJERCICIOS (1ª evaluación)

Di el resultado castellano de las siguientes palabras latinas, explicando los fenómenos fonéticos que en ellas aparecen:

soluciónA)acutum Aeolum Aesculapium aetherem allegoriam aperire aquaeductum aquilam arietem athletam aurificem aurum bonum calicem chartam circare collocare consulem credere crudelem curtum decem distare dominare exercere febrem forum gallinam gravare

hederam infamem inflare Italiam legionem nigrum originem pausare portum precem Pygmalionem Quintum rumigare sannam scalam serram sinum solidum stabulum statum stirpem stratum succidum terram timorem totum turpem varicem voracem

Page 5: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

B)solución

aerarium aggravare aprilem architectum asinum aullam blasphemiam cadere calidum centum circum comparare contum crucifixum cyclopem deponere diabolum dominicum equam feracem ferum focum graphicum inertem insaniam lictorem ligare luxum mustum

paucum perdicem populatum porcum praematurum praeoccupare pulchrum Quirinalem rapacem resolubilem sagacem schemam scholam scribam sequacem socerum solidare spumam stannum stoicum studium taedam theoriam traditorem turbidum ulmum vaginam velocem virtutem

Page 6: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

4. Reglas de evolución fonética (II). Segunda evaluación

17) h > h, Ø; Ø > h: honorem > honor, umorem > humor, ossum > hueso, harpam > (h)arpa, Hannibalem > Aníbal

18) f en inicial > h, aunque se suele mantener como f cuando va seguida de e y o breves tónicas: ficatum > hígado, festam > fiesta, fibram > hebra, fortem > fuerte, ferire > herir, fontem > fuente

19) La metátesis es el cambio de lugar de sonidos; puede ser de dos tipos:a) Simple: cambia de lugar un sonido: inter > entre, semper > siempre, pro > por, crocodilum > cocodrilob) Recíproca: dos sonidos intercambian sus posiciones: periculum > peligro, sibilare > silbar, capitulum > cabildo

20) oe > e: amoenum > ameno, foedum > feo, comoediam > comedia

21) ai > e: laicum > lego, basiare > besar, quadraginta > cuarenta

22) Consonantes más yod (la yod es la i o la e átonas situadas entre consonante y vocal, tales como la i de gaudium o la e de balneum); la yod actúa sobre la consonante anterior:a) ti + vocal > ci / z: prudentiam > prudencia, rationem > razón, tristitiam > tristeza, acutiare > aguzar, aequationem > ecuación b) ci, chi, ce, che, te + vocal > z: lanceam > lanza, calceare > calzar, plateam > plaza, bracchium > brazo c) ni, ne + vocal > ñ: araneam > araña, seniorem > señor, canneam > caña, scrutiniare > escudriñar d) li, le + vocal > j / ll: meliorem > mejor, taleare > tallar, humiliare > humillar, milia > milla, paleam > pajae) di, de + vocal > y / z: podium > poyo, radium > rayo, gaudium > gozo, hordeolum > orzuelo; pero si van precedidas de las vocales e, i, la y resultante desaparece:fastidium > hastíof) ari + vocal > air (metátesis) + vocal > er + vocal: ferrarium > herrero, calidarium > caldero, thesaurarium > tesorero, solitarium > soltero

23) e/o > e/i y o/u, respectivamente: denarium > dinero, timere > temer, dormientem > durmiente, carpentarium > carpintero, concludere > concluir, petere > pedir, adducere > aducir, complere > cumplir, concurrere > concurrir; cuando la e final queda en hiato con la vocal tónica, pasa a y: regem > rey, legem > ley

24) -ct- > it (vocalización)> ch(palatalización): noctem > noche, directum > directo, lectum > lecho, tructam > trucha; pero si a la t le sigue una i, esa t se asimila a la c: actionem > acción, factionem > facción. A veces se simplifica el grupo -ct- en -t-: delictum > delito.

25) f en interior de palabra > v / b / h / f: profectum > provecho, trifolium > trébol, profiliare > prohijar, infirmare > enfermar.

26) La v en inicial de palabra > v / b1: vallem > valle, ventum > viento, vota > boda. Cuando la v está en interior de palabra, puede mantenerse o desaparecer: avem > ave,

aestivum > estío

27) i (consonántica) en inicial de palabra + a > y: iam > ya, iacet > yace, pero ante a átona desaparece: iactare > echar

i (consonántica) en inicial de palabra + o, u > j: iocum > juego, iudicare > juzgar i (consonántica)en interior de palabra > y / Ø: maiorem > mayor, peiorem > peor

28) La g inicial + e, i > g (pronunciada velar fricativa sorda: j) / Ø (a veces = h)/y: geminationem > geminación, gemmam > yema, germanum > hermano

1 Ya desde el s. I d. C. se confunden el sonido de la v (la u consonantizada, fricativa) y de la b (pronunciada también como fricativa en determinadas posiciones); este fenómeno se llama betacismo.

Page 7: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

29) La s inicial a veces > j: saponem > jabón, sucum > jugo

30) Las consonantes que se conservan en final de palabra son la l y la s: mel > miel, minus > menos

31) La r final de palabra sufre metátesis y pasa a interior: semper > siempre, inter > entre

32) En inicial de palabra la pl- y la cl- > se conservan o pasan a ll-: plenum > pleno / lleno, clamare > clamar / llamar, clavem > clave / llave; precedidos de consonante > ch: amplum > ancho

33) En inicial de palabra la fl- > fl- / ll- / l-: flammam > llama, florem > flor, flaccidum > lacio

34) En inicial de palabra la cr- > cr- / gr-: credere > creer, crinia > greña

EJERCICIOS (2ª evaluación)

Di el resultado castellano de las siguientes palabras latinas, explicando los fenómenos fonéticos que en ellas aparecen:

soluciónA)

affluere alienum allocutionem amas audivi catenatum cereum Cleopatram coeliacum cohortem crudelem deputatum despectum erilem facere fluere foederare frontem fungum furonem

gibbosum gingivam gymnasium harenam infero iustum legis meum mulierem operam orditum plagam pollicarem primariam profectum strictum super tepidum verrucam vocationem

B)

soluciónadhaerere animalia auctorem

cataractam cremationem crucem

Page 8: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

crustam dentariam dictatum fabam faenum falconem foetidum fumum furcam gemellum granarium Hamilcarem infidelem infirmitatem Iulium milium nodum

operarium Phoeniciam pluviam polire praeiudicium primarium refectum refundere saponem sellam spatulam sucum tenerum traditionem umeralem ventum vineam

C)

solución

Aesopum aggregare alium aperturam aquam attributionem audire ausare caecare caprarium clausulam collarem cornu crinem crudelitatem curiam cyclicum desertum extraneum fabulam

fel fidelem forum gelu gemitum graphium grillum infantem integrare iuventutem liquatum Martem oboedientem ordinare pauperem peccatum poenam potionem praeludium profiliare

Page 9: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

proximum relaxare respectum rotam saecularem saltum sationem Scytiam servam squalum

stellarem stropham taurum tectum times undam venis ventrem viduam

Page 10: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

4. Reglas de evolución fonética (III). Tercera evaluación

35) En interior el grupo latino -ns- > -ss- > -s-: ansam > asa, transponere > trasponer

36) En interior el grupo latino -ult- > -uit- > uch: multum > mucho, cultellum > cuchillo

37) En interior el grupo latino -gn- > ñ: ligna > leña, cognatum > cuñado

38) En interior los grupos latinos -mn-, -nn- > ñ: damnare > dañar, annum > año, damnum > daño

39) En interior el grupo latino -mb- > -mm- > m: lambere > lamer, lumbum > lomo

40) En interior el grupo latino -ps- > -ss- > s: ipse > ese, ipsum > eso

41) En interior el grupo latino -pt- > -tt- > t: scriptum > escrito, aptare > atar, ruptum > roto

42) En interior el grupo latino -rs- > -ss- > s: ursum > oso, tersum > tieso

43) En interior el grupo latino -nct- > nt: sanctum > santo, punctum > punto

44) En interior los grupos latinos -sce-, -sci- > ce / ci: cognoscit > conoce, roscidum > rocío y rucio

45) En interior los grupos romances2 -c'l-, -g'l-, -t'l- > j: oviculam > oveja, auriculam > oreja, lenticulam > lenteja, tegulam > teja, coagulum > cuajo, vetulam > vieja; precedidos de consonante -c'l-, -g'l- > ch: trunculare > tronchar, cingulum > cincho

46) En interior el grupo romance -m'l- > mbl / lm (metátesis): tremulare > temblar, cumulum > colmo

47) En interior el grupo romance -m'n- > m’r (disimilación de nasales) > mbr (con epéntesis de una b, que es la misma consonante m, pero sin el rasgo de la nasalidad): hominem > hombre, luminariam > lumbrera

48) En interior el grupo romance -m'r- > mbr (con la misma epéntesis vista anteriormente): humerum > hombro, rememorare > remembrar

49) En interior el grupo romance -n'r- > ndr (con la epéntesis de una d, muy cercana en el punto de articulación a la n) / rn (metátesis): ingenerare > engendrar, veneris > viernes

50) En interior el grupo romance -m't- > nd (la t sonoriza por estar en contacto con la sonora m, o bien sonoriza antes de la síncopa de la vocal por encontrarse entre vocales; y la m se acerca al punto de articulación de la d asimilándose parcialmente): comitem > conde

51) En interior los grupos romances -p'd-, -p't-, -b't-, -v't- > bd (sonorización de las sordas antes de la síncopa de la vocal) > ud (vocalización de la b final de sílaba ante consonante): debitam > deuda, rapidum > raudo, civitatem > ciudad, capitalem > caudal

2 Son los grupos producidos por la síncopa de una vocal, por oposición a los grupos latinos en los que no ha habido tal síncopa. La síncopa de la vocal en el grupo romance se marca con el signo ‘.

Page 11: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

EJERCICIOS (3ª evaluación)

Di el resultado castellano de las siguientes palabras latinas, explicando los fenómenos fonéticos que en ellas aparecen:

soluciónA)

acuculam

annuculum

cabannam

*cineram

cingulum

constare

cruptam

cumulum

desponsare

dominum

*ingenerum

lambere

limitare

lumbum

mensem

nascere

pugnum

saeptum

tam magnum

trans

transmissorem

trunculare

vinciculum

B)

solución*addebitare

adscriptum

autumnum

civitatem

comitatum

cultellum

debitam

distinctum

grunnire

lignum

mensam

praegnare

*pronominem

rapidum

sanctitatem

seminare

semitarium

somnum

speculum

*staminem

transgressionem

translatum

vetulum

C)

soluciónaffluentem

amavi

apiculam

Artaxerxes

bonitatem

capitalem

Page 12: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

centuriam

chordam

colluminare

compensare

completum

convalescere

coxum

cristam

cumulatum

cuneam

cynicum

divulgare

facis

*faminem

feminam

*ferruminem

fugacem

furtum

gulam

iacere

ipsam

legalem

limitem

mollire

multum

operare

pannum

pertinacem

Phoebum

plorare

praemonitorium

prehendere

pyram

reformatorem

*rememorantiam

resuscitare

rupturam

scissionem

scriptorium

sculptorem

semper

signa

sorticulam

spectaculum

stabilem

tabulam

tersum

Theseum

tremulare

trifolium

ursum

vallem

viperam

vulpeculam

Page 13: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

Solución a los ejercicios (1ª eval)

A)acutum (1, 4, 10) > agudoAeolum (1, 4, 7) > EoloAesculapium (1, 4, 7) > Esculapio aetherem (1, 2, 7, 9) > éterallegoriam (1, 11) > alegoríaaperire (2, 10, 13) > abriraquaeductum (1, 4, 7, 12) > acueductoaquilam (1, 12) > águilaarietem (1) > arieteathletam (1, 9) > atletaaurificem (1, 2, 3, 15) > oríficeaurum (1, 4, 15) > orobonum (1, 4, 14) > buenocalicem (1, 2, 3) > cálizchartam (1, 9) > cartacircare (2, 4) > cercarcollocare (2, 10, 11, 13) > colgarconsulem (1, 2) > cónsulcredere (2, 16) > creercrudelem (1, 2, 16) > cruelcurtum (1, 4) > cortodecem (1, 2, 3, 14) > diezdistare (2) > distardominare (2) > dominarexercere (2, 5) > ejercerfebrem (1, 14) > fiebreforum (1, 4, 14) > fuerogallinam (1, 11) > gallinagravare (2) > gravar

hederam (13, 14) > hiedrainfamem (1) > infameinflare (2) > inflarItaliam (1) > Italialegionem (1, 2) > legiónnigrum (1, 4) > negrooriginem (1, 2, 4) > origenpausare (2, 15) > posarportum (1, 4, 14) > puertoprecem (1, 2, 3) > prezPygmalionem (1, 2, 8) > PigmaliónQuintum (1, 4, 12) > Quintorumigare (2, 16) > rumiarsannam (1, 11) > sañascalam (1, 6) > escalaserram (1, 14) > sierrasinum (1, 4) > senosolidum (1, 4, 13, 14) > sueldostabulum (1, 4, 6, 13) > establostatum (1, 4, 6, 10) > estadostirpem (1, 6) > estirpestratum (1, 4, 6, 10) > estradosuccidum (1, 4, 11, 16) > sucioterram (1, 14) > tierratimorem (1, 2, 4) > temortotum (1, 4, 10) > todoturpem (1, 4) > torpevaricem (1, 2, 3) > varizvoracem (1, 2, 3) > voraz

Volver

B)aerarium (1, 4, 7) > erarioaggravare (2, 11) > agravaraprilem (1, 2, 10) > abrilarchitectum (1, 4, 9) > arquitectoasinum (1, 4, 13) > asnoaullam (1, 11, 15) > ollablasphemiam (1, 9) > blasfemiacadere (2, 16) > caercalidum (1, 4, 13) > caldo

centum (1, 3, 4, 14) > cientocircum (1, 4) > cercocomparare (2, 13) > comprarcontum (1, 4, 14) > cuentocrucifixum (1, 3, 4, 5) > crucifijocyclopem (1, 3, 8) > cíclopedeponere (2) > deponerdiabolum (1, 4, 13) > diablodominicum (1, 4, 10, 13) > domingo

Page 14: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

equam (1, 12, 14) > yeguaferacem (1,2, 3) > ferazferum (1, 4, 14) > fierofocum (1, 4, 10, 14) > fuegographicum (1, 4, 9) > gráficoinertem (1) > inerteinsaniam (1) > insanialictorem (1, 2) > lictorligare (2, 16) > liarluxum (1, 4, 5) > lujomustum (1, 4) > mostopaucum (1, 4, 15) > pocoperdicem (1, 2, 3) > perdizpopulatum (1, 4, 10, 13) > pobladoporcum (1, 4, 14) > puercopraematurum (1, 4, 7) > prematuropraeoccupare (2, 7, 11) > preocuparpulchrum (1, 4, 9) > pulcroQuirinalem (1, 2, 12) > Quirinalrapacem (1, 2, 3) > rapaz

resolubilem (1, 2, 13) > resolublesagacem (1, 2, 3) > sagazschemam (1, 6, 9) > esquemascholam (1, 6, 9, 14) > escuelascribam (1, 6) > escribasequacem (1, 2, 3, 12) > secuazsocerum (1, 4, 10, 13, 14) > suegrosolidare (2, 13) > soldarspumam (1, 6) > espumastannum (1, 4, 6, 11) > estañostoicum (1, 4, 6) > estoicostudium (1, 4, 6) > estudiotaedam (1, 7, 16) > teatheoriam (1, 9) > teoríatraditorem (1, 2, 10, 16) > traidorturbidum (1, 4, 16) > turbioulmum (1, 4) > olmovaginam (1, 16) > vainavelocem (1, 2, 3) > velozvirtutem (1, 2, 10) > virtud

Volver

Solución a los ejercicios (2ª eval)

A)affluere (2, 11, 23) > afluiralienum (1, 4, 22) > ajenoallocutionem (1, 2, 22) > alocuciónamas (30) > amasaudivi (15, 16, 26, reducción) > oícatenatum (1, 4, 10, 13, 19) > candadocereum (1, 4, 23) > cirioCleopatram (1, 32) > Cleopatracoeliacum (1, 4, 20) > celiacocohortem (1, 17, reducción) > cortecrudelem (1, 2, 16, 34) > crueldeputatum (1, 4, 10, 23) > diputadodespectum (1, 4, 24) > despechoerilem (1, 2, 17) > herilfacere (2, 3, 18) > hacerfluere (2, 23) > fluirfoederare (2, 20) > federarfrontem (1, 14, 18) > frente

fungum (1, 4, 18) > hongofuronem (1, 2, 18) > huróngibbosum (1, 4, 11, 28) > gibosogingivam (1, 4, 28, disimilación) > encíagymnasium (1, 4, 8, 28) > gimnasioharenam (1, 17) > arenainfero (14) > infieroiustum (1, 4, 27) > justolegis (4, 16, 30, reducción) > leesmeum (1, 4, 23) > míomulierem (1, 2, 22) > mujeroperam (1, 10, 13, 17) > obraorditum (1, 4, 10, 23) > urdidoplagam (1) > plagapollicarem (1, 2, 10, 11, 13, 23) > pulgarprimariam (1, 21, 22) > primeraprofectum (1, 4, 24, 25) > provechostrictum (1, 4, 6, 24) > estrecho

Page 15: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

super (4, 10, 19/31) > sobretepidum (1, 4, 10, 16, 23) > tibio

verrucam (1, 10, 11, 26) > verrugavocationem (1, 2, 22, 26) > vocación

Volver

B)adhaerere (2, 7, 17, 23) > adheriranimalia (19, 22) > alimañaauctorem (1, 2, 24) > autorcataractam (1, 24) > cataratacremationem (1, 2, 22) > cremacióncrucem (1, 2, 3, 34) > cruzcrustam (1, 4, 19) > costradentariam (1, 21, 22) > denteradictatum (1, 4, 10, 24) > dechadofabam (1, 18) > habafaenum (1, 4, 7, 18) > henofalconem (1, 2, 18) > halcónfoetidum (1, 4, 20) > fétidofumum (1, 4, 18) > humofurcam (1, 4, 18) > horcagemellum (1, 4, 11, 28) > gemelogranarium (1, 4, 21, 22) > graneroHamilcarem (1, 2, 17) > Amílcarinfidelem (1, 2, 16, 25) > infielinfirmitatem (1, 2, 4, 10, 25) > enfermedad

Iulium (1, 4, 27) > Juliomilium (1, 4, 22) > mijonodum (1, 4, 23) > nudooperarium (1, 4, 10, 13, 21, 22) > obreroPhoeniciam (1, 9, 20) > Feniciapluviam (1, 32) > lluviapolire (2, 23) > pulirpraeiudicium (1, 3, 4, 7, 16, 27) > prejuicioprimarium (1, 4, 21, 22) > primerorefectum (1, 4, 24, 25) > rehechorefundere (2, 23, 25) > rehundirsaponem (1, 2, 10, 29) > jabónsellam (1, 11, 23) > sillaspatulam (1, 6, 10, 19) > espátulasucum (1, 4, 10, 29) > jugotenerum (1, 4, 14, 19) > tiernotraditionem (1, 2, 16, 22) > traiciónumeralem (1, 2, 17) > humeralventum (1, 4, 14, 26) > vientovineam (1, 22) > viña

Volver

C)Aesopum (1, 4, 7) > Esopoaggregare (2, 11) > agregaralium (1, 4, 22) > ajoaperturam (1, 10) > aberturaaquam (1, 12) > aguaattributionem (1, 2, 11, 22) > atribuciónaudire (2, 15, 16) > oírausare (2, 15) > osarcaecare (2, 7, 10) > cegarcaprarium (1, 4, 10, 21, 22) > cabreroclausulam (1, 32) > cláusulacollarem (1, 2, 11) > collarcornu (4, 14) > cuernocrinem (1, 2, 34) > crincrudelitatem (1, 2, 10, 13, 16, 34) > crueldadcuriam (1) > curia

cyclicum (1, 3, 4, 8) > cíclicodesertum (1, 4, 14) > desiertoextraneum (1, 4, 22) > extrañofabulam (1, 13, 18) > hablafel (14, 18, 30) > hielfidelem (1, 2, 16) > fielforum (1, 4, 14, 18) > fuerogelu (4, 14, 28) > hielogemitum (1, 4, 10, 28) > gemidographium (1, 4, 9, 19) > garfiogrillum (1, 4, 11) > grilloinfantem (1) > infanteintegrare (2, 4, 19) > entregariuventutem (1, 2, 10, 27) > juventudliquatum (1, 4, 10, 12) > licuadoMartem (1) > Marte

Page 16: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

oboedientem (1, 20) > obedienteordinare (2, 4) > ordenarpauperem (1, 2, 10, 15, 31) > pobrepeccatum (1, 4, 10, 11) > pecadopoenam (1, 20) > penapotionem (1, 2, 22) > pociónpraeludium (1, 4, 7) > preludioprofiliare (2, 22, 25) > prohijarproximum (1, 4, 5) > prójimorelaxare (2, 5) > relajarrespectum (1, 4, 24) > respetorotam (1, 10, 14) > ruedasaecularem (1, 2, 7, 10, 13) > seglarsaltum (1, 4, 15) > soto

sationem (1, 4, 22) > sazónScytiam (1, 3, 6, 8) > Escitiaservam (1, 14) > siervasqualum (1, 4, 6, 12) > escualostellarem (1, 2, 6, 11) > estelarstropham (1, 6, 9) > estrofataurum (1, 4, 15) > torotectum (1, 4, 24) > techotimes (4, 30) > temesundam (1, 4) > ondavenis (4, 14, 30) > vienesventrem (1, 14) > vientreviduam (1, 19) > viuda

Volver

Solución a los ejercicios (3ª eval)A)acuculam (1, 10, 13, 45) > agujaannuculum (1, 4, 11/38, 13, 45) > añojocabannam (1, 11/38) > cabaña*cineram (1, 4, 13, 49) > cendracingulum (1, 4, 13, 45) > cinchoconstare (2, 35) > costarcruptam (1, 34, 41) > grutacumulum (1, 4, 13, 46) > colmodesponsare (2, 35) > desposardominum (1, 4, 13, 14, 38) > dueño*ingenerum (1, 4, 13, 49) > engendrarlambere (2, 39) > lamer

limitare (2, 13, 50) > lindarlumbum(1, 4, 39) > lomomensem (1, 2, 35) > mesnascere (2, 44) > nacerpugnum (1, 4, 37) > puñosaeptum (1, 4, 7, 41) > setotam magnum (1, 4, 11, 37) > tamañotrans (35) > trastransmissorem (1, 2, 11, 35) > trasmisortrunculare (2, 4, 13, 45) > troncharvinciculum (1, 3, 4, 13, 45) > vencejo

Volver

B)*addebitare (2, 11, 13, 51) > adeudaradscriptum (1, 4, 41) > adscritoautumnum (1, 4, 15, 38) > otoñocivitatem (1, 3, 4, 10, 13, 51) > ciudadcomitatum (1, 4, 10, 13, 50) > condecultellum (1, 4, 11, 36) > cuchillodebitam (1, 13, 51) > deudadistinctum (1, 4, 43) > distintogrunnire (2, 11/38) > gruñirlignum (1, 4, 37) > leñomensam (1, 35) > mesa

praegnare (2, 7, 37) > preñar*pronominem (1, 13, 47) > pronombrerapidum (1, 4, 13, 51) > raudosanctitatem (1, 2, 10, 43) > santidadseminare (2, 13, 47) > sembrarsemitarium (1, 4, 13, 50) > senderosomnum (1, 4, 14, 38) > sueñospeculum (1, 4, 6, 13, 45) > espejo*staminem (1, 6, 13, 47) > estambretransgressionem (1, 2, 11, 35) > trasgresióntranslatum (1, 4, 10, 35) > traslado

Page 17: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo

vetulum (1, 4, 13, 14, 45) > viejoVolver

C)affluentem (1, 11) > afluenteamavi (21, 26) > améapiculam (1, 4, 10, 13, 45) > abejaArtaxerxes (5) > Artajerjesbonitatem (1, 2, 10, 13) > bondadcapitalem (1, 3, 13, 51) > caudalcenturiam (1) > centuriachordam (1, 9, 14) > cuerdacolluminare (2, 11, 13, 47) > columbrarcompensare (2) > compensarcompletum (1, 4, 10, 23) > completoconvalescere (2, 44) > convalecercoxum (1, 4, 5) > cojocristam (1, 4, 34) > crestacumulatum (1, 4, 10, 13, 46) > colmadocuneam (1, 22) > cuñacynicum (1, 3, 4, 8) > cínicodivulgare (2, 26) > divulgarfacis (3, 4, 18, 30) > haces*faminem (1, 13, 18, 47) > hambrefeminam (1, 13, 18, 47) > hembra*ferruminem (1, 11, 13, 18, 47) > herrumbrefugacem (1, 2, 3) > fugazfurtum (1, 4, 18) > hurtogulam (1, 4) > golaiacere (2, 3, 27) > yaceripsam (1, 4, 40) > esalegalem (1, 2, 16) > leallimitem (1, 13, 50) > lindemollire (2, 11, 23) > mullirmultum (1, 4, 36) > muchooperare (2, 10, 13) > obrarpannum (1, 4, 11/38) > pañopertinacem (1, 2, 3) > pertinazPhoebum (1, 4, 9, 20) >Feboplorare (2, 32) > llorarpraemonitorium (1, 4, 7) > premonitorioprehendere (2, 17, reducción) > prenderpyram (1, 8) > pyrareformatorem (1, 2, 10, 25) > reformador

*rememorantiam (1, 13, 22, 48) > remembranzaresuscitare (2, 44) > resucitarrupturam (1, 4, 41) > roturascissionem (1, 2, 6, 11) > escisiónscriptorium (1, 4, 6, 41) > escritoriosculptorem (1, 2, 6, 41) > escultorsemper (14, 31) > siempresigna (4, 37) > señasorticulam (1, 13, 45) > sortijaspectaculum (1, 4, 6) > espectáculostabilem (1, 2, 6, 13) > establetabulam (1, 13) > tablatersum (1, 4, 14, 42) > tiesoTheseum (1, 4, 9) > Teseotremulare (2, 13, 46, disimilación) > temblartrifolium (1, 4, 25) > trébolursum (1, 4, 42) > osovallem (1, 11) > valleviperam (1, 10, disimilación, 26) > víboravulpeculam (1, 13, 45) > vulpeja

Volver

Page 18: Web viewPRINCIPALES FENÓMENOS DE EVOLUCIÓN FONÉTICA DEL LATÍN AL CASTELLANO. 1. Terminología - Monoptongar: fundir en una sola vocal los elementos de un diptongo