ver para existir: homofobia e impunidad en méxico
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 Ver para existir: Homofobia e Impunidad en Mxico
1/5
27Nmero 11 - Novemre 2011
* Drecor enera de Omudsay, oranzacn de a socedad cv encarada de a defensora de os derechos humanos para e coec-vo lgbti que desarroa un acvsmo esraco en Mxco y e mundo. Vase , pna consuada e 5 deocure de 2011.
Para Mario Alfredo Hernndez, cmplice
de muchas batallas an por ganar.
La homofoa y os crmenes de odo consuyen un fenmeno de ara daa que,sn emaro, se ha manendo nvszado a o aro de empo en vrud de que e coecvo
sco, ay, sexua, ransexua, ransnero, ravessa e nersexua (lgbti) se ha suado
como e ms dscrmnado enre odos os rupos vunerados. La razn de eso esra
en que hsrcamene se ha consrudo a o ay como una paooa o una depravacn.
En consecuenca, quedara emada a censura mora que se cerne sore esas personas
y as cooca en poscones de desvenaja e nseurdad.
Lo aneror exca a muna vncuaa a a homooa, que suee raucrse en a nac-
cn e a auora ara sanconar eos y crmenes e oo, como exresn e un cas-o socamene emao. No se nvesa o, s se hace, es e manera ecene; amoco
se sancona a unconaro o arcuar que nea un servco, mucho menos se comae e
acoso en as escueas ornao or esereoos e nero.
Toas esas conucas se excan como una resuesa soca unva rene a ceros
comoramenos que se esvan e a heeronormava. La resuesa nsucona y so-
ca rene a a homooa oma a orma e a muna y, como s se raara e un crcuo
vcoso, reuerza a ermsva e as aresones y as voacones a erechos e coecvo
lgbti. Ms an cuano sore a ersona se acumuan oras causaes e scrmnacn,
orque o que ene una ena no es so a orenacn sexua sno amn a con-
cn e sau, scaaca, oren nco, ec. No osane, semre e raso snvo es
esa suuesa aooa o eravacn que convere a as ersonas lgbti en cuaanas eseuna case.
A mas echas se erce un ncremeno e aresones conra ersonas erenecenes
a coecvo lgbti, e acuero con os reores e rensa. En ar e ese ao, or eemo,
Ver para existir: homofobia
e impunidad en MxicoALEJANDRO JUREZ ZEPEDA*
opinin y debate
-
8/3/2019 Ver para existir: Homofobia e Impunidad en Mxico
2/5
28 Revsa de derechos humanos - dfensor
opinin y debate
se resraron res asesnaos e ersonas ho-
mosexuaes y trans en e esao e Puea:
e e Brara Lezama, una muer trans e
5 aos; e e roesor unversaro Dav
Francsco Rvera, e 63; y e e un homre
esconoco e enre 30 y 35 aos, quen
aarec en os mrenes e ro Aoyac con
a caeza esrozaa or una roca.
Por su are, oranzacones lgbti e
Chhuahua han enuncao que en o que
va amn e ese ao 9 ersonas ho-
mosexuaes han so asesnaas en cha
ena. Asmsmo, son usravos os ase-snaos e os acvsas Quezaca Lea e
asao 4 e mayo, cuyo cuero ue encon-
rao a un cosao e Paaco e Goerno
e Chancno, Guerrero, con a caeza
eshecha resumemene or una era;
y e e Chrsan Ivn Snchez Venanco,
quen ue eoao en su earameno en
Taeoco, Dsro Feera, e 3 e uo
aneror. En reacn con e rmero e esos
os crmenes, ee esacarse que a Procu-
raura e Jusca e Guerrero ha un-o como mv a versn e que erencas
arcuares con e aresor movaron e
homco. Sn emaro, es evene que
eso consuye un reexo ara encurr e
veraero movo, ao que e asesnao ue
comeo con a saa que erme suoner
que se ra e un crmen e oo. En e
caso e Chrsan Snchez, a esar e quea Procuraura Genera e Jusca e Ds-
ro Feera (pgjdf) sue acuamene una
nea e nvesacn or crmen e oo,
raaaores e esa msma eenenca
raron normacn sore os hechos
revos a asesnao, que nvoucraan a
resenca e ersonas que eercan a ros-
ucn y consuman roas. En amos casos
se consaa a reensn e as auoraes
or crmnazar a as vcmas y resonsa-
zaras e sus roos homcos.
Los crmenes e oo or homooa e-
nen caracerscas muy arcuares, enre
eas a saa con que se comeen y a conce-
cn, or are e quenes os ereran, e
que se raa e una orma e auscameno
o revncacn soca que casa a quen
se aara e arn heeronormavo. Basa
recorar e caso e asesno sera Ra Ose
Marroqun Reyes, aas e Sdico, quen se-
cuesr, ro, orur, escuarz y asesna or o menos cuaro ersonas, a quenes
seuo con enaos en os ares e a Zona
Rosa e Dsro Feera.
En o que se reere a os crmenes e oo,
exsen casos aramcos que se man-
enen en a muna, a esar e haer
so comeos hace mucho emo. Des-
aca, enre oos, e e Ocavo Acua, ase-
snao e ses uaaas e 21 e uo e
005 enro e su ena e conones en
a cua e Queraro, sn que huerancos e roo. Ocavo Acua era, ae-
ms, romoor e os erechos e coecvo
lgbti. En reacn con ese homco, n a
1 Oa de asesnaos ronda a os ays, enLa Quinta Columna, 3 de mayo de 2011.2 Suman 19 asesnaos a homosexuaes en Chhuahua, en Prensa Latina Las Vegas, 21 de ar de 2011.
La alta de diagnsticos
precisos sobre la magnitud de la
homoobia difculta el desarrollo
de protocolos de actuacin que,
desde el sistema de justicia y
el conjunto de las instituciones,
permitan el combate a la
impunidad que la rodea.
-
8/3/2019 Ver para existir: Homofobia e Impunidad en Mxico
3/5
29Nmero 11 - Novemre 2011
Procuraura e Jusca, n as comsones
Nacona y Esaa e Derechos Humanos
han conuco nvesacones seras y con-
cuyenes que ncororen, aems, a os-
a e un crmen e oo.Uno e os casos que nos oca e mane-
ra arcuar en Omusay es e e no
Emo Za Menoza, asesnao a os 3
aos e ea y cuyo cuero ue enconrao
a as aueras e Azoy, Guerrero, con a ca-
eza comeamene aasaa or eras.
Exsen ncos e que ese no eerca a
rosucn.
Pese a a ercecn e que exse un
ncremeno e os crmenes e oo a nve
nacona y a evenca que hemos resen-
ao anerormene, no oemos armar e
manera caerca que esa arecacn sea
oamene cera, ueso que a homooa,
os crmenes e oo y a muna son en-
menos nvszaos e os que no se cuena
con esascas n ncaores conaes.
Sn emaro, se han emreno au-
nos esuerzos reevanes ara monorear y
evencar e enmeno e os crmenes e
oo con cera ssemaca, con e ne oener un ansco ms cerero sore
a manu, recurrenca e muna e a
homooa en Mxco. De esos esuerzos
esacan os reores e a Comsn Cu-
aana e Crmenes e Oo or Homoo-
a (creaa en 998), e Inorme Eseca
sore Voacones a os Derechos Huma-
nos y Deos Comeos or Homooa,
e a Comsn Nacona e os Derechos
Humanos (00), y as encuesas nacona-
es sore scrmnacn (en sus econes005 y 00). De cuaquer orma, esas
snas royeccones esascas son re-
menamene verenes enre s, o cua
e nuevo me arrar a concusones.
La aa e anscos recsos sore a
manu e a homooa cua e esa-
rroo e roocoos e acuacn que, ese
e ssema e usca y e conuno e as
nsucones, erman e comae a a m-
una que a roea. La ercecn arca
e enmeno reuce a homooa a os
asesnaos, asano or ao as aresones yvoacones a erechos e coecvo lgbti
que ocurren e manera reuar, aes como
a neacn, canceacn o resacn e-
cenes e un servco; os mensaes homo-
cos y e ncacn a oo y a voenca
or are e os meos e comuncacn;
y a exusn e emeo, e hoar o a co-
muna.
No osane o aneror, es uso recono-
cer que se han hecho esuerzos moranes
ese e mo esavo ara ar resuesa
a a homooa y os crmenes e oo. A res-
eco esaca, sore oo, a ncusn e a
cusua anscrmnaora en e arcuo
consucona (00) y e oseror recono-
cmeno e a scrmnacn or orenacn
sexua en a msma, a arr e a reorma
consucona en maera e erechos hu-
manos aroaa ese ao. Es amn muy
morane a Ley Feera ara Prevenr y
Emnar a Dscrmnacn (00), que aoren a Conseo Nacona ara Prevenr a
Dscrmnacn (003). Asmsmo, es ree-
vane a cacacn e as esones y e ho-
mco e oo or homooa en e Co
Pena e Dsro Feera (009).
Una are morane e muso a
comae a a muna ene que rovenr
e as oranzacones e a socea cv.
Hsrcamene, as oranzacones que e-
enen a versa sexua han exho
cs orncos que cuan su nuen-ca: se han enrenao enre eas or coos
e oer, han aoao su caa soca en
accones erormavas y, en enera, no
han sao arcuar aanzas esracas
n consruo caacaes e nerocucn
que resenen a movmeno con una ers-
ecva ena e erechos humanos, ncu-
-
8/3/2019 Ver para existir: Homofobia e Impunidad en Mxico
4/5
30 Revsa de derechos humanos - dfensor
opinin y debate
yene y ura. Para comar a muna,
es an morane anar os nsrumenos e-
aes y enaes como enerar, ese a soce-
a cv, a soara que erma hacer
rene comn conra a homooa nsu-conazaa.
E asao 3 e uo, un ruo amo
e oranzacones e a socea cv na-
conaes e nernaconaes convoc a una
marcha conra a homooa que, s en
no or concenrar a un nmero eevao
e manesanes, s reresen una e as
exresones recenes ms reevanes conra
a muna que aece e coecvo lgbti.
Frene a a ermanenca e a muna
asocaa a a homooa y e aravo soca
que eso reresena, qu oemos hacer
as oranzacones e a socea cv ara
aanonar e ano meramene cones-
aaro y reacvo y, en su uar, ormuar
rouesas e aro aeno ara comar
eecvamene a muna?
Cae seaar que as aencas que re-
senan as oranzacones lgbti no son muy
erenes e as que man a as oranza-
cones e a socea cv en enera: a-a e vsn esraca, ausenca e caaca
e nerocucn y eneracn e aanzas
y, en enera, un c e roesonaza-
cn ara a exa e erechos y a
eecucn e accones esracas. Enre
sas, oemos enumerar as suenes: o-
cumenacn y o e casos aram-
cos, esn e emanas e rearacn
e ao, ormuacn e rouesas e
ocas cas y reormas esavas, n-
erocucn con versos acores ocos ysocaes, caaca e ncenca y e ene-
racn e aanzas esracas, neracn
e normes somra, y arcacn en oros
nernaconaes y ane nsancas urscco-
naes muaeraes, enre oras nervenco-
nes que conuran un acvsmo esraco
ara e camo soca.
En e caso mexcano, no oemos ar-
nos e uo e evauar e avance e os e-
rechos lgbti so or e reconocmeno
e erechos cves y socaes asocaos a a
ura e marmono uaaro cuanoa homooa y os crmenes suen resen-
nose e manera coana y nos recuer-
an que es roraro aranzar os erechos
a a va, a a seura y a a nera e
ese coecvo.
As ues, no so no exsen anscos
cereros sore a manu e a homooa
n se vszan y aenen e manera e-
rencaa as aresones y crmenes e oo;
amn ocurre que a auora, ncuso en
aqueas enaes one exsen herramen-
as enaes ara comar a muna rea-
conaa con a homooa, no se ha ocuao
e sear ocas cas que emoeren
a as ersonas que neran e coecvo lgbti
y as susraan e as zonas e nseura y
no exenca e sus erechos. Por eemo,
en e caso e Dsro Feera, ese a que
exse e o ena e crmen e oo, no
se han omao as meas ara ucar y
omar en cuena a orenacn sexua y aena e nero como eemenos cen-
raes ara conucr a averuacn reva y
as acuacones mnseraes en enera. En
ese seno, a ncororacn e a socea
cv en a area e sear, memenar y
evauar as ocas cas en esa rec-
cn cora un vaor nsosayae.
S cas oo es or consrurse ara
a roeccn e os erechos e coecvo
lgbti, cues seran as accones rora-
ras ara e comae e a homooa y amuna que se e reacona? En rmer
uar, enra que crearse un oservaoro
e a homooa que uera caaz e vs-
zar, ocumenar y ar seumeno a casos
e scrmnacn; as como e conormar
esraeas cas ara ar a conocer os
hechos, as causas y as accones coecvas
-
8/3/2019 Ver para existir: Homofobia e Impunidad en Mxico
5/5
31Nmero 11 - Novemre 2011
reaconaas. Aunao a eso, es morane
esarroar caacaes enre os acvsas y
as oranzacones que romueven os ere-
chos e coecvo lgbti que os sen no
so en una nea e arumenacn emo-va y eneraora e nnacn, sno que es
erman ncr ese una oscn mucho
ms oraeca y esrucura. En ercera ns-
anca, es necesaro esarroar camaas y
roramas nsuconaes erencaos que
cooquen e comae a a muna en os
esacos unamenaes e a va soca, a-
es como e aora, e sau, eucavo y e
acceso a a usca.
A connuacn, sera unamena esa-
rroar uenas rccas ara emresas, ns-
ucones cas y aros ocos, e a
orma que se haan caro e su resonsa-
a como romoores e muna y asu-
man amn a area e nerar una vsn
ncuyene y coherene con e arama
e os erechos humanos. Por suueso, no
menos morane en esa rua es a revsn
e anes y roramas nsuconaes, con
eseca aencn a os e mo eucavo
y e a sau, ara eserrar rccas homo-cas normazaas y esa vsn unva
e as conucas, rccas e enaes no
heerosexuaes.
Dese Omusay raaamos con a
cereza e que a uaa y a no scrm-
nacn consuyen erechos humanos. No
son una va o rerroava que concee
e Esao sno una concn nherene a as
ersonas. Por ano, son neenenes e a
orenacn sexua y a ena e nero,
y es resonsaa e Esao aranzar sureseo, eercco y roeccn conorme a os
esnares ms eevaos en caa maera.
Para combatir la impunidad, es tan importante
afnar los instrumentos legales y penales
como generar, desde la sociedad civil, la
solidaridad que permita hacer rente comn
contra la homoobia institucionalizada.
Ilustrain: "Desaro", Mara Rorguez Cruz/cdhdf.