Traumatologia

Hiztegia

Vitoria-Gasteiz, 2017

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILA

DEPARTAMENTO DE CULTURAY POLÍTICA LINGÜÍSTICA

Argitaraldia: 1.a, 2017ko xxxx

Ale-kopurua: 1.500 ale

© argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Internet: http://www.euskara.euskadi.eus/euskalterm

Azala: Concetta Probanza

Inprimaketa: XXXXXXXXXXXXXXXXXXX

ISBN: XXXXXXXXXXXXXX

Lege gordailua: XXXXXXXXX

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan aurki daiteke:

http://www.bibliotekak.euskadi.eus/WebOpac

5

HITZAURREA

Beste edozein hizkuntza bezalaxe, euskara ere berritzen eta modernizatzen doa egunetik egunera, bizirik dagoen seinale. Bide horretan ezinbestekoa da euskararen aberastasun lexikoa elikatzea, zaintzea eta sustatzea, bai hizkuntza bera normalizatzeko, bai erabiltzaileen premietara egokitzeko. Hain zuzen ere, helburu horiek bete nahian ikusi du argia eskuartean duzun hiztegi honek, orrialde hauetan jorratzen den eremuko erabiltzaile eta hiztunek lanabes erabilgarria izan dezaten beren egunerokoan.

Hiztegi honetan aurkituko duzun terminologia Euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak gomendatutakoa da. Batzordeari dagokio, besteak beste, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egitea, terminologia-lanerako irizpideak ezartzea, ponderazio-markak finkatuta termino lehiakideen arteko lehentasunak jartzea eta terminoen erabilera onestea eta gomendatzea.

Terminologia Batzordeak onartutako gainerako hiztegiak bezala, hiztegi hau ere EUKALTERM Euskal Terminologia Banku Publikoan www.euskara.euskadi.eus/euskalterm dago integratuta.

Banku hau etengabe elikatzen eta zabaltzen ari gara Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzatik IVAPekin lankidetzan, Eusko

6

Jaurlaritzak bideratu eta sustatu nahi duen terminologiaren produkzioaren, kudeaketaren eta hedapenaren muina izan dadin. EUSKALTERM metodologia eta irizpide jakin batzuen arabera eguneratu eta elikatzen da, betiere Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planei jarraituz.

Hiztegi hau erabiltzaileen oinarrizko premiak asetzeko baliagarri izatea nahi genuke, hemen jorratzen den terminologiaren erabilera normalizatzeko eta gure hizkuntzaren eguneratzearen bidean urrats garrantzitsua izan dadin. Hiztegi hau eta honekin batera argitaratzen ditugun guztiak eguneroko jardunean erabiltzera animatzen zaituztegu, euskaldunok gero eta hizkuntza aberatsagoa izan dezagun.

Vitoria-Gasteiz, 2017ko ekainaren 29a

Miren DoBaran UrrUtia

Hizkuntza Politikarako sailburuordea

7

Hiztegiari BUrUzKo argiBiDeaK

Hiztegi hau UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak egin du EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa (www.euskara.euskadi.eus/euskalterm) eguneratzeko eta elikatzeko entitate horrek Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarekin (HPS) izenpetutako kontratuaren barruan. Kontratua HPSk eta IVAPek finantzatu dute, bi erakunde horiek sinatutako hitzarmenaren bidez.

EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa da Terminologia Batzordeak1 finkatutako terminologia-lana zabaltzeko ardatza. Aldi berean esan behar da Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planen barruan ezarritako lehentasunen arabera eguneratzen dela Terminologia Banku Publikoa. Euskararen Aholku Batzordeko Terminologia-batzorde atal bereziak euskarazko terminologia-lanerako finkatu zuen metodologiari jarraituta, hiztegi hau, lehenengoz, hizkuntzalariez eta eremuko adituez osatutako batzorde teknikoak aztertu eta landu zuen, Terminologia Batzordeari behin betiko proposamena luzatzeko. Normalizazio-prozesuaren azken urratsa Terminologia Batzordeak onartzea izan da. Beraz, hemen duzue eremu honetako terminologiaren erabiltzaileei Terminologia Batzordeak gomendatzen dien terminologia.

1 176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa.

8

Hiztegian erabilitako ponderazio-markak:

(4) Termino normalizatua/gomendatua(3) Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako)

Hiztegian erabilitako laburtzapenak:

eu euskaraes españolfr françaisen English

Sin. sinonimoaIk. ikus

9

norMalizazioa

Batzorde teknikoa

Ana Lersundi (Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa)Gontzal Lopez (Osakidetzako euskara teknikaria) Sara Lizeaga (Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa)Javier Agirre (UZEI)Koordinatzailea: Mertxe Olaizola (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza)

terminologia Batzordea

Patxi Baztarrika Galparsoro, Hizkuntza Politikarako sailburuordea, batzorde-ataleko lehendakariaEneko Oregi Goñi, IVAPeko zuzendariordea, batzorde-ataleko lehendakariordeaJorge Giménez Bech, EABko eta batzorde-ataleko idazkariaAraceli Díaz de Lezana Fernández de Gamarra, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako ordezkariaMaite Imaz Leunda, IVAPeko ordezkariaAndoni Sagarna Izagirre, Euskaltzaindiaren ordezkariaIker Etxebeste Zubizarreta, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxeko (UZEI) ordezkariaXabier Alberdi Larizgoitia, Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuko ordezkariaIbon Olaziregi Salaberria, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren Euskara Zerbitzuaren ordezkariaMertxe Olaizola Maiz, adituaJoseba Erkizia Itoitz, adituaAsier Larrinaga Larrazabal, adituaMiel Loinaz Beristain, adituaAlberto Atxabal Rada, adituaAlfontso Mujika Etxeberria, aditua

10

uzei-ren lankide izan diren adituak

Iñaki Aguinaga. Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoaJoxe Mari Urreaga. Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa

11

ereMU-zUHaitza

1 Anatomia

2 Histologia. Anatomia Patologikoa

3 Fisiologia

4 Biokimika

5 Patologia

6 Diagnostikoa. Laborategia. Proba eta prozedura diagnostikoak

7 Terapeutika. Botikak. Tratamendurako teknikak

8 Tresnak eta aparatuak

9 Administrazio sanitarioa

12

aUrKiBiDea

Bokabularioa sailka

1. ANATOMIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2. HISTOLOgIA. ANATOMIA PATOLOgIKOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

3. FISIOLOgIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

4. BIOKIMIKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

5. PATOLOgIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

6. DIAgNOSTIKOA. LABORATEgIA. PROBA ETA PROZEDURA DIAgNOSTIKOA 83

7. TERAPEUTIKA. BOTIKAK. TRATAMENDURAKO TEKNIKAK. . . . . . . . 86

8. TRESNAK ETA APARATUAK . . . . . . . . . . . . 92

9. ADMINISTRAZIO SANITARIOA . . . . . . . . . 94

Euskarazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

Gaztelaniazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

Frantsesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Ingelesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Erreferentzia bibliografikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

BoKaBUlarioa sailKa

14

TraumaTologia

ahurIk. esku-ahur

1Akiles-en tendoi (4)Sin. kalkaneo-tendoi (3); orpazurda (3)Muskulu soleoa eta muskulu bikiak kalkaneoaren tuberositateari lotzen dizkion tendoi sendoa, orpoan dagoena. gorputzeko tendoirik handiena da.es tendón de Aquiles; tendón

calcáneofr tendon d’Achille; tendon

calcanéenen Achilles tendon; calcaneal

tendon; heel cord

2akromion (4)Sorbalda-hezurreko arantzaren muturreko apofisia, giltzadura akromioklabikularra osatzeko klabikularen kanpoko muturrarekin artikulatzen dena.es acromionfr acromionen acromion

akromion-lepauztai giltzaduraIk. giltzadura akromioklabikular

3aldaka (4)Sin. mokor (4); mehaka (3)Beheko gorputz-adarraren goiko zatia, pelbisaren eta izterraren artean kokatua. Adiera hertsian, giltzadura edo hezurra bera.es caderafr hancheen hip

4anfiartrosi (4)Sin. giltzadura erdimugikor (3); sinfisi (3)Mugimendu txikiko giltzadura, fibrokartilago batek elkarturiko bi giltzadura-gainazal lauk osatua. Ornoen gorputzen arteko giltzadurak, adibidez, anfiartrosiak dira.es anfiartrosis; articulación

semimóvil; sínfisisfr amphiarthrose; articulation semi-

mobile; symphyseen amphiarthrosis; cartilaginous

joint; symphysis

5apofisi (4)Sin. irtengune (3)es apófisis; procesofr processus; apophyseen process; apophysis

6apofisi zorrotz (4)Sin. arantza-apofisi (4)Orno-gorputzaren atzealdera proiektatzen den hezurrezko xafla bakoitia, arku neuralean sagitalki kokatua. Bertan lotzen dira arantza-muskuluak.es apófisis espinosa; proceso

espinosofr processus épineux; apophyse

épineuseen spinous process

1. ANATOMIA

15

TraumaTologia

7aponeurosi (4)Sin. faszia (4)Tendoien luzapena, zuntzezko mintz zuri, gogor eta distiratsu batez osatua, muskuluen estalki gisa (bilkin-aponeurosia) edota muskuluak mugitzen dituzten zatiekin lotzeko (lotune-aponeurosia) balio duena.es aponeurosis; fasciafr aponévrose; fasciaen aponeurosis; fascia

8arantza azpiko muskulu (4)Sin. muskulu infraespinoso (4)Bizkarreko muskulua, eskapulako hobi infraespinosotik trokiterrera zabaltzen dena.es músculo infraespinosofr muscle infraépineuxen infraspinatus muscle

9arantza gaineko muskulu (4)Sin. muskulu supraespinoso (4)es músculo supraespinosofr muscle supraépineuxen supraspinatus muscle

10arantza iliako (4)Sin. ilion-arantza (4)Hezur koxalaren aurreko ertzean dauden arantza edo irtenguneetako bakoitza, aurre-goikoa bata eta aurre-behekoa bestea.es espina ilíacafr épine iliaqueen iliac spine

11arantza ziatiko (4)Sin. iskion-arantza (4)es espina ciática; espina isquiáticafr épine ischiatique; épine sciatiqueen ischial spine; sciatic spine

arantza-apofisiIk. apofisi zorrotz

ardatz-hezurduraIk. eskeleto axial

arku kruralIk. iztai-lotailu

arku superziliarIk. bekain-arku

artikulazioIk. giltzadura

12artrodia (4)Sin. giltzadura lau (4)giltzadura-gainazal lauko hezurrak elkartzen diren giltzadura sinobiala. Mugimendu-ardatzik ez dagoenez, hezur bat bestearen gainean lerratzen da.es artrodia; articulación planafr arthrodie; articulation planeen arthrodia; plane joint

13astragalo (4)Sin. talus (4)Tartsoko hezurra, tibiarekin eta peronearekin artikulatuta orkatilako giltzadura osatzen duena. Zangoko hezurrekin lotura duen tartsoko hezur bakarra da, eta ez dauka muskulu-lotunerik. Kalkaneoarekin eta eskafoide hezurrarekin ere artikulatzen da.es astrágalofr talus; astragaleen talus; astragalus

16

TraumaTologia

14atlas (4)Sin. C1 (4)Bizkarrezurreko lehenengo ornoa, okzipitalarekin batera giltzadura atlookzipitala osatzen duena. garai batean buruari eusten ziola pentsatzen zelako hartu zuen izena, Atlas pertsonaia mitologikoaren oroitzapenez.es atlas; C1fr atlas; C1en atlas; C1

atzamarIk. hatz

atzamar-hezurIk. hatz-hezur

15atzeko lotailu gurutzatu (4)Belaunaren erdialdeko euskarrietako bat, tibiaren atzealdetik femurraren barneko kondiloaren kanpo eta aurrealderantz hedatzen den zuntz lodi eta sendo batez osatua. Haren funtziorik garrantzitsuena belaunari egonkortasuna ematea da, batik bat atzeranzko gehiegizko mugimenduak ekidinez.es ligamento cruzado posterior;

LCPfr ligament croisé postérieur; LCPen posterior cruciate ligament; PCL

atzeko muskulu tibialIk. atzeko tibia-muskulu

16atzeko tibia-muskulu (4)Sin. atzeko muskulu tibial (4)Zangoaren atzeko konpartimentuko muskulua, hango muskuluetatik sakonena, tibiaren eta peronearen atzealdetik eta hezur arteko mintzetik abiatuz oineraino iristen dena. Jatorrian muskulua bada ere, orkatilan lotailu bilakatzen da, eta, barneko maleoloaren atzetik pasa ondoren, oineko hezur nabikularrean eta lehen hezur kuneiformean txertatzen da. Oinaren flexio plantarra eta adukzioa ditu funtziorik garrantzitsuenak.es músculo tibial posteriorfr muscle tibial postérieuren tibialis posterior muscle

17aurreko lotailu gurutzatu (4)Belaunaren erdialdeko euskarrietako bat, tibiaren aurre eta erdialdetik femurraren kanpoko kondiloaren barne eta atzealderantz hedatzen den zuntz lodi eta sendo batez osatua. Haren funtziorik garrantzitsuena belaunari egonkortasuna ematea da, batik bat aurreranzko gehiegizko mugimenduak ekidinez.es ligamento cruzado anterior; LCAfr ligament croisé antérieur; LCAen anterior cruciate ligament; ACL

aurreko muskulu tibialIk. aurreko tibia-muskulu

17

TraumaTologia

18aurreko tibia-muskulu (4)Sin. aurreko muskulu tibial (4)Zangoaren aurreko konpartimentuko muskulua, tibiaren kanpoaldeko tuberositatetik eta hezur arteko mintzetik abiatuz oineraino iristen dena. Jatorrian muskulua bada ere, orkatilan lotailu bilakatzen da, eta haren bidez txertatzen da oineko lehen hezur kuneiformean eta lehen metatartsianoan. Oinaren flexio dortsala eta inbertsioa ahalbidetzen ditu.es músculo tibial anteriorfr muscle tibial antérieuren tibialis anterior muscle

19axis (4)Sin. C2Bigarren lepaornoa, goian atlasarekin eta behean hirugarren lepaornoarekin artikulatzen dena. Axisaren alderdirik bereizgarriena odontoide apofisia da, enbriologikoki atlasaren gorputza besterik ez dena eta atlas ornoaren aurreko arkuko giltzadura-aurpegiarekin artikulatzen dena. Buruko errotazio-mugimenduetarako ardatz gisa jokatzen du, eta hortik datorkio izena, grezieraz axis hitzak ardatza esan nahi baitu.es axis; C2fr axis; C2en axis; C2

axisaren hortzIk. odontoide apofisi

20azetabulu (4)Sin. barrunbe kotiloideo (4); kotilo (4)Pelbiseko hezur koxalean –iskion, ilion eta pubis hezurren arteko loturan– dagoen kopa-formako giltzadura-barrunbea, izterrezurraren burua bere barnean jasotzen duena.es acetábulo; cavidad cotiloidea;

cótilofr acétabulum; cavité cotyloïde;

cotyleen acetabulum; cotyloid cavity;

cotyle

aztalIk. zangosagar

21baraila (4)Sin. beheko masailezur (4)Hezur bakoitia, zentrala eta simetrikoa; beheko masailezurraren eskeletoa berak bakarrik osatzen du. gorputz kurbatu batez (zeinetan ahokatzen baitira beheko hortz-haginak) eta loki-hezurrekin artikulatzen diren goranzko bi adarrez osatua dago. Baraila da garezurreko hezur mugikor bakarra, eta hari esker dira posible murtxikatzeko mugimenduak.es mandíbula; maxilar inferiorfr mandibule; maxillaire inférieuren mandible; lower jaw

barrunbe kotiloideoIk. azetabulu

barrunbe torazikoIk. torax

22behatz (4)es dedo del piefr orteil; doigt du pieden toe

18

TraumaTologia

23behatz-hezur (4)Sin. falange (4)Oineko behatzetako hezurretako bakoitza. gizakiak hiru falange izaten ditu behatz bakoitzean (lehenengoa edo proximala, bigarrena edo erdikoa eta hirugarrena edo distala), behatz lodian izan ezik, bertan bi baizik ez baititu.es falangefr phalangeen phalanx

24beheko gorputz-adar (4)giza anatomian, aldakak, izterrak, zangoak eta oinak eratzen duten gorputz-adarra.es miembro inferior; extremidad

inferiorfr membre inférieuren lower limb; lower extremity

beheko masailezurIk. baraila

25bekain-arku (4)Sin. arku superziliar (4)Kopeta-hezurraren begi gaineko prominentzia, bekainaren azpi-azpian kokatua.es arco superciliar; arcada

superciliarfr arcade sourcilièreen superciliary arch

26bekoki-hezur (4)Sin. kopeta-hezur (4); hezur frontal (4)garezurraren goialdean eta aurrealdean, hezur parietalaren hurrenean, dagoen mintz-hezur bikoitia; gizakiaren kasuan, bi hezurrok elkartu egiten dira, kopeta eta betzuloen gainaldea eratzen duen hezur bakarra eratuz.es frontal; hueso frontalfr os frontal; frontalen frontal bone

27belaun (4)Zangoaren erdialdean dagoen giltzadura, femur, tibia eta belaunezurraren artekoa. Zentzu zabalean, giltzadura hori bere barnean hartzen duen zango-zatia, eta bereziki eremu horren aurreko aldea. Atzeko aldeari popliteo deritzo.es rodillafr genouen knee

belaunburuIk. errotula

28belauneko giltzadura (4)Izterrezurraren beheko muturra errotularekin eta tibiarekin lotzen duen giltzadura. Bi artikulaziok osatzen dute: batetik, izterrezurraren troklearen eta errotularen atzeko aldearen artean ezartzen den troklea-motakoak, eta, bestetik, izterrezur-kondiloen eta tibiaren meseten artean ezartzen den kondilo-itxurakoak. Azken giltzadura horrek bi menisko artikular dauzka.es articulación de la rodillafr articulation du genouen knee joint

belaunezurIk. errotula

19

TraumaTologia

belaunezur-tendoiIk. tendoi errotuliano

29benetako saihets-hezur (4)Sin. saihets-hezur jator (4); egiazko saihets-hezur (4)Kasu bakoitzean dagokion saihets-kartilagoaren bidez bularrezurreraino iristen den saihets-hezurra. Zazpi pare dira gizakiaren kasuan.es costilla verdaderafr côte vraieen true rib

bernaIk. zango

besaburuIk. sorbalda

30besahezur (4)Sin. humero (4)Besaburuaren eta ukondoaren arteko hezurra. goiko muturrak forma biribildua dauka (besahezurraren burua esaten zaio) eta eskapulako barrunbe glenoideoarekin artikulatzen da. Beheko muturra, aldiz, besaurreko bi hezurrekin artikulatzen da: kubituarekin eta erradioarekin.es húmerofr humérusen humerus

31besahezurraren buru (4)es cabeza humeralfr tête huméraleen humeral head

32besahezurreko alboko epikondilo (4)Sin. besahezurreko epikondilo lateral (4); epikondilo (4); epikondilo erradial (4)Besahezurraren kanpoko kondiloaren gainetik kokatzen den hezur-irtengunea.es epicóndilo lateral del húmero;

epicóndilo; epicóndilo externo del húmero; epicóndilo radial

fr épicondyle latéral de l’humérus; épicondyle externe de l’humérus; épicondyle

en lateral epicondyle of humerus; external epicondyle of humerus

besahezurreko epikondilo lateralIk. besahezurreko alboko epikondilo

besahezurreko epikondilo medialIk. besahezurreko erdialdeko epikondilo

33besahezurreko erdialdeko epikondilo (4)Sin. besahezurreko epikondilo medial (4); epitroklea (4)Besahezurraren barneko kondiloaren gainetik kokatzen den hezur-irtengunea.es epicóndilo medial del húmero;

epicóndilo interno del húmero; epitróclea

fr épicondyle médial de l’humérus; épicondyle interne de l’humérus; épitrochlée

en medial epicondyle of humerus; internal epicondyle of humerus; epitrochlea

besapeIk. galtzarbe

20

TraumaTologia

38besoko trizeps muskulu (4)Sin. trizeps muskulu brakial (4)Humeroaren atzealdean kokatua dagoen muskulua, hiru buru dituena. Besaurrearen hedapena edo estentsioa da haren eginkizuna.es músculo tríceps braquialfr muscle triceps brachialen triceps brachii muscle

besondoIk. beso

39betzulo (4)Sin. orbita (4)es órbita; cavidad orbitariafr cavité orbitaire; orbiteen orbital cavity; orbit

bizeps muskulu brakialIk. besoko bizeps muskulu

bizeps muskulu femoralIk. izterreko bizeps muskulu

40bizkar (4)gorputz-enborraren atzeko aldea, lepotik pelbiseraino hedatzen dena.es espaldafr dosen back

34besaurre (4)Ukondoko giltzaduraren eta eskumuturraren artean kokatua dagoen goiko gorputz-adarraren zatia.es antebrazofr avant-brasen forearm

35beso (4)goiko gorputz-adarretako bakoitza. goitik behera, humeroak edo besahezurrak, kubituak eta erradioak, eta karpoko eta hatzetako hezurrek osatzen dute besoaren eskeletoa.es brazofr brasen arm

36beso (4)Sin. besondo (4)goiko gorputz-adarraren zatia, besaburuaren eta ukondoaren artekoa.es brazofr brasen arm

beso-plexuIk. plexu brakial

37besoko bizeps muskulu (4)Sin. bizeps muskulu brakial (4)Besoaren aurreko eta azaleko konpartimentuan, sorbalda-hezurretik erradioaren tuberositate bizipitalera doan muskulua, bi buru edo iturburu dituena, luzea bata eta laburra bestea.es músculo bíceps braquialfr muscle biceps brachialen biceps brachii muscle; brachial

biceps

besoko sareIk. plexu brakial

21

TraumaTologia

41bizkar-orno (4)Sin. orno dortsal (4); D (4); orno toraziko (4); T (4)Lepaornoen azpian, bizkarraren erdialdean, kokatuta dauden hamabi ornoetako bakoitza. D nahiz T letra maiuskularekin eta jarraian dagokien ondoz ondoko zenbakiarekin izendatzen dira.es vértebra dorsal; D; vértebra

torácica; Tfr vertèbre thoracique; T; vertèbre

dorsale; Den thoracic vertebra; T

42bizkarreko muskulu zabal (4)es músculo dorsal ancho; músculo

latísimo del dorsofr muscle latissimus du dos; muscle

grand dorsalen latissimus dorsi muscle

43bizkarrezur (4)Sin. erraki (4)gizakien bizkarrezur-muina babesten duen goitik beherako ornoen segida, enborraren hezurrezko ardatza eratzen duena. Bizkarrezurra bost orno-multzotan banatzen da: lepaornoak (7), bizkar-ornoak (12), gerri-ornoak (5), errain-hezurra eta uzkornoa, eta ornoarteko diskoei esker mugikortasun handia dauka. Bizkarrezurra ez da erabat zuzena, zenbait kurbadura ditu (lordosi zerbikal nahiz lunbarra eta zifosi torazikoa).es columna vertebral; raquis; espina

dorsalfr colonne vertébrale; rachis;

colonne rachidienneen vertebral column; spinal column;

spine; rachis

bizkarrezur-hodiIk. orno-hodi

44bizkarrezur-muin (4)Sin. orno-muin (4)Orno-kanalaren barruan dagoen nerbio-sistemaren zatia, hiru mintz babeslez inguratua. gizaki helduan garezur-oinaldean hasi eta bigarren orno lunbarreraino hedatzen da. Zona horretatik behera murrizten hasten da, gai nerbioso gutxi duen kordoi mehe eta zuntzezko modukoa osatzeraino (filum terminale izenekoa, hain zuzen ere).es médula espinalfr moelle spinaleen spinal cord

bular-kaxaIk. kutxa toraziko

45bular-muskulu nagusi (4)Toraxaren aurrealdean kokatzen den muskulua, klabikula, bularrezur eta lehen sei saihets-hezurretatik sorbaldaraino hedatzen dena. Besoaren hurbilketa eta barne-errotazioa eragiten ditu.es músculo pectoral mayorfr muscle grand pectoralen pectoralis major muscle

46bular-muskulu txiki (4)Toraxaren aurrealdean kokatzen den muskulua, 3. eta 5. saihets-hezurren erdialdetik eskapularen korakoide apofisiraino hedatzen dena. Sorbalda jaistea da haren funtzio nagusia.es músculo pectoral menorfr muscle petit pectoralen pectoralis minor muscle

22

TraumaTologia

47bularrezur (4)Hezur laua, bularraldearen aurreko paretan kokatua, alde bakoitzean saihets-hezurrekin eta klabikularekin artikulatzen dena. Bertan kirtena (edo manubrioa), gorputza eta xifoide apofisia edo apendizea bereizten dira, goitik behera.es esternónfr sternumen sternum

bularrezur-lepauztai giltzaduraIk. giltzadura esternoklabikular

48bularrezurraren gorputz (4)es cuerpo del esternónfr corps du sternumen body of the sternum

bularrezurraren kirtenIk. bularrezurraren manubrio

49bularrezurraren manubrio (4)Sin. bularrezurraren kirten (4)es manubrio esternalfr manubrium sternalen manubrium of sternum

burezurIk. garezur

CIk. lepaorno

C1Ik. atlas

C2Ik. axis

Chopart-en giltzaduraIk. tartsoko erdiko giltzadura

DIk. bizkar-orno

50deltoide muskulu (4)Sorbaldako muskulu triangeluar handia, sorbaldaren goiko aldetik humeroaren diafisira doana eta besoa alboetarantz jasotzen duena.es músculo deltoidesfr muscle deltoïdeen deltoid muscle

51diartrosi (4)Sin. giltzadura mugikor (4); giltzadura sinobial (4)Kartilago hialinoz estalitako giltzadura-gainazalek, giltzadura-kapsulak eta indargarri edo errefortzu gisa jokatzen duten lotailuek osatzen duten artikulazioa. giltzadura osatzen duten hezurren artean dagoen tarteak mugimendu-aukera zabala ematen die hezurrei (errotazioa, flexioa, hedapena, abdukzioa, adukzioa, etab.).es diartrosis; articulación móvil;

articulación sinovialfr diarthrose; articulation synoviale;

articulation mobileen diarthrosis; synovial joint

egiazko saihets-hezurIk. benetako saihets-hezur

elipse-itxurako giltzaduraIk. kondilo-itxurako giltzadura

elkarrekiko ahokapenIk. zela-giltzadura

23

TraumaTologia

52enartrosi (4)Diartrosien taldeko artikulazioa, bi esfera- edo esferoide-segmentuz osatua. Hezur-segmentuetako bat konbexua izaten da (izterrezur-burua, esaterako) eta bestea, berriz, konkaboa (barrunbe kotiloideoa). Horrelako giltzadurak norabide guztietan mugitzen dira.es enartrosis; articulación esferoideafr énarthrose; articulation sphéroïdeen enarthrosis; ball-and-socket joint;

spheroidal joint

epikondiloIk. besahezurreko alboko epikondilo

epikondilo erradialIk. besahezurreko alboko epikondilo

epitrokleaIk. besahezurreko erdialdeko epikondilo

53erdiko falange (4)Sin. falangina (3); F2 (4)Hatzetako eta behatzetako bigarren falangea. Eskuko erpuruan eta oineko behatz lodian, falta da.es falange media; falangina; F2fr phalange moyenne; phalangine;

P2en middle phalanx; P2

54erpuruaren muskulu aurkari (4)Sin. erpuruaren muskulu oposatzaile (3)Erpuruaren muskulu aduktorea, hatz lodia esku-ahurrera hurbiltzen duena.es músculo oponente del pulgarfr muscle opposant du pouceen opponens pollicis muscle

erpuruaren muskulu oposatzaileIk. erpuruaren muskulu aurkari

55erradio (4)Sin. erradio hezur (4)Besaurrearen kanpoko aldean, humeroaren eta karpoko hezurren artean kokatua dagoen hezurra, hezur arteko mintzaren bitartez barrutik kubituarekin artikulatzen dena. goiko aldetik humeroarekin artikulatzen da, eta, beheko aldetik, berriz, karpoko hezurrekin.es radiofr radiusen radius

erradio hezurIk. erradio

erradio-karpo giltzaduraIk. eskumuturreko giltzadura

erradioaren eraztun-lotailuIk. erradioaren lotailu anular

56erradioaren lotailu anular (4)Sin. erradioaren eraztun-lotailu (4)Erradioaren burua kubituaren barrunbe sigmoideo txikiaren barruan mantentzen duen zuntzezko banda.es ligamento anular del radiofr ligament annulaire du radiusen anular ligament of radius

24

TraumaTologia

57errain-hezur (4)Sin. sakro hezur (4)Falka trunkatuaren forma duen hezur triangeluarra, bat egindako bost ornoz osatua. Aurreko aurpegia barrurantz sartua dago, eta goiko ertz irtena pelbisaren goiko estugunearen zati da. Bi hezur koxalekin artikulatzen da, baina giltzadura hori haurdunaldiaren azken aldian bakarrik mugi daiteke, aurretik atzerako balantza moduko mugimendu txiki batzuk eginez. Mugimendu horiek pelbiseko bi estuguneetatik (goiko nahiz beheko estuguneetatik) barrena irteten laguntzen diote fetuaren buruari.es sacro; hueso sacrofr sacrum; os sacrumen sacrum; sacral bone

58errain-hezurreko zulo (4)Errain-hezurraren aurreko aldean dauden zortzi zuloetako bakoitza. Nerbio sakroen adar bentralak igarotzen dira bertatik.es agujero sacrofr trou sacréen sacral foramina

59errain-orno (4)Sin. orno sakro (4); S (4)Errain-hezurra osatzen duten bost ornoetako bakoitza. Elkarren artean fusionatuak daude, eta hezurrezko egitura mugiezina osatzen dute. S letra maiuskularekin eta jarraian dagokien ondoz ondoko zenbakiarekin izendatzen dira.es vértebra sacra; Sfr vertèbre sacrée; Sen sacral vertebra; S

errakiIk. bizkarrezur

60erronboide muskulu (4)Zenbait ornoren apofisi zorrotzak sorbalda-hezurraren erdiko ertzarekin lotzen dituzten trapezioaren azpiko bi muskuluetatik bakoitza.es músculo romboidesfr muscle rhomboïdeen rhomboid muscle

61errotula (4)Sin. patela (4); belaunezur (4); belaunburu (3)Forma triangeluarreko hezur txiki, lodi, eta mugikorra. Izterreko koadrizeps muskuluaren tendoiaren barruan dago, eta tendoi errotulianoaren bidez lotzen da tibiaren aurreko tuberositatearekin, belaunaren estentsio-mugimendua ahalbidetuz. Mugimendu horretan, izterrezurraren troklearekin giltzatzen da.es rótula; patelafr rotule; patellaen patella; knee cap

62esfinter muskulu (4)Irekigune bat, hala nola maskurikoa edo uzkikoa, uzkurtzen edo ixten duen eraztun-formako muskulua.es músculo esfinterfr muscle sphincteren sphincter muscle

25

TraumaTologia

63eskafoide hezur (4)Sin. karpoko eskafoide hezur (4)Karpo edo eskumuturreko aurreneko ilarako hezurrik handiena. Bost hezurrekin artikulatzen da: erradioarekin, semilunarrarekin, hezur handiarekin, trapezoidearekin eta trapezioarekin.es escafoides; escafoides carpianofr os scaphoïde; scaphoïde carpienen scaphoid bone; carpal scaphoid

64eskapula (4)Sin. omoplato (4); sorbalda-hezur (4)Hezur laua, mehea, triangeluarra, sorbaldaren atzeko partea osatzen duena. Bigarren saihets-hezurretik zazpigarrenera bitartean kokatuta dago. Haren barrunbe glenoideoan besahezurraren burua artikulatzen da.es escápula; omóplatofr scapula; omoplateen scapula; blade bone; shoulder

blade

65eskapula azpiko muskulu (4)Sin. muskulu subeskapular (4)Eskapularen saihets-aldean sortu eta humeroaren tuberkulu txikian (trokinean) txertatzen den muskulua. Haren eginkizuna besoa hurbildu eta barrurantz biraraztea da.es músculo subescapularfr muscle subscapulaireen subscapularis muscle

66eskapula-gerriko (4)Sin. sorbalda-gerriko (4)Enborraren eta goiko gorputz-adarraren arteko lotura eratzen duen zona anatomikoa, bularrezurrak, klabikulak eta eskapulak osatua. Lepoaren oinaldetik bularreko muskulu handiaren azpiko ertzeraino hedatzen da.es cintura escapularfr ceinture scapulaireen scapular waist; shoulder girdle

67eskeleto (4)Sin. hezurdura (4)giza gorputzaren hezurrezko egitura, 206 hezurrek osatua, barruko organo eta ehun bigunak eutsi eta babesten dituena. Muskuluei beren ekintzak egiteko beharrezkoak dituzten palankak eskainiz, mugimenduak ahalbidetzen ditu.es esqueletofr squeletteen skeleton

68eskeleto apendikular (4)gorputz-adarretako eskeletoa, 126 hezur guztira.es esqueleto apendicularfr squelette appendiculaireen appendicular skeleton

69eskeleto axial (4)Sin. ardatz-hezurdura (3)gorputzaren erdiko ardatzean kokatutako hezurrak (garezurra, bizkarrezurra, saihets-hezurrak eta bularrezurra), 80 hezur guztira.es esqueleto axialfr squelette axialen axial skeleton

26

TraumaTologia

70esku (4)goiko gorputz-adarraren zati distalean, besaurrearen muturrean, dagoen gorputz-atala. Hiru zati ditu: karpoa, metakarpoa eta hatzak. gizakietan, atzitze-funtzioetarako espezializatuta dago.es manofr mainen hand

71esku-ahur (4)Sin. ahur (4); esku-zabal (4)giza eskuaren zati konkabo samarra, hatz-oinaldeen eta eskumuturraren artean dagoena. Ukabila ixten denean, hatzak haren gainean tolesten dira.es palma de la manofr paumeen palm

esku-zabalIk. esku-ahur

72eskugain (4)Eskuaren kanpoalde ganbila, esku-ahurraren kontrako aldean dagoena.es dorso de la manofr dos de la mainen back of hand; dorsum of hand

73eskumutur (4)Besaurrearen eta eskuaren artean kokatua dagoen gorputz-atala. Bertan artikulatzen dira kubitua eta erradioa karpo-hezurrekin.es muñecafr poigneten wrist

74eskumuturreko giltzadura (4)Sin. giltzadura erradiokarpiano (4); erradio-karpo giltzadura (4)Kondilo-itxurako giltzadura: erradio hezurraren beheko muturrak eta karpoko lehenengo lerroko hiru hezurrek (eskafoide, semilunar eta piramidalak) eratutako kondiloak osatzen dute. Mugimendu ugari ahalbidetzen ditu: flexioa, estentsioa eta desbideraketa erradial eta kubitala.es articulación de la muñeca;

articulación radiocarpianafr articulation du poignet;

articulation radio-carpienneen wrist joint; radiocarpal joint

eskumuturreko hezurIk. karpo-hezur

75estiloide apofisi (4)es apófisis estiloides; proceso

estiloideofr processus styloïde; apophyse

styloïdeen styloid proccess

F1Ik. falange proximal

F2Ik. erdiko falange

F3Ik. falange distal

falangeIk. behatz-hezur

falangeIk. hatz-hezur

27

TraumaTologia

76falange distal (4)Sin. urruneko falange (4); falangeta (3); F3 (4)Hatzetako eta behatzetako hirugarren falangea, guztietan txikiena.es falange distal; falangeta; F3fr phalange distale; phalangette; P3en distal phalanx; terminal phalanx;

phalangette; P3

77falange proximal (4)Sin. hurbileko falange (4); F1 (4)Hatzetako eta behatzetako lehenengo falangea.es falange proximal; F1fr phalange proximale; P1en proximal phalange; P1

falangetaIk. falange distal

falanginaIk. erdiko falange

78falka-hezur (4)Sin. hezur kuneiforme (4)Tartsoa osatzen duten piramide-formako hezurretako bakoitza. Hiru hezur labur dira (barrutik kanporantz zenbatzen dira), eta eskafoidearen aurrean kokatuta daude, tartsoaren bigarren hezur-ilaran.es hueso cuneiforme; cuña;

cuneiformefr os cunéiforme; cunéiformeen cuneiform bone; cuneiform;

wedge bone

fasziaIk. aponeurosi

femurIk. izterrezur

fibulaIk. perone hezur

fibula-muskuluIk. muskulu peroneo

79galtzarbe (4)Sin. besape (4)Beso eta sorbaldaren arteko loturaren azpian dagoen barrunbea. Pertsona helduan, normalean, ilez betea egon ohi da.es axilafr aisselleen axilla

80garezur (4)Sin. burezur (4); kranio (3)gizakiaren buru-eskeletoa edo buruko hezurren multzoa, adiera zabalean; adiera hertsian, aldiz, entzefaloa barruan hartzen duen hezurrezko kaxa.es cráneofr crâneen skull; cranium

81garezur-ganga (4)garezurraren goiko zatia, kopeta-hezurraren zati bertikalak, hezur parietalek, tenporalen zati ezkatatsuak eta hezur okzipitalak osatzen dutena.es bóveda craneal; calota; calvariafr calvaria; calotte crânienne; voûte

du crâneen calvaria; cranial vault; skull cap

28

TraumaTologia

82garezurraren oinalde (4)Sin. garezurraren oinarri (3)garezurreko kaxaren azpiko pareta, garezur-gangaren beste aldeko muturrean kokatua. Hiru zati bereizten dira bertan: aurrekoa edo hobi etmoidofrontala (haren gainean daude lobulu frontalak eta usaimen-lobuluak), erdikoa edo esfenotenporala (haren gainean daude lobulu tenporalak eta hipofisia) eta atzekoa edo hobi tenporookzipitala (han irekitzen dira zulo handia edo okzipitala eta beste irekigune batzuk, garezur-nerbioak pasatu daitezen).es base del cráneofr base du crâneen base of skull

garezurraren oinarriIk. garezurraren oinalde

83garondo (4)Sin. lepogain (3)Lepoaren atzealdea, lepaornoen atzetik kokaturik dauden zati bigun eta haragitsuek eratua.es nucafr nuqueen nape

84garondo-hezur (4)Sin. hezur okzipital (4)garezurraren atzealdea osatzen duen hezur bakoiti eta zapala; zulo okzipitala inguratzen du, eta kondiloz dago hornituta atlasarekin giltzatu ahal izateko.es occipital; hueso occipitalfr os occipital; occipitalen occipital bone

85gerri-orno (4)Sin. orno lunbar (4); L (4)gerrialdeko bost ornoetako bakoitza. Bizkarraren beheko aldean daude kokatuak, bizkar-ornoen azpian eta errain-ornoen gainean. L letra maiuskularekin eta jarraian dagokien ondoz ondoko zenbakiarekin izendatzen dira.es vértebra lumbar; Lfr vertèbre lombaire; Len lumbar vertebra; L

gerri-plexuIk. plexu lunbar

giharIk. muskulu

86giltzadura (4)Sin. artikulazio (4)Bi hezur edo gehiagoren lotunea. Mugimenduari begira, giltzadurak honela banatzen dira: diartrosiak edo giltzadura mugikorrak (mugimendu-ardatz bakarra dutenak, troklea edo trokoideak; bi mugimendu-ardatz dituztenak, kondileoak eta zela modukoak; nahiz hiru ardatz eduki ditzaketenak, enartrosiak), anfiartrosiak (erdimugikorrak) eta sinartrosiak (edo giltzadura mugiezinak).es articulaciónfr articulationen joint; articulation

29

TraumaTologia

87giltzadura akromioklabikular (4)Sin. akromion-lepauztai giltzadura (4)Klabikula eta akromiona (sorbalda-hezurreko irtengunea) lotzen dituen giltzadura.es articulación acromioclavicularfr articulation acromio-claviculaireen acromioclavicular joint

giltzadura erdimugikorIk. anfiartrosi

giltzadura erradiokarpianoIk. eskumuturreko giltzadura

88giltzadura esternoklabikular (4)Sin. bularrezur-lepauztai giltzadura (4)es articulación esternoclavicularfr articulation sterno-claviculaireen sternoclavicular joint

89giltzadura femorotibial (4)Sin. izterrezur-tibia giltzadura (4)es articulación femorotibialfr articulation fémoro-tibialeen femorotibial joint

giltzadura glenohumeralIk. sorbaldako giltzadura

90giltzadura karpometakarpiano (4)Sin. karpo-metakarpo giltzadura (4)Karpoko bigarren ilarako hezurrak metakarpianoen oinaldearekin lotzen dituzten artikulazioetako bakoitza. Lehenengoa (trapezio hezurraren eta lehenengo metakarpianoaren arteko giltzadura, alegia) elkarrekiko ahokapen bat da; gainerakoak, berriz, artrodiak.es articulación carpometacarpianafr articulation carpo-métacarpienneen carpometacarpal joint

giltzadura kondileoIk. kondilo-itxurako giltzadura

giltzadura lauIk. artrodia

giltzadura mugiezinIk. sinartrosi

giltzadura mugikorIk. diartrosi

91giltzadura sakroiliako (4)Sin. sakro-ilion giltzadura (4)Hezur iliakoa errain-hezurrarekin lotzen duen diartrosia.es articulación sacroilíacafr articulation sacro-iliaqueen sacroiliac joint

giltzadura sinobialIk. diartrosi

92giltzadura tartsometatartsiano (4)Sin. tartso-metatartso giltzadura (4); Lisfranc-en giltzadura (4)Artrodia-sail batek osatutako giltzadura, hezur kuneiformeen eta kuboide hezurraren aurreko aldeak metatartso hezurren atzeko aldearekin lotzen dituena.es articulación tarsometatarsiana;

articulación de Lisfrancfr articulation tarso-métatarsienne;

articulation de Lisfrancen tarsometatarsal joint; Lisfranc

joint

30

TraumaTologia

93giltzadura tenporomandibular (4)Sin. loki-barailetako giltzadura (4)es articulación temporomandibular;

ATM; articulación de la mandíbula

fr articulation temporo-mandibulaire; articulation temporo-maxillaire

en temporomandibular joint

giltzadura tibioperoneoastragalinoIk. orkatilako giltzadura

94giltzadura-apofisi (4)Orno bakoitzean dauden apofisietako bakoitza; bi apofisi-pare dira: goikoak eta behekoak. Beheko ornoaren goiko giltzadura-apofisiak goiko ornoaren beheko giltzadura-apofisiekin artikulatzen dira. giltzadura-apofisien egitura diferentea da, bizkarrezur-eremuaren arabera.es apófisis articular; proceso

articularfr processus articulaire; apophyse

articulaireen articular process

giltzadura-aurpegiIk. giltzadura-gainazal

95giltzadura-gainazal (4)Sin. giltzadura-aurpegi (4)Kartilago hialinoz estalitako gainazala, beste hezur bateko gainazal baliokidearekin batera giltzadura bat osatzen duena.es superficie articular; carilla

articularfr surface articulaire; facette

articulaire; face articulaireen articular surface; articular facet;

articularis facies

96giltzadura-kapsula (4)Sin. kapsula artikular (3)giltzadura bat inguratzen duen mintz sinobialez tapizatutako zuntzezko zakua, artikulazioa osatzen duten hezurren giltzadura-kartilagoaren ertzetan lotzen dena. Ehun konektibo trinkoz dago eratua, kolagenozko zuntz eta zuntz elastiko ugarirekin.es cápsula articular; cápsula sinovialfr capsule articulaire; capsule

synovialeen joint capsule; articular capsule;

synovial capsule

97giltzadura-lerroarte (4)Sin. lerroarte artikular (4)es interlínea articularfr interligne articulaireen joint space; articular interline

ginglimoIk. troklea

98goiko gorputz-adar (4)giza anatomian, sorbaldak, besondoak, besaurreak, eskumuturrak eta eskuak eratzen duten gorputz-adarra.es miembro superior; extremidad

superiorfr membre supérieuren upper limb; upper extremity

31

TraumaTologia

103hezur (4)gizakiaren eskeletoa osatzen duten 206 zati gogorretako bakoitza. Hezurra eratzen duen ehuna batez ere kaltzio fosfatoz zurrundutako eta gogortutako ehun konektiboz dago osatua. Morfologiaren arabera, hezur luzeak, laburrak eta lauak bereizten dira. Hezurraren kanpoko kortikala trinkoa da, barruan ehun arolez osatutako sare bat hartzen du, eta han kokatzen da hezur-muina.es huesofr osen bone; os

hezur frontalIk. bekoki-hezur

104hezur handi (4)Sin. karpoko hezur handi (4)Karpoko hezurretan handiena, ilara distalean kokatua. Kanpoan, eskafoide eta trapezoidearekin artikulatzen da; barruan, kako-hezurrarekin; goian, hezur semilunarrarekin, eta, behean, bigarren, hirugarren eta laugarren metakarpianoekin.es hueso grande; hueso grande del

carpofr os capitatum; grand osen capitate bone; capitate

99goiko masailezur (4)Sin. goiko maxilar (4)Aurpegiko eskeletoa osatzen duen hezurra, beste aldeko bere kidekoarekin artikulatuz goiko masailaren hezurrezko zatia eratzen duena. Ahoaren gainean, betzuloaren azpian eta sudur-barrunbeen kanpoko aldean kokatuta dago.es maxilar superior; maxilafr maxillaire; maxillaire supérieuren maxilla; upper jaw

goiko maxilarIk. goiko masailezur

hankaIk. zango

100hatz (4)Sin. atzamar (4)es dedo de la manofr doigt de la mainen finger

101hatz-hezur (4)Sin. atzamar-hezur (4); falange (4)Eskuko hatzetako hezurretako bakoitza. gizakiak hiru falange izaten ditu hatz bakoitzean (lehenengoa edo proximala, bigarrena edo erdikoa eta hirugarrena edo distala), erpuruan izan ezik, bertan bi baizik ez baititu.es falangefr phalangeen phalanx

102hatz-koskor (4)giza eskua itxita dagoenean hatzen oinaldean eta giltzaduretan eratzen diren konkorduretako bakoitza.es nudillofr noeuden knuckle

32

TraumaTologia

105hezur iliako (4)Sin. hezur koxal (4); hezur pelbiko (4)Izterrezurra errain-hezurrarekin lotzen duen hezur laua. Pelbiseko gerrikoa izenez ezagutzen den enborraren eta beheko gorputz-adarraren loturaren aurreko eta alboko zatiak eratzen ditu. Jatorrian ilion, iskion eta pubis izeneko hiru hezur independentez osatua badago ere, pertsona helduan kartilago trirradiatuak pieza bakarra osatuz elkartzen ditu hiru pieza horiek azetabulu-barrunbean.es hueso ilíaco; hueso coxal; hueso

innominadofr os coxal; os iliaqueen coxal bone; pelvic bone; hip

bone

hezur koxalIk. hezur iliako

hezur kuneiformeIk. falka-hezur

hezur lakrimalIk. malko-hezur

hezur malarIk. masailalbo-hezur

106hezur nabikular (4)Sin. tartsoko eskafoide hezur (4)Tartsoko hezur laburra, astragaloaren eta hezur kuneiformeen artean kokatua, tartsoko aurreneko ilara osatzen duten guztietan handiena. Atzean astragaloarekin artikulatzen da, alboan kuboidearekin, eta aurrean hiru hezur kuneiformeekin.es navicular; escafoides tarsianofr os naviculaire; scaphoïde tarsienen navicular bone

hezur okzipitalIk. garondo-hezur

107hezur parietal (4)Sin. pareta-hezur (3)garezur-gangako mintz-hezurra, garezurraren gainaldearen eta alboen atal handi bat eratzen duena. Aurrean, hezur frontalarekin artikulatzen da; atzean, okzipitalarekin, eta, beheko aldean, tenporalarekin.es parietal; hueso parietal; hueso

bregmáticofr os pariétal; pariétalen parietal bone

hezur pelbikoIk. hezur iliako

108hezur piramidal (4)Sin. piramide-hezur (4)Karpoko aurreneko ilarako hirugarren hezurra, alderantzikatutako piramide baten forma duena. Lau hezurrekin artikulatzen da: kubituarekin, hezur pisiformearekin, semilunarrarekin eta kako-hezurrarekin.es hueso piramidal; hueso triquetrofr os triquétrum; os pyramidalen triquetrum bone; pyramidal

bone

109hezur pisiforme (4)Karpoko aurreneko ilarako hezur txikia, ilar baten antzeko forma eta pisua dituena (hortik datorkio izena, pisum hitzak ilarra esan nahi baitu latinez). Hezur piramidalarekin soilik artikulatzen da.es hueso pisiformefr os pisiformeen pisiform bone

33

TraumaTologia

110hezur semilunar (4)Sin. ilargi-hezur (3)Karpoko aurreneko ilarako bigarren hezurra, behera begirako konkabitatea duen ilargi-erdi baten forma duena. Bost hezurrekin artikulatzen da: erradioarekin, eskafoidearekin, karpoko hezur handiarekin, piramidalarekin eta kako-hezurrarekin.es hueso semilunarfr lunatum; os semi-lunaireen lunate bone; semilunar bone

111hezur sesamoideo (4)Sesamo-ale baten itxura duen hezur txikia (hortik izena), tendoi batean (flexorean) txertatuta dagoena. Lehenengo hatz eta behatzaren artikulazio metakarpo eta metatartsofalangikoetan binaka kokatzen dira, giltzaduraren oinaldearen albo banatan. Tendoiak giltzadura-gainazalean edukiko lukeen marruskadura arintzen edo saihesten du.es hueso sesamoideofr os sésamoïdeen sesamoid bone

hezur tenporalIk. loki-hezur

hezur untziformeIk. kako-hezur

hezur zigomatikoIk. masailalbo-hezur

hezur- eta muskulu-sistemaIk. sistema muskuloeskeletiko

112hezur-sistema (4)es sistema óseofr système osseuxen skeletal system

hezurduraIk. eskeleto

113hobi iliako (4)Sin. ilion-hobi (3)Ilion hezurreko hegalaren erraien aldeko kurbaren sakonunea. Hedaduraz, maila horretan dagoen zona osoa eta bertan aurkitzen diren pelbiseko erraiak.es fosa ilíacafr fosse ilaqueen iliac fossa

hodi bertebralIk. orno-hodi

humeroIk. besahezur

humeroaren tuberkulu nagusiIk. trokiter

humeroaren tuberkulu txikiIk. trokin

hurbileko falangeIk. falange proximal

ilargi-hezurIk. hezur semilunar

114ilion (4)Sin. ilion hezur (4)Iskionarekin eta pubisarekin batera hezur iliakoa osatzen duten hiru hezurretako bat. Iliona beste biak baino gorago kokatua dago, eta pala iliakoa eratzen du.es ilionfr ilionen ilium

ilion hezurIk. ilion

ilion-arantzaIk. arantza iliako

34

TraumaTologia

ilion-hobiIk. hobi iliako

ilion-psoas muskuluIk. muskulu psoasiliako

115ipurmasaileko muskulu (4)Sin. muskulu gluteo (4)es músculo glúteofr muscle fessieren gluteal muscle

irtenguneIk. apofisi

116iskion (4)Sin. iskion hezur (4)Ilion eta pubis hezurrekin batera hezur illiakoa osatzen duten hiru hezur fetaletako bat. Koxalaren atzeko eta beheko zatian dago kokatua. Tuberositate iskiatikoa –esertzerakoan oinarri gisa erabiltzen den irtenguneetako bat– iskion hezurraren zatia da.es isquionfr ischionen ischium

iskion hezurIk. iskion

iskion-arantzaIk. arantza ziatiko

117iztai (4)es inglefr aineen groin

iztai-arkuIk. iztai-lotailu

118iztai-lotailu (4)Sin. iztai-arku (3); arku krural (3)Aurre-goiko arantza iliakotik pubiseko arantza edo tuberkulura doan zuntzezko banda.es ligamento inguinal; arco

inguinal; ligamento cruralfr ligament inguinal; arc inguinal;

arcade cruraleen inguinal ligament; inguinal arch;

crural ligament

119izter (4)Beheko gorputz-adarraren segmentu proximala, aldakatik belaunera doana. Izterrezurrak eusten dio.es muslofr cuisseen thigh

120izterreko bizeps muskulu (4)Sin. bizeps muskulu femoral (4)Izterreko atzeko konpartimentuan iskionetik eta lerro latzetik peronearen burura doan muskulua, bi buru edo iturburu dituena, luzea bata eta laburra bestea.es músculo bíceps femoral; músculo

bíceps cruralfr muscle biceps fémoral; muscle

biceps cruralen biceps femoris muscle

35

TraumaTologia

121izterreko koadrizeps muskulu (4)Sin. koadrizeps muskulu femoral (4)Izterreko muskulu hedatzaile handia, errotulan eta tibiaren aurreko tuberositatean tendoi komun batean elkartuta txertatzen diren lau buruk osatua: muskulu zuzenak, barruko eta kanpoko muskulu bastoak eta muskulu kruralak.es músculo cuádriceps femoral;

músculo cuádriceps cruralfr muscle quadriceps fémoral;

muscle quadriceps cruralen quadriceps femoris muscle

122izterreko muskulu zuzen (4)es músculo recto femoralfr muscle droit fémoralen rectus femoris muscle

123izterrezur (4)Sin. femur (4)Hezur luzea, izterraren eskeletoa osatzen duena. goiko aldean, edo alde proximalean, hezur iliakoarekin artikulatzen da, izterrezur-buruaren eta kotiloaren arteko giltzaduraren bitartez, eta beheko aldean, edo alde distalean, tibiarekin eta errotularekin. gorputz osoko hezurrik luzeena da.es fémurfr fémuren femur; thigh bone

izterrezur-tibia giltzaduraIk. giltzadura femorotibial

124izterrezurraren buru (4)es cabeza femoralfr tête fémoraleen femoral head

125izterrezurreko alboko epikondilo (4)Sin. izterrezurreko epikondilo lateral (4)Izterrezurraren kanpoko kondiloaren gainetik kokatzen den hezur-irtengunea.es epicóndilo lateral del fémur;

epicóndilo externo del fémurfr épicondyle latéral du femur;

épicondyle externe du femuren lateral epicondyle of femur;

external epicondyle of femur

izterrezurreko epikondilo lateralIk. izterrezurreko alboko epikondilo

izterrezurreko epikondilo medialIk. izterrezurreko erdialdeko epikondilo

126izterrezurreko erdialdeko epikondilo (4)Sin. izterrezurreko epikondilo medial (4)Izterrezurraren barneko kondiloaren gainetik kokatzen den hezur-irtengunea.es epicóndilo medial del fémur;

epicóndilo interno del fémurfr épicondyle médial du femur;

épicondyle interne du femuren medial epicondyle of femur;

internal epicondyle of femur

jarrera anatomikoIk. posizio anatomiko

36

TraumaTologia

127kako-hezur (4)Sin. hezur untziforme (4)Karpoko bigarren ilarako azkeneko hezurra. Bost hezurrekin artikulatzen da: piramidalarekin, hezur handiarekin, semilunarrarekin eta azkeneko bi metakarpianoekin.es hueso ganchoso; hueso

unciformefr hamatum; os crochu; os

unciformeen hamate bone; unciform bone

128kalkaneo hezur (4)Sin. orpo-hezur (4)Tartsoko hezurra, goian astragaloarekin eta aurrean kuboide hezurrarekin artikulatzen dena. Haren beheko aldeko tuberositatea zoruaren gainean jartzen da. Orpoa izeneko oin-zatiari dagokio.es hueso calcáneofr calcanéus; os du talonen calcaneus; heel bone

kalkaneo-tendoiIk. Akiles-en tendoi

kapsula artikularIk. giltzadura-kapsula

129karpo (4)Eskuaren eskeleto proximala, besaurreko hezurren eta metakarpoaren artean kokatua. Bi ilaratan antolatutako zortzi hezur laburrez osatua dago: aurreneko ilaran eskafoidea, semilunarra, piramidala eta pisiformea daude, eskumuturreko artikulazioa, zentzu hertsian, eratuz; bigarren ilaran, berriz, artikulazio karpometakarpianoa eratzen duten trapezioa, trapezoidea, hezur handia eta kako-hezurra bereizten dira.es carpofr carpeen carpus

130karpo-hezur (4)Sin. eskumuturreko hezur (4)Eskumuturreko edo karpoko zortzi hezurretako bakoitza.es hueso del carpo; hueso de la

muñecafr os du carpe; os du poigneten carpal bone; bone of the wrist

karpo-metakarpo giltzaduraIk. giltzadura karpometakarpiano

131karpoko erdiko giltzadura (4)Kondilo-itxurako giltzadura, karpoko lehenengo lerroko hezurrak bigarren lerrokoekin lotzen dituena.es articulación mediocarpianafr articulation médio-carpienneen midcarpal joint

karpoko eskafoide hezurIk. eskafoide hezur

karpoko hezur handiIk. hezur handi

klabikulaIk. lepauztai

37

TraumaTologia

koadrizeps muskulu femoralIk. izterreko koadrizeps muskulu

132kokots (4)es mentónfr mentonen chin

133kokzix (4)Sin. uzkorno (4)Bizkarrezurraren beheko muturra osatzen duen hezurrezko pieza, bolumenean aurrenekotik azkenekora murriztuz doazen eta elkar soldatuak dauden lau-sei orno-hasikinez osatua. Aurreneko orno kokzigeoa errain-hezurraren erpinarekin artikulatzen da. Uzkornoa errudimentarioa da gizakietan, eta beste animalia-espezie batzuen isatsaren aztarnatzat hartzen da.es cóccix; hueso coccígeofr coccyx; os coccyxen coccyx; tailbone

134kondilo (4)Hezur-irtengune biribildua, ardatz bat bestea baino luzeagoa duena (adibidez, izterrezurrekoa edo besahezurrekoa) eta beste hezur batekin artikulatzen dena.es cóndilofr condyleen condyle

135kondilo-itxurako giltzadura (4)Sin. giltzadura kondileo (4); elipse-itxurako giltzadura (4)gainazal konbexu batek (kondilo batek) eta beste gainazal konkabo batek (barrunbe glenoideoak, adibidez) osatzen duten artikulazioa; belaunekoa, esate baterako. Mota honetako giltzadurek mugimendu posible guztiak egiten dituzte, errotaziokoa izan ezik.es articulación condílea;

articulación elipsoideafr articulation condylienne;

articulation ellipsoïdeen condylar joint; ellipsoid joint

kopeta-hezurIk. bekoki-hezur

136korakoide apofisi (4)Sorbalda-hezurraren goiko ertzean kokatua dagoen tamaina handi samarreko apofisia, erdi-flexionatutako hatz baten forma duena (bele-mokoaren antza duelako hartzen du izen hori grezieraz). Bertan lotzen da bularreko muskulu txikia.es apófisis coracoides; proceso

coracoideofr processus coracoïde; apophyse

coracoïdeen coracoid process

kotiloIk. azetabulu

kranioIk. garezur

38

TraumaTologia

137kubitu (4)Sin. ulna (3)Erradio hezurrarekin medialki kokatuta dagoen hezur luzea. Bien artean besaurreko eskeletoa osatzen dute. goiko aldean, humeroarekin eta erradioaren buruarekin artikulatzen da, ukondoko giltzadura osatuz; beheko aldean, erradio hezurraren barrunbe sigmoideoarekin artikulatzen da, urruneko giltzadura erradiokubitala osatuz.es cúbito; ulnafr ulna; cubitusen ulna; cubitus

138kuboide hezur (4)Oineko hezurra, laburra, tartsoaren kanpoaldean kokatua. Kalkaneoarekin, nabikularrarekin eta azken bi metatartsianoekin giltzatzen da.es hueso cuboidesfr os cuboïdeen cuboid bone

139kutxa toraziko (4)Sin. bular-kaxa (3)Bular-ornoez, saihets-hezurrez eta bularrezurraz eratuta dagoen hezurrezko egitura. Muskuluek hezurren arteko guneak betetzen dituzte. Organo torazikoak torazikoei (bihotza, birikak eta odol-hodi nagusiak) eusten eta babesa ematen die, eta arnasketarako biziki garrantzizkoa da.es caja torácica; jaula torácicafr cage thoraciqueen thoracic cage; rib cage

LIk. gerri-orno

140lepaorno (4)Sin. orno zerbikal (4); C (4)Lepoaldeko zazpi ornoetako bakoitza. C letra maiuskularekin eta jarraian ondoz ondoko zenbakiarekin izendatzen dira.es vértebra cervical; Cfr vertèbre cervicale; Cen cervical vertebra; C

141lepauztai (4)Sin. klabikula (4)Sorbalda-gerrikoa osatzen duen hezurretako bat, kurbadura handirik gabeko S etzan baten forma duena. Mutur proximalean bularrezurrarekin artikulatzen da, eta mutur distalean eskapula edo sorbalda-hezurrarekin.es clavículafr claviculeen clavicle

142lepo anatomiko (4)Izterrezurraren nahiz besahezurraren buruari jarraitzen dion zona estuagoa, diafisiarekin lotzen dena.es cuello anatómicofr col anatomiqueen anatomical neck

143lepo kirurgiko (4)Izterrezurrak edo besahezurrak trokanterren azpian duten estugunea.es cuello quirúrgicofr col chirurgicalen surgical neck

lepogainIk. garondo

lerroarte artikularIk. giltzadura-lerroarte

39

TraumaTologia

Lisfranc-en giltzaduraIk. giltzadura tartsometatartsiano

loki-barailetako giltzaduraIk. giltzadura tenporomandibular

144loki-hezur (4)Sin. hezur tenporal (4)garezurraren albo bietako hezur konposatua. Zati petrosoa garezur-oinaldearen osaeraren parte da, eta bertan daude kokatuak tinpano-kaxa eta barne-belarria; zati ezkatatsua, aldiz, garezur-gangaren osaeraren parte da. Loki-hezurra bost hezurrekin artikulatzen da: parietalarekin goian, okzipitalarekin atzean, esfenoidearekin aurre eta barrualdean, malarrarekin aurre eta kanpoaldean, eta barailarekin behean, non artikulazio tenporomandibularra eratzen duten.es temporal; hueso temporalfr os temporal; temporalen temporal bone

145lordosi (4)Bizkarrezurraren deformazio edo desbideratze fisiologikoa, lepoaldean nahiz gerrialdean atzeranzko ahurtasuna erakusten duena. Kurbadura hori gehiegizkoa denean, hiperlordosi edo lordosi patologikoa esaten zaio.es lordosisfr lordoseen lordosis

146lotailu (4)Ehun konektibozko zuntz trinko eta gogorrez osatutako banda, bi hezur edo kartilago mugikor lotzen dituena.es ligamentofr ligamenten ligament

147lotailu albokide (4)giltzadura bati (bereziki belaunaz eta ukondoaz ari garenean, baina baita beste giltzadura askori ere) albo banatatik egonkortasuna ematen dioten lotailuetako bakoitza. Bi lotailu izaten dira: lotailu albokide laterala (kanpoaldetik) eta lotailu albokide mediala (barnealdetik).es ligamento colateralfr ligament collatéralen collateral ligament

148maleolo (4)Zangoaren beheko muturrean dauden hezurrezko irtenguneetako bakoitza, kanpokoa eta barnekoa. Lehena, kanpoko maleoloa, peronearen beheko muturrak osatzen du; bigarrena, barneko maleoloa, tibiaren irtengunea da.es maléolofr malléoleen malleolus

149malko-hezur (4)Sin. hezur lakrimal (4); ungis (4)garezurreko mintzezko hezur lau txikia. Begi-orbitaren barnean dago, malko-guruinen ondoan.es hueso lacrimal; unguisfr os lacrymal; unguisen lacrimal bone

mami-nukleoIk. nukleo mamitsu

150masailalbo-hezur (4)Sin. hezur malar (4); hezur zigomatiko (4)es hueso malar; hueso cigomáticofr os malaire; os zygomatiqueen malar bone; zygomatic bone;

cheekbone

40

TraumaTologia

mehakaIk. aldaka

151menisko (4)Fibrokartilagozko diskoa, ilargi-formakoa, giltzadura-gainazalen artean kokatuta egonik haien bat-etortze edo kongruentzia areagotzen duena. Belaunekoak dira ezagunenak (mediala eta laterala), eta nahiko sarritan urratu eta hausten dira, barrukoa bereziki.es meniscofr ménisqueen meniscus

metakarpianoIk. metakarpo-hezur

152metakarpo-hezur (4)Sin. metakarpiano (4)Karpoa lehen falangeekin lotzen duten bost hezurretako bakoitza.es metacarpiano; hueso

metacarpianofr métacarpien; os métacarpienen metacarpal bone; metacarpal

metatartsianoIk. metatartso-hezur

153metatartso-hezur (4)Sin. metatartsiano (4)Tartsoaren eta falangeen artean kokatuak dauden bost hezurretako bakoitza.es metatarsiano; hueso metatarsianofr métatarsien; os métatarsienen metatarsal bone; metatarsal

mokorIk. aldaka

154muskulatura (4)gorputzeko muskulu ildaskatu edo eskeletikoen multzoa.es musculaturafr musculatureen musculature

155muskulu (4)Sin. gihar (3)Uzkurtzeko gaitasuna duten zuntzez osatutako ehuna. Bi eratako muskuluak daude: batetik, eskeletikoak edo ildaskatuak, borondatearen arabera uzkurtzen direnak, eta, bestetik, lisoak, erraien paretak eta odol-hodiak estali eta nahi gabe uzkurtzen direnak.es músculofr muscleen muscle

156muskulu abduktore (4)Sin. muskulu urruntzaile (4)gorputzaren erdiko lerrotik edo gorputz-adar baten ardatzetik organo edo zati bat urruntzen duen muskulua.es músculo abductor; músculo

separadorfr muscle abducteuren abductor muscle

157muskulu aduktore (4)Sin. muskulu hurbiltzaile (4)gorputzaren erdiko lerrorantz edo gorputz-adar baten ardatzerantz organo edo zati bat hurbiltzen duen muskulua.es músculo aductor; músculo

aproximadorfr muscle adducteuren adductor muscle

41

TraumaTologia

158muskulu basto (4)Izterreko koadrizepsaren osagai diren hiru muskuluetako bakoitza: albokoa edo laterala, erdialdekoa edo mediala eta tartekoa edo krurala.es músculo vastofr muscle vasteen vastus muscle

159muskulu bikiak (4)Sin. muskulu gastroknemio (4)Zangoaren atzealdean kokatutako bi muskulu txikiek osatzen duten muskulua, soleoarekin batera zangoko trizepsa osatzen duena.es músculos gemelos; músculo

gastrocnemiofr muscle gastrocnémien; muscles

jumeauxen gastrocnemius muscle; gemelli

muscle

muskulu depresoreIk. muskulu jaistaile

muskulu estentsoreIk. muskulu hedatzaile

160muskulu esternokleidomastoideo (4)Lepoko muskulu zeiharra, klabikulatik eta bularrezur-kirtenetik mastoide apofisira eta goiko lerro okzipitalera hedatzen dena. Lau buruk (esternookzipitalak, esternomastoideoak, kleidookzipitalak eta kleidomastoideoak) osatzen dute.es músculo esternocleidomastoideofr muscle sterno-cléido-mastoïdienen sternocleidomastoid muscle

muskulu flexoreIk. muskulu tolestaile

muskulu gastroknemioIk. muskulu bikiak

muskulu gluteoIk. ipurmasaileko muskulu

161muskulu hedatzaile (4)Sin. muskulu estentsore (3)gorputz-atalen bat (gehienetan gorputz-adar bat izan ohi da) erdiko ardatzetik urrun zabaldu edo hedatzen duen muskulua. Bestela esanda: hezurren arteko angelua handitzen duen muskulua, besaurrea besoarekin lerrokatzen duena, esaterako.es músculo extensorfr muscle extenseuren extensor muscle

muskulu hurbiltzaileIk. muskulu aduktore

muskulu infraespinosoIk. arantza azpiko muskulu

162muskulu jaistaile (4)Sin. muskulu depresore (3)gorputzeko egitura, organo edo atal bat beheratzen duen muskulua.es músculo depresorfr muscle abaisseuren depressor muscle

163muskulu jasotzaile (4)gorputzeko egitura, organo edo atal bat jasotzen duen muskulua.es músculo elevadorfr muscle élevateuren levator muscle

42

TraumaTologia

164muskulu peroneo (4)Sin. perone-muskulu (4); fibula-muskulu (3)Peronetik metatartso-hezurretara hedatzen diren hiru muskuluetako bakoitza: luzea, laburra eta hirugarrena (beti agertzen ez dena).es músculo peroneo; músculo

fibularfr muscle fibulaire; muscle péronieren fibular muscle; peroneus muscle

165muskulu pronatzaile (4)Pronazio-mugimendua egiten duen muskulua.es músculo pronadorfr muscle pronateuren pronator muscle

166muskulu psoasiliako (4)Sin. ilion-psoas muskulu (4)es músculo psoasilíaco; músculo

iliopsoasfr muscle ilio-psoas; muscle psoas-

iliaqueen iliopsoas muscle

167muskulu soleo (4)es músculo sóleofr muscle soléaireen soleus muscle

muskulu subeskapularIk. eskapula azpiko muskulu

168muskulu supinatzaile (4)Supinazio-mugimendua egiten duen muskulua, besahezurraren alboko epikondiloan sortu eta erradioaren alboko aurpegian txertatzen dena.es músculo supinadorfr muscle supinateuren supinator muscle

muskulu supraespinosoIk. arantza gaineko muskulu

169muskulu tenkatzaile (4)Sin. muskulu tentsore (3)es músculo tensorfr muscle tenseuren tensor muscle

muskulu tentsoreIk. muskulu tenkatzaile

170muskulu tolestaile (4)Sin. muskulu flexore (3)Uzkurdura bidez gorputz-adar edo zati bat tolesten duen muskulua. Bestela esanda, hezurren arteko angelua txikitzen duen muskulua; adibidez, besoa ukondoaren mailan tolesten duena edo erpurua esku-ahurrerantz eramaten duena.es músculo flexorfr muscle fléchisseuren flexor muscle

muskulu urruntzaileIk. muskulu abduktore

171muskulu zerradun (4)Sin. zerra muskulu (4)Jatorri konplexua eta zerra-forma duten gorputz-enborreko muskuluetako bakoitza. gehienetan, ornoetatik edo saihets-hezurretatik sortzen dira.es músculo serratofr muscle denteléen serratus muscle

43

TraumaTologia

172muskulu-lotune (4)Muskulu bat hezurrean lotu edo finkatzen den gunea. Zuzeneko lotunea izan daiteke, zuntz muskularrek berek egina, baita tendoi edo aponeurosi bat baliatuz gertatutakoa ere.es inserción muscularfr insertion musculaireen muscle attachment

173nerbio-sustrai (4)es raíz nerviosa; raíz neuralfr racine nerveuseen nerve root

174nukleo mamitsu (4)Sin. mami-nukleo (3)Ornoarteko diskoaren erdialdeko zati biguna, eraztun zunzdunak inguratua. Herniatu egin daiteke, eta, nerbio-sustrai bat konprimatzen badu, ziatika eragin dezake.es núcleo pulposo; núcleo discalfr noyau pulpeux; noyau gélatineuxen nucleus pulposus; pulpy nucleus

175odontoide apofisi (4)Sin. axisaren hortz (3)Axisaren orno-gorputzaren goiko aldean kokatua dagoen irtengune zilindrokonikoa, hortz baten antza duena. Han artikulatzen da atlas ornoa, eta pibote gisa funtzionatzen du harentzat.es apófisis odontoides; diente del

axis; proceso odontoideofr dent de l’axis; apophyse

odontoïdeen dens axis; odontoid process

176oin (4)Beheko gorputz-adarraren zati distal artikulatua, gizakia zutik dagoenean lurra ukitzen duena; tartsoak, metatartsoak eta behatzek osatzen dute.es piefr pieden foot

oin-bizkarIk. oinbular

177oin-zola (4)Sin. oinazpi (4)Oinaren azpialdea, ganga konkabo moduan orpotik behatzetaraino hedatua, zutikako egoeran zein ibiltzean zorua ukitzen duena.es planta del piefr plante du pieden foot sole

oinazpiIk. oin-zola

178oinbular (4)Sin. oingain (3); oin-bizkar (3)giza oinaren gainaldeko zatia, arku-formakoa, orkatilatik behatzetaraino doana.es empeine; dorso del pie; arco del

piefr cou-de-pieden instep

oingainIk. oinbular

44

TraumaTologia

179olekranon (4)Kubituaren goiko muturreko apofisi bertikala, besahezurraren olekranon-barrunbean ahokatzen dena. Epikondiloarekin eta epitroklearekin batera, ukondoko hiru koskorrak osatzen dituzte.es olécranonfr olécraneen olecranon

omoplatoIk. eskapula

orbitaIk. betzulo

180orkatila (4)Oinaren eta zangoaren arteko atala, maleoloak barne hartzen dituena.es tobillofr chevilleen ankle

181orkatilako giltzadura (4)Sin. giltzadura tibioperoneoastragalino (4); talus-zango giltzadura (4)Zangoko hezurrak (tibia eta peronea) oineko hezurrekin (tartsoarekin) lotzen dituen artikulazioa. Troklea motako giltzadura da, 70º inguruko flexio-estentsioko mugimenduak besterik ahalbidetzen ez duena.es articulación del tobillo;

articulación tibioperoneoastragalina; articulación talocrural

fr articulation de la cheville; articulation tibio-fibulo-tarsienne; articulation talo-crurale

en ankle joint

182orno (4)Bizkarrezurra eratzen duten hezurrezko 33-34 segmentuetako bakoitza. Osagai hauek bereizten dira ornoetan: masa zilindriko trinko edo gorputza (aurrealdean), zulo bertebrala, apofisi izeneko luzakin edo irtenguneak (zorrotzak, zeharkakoak eta artikularrak, muskulu edo lotailuekin lotzeko baliatzen direnak), laminak (apofisi zorrotzetik giltzadura-apofisietara doazenak) eta pedikuluak (atzeko arkua orno-gorputzarekin lotzen dutenak). Orno guztien artean hodi edo tunel moduko bat osatzen dute barrualdean, eta bertan orno-muina dago kokatua.es vértebrafr vertèbreen vertebra

orno dortsalIk. bizkar-orno

183orno kokzigeo (4)Kokzix izeneko hezurra osatzen duten lau edo bost ornoetako bakoitza. Elkarren artean fusionatuak daude, eta ez daukate inolako mugikortasunik.es vértebra coccígeafr vertèbre coccygienneen coccygeal vertebra; caudal

vertebra

orno lunbarIk. gerri-orno

orno sakroIk. errain-orno

orno torazikoIk. bizkar-orno

orno zerbikalIk. lepaorno

45

TraumaTologia

184orno-gorputz (4)Ornoaren aurreko segmentu trinko eta zilindrikoa.es cuerpo vertebralfr corps vertébralen vertebral body

185orno-hodi (4)Sin. bizkarrezur-hodi (4); hodi bertebral (3)Hezurrez eta aponeurosiz osatutako kanala, ornoen arkuen aurrean eta orno-gorputzen atzean kokatua. Orno-muina, meningeak eta ornoen sustraiak hartzen ditu bere barruan, eta zulo okzipitalarekin jarraitzen du goiko aldean.es conducto raquídeo; conducto

espinal; canal vertebralfr canal vertébral; canal rachidienen vertebral canal; spinal canal;

vertebral duct

orno-muinIk. bizkarrezur-muin

186ornoaren pedikulu (4)Orno-arkuaren alde bakoitzeko oinaldea, laminak orno-gorputzarekin lotzen dituena.es pedículo vertebralfr pédicule vertébralen vertebral pedicle

187ornoarteko disko (4)Elkarren segidan dauden orno-gorputzen artean tartekatzen diren disko elastikoetako bakoitza. Kanpoaldean zuntzezko eraztun batez eta barnealdean nukleo mamitsu batez eratuta daude.es disco intervertebralfr disque intervertébralen intervertebral disk

188ornoarteko giltzadura (4)es articulación intervertebralfr articulation intervertébraleen intervertebral joint

orpazurdaIk. Akiles-en tendoi

189orpo (4)Oinaren atzealdea, orkatilaren azpikoa. Kalkaneoak osatzen du haren eskeletoa.es talónfr talonen heel

orpo-hezurIk. kalkaneo hezur

pareta-hezurIk. hezur parietal

patelaIk. errotula

patela-lotailuIk. tendoi errotuliano

190pelbis (4)Beheko gorputz-adarra enborrarekin lotzen duen hezurrezko gerrikoa. Atzealdean, errain-hezurrak eta kokzixak osatzen dute, eta, alde banatan eta aurrealdean, bi hezur koxalek.es pelvisfr pelvis; bassinen pelvis

46

TraumaTologia

191perone hezur (4)Sin. fibula (3)Zangoaren kanpoaldean, tibiaren alboan eta zertxobait atzerago kokaturiko hezur luzea eta estua. goian tibiarekin eta behean tibiarekin eta astragaloarekin artikulatzen da.es peroné; fíbulafr fibula; péronéen fibula; perone; calf-bone

perone-muskuluIk. muskulu peroneo

pibote-itxurako giltzaduraIk. trokoide

piramide-hezurIk. hezur piramidal

192plexu brakial (4)Sin. beso-plexu (4); besoko sare (3)Azkeneko lau nerbio zerbikalen eta lehenengo nerbio torazikoaren aurreko adarren artean sortzen diren anastomosi edo loturek osatutako sarea. goiko gorputz-adarraren inerbazio osoaz arduratzen da.es plexo braquialfr plexus brachialen brachial plexus

193plexu lunbar (4)Sin. gerri-plexu (4)L1 ornotik L4 ornora bitarteko nerbio errakideoen aurreko adarren artean sortzen diren anastomosi edo loturek osatutako sarea. T12 ornoko nerbioak ere hartzen du parte plexuaren sorreran.es plexo lumbarfr plexus lombaireen lumbar plexus

194posizio anatomiko (4)Sin. jarrera anatomiko (4)Anatomia ikasteko, konbentzioz onartutako postura edo jarrera erreferentziakoa: gorputza, tente (zutik); burua, aurrerantz begira; besoak, beherantz luzatuak, gorputzaren albo banatan; esku-ahurrak, aurrerantz; hatz-puntak, aurrerantz begira; zangoak, luzatuta eta zertxobait bananduta; eta behatz-puntak, aurrerantz jarrita.es posición anatómicafr position anatomiqueen anatomic position

195pubis (4)Sin. pubis hezur (4)Ilion eta iskion hezurrekin batera hezur iliakoa osatzen duen hezurra. Jaio ondoren fetuan independenteak diren bi pubis hezurrek bat egiten dute, pubisaren aurreko alde osoa betetzen duen sinfisia eratuz.es pubisfr pubisen pubis

pubis hezurIk. pubis

196pubiseko sinfisi (4)gorputzaren erdiko planoan bi pubis hezurren baturak aurrealdean sortzen duen artikulazio kartilaginosoa, ez oso mugikorra.es sínfisis del pubisfr symphyse pubienneen pubic symphysis

SIk. errain-orno

47

TraumaTologia

197saihets-hezur (4)gizakiaren gorputz-alboetako paretak zurruntzen dituzten hogeita lau hezur luze, zapal eta kurbatuetako bakoitza. Saihets-hezurrek osatzen dute kutxa torazikoa, bizkarrezurrarekin eta bularrezurrarekin batera birikak eta bihotza babestu, eta arnasketaren mekanismoan tresna pasibo gisa jokatzen duena. Aurreko aldean, bularrezurrean lotzen dira, eta, atzeko aldean, bizkarrezurrean.es costillafr côteen rib

198saihets-hezur aizun (4)Sin. saihets-hezur faltsu (4)Bularrezurrera iristeko beste saihets batzuekin elkartzen den saihets-hezurra. Hiru pare dira.es costilla falsafr fausse côteen false rib

saihets-hezur faltsuIk. saihets-hezur aizun

saihets-hezur flotatzaileIk. saihets-hezur loka

saihets-hezur jatorIk. benetako saihets-hezur

199saihets-hezur loka (4)Sin. saihets-hezur flotatzaile (3)Sabelaldeko muturra askea duten saihets-hezurretako bakoitza. Ez dira bularrezurrean lotzen, ezta gainean duten saihets-hezurrean ere. gizakiaren kasuan, azken biak dira, goitik hasita.es costilla flotantefr côte flottanteen floating rib

sakro hezurIk. errain-hezur

sakro-ilion giltzaduraIk. giltzadura sakroiliako

200sinartrosi (4)Sin. giltzadura mugiezin (4)Mugimendu nabaririk gabeko giltzadura-mota; zuntz konektibo oso laburrez edo kartilago hialinoz estu-estu lotutako hezurren gainazalek elkar ukitzen dute ia, josita baleude bezala, batetik bestera tarterik utzi gabe. garezurreko josturak dira sinartrosien adibide.es sinartrosis; articulación inmóvilfr synarthrose; articulation

immobileen synarthrosis

201sindesmosi (4)Elkarrengandik urrun dauden bi hezur zuntzezko ehun baten bidez (lotailuz edo zuntzezko mintz bidez) lotzen dituen giltzadura-mota.es sindesmosisfr syndesmoseen syndesmosis

sinfisiIk. anfiartrosi

202sinkondrosi (4)Bi kartilagoren artean, esaterako okzipitalaren apofisi basilarraren eta esfenoidearen gorputzaren artean, biak oraindik kartilaginosoak direnean eratzen den mugimendurik gabeko artikulazioa. Osifikazioa gertatzen denean, bi giltzadura-gainazalak fusionatu egiten dira normalean, aipatu giltzaduran gertatzen den bezala.es sincondrosisfr synchondroseen synchondrosis

48

TraumaTologia

203sistema muskuloeskeletiko (4)Sin. hezur- eta muskulu-sistema (3)giza anatomia osatzen duten hezur eta muskuluen sistema.es sistema musculoesqueléticofr système musculosquelettiqueen musculoskeletal system

204sorbalda (4)Sin. besaburu (4)giza gorputzaren lepo-oinaldeko alde bakoitzean kanporantz proiektatzen diren zatietako bakoitza, besoaren eta gorputzaren arteko giltzadurez, hezurrez eta muskuluez eratua.es hombrofr épauleen shoulder

sorbalda-gerrikoIk. eskapula-gerriko

sorbalda-hezurIk. eskapula

205sorbaldako giltzadura (4)Sin. giltzadura glenohumeral (4)Enartrosien motako giltzadura, besahezurraren burua sorbalda-hezurreko barrunbe glenoideoarekin lotzen duena.es articulación del hombro;

articulación glenohumeralfr articulation de l’épaule;

articulation gléno-huméraleen shoulder joint; glenohumeral

joint

TIk. bizkar-orno

talusIk. astragalo

talus-zango giltzaduraIk. orkatilako giltzadura

206tartso (4)Oinaren atzealdeko hezurren multzoa, zangoko hezurren eta metatartso-hezurren artean dagoena. Bi ilaratan antolatutako zazpi hezurrek osatzen dute: astragaloak eta kalkaneoak atzeko ilaran, eta eskafoideak, kuboideak eta hiru hezur kuneiformeek aurreko ilaran.es tarsofr tarseen tarsus

tartso-metatartso giltzaduraIk. giltzadura tartsometatartsiano

tartsoaren zeharkako giltzaduraIk. tartsoko erdiko giltzadura

207tartsoko erdiko giltzadura (4)Sin. Chopart-en giltzadura (4); tartsoaren zeharkako giltzadura (4)Atze-oina tarteko oinarekin lotzen duen giltzadura. Bertan bi artikulazio bereizten dira, bata bestearen segidan kokatuak: astragaloeskafoideoa eta kalkaneokuboideoa.es articulación mediotarsiana;

articulación de Chopart; articulación transversa del tarso

fr articulation médio-tarsienne; articulation de Chopart; articulation transverse du tarse

en midtarsal joint; Chopart’s joint; transverse tarsal joint

tartsoko eskafoide hezurIk. hezur nabikular

49

TraumaTologia

208tendoi (4)Zuntzezko banda zuria, luzexka eta erresistentea, muskulu bat eta egitura mugikor bat (adibidez, hezur bat) elkarrekin lotzen dituena. Tendoi batzuk mintz sinobialean bilduta daude –eskuko muskulu tolestaileak, esaterako– beren ibilbidearen zati bat zorro baten barruan egiten baitute, edo ehun konektibo laxozko paratendoi batez inguratuta bestela –eskuko muskulu hedatzaileen kasuan, adibidez– azalaren azpian lerratu ahal izateko. Tendoiak gogorrak eta malguak izan ohi dira.es tendónfr tendonen tendon

209tendoi errotuliano (4)Sin. belaunezur-tendoi (4); patela-lotailu (4)Belaunezurraren muturretik tibiako tuberositatera doan zuntzezko banda. Bi hezur-egitura elkartu edo lotzea da haren berezitasuna. Koadrizepsaren tendoiarekin batera hartzen du parte belaunaren mugimenduan, eta zangoaren estentsioa edo hedapena ahalbidetzen du.es tendón rotuliano; ligamento

patelarfr ligament patellaire; tendon

rotulienen patellar ligament; patellar tendon

210tendoi-lotune (4)Mobilizatu beharreko hezurraren gainean tendoia lotu edo finkatzen den gunea.es inserción tendinosafr insertion du tendonen tendon insertion

211tibia (4)Zangoko hezur mediala, peronearekiko paralelo dagoena. goiko epifisia izterrezurrarekin artikulatzen da, eta behekoa astragaloarekin eta peronearekin. Aurreko eta barruko aldea azalpekoa du; horregatik, oso mingarriak dira zona horretan hartutako kolpeak.es tibiafr tibiaen tibia; shank bone; shin bone

212torax (4)Sin. barrunbe toraziko (4)Lepoaren eta sabelaren arteko gorputz-zatia, gorputz-enborraren aurrealdeko edo goialdeko barrunbea. Haren barnean, zirkulazio- eta arnas aparatuen organo nagusiak daude. Saihets-hezurrek, bizkarrezur torazikoak eta bularrezurrak osatzen dute toraxaren eskeletoa.es tórax; cavidad torácicafr thorax; cavité thoraciqueen thorax; thoracic cavity

213trapezio hezur (4)Karpoko bigarren ilarako hezurra, lau hezurrekin artikulatzen dena: eskafoidearekin, trapezoidearekin eta lehen nahiz bigarren metakarpo-hezurrekin, hain zuzen ere.es hueso trapeciofr os trapèzeen trapezium bone

50

TraumaTologia

214trapezoide hezur (4)Karpoko bigarren ilarako hezurra, lau hezurrekin artikulatzen dena: goian, eskafoidearekin; behean, bigarren metakarpo-hezurrarekin; kanpoan, trapezioarekin, eta, barruan, lehen metakarpo-hezurrarekin.es hueso trapezoidefr os trapézoïdeen trapezoid bone

trizeps muskulu brakialIk. besoko trizeps muskulu

trizeps suralIk. zangoko trizeps muskulu

215trokanter nagusi (4)Izterrezurraren lepoa gorantz luzatzen duen prominentzia edo irtengunea, hainbat muskuluk txertatzeko baliatzen dutena.es trocánter mayorfr grand trochanteren greater trochanter

216trokanter txiki (4)Izterrezurraren lepoaren eta diafisiaren artean kokatutako prominentzia edo irtengunea, muskulu psoasiliakoak txertatzeko baliatzen duena.es trocánter menorfr petit trochanteren lesser trochanter

217trokin (4)Sin. humeroaren tuberkulu txiki (4)Besahezurraren buruko bi tuberositateetatik txikiena, aurrealdean kokatua, eskapula azpiko muskuluak txertatzeko baliatzen duena.es troquín; tuberosidad menor del

húmero; tubérculo menor del húmero

fr petit tubercule de l’humérus; petite tubérosité de l’humérus; trochin

en lesser tubercle of humerus; lesser tuberosity of humerus

218trokiter (4)Sin. humeroaren tuberkulu nagusi (4)Besahezurraren buruko bi tuberositateetatik handiena, goi-kanpoaldean kokatua, arantza gaineko muskuluak eta muskulu biribil txikiak txertatzeko baliatzen dutena.es troquíter; tuberosidad mayor del

húmero; tubérculo mayor del húmero

fr grand tubercule de l’humérus; grosse tubérosité de l’humérus; trochiter

en greater tubercle of humerus; greater tuberosity of humerus

51

TraumaTologia

219troklea (4)Sin. ginglimo (4)Mugimendu-ardatz bakarreko artikulazio-mota. giltzadura-gainazaletako batek polea-forma daukanez gero, beste gainazala (gandor-formakoa) plano berean jira daiteke. Mota honetako artikulazioa da humeroaren troklea, ukondoko artikulazioan.es tróclea; articulación troclear;

gínglimofr articulation trochléenne;

trochlée; ginglymeen hinge joint; trochlea; ginglymoid

joint

220trokoide (4)Sin. pibote-itxurako giltzadura (4)giltzadura sinobiala, bi giltzadura-gainazalak pibote bat balira bezala kokatuak dituena. Hori dela eta, soilik luzeranzko ardatzean egin daitezke mugimenduak, hau da, errotazio medial eta laterala baino ez ditu onartzen.es articulación trocoide;

articulación en pivotefr articulation trochoïde;

articulation à pivoten pivot joint

221tuberositate (4)Hezurraren prominentzia edo irtengunea, muskuluek eta lotailuek txertatzeko baliatzen dutena.es tuberosidadfr tubérositéen tuberosity

222ukabil (4)Hatzak esku-zabalean bilduak dituen eskua.es puñofr poingen fist

223ukondo (4)giza besoaren eta besaurrearen arteko giltzadura; baita giltzadura horri dagokion eremu anatomikoa ere, atzealdekoa batik bat.es codofr coudeen elbow

ulnaIk. kubitu

ungisIk. malko-hezur

urruneko falangeIk. falange distal

uzkornoIk. kokzix

xifoideIk. xifoide apofisi

xifoide apendizeIk. xifoide apofisi

52

TraumaTologia

224xifoide apofisi (4)Sin. xifoide apendize (4); xifoide (4)Bularrezurraren behealdeko muturra, pertsona gazteetan oraindik kartilaginosoa eta zaharretan erabat hezurtua egon ohi dena. Bularrezurraren eta xifoide apendizearen arteko loturaren parean artikulatzen dira zazpigarren saihets-kartilagoak.es apófisis xifoides; apéndice

xifoides; proceso xifoideo; xifoides

fr processus xiphoïde; appendice xiphoïde; apophyse xiphoïde; xiphoïde

en xiphoid process; xiphoid appendix; xiphoid

225zaldi-buztan (4)Orno-muinaren bukaerako zatian sortzen diren eta lehenengo orno lunbarraren (L1 ornoaren) azpian kokatuta dauden nerbio-sustraien multzoa.es cola de caballo; cauda equinafr queue de chevalen cauda equina

226zango (4)Sin. berna (4)Beheko gorputz-adarraren zatia, belaunaren eta orkatilaren artekoa.es piernafr jambeen leg

227zango (4)Sin. hanka (4)Beheko gorputz-adarretako bakoitza. goitik behera, izterrezur edo femurrak, belaunezurrak, tibiak eta peroneak, eta orkatilak eta oineko hezurrek osatzen dute zangoaren eskeletoa.es piernafr jambeen leg

228zangoko trizeps muskulu (4)Sin. trizeps sural (4)Zangoaren atzeko konpartimentuko muskulua, Akiles-en tendoiaren bidez elkartuta kalkaneoan txertatzen diren hiru buruk (muskulu soleoak, eta barruko nahiz kanpoko muskulu bikiek) osatzen dutena. Oinaren flexio plantarra egiteaz gain, berak ematen du ibilera edo jauzirako lehen bultzada ere.es músculo tríceps suralfr muscle triceps suralen triceps surae muscle

229zangosagar (4)Sin. aztal (4)Belaunaren eta orkatilaren arteko zango-zatiaren atzealde mamitsua, muskulu bikiek osatzen dutena.es pantorrillafr molleten calf

53

TraumaTologia

230zeharkako apofisi (4)Ornoen arku neuraletik zeharkako noranzkoan albo banatara irteten den tamaina handi samarreko apofisia. Bizkarrezur torazikoan artikulazio kostotransbertsoak osatzen dituzte orno bakoitzean, dagokien saihets-hezurrarekin.es apófisis transversa; proceso

transversofr processus transverse; apophyse

transverseen transverse process

231zela-giltzadura (4)Sin. elkarrekiko ahokapen (4)Artikulazio-mota: lotzen diren hezurretako baten gainazalak zela forma dauka, eta beste hezurrarenak, berriz, zela horretan eseriko litzatekeen zaldizkoarena, kontrako norabidean dagoen barrunbe ahur-ganbil batean sartua.es articulación en silla de montar;

articulación por encaje recíprocofr articulation en selle; articulation

par emboîtement réciproqueen saddle joint

zerra muskuluIk. muskulu zerradun

232zifosi (4)Bizkarrezurraren deformazio edo desbideratze fisiologikoa, toraxaldean nahiz sakroaldean atzeranzko ganbiltasuna erakusten duena. Zifosia gehiegizkoa denean, hiperzifosiaz hitz egiten da.es cifosisfr cyphoseen kyphosis

54

TraumaTologia

atal bigunakIk. zati bigunak

balaIk. faszikulu

borondatezko muskuluIk. muskulu eskeletiko

233diafisi (4)Hezur luzearen bi buruen (edo epifisien) arteko zati zuzen eta zilindrikoa. Ebakiduran, forma triangeluarra izaten du. Hezur-ehun trinkozko geruza bat da, eta hezur-muin koipetsuz betetako kanal neurala inguratzen du.es diáfisisfr diaphyseen diaphysis; shaft

234diploe (4)Hezur arolezko geruza, garezur-ganga osatzen duten hezurren kanpoko eta barneko laminen artean kokaturik dagoena. Barruan, hezur-muin gorria dauka.es díploefr diploéen diploe

235ehun konektibo (4)Mesodermo enbrionariotik eratorritako ehuna, organoei eta gorputzeko beste egiturei eutsi eta elkarrekin lotzen dituena. Zelula arteko matrizea da haren osagai nagusia, eta, horrez gain, zelulak (makrofagoak, fibroblastoak eta mastozitoak) eta zuntzak (kolageno- eta elastina-zuntzak) ere izaten ditu. Dermisaren, tendoien, hezurren, organo gehienetako pareten eta abarren osagaia da.es tejido conjuntivo; tejido

conectivofr tissu conjonctifen connective tissue

236endomisio (4)Muskulu ildaskatuaren zuntz muskular bakoitza inguratuz ezartzen den ehun konektibo fina, zuntz erretikularrez osatua batik bat.es endomisiofr endomysiumen endomysium

237endostio (4)Hezurraren muin-barrunbea tapizatzen duen ehun konektibozko mintz fina. Bertan daude hezur-zelulen aitzindariak edo gurasoak.es endostiofr endosteumen endosteum

2. HISTOLOGIA. ANATOMIA PATOLOGIKOA

55

TraumaTologia

238epifisi (4)Hezur luzeen mutur distaletako bakoitza, normalean diafisia baino zabalagoa izan ohi dena. Hazkunde-garaian, osifikazioko zentro sekundario batetik abiatuta gara daiteke, edo kartilagoz erabat osa daiteke, edo diafisitik hazkunde-kartilagoak bereizi. Hezur-ehun arolaz osatua dago, eta haren trabekulen artean hezur-muin gorria azaltzen da.es epífisisfr épiphyseen epiphysis

239epimisio (4)Muskulu ildaskatua inguratu eta estaltzen duen ehun konektiboko zorroa. Bertatik abiatzen dira zuntz muskularrak banantzen dituzten trenkadak. Muskuluaren lotuneko egiturekin (tendoi, periostio, eta abarrekin) duen loturagatik, epimisioak ezinbesteko egitekoa du uzkurduren transmisioan.es epimisiofr épimysiumen epimysium

240faszikulu (4)Sin. bala (4)Funtzio fisiologiko bera duen muskulu-, nerbio- edo tendoi-zuntzezko sorta.es fascículo; hazfr fascicule; faisceauen fascicle; bundle

241giltzadura-kartilago (4)Sin. kartilago artikular (4)Hezurren giltzadura-gainazalak estaltzen dituen kartilago hialino leun eta garbia. giltzadurak jasan beharreko presioaren arabera, giltzadura-kartilagoaren lodiera ere aldatuz doa.es cartílago articularfr cartilage articulaireen articular cartilage

Havers-en erretenIk. Havers-en kanal

242Havers-en kanal (4)Sin. Havers-en erreten (4)Hezur luzeen zona trinkoak luzetara zeharkatzen dituzten espazio baskular zilindrikoetako bakoitza, osteonaren erdiko gunea osatzen duena. Havers-en kanaletan odol-hodiak, endostioko zelulak eta nerbioak aurki daitezke.es canal de Havers; conducto de

Haversfr canal de Haversen Haversian canal

Havers-en sistemaIk. osteona

56

TraumaTologia

243hazkunde-kartilago (4)Sin. kartilago epifisario (4); lotura-kartilago (4)Hezurraren epifisiko zona bitala, haurtzaroan hezurraren luzetarako hazkundea ziurtatzen duena. Erradiologikoki banda garden fin baten moduan azaltzen da.es cartílago de crecimiento;

cartílago de conjunción; cartílago epifisario

fr cartilage de croissance; cartilage de conjugaison; cartilage diaphyso-épiphysaire

en growth plate; epiphyseal cartilage; physis

244hezur arol (4)Sin. hezur trabekular (4)Matrizea plakazko edo hodizko sare batean (trabekulak) antolatua duen hezur-mota, hezur luzeen epifisietan aurkitzen dena. Trabekulen arteko guneak muinez beteta aurkitzen dira.es hueso esponjoso; hueso

trabecularfr os spongieux; os trabéculaireen cancellous bone; trabecular bone;

spongy bone

245hezur endokondral (4)es hueso endocondralfr os enchondral; os endochondralen endochondral bone

hezur erretikulatuIk. hezur primario

hezur kartilaginosoIk. kartilagozko hezur

246hezur kortikal (4)% 70-90ean mineralizatua dagoen hezur trinkoa, hezur luzeetako diafisian muin-barrunbea inguratzen duena.es hueso corticalfr os corticalen cortical bone

247hezur labur (4)Sin. hezur motz (4)Hiru dimentsioetan tamaina bertsua duen hezurra, kortikal trinko batek estaltzen duen hezur-ehun arolez osatua. Karpoko edo tartsoko hezurrak, adibidez.es hueso cortofr os courten short bone

hezur laminarIk. hezur sekundario

248hezur lau (4)Sin. hezur zapal (4)Hezur-ehun trinkozko bi geruzaz (edo taulaz) osatutako hezurra, bi geruza horien tartean hezur-ehun arolezko beste geruza bat duena. Horrelakoak dira garezur-ganga osatzen duten hezurrak: parietala, esaterako.es hueso planofr os platen flat bone

57

TraumaTologia

249hezur luze (4)Luzera zabalera baino handiagoa duen hezurra: izterrezurra edo humeroa, adibidez. Hezur luzeak bi epifisi izaten ditu (goiko eta beheko muturrak, hezur arolez osatuak) eta diafisi edo gorputz bat erdian (hezur trinkoz eratua, barruan muin-barrunbea duela).es hueso largofr os longen long bone

hezur menbranosoIk. mintzezko hezur

hezur motzIk. hezur labur

250hezur primario (4)Sin. hezur erretikulatu (4)garapen enbrionarioan edo hezur-haustura baten konponketan agertzen den lehen hezur-ehuna.es hueso primario; hueso reticularfr os primaire; os réticulaireen primary bone

251hezur sekundario (4)Sin. hezur laminar (4)Heldutasun-prozesuaren barruan jatorrizko hezur-ehuna (hezur primarioa) ordezten duen hezur-ehunaren bigarren geruza.es hueso secundario; hueso laminarfr os lamellaireen secondary bone; lamellar bone

hezur trabekularIk. hezur arol

252hezur trinko (4)es hueso compactofr os compacten compact bone

hezur zapalIk. hezur lau

253hezur-muin (4)Hezur luzeetako barrunbeak eta hezur-ehun arolaren espazioak betetzen dituen ehun konektiboa. Konposizioa aldatu egiten da hezur batetik bestera: diafisi-kanalean, gantz-edukikoa eta kolore horikoa da (hezur-muin koipetsua edo horia); hezur laburretan eta hezur luzeen epifisietan, ordea, gorria. Odol-zelulen (globulu gorrien eta leukozitoen) serie mieloidea ekoizteaz arduratzen da.es médula óseafr moelle osseuseen bone marrow

254kartilago (4)Tinkotasun handiko ehun konektibo ez-baskularizatua. Kondrozito izeneko zelulaz eta substantzia interstizial garden, elastiko, trinko eta erresistente batez osatua dago. Hiru kartilago-mota bereizten dira substantzia interstizialeko zuntzen arabera: hialinoa, elastikoa edo malgua eta fibrokartilagoa. gizakien gorputzean giltzadura-gainazaletan, saihets-hezurren zati esternalean, laringean, trakea edo zintzurrestean, sudurrean eta belarri-hegalean dago kokatua, batik bat.es cartílagofr cartilageen cartilage; gristle

kartilago artikularIk. giltzadura-kartilago

kartilago epifisarioIk. hazkunde-kartilago

kartilago kostalIk. saihets-kartilago

58

TraumaTologia

255kartilagozko hezur (4)Sin. hezur kartilaginoso (4)es hueso cartilaginosofr os cartilagineuxen cartilaginous bone

256kondrozito (4)Kondroblastotik datorren kartilago-ehuneko zelula esferikoa, zitoplasma-luzakinik gabekoa, matrize zabal batek inguratzen duena. Talde isogeniko esaten zaien bizpahiru zelulako multzotan azaltzen dira ehun kartilaginosoan.es condrocitofr chondrocyteen chondrocyte

lotura-kartilagoIk. hazkunde-kartilago

257metafisi (4)Hezur luzeetan, diafisiaren eta epifisien artean kokatua dagoen tartea, hazkunde-garaian hazkunde-kartilagoak betetzen duena.es metáfisisfr métaphyseen metaphysis

258mintzezko hezur (4)Sin. hezur menbranoso (4)es hueso membranosofr os membraneuxen membranous bone; membrane

bone

miozuntzIk. muskulu-zuntz

259miozuntzexka (4)Muskulu ildaskatuko muskulu-zelulen luzetarako zuntzexketako bakoitza. Erregularki errepikatutako sarkomeroz osatuak daude, eta itxura ildaskatua ematen diote muskuluari.es miofibrillafr myofibrilleen myofibril

260muskulu eskeletiko (4)Sin. muskulu ildaskatu (4); borondatezko muskulu (4)Zeharka ildaskatutako zuntzak dituen muskulua.es músculo esquelético; músculo

estriado; músculo voluntariofr muscle squelettique; muscle strié;

muscle volontaireen skeletal muscle; striated muscle;

voluntary muscle

muskulu ildaskatuIk. muskulu eskeletiko

261muskulu-zuntz (4)Sin. miozuntz (4)Muskulu-ehuna eratzen duen zelula luzanga eta uzkurkorra. Muskulu eskeletikoaren zuntza nukleo aniztuna da, eta miozuntz ugari ditu; muskulu kardiakoaren zuntzak, aldiz, nukleo bat edo bi besterik ez du.es fibra muscular; miofibrafr fibre musculaire; myofibreen muscle fiber; myofiber

59

TraumaTologia

262osteoblasto (4)Hezur-muineko eta periostioaren geruza osteogenoko zelula gaztea, kuboidea edo prismatikoa, nukleo handikoa, hezurren oinarrizko substantzia (osteina) eratzen duena.es osteoblastofr ostéoblasteen osteoblast

263osteoklasto (4)Hezur-ehuneko zelula erraldoia, nukleo ugari dituena. Hezurraren eta kartilagoaren matrizea digeritu eta suntsitu egiten du, entzimen eraginez, eta hondakinak fagozitatzen ditu jarraian. Suntsitze hori ezinbestekoa da hezurraren hazkundea posible izan dadin.es osteoclastofr ostéoclasteen osteoclast

264osteona (4)Sin. Havers-en sistema (4)Hezur-ehunaren egiturazko unitatea, Havers-en kanalak eta kanal hori inguratzen duten laminek sortua.es osteona; sistema de Haversfr ostéone; système de Haversen osteon; Havers´ system;

Haversian system

265osteozito (4)Hezurreko zelula heldua, guztiz adarkatua, hezurraren barruko funtsezko substantzian egon ohi dena. Ez dauka jariatze-funtziorik. Osteozitoek elkar anastomosatzen dute, horretarako kanaletan dauden luzapen finak baliatuz.es osteocitofr ostéocyteen osteocyte

266perimisio (4)Epimisiotik prolongazio moduan abiatuz muskulua osatzen duten faszikuluetako bakoitza inguratzen duen estalki konektiboa. Uzkurdura gertatzen denean, faszikulu bereko zuntz-muskularrek batera lan egin dezaten ahalbidetzen du, uzkurdurari indarra emanez. Odol-hodi eta nerbio-hariei pasatzen uzten die.es perimisiofr périmysiumen perimysium

267periostio (4)Hezurrak giltzadura-gainazaletan izan ezik estaltzen dituen mintz mesenkimatosoa. Hazkunde garaian, zabaletara hazteko aukera ematen die hezurrei, eta, haustura bat gertatuz gero, hezur-kailua osatzen du. Inerbazio aberatsa duenez, sentikortasun ona du, minarekiko batez ere.es periostiofr périosteen periosteum

60

TraumaTologia

268saihets-kartilago (4)Sin. kartilago kostal (3)Saihets-hezurren aurreko muturra luzatu eta bularrezurrean artikulatzeko baliatzen den kartilagoetako bakoitza. Aurreneko zazpiak zuzenean lotzen dira bularrezurrean, hurrengo hirurak kartilago komun batean elkartzen dira, eta azkeneko biak libre geratzen dira.es cartílago costalfr cartilage costalen costal cartilage

Volkmann-en hodiIk. Volkmann-en kanal

269Volkmann-en kanal (4)Sin. Volkmann-en hodi (4)Hezur luzeetako kortikalean dauden zeharkako kanaletako bakoitza. Barruan, odol-hodiak eta nerbio amielinikoak hartzen dituzte. Havers-en kanalak elkarren artean lotzeaz gain, hezur-muineko barrunbearekin eta diafisiaren kanpoko aldearekin ere batzen dituzte.es canal de Volkmann; conducto de

Volkmannfr canal de Volkmannen Volkmann’s canal

270zati bigunak (4)Sin. atal bigunak (4)gorputzeko ehun bigunak, eskeletoa ez gainerakoak (zuntzezko konektiboa, muskulu liso eta ildaskatuak, ehun adiposoa, nerbioak, odol-hodiak, eta abar).es partes blandas; tejidos blandosfr tissus mousen soft tissues

61

TraumaTologia

271abdukzio (4)Sin. urrunketa (4)gorputz-adar batek edo haren zati batek egiten duen mugimendua; horren ondorioz, mugitzen den atala urrundu egiten da gorputzaren ardatzetik.es abducción; separaciónfr abductionen abduction

272adukzio (4)Sin. hurbilketa (4)gorputz-adar batek edo haren zati batek egiten duen mugimendua; horren ondorioz, mugitzen den atala hurbildu egiten da gorputzaren ardatzera, alegia, gorputzaren erdiko lerrora.es aducción; aproximaciónfr adductionen adduction

273aktina (4)Muskulu-zelulen protoplasmako harizpi-proteina; zelulari bere forma ematen dio, mintzeko proteinak finkatzen ditu, zelularen mugimenduetan parte hartu, eta miosinarekin batera zelula muskularren uzkurdura eragiten du.es actinafr actineen actin

artikulatuIk. giltzatu

274erlaxazio muskular (4)Sin. muskulu-erlaxazio (4)es relajación muscularfr relaxation musculaireen muscle relaxation

275flexio (4)Zenbait giltzadurak ahalbidetzen duten mugimendua, bata bestearen segidan dauden bi hezurren arteko angelua estutzen duena.es flexiónfr flexionen flexion

276flexionatu (4)es flexionarfr fléchiren flex

277gaitasun funtzional (4)es capacidad funcionalfr capacité fonctionnelleen functional capacity

278garezur-edukiera (4)es capacidad craneal; capacidad

craneanafr capacité crânienneen cranial capacity

giltzadura-likidoIk. likido sinobial

3. FISIOLOGIA

62

TraumaTologia

279giltzaduraren mugikortasun-tarte (4)es rango de movilidad articular;

arco de movilidad articularfr amplitude des mouvementsen range of motion

280giltzatu (4)Sin. artikulatu (4)es articularsefr s’articuleren articulate against; articulate with

hanka-puntetan ibiliIk. oin-puntetan ibili

281hartzaile nozizeptibo (4)Sin. nozizeptore (4)es receptor nociceptivo; nociceptorfr récepteur nociceptif; récepteur de

la douleur; nocicepteuren pain receptor; nociceptor

282hedapen (4)Zenbait giltzadurak ahalbidetzen duten mugimendua, bata bestearen segidan dauden bi hezurren arteko angelua zabaltzen duena.es extensiónfr extensionen extension

283hedatu (4)es extenderfr étendre; allongeren extend

284hezur-erresortzio (4)Kaltzio ioia hezur-matrizetik odolera transferituz osteoklastoek hezur-ehuna suntsitzeko prozesua.es resorción óseafr résorption osseuseen resorption; bone resorption

hezurraren dentsitateIk. hezurraren dentsitate mineral

285hezurraren dentsitate mineral (4)Sin. hezurraren dentsitate (4)es densidad mineral ósea; densidad

óseafr densité minérale osseuse; densité

osseuseen bone mineral density; bone

density

hezurtuIk. osifikatu

hezurtzeIk. osifikazio

hurbilketaIk. adukzio

286kaltzifikazio (4)Osifikazioaren barruan gertatzen den prozesu fisiologikoa, ehun eta organoetan (kartilagoetan, adibidez) kaltzio fosfatoak eta karbonatoak finkatu eta metatzean datzana.es calcificaciónfr calcificationen calcification

287kontrajarri (4)es oponersefr s’opposeren oppose

63

TraumaTologia

288kontraktura (4)Muskulu baten edo gehiagoren uzkurdura luze eta nahi gabekoa, muskulu-zuntzaren lesiorik gabekoa. Ondorio gisa, zurruntasuna, mugimendu pasiboekiko erresistentzia handia eta giltzaduraren mugikortasun-tartearen murrizketa dakartza.es contracturafr contractureen contracture

kontrakzio muskularIk. muskulu-uzkurdura

289likido sinobial (4)Sin. giltzadura-likido (4)Mintz sinobialaren estaldura-endotelioak jariatzen duen likido hori, garden, likatsu eta labaingarria, giltzadurak lubrifikatzen dituena.es líquido sinovial; líquido articularfr liquide synovial; liquide

articulaireen synovial fluid; joint fluid

290lokomozio-aparatu (4)gizakiaren mugimenduak posible egiten dituen aparatua, eskeletoak, giltzadurek eta muskuluek osatua.es aparato locomotorfr appareil locomoteuren locomotor system

291miosina (4)Miozuntzexkak osatzen dituen proteina, aktinarekin batera muskulu-uzkurduran funtzio garrantzitsua duena.es miosinafr myosineen myosin

muskulu-erlaxazioIk. erlaxazio muskular

292muskulu-tonu (4)Sin. tonu muskular (4)Zenbait muskuluk egoera normalean duten uzkurdura partzial eta iraunkorra, gorputzaren zenbait jarrera hartzeko modua eman eta ariketa batzuetarako prest egotea ahalbidetzen duena.es tono muscularfr tonus musculaireen muscular tonus

293muskulu-uzkurdura (4)Sin. kontrakzio muskular (4)Muskulu baten ertzak edo muturrak laburtzea, estimulu egoki batek, nerbio-bulkadak normalean, sortua.es contracción muscularfr contraction musculaireen muscle contraction

nozizeptoreIk. hartzaile nozizeptibo

294oin-puntetan ibili (4)Sin. hanka-puntetan ibili (4)es andar de puntillasfr marcher sur la pointe des piedsen toe walking; tiptoe walking

295orpoka ibili (4)es andar sobre el talónfr marcher sur les talonsen heel walking

296osifikatu (4)Sin. hezurtu (4)es osificarsefr s’ossifieren ossify; become ossified

64

TraumaTologia

297osifikazio (4)Sin. hezurtze (4)Hezur-ehuna sortzeko prozesu histologikoa. Ehun konektibotik abiatzen da beti, zuzenean hasikin fibroso batetik (mintzezko osifikazioa, osifikazio periostikoa), edota kartilagozko molde baten gainean eratzen da hezurra (osifikazio endokondrala).es osificaciónfr ossificationen ossification

298osifikazio-gune (4)es núcleo de osificaciónfr noyau d’ossificationen ossification center

299osteogenesi (4)Hezurren eratze-prozesua, osteoblastoen eta osteoklastoen funtzioa aktibatzearen ondorioz gertatzen dena. Aurreneko osifikazio-guneak sei bat asteko fetuan agertzen dira. Osifikazioaren abiapuntua bi eratakoa izan daiteke: zuntzezko matrize batetik abiatzen bada, osteogenesi desmala esaten zaio (garezur-gangako hezurrak sortzen dira horrela); kartilagozko matrize batetik abiatzen bada, berriz, osteogenesi endokondrala izaten da (izterrezurraren moduko hezur luzeak eratzen dira horrela).es osteogénesisfr ostéogenèseen osteogenesis

300pronazio (4)Besaurrearen eta eskuaren mugimendua, supinazioaren kontrakoa. Oinarrizko posizio anatomikotik abiatuz, eskuak barrurantz bira egiten du, eta esku-ahurra atzera eta barrura begira geratzen da.es pronaciónfr pronationen pronation

301sarkomero (4)Muskulu ildaskatuaren unitate anatomiko eta funtzionala, aktinaz eta miosinaz osatua. Muskuluaren uzkurdura miosinazko zuntzexkak aktinazko zuntzexka finen gainean lerratzean datza, nerbioen erregulaziopean eta kaltzio ioien partaidetzarekin.es sarcómerofr sarcomèreen sarcomere

302supinazio (4)Besaurrearen mugimendua, pronazioaren kontrakoa. Oinarrizko posizio anatomikotik abiatuz, esku-ahurra aurrerantz edo gorantz zuzentzen da.es supinaciónfr supinationen supination

tonu muskularIk. muskulu-tonu

urrunketaIk. abdukzio

65

TraumaTologia

303adenosina trifosfato (4)Sin. ATP (4)Ehunen osagai normala den nukleotidoa. Base puriko bat (adenina), erribosa eta azido fosforikoaren hiru molekula elkartuz sortzen da. Eginkizun garrantzitsua betetzen du metabolismo molekularrean, Krebs-en zikloan bereziki.es trifosfato de adenosina;

adenosina trifosfato; ATPfr adénosine triphosphate; ATPen adenosine triphosphate; ATP

ATPIk. adenosina trifosfato

304azido laktiko (4)es ácido lácticofr acide lactiqueen lactic acid

305D bitamina (4)Hezurrak eta hortz-haginak normal eratzeko eta kaltzioa hesteetan behar bezala xurgatzeko ezinbestekoa den bitamina lipodisolbagarria. D bitaminaren eskasiak errakitismoa dakar haurtzaroan, eta osteomalazia helduaroan.es vitamina Dfr vitamine Den vitamin D

306fosfatasa alkalino (4)Osteoblastoek eta kartilago eta periostioko zelula proliferatzaileek jariatzen duten entzima. Umeetan, odol-plasman aurkitzen da, eta haren kantitatea balio normaletatik gora igotzeak (5-12 Bodansky unitatetik gora serumeko 100 ml-ko) osteoblastoen gehiegizko lana susmarazten du (Paget-en eritasuna, metastasiak, errakitismoa, eta abar), edo buxaduragatiko min horia.es fosfatasa alcalinafr phosphatase alcalineen alkaline phosphatase

4. BIOKIMIKA

66

TraumaTologia

AEIk. artritis erreumatoide

artikulazioen hanturaIk. giltzadura-inflamazio

307artritis (4)giltzaduren hantura, akutua nahiz kronikoa. Kartilagoen higaduragatik sor daiteke, edo gehiegizko azido urikoak eraginda, edo arrazoi ezezagunengatik ere bai (artritis erreumatoidearen kasuan gertatzen den bezala). Ondoez orokorra, mina, hantura eta, batzuetan, giltzadurako gorritasuna eta erresumina dira, mugimenduak egiteko zailtasunarekin batera, sintoma nagusiak. Artritisaren eboluzioa erabateko sendaketa izan daiteke, edo baita giltzaduraren ankilosia eta deformazioa ere.es artritisfr arthriteen arthritis

308artritis erreumatoide (4)Sin. AE (4)Hantura-gaixotasun multisistemiko kronikoa, gehienbat giltzadura periferikoetan azaltzen dena: sinobitis iraunkor, progresibo eta simetrikoa ikusten da gorputz-adarretako artikulazioetan, esku eta oinekoetan batez ere, eta mina eta deformazioak eragiten ditu. Talde etniko eta adin guztietako pertsonei erasaten die, laugarren eta seigarren hamarkadan bereziki. gaitzaren jatorria ez dago erabat argi oraindik, baina aho batez onartzen da sistema immunologikoak parte hartzen duela antigorputzak eratuz (faktore erreumatoidea).es artritis reumatoide; ARfr polyarthrite rhumatoïde; PRen rheumatoid arthritis; RA

artritis infekziosoIk. artritis septiko

309artritis septiko (4)Sin. artritis infekzioso (4)es artritis séptica; artritis infecciosafr arthrite septique; arthrite

infectieuseen septic arthritis; infectious

arthritis

5. PATOLOGIA

67

TraumaTologia

310artrosi (4)giltzaduretako eritasun degeneratibo eta ez-inflamatorioa. Autore batzuen ustez, hasieran inflamazioak (artritisak, hain zuzen) eragindako lesioen ondorio izaten dira, nahiz eta lesio horiek klinikoki ustekabean pasatu. Normalean, berrogeita hamar urtetik gorako pertsonetan agertzen da, eta giltzadura bakarrari erasaten dio (belaun, aldaka, orno-giltzadura edo hatzetakoei), baina posible da pertsona gazteagoetan eta hainbat giltzaduratan ere agertzea. Ariketa fisikoaren osteko mina da sintomarik nabarmenena, eta, horrez gain, karraska-hotsak, deformazioak eta mugitzeko ezintasuna ere gerta daitezke.es artrosisfr arthroseen osteoarthritis; OA; arthrosis

belaun balgoIk. genu valgum

belaun baroIk. genu varum

311berezko haustura (4)Sin. haustura patologiko (4)Traumatismo minimo baten ondorioz gertatzen den hezurraren haustura. Aurrez zegoen osteopatia batek hezur hori lehendik ere ahuldu duelako izaten da.es fractura espontánea; fractura

patológicafr fracture spontanée; fracture

pathologiqueen spontaneous fracture; pathologic

fracture

312bihurdura (4)Sin. tortsio (4)es torsiónfr torsionen torsion

313bihurritu (4)giltzadura baten lesio traumatikoa: bat-bateko tortsioaren ondorioz gertatzen da, edo lotailuen erresistentzia gainditzen duen edozein trauma handiren ondorioz. Lotailuaren zuntzak urratzetik hasi, eta haiek erabat hausterainokoa izan daiteke. giltzadura-gainazalek ez dute normalean beren arteko kontaktua galtzen, eta ez dago, beraz, lokadurarik. Mina eta, batzuetan, ekimosia ere agertzen dira, eta giltzadura handitu egiten da.es esguincefr entorseen sprain

bizkarreko minIk. dortsalgia

314burtsitis (4)giltzaduretako poltsa sinobialaren hantura. Jatorriz traumatikoa, erreumatikoa edo infekziosoa izan daiteke.es bursitisfr bursiteen bursitis

68

TraumaTologia

315conminuta haustura (4)Sin. zati anitzeko haustura (4)Hezurra edo hezurraren zati bat, ezpal edo printz moduko zati txiki-txikitan puskatuz gertatzen den haustura-mota. Indar handi baten eraginez (auto-istripu bat, esate baterako) gertatzen da.es fractura conminutafr fracture comminutiveen comminuted fracture

316coxa valga (4)Izterrezur-lepoaren distrofia: izterrezurraren lepo eta gorputzaren ardatzen arteko angelua 135º baino handiagoa da.es coxa valgafr coxa valgaen coxa valga

317coxa vara (4)Izterrezur-lepoaren distrofia: izterrezurraren lepo eta gorputzaren ardatzen arteko angelua 120º-koa edo txikiagoa da. Deformitate hau sortzetikoa izan daiteke, esentziala edota sintomatikoa (errakitikoa edo traumatikoa).es coxa varafr coxa varaen coxa vara

diskoko herniaIk. hernia diskal

318distrofia erreflexu sinpatiko (4)Sin. I. motako min erregional konplexuaren sindrome (4); Sudeck-en sindrome (4)Asaldu neurologiko kronikoa, gehienetan traumatismo txiki batek sortua. Sindrome honen ezaugarri nagusiak mina, hantura eta azaleko alterazio basomotorrak izaten dira; halakoek ez dute dermatoma zehatz baten eremua errespetatzen. Askoz ohikoagoa da goiko gorputz-adarretan.es distrofia refleja simpática;

síndrome de dolor regional complejo de tipo I; síndrome de Sudeck

fr algodystrophie sympathique réflexe; syndrome douloureux régional complexe de type I; syndrome de Sudeck

en reflex sympathetic dystrophy; complex regional pain syndrome type I; Sudeck’s syndrome

319dortsalgia (4)Sin. bizkarreko min (4)es dorsalgiafr dorsalgieen backache; dorsalgia

320entesitis (4)Sin. entesopatia (4)giltzaduraz kanpoko erreumatismoa, tendoien, lotailuen eta aponeurosien hezurreko lotuneetan kokatzen dena. Horregatik, lotuneen gaitza ere esaten zaio. Sarritan jatorri traumatikoa izaten du, epikondilitisaren kasuan, esaterako.es entesitis; entesopatíafr enthésite; enthésopathieen enthesitis; enthesopathy

69

TraumaTologia

entesopatiaIk. entesitis

epikondilitisIk. epikondilitis lateral

321epikondilitis lateral (4)Sin. epikondilitis (4); tenislariaren ukondo (4)Alboko epikondiloaren hantura mingarria, besaurreko eta eskumuturreko muskulu hedatzaileen gehiegizko esfortzuaren ondoriozkoa. Muskulu horien lotunea alboko epikondiloan dago; horregatik, han sortzen da hantura.es epicondilitis lateral; epicondilitis;

codo de tenistafr épicondylite latérale;

épicondylite; coude du tennisman

en lateral epicondylitis; epicondylitis; tennis elbow

322epikondilitis medial (4)Sin. epitrokleitis (4); golf-jokalariaren ukondo (4)Erdialdeko epikondiloaren hantura mingarria, besaurreko eta eskumuturreko muskulu flexoreen gehiegizko esfortzuaren ondoriozkoa. Muskulu horien lotunea erdialdeko epikondiloan dago; horregatik, han sortzen da hantura.es epicondilitis medial; epitrocleítis;

codo de golfistafr épicondylite médiale;

épitrochléite; coude du golfeuren medial epicondylitis; golfer’s

elbow

epitrokleitisIk. epikondilitis medial

323erradikulopatia (4)es radiculopatíafr radiculopathieen radiculopathy

324errakitismo (4)Hazkunde-garaiko eritasuna. Arrazoirik usuena D abitaminosia da, eguzki-gabeziagatik edo elikadura desegokiagatik. Ondorioz, kaltzioaren eta fosforoaren metabolismoaren trastornoak agertzen dira: osifikazio-guneko kartilagoaren kaltzifikazioa geratu egiten da, eta hezurrak, bigunak eta malguak direnez, deformatu egiten dira, muskuluen eraginagatik; horrela, kozkorrak agertzen dira (epifisiak handituak, arrosario errakitikoa, eskoliosia, coxa vara, etab.). garezurraren deformazioak ikus daitezke (kraniotabesa), eta fontanelak berandu ixten dira. Ahultasun orokorrarekin batera, sukarra, izerdialdiak, gibeleko eta bareko endekapenak, min muskularrak, trastorno nerbiosoak, eta abar gerta daitezke.es raquitismofr rachitismeen rickets

erreumaIk. gaixotasun erreumatiko

erreumatismoIk. gaixotasun erreumatiko

70

TraumaTologia

325eskoliosi (4)Bizkarrezurraren malformazioa, alde baterako desbideratzea dakarrena. Jarrera txarren ondorioz ager daiteke (posturala), edo baita gaixotasunen baten ondorioz ere (eskoliosi organikoa edo sekundarioa), baina kasurik gehienetan ez da jakiten zein den egiazko arrazoia.es escoliosisfr scolioseen scoliosis

espondilitis ankilopoietikoIk. espondilitis ankilosatzaile

326espondilitis ankilosatzaile (4)Sin. espondilitis ankilopoietiko (4)Ardatz-eskeletoaren, giltzadura handi eta nagusien eta giltzaduraz kanpoko zenbait egituraren asaldu erreumatiko sistemikoa. Hiru aldiz usuagoa da gizonezkoetan emakumeetan baino, eta 20-40 urte bitartean agertu ohi da. Sintoma nagusia bizkarreko mina da, eta ondoren datoz giltzaduretako minak eta ankilosi progresiboa. Mina gogorragoa da gauez, eta goizeko zurruntasunarekin batera azaltzen da.es espondilitis anquilosante;

espondilitis anquilopoyéticafr spondylarthrite ankylosante;

spondylite ankylopoïétiqueen ankylosing spondylitis;

spondylitis ankylopoietica

327espondilolisi (4)es espondilólisisfr spondylolyseen spondylolysis

328espondilolistesi (4)Bizkarrezurreko orno bat azpikoaren gainetik aurrerantz mugitzea, bizkarrezur-arkuko akats batengatik edo artikulazioaren endekapenezko gaitz batek artikulazio-gainazala higatzen duelako. gehienetan, azken bi orno lunbarretan gertatu ohi da.es espondilolistesisfr spondylolisthésisen spondylolisthesis

329estres-haustura (4)Sin. nekeagatiko haustura (4); gainkargagatiko haustura (4)Baldintza mekaniko berezi baina ez anormalen eraginpean hezur osasuntsu batek jasan dezakeen haustura. Hasieran, fisura mehe baten moduan agertzen da, hezurrari indar etengabe edo errepikakor bat aplikatzeagatik, adibidez.es fractura de estrés; fractura por

sobrecargafr fracture de stress; fracture de

fatigueen stress fracture; fatigue fracture

330gainkarga (4)Muskulu edo lotailu baten gainean luzatze-indarra ezartzea.es sobrecargafr surchargeen overload

331gainkarga-lesio (4)Muskuluen gainkarga baten ondorioz sor daitekeen lesio-mota. Horrelakoak dira, esate baterako, tendinitis batzuk, faszitisak eta gainkargagatiko hausturak.es lesión por sobrecargafr lésion de surchargeen overuse injury

71

TraumaTologia

gainkargagatiko hausturaIk. estres-haustura

332gaixotasun erreumatiko (4)Sin. erreumatismo (4); erreuma (4)gorputzeko ehun konektiboaren, bereziki artikulazioen eta haiekin lotutako egituren (muskulu, giltzadura-poltsa, tendoi eta zuntz-ehunaren) inflamazioarekin eta degenerazio edo alterazio metabolikoarekin agertzen den gaixotasuna. Mina eta zurruntasuna dira sintoma kliniko nagusiak.es enfermedad reumática;

reumatismo; reumafr maladie rhumatismale;

rhumatismeen rheumatic disorder; rheumatism

333gaixotasun erreumatiko kroniko (4)es enfermedad reumática crónicafr maladie rhumatismale chroniqueen chronic rheumatic disease

334garezur-haustura (4)es fractura de cráneofr fracture du crâneen fracture of skull

335gatazka (4)Sin. kolisio (4)Asaldu osteoartikularra: elkarren ondoko bi giltzadura-gainazalen artean blokeatua dagoen egitura anatomikoaren konpresioa du ezaugarri nagusia. gatazkak nerbioen sustraiak, tendoiak, nerbioak, lotailuak eta baita oineko, eskuko edo bizkarrezurreko hezurrak ere har ditzake (tartso-hezurrak, metatartso-hezurrak edo ornoarteko diskoak, esaterako), hezur horien hausturak edo disko-herniak sortzeraino.es conflictofr coincementen impingement

336gaztaroko artritis erreumatoide (4)Sin. gazte-artritis erreumatoide (4)es artritis reumatoide juvenilfr polyarthrite rhumatoïde juvénileen juvenile rheumatoid arthritis

gazte-artritis erreumatoideIk. gaztaroko artritis erreumatoide

337genu valgum (4)Sin. belaun balgo (4)es genu valgum; genu valgo; rodilla

valgafr genu valgum; genou cagneuxen genu valgum; knock knee

338genu varum (4)Sin. belaun baro (4)es genu varum; genu varo; rodilla

varafr genu varum; jambe arquéeen genu varum; bowed leg

72

TraumaTologia

339giltzadura-inflamazio (4)Sin. artikulazioen hantura (4)giltzaduretako egoera patologiko konplexua, ez oso ongi eta zehazki definitua, gorputzean zenbait faktore narritagarri edo infekziosok sortutako eraginaren aurkako erreakzio gisa agertzen dena. Lau dira sintoma nagusiak: gorritasuna, tumorea, beroa eta mina. Horiei funtzioaren trastornoa gehitzen zaie.es inflamación de las articulacionesfr inflammation articulaireen joint inflammation

340giltzadurako isuri (4)Sin. isuri artikular (4)Mintz sinobialaren narritaduragatik sortzen den gehiegizko likido-pilaketa, giltzadura-barrunbea betetzen duena. Isuria handia denean, artikulazioaren distentsio nabarmena azaltzen da.es derrame articularfr épanchement articulaireen articular effusion; joint effusion

341giltzaduraren ezegonkortasun (4)giltzadura baten edo protesi artikular baten egonkortasunik eza, giltzadura barruko gaixotasunen batek eta giltzaduraz kanpoko egituren (kapsula artikularraren, lotailu eta muskuluen) osotasunik ezak eragina. gehiegizko mugikortasuna agertu ohi da. Aldi berean, ordea, gutxitu egiten da ohiko mugimenduen anplitudeaes inestabilidad articularfr instabilité articulaireen joint instability

342giltzaduraren higadura (4)es desgaste articular; usurafr effritement; dégradation

articulaireen articular degradation

golf-jokalariaren ukondoIk. epikondilitis medial

343haustura (4)Hezur baten etena, osoa nahiz partziala. Traumatismo, bat-bateko mugimendu edo gaixotasunen eraginez gerta daiteke, hezur-zatien desplazamenduarekin edo desplazamendurik gabe.es fracturafr fractureen fracture

344haustura anizkoitz (4)Hezurra hainbat zatitan puskatzen den haustura. Beraz, bi haustura-lerro edo gehiago daude haustura-mota honetan, edo zenbait haustura independente, bestela.es fractura múltiplefr fracture multipleen multiple fracture

345haustura baten kontsolidatze akastun (4)es consolidación viciosa de una

fractura; callo viciosofr consolidation vicieuse d’une

fractureen mal-union of a fracture

346haustura desplazatu (4)es fractura desplazadafr fracture déplacéeen displaced fracture

73

TraumaTologia

347haustura ez-desplazatu (4)Haustura-mota: hezur-zatiek beren posizio anatomikoari eusten diote, periostioko estalkia hautsi edo eten gabe.es fractura no desplazadafr fracture sans déplacementen subperiosteal fracture

348haustura ireki (4)Ehun bigunen eta tegumentuen zauri baten bitartez fokua kanpoaldearekin komunikatua dagoen haustura.es fractura abiertafr fracture ouverteen open fracture

349haustura itxi (4)Haustura-fokua kanpoaldearekin komunikatua ez dagoen haustura. Haustura-mota honetan ez dago inolako zauririk azalean.es fractura cerradafr fracture ferméeen closed fracture

haustura patologikoIk. berezko haustura

350haustura-lokadura (4)Lokatutako artikulazio batetik gertu dagoen hezur-haustura.es fractura-luxaciónfr fracture avec luxationen fracture-dislocation

hausturaren kontsolidatzio faltaIk. pseudoartrosi

hemorragiaIk. odoljario

351hernia diskal (4)Sin. diskoko hernia (4)Ornoarteko diskoak kanal neuralean eratzen duen ezohiko irtengunea, nukleo mamitsua atzerantz bultzatu eta kanporatzean gertatua. Hernia diskalak L4-L5 diskoan agertzen dira gehienbat, eta gutxiagotan L5-S1 diskoaren gain. Sarritan, nerbio ziatikoaren sustraien konpresioa eragiten du herniak, eta lunboziatika edo ziatika esaten zaion min etengabe eta iraunkorra dakar horrek; herniatutako nukleoaren ablazioarekin soilik konpontzen da.es hernia discal; hernia de discofr hernie du disque intervertébral;

hernie discaleen herniated intervertebral disk;

herniated disc

352herren (4)es cojofr boiteuxen lame; cripple

hezur-abzesuIk. hezurreko abzesu

353hezur-hauskortasun (4)Osteogenesiaren asaldu hereditarioa, sortzetikoa edo berantiarragoa, berehala konpontzen diren hezur-haustura ugariren bidez azaltzen dena. Kaltzioaren metabolismoaren trastorno batek eragina izan ohi da.es fragilidad óseafr fragilité osseuseen bone brittleness; bone fragility

hezur-tumoreIk. hezurreko tumore

74

TraumaTologia

354hezurreko abzesu (4)Sin. hezur-abzesu (4)es absceso óseofr abcès osseuxen bone abscess

355hezurreko tumore (4)Sin. hezur-tumore (4)es tumor óseofr tumeur des osen bone tumor

356hidrozefalia (4)es hidrocefaliafr hydrocéphalieen hydrocephalus

357higatu (4)es desgastarsefr s’useren wear

I. motako min erregional konplexuaren sindromeIk. distrofia erreflexu sinpatiko

II. motako min erregional konplexuaren sindromeIk. kausalgia

isuri artikularIk. giltzadurako isuri

jaiotzetiko aldakako lokaduraIk. sortzetiko aldakako lokadura

358kausalgia (4)Sin. II. motako min erregional konplexuaren sindrome (4)Erre-sentsazio akutu moduko min zorrotza, larruazaleko hiperestesia eta fenomeno basomotor eta trastorno trofikoak ezaugarri dituen sindromea, nerbio periferiko baten –bereziki nerbio medianoaren edo kanpoko nerbio ziatiko popliteoaren– traumatismo edo kontusioaren ostean ikusi ohi dena.es causalgia; síndrome de dolor

regional complejo de tipo IIfr causalgie; syndrome douloureux

régional complexe de type IIen causalgia; complex regional pain

syndrome type II

kolisioIk. gatazka

359kontusio (4)Sin. makadura (4)Presioaren eraginez edo objektu kamuts batekin egindako kolpeen ondorioz sortzen den lesioa. Azaleko tegumentuak urratu gabe gerta daiteke (kontusio soila), edo ehunak urratuta (kasu horretan, zauri kontusoa esaten zaio).es contusiónfr contusionen contusion

360kostalgia (4)Sin. saihetseko min (4)Saihets-hezurretan sentitzen den mina, saihetsarteko muskuluen inflamazioak eragina.es costalgia; dolor costalfr costalgie; douleur costaleen costalgia; rib pain

75

TraumaTologia

361koxalgia (4)Aldakako giltzadurako mina, gehienetan artrosiak eragina.es coxalgiafr coxalgieen coxalgia

kristalezko hezurren gaixotasunIk. osteogenesi inperfektu

362laxotasun (4)Zuntz muskular, konektibo edo elastikoen tentsio eta erresistentzia-mailako ezaugarria.es laxitudfr laxitéen laxity; laxness

lepoko minIk. zerbikalgia

363lesio neurologiko (4)es lesión neurológicafr lésion neurologiqueen neurological injury

364lokadura (4)Sin. luxazio (4)giltzadura bateko hezur-muturren dislokazio edo lekualdaketa iragankor edo iraunkorra, egoera normalean daukaten harreman anatomikoa gutxi-asko galtzerainokoa. Erdialdetik urrunduena dagoen hezurraren izena hartzen du (hala nola besahezurraren lokadura), edota baita lokatutako giltzadurarena ere (sorbaldako lokadura edo lokadura glenohumerala, esate baterako).es luxación; dislocaciónfr luxation; déboitement;

dislocationen dislocation; luxation

365lokatu (4)Hezur-mutur bat bere lekutik atera.es luxar; dislocarfr se disloqueren dislocate

366lotailuen lesio (4)es lesión ligamentosafr lésion du ligamenten ligament injury

lunbagoIk. lunbalgia

367lunbalgia (4)Sin. lunbago (4)gerrialdeko min akutu edo kronikoa, normalean L4-L5 edo L5-S1 mailan kokatua. Jatorri ugari izan ditzake min honek, hala nola muskulu, lotailu, nerbio edo ornoarteko diskoen patologiak. Bizkarrezurraren mugimenduak nabarmen mugatu edo murrizten dira.es lumbalgia; dolor lumbar;

lumbagofr lombalgie; lumbagoen lumbar pain; lumbago; low back

pain

luxazioIk. lokadura

makaduraIk. kontusio

368mialgia (4)Sin. muskuluetako min (4)es mialgia; dolor muscularfr myalgie; douleur musculaireen myalgia; muscle pain

76

TraumaTologia

369mieloma anizkoitz (4)Hezur-muineko zelulen ugalketak eragindako neoplasia. Hezur-ehuna deuseztatzen duten plasmozito anormalen agerpena eta proteina plasmatikoen egitura-aldaketa dira gaixotasunaren ezaugarri nagusiak. Klinikoki hezurretako mina da hasierako sintomarik usuena, bularralde edo bizkarrezurrekoa bereziki, eta kasuen % 60-70ean lesio osteolitikoak agertzen dira erradiologian.es mieloma múltiplefr myélome multipleen multiple myeloma

370min (4)Sentsazio anormal eta desatsegina, gorputzeko nerbio-bukaera sentikorren gehiegizko kitzikadurak eragina. Behin sentsazio hori hauteman ondoren, integratu egiten du garun-azal edo kortex zerebraleko mailarik altuenak. Mina oso baliagarria gertatzen da zenbait alterazio eta gaixotasun diagnostikatzeko.es dolorfr douleuren pain

371min akutu (4)Sin. min zorrotz (4)es dolor agudofr douleur aiguëen acute pain

372min erregional konplexuaren sindrome (4)Hiperaktibitate sinpatikoarekin erlazionaturiko sindrome mingarria, goiko gorputz-adarretan behekoetan baino maiztasun handiagoz gertatzen dena. Bi mota bereizten dira: I. mota, traumatismoen ondorioz sortua (distrofia erreflexu sinpatikoa), eta II. mota, nerbio-lesio zentral edo periferiko baten ondorioz sortua (kausalgia).es síndrome de dolor regional

complejofr syndrome douloureux régional

complexeen complex regional pain syndrome

373min kroniko (4)es dolor crónicofr douleur chroniqueen chronic pain

min zorrotzIk. min akutu

374miositis (4)Muskulu-ehunaren hantura edo inflamazioa, muskulu eskeletikoena bereziki. Talde nagusi gisa, miositis erreumatikoak eta nekearen edo gehiegizko ahalegin fisikoaren miositisak aipa daitezke.es miositisfr myositeen myositis

77

TraumaTologia

375miositis osifikatzaile (4)Inflamazio kroniko batek eragindako muskulu-ehun ildaskatuaren berregituraketa, fibroblastoen ugalketarekin eta hezur-metaplasiekin lotua. Etiologia, sintoma eta tratamenduaren aldetik desberdinak diren bi forma kliniko (lokalizatua bata eta orokortua bestea) izan ditzakeen arren, trauma baten ostean nabarmentzen da sarritan, eta gaixotasunak neoplasia baten itxura har dezake.es miositis osificantefr myosite ossifianteen myositis ossificans

376muskulu-distentsio (4)Sin. zaintiratu (4)Muskuluetako mina, gehiegizko entrenamenduak edota gehiegizko esfortzu fisikoak eragina. Muskulu-zuntzak luzatu egiten dira, baina hausteraino ere irits daitezke.es distensión muscular; tirón

muscularfr foulure musculaireen muscle strain

377muskuluen atonia (4)es atonía muscularfr atonie musculaireen muscular atony

378muskuluen hipertonia (4)es hipertonía muscularfr hypertonie musculaireen muscular hypertonia

muskuluetako minIk. mialgia

nekeagatiko hausturaIk. estres-haustura

neuralgia ziatikoIk. ziatika

379odoljario (4)Sin. hemorragia (4)Odol-hodi bat hausten denean, odol-kantitate gutxi-asko nabarmena kanpora indarrez jariatzea.es hemorragiafr hémorragieen hemorrhage

OIIk. osteogenesi inperfektu

oin ahurIk. oin sakon

oin kaboIk. oin sakon

oin lauIk. oin zapal

380oin sakon (4)Sin. oin kabo (4); oin ahur (4)Oin-zolaren kurbadura gehiegizkoa denean azaltzen den oinaren deformitatea. Deformazio hau desoreka muskular bati lotua dago, normalean. Behatzek makurtu eta uzkurtzeko joera dute, eta metatartsianoen buruen gainean egindako presioak kailuak eta mina dakartza.es pie cavofr pied creux; pes cavusen high arch foot; pes cavus

78

TraumaTologia

381oin zapal (4)Sin. oin lau (4)Oin-zolaren ohiko kurbadura desagertzen denean azaltzen den oinaren deformitatea. Horrela, oin-zola ia bere luze-zabal osoan bermatzen da zoruan. Sortzetikoa izan daiteke, edo hartua, eta beste deformazio batzuekin batera ager daiteke.es pie planofr pied plat; pes planusen flat foot; pes planus

ondorioIk. sekuela

osteitis deformatzaileIk. Paget-en hezur-gaixotasun

382osteogenesi inperfektu (4)Sin. OI (4); kristalezko hezurren gaixotasun (4)Hezur-sistemaren garapenaren sortzetiko akatsa, sintoma hauekin agertzen dena: hezurren hauskortasuna (edozein traumarekin hausturak agertzen dira), hezur-deformazioak (garezurrekoak bereziki), giltzaduren lotailu-hiperlaxotasuna (lokadurak), eta faneretako trastornoak (hortz meheak, hauskorrak; ilea erortzea; azazkal hauskorrak). Hezur-lesioak arindu egiten dira pubertarotik aurrera eta pronostikoa ez da hain txarra, biziari dagokionez.es osteogénesis imperfecta; OI;

enfermedad de los huesos frágilesfr ostéogenèse imparfaite; OI;

maladie des os de verreen osteogenesis imperfecta; OI;

brittle bone disease

383osteomalazia (4)Helduaroan hezurrak biguntzea, desmineralizazioaren ondorioz. D bitaminaren gabeziak eragina izaten da gehienetan, edo baita gorputzak bitamina hori deskonposatu eta erabiltzeko gaitasuna galtzeagatik ere. Odoleko kaltzio- eta fosforo-kontzentrazioak gutxitu egiten dira.es osteomalaciafr ostéomalacieen osteomalacia

384osteomielitis (4)Hezurraren eta hezur-muinaren aldibereko gaixotasun larria, gehienetan bakterio piogenikoek edo mikobakterioek sortua. Staphylococus aureus bakterioek sortutakoa da orokorrean, baina batzuetan zenbait onddok ere sor dezakete. gaitz hau kronikoa edo akutua izan daiteke.es osteomielitisfr ostéomyéliteen osteomyelitis

385osteopatia (4)Hezurretako edo hezur-ehunetako gaitza.es osteopatíafr ostéopathieen osteopathy

79

TraumaTologia

386osteoporosi (4)Hezur-metabolismoaren alterazioa: hezurreko matrizearen sorkuntza txikiagoa izatea eta hezurraren barruko arkitektura desitxuratzea dira gaitzaren ezaugarri nagusiak. Horrela, traumatismorik txikienaren aurrean, edo baita inolako traumarik gabe ere, hezur-hausturak jasateko arriskua askoz ere handiagoa izaten da. Erasan hori emakumeetan gertatzen da batik bat, amenorreiko edo posmenopausikoetan, estrogenoen maila jaistearen ondorioz eta bestelako gabezia hormonalengatik. Hala ere, hezur porotikoaren konposizio kimikoa normala izaten da, osteomalazian ez bezala.es osteoporosisfr ostéoporoseen osteoporosis

387Paget-en hezur-gaixotasun (4)Sin. osteitis deformatzaile (4)Jatorri ezezaguneko hezurretako gaixotasun ez-metabolikoa. Hezurraren erreabsortzio eta birsorkuntzaren desoreka gertatzen da, eta, horregatik, mosaiko itxurakoa izaten da sortutako hezur berria. gaixotasunaren faseetan, osteoporosi sakona nahiz gehiegizko birsorkuntza gerta daitezke, eta, ondorioz, hezurren deformitate garrantzitsuak eragin daitezke: zabaltze patologikoak, inkurbazioak, eta abar. Makroskopikoki, lesio litikoak eta deformitate hipertrofikoak ikus daitezke, eta, analitikan, oso adierazgarria da fosfatasa alkalinoaren igoera.es enfermedad de Paget de los

huesos; osteítis deformantefr maladie osseuse de Paget; ostéite

déformante hypertrophiqueen Paget’s disease of bone; osteitis

deformans

388paralisi (4)Muskulu-talde baten uzkurtze-gaitasunaren erabateko galera, iraunkor ala iragankorra. Normalean, nerbio-lesio zentral edo periferiko baten ondorioa izaten da.es parálisisfr paralysieen paralysis; palsy

389paziente politraumatizatu (4)es paciente politraumatizadofr patient polytraumatiséen polytraumatized patient

390politraumatismo (4)gorputz-atal bati baino gehiagori (buruari, bularraldeari, sabelaldeari eta gorputz-adarrei) erasaten dien traumatismoa, askotan pazientearen bizia arriskuan jar dezakeena.es politraumatismofr polytraumatismeen polytraumatism

391pseudoartrosi (4)Sin. hausturaren kontsolidatzio falta (4)es pseudoartrosis; falta de

consolidación de fracturafr pseudarthrose; fracture non

consolidéeen pseudarthrosis; nonunion of

fracture

saihetseko minIk. kostalgia

80

TraumaTologia

392sakralizazio (4)L5 ornoaren zeharkako apofisiak gehiegi garatzea eta ornoak errain-hezurraren aurreneko segmentuarekin bat egitea.es sacralizaciónfr sacralisationen sacralization

393sarkoma sinobial (4)Sin. sinobialoma gaizto (4)Zati bigunetako tumore gaiztoa, normalean gorputz-adarretako artikulazio handietatik gertu kokatua egoten dena.es sarcoma sinovial; sinovioma

malignofr sarcome synovial; synovialome

malinen synovial sarcoma; malignant

synovioma

394sekuela (4)Sin. ondorio (4)es secuelafr séquelle; conséquenceen after-effect

395sindrome konpartimental (4)Konpartimentu anatomiko baten barruan presioa gehitzeak dakarren sindromea. Konpresioak odol-zirkulazioari eta konpartimentu horren barruan dauden ehunen osotasunari erasaten dio, eta kalteak eragiten ditu nerbioetan eta muskuluetan.es síndrome compartimentalfr syndrome compartimentalen compartment syndromesinobialoma gaiztoIk. sarkoma sinobial

396sinobitis (4)giltzadura nahiz tendoi bateko mintz sinobialaren inflamazio akutu nahiz kronikoa. Mingarria izan ohi da, mugimenduak egitean batez ere, eta likido sinobialaren pilaketak hantura fluktuatzailea sortzen du artikulazioan.es sinovitisfr synoviteen synovitis

397sortzetiko aldakako lokadura (4)Sin. jaiotzetiko aldakako lokadura (4)es luxación congénita de cadera;

subluxación de caderafr luxation congénitale de la hancheen congenital dislocation of the hip;

hip dysplasia

398subluxazio (4)Lokadura partzial edo ez-osoa. Aurretik lokadura bat izan ondoren lotailuak ahulagoak daudelako gertatu ohi da, edo jasandako traumatismoa hezurrak bere lekutik erabat desplazatzeko nahikoa izan ez delako. Sortzetikoa ere izan daiteke, aldakaren kasuan, adibidez.es subluxaciónfr subluxationen subluxation

Sudeck-en sindromeIk. distrofia erreflexu sinpatiko

399tendinitis (4)Tendoiaren inflamazioa, akutua zein kronikoa. Jatorriz traumatikoa nahiz erreumatikoa izan daiteke.es tendinitisfr tendiniteen tendinitis

81

TraumaTologia

400tendinopatia (4)Tendoietako gaitza.es tendinopatíafr tendinopathieen tendinopathy

tenislariaren ukondoIk. epikondilitis lateral

401tenosinobitis (4)Tendoiaren eta kanpoko estalkiaren inflamazio edo hantura.es tenosinovitisfr ténosynoviteen tenosynovitis

402tortikolis (4)Lepoaren tortsio mingarria, muskulu esternokleidomastoideoetako baten uzkurdurak eragina (trapezioaren eta esplenioaren uzkurdurari lotua nahiz ez). Horrek buruaren albo-makurdura sortzen du. Era askotakoa izan daiteke: sortzetikoa, sekundarioa, neurogenoa, mentala, etab.es tortícolisfr torticolisen torticollis; wryneck

tortsioIk. bihurdura

traumaIk. traumatismo

403traumatismo (4)Sin. trauma (4)Kanpoko indar batek eragindako barruko nahiz kanpoko lesioa, eragile edo agente mekaniko, fisiko nahiz kimikoek sortua. Traumatismo mekaniko nagusiak hezur, muskulu eta tendoietako lesioak dira; traumatismo fisikoen artean, berriz, beroak eragindako erredurak, hotzak eragindako izozketak, eztanden ondoriozko lesioak, elektrokuzioak, etab. daude; traumatismo kimikoak, azkenik, substantzia erregarriek sortutako erredurak dira.es traumatismo; traumafr traumatisme; traumaen traumatism; trauma

zaintiratuIk. muskulu-distentsio

zati anitzeko hausturaIk. conminuta haustura

404zerbikalgia (4)Sin. lepoko min (4)es cervicalgiafr cervicalgieen cervicalgia

82

TraumaTologia

405ziatika (4)Sin. neuralgia ziatiko (4)Nerbio ziatikoaren eta haren adarren ibilbidean zehar kokatutako min gogorrarekin azaltzen den sindromea, defizit sentsitibo nahiz motorra ere izan ditzakeena. gerrialdean hasi eta oinetara hel daiteke nerbioaren ibilbideari jarraituz. Anatomikoki, nerbio ziatikoaren lesio narritagarriek eragindakoa izan daiteke (neuritis ziatikoa), edo konpresioa eragiten duten faktoreek (herniak, infekzioak, tumoreak, eta abar) sortua.es ciática; neuralgia ciáticafr sciatique; névralgie sciatiqueen sciatica; sciatic neuralgia

406zuntz-haustura (4)es rotura de fibrasfr déchirure de fibres; déchirure

musculaire; claquageen strain; pulled muscle

407zurtoin berde gisako haustura (4)Haustura ez-osoaren mota: hezurraren kortikala bere zirkunferentziaren zati batean soilik hausten da, baina gainerako zatiak eutsi egiten dio, periostio-estalkiaren erabateko etenik gabe. Haurtzaroan ohikoa da haustura hau.es fractura en tallo verdefr fracture en bois verten greenstick fracture

83

TraumaTologia

408alboko erradiografia (4)Sin. alboko plaka (4)es radiografía lateral; placa lateralfr radiographie latéraleen lateral radiograph

alboko plakaIk. alboko erradiografia

409artroskopia (4)giltzadura baten barrualdea ikusi eta aztertzeko modua ematen duen teknika endoskopikoa, aztertu nahi den giltzadura disoluzio fisiologiko batekin zabalduz egiten dena. Zauri txiki batzuen bidez, artikulazioaren egoera ikusteaz gain, maniobra terapeutikoak egitea ere ahalbidetzen du.es artroscopiafr arthroscopieen arthroscopy

410artroskopio (4)giltzadura baten barrunbea begiz ikusteko baliatzen den endoskopioa. Trokar batek, haren kanulak eta sistema optiko batek osatzen dute tresna.es artroscopiofr arthroscopeen arthroscope

411atze-aurreko erradiografia (4)Sin. atze-aurreko plaka (4)es radiografía antero-posterior;

placa APfr radiographie antéro-postérieureen AP radiograph; antero-posterior

radiograph

atze-aurreko plakaIk. atze-aurreko erradiografia

412Barlow-ren maniobra (4)Aldakari adukzioa emanez, izterrezur-burua atzerantz bultzatu eta azetabulutik ateratzeko maniobra, hala gertatuz gero aldaka ezegonkorra dela adierazten duena (lokatzeko arriskua duela, alegia). Oso prozedura baliagarria da haur jaioberrietan aldakako sortzetiko lokaduraren diagnostiko goiztiarra egiteko.es maniobra de Barlowfr manoeuvre de Barlowen Barlow’s maneuver

413erradiografia (4)Sin. plaka (4)X izpiek gorputz bat zeharkatu ondoren inpresionaturiko filma. Zilar bromurozko pikorrek ematen diote sentikortasuna filmari, erradiazio ionizatzaileen eraginez erreduzitzen direnez.es radiografía; placafr radiographieen radiograph

414erradiografia arrunt (4)Sin. erradiografia sinple (4)es radiografía simplefr radiographie simpleen simple radiograph

erradiografia sinpleIk. erradiografia arrunt

6. DIAGNOSTIKOA. LABORATEGIA. PROBA ETA PROZEDURA DIAGNOSTIKOA

84

TraumaTologia

415erradiografia zeihar (4)Sin. plaka zeihar (4)es radiografía oblicua; placa oblicuafr radiographie obliqueen oblique radiograph

416Gram tindaketa (4)germenak bereizteko erabiltzen den tindaketa bakteriologikoa. Koloragarria hartzen duten mikrobioak gram-positiboak dira, eta hartzen ez dutenak, berriz, gram-negatiboak.es tinción de gramfr coloration de gramen gram stain

417hezur-dentsitometria (4)Hezurren mineralizazioa kuantifikatzeko metodoa, aztertu beharreko hezurrezko egitura zeharkatzean erradiazioak jasaten duen atenuazioa neurtzean datzana. garrantzi berezia du osteoporosiaren diagnostikoan eta jarraipenean.es densitometría óseafr ostéodensitométrie;

densitométrie osseuseen bone densitometry

418hezur-gammagrafia (4)Irudi bidezko azterketa, hezur-metabolismoa (hezurraren berriztapen-prozesua, azken finean) gehitua edo murriztua duten guneak erakusten dituena.es gammagrafía óseafr scintigraphie osseuseen bone scan

419laginak hartze (4)es toma de muestrasfr prélèvement d’échantillonsen sampling

420Ortolani-ren maniobra (4)Aldakari abdukzioa emanez, izterrezur-burua aurrerantz bultzatu eta azetabuluan sartzeko maniobra, hala gertatuz gero aldaka kanpoan dagoela adierazten duena. Oso prozedura baliagarria da haur jaioberrietan aldakako sortzetiko lokaduraren diagnostiko goiztiarra egiteko.es maniobra de Ortolanifr manoeuvre d’Ortolanien Ortolani’s maneuver

PCEIk. proteina C-erreaktibo

421pelbimetria (4)es pelvimetríafr pelvimétrieen pelvimetry

422pelbimetro (4)es pelvímetrofr pelvimètreen pelvimeter

plakaIk. erradiografia

plaka zeiharIk. erradiografia zeihar

plano axialIk. zeharkako plano

85

TraumaTologia

423plano frontal (4)Sin. plano koronal (4)Ardatz bertikalak eta zeharkako ardatzak zehazten duten planoa, gorputza bi zati simetrikotan (aurrekoa eta atzekoa) banatzen duena.es plano frontal; plano coronalfr plan frontal; plan coronalen frontal plane; coronal plane

plano horizontalIk. zeharkako plano

plano koronalIk. plano frontal

424plano sagital (4)Ardatz bertikalak eta aurretik atzerako ardatzak zehazten duten planoa, gorputza bi zati simetrikotan (ezkerrekoa eta eskuinekoa) banatzen duena.es plano sagitalfr plan sagittalen sagittal plane

425proteina C-erreaktibo (4)Sin. PCE (4)Odol-serumean inflamazio, infekzio, nekrosi edo tumore-kasuetan maila altuagoan agertu ohi den proteina. Analisi batean proteina honen maila altu egoteak diagnostikoa egiten lagun dezake.es proteína C-reactiva; PCRfr protéine C-réactive; CRPen C-reactive protein; CRP

Roentgen izpiakIk. X izpiak

426X izpiak (4)Sin. Roentgen izpiak (4)10 eta 0,01 nanometro bitarteko uhin-luzera duten erradiazio elektromagnetikoak, atomoak energia handiko partikulekin (elektroiekin, eskuarki) bonbardatzean igortzen direnak. Espektro elektromagnetikoan, izpi ultramoreen eta gamma izpien artekoak dira. Materia zeharkatzeko, ionizatzeko eta substantzia jakin batzuekiko interakzioan argia sortzeko gaitasunagatik, medikuntzan oso erabiliak dira gorputzaren barruko egituren azterketan.es rayos X; rayos Roentgenfr rayons X; rayons Roentgenen X-rays; Roentgen rays

427zeharkako plano (4)Sin. plano horizontal (4); plano axial (4)Aurretik atzerako ardatzak eta zeharkako ardatzak zehazten duten planoa. gorputz-adarren ardatzarekiko perpendikularra izaten da.es plano transversal; plano

horizontal; plano axialfr plan transversal; plan horizontal;

plan axialen transverse plane; horizontal

plane; axial plane

86

TraumaTologia

428ahoz beherako etzanera (4)Sin. ahuspezko etzanera (4)Bularraldea eta sabela horizontalki pausatuta ahuspez etzanda eratzen den jarrera.es decúbito prono; decúbito ventralfr procubitus; décubitus ventralen prone decubitus; ventral

decubitus

429ahoz gorako etzanera (4)Bizkarra eta ipurmasailak horizontalki pausatuta aratinik etzanda eratzen den jarrera.es decúbito supino; decúbito dorsalfr décubitus dorsalen supine position; dorsal decubitus

ahuspezko etzaneraIk. ahoz beherako etzanera

AIEEIk. antiinflamatorio ez-esteroide

albo-etzaneraIk. alboko etzanera

430alboko etzanera (4)Sin. albo-etzanera (4)Saihets baten gainean (eskuineko nahiz ezkerreko alboaren gainean) etzanda eratzen den jarrera.es decúbito lateralfr latérocubitus; décubitus latéralen sidelying position; lateral

decubitus

431analgesia (4)Minarekiko sentikortasuna ezabatzea.es analgesiafr analgésieen analgesia

432analgesiko (4)Edozein etiologiatako mina arintzen edo ezabatzen duen farmakoa, bestelako sentsazioak aldarazten ez dituena.es analgésicofr analgésiqueen analgesic

analgesiko narkotikoIk. analgesiko opioide

433analgesiko opioide (4)Sin. analgesiko narkotiko (4)Nerbio-sistema zentralean hartzaile opioideei eragiten dien analgesikoa. Morfina da talde zabal hori osatzen duten konposatu kimikoen artean ezagunena. Analgesiko opioide edo narkotiko sintetiko guztiek dituzte, mina kentzeko eraginaz gain, ezaugarri baretzaile, euforizante eta antsiolitikoak, eta, albo-ondorio moduan, tolerantzia, mendekotasuna eta are toxikomania ere ekar ditzakete.es analgésico opioide; analgésico

narcóticofr analgésique narcotiqueen narcotic analgesic

7. TERAPEUTIKA. BOTIKAK. TRATAMENDURAKO TEKNIKAK

87

TraumaTologia

434anestesia epidural (4)Sin. blokeo epidural (4)es anestesia epidural; bloqueo

epiduralfr anesthésie épiduraleen epidural anesthesia; epidural

block

435anestesia erregional (4)es anestesia regionalfr anesthésie régionaleen regional anesthesia

436anestesiko lokal (4)gorputzeko zona jakin eta mugatu batean, berehalako eta erabateko sorgortasun edo sentikortasunik eza eragiten duen substantzia.es anestésico localfr anesthésique localen local anesthetic

437antiinflamatorio ez-esteroide (4)Sin. AIEE (4); hantura-kontrako ez-esteroide (4); HKEE (4)Hainbat egoeratan agertzen diren hantura, mina eta zurruntasuna prostaglandinen sintesia inhibituz arintzen dituen medikamentua. Nerbio-sistema zentralean ez, baizik eta maila periferikoan jarduten du botika-talde zabal honek; aspirina edo azido azetil salizilikoa da adibiderik ezagunena.es antiinflamatorio no esteroide;

AINEfr anti-inflammatoire non

stéroïdien; AINSen non-steroidal anti-inflammatory

drug; NSAID

438artrodesi (4)giltzadura baten ankilosia lortzeko (bestela esanda, artikulazio horren mugikortasuna kentzeko) egiten den ebakuntza kirurgikoa.es artrodesisfr arthrodèseen arthrodesis

439azaleko trakzio (4)Zerrenda itsaskor edo elastiko baten bidez zuzenean azalaren gainean eta zeharka hezurren gain aplikatzen den trakzioa. Behin-behineko tratamendu gisa ere erabil daiteke, haustura konplexu edo lokadura baten erredukzio progresiboa egiteko, erreduzitutako hezurren bati eusteko nahiz hautsitako gorputz-adar bat immobilizatzeko.es tracción cutáneafr traction cutanéeen skin traction

bendatzeIk. bendaz lotze

440bendaz lotze (4)Sin. bendatze (3)Lesio muskuloeskeletiko jakinen tratamenduan zerrenda elastiko edo ez-elastikoak erabiltzen dituen teknika.es vendajefr bandageen bandage

blokeo epiduralIk. anestesia epidural

ebakuntza eginIk. operatu

88

TraumaTologia

441ebakuntza kirurgiko (4)Sin. kirurgia-operazio (4)Kirurgia bidezko ekintza, tresnak erabiliz eta teknika edo metodo definituei jarraituz egiten dena. Hondatutako zati, atal edo organo bat erauzteko edo osatzeko baliatzen da.es operación quirúrgica;

intervención quirúrgicafr opération chirurgicale;

intervention chirurgicaleen surgical operation; operation

442ebakuntzaondo (4)Sin. operaziooste (4)Ebakuntza kirurgiko baten ondorengo garaia.es postoperatoriofr période postopératoireen postoperative period

443erradioterapia (4)gaixotasun batzuetan erradiazio ionizatzaileak erabiliz egiten den tratamendu terapeutikoa. Tumore onberetan (adibidez, angiometan) eta gaizto edo minbizietan (adibidez, epiteliometan, linfometan) erabiltzen da bereziki.es radioterapiafr radiothérapieen radiotherapy

444erredukzio (4)Haustura edo lokadura batean desplazatutako hezur-zatiak beren posizio anatomiko normalera ekartzea. Erredukzioa irekia izan daiteke, haustura gertatu den lekuan bertan ebaki bat egiten bada, edo itxia, ebakirik gabe egiten bada.es reducciónfr réductionen reduction

445errehabilitazio (4)Traumatismo edo eritasunengatik galdutako gaitasuna metodo edo tratamendu berezien bitartez berreskuratzea. Jatorrian jarduera profesionalari edo lanbideari begira definitu baldin bazen ere, gaur egun beste helburu batzuekin egindakoari ere esaten zaio.es rehabilitaciónfr réhabilitationen rehabilitation

446errehabilitazio-ariketa (4)es ejercicio de rehabilitaciónfr exercice de rééducationen rehabilitation exercise

447fisioterapeuta (4)es fisioterapeutafr physiothérapeuteen physiotherapist

89

TraumaTologia

448fisioterapia (4)Agente fisikoak, naturalak zein artifizialak (ura, airea, elektrizitatea, argi-erradiazioak, X izpiak, gorputz erradiaktiboak, hotza, beroa, etab.) helburu terapeutikoekin erabiltzea. Fisioterapiaren barruan sartzen dira, era berean, klima, altitude, atseden eta mugimenduaren erabilera eta ibilera- eta gimnastika-ariketak.es fisioterapiafr physiothérapieen physiotherapy

449giltzaduraren garbiketa kirurgiko (4)es limpieza quirúrgica articularfr nettoyage chirurgical de

l’articulationen cleaning joint surgery; surgical

cleaning joint

hantura-kontrako ez-esteroideIk. antiinflamatorio ez-esteroide

450haustura bat egonkortu (4)es estabilizar una fracturafr stabiliser une fractureen stabilize a fracture

451haustura bat erreduzitu (4)Hautsitako edo lokatutako hezur-zatiak bata bestearen jarraian jarri, hausturaren kontsolidazioa posizio egokian egin dadin.es reducir una fracturafr réduire une fractureen reduce a fracture

452hazkunde-faktore (4)Zelulen ugalketa eta hazkundea estimulatzen dituen substantzia. Hainbat fenomeno biologikotan eragiten du, mekanismo endokrino edo parakrinoen bitartez jokatuz.es factor de crecimientofr facteur de croissanceen growth factor

453hezur-kontsolidazio (4)es consolidación óseafr consolidation osseuseen bone consolidation

454hezurretako trakzio (4)Hautsitako hezurren tratamendurako eta anomalia ortopedikoak zuzentzeko erabiltzen den trakzio-mota. Erasandako egiturari hezur-ehunean sartutako eta trakzioko kordei lotutako iltze metaliko edo alanbre baten bidez aplikatzen da.es tracción esqueléticafr traction trans-osseuseen skeletal traction

HKEEIk. antiinflamatorio ez-esteroide

igeltsaduraIk. igeltsu

455igeltsu (4)Sin. igeltsadura (4)Hautsi edo lokatutako hezurra bere posizio egokian geldirik edukitzeko igeltsuz eta bendaz eginiko geruza babesle eta euskarria.es yeso; escayolafr plâtre; appareil plâtreen plaster cast; cast

90

TraumaTologia

456igeltsua jarri (4)Sin. igeltsuztatu (4)gorputz-atal bat immobilizatzeko, igeltsua ezarri. Uretan busti ondoren, igeltsua erabat gogortzen da, gorputz-adarra edo gorputz-enborra behar bezala lerrokatua edukitzeko.es enyesar; escayolarfr plâtre; mettre en plâtreen make a cast; plaster

igeltsuztatuIk. igeltsua jarri

457immobilizatu (4)Mugimendua eragotzi, ferula baten edo igeltsu baten bidez, esaterako.es inmovilizarfr immobiliseren immobilize

458immobilizazio (4)gorputz-adarren edo beste edozein gorputz-atal mugikorren mugimendua eragoztea, bereziki hezur hautsiena edo giltzadurena. Ferula edo igeltsu baten bidez egin daiteke, adibidez.es inmovilizaciónfr immobilisationen immobilization

459infiltrazio (4)Handitua dagoen artikulazio batean edo zona mingarri batean substantzia bat injektatzea. Normalean, likido anestesiko edo hantura-kontrakoren bat izaten da.es infiltraciónfr infiltrationen infiltration

460jostura (4)Sin. sutura (4)es suturafr sutureen suture

461kirurgia (4)Terapeutika medikoaren atala, eskuz eta tresneriaren laguntzaz ebakuntzak egiteaz arduratzen dena. Deformitateak zuzentzea, zauriak sendatzea edo gaixotasun jakin batzuk diagnostikatu nahiz tratatzea du helburu.es cirugíafr chirurgieen surgery

kirurgia-operazioIk. ebakuntza kirurgiko

kirurgia-tratamenduIk. tratamendu kirurgiko

462minaren kontrol (4)es control del dolorfr contrôle de la douleuren pain control

463minaren tratamendu (4)es tratamiento del dolorfr traitement de la douleuren pain management; treatment of

pain

464operatu (4)Sin. ebakuntza egin (4)es operar; intervenirfr opéreren operate on

operazioosteIk. ebakuntzaondo

91

TraumaTologia

465ortopedia (4)Hezur eta muskuluen deformazio eta desbideratzeak zuzentzeaz arduratzen den medikuntzaren atala.es ortopediafr orthopédieen orthopedics

ortopedia-tratamenduIk. tratamendu ortopediko

466pazientearen mobilizazio goiztiar (4)es movilización precoz del pacientefr mobilisation précoce du patienten early mobilization of the patient

467profilaxi (4)Pertsona edo gizatalde bati diagnostikatutako gaixotasuna larriagotzea eta zabaltzea eragozteko terapeutika mediko mota, baita pertsona osasuntsuak gaitz horretatik babesteko hartutako neurrien multzoa ere.es profilaxisfr prophylaxieen prophylaxis

468protesi-ordezpen (4)es recambio de prótesisfr remplacement de prothèseen revision of prosthesissuturaIk. jostura

469trakzio (4)es tracciónfr tractionen traction

470tratamendu kirurgiko (4)Sin. kirurgia-tratamendu (4)es tratamiento quirúrgicofr traitement chirurgicalen surgical treatment

471tratamendu ortopediko (4)Sin. ortopedia-tratamendu (4)es tratamiento ortopédicofr traitement orthopédiqueen orthopedic treatment

472trepanazio (4)es trepanaciónfr trépanationen trephination

473X izpien aparatu (4)Irudiaren bidezko diagnostikoan erabiltzen den aparatua, X izpien bidez gorputzaren barne-egitura ikusteko aukera eskaintzen duena.es aparato de rayos Xfr appareil de radiographieen radiographic system; X-ray

system

474zauri kirurgiko (4)Larruazalaren eta/edo mukosen eta azalpeko ehunen etena, kirurgialariak gorputzeko edozein eremutara iristeko asmoz asepsia-baldintza egokietan egina.es herida quirúrgicafr plaie chirurgicale; plaie opératoireen surgical wound

475zifoplastia (4)es cifoplastiafr spondyloplastie expansive;

cyphoplastieen kyphoplasty

92

TraumaTologia

476benda (4)Sin. lotura (4)gazazko edo ehunezko zerrenda, gorputz-atalen bati eusteko edo larruazaleko zauri bat nahiz bertan ezarritako apositu bat estaltzeko erabili ohi dena.es vendafr pansement; bandageen bandage; dressing

477benda elastiko (4)es venda elásticafr bandage élastiqueen elastic bandage; ACE bandage

478benda itsaskor (4)es venda adhesivafr pansement adhésifen adhesive bandage; adhesive

plaster

479bendaje (4)gorputz-atal baten inguruan estu-estu jartzen den babesgailua, organo bati eusteko edo hura immobilizatzeko, konpresa baten gainean presioa egiteko edo benda bat bere lekuan mantentzeko erabiltzen dena. Askotarikoak izan daitezke, material, forma edo indikazioaren arabera.es vendajefr bandageen bandage

480bendaje funtzional (4)Sin. taping (4)es vendaje funcional; tapingfr traitement fonctionnel; tapingen functional bandage; taping;

kinesio taping

481beso-euskarri (4)Oihalezko pieza, goiko gorputz-adarrean lesionatuta dagoen atal bati eusteko eta hura immobilizatuta mantentzeko erabiltzen dena.es cabestrillofr écharpeen arm sling

ebakuntza-gelaIk. operazio-gela

EMNIk. erresonantzia magnetiko nuklear

482erresonantzia magnetiko nuklear (4)Sin. EMN (4)Irudi anatomikoak berrosatzeko metodoa, zenbait atomoren nukleoek dituzten ezaugarri magnetikoak baliatuz informazio kimiko eta biokimiko baliagarria eskaintzen duena. Era horretan, erraz interpreta daitezkeen irudi medikoak lortzen dira. Azterketa morfologiko hutsaz gain, EMNak ehun osasuntsuak eta gaixorik dauden ehunak bereizteko modua ematen du.es resonancia magnética nuclear;

RMNfr résonance magnétique nucléaire;

RMNen nuclear magnetic resonance;

NMR

8. TRESNAK ETA APARATUAK

93

TraumaTologia

483ferula (4)gorputz-atal mugikor edo desplazatuak (bereziki, hautsitako edo lokatutako hezurrak) immobilizatzeko eta beren posizio naturalean eusteko erabiltzen den aparatua, zurruna edo malgua. Igeltsuz, zurez, metalez, kartoiz, plastikoz edo bestelako materialen batez egina izan ohi da.es férulafr attelleen splint

484hezur-zementu (4)Funtsean hautsez eta likidoz osatutako material sintetikoa. Hautsa likidoarekin nahasten denean gertatzen den erreakzioaren ondorioz (42-46 ºC-ra), likido fluidoa zena pixkanaka gogortuz doan ore moduko nahasketa bilakatzen da. Kirurgia ortopedikoan erabiltzen da, protesiak finkatzeko, bertebroplastiak eta zifoplastiak egiteko, eta baita hezur-barrunbeak edo haustura patologikoak betetzeko ere.es cemento óseofr ciment osseuxen bone cement

485izpi infragorriak (4)0,75 eta 1.000 µm bitarteko uhin-luzera duten erradiazio elektromagnetikoak, giza begiak ikusten ez dituenak. Argiaren espektroan, argi gorriaren eta mikrouhinen artekoak dira.es rayos infrarrojosfr rayons infrarougesen infra-red rays

loturaIk. benda

486makulu (4)es muletafr béquilleen crutch

487operazio-gela (4)Sin. ebakuntza-gela (4)Ospitale edo klinika batean, ebakuntza kirurgikoak egiteko behar bezala egokiturik dagoen leku edo areto berezia.es quirófano; sala de operacionesfr salle d’opérationen operating room; operating

theatre

488ortesi (4)gailu ortopedikoa, aldi baterakoa nahiz iraunkorra, gorputz-atal jakin baten funtzionaltasuna handituz erabiltzaileei independentzia handiagoa eta bizi-kalitate hobea eskaintzen diena. Deformazioak zuzendu edo lerrokatzeko ere erabiltzen da. Ortesiak dinamikoak nahiz estatikoak izan daitezke, besteak beste: ferula zurrunak, gerrialdeko paxak, giltzadura-babesle elastikoak, eta abar.es ortesisfr orthèseen orthosis; orthesis

489protesi (4)Pertsona batean gorputz-atal bat, organo bat edo organo-zati bat ordezteko ezartzen den pieza edo tresna artifiziala.es prótesisfr prothèseen prosthesis

tapingIk. bendaje funtzional

94

TraumaTologia

490erreumatologia-zerbitzu (4)es servicio de reumatologíafr service de rhumatologieen rheumatology service

491kirurgia ortopediko (4)Diziplina zientifikoa, kirurgiaren adarra, lokomozio-aparatuaren forma eta funtzioak kontserbatzeaz eta beren onera ekartzeaz arduratzen dena.es cirugía ortopédicafr chirurgie orthopédiqueen orthopedic surgery

492larrialdietako zerbitzu (4)es servicio de urgenciasfr service d’urgenceen emergency medical services

493minaren unitate (4)es unidad del dolorfr unité de douleuren pain unit

494ospitaleko batez besteko egonaldi (4)Ospitalean izaten diren egonaldien batez besteko egun-kopurua. Kalkulu hori egiteko, ospitaleratuta egindako egun-kopurua epealdi batean izandako ospitaleratze-kopuruarekin zatitzen da.es estancia media hospitalariafr durée moyenne de séjour à

l’hôpital; DMSen average length of stay; ALOS

495traumatologia (4)Medikuntzaren adarra, lokomozio-aparatuaren eta hari lotutako egituren traumatismoen prebentzio, azterketa kliniko, diagnostiko, tratamendu eta ikerkuntzaz arduratzen den diziplina zientifikoa.es traumatologíafr traumatologieen traumatology

496traumatologia-zerbitzu (4)es servicio de traumatologíafr service de traumatologie-

orthopédieen traumatology service

497traumatologo (4)Traumatologian espezializatua dagoen medikua.es traumatólogofr traumatologueen traumatologist

498zainketa intentsiboen unitate (4)Sin. ZIU (4)Etengabeko arreta eta zainketa behar duten gaixo larriak tratatzeko ospitale-zerbitzua. Bertan artatzen dituzten pazienteak bizi-arriskuan daudenez, bizi-zeinuak eta bestelako parametroak (likidoen kontrola, esaterako) etengabe monitorizatzen dira.es unidad de cuidados intensivos;

UCI; unidad de vigilancia intensiva; UVI

fr unité de soins intensifs; USIen intensive care unit; ICU

ZIUIk. zainketa intentsiboen unitate

9. ADMINISTRAZIO SANITARIOA

eUsKarazKo aUrKiBiDea

96

TraumaTologia

Aabdukzio, 271adenosina trifosfato, 303adukzio, 272AE, 308ahoz beherako etzanera, 428ahoz gorako etzanera, 429ahur, 71ahuspezko etzanera, 428AIEE, 437Akiles-en tendoi, 1akromion, 2akromion-lepauztai giltzadura, 87aktina, 273albo-etzanera, 430alboko erradiografia, 408alboko etzanera, 430alboko plaka, 408aldaka, 3analgesia, 431analgesiko, 432analgesiko narkotiko, 433analgesiko opioide, 433anestesia epidural, 434anestesia erregional, 435anestesiko lokal, 436anfiartrosi, 4antiinflamatorio ez-esteroide, 437apofisi, 5apofisi zorrotz, 6aponeurosi, 7arantza azpiko muskulu, 8arantza gaineko muskulu, 9arantza iliako, 10arantza ziatiko, 11arantza-apofisi, 6ardatz-hezurdura, 69arku krural, 118arku superziliar, 25artikulatu, 280artikulazio, 86artikulazioen hantura, 339artritis, 307

artritis erreumatoide, 308artritis infekzioso, 309artritis septiko, 309artrodesi, 438artrodia, 12artrosi, 310artroskopia, 409artroskopio, 410astragalo, 13atal bigunak, 270atlas, 14ATP, 303atzamar, 100atzamar-hezur, 101atze-aurreko erradiografia, 411atze-aurreko plaka, 411atzeko lotailu gurutzatu, 15atzeko muskulu tibial, 16atzeko tibia-muskulu, 16aurreko lotailu gurutzatu, 17aurreko muskulu tibial, 18aurreko tibia-muskulu, 18axis, 19axisaren hortz, 175azaleko trakzio, 439azetabulu, 20azido laktiko, 304aztal, 229

Bbala, 240baraila, 21Barlow-ren maniobra, 412barrunbe kotiloideo, 20barrunbe toraziko, 212behatz, 22behatz-hezur, 23beheko gorputz-adar, 24beheko masailezur, 21bekain-arku, 25

97

TraumaTologia

bekoki-hezur, 26belaun, 27belaun balgo, 337belaun baro, 338belaunburu, 61belauneko giltzadura, 28belaunezur, 61belaunezur-tendoi, 209benda, 476benda elastiko, 477benda itsaskor, 478bendaje, 479bendaje funtzional, 480bendatze, 440bendaz lotze, 440benetako saihets-hezur, 29berezko haustura, 311berna, 226besaburu, 204besahezur, 30besahezurraren buru, 31besahezurreko alboko epikondilo, 32besahezurreko epikondilo lateral, 32besahezurreko epikondilo medial, 33besahezurreko erdialdeko

epikondilo, 33besape, 79besaurre, 34beso, 35, 36beso-euskarri, 481beso-plexu, 192besoko bizeps muskulu, 37besoko sare, 192besoko trizeps muskulu, 38besondo, 36betzulo, 39bihurdura, 312bihurritu, 313bizeps muskulu brakial, 37bizeps muskulu femoral, 120bizkar, 40bizkar-orno, 41bizkarreko min, 319bizkarreko muskulu zabal, 42bizkarrezur, 43

bizkarrezur-hodi, 185bizkarrezur-muin, 44blokeo epidural, 434borondatezko muskulu, 260bular-kaxa, 139bular-muskulu nagusi, 45bular-muskulu txiki, 46bularrezur, 47bularrezur-lepauztai giltzadura, 88bularrezurraren gorputz, 48bularrezurraren kirten, 49bularrezurraren manubrio, 49burezur, 80burtsitis, 314

CC, 140C1, 14C2, 19Chopart-en giltzadura, 207conminuta haustura, 315coxa valga, 316coxa vara, 317

DD, 41D bitamina, 305deltoide muskulu, 50diafisi, 233diartrosi, 51diploe, 234diskoko hernia, 351distrofia erreflexu sinpatiko, 318dortsalgia, 319

98

TraumaTologia

Eebakuntza egin, 464ebakuntza kirurgiko, 441ebakuntza-gela, 487ebakuntzaondo, 442egiazko saihets-hezur, 29ehun konektibo, 235elipse-itxurako giltzadura, 135elkarrekiko ahokapen, 231EMN, 482enartrosi, 52endomisio, 236endostio, 237entesitis, 320entesopatia, 320epifisi, 238epikondilitis, 321epikondilitis lateral, 321epikondilitis medial, 322epikondilo, 32epikondilo erradial, 32epimisio, 239epitroklea, 33epitrokleitis, 322erdiko falange, 53erlaxazio muskular, 274erpuruaren muskulu aurkari, 54erpuruaren muskulu oposatzaile, 54erradikulopatia, 323erradio, 55erradio hezur, 55erradio-karpo giltzadura, 74erradioaren eraztun-lotailu, 56erradioaren lotailu anular, 56erradiografia, 413erradiografia arrunt, 414erradiografia sinple, 414erradiografia zeihar, 415erradioterapia, 443errain-hezur, 57errain-hezurreko zulo, 58errain-orno, 59erraki, 43

errakitismo, 324erredukzio, 444errehabilitazio, 445errehabilitazio-ariketa, 446erresonantzia magnetiko nuklear, 482erreuma, 332erreumatismo, 332erreumatologia-zerbitzu, 490erronboide muskulu, 60errotula, 61esfinter muskulu, 62eskafoide hezur, 63eskapula, 64eskapula azpiko muskulu, 65eskapula-gerriko, 66eskeleto, 67eskeleto apendikular, 68eskeleto axial, 69eskoliosi, 325esku, 70esku-ahur, 71esku-zabal, 71eskugain, 72eskumutur, 73eskumuturreko giltzadura, 74eskumuturreko hezur, 130espondilitis ankilopoietiko, 326espondilitis ankilosatzaile, 326espondilolisi, 327espondilolistesi, 328estiloide apofisi, 75estres-haustura, 329

FF1, 77F2, 53F3, 76falange, 23, 101falange distal, 76falange proximal, 77

99

TraumaTologia

falangeta, 76falangina, 53falka-hezur, 78faszia, 7faszikulu, 240femur, 123ferula, 483fibula, 191fibula-muskulu, 164fisioterapeuta, 447fisioterapia, 448flexio, 275flexionatu, 276fosfatasa alkalino, 306

Ggainkarga, 330gainkarga-lesio, 331gainkargagatiko haustura, 329gaitasun funtzional, 277gaixotasun erreumatiko, 332gaixotasun erreumatiko kroniko, 333galtzarbe, 79garezur, 80garezur-edukiera, 278garezur-ganga, 81garezur-haustura, 334garezurraren oinalde, 82garezurraren oinarri, 82garondo, 83garondo-hezur, 84gatazka, 335gaztaroko artritis erreumatoide, 336gazte-artritis erreumatoide, 336genu valgum, 337genu varum, 338gerri-orno, 85gerri-plexu, 193gihar, 155giltzadura, 86

giltzadura akromioklabikular, 87giltzadura erdimugikor, 4giltzadura erradiokarpiano, 74giltzadura esternoklabikular, 88giltzadura femorotibial, 89giltzadura glenohumeral, 205giltzadura karpometakarpiano, 90giltzadura kondileo, 135giltzadura lau, 12giltzadura mugiezin, 200giltzadura mugikor, 51giltzadura sakroiliako, 91giltzadura sinobial, 51giltzadura tartsometatartsiano, 92giltzadura tenporomandibular, 93giltzadura tibioperoneoastragalino, 181giltzadura-apofisi, 94giltzadura-aurpegi, 95giltzadura-gainazal, 95giltzadura-inflamazio, 339giltzadura-kapsula, 96giltzadura-kartilago, 241giltzadura-lerroarte, 97giltzadura-likido, 289giltzadurako isuri, 340giltzaduraren ezegonkortasun, 341giltzaduraren garbiketa kirurgiko, 449giltzaduraren higadura, 342giltzaduraren mugikortasun-tarte, 279giltzatu, 280ginglimo, 219goiko gorputz-adar, 98goiko masailezur, 99goiko maxilar, 99golf-jokalariaren ukondo, 322gram tindaketa, 416

Hhanka, 227hanka-puntetan ibili, 294

100

TraumaTologia

hantura-kontrako ez-esteroide, 437hartzaile nozizeptibo, 281hatz, 100hatz-hezur, 101hatz-koskor, 102haustura, 343haustura anizkoitz, 344haustura bat egonkortu, 450haustura bat erreduzitu, 451haustura baten kontsolidatze

akastun, 345haustura desplazatu, 346haustura ez-desplazatu, 347haustura ireki, 348haustura itxi, 349haustura patologiko, 311haustura-lokadura, 350hausturaren kontsolidatzio falta, 391Havers-en erreten, 242Havers-en kanal, 242Havers-en sistema, 264hazkunde-faktore, 452hazkunde-kartilago, 243hedapen, 282hedatu, 283hemorragia, 379hernia diskal, 351herren, 352hezur, 103hezur arol, 244hezur endokondral, 245hezur erretikulatu, 250hezur frontal, 26hezur handi, 104hezur iliako, 105hezur kartilaginoso, 255hezur kortikal, 246hezur koxal, 105hezur kuneiforme, 78hezur labur, 247hezur lakrimal, 149hezur laminar, 251hezur lau, 248hezur luze, 249hezur malar, 150

hezur menbranoso, 258hezur motz, 247hezur nabikular, 106hezur okzipital, 84hezur parietal, 107hezur pelbiko, 105hezur piramidal, 108hezur pisiforme, 109hezur primario, 250hezur sekundario, 251hezur semilunar, 110hezur sesamoideo, 111hezur tenporal, 144hezur trabekular, 244hezur trinko, 252hezur untziforme, 127hezur zapal, 248hezur zigomatiko, 150hezur- eta muskulu-sistema, 203hezur-abzesu, 354hezur-dentsitometria, 417hezur-erresortzio, 284hezur-gammagrafia, 418hezur-hauskortasun, 353hezur-kontsolidazio, 453hezur-muin, 253hezur-sistema, 112hezur-tumore, 355hezur-zementu, 484hezurdura, 67hezurraren dentsitate, 285hezurraren dentsitate mineral, 285hezurreko abzesu, 354hezurreko tumore, 355hezurretako trakzio, 454hezurtu, 296hezurtze, 297hidrozefalia, 356higatu, 357HKEE, 437hobi iliako, 113hodi bertebral, 185humero, 30humeroaren tuberkulu nagusi, 218humeroaren tuberkulu txiki, 217

101

TraumaTologia

hurbileko falange, 77hurbilketa, 272

II. motako min erregional konplexuaren

sindrome, 318igeltsadura, 455igeltsu, 455igeltsua jarri, 456igeltsuztatu, 456II. motako min erregional

konplexuaren sindrome, 358ilargi-hezur, 110ilion, 114ilion hezur, 114ilion-arantza, 10ilion-hobi, 113ilion-psoas muskulu, 166immobilizatu, 457immobilizazio, 458infiltrazio, 459ipurmasaileko muskulu, 115irtengune, 5iskion, 116iskion hezur, 116iskion-arantza, 11isuri artikular, 340izpi infragorriak, 485iztai, 117iztai-arku, 118iztai-lotailu, 118izter, 119izterreko bizeps muskulu, 120izterreko koadrizeps muskulu, 121izterreko muskulu zuzen, 122izterrezur, 123izterrezur-tibia giltzadura, 89izterrezurraren buru, 124izterrezurreko alboko epikondilo, 125izterrezurreko epikondilo lateral, 125

izterrezurreko epikondilo medial, 126izterrezurreko erdialdeko

epikondilo, 126

Jjaiotzetiko aldakako lokadura, 397jarrera anatomiko, 194jostura, 460

Kkako-hezur, 127kalkaneo hezur, 128kalkaneo-tendoi, 1kaltzifikazio, 286kapsula artikular, 96karpo, 129karpo-hezur, 130karpo-metakarpo giltzadura, 90karpoko erdiko giltzadura, 131karpoko eskafoide hezur, 63karpoko hezur handi, 104kartilago, 254kartilago artikular, 241kartilago epifisario, 243kartilago kostal, 268kartilagozko hezur, 255kausalgia, 358kirurgia, 461kirurgia ortopediko, 491kirurgia-operazio, 441kirurgia-tratamendu, 470klabikula, 141koadrizeps muskulu femoral, 121kokots, 132kokzix, 133kolisio, 335

102

TraumaTologia

kondilo, 134kondilo-itxurako giltzadura, 135kondrozito, 256kontrajarri, 287kontraktura, 288kontrakzio muskular, 293kontusio, 359kopeta-hezur, 26korakoide apofisi, 136kostalgia, 360kotilo, 20koxalgia, 361kranio, 80kristalezko hezurren gaixotasun, 382kubitu, 137kuboide hezur, 138kutxa toraziko, 139

LL, 85laginak hartze, 419larrialdietako zerbitzu, 492laxotasun, 362lepaorno, 140lepauztai, 141lepo anatomiko, 142lepo kirurgiko, 143lepogain, 83lepoko min, 404lerroarte artikular, 97lesio neurologiko, 363likido sinobial, 289Lisfranc-en giltzadura, 92lokadura, 364lokatu, 365loki-barailetako giltzadura, 93loki-hezur, 144lokomozio-aparatu, 290lordosi, 145lotailu, 146

lotailu albokide, 147lotailuen lesio, 366lotura, 476lotura-kartilago, 243lunbago, 367lunbalgia, 367luxazio, 364

Mmakadura, 359makulu, 486maleolo, 148malko-hezur, 149mami-nukleo, 174masailalbo-hezur, 150mehaka, 3menisko, 151metafisi, 257metakarpiano, 152metakarpo-hezur, 152metatartsiano, 153metatartso-hezur, 153mialgia, 368mieloma anizkoitz, 369min, 370min akutu, 371min erregional konplexuaren

sindrome, 372min kroniko, 373min zorrotz, 371minaren kontrol, 462minaren tratamendu, 463minaren unitate, 493mintzezko hezur, 258miosina, 291miositis, 374miositis osifikatzaile, 375miozuntz, 261miozuntzexka, 259mokor, 3

103

TraumaTologia

muskulatura, 154muskulu, 155muskulu abduktore, 156muskulu aduktore, 157muskulu basto, 158muskulu bikiak, 159muskulu depresore, 162muskulu eskeletiko, 260muskulu estentsore, 161muskulu esternokleidomastoideo, 160muskulu flexore, 170muskulu gastroknemio, 159muskulu gluteo, 115muskulu hedatzaile, 161muskulu hurbiltzaile, 157muskulu ildaskatu, 260muskulu infraespinoso, 8muskulu jaistaile, 162muskulu jasotzaile, 163muskulu peroneo, 164muskulu pronatzaile, 165muskulu psoasiliako, 166muskulu soleo, 167muskulu subeskapular, 65muskulu supinatzaile, 168muskulu supraespinoso, 9muskulu tenkatzaile, 169muskulu tentsore, 169muskulu tolestaile, 170muskulu urruntzaile, 156muskulu zerradun, 171muskulu-distentsio, 376muskulu-erlaxazio, 274muskulu-lotune, 172muskulu-tonu, 292muskulu-uzkurdura, 293muskulu-zuntz, 261muskuluen atonia, 377muskuluen hipertonia, 378muskuluetako min, 368

Nnekeagatiko haustura, 329nerbio-sustrai, 173neuralgia ziatiko, 405nozizeptore, 281nukleo mamitsu, 174

Oodoljario, 379odontoide apofisi, 175OI, 382oin, 176oin ahur, 380oin kabo, 380oin lau, 381oin sakon, 380oin zapal, 381oin-bizkar, 178oin-puntetan ibili, 294oin-zola, 177oinazpi, 177oinbular, 178oingain, 178olekranon, 179omoplato, 64ondorio, 394operatu, 464operazio-gela, 487operaziooste, 442orbita, 39orkatila, 180orkatilako giltzadura, 181orno, 182orno dortsal, 41orno kokzigeo, 183orno lunbar, 85orno sakro, 59orno toraziko, 41

104

TraumaTologia

orno zerbikal, 140orno-gorputz, 184orno-hodi, 185orno-muin, 44ornoaren pedikulu, 186ornoarteko disko, 187ornoarteko giltzadura, 188orpazurda, 1orpo, 189orpo-hezur, 128orpoka ibili, 295ortesi, 488Ortolani-ren maniobra, 420ortopedia, 465ortopedia-tratamendu, 471osifikatu, 296osifikazio, 297osifikazio-gune, 298ospitaleko batez besteko egonaldi, 494osteitis deformatzaile, 387osteoblasto, 262osteogenesi, 299osteogenesi inperfektu, 382osteoklasto, 263osteomalazia, 383osteomielitis, 384osteona, 264osteopatia, 385osteoporosi, 386osteozito, 265

PPaget-en hezur-gaixotasun, 387paralisi, 388pareta-hezur, 107patela, 61patela-lotailu, 209paziente politraumatizatu, 389pazientearen mobilizazio goiztiar, 466PCE, 425

pelbimetria, 421pelbimetro, 422pelbis, 190perimisio, 266periostio, 267perone hezur, 191perone-muskulu, 164pibote-itxurako giltzadura, 220piramide-hezur, 108plaka, 413plaka zeihar, 415plano axial, 427plano frontal, 423plano horizontal, 427plano koronal, 423plano sagital, 424plexu brakial, 192plexu lunbar, 193politraumatismo, 390posizio anatomiko, 194profilaxi, 467pronazio, 300proteina C-erreaktibo, 425protesi, 489protesi-ordezpen, 468pseudoartrosi, 391pubis, 195pubis hezur, 195pubiseko sinfisi, 196

RRoentgen izpiak, 426

SS, 59saihetseko min, 360

105

TraumaTologia

saihets-hezur, 197saihets-hezur aizun, 198saihets-hezur faltsu, 198saihets-hezur flotatzaile, 199saihets-hezur jator, 29saihets-hezur loka, 199saihets-kartilago, 268sakralizazio, 392sakro hezur, 57sakro-ilion giltzadura, 91sarkoma sinobial, 393sarkomero, 301sekuela, 394sinartrosi, 200sindesmosi, 201sindrome konpartimental, 395sinfisi, 4sinkondrosi, 202sinobialoma gaizto, 393sinobitis, 396sistema muskuloeskeletiko, 203sorbalda, 204sorbalda-gerriko, 66sorbalda-hezur, 64sorbaldako giltzadura, 205sortzetiko aldakako lokadura, 397subluxazio, 398Sudeck-en sindrome, 318supinazio, 302sutura, 460

TT, 41talus, 13talus-zango giltzadura, 181taping, 480tartso, 206tartso-metatartso giltzadura, 92tartsoaren zeharkako giltzadura, 207tartsoko erdiko giltzadura, 207

tartsoko eskafoide hezur, 106tendinitis, 399tendinopatia, 400tendoi, 208tendoi errotuliano, 209tendoi-lotune, 210tenislariaren ukondo, 321tenosinobitis, 401tibia, 211tonu muskular, 292torax, 212tortikolis, 402tortsio, 312trakzio, 469trapezio hezur, 213trapezoide hezur, 214tratamendu kirurgiko, 470tratamendu ortopediko, 471trauma, 403traumatismo, 403traumatologia, 495traumatologia-zerbitzu, 496traumatologo, 497trepanazio, 472trizeps muskulu brakial, 38trizeps sural, 228trokanter nagusi, 215trokanter txiki, 216trokin, 217trokiter, 218troklea, 219trokoide, 220tuberositate, 221

Uukabil, 222ukondo, 223ulna, 137ungis, 149urruneko falange, 76

106

TraumaTologia

urrunketa, 271uzkorno, 133

VVolkmann-en hodi, 269Volkmann-en kanal, 269

XX izpiak, 426X izpien aparatu, 473xifoide, 224xifoide apendize, 224xifoide apofisi, 224

Zzainketa intentsiboen unitate, 498zaintiratu, 376zaldi-buztan, 225zango, 226, 227zangoko trizeps muskulu, 228zangosagar, 229zati anitzeko haustura, 315zati bigunak, 270zauri kirurgiko, 474zeharkako apofisi, 230zeharkako plano, 427zela-giltzadura, 231zerbikalgia, 404zerra muskulu, 171ziatika, 405zifoplastia, 475zifosi, 232ZIU, 498zuntz-haustura, 406zurtoin berde gisako haustura, 407

gaztelaniazKo aUrKiBiDea

108

TraumaTologia

Aabducción, 271absceso óseo, 354acetábulo, 20ácido láctico, 304acromion, 2actina, 273adenosina trifosfato, 303aducción, 272agujero sacro, 58AINE, 437analgesia, 431analgésico, 432analgésico narcótico, 433analgésico opioide, 433andar de puntillas, 294andar sobre el talón, 295anestesia epidural, 434anestesia regional, 435anestésico local, 436anfiartrosis, 4antebrazo, 34antiinflamatorio no esteroide, 437aparato de rayos X, 473aparato locomotor, 290apéndice xifoides, 224apófisis, 5apófisis articular, 94apófisis coracoides, 136apófisis espinosa, 6apófisis estiloides, 75apófisis odontoides, 175apófisis transversa, 230apófisis xifoides, 224aponeurosis, 7aproximación, 272AR, 308arcada superciliar, 25arco de movilidad articular, 279arco del pie, 178arco inguinal, 118arco superciliar, 25articulación, 86

articulación acromioclavicular, 87articulación carpometacarpiana, 90articulación condílea, 135articulación de Chopart, 207articulación de la mandíbula, 93articulación de la muñeca, 74articulación de la rodilla, 28articulación de Lisfranc, 92articulación del hombro, 205articulación del tobillo, 181articulación elipsoidea, 135articulación en pivote, 220articulación en silla de montar, 231articulación esferoidea, 52articulación esternoclavicular, 88articulación femorotibial, 89articulación glenohumeral, 205articulación inmóvil, 200articulación intervertebral, 188articulación mediocarpiana, 131articulación mediotarsiana, 207articulación móvil, 51articulación plana, 12articulación por encaje recíproco, 231articulación radiocarpiana, 74articulación sacroilíaca, 91articulación semimóvil, 4articulación sinovial, 51articulación talocrural, 181articulación tarsometatarsiana, 92articulación temporomandibular, 93articulación tibioperoneoastragalina, 181articulación transversa del tarso, 207articulación troclear, 219articulación trocoide, 220articularse, 280artritis, 307artritis infecciosa, 309artritis reumatoide, 308artritis reumatoide juvenil, 336artritis séptica, 309artrodesis, 438artrodia, 12artroscopia, 409artroscopio, 410

109

TraumaTologia

artrosis, 310astrágalo, 13atlas, 14ATM, 93atonía muscular, 377ATP, 303axila, 79axis, 19

Bbase del cráneo, 82bloqueo epidural, 434bóveda craneal, 81brazo, 35, 36bursitis, 314

CC, 140C1, 14C2, 19cabestrillo, 481cabeza femoral, 124cabeza humeral, 31cadera, 3caja torácica, 139calcificación, 286callo vicioso, 345calota, 81calvaria, 81canal de Havers, 242canal de Volkmann, 269canal vertebral, 185capacidad craneal, 278capacidad craneana, 278capacidad funcional, 277cápsula articular, 96

cápsula sinovial, 96carilla articular, 95carpo, 129cartílago, 254cartílago articular, 241cartílago costal, 268cartílago de conjunción, 243cartílago de crecimiento, 243cartílago epifisario, 243cauda equina, 225causalgia, 358cavidad cotiloidea, 20cavidad orbitaria, 39cavidad torácica, 212cemento óseo, 484cervicalgia, 404ciática, 405cifoplastia, 475cifosis, 232cintura escapular, 66cirugía, 461cirugía ortopédica, 491clavícula, 141cóccix, 133codo, 223codo de golfista, 322codo de tenista, 321cojo, 352cola de caballo, 225columna vertebral, 43cóndilo, 134condrocito, 256conducto de Havers, 242conducto de Volkmann, 269conducto espinal, 185conducto raquídeo, 185conflicto, 335consolidación ósea, 453consolidación viciosa de una

fractura, 345contracción muscular, 293contractura, 288control del dolor, 462contusión, 359costalgia, 360

110

TraumaTologia

costilla, 197costilla falsa, 198costilla flotante, 199costilla verdadera, 29cótilo, 20coxa valga, 316coxa vara, 317coxalgia, 361cráneo, 80cúbito, 137cuello anatómico, 142cuello quirúrgico, 143cuerpo del esternón, 48cuerpo vertebral, 184cuña, 78cuneiforme, 78

DD, 41decúbito dorsal, 429decúbito lateral, 430decúbito prono, 428decúbito supino, 429decúbito ventral, 428dedo de la mano, 100dedo del pie, 22densidad mineral ósea, 285densidad ósea, 285densitometría ósea, 417derrame articular, 340desgastarse, 357desgaste articular, 342diáfisis, 233diartrosis, 51diente del axis, 175díploe, 234disco intervertebral, 187dislocación, 364dislocar, 365distensión muscular, 376

distrofia refleja simpática, 318dolor, 370dolor agudo, 371dolor costal, 360dolor crónico, 373dolor lumbar, 367dolor muscular, 368dorsalgia, 319dorso de la mano, 72dorso del pie, 178

Eejercicio de rehabilitación, 446empeine, 178enartrosis, 52endomisio, 236endostio, 237enfermedad de los huesos frágiles, 382enfermedad de Paget de los huesos, 387enfermedad reumática, 332enfermedad reumática crónica, 333entesitis, 320entesopatía, 320enyesar, 456epicondilitis, 321epicondilitis lateral, 321epicondilitis medial, 322epicóndilo, 32epicóndilo externo del fémur, 125epicóndilo externo del húmero, 32epicóndilo interno del fémur, 126epicóndilo interno del húmero, 33epicóndilo lateral del fémur, 125epicóndilo lateral del húmero, 32epicóndilo medial del fémur, 126epicóndilo medial del húmero, 33epicóndilo radial, 32epífisis, 238epimisio, 239epitróclea, 33

111

TraumaTologia

epitrocleítis, 322escafoides, 63escafoides carpiano, 63escafoides tarsiano, 106escápula, 64escayola, 455escayolar, 456escoliosis, 325esguince, 313espalda, 40espina ciática, 11espina dorsal, 43espina ilíaca, 10espina isquiática, 11espondilitis anquilopoyética, 326espondilitis anquilosante, 326espondilólisis, 327espondilolistesis, 328esqueleto, 67esqueleto apendicular, 68esqueleto axial, 69estabilizar una fractura, 450estancia media hospitalaria, 494esternón, 47extender, 283extensión, 282extremidad inferior, 24extremidad superior, 98

FF1, 77F2, 53F3, 76factor de crecimiento, 452falange, 23, 101falange distal, 76falange media, 53falange proximal, 77falangeta, 76falangina, 53

falta de consolidación de fractura, 391fascia, 7fascículo, 240fémur, 123férula, 483fibra muscular, 261fíbula, 191fisioterapeuta, 447fisioterapia, 448flexión, 275flexionar, 276fosa ilíaca, 113fosfatasa alcalina, 306fractura, 343fractura abierta, 348fractura cerrada, 349fractura conminuta, 315fractura de cráneo, 334fractura de estrés, 329fractura desplazada, 346fractura en tallo verde, 407fractura espontánea, 311fractura múltiple, 344fractura no desplazada, 347fractura patológica, 311fractura por sobrecarga, 329fractura-luxación, 350fragilidad ósea, 353frontal, 26

Ggammagrafía ósea, 418genu valgo, 337genu valgum, 337genu varo, 338genu varum, 338gínglimo, 219

112

TraumaTologia

Hhaz, 240hemorragia, 379herida quirúrgica, 474hernia de disco, 351hernia discal, 351hidrocefalia, 356hipertonía muscular, 378hombro, 204hueso, 103hueso bregmático, 107hueso calcáneo, 128hueso cartilaginoso, 255hueso cigomático, 150hueso coccígeo, 133hueso compacto, 252hueso cortical, 246hueso corto, 247hueso coxal, 105hueso cuboides, 138hueso cuneiforme, 78hueso de la muñeca, 130hueso del carpo, 130hueso endocondral, 245hueso esponjoso, 244hueso frontal, 26hueso ganchoso, 127hueso grande, 104hueso grande del carpo, 104hueso ilíaco, 105hueso innominado, 105hueso lacrimal, 149hueso laminar, 251hueso largo, 249hueso malar, 150hueso membranoso, 258hueso metacarpiano, 152hueso metatarsiano, 153hueso occipital, 84hueso parietal, 107hueso piramidal, 108hueso pisiforme, 109hueso plano, 248

hueso primario, 250hueso reticular, 250hueso sacro, 57hueso secundario, 251hueso semilunar, 110hueso sesamoideo, 111hueso temporal, 144hueso trabecular, 244hueso trapecio, 213hueso trapezoide, 214hueso triquetro, 108hueso unciforme, 127húmero, 30

Iilion, 114inestabilidad articular, 341infiltración, 459inflamación de las articulaciones, 339ingle, 117inmovilización, 458inmovilizar, 457inserción muscular, 172inserción tendinosa, 210interlínea articular, 97intervención quirúrgica, 441intervenir, 464isquion, 116

Jjaula torácica, 139

113

TraumaTologia

LL, 85laxitud, 362LCA, 17LCP, 15lesión ligamentosa, 366lesión neurológica, 363lesión por sobrecarga, 331ligamento, 146ligamento anular del radio, 56ligamento colateral, 147ligamento crural, 118ligamento cruzado anterior, 17ligamento cruzado posterior, 15ligamento inguinal, 118ligamento patelar, 209limpieza quirúrgica articular, 449líquido articular, 289líquido sinovial, 289lordosis, 145lumbago, 367lumbalgia, 367luxación, 364luxación congénita de cadera, 397luxar, 365

Mmaléolo, 148mandíbula, 21maniobra de Barlow, 412maniobra de Ortolani, 420mano, 70manubrio esternal, 49maxila, 99maxilar inferior, 21maxilar superior, 99médula espinal, 44médula ósea, 253

menisco, 151mentón, 132metacarpiano, 152metáfisis, 257metatarsiano, 153mialgia, 368mieloma múltiple, 369miembro inferior, 24miembro superior, 98miofibra, 261miofibrilla, 259miosina, 291miositis, 374miositis osificante, 375movilización precoz del paciente, 466muleta, 486muñeca, 73musculatura, 154músculo, 155músculo abductor, 156músculo aductor, 157músculo aproximador, 157músculo bíceps braquial, 37músculo bíceps crural, 120músculo bíceps femoral, 120músculo cuádriceps crural, 121músculo cuádriceps femoral, 121músculo deltoides, 50músculo depresor, 162músculo dorsal ancho, 42músculo elevador, 163músculo esfinter, 62músculo esquelético, 260músculo esternocleidomastoideo, 160músculo estriado, 260músculo extensor, 161músculo fibular, 164músculo flexor, 170músculo gastrocnemio, 159músculo glúteo, 115músculo iliopsoas, 166músculo infraespinoso, 8músculo latísimo del dorso, 42músculo oponente del pulgar, 54músculo pectoral mayor, 45

114

TraumaTologia

músculo pectoral menor, 46músculo peroneo, 164músculo pronador, 165músculo psoasilíaco, 166músculo recto femoral, 122músculo romboides, 60músculo separador, 156músculo serrato, 171músculo sóleo, 167músculo subescapular, 65músculo supinador, 168músculo supraespinoso, 9músculo tensor, 169músculo tibial anterior, 18músculo tibial posterior, 16músculo tríceps braquial, 38músculo tríceps sural, 228músculo vasto, 158músculo voluntario, 260músculos gemelos, 159muslo, 119

Nnavicular, 106neuralgia ciática, 405nociceptor, 281nuca, 83núcleo de osificación, 298núcleo discal, 174núcleo pulposo, 174nudillo, 102

Ooccipital, 84OI, 382olécranon, 179

omóplato, 64operación quirúrgica, 441operar, 464oponerse, 287órbita, 39ortesis, 488ortopedia, 465osificación, 297osificarse, 296osteítis deformante, 387osteoblasto, 262osteocito, 265osteoclasto, 263osteogénesis, 299osteogénesis imperfecta, 382osteomalacia, 383osteomielitis, 384osteona, 264osteopatía, 385osteoporosis, 386

Ppaciente politraumatizado, 389palma de la mano, 71pantorrilla, 229parálisis, 388parietal, 107partes blandas, 270patela, 61PCR, 425pedículo vertebral, 186pelvimetría, 421pelvímetro, 422pelvis, 190perimisio, 266periostio, 267peroné, 191pie, 176pie cavo, 380pie plano, 381

115

TraumaTologia

pierna, 226, 227placa, 413placa AP, 411placa lateral, 408placa oblicua, 415plano axial, 427plano coronal, 423plano frontal, 423plano horizontal, 427plano sagital, 424plano transversal, 427planta del pie, 177plexo braquial, 192plexo lumbar, 193politraumatismo, 390posición anatómica, 194postoperatorio, 442proceso, 5proceso articular, 94proceso coracoideo, 136proceso espinoso, 6proceso estiloideo, 75proceso odontoideo, 175proceso transverso, 230proceso xifoideo, 224profilaxis, 467pronación, 300proteína C-reactiva, 425prótesis, 489pseudoartrosis, 391pubis, 195puño, 222

Qquirófano, 487

Rradiculopatía, 323radio, 55radiografía, 413radiografía antero-posterior, 411radiografía lateral, 408radiografía oblicua, 415radiografía simple, 414radioterapia, 443raíz nerviosa, 173raíz neural, 173rango de movilidad articular, 279raquis, 43raquitismo, 324rayos infrarrojos, 485rayos Roentgen, 426rayos X, 426recambio de prótesis, 468receptor nociceptivo, 281reducción, 444reducir una fractura, 451rehabilitación, 445relajación muscular, 274resonancia magnética nuclear, 482resorción ósea, 284reuma, 332reumatismo, 332RMN, 482rodilla, 27rodilla valga, 337rodilla vara, 338rótula, 61rotura de fibras, 406

SS, 59sacralización, 392sacro, 57

116

TraumaTologia

sala de operaciones, 487sarcoma sinovial, 393sarcómero, 301secuela, 394separación, 271servicio de reumatología, 490servicio de traumatología, 496servicio de urgencias, 492sinartrosis, 200sincondrosis, 202sindesmosis, 201síndrome compartimental, 395síndrome de dolor regional

complejo, 372síndrome de dolor regional complejo

de tipo I, 318síndrome de dolor regional complejo

de tipo II, 358síndrome de Sudeck, 318sínfisis, 4sínfisis del pubis, 196sinovioma maligno, 393sinovitis, 396sistema de Havers, 264sistema musculoesquelético, 203sistema óseo, 112sobrecarga, 330subluxación, 398subluxación de cadera, 397superficie articular, 95supinación, 302sutura, 460

TT, 41talón, 189taping, 480tarso, 206tejido conectivo, 235tejido conjuntivo, 235

tejidos blandos, 270temporal, 144tendinitis, 399tendinopatía, 400tendón, 208tendón calcáneo, 1tendón de Aquiles, 1tendón rotuliano, 209tenosinovitis, 401tibia, 211tinción de gram, 416tirón muscular, 376tobillo, 180toma de muestras, 419tono muscular, 292tórax, 212torsión, 312tortícolis, 402tracción, 469tracción cutánea, 439tracción esquelética, 454tratamiento del dolor, 463tratamiento ortopédico, 471tratamiento quirúrgico, 470trauma, 403traumatismo, 403traumatología, 495traumatólogo, 497trepanación, 472trifosfato de adenosina, 303trocánter mayor, 215trocánter menor, 216tróclea, 219troquín, 217troquíter, 218tubérculo mayor del húmero, 218tubérculo menor del húmero, 217tuberosidad, 221tuberosidad mayor del húmero, 218tuberosidad menor del húmero, 217tumor óseo, 355

117

TraumaTologia

UUCI, 498ulna, 137unguis, 149unidad de cuidados intensivos, 498unidad de vigilancia intensiva, 498unidad del dolor, 493usura, 342UVI, 498

Vvenda, 476venda adhesiva, 478venda elástica, 477vendaje, 440, 479vendaje funcional, 480vértebra, 182vértebra cervical, 140vértebra coccígea, 183vértebra dorsal, 41vértebra lumbar, 85vértebra sacra, 59vértebra torácica, 41vitamina D, 305

Xxifoides, 224

Yyeso, 455

FrantsesezKo aUrKiBiDea

120

TraumaTologia

Aabcès osseux, 354abduction, 271acétabulum, 20acide lactique, 304acromion, 2actine, 273adduction, 272adénosine triphosphate, 303aine, 117AINS, 437aisselle, 79algodystrophie sympathique réflexe,

318allonger, 283amphiarthrose, 4amplitude des mouvements, 279analgésie, 431analgésique, 432analgésique narcotique, 433anesthésie épidurale, 434anesthésie régionale, 435anesthésique local, 436anti-inflammatoire non stéroïdien, 437aponévrose, 7apophyse, 5apophyse articulaire, 94apophyse coracoïde, 136apophyse épineuse, 6apophyse odontoïde, 175apophyse styloïde, 75apophyse transverse, 230apophyse xiphoïde, 224appareil de radiographie, 473appareil locomoteur, 290appareil plâtre, 455appendice xiphoïde, 224arc inguinal, 118arcade crurale, 118arcade sourcilière, 25arthrite, 307arthrite infectieuse, 309arthrite septique, 309

arthrodèse, 438arthrodie, 12arthroscope, 410arthroscopie, 409arthrose, 310articulation, 86articulation à pivot, 220articulation acromio-claviculaire, 87articulation carpo-métacarpienne, 90articulation condylienne, 135articulation de Chopart, 207articulation de la cheville, 181articulation de l’épaule, 205articulation de Lisfranc, 92articulation du genou, 28articulation du poignet, 74articulation ellipsoïde, 135articulation en selle, 231articulation fémoro-tibiale, 89articulation gléno-humérale, 205articulation immobile, 200articulation intervertébrale, 188articulation médio-carpienne, 131articulation médio-tarsienne, 207articulation mobile, 51articulation par emboîtement

réciproque, 231articulation plane, 12articulation radio-carpienne, 74articulation sacro-iliaque, 91articulation semi-mobile, 4articulation sphéroïde, 52articulation sterno-claviculaire, 88articulation synoviale, 51articulation talo-crurale, 181articulation tarso-métatarsienne, 92articulation temporo-mandibulaire, 93articulation temporo-maxillaire, 93articulation tibio-fibulo-tarsienne, 181articulation transverse du tarse, 207articulation trochléenne, 219articulation trochoïde, 220articuler, s’, 280astragale, 13atlas, 14

121

TraumaTologia

atonie musculaire, 377ATP, 303attelle, 483avant-bras, 34axis, 19

Bbandage, 440, 476, 479bandage élastique, 477base du crâne, 82bassin, 190béquille, 486boiteux, 352bras, 35, 36bursite, 314

CC, 140C1, 14C2, 19cage thoracique, 139calcanéus, 128calcification, 286calotte crânienne, 81calvaria, 81canal de Havers, 242canal de Volkmann, 269canal rachidien, 185canal vertébral, 185capacité crânienne, 278capacité fonctionnelle, 277capsule articulaire, 96capsule synoviale, 96carpe, 129cartilage, 254cartilage articulaire, 241

cartilage costal, 268cartilage de conjugaison, 243cartilage de croissance, 243cartilage diaphyso-épiphysaire, 243causalgie, 358cavité cotyloïde, 20cavité orbitaire, 39cavité thoracique, 212ceinture scapulaire, 66cervicalgie, 404cheville, 180chirurgie, 461chirurgie orthopédique, 491chondrocyte, 256ciment osseux, 484claquage, 406clavicule, 141coccyx, 133coincement, 335col anatomique, 142col chirurgical, 143colonne rachidienne, 43colonne vertébrale, 43coloration de gram, 416condyle, 134conséquence, 394consolidation osseuse, 453consolidation vicieuse d’une

fracture, 345contraction musculaire, 293contracture, 288contrôle de la douleur, 462contusion, 359corps du sternum, 48corps vertébral, 184costalgie, 360côte, 197côte flottante, 199côte vraie, 29cotyle, 20coude, 223coude du golfeur, 322coude du tennisman, 321cou-de-pied, 178coxa valga, 316

122

TraumaTologia

coxa vara, 317coxalgie, 361crâne, 80CRP, 425cubitus, 137cuisse, 119cunéiforme, 78cyphoplastie, 475cyphose, 232

DD, 41déboitement, 364déchirure de fibres, 406déchirure musculaire, 406décubitus dorsal, 429décubitus latéral, 430décubitus ventral, 428dégradation articulaire, 342densité minérale osseuse, 285densité osseuse, 285densitométrie osseuse, 417dent de l’axis, 175diaphyse, 233diarthrose, 51diploé, 234dislocation, 364disloquer, se, 365disque intervertébral, 187DMS, 494doigt de la main, 100doigt du pied, 22dorsalgie, 319dos, 40dos de la main, 72douleur, 370douleur aiguë, 371douleur chronique, 373douleur costale, 360douleur musculaire, 368

durée moyenne de séjour à l’hôpital, 494

Eécharpe, 481effritement, 342énarthrose, 52endomysium, 236endosteum, 237enthésite, 320enthésopathie, 320entorse, 313épanchement articulaire, 340épaule, 204épicondyle, 32épicondyle externe de l’humérus, 32épicondyle externe du femur, 125épicondyle interne de l’humérus, 33épicondyle interne du femur, 126épicondyle latéral de l’humérus, 32épicondyle latéral du femur, 125épicondyle médial de l’humérus, 33épicondyle médial du femur, 126épicondylite, 321épicondylite latérale, 321épicondylite médiale, 322épimysium, 239épine iliaque, 10épine ischiatique, 11épine sciatique, 11épiphyse, 238épitrochlée, 33épitrochléite, 322étendre, 283exercice de rééducation, 446extension, 282

123

TraumaTologia

Fface articulaire, 95facette articulaire, 95facteur de croissance, 452faisceau, 240fascia, 7fascicule, 240fausse côte, 198fémur, 123fibre musculaire, 261fibula, 191fléchir, 276flexion, 275fosse ilaque, 113foulure musculaire, 376fracture, 343fracture avec luxation, 350fracture comminutive, 315fracture de fatigue, 329fracture de stress, 329fracture déplacée, 346fracture du crâne, 334fracture en bois vert, 407fracture fermée, 349fracture multiple, 344fracture non consolidée, 391fracture ouverte, 348fracture pathologique, 311fracture sans déplacement, 347fracture spontanée, 311fragilité osseuse, 353frontal, 26

Ggenou, 27genou cagneux, 337genu valgum, 337genu varum, 338

ginglyme, 219grand os, 104grand trochanter, 215grand tubercule de l’humérus, 218grosse tubérosité de l’humérus, 218

Hhamatum, 127hanche, 3hémorragie, 379hernie discale, 351hernie du disque intervertébral, 351humérus, 30hydrocéphalie, 356hypertonie musculaire, 378

Iilion, 114immobilisation, 458immobiliser, 457infiltration, 459inflammation articulaire, 339insertion du tendon, 210insertion musculaire, 172instabilité articulaire, 341interligne articulaire, 97intervention chirurgicale, 441ischion, 116

Jjambe, 226, 227

124

TraumaTologia

jambe arquée, 338

LL, 85latérocubitus, 430laxité, 362LCA, 17LCP, 15lésion de surcharge, 331lésion du ligament, 366lésion neurologique, 363ligament, 146ligament annulaire du radius, 56ligament collatéral, 147ligament croisé antérieur, 17ligament croisé postérieur, 15ligament inguinal, 118ligament patellaire, 209liquide articulaire, 289liquide synovial, 289lombalgie, 367lordose, 145lumbago, 367lunatum, 110luxation, 364luxation congénitale de la hanche, 397

Mmain, 70maladie des os de verre, 382maladie osseuse de Paget, 387maladie rhumatismale, 332maladie rhumatismale chronique, 333malléole, 148mandibule, 21manoeuvre de Barlow, 412

manoeuvre d’Ortolani, 420manubrium sternal, 49marcher sur la pointe des pieds, 294marcher sur les talons, 295maxillaire, 99maxillaire inférieur, 21maxillaire supérieur, 99membre inférieur, 24membre supérieur, 98ménisque, 151menton, 132métacarpien, 152métaphyse, 257métatarsien, 153mettre en plâtre, 456mobilisation précoce du patient, 466moelle osseuse, 253moelle spinale, 44mollet, 229muscle, 155muscle abaisseur, 162muscle abducteur, 156muscle adducteur, 157muscle biceps brachial, 37muscle biceps crural, 120muscle biceps fémoral, 120muscle deltoïde, 50muscle dentelé, 171muscle droit fémoral, 122muscle élevateur, 163muscle extenseur, 161muscle fessier, 115muscle fibulaire, 164muscle fléchisseur, 170muscle gastrocnémien, 159muscle grand dorsal, 42muscle grand pectoral, 45muscle ilio-psoas, 166muscle infraépineux, 8muscle latissimus du dos, 42muscle opposant du pouce, 54muscle péronier, 164muscle petit pectoral, 46muscle pronateur, 165muscle psoas-iliaque, 166

125

TraumaTologia

muscle quadriceps crural, 121muscle quadriceps fémoral, 121muscle rhomboïde, 60muscle soléaire, 167muscle sphincter, 62muscle squelettique, 260muscle sterno-cléido-mastoïdien, 160muscle strié, 260muscle subscapulaire, 65muscle supinateur, 168muscle supraépineux, 9muscle tenseur, 169muscle tibial antérieur, 18muscle tibial postérieur, 16muscle triceps brachial, 38muscle triceps sural, 228muscle vaste, 158muscle volontaire, 260muscles jumeaux, 159musculature, 154myalgie, 368myélome multiple, 369myofibre, 261myofibrille, 259myosine, 291myosite, 374myosite ossifiante, 375

Nnettoyage chirurgical de l’articulation,

449névralgie sciatique, 405nocicepteur, 281noeud, 102noyau d’ossification, 298noyau gélatineux, 174noyau pulpeux, 174nuque, 83

Ooccipital, 84OI, 382olécrane, 179omoplate, 64opération chirurgicale, 441opérer, 464opposer, s’, 287orbite, 39orteil, 22orthèse, 488orthopédie, 465os, 103os capitatum, 104os cartilagineux, 255os coccyx, 133os compact, 252os cortical, 246os court, 247os coxal, 105os crochu, 127os cuboïde, 138os cunéiforme, 78os du carpe, 130os du poignet, 130os du talon, 128os enchondral, 245os endochondral, 245os frontal, 26os iliaque, 105os lacrymal, 149os lamellaire, 251os long, 249os malaire, 150os membraneux, 258os métacarpien, 152os métatarsien, 153os naviculaire, 106os occipital, 84os pariétal, 107os pisiforme, 109os plat, 248os primaire, 250

126

TraumaTologia

os pyramidal, 108os réticulaire, 250os sacrum, 57os scaphoïde, 63os semi-lunaire, 110os sésamoïde, 111os spongieux, 244os temporal, 144os trabéculaire, 244os trapèze, 213os trapézoïde, 214os triquétrum, 108os unciforme, 127os zygomatique, 150ossification, 297ossifier, s’, 296ostéite déformante hypertrophique,

387ostéoblaste, 262ostéoclaste, 263ostéocyte, 265ostéodensitométrie, 417ostéogenèse, 299ostéogenèse imparfaite, 382ostéomalacie, 383ostéomyélite, 384ostéone, 264ostéopathie, 385ostéoporose, 386

PP1, 77P2, 53P3, 76pansement, 476pansement adhésif, 478paralysie, 388pariétal, 107patella, 61patient polytraumatisé, 389

paume, 71pédicule vertébral, 186pelvimètre, 422pelvimétrie, 421pelvis, 190périmysium, 266période postopératoire, 442périoste, 267péroné, 191pes cavus, 380pes planus, 381petit trochanter, 216petit tubercule de l’humérus, 217petite tubérosité de l’humérus, 217phalange, 101phalange, 23phalange distale, 76phalange moyenne, 53phalange proximale, 77phalangette, 76phalangine, 53phosphatase alcaline, 306physiothérapeute, 447physiothérapie, 448pied, 176pied creux, 380pied plat, 381plaie chirurgicale, 474plaie opératoire, 474plan axial, 427plan coronal, 423plan frontal, 423plan horizontal, 427plan sagittal, 424plan transversal, 427plante du pied, 177plâtre, 455, 456plexus brachial, 192plexus lombaire, 193poignet, 73poing, 222polyarthrite rhumatoïde, 308polyarthrite rhumatoïde juvénile, 336polytraumatisme, 390position anatomique, 194

127

TraumaTologia

PR, 308prélèvement d’échantillons, 419processus, 5processus articulaire, 94processus coracoïde, 136processus épineux, 6processus styloïde, 75processus transverse, 230processus xiphoïde, 224procubitus, 428pronation, 300prophylaxie, 467protéine C-réactive, 425prothèse, 489pseudarthrose, 391pubis, 195

Qqueue de cheval, 225

Rrachis, 43rachitisme, 324racine nerveuse, 173radiculopathie, 323radiographie, 413radiographie antéro-postérieure, 411radiographie latérale, 408radiographie oblique, 415radiographie simple, 414radiothérapie, 443radius, 55rayons infrarouges, 485rayons Roentgen, 426rayons X, 426récepteur de la douleur, 281

récepteur nociceptif, 281réduction, 444réduire une fracture, 451réhabilitation, 445relaxation musculaire, 274remplacement de prothèse, 468résonance magnétique nucléaire, 482résorption osseuse, 284rhumatisme, 332RMN, 482rotule, 61

SS, 59sacralisation, 392sacrum, 57salle d’opération, 487sarcome synovial, 393sarcomère, 301scaphoïde carpien, 63scaphoïde tarsien, 106scapula, 64sciatique, 405scintigraphie osseuse, 418scoliose, 325séquelle, 394service de rhumatologie, 490service de traumatologie-orthopédie,

496service d’urgence, 492spondylarthrite ankylosante, 326spondylite ankylopoïétique, 326spondylolisthésis, 328spondylolyse, 327spondyloplastie expansive, 475squelette, 67squelette appendiculaire, 68squelette axial, 69stabiliser une fracture, 450sternum, 47

128

TraumaTologia

subluxation, 398supination, 302surcharge, 330surface articulaire, 95suture, 460symphyse, 4symphyse pubienne, 196synarthrose, 200synchondrose, 202syndesmose, 201syndrome compartimental, 395syndrome de Sudeck, 318syndrome douloureux régional

complexe, 372syndrome douloureux régional

complexe de type I, 318syndrome douloureux régional

complexe de type II, 358synovialome malin, 393synovite, 396système de Havers, 264système musculosquelettique, 203système osseux, 112

TT, 41talon, 189talus, 13taping, 480tarse, 206temporal, 144tendinite, 399tendinopathie, 400tendon, 208tendon calcanéen, 1tendon d’Achille, 1tendon rotulien, 209ténosynovite, 401tête fémorale, 124tête humérale, 31

thorax, 212tibia, 211tissu conjonctif, 235tissus mous, 270tonus musculaire, 292torsion, 312torticolis, 402traction, 469traction cutanée, 439traction trans-osseuse, 454traitement chirurgical, 470traitement de la douleur, 463traitement fonctionnel, 480traitement orthopédique, 471trauma, 403traumatisme, 403traumatologie, 495traumatologue, 497trépanation, 472trochin, 217trochiter, 218trochlée, 219trou sacré, 58tubérosité, 221tumeur des os, 355

Uulna, 137unguis, 149unité de douleur, 493unité de soins intensifs, 498user, s’, 357USI, 498

Vvertèbre, 182

129

TraumaTologia

vertèbre cervicale, 140vertèbre coccygienne, 183vertèbre dorsale, 41vertèbre lombaire, 85vertèbre sacrée, 59vertèbre thoracique, 41vitamine D, 305voûte du crâne, 81

Xxiphoïde, 224

ingelesezKo aUrKiBiDea

132

TraumaTologia

Aabduction, 271abductor muscle, 156ACE bandage, 477acetabulum, 20Achilles tendon, 1ACL, 17acromioclavicular joint, 87acromion, 2actin, 273acute pain, 371adduction, 272adductor muscle, 157adenosine triphosphate, 303adhesive bandage, 478adhesive plaster, 478after-effect, 394alkaline phosphatase, 306ALOS, 494amphiarthrosis, 4analgesia, 431analgesic, 432anatomic position, 194anatomical neck, 142ankle, 180ankle joint, 181ankylosing spondylitis, 326anterior cruciate ligament, 17antero-posterior radiograph, 411anular ligament of radius, 56AP radiograph, 411aponeurosis, 7apophysis, 5appendicular skeleton, 68arm, 35, 36arm sling, 481arthritis, 307arthrodesis, 438arthrodia, 12arthroscope, 410arthroscopy, 409arthrosis, 310articular capsule, 96

articular cartilage, 241articular degradation, 342articular effusion, 340articular facet, 95articular interline, 97articular process, 94articular surface, 95articularis facies, 95articulate against, 280articulate with, 280articulation, 86astragalus, 13atlas, 14ATP, 303average length of stay, 494axial plane, 427axial skeleton, 69axilla, 79axis, 19

Bback, 40back of hand, 72backache, 319ball-and-socket joint, 52bandage, 440, 476, 479Barlow’s maneuver, 412base of skull, 82become ossified, 296biceps brachii muscle, 37biceps femoris muscle, 120blade bone, 64body of the sternum, 48bone, 103bone abscess, 354bone brittleness, 353bone cement, 484bone consolidation, 453bone densitometry, 417bone density, 285

133

TraumaTologia

bone fragility, 353bone marrow, 253bone mineral density, 285bone of the wrist, 130bone resorption, 284bone scan, 418bone tumor, 355bowed leg, 338brachial biceps, 37brachial plexus, 192brittle bone disease, 382bundle, 240bursitis, 314

CC, 140C1, 14C2, 19calcaneal tendon, 1calcaneus, 128calcification, 286calf, 229calf-bone, 191calvaria, 81cancellous bone, 244capitate, 104capitate bone, 104carpal bone, 130carpal scaphoid, 63carpometacarpal joint, 90carpus, 129cartilage, 254cartilaginous bone, 255cartilaginous joint, 4cast, 455cauda equina, 225caudal vertebra, 183causalgia, 358cervical vertebra, 140cervicalgia, 404

cheekbone, 150chin, 132chondrocyte, 256Chopart’s joint, 207chronic pain, 373chronic rheumatic disease, 333clavicle, 141cleaning joint surgery, 449closed fracture, 349coccygeal vertebra, 183coccyx, 133collateral ligament, 147comminuted fracture, 315compact bone, 252compartment syndrome, 395complex regional pain syndrome, 372complex regional pain syndrome

type I, 318complex regional pain syndrome

type II, 358condylar joint, 135condyle, 134congenital dislocation of the hip, 397connective tissue, 235contracture, 288contusion, 359coracoid process, 136coronal plane, 423cortical bone, 246costal cartilage, 268costalgia, 360cotyle, 20cotyloid cavity, 20coxa valga, 316coxa vara, 317coxal bone, 105coxalgia, 361cranial capacity, 278cranial vault, 81cranium, 80C-reactive protein, 425cripple, 352CRP, 425crural ligament, 118crutch, 486

134

TraumaTologia

cubitus, 137cuboid bone, 138cuneiform, 78cuneiform bone, 78

Ddeltoid muscle, 50dens axis, 175depressor muscle, 162diaphysis, 233diarthrosis, 51diploe, 234dislocate, 365dislocation, 364displaced fracture, 346distal phalanx, 76dorsal decubitus, 429dorsalgia, 319dorsum of hand, 72dressing, 476

Eearly mobilization of the patient, 466elastic bandage, 477elbow, 223ellipsoid joint, 135emergency medical services, 492enarthrosis, 52endochondral bone, 245endomysium, 236endosteum, 237enthesitis, 320enthesopathy, 320epicondylitis, 321epidural anesthesia, 434epidural block, 434

epimysium, 239epiphyseal cartilage, 243epiphysis, 238epitrochlea, 33extend, 283extension, 282extensor muscle, 161external epicondyle of femur, 125external epicondyle of humerus, 32

Ffalse rib, 198fascia, 7fascicle, 240fatigue fracture, 329femoral head, 124femorotibial joint, 89femur, 123fibula, 191fibular muscle, 164finger, 100fist, 222flat bone, 248flat foot, 381flex, 276flexion, 275flexor muscle, 170floating rib, 199foot, 176foot sole, 177forearm, 34fracture, 343fracture of skull, 334fracture-dislocation, 350frontal bone, 26frontal plane, 423functional bandage, 480functional capacity, 277

135

TraumaTologia

Ggastrocnemius muscle, 159gemelli muscle, 159genu valgum, 337genu varum, 338ginglymoid joint, 219glenohumeral joint, 205gluteal muscle, 115golfer’s elbow, 322gram stain, 416greater trochanter, 215greater tubercle of humerus, 218greater tuberosity of humerus, 218greenstick fracture, 407gristle, 254groin, 117growth factor, 452growth plate, 243

Hhamate bone, 127hand, 70Havers´ system, 264Haversian canal, 242Haversian system, 264heel, 189heel bone, 128heel cord, 1heel walking, 295hemorrhage, 379herniated disc, 351herniated intervertebral disk, 351high arch foot, 380hinge joint, 219hip, 3hip bone, 105hip dysplasia, 397horizontal plane, 427

humeral head, 31humerus, 30hydrocephalus, 356

IICU, 498iliac fossa, 113iliac spine, 10iliopsoas muscle, 166ilium, 114immobilization, 458immobilize, 457impingement, 335infectious arthritis, 309infiltration, 459infra-red rays, 485infraspinatus muscle, 8inguinal arch, 118inguinal ligament, 118instep, 178intensive care unit, 498internal epicondyle of femur, 126internal epicondyle of humerus, 33intervertebral disk, 187intervertebral joint, 188ischial spine, 11ischium, 116

Jjoint, 86joint capsule, 96joint effusion, 340joint fluid, 289joint inflammation, 339joint instability, 341joint space, 97

136

TraumaTologia

juvenile rheumatoid arthritis, 336

Kkinesio taping, 480knee, 27knee cap, 61knee joint, 28knock knee, 337knuckle, 102kyphoplasty, 475kyphosis, 232

LL, 85lacrimal bone, 149lactic acid, 304lame, 352lamellar bone, 251lateral decubitus, 430lateral epicondyle of femur, 125lateral epicondyle of humerus, 32lateral epicondylitis, 321lateral radiograph, 408latissimus dorsi muscle, 42laxity, 362laxness, 362leg, 226, 227lesser trochanter, 216lesser tubercle of humerus, 217lesser tuberosity of humerus, 217levator muscle, 163ligament, 146ligament injury, 366Lisfranc joint, 92local anesthetic, 436locomotor system, 290

long bone, 249lordosis, 145low back pain, 367lower extremity, 24lower jaw, 21lower limb, 24lumbago, 367lumbar pain, 367lumbar plexus, 193lumbar vertebra, 85lunate bone, 110luxation, 364

Mmake a cast, 456malar bone, 150malignant synovioma, 393malleolus, 148mal-union of a fracture, 345mandible, 21manubrium of sternum, 49maxilla, 99medial epicondyle of femur, 126medial epicondyle of humerus, 33medial epicondylitis, 322membrane bone, 258membranous bone, 258meniscus, 151metacarpal, 152metacarpal bone, 152metaphysis, 257metatarsal, 153metatarsal bone, 153midcarpal joint, 131middle phalanx, 53midtarsal joint, 207multiple fracture, 344multiple myeloma, 369muscle, 155muscle attachment, 172

137

TraumaTologia

muscle contraction, 293muscle fiber, 261muscle pain, 368muscle relaxation, 274muscle strain, 376muscular atony, 377muscular hypertonia, 378muscular tonus, 292musculature, 154musculoskeletal system, 203myalgia, 368myofiber, 261myofibril, 259myosin, 291myositis, 374myositis ossificans, 375

Nnape, 83narcotic analgesic, 433navicular bone, 106nerve root, 173neurological injury, 363NMR, 482nociceptor, 281non-steroidal anti-inflammatory drug,

437nonunion of fracture, 391NSAID, 437nuclear magnetic resonance, 482nucleus pulposus, 174

OOA, 310oblique radiograph, 415occipital bone, 84

odontoid process, 175OI, 382olecranon, 179open fracture, 348operate on, 464operating room, 487operating theatre, 487operation, 441opponens pollicis muscle, 54oppose, 287orbit, 39orbital cavity, 39orthesis, 488orthopedic surgery, 491orthopedic treatment, 471orthopedics, 465orthosis, 488Ortolani’s maneuver, 420os, 103ossification, 297ossification center, 298ossify, 296osteitis deformans, 387osteoarthritis, 310osteoblast, 262osteoclast, 263osteocyte, 265osteogenesis, 299osteogenesis imperfecta, 382osteomalacia, 383osteomyelitis, 384osteon, 264osteopathy, 385osteoporosis, 386overload, 330overuse injury, 331

PP1, 77P2, 53

138

TraumaTologia

P3, 76Paget’s disease of bone, 387pain, 370pain control, 462pain management, 463pain receptor, 281pain unit, 493palm, 71palsy, 388paralysis, 388parietal bone, 107patella, 61patellar ligament, 209patellar tendon, 209pathologic fracture, 311PCL, 15pectoralis major muscle, 45pectoralis minor muscle, 46pelvic bone, 105pelvimeter, 422pelvimetry, 421pelvis, 190perimysium, 266periosteum, 267perone, 191peroneus muscle, 164pes cavus, 380pes planus, 381phalangette, 76phalanx, 23, 101physiotherapist, 447physiotherapy, 448physis, 243pisiform bone, 109pivot joint, 220plane joint, 12plaster, 456plaster cast, 455polytraumatism, 390polytraumatized patient, 389posterior cruciate ligament, 15postoperative period, 442primary bone, 250process, 5pronation, 300

pronator muscle, 165prone decubitus, 428prophylaxis, 467prosthesis, 489proximal phalange, 77pseudarthrosis, 391pubic symphysis, 196pubis, 195pulled muscle, 406pulpy nucleus, 174pyramidal bone, 108

Qquadriceps femoris muscle, 121

RRA, 308rachis, 43radiculopathy, 323radiocarpal joint, 74radiograph, 413radiographic system, 473radiotherapy, 443radius, 55range of motion, 279rectus femoris muscle, 122reduce a fracture, 451reduction, 444reflex sympathetic dystrophy, 318regional anesthesia, 435rehabilitation, 445rehabilitation exercise, 446resorption, 284revision of prosthesis, 468rheumatic disorder, 332rheumatism, 332

139

TraumaTologia

rheumatoid arthritis, 308rheumatology service, 490rhomboid muscle, 60rib, 197rib cage, 139rib pain, 360rickets, 324Roentgen rays, 426

SS, 59sacral bone, 57sacral foramina, 58sacral vertebra, 59sacralization, 392sacroiliac joint, 91sacrum, 57saddle joint, 231sagittal plane, 424sampling, 419sarcomere, 301scaphoid bone, 63scapula, 64scapular waist, 66sciatic neuralgia, 405sciatic spine, 11sciatica, 405scoliosis, 325secondary bone, 251semilunar bone, 110septic arthritis, 309serratus muscle, 171sesamoid bone, 111shaft, 233shank bone, 211shin bone, 211short bone, 247shoulder, 204shoulder blade, 64shoulder girdle, 66

shoulder joint, 205sidelying position, 430simple radiograph, 414skeletal muscle, 260skeletal system, 112skeletal traction, 454skeleton, 67skin traction, 439skull, 80skull cap, 81soft tissues, 270soleus muscle, 167spheroidal joint, 52sphincter muscle, 62spinal canal, 185spinal column, 43spinal cord, 44spine, 43spinous process, 6splint, 483spondylitis ankylopoietica, 326spondylolisthesis, 328spondylolysis, 327spongy bone, 244spontaneous fracture, 311sprain, 313stabilize a fracture, 450sternoclavicular joint, 88sternocleidomastoid muscle, 160sternum, 47strain, 406stress fracture, 329striated muscle, 260styloid proccess, 75subluxation, 398subperiosteal fracture, 347subscapularis muscle, 65Sudeck’s syndrome, 318superciliary arch, 25supination, 302supinator muscle, 168supine position, 429supraspinatus muscle, 9surgery, 461surgical cleaning joint, 449

140

TraumaTologia

surgical neck, 143surgical operation, 441surgical treatment, 470surgical wound, 474suture, 460symphysis, 4synarthrosis, 200synchondrosis, 202syndesmosis, 201synovial capsule, 96synovial fluid, 289synovial joint, 51synovial sarcoma, 393synovitis, 396

TT, 41tailbone, 133talus, 13taping, 480tarsometatarsal joint, 92tarsus, 206temporal bone, 144temporomandibular joint, 93tendinitis, 399tendinopathy, 400tendon, 208tendon insertion, 210tennis elbow, 321tenosynovitis, 401tensor muscle, 169terminal phalanx, 76thigh, 119thigh bone, 123thoracic cage, 139thoracic cavity, 212thoracic vertebra, 41thorax, 212tibia, 211tibialis anterior muscle, 18

tibialis posterior muscle, 16tiptoe walking, 294toe, 22toe walking, 294torsion, 312torticollis, 402trabecular bone, 244traction, 469transverse plane, 427transverse process, 230transverse tarsal joint, 207trapezium bone, 213trapezoid bone, 214trauma, 403traumatism, 403traumatologist, 497traumatology, 495traumatology service, 496treatment of pain, 463trephination, 472triceps brachii muscle, 38triceps surae muscle, 228triquetrum bone, 108trochlea, 219true rib, 29tuberosity, 221

Uulna, 137unciform bone, 127upper extremity, 98upper jaw, 99upper limb, 98

Vvastus muscle, 158

141

TraumaTologia

ventral decubitus, 428vertebra, 182vertebral body, 184vertebral canal, 185vertebral column, 43vertebral duct, 185vertebral pedicle, 186vitamin D, 305Volkmann’s canal, 269voluntary muscle, 260

Wwear, 357wedge bone, 78wrist, 73wrist joint, 74wryneck, 402

Xxiphoid, 224xiphoid appendix, 224xiphoid process, 224X-ray system, 473X-rays, 426

Zzygomatic bone, 150

erreFerentzia BiBliograFiKoaK

145

TraumaTologia

BIDAURRAZAgA VANDIERDONCK, Angel; gERRIKAgOITIA MARINA, Inmaculada eta SARRIA AROSTEgI, Rafael. Giza anato-miako praktika-liburua: lokomozio aparatua. Usurbil: Elhuyar Fundazioa, 2010.

BDSP. Glossaire multilingue. Glossaire Européen en santé publique [linean]. <http://asp.bdsp.ehesp.fr/glossaire> [Kontsulta: 2012-02-08]

DICTIONNAIRE MÉDICAL DE L’ACADÉMIE DE MÉDECINE – version 2016-1 [linean]. <http://dictionnaire.academie-medecine.fr/> [Kontsulta: 2016-02-08]

DOCTISSIMO. Santé [linean]. <http://www.doctissimo.fr/html/sante/sante.htm> [Kontsulta: 2012-02-08]

EHU. Giza anatomiako atlasa. Bilbo: EHUko argitalpen zerbitzuak, 2014.

EHU. EUSKARA ZERBITZUA; DONOSTIAKO ERIZAINTZA ESKOLA. Erizaintzako hiztegia. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua, 2005.

El rincón del vago [linean]. <http://www.rincondelvago.com> [Kontsulta: 2012-02-08]

Enciclopedia de Medicina, anatomía y fisiología [linean]. <http://www.en-tradagratis.com/25/Enciclopedia-de-Medicina,-anatomi a-y-fisiologi a.htm> [Kontsulta: 2012-02-08]

IIDRIS. Índice Internacional y Diccionario de la Rehabilitación y de la Integración Social [linean]. <http://www.med.univ-rennes1.fr/iidris/ca-che/es/29/2983> [Kontsulta: 2012-02-08]

IQB: MEDCICLOPEDIA. Diccionario ilustrado de términos médicos [li-nean]. <http://www.iqb.es> [Kontsulta: 2012-02-08].

MEDICOPEDIA. El diccionario médico Interactivo de portales médicos.com [linean]. <http://www.portalesmedicos.com/diccionario_medico/index.php/> [Kontsulta: 2012-07-12]

Médicos Cubanos.com Portal del médico cubano [linean]. <http://www.me-dicoscubanos.com/diccionario_medico.aspx> [Kontsulta: 2012-07-13]

MEDLINE PLUS. Enciclopedia de Salud español-inglés [linean]. <http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/encyclopedia.html> [Kontsulta: 2012-06-26].

OFFICE DE LA LANgUE FRANÇAISE. Le grand dictionnaire termi-nologique (Québec) [linean]. <http://www.granddictionnaire.com/_fs_global_01.htm> [Kontsulta: 2015-06-01]

146

TraumaTologia

REAL ACADEMIA NACIONAL DE MEDICINA. Diccionario de térmi-nos médicos [linean]. Madrid: Editorial Médica Panamericana, 2011. <http://dtme.ranm.es/index.aspx> [Kontsulta: 2015-03-31]

REVERSO. Online Dictionary French-English / English-French [linean]. <http://dictionary.reverso.net/french-english/> [Kontsulta: 2012-02-08]

Salud180.com [linean]. <http://www.salud180.com/salud-a-z/enfermeda-des> [Kontsulta: 2012-02-08]

SitioSalud.com Diccionario Médico [linean]. <http://sitiosalud.com/diccio-nario.php> [Kontsulta: 2012-02-08]

TERMCAT. Terminologi Bankuaren Interneteko kontsulta [CERCATERM] [linean]. <http://www.termcat.cat/> [Kontsulta: 2016-02-08]

TERMIUM PLUS online [linean]. <http://www.termiumplus.com> [Kontsulta: 2016-03-01]

The free dictionary by Farlex [linean]. <http://www.thefreedictionary.com> [Kontsulta: 2012-07-12]

Traumatologiako frantsesezko, ingelesezko eta gaztelaniazko bibliografia:

— Anatómica10 [linean]. <http://anatomica10.galeon.com> [Kontsulta: 2012-02-08]

— ROHEN, J.W.; YOKOCHI, C.; LÜTJEN-DRECOLL. Atlas de ana-tomía humana: estudio fotográfico del cuerpo humano [linean]. <http://books.google.es/books?> [Kontsulta: 2012-02-08]

— Articulaciones. Las articulaciones del cuerpo humano [linean]. <http://www.lasarticulaciones.com/> [Kontsulta: 2012-02-08]

— Acanomas.com Diccionario Español [linean]. <http://www.acanomas.com/Diccionario-Espanol/84499/EPITROCLEA.htm> [Kontsulta: 2012-02-08]

— UNIVERSIDAD DE SALAMANCA. Diccionario médico-biológico, histórico y etimológico [linean]. <http://dicciomed.eusal.es/palabra/flemon> [Kontsulta: 2012-02-08]

— ENCYCLO. Online encyclopedia. Health and Medicine [linean]. <http://www.encyclo.co.uk/local/21001> [Kontsulta: 2012-02-08]

—IOT (Instituto de Ortopedia y Traumatología) [linean]. <http://www.traumatologia.com.ec/> [Kontsulta: 2012-02-08]

— Docteurclic.com [linean]. <http://www.docteurclic.com/traitement/evolution-des-plaies-operatoires.aspx> [Kontsulta: 2012-02-08]

147

TraumaTologia

— ROUVIÈRE, H. Compendio de anatomía y disección [linean]. <http://books.google.es/books?> [Kontsulta: 2012-02-08]

WORDMAgIC TRANSLATION SOFTWARE. Diccionario Bilingüe de referencia general. Inglés-Español [linean]. <http://www.wordmagicsoft.com/diccionario/es-en> [Kontsulta: 2012-07-12]

WordReference.com Spanish-English Dictionary [linean]. <http://www.wor-dreference.com/es/en/translation.asp?spen> [Kontsulta: 2012-07-13]

Woxikon.es [linean]. <http://www.woxikon.es/spa/corriente%20sangu% EDnea.php> [Kontsulta: 2012-07-13]