toward a conceptual expansion of islamic curriculumprofdoc.um.ac.ir/articles/a/1067722.pdf · amin,...

فهلبه هبلبت ثطبه زضؾی ايطاى

1 – 34، 1396 پبيیع، 46قوبض ، زاظزنؾبل Journal of Curriculum Studies (J. C. S) Vol. 12 (46); 2017, 1-34

اسالهی بربه درسیبسی ابسبط هفهی از

Toward a Conceptual Expansion of Islamic Curriculum 09/1396/ 10: ؛ تبضيد پصيطـ همبل01/1396/ 21: مبلتبضيد زضيبفت ه

1دکتر هقصد اهیي خذقی

2خاعلی هذی

بی ض زض حظ يىی اظ هفبین طن "اؾالهی ثطبه زضؾی" :چكیذ

ثط ثطبه زضؾیاؾت و زؾتض وبض ذز ضا ث اؾالهی وطزى ثطبه زضؾیهبلبت

ذتهبل زاز اؾت. الجت تبوى هفم طی ضقي لبثل ثیی تحیسی ااؾبؼ خبى

اؾالهی حسزثغض آى طي كس اؾت. سف ايي ثطبه زضؾیزفبی اظ هبیت

اؾالهی للوط آى اؾت. ثطبه زضؾیقتبض، اضائ ايس طح طی الی زض ثبة

ثطبه س هخز زض ظهی ق ثطای یل ث ايي هض، زض ايي پػف هحتای آثبض هطح

اؾالهی زض ؾ هطحل تنیف، تحلیل مس قس اؾت. زض هطحل ال، ثس اظ زضؾی

ته آثبض هتكطقس زض ايي ظهی، هض يؿس اظ ثطبه زضؾی اؾالهی قبؾبيی ته

ؾی ايي و يؿس ث زجبل اؾالهی وطزى چ ثسيب اثبزی اظ اثبز هطفتی ثطبه زض

پطزاظی يب طي–ثز اؾت، ثطضؾی قس اؾت. زض هطحل زم، تالـ هلف

زض ايي آثبض تحلیل قس اؾت زض هطحل ؾم، ايي -بی هتبضف غطثیوبضثؿت طي

اس. تبيح ثطضؾی يیت هخز، پطزاظی مس قسآثبض اظ حیث هحتا ویفیت هفم

اؾالهی اؾت: گطاجبض وطزى ثطبه زضؾیت ث حبوی اظ خز ز خطيبى انلی ؿج

ثط هجبی طی زاف طاحی اؾالهی هجتیبی زضؾی اظ اضظـبیهحتای ثطبه

اؾالهی ث هثبث يه طي ثطبه زضؾیهتبضف هخز غطثی، ثطبه زضؾیتسيي

اثبز هرتلف اضظقی. ثب بيت ث بوبضآهسی، هحسزگطی غفلت اظ -والى فلؿفی

اؾالهی، پػف حبيط ؾی زاضز زض لبلت خطيبى ؾم ثطبه زضؾیهطفتی حظ

ثطبه زضؾیطاى ضا ث تلیس زاف ث اى ثسيل ز خطيبى لجلی، تخ نبحت

تطزيس اؾالهی اظ طيك تؾ هجبحث طی زض و اثبز هطفتی خلت وس. ثی

پطزاظی، آضزى ث طياؾالهی هؿتلعم ضی زضؾی ثطبههكبضوت زض گؿتطـ زاف

ث هثبث تب قبطا ذلك زاف اؾت.

ثطبه ، هبلبت ثطبه زضؾیپطزاظی، وطزى زاف، طي، طياؾالهی ب: کلیذاش

اؾالهی. ثطبه زضؾی، زضؾی

M. Aminkhandaghi (Ph.D)

A. Mahdavukhah

Abstract: “Islamic Curriculum” is one of the newly-

emerging concepts and areas in the curriculum studies.

It focuses its attention on islamization of the curriculum

based on the monotheistic worldview. However, no

clear and defensible theoretical framework has been set

forth on the nature of Islamic curriculum and its

boundaries. This paper aims to present an initial idea

and framework for the Islamic curriculum and its

boundaries. For this, the content of existing works on

Islamic curriculum has been described, analyzed and

criticized in the three stages. In the first stage, after

identifying individual related works, the author's

purpose of the Islamic curriculum and his/her intended

dimension(s) for islamization of the knowledge

dimensions of the curriculum have been analyzed. In the

second stage, the nature of author's activity –theorizing

or applying current Western theories- has been analyzed

in the works. In the third stage, the works have been

criticized as to their content and conceptualization. .

Based on the current status, two main trends can be seen

in this perspective: Enrichment Islamic curriculum with

Islamic values, based on the theoretical framework of

curricula design and development dominated in the

West; and Islamic curriculum as a major philosophical-

valued theory. Due to the insufficiency of these trends

and their ignorance of different knowledge dimensions

of the Islamic curriculum, this study proposes a third

alternative trend and tries to call upon the specialists to

consider the production of the Islamic curriculum

knowledge by expanding theoretical discussions in all

its related dimensions. Undoubtedly participation in the

production of appropriate Islamic curriculum knowledge

needs some so-called theorizing, as the only way of

creating new knowledge.

Keywords: Islamization of Knowledge, Theory,

Theorizing, Curriculum, Curriculum Studies, Islamic

Curriculum.

[email protected] زضؾی زاكگب فطزؾی هكس هبلبت ثطبه زاكیبض. 1 زاكدی زوتطی زاكگب فطزؾی هكس .2

1396 پبيیع، زاظزن، ؾبل 46 فهلبه هبلبت ثطبه زضؾی، قوبض

2

طرح هسئل

اؾالهی هتبؾت ثب توسى يي اؾالهی اظ خول هجبحثی اؾت -تلیس لن زيی لم اؿبی

و زض وكضبی اؾالهی، اظ خول ايطاى تجسيل ث گفتوبی ضايح، ذبن زض هحبفل زاكگبی

قس اؾت پػكگطاى اسيكوساى هترهم زض للوط لم زيی هكتبلبى تحل زض

اس. الگی تحل زض لم فطؾبيی زض ايي ثبة پطزاذتضظی للنم اؿبی ث اسيكل

اؾت، …چى فلؿف، لن، نت، هیكت، ؾالهت بی هوی اؿبی و هجتی ثط هؤلف

هطفت زض لبلت « چیؿتی» « ؿتی»ث قست هجتی ثط تلمی اظ چیؿتی لن هطفت اؾت.

طاى واض هضز ثحث هحل هبط نبحت« فلؿف لن» « تفلؿف هطف»ز زاف

حظ لم زيی ثز اؾت. همهز اظ تحل زض لم اؿبی ثب غبيت اؾالهی فطايسی اؾت

هسا جك هجبی هبث اؾالهی )مل، تدطث بی لم اؿبی، ضـ و ی آى، طي

ؾالم یبظبی خبه اؾالهی تلیس قس. لصا هوتطيي مل زيی( زض ضاؾتبی همبنس قطيت ا

پطزاظی اؾتهؿبل زض زض حظ تحل زض لم اؿبی تلیس لم زيی تخ ث طي

احیبی اؾالم زض یي حبل، يىی اظ تخ ث ايي اهط يسثرف (1394)ذؿط پب،

ت وطز هخت اوف قسيس اگیعتطيي هيبتی اؾت و تخ وگبى ضا خل ثحث

(. 97: 1390فىطاى هؿلوبى طفساضاى فلؿف لن زض ؾطاؾط خبى قس اؾت )اؾسيبى، ضقي

بی هتسزی زض بی گصقت تسازی هدل لوی زض ايي ظهی هتكط وتبةاظ ايي ض، زض ؾبل

تاى هی هیزض ايي ظ(. 152-153، 1385)گلكی،ظهی اؾالهی وطزى لن چبح قس اؾت

، 3؛ ؾب1996، 2؛ الای1993؛ نبفی، 1،1982الفبضلیثطای و ث آثبض زاكوسای چى

اقبض وطز.( 1390، ثبلطی، 1392؛ ذؿطپب پبضؾبیب، 1998، 4؛ بقین1379؛ هط، 1998

ثطای ای ثؽ زضاظ زاضز ) يب زاكگب اؾالهی ؾبثم 5ثب ايي و هؿئل اؾالهی وطزى زاف

(، اظ طح خسی اسيك تلیس زاف تطثیت اؾالهی زض خبى 2012االبت ثیكتط، زظيل،

1. Al – Faruqi

2. Alvani

3. Saho 4. Hashim

5. Islamization Of Knowledge

یاؾاله زضؾی اظ ثطبه یاجؿب هفه یثؿ

3

ايي هؿئل زض فىط زاكوساى 1970گصضز زض ااذط ز اؾالم ووی ثیف اظ كتبز ؾبل هی

: 2005، 1هه هكطفهترههبى هؿلوبى تلین تطثیت، خبيگب يػ هوی وؿت وطز )

پطضـ اؾالهی زض قط هى ثب قطوت الوللی آهظـ الیي اخالؼ ثیي 1356 . زض ثبض(3

الوللی اؾالهی فط اظ اسيكوساى خبى اؾالم تكىیل هتبلت آى ؾویبضبی ثیي 313حسز

آثبز پبوؿتبى هبلعی ثطگعاض قس. وطزى زاف تلین تطثیت زض اؾالم

ث ض 2ث تج آى اؾالهی وطزى ثطبه زضؾیؾبظی زاف ث ض بم هفم اؾالهی

هتفبتی ازاه يبفت اؾت. اظ ايي ض، هفم ذبل اظ ظهبى پیسايف اؾالم ثب حست قست

ثطبه زضؾی اؾالهی زض چس ز اذیط زض ثطذی اظ هبث هطح قس اؾت )ثطای و،

؛ 2011، 5يؾف اؾالم حیف ؛ اهیي، جساهلل2008، 4؛ يبوة2005، 3؛ ازثبي1999بقین،

ثطبه تاس ظهی تحطن پيبيی هطفتی زاف ( و هی2013، 7 ؾلیوبى 2012، 6االزؾ

ضا فطان وس. زضؾی

ب التبئبت فىطی، یع همل حظ آهیرت ث فطگ اؾت ثب يطضت ثطبه زضؾی

ث ویي زلیل زض ثطبه زضؾی اظ هجبی (.1999اتمبزی اضظقی ضاثة لی زاضز )بقین،

قز ثط اؾبؼ آى، ثطبه قبذتی ثأى ثحث هی فلؿفی اختوبی یع زض وبض هجبی ضاى

بی ثهی، وس؛ ثبثطايي، ثبيس ثب تخ ث قطاي يػگی گیطی هكرم پیسا هی زضؾی خت

اضظقیبثی آى السام وطز )هلىی، ثطبه زضؾی هبؾت ضا خؿتد ثطای طاحی، تسيي، اخطا

وكضهبى حبوی اظ ز ثطبه زضؾیقس زض حظ زاف بی ادبم(. ثطضؾی تالـ1: 1385

قس هطف حبوویت ی میه اؾبؾی اؾت. رؿت آى و غبلت آثبض تحمیمبت ادبم

ؾت زيگط تطخو التجبؼ ثبظتلیس زاف هتبضف هخز بضيت گطفت اظ زیبی غطة ا

هؿلن پطزاظیطيآى و فمط هبث لوی زض ظهی ثطبه زضؾی، اظ خول زض طي

ضهمی مم اؾبؾی ايي ضقت زض تحطوی، ثیاىبضبقسی اؾت ايي فمط فبحف، هطف ون

1. Mak And Musharraf

2. Islamization Of The Curriculum

3. Adebayo

4. Yaacob

5. Amin, Abdullah Yusof And Aslam Haneef 6. Oladosu 7. Sulayman


4

(. اظ 4-5: 1390قز )هطهحوسی وىبضاى، وكض اؾت ظگ ذطی خسی للوساز هی

پطزاظی زض توسى اؾالهی هؿتلعم فطاتط ضفتي اظ هطظبی هحسز هخز -طيزيگط ؾ،

ؾبظی (. اظ ايي ض، ثب بيت ث خطيبى اؾالهی1392پض هلك تسيي، تفىط اگطاؾت )قفی

وچیي ثب تخ ث زاف ث ض بم ث تج آى اؾالهی وطزى ثطبه زضؾی ث ض ذبل

كضهبى زض ظهی خجف طم افعاضی ت تلیس لن، تالـ زض فبی هتحل هخز و

ؾبظی آى يطضتی پطزاظی تلیس لن زض للوط هبلبت ثطبه زضؾی اؾالهیخت طي

هبف زاضز.

اؾالهی، تبوى تنیفی آقىبض لبثل زفبی اظ ثطبه زضؾیوبضگیطی انالح لیطغن ث

ب اهتیبظبی آى ؿجت هل هجبی، بنط انلی، ذ ولی، يػگیايي اغ هبیت آى قب

طاى ثطبه زضؾی اؾالهی ظ زضؾی هطح كس اؾت. نبحتبی ث زيگط ثطبه

اس ثب تخ ث اثبز گؿتط ؾی زاف ثطبه زضؾی، انل لاس ؾبذتبضهس تاؿت

( آى ضا 2005؛ زامض، 2006الهی فطان آضس)حؿیي، ای ثطای ثطبه زضؾی اؾيبفتؾبظهبى

ث قىل خبه هتبؾت ثب هجبی هیبضبی لوی ايي للوط هطفتی ؾبهبى زس. اظ طف

زيگط، اگط ثطبه زضؾی اؾالهی هیبضب هجبی ذز ضا ث نضت هسى اظ بم فىطی،

لی، لبزض راس ثز ث ؾبى ثطبه زضؾی اضظقی انل لاس خبه اذص ىس، ث طيك ا

ضؾوی تبيیسقس، مف ذبل ذز ضا زض لجبل بم تلین تطثیت تحمك ثركس. ویي

طاى ضقت زض تخ ث هبیت، حسز اثبز ثطبه زضؾی ث بی نبحت ب غفلت وبؾتی

بی تلین تطثیت خاه تج آى، بضؾبيی ايي ثطبه زضؾی زض ايفبی مف هثط زض بم

ای تاس ظهیاؾالهی، ظهی گبضـ ايي قتبض ضا فطان آضز اؾت. تخ ث هؿبل حبيط هی

بی ثیكتط زض ظهی ثطبه زضؾی طاى خبه لوی ث ادبم پػف ضا ثطای ضغجت نبحت

ي ث تلیس زاف ثطبه بی انلی آى تجییي يطضت پطزاذتاؾالهی، قبؾبيی اثبز هلف

ؾبظی زض ايي حظ ضا ثط جك هتى اؾالهی هبث ثهی فطان ؾبظز.زضؾی اؾالهی طي

ثب تخ ث هجبحث هطح قس، زيسگبی خسيس هؾ اظ ثطبه زضؾی اؾالهی زض ايي همبل

هخز زض ظهی بی قز. زض هؿیط ايي هبل ز پطؾف انلی هطح اؾت: زيسگباضائ هی

تاى اگبض خسيسی زض ثطبه زضؾی اؾالهی وساهس؟ آيب ثب تخ ث يیت هخز، هی


5

ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی هطح وطز آى اگبض چیؿت؟ ثط ايي اؾبؼ زض گبم ال ثب هبل

مس آثبض هخز هطتج، يیت هخز ثطبه زضؾی اؾالهی زض ؾ هطحل تنیف، تحلیل

تفؿیطی طضظا، هفم -هضز ثطضؾی لطاض گطفت زض گبم زم ثب اؾتفبز اظ ضـ تحلیلی

تطی زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی هطح قس. الظه ث شوط اؾت خعئیبت هؾ گؿتطز

ضقی هطث ث ايي ز ؾال پػكی تطؾین يیت هخز هلة زض ذهل ثطبه

اثتسای ط ثرف ث تفهیل ثیبى قس اؾت. زضؾی اؾالهی زض

ترسین ضعیت هجد در خصظ بربه درسی اسالهی

بی انلی ايي پژػف اظ لجیژل ايىژ: هژطاز اظ زض ايي قتبض ث هض يبفتي پبؾد ث پطؾف

ژبيی زاضز؟ چژ اثژبز هطفتژی هژضز تخژ ثطبه زضؾژی اؾژالهی چیؿژت؟ چژ يػگژی

چژ اثژبزی اظ ژط آژبى هغفژل هبژس اؾژت؟ ضـ ايژي هبلژ زض طاى ثژز نبحت

پبؾرگيی ث ؾال ال پػف، يی تطؾین يژیت هخژز زض ذهژل ثطبهژ زضؾژی

اؾالهی زض ؾ هطحل تنیف، تحلیل مس هی ثبقس. زض هطحل تنیف، هژض يؿژس اظ

الهی وطزى چ ثسی اظ اثبز هطفتژی ثطبهژ ثطبه زضؾی اؾالهی ايى يؿس ث زجبل اؾ

طيژ –زضؾی ثز، هضز ثطضؾی لطاض گطفت. زض هطحل زم ث زجبل تحلیل تالـ هلف

زض آثژبض هتكژط قژس زض ظهیژ ثطبهژ زضؾژی -پطزاظا يب وبضثؿت طي بی هتبضف غطثی

ا ویفیت هفم پطزاظی هضز مس اؾالهی ثز اؾت زض هطحل ؾم، ايي آثبض اظ حیث هحت

لطاض گطفت اؾت و خعئیبت ط يه اظ ايي هطاحل زض ازاه تكطيح گطزيس اؾت.

بی هن آثبض هتكط قژس زض الف: هطحل تنیف: زض ايي هطحل اثتسا ث ثطضؾی هحتای ثرف

بيی چى: اؾالهی حظ ثطبه زضؾی اؾالهی پطزاذت قس اؾت. ثطای ايي هض، ثب ولیساغ

ثژ وژبـ زض 2، ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی 1وطزى ثطبه زضؾژی، طيژ ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی

، آوبزهیژب 6، تیلض فطاؿژیؽ 5، اضيه4، پطيىئؿت3بی االبتی چى؛ ؾبيؽ زايطوت پبيگب

1. Islamic Curriculum Theory 2. Islamic Curriculum 3. Sciencedirect

4. Proquest

5. Eric

6. Taylor & Francis Online


6

كژگبی، بی االبتی زاذلی یط؛ ايطاى زان، پبيگب االبت لوژی خژبز زا پبيگب 1از

ثبه االبت كطيبت وكض، پطتبل خبه لم اؿبی، پبيگب اتكبض زاف )پبز( ... پطزاذت

؛ 2005؛ ازثژبي، 1999طای چى: )بقین، قس و حبنل ايي خؿتد، زؾتیبثی ث آثبض نبحت

1392؛ هیطظا هحوسی، 2013؛ ؾلیوبى، 2012؛ االزؾ، 2011؛ اهیي وىبضاى؛ 2008يبوة،

...( ثز. 1381 لن السی،

زض هطحل تنیف ثس اظ قبؾبيی اؾترطاج هتي آثبض هتكطقس طات طح قژس زض

ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی، ثب هبل زلیك هتي وبهل آثژبض، هژض يؿژس اظ ثطبهژ زضؾژی

ه زضؾی ثز، تنیف قژس اؾالهی ايى يؿس ث زجبل اؾالهی وطزى چ ثركی اظ ثطب

قس ثط اؾبؼ سفی اؾت وژ يؿژس يژب يؿژسگبى ثژ بی هطح اؾت. طيبت زيسگب

زض خؿژتدی « اؾالهی وطزى چژ چیژعی؟ »اس. زض ثرف يبثی ضؾیسى ث آى ثز زجبل زؾت

طاى هضز ثحث ث اؾژالهی وژطزى وژسام ثرژف چژ اين و هكرم قز نبحت ايي ثز

اس. زض ازاه ث هض تكریم ايى ژط يژه تخ وطز ثطبه زضؾیؿوتی اظ اثبز هطفتی ل

اظ نبحت طاى ث چ اثبزی اظ ثطبه زضؾی تخژ زاقژتس، يژطضی اؾژت همسهژ ای زض

ضاث ثب اثبز هطفتی حظ ثطبه زضؾی حسز ثغض ثطبه زضؾی ثحث قز.

اؾت و هبس للوژط ژط لژن زيگژط، 2هبلبتی يب للوط هطفتی ثطبه زضؾی يه حظ

اثبز يب ؾبذتبض هحتايی ذبنی زاضز. پطؾف زض هژضز ثطبهژ زضؾژی ثژ ژاى يژه للوژط

هطفتی، پطؾكی اؾت و حسز ثغض هيی هفهی ايژي حژظ خژ توژبيع آى اظ

اثژبز 3(. قژثطت 1390وسی وىژبضاى، بی للوط تلین تطثیت اؾت )هطهح ؾبيط ضقت

ثطبهژ ، تسيي 5ثطبه زضؾی، تبضيد 4ثطبه زضؾیوس: طي ثطبه زضؾی ضا چیي للوساز هی

ثطبهژ ، تغییژط 1ثطبهژ زضؾژی ، اضظقیبثی 8ثطبه زضؾی، اخطای 7ثطبه زضؾی، طاحی 6زضؾی

1. Academiaedu

2. Curriculum As A Field Of Study

3. Schubert

4. Curriculum Theory

5. Curriculum History

6. Curriculum Development

7. Curriculum Design

8. Curriculum Implementation


7

(. ثژطای زؾژتیبثی ثژ 1378ی، )فتحی اخبضگژب هطهحوژس 2ثطبه زضؾی پػف زضؾی

( ثسلیل 17-16: 1390بی نضت گطفت )بهرا، بی پػف سف رؿت، ثط اؾبؼ يبفت

(، ث اى هالن تییي اثبز هطفتی اتربة گطزيس. اثبز 1992)3ثسی لیسا ثبض خبهیت، جم

، طيژ 4فلؿف ثطبه زضؾی اس اظ: ثسی ثبض جبضت ثط اؾبؼ جم ثطبه زضؾیهطفتی حظ

ثطبه زضؾی، پػف ثطبه زضؾی، تبضيد ثطبه زضؾی، تسيي ثطبه زضؾی، طاحژی ثطبهژ

اخژطای ثطبهژ زضؾژی. الظم ثژ 5گصاضی ثطبه زضؾی زضؾی، اضظقیبثی ثطبه زضؾی، ؾیبؾت

هرتلفی لبثل طح اؾت. 6اؾت و زض ط ثس هطفتی، هيبت اؾبؾی ای اظ زض ازاهژ وژ

قز. اظ خول هيبت اؾبؾی زض ثس هيبت اؾبؾی هطح زض ط يه اظ اثبز اقبض هی

پطزاظی ثطبه زضؾی، بی طي ثطبه زضؾی، تجییي فطايس طيطي، تجییي هبیت يػگی

هيژبت اؾبؾژی هیبضبی اضظيبثی طي تجییي تفبت ضاث هیبى ط ول اظ خول

ژبی هرتلژف هطح زض ايي ثس اؾت. زض ثس تسيي ثطبه زضؾی، تجیژیي ضيىطزژب هژسل

ضيعی زضؾی، تجییي الگژبی هكژبضوت زض ثطبهژ زضؾژی، ضژسبی توطوعگطايژی ثطبه

توطوعظزايی هضز تخ اؾت. زض طاحی ثطبه زضؾی یع، تجییي ضيىطزبی اؾبؾژی طاحژی

7ه زضؾی تجییي آضاء هرتلف زض ذهل بنط هكتطنثطب ژبی ثژسی ثطبه زضؾی، جمژ

اظ ثطبهژ زضؾژی يژب آضاء هرتلژف زض ثژبة تلفیژك ثطبه زضؾژی اؾبؾی اظ الگبی طاحی

، تجییي ثطبه زضؾیقبؾی اضظقیبثی هيبت اؾبؾی اؾت. زض ثس اضظقیبثی ال ثط هفم

بی والى اضظقیبثی، تجیژیي اژا اضظقژیبثی اظ حیژث ظهژبى اظ حیژث زهجبی طی ضيىط

هدطيبى تجییي فى هرتلف انل اؾبؾی یبظؾدی، هسط اؾت. زض ثس ؾیبؾتگصاضی ث

گصاضی زض ثطبه زضؾی، تجییي اهل هژثط اؿژبی تجییي ؾح، اا انل اؾبؾی ؾیبؾت

ثطبه گصاضی ب زض ؾیبؾتقىبل، هیعاى اوبل لسضت زلت، تجییي اثطبه زضؾیزض ؾیبؾت

ضيژعی بی هكبث هبس ثطبهبی آى ثب اغقز. تجییي هبیت اخطا تفبتپطزاذت هی زضؾی

1. Curriculum Evaluation

2. Curriculum Inquiry

3. Behar

4. Curriculum Philosophy

5. Curriculum Policy

6. Subject Matter

7. Commonplace


8

گصاض ثژط تغییژط اضتجژب بی تغییط ؾح، اا اهل تبثیطثسی طيزضؾی یع جم

اؾژت. ثژط ثطبهژ زضؾژی اظ هيبت اؾبؾی ثس اخژطای زضؾیثطبه آهظـ ثب تسضيؽ

اؾبؼ هجبحث هطح قس زض ذهل حسز ثغض اثبز هطفتژی ثطبهژ زضؾژی، زض هطحلژ

زض آثژبض هتكژط -طي پطزاظا يب وبضثؿت طي بی هتبضف غطثی –ثس، تالـ هلف

تی هرتلف تحلیل ذاس قس. قس زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی زض اثبز هطف

طاى ث ثطبهژ اؾالهی: هض اظ گب نبحت ثطبه زضؾیهطحل تحلیل گب ث ة:

پطزاظا ثژ زجژبل تلیژس تؾژ زضؾی اؾالهی ايي اؾت و آيب ايبى ثب اتربش ضيىطز طي

اظ هط ثطبه زضؾیاؾبؾی طي ثطبه زضؾی اؾالهی زض اثبز هطفتی هرتلف هيبت

-بی زيی ثط هجبی ثیبزژب هفژم اس يب ثسجبل وبضثؿت ثطذی هبضف اضظـ اؾالهی ثز

بی طی هتبضف غطثی.پطزاظی

ج: هطحل مس اضظيبثی: زض هطحل مس اضظيبثی تالـ ثژط آى اؾژت تژب آضاء ژطح قژس زض

هفبین ثطضؾی قس هضز مس اضظيبثی لطاضگیطز. هبل ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی ثب تخ ث

مس آثبض ثب ايي سف نضت گطفت اؾت و ی آى پیبم هلژف غژطو انژلی ی هژضز

ثطضؾی لطاض گیطز تییي قز و يؿس زض پی تبهیي چ ووجزی اؾژت ثژ هيژ

ايي مس اضظيبثی هحولی ذاس قس تب زض ای گطيؿت اؾت. اؾالهی اظ چ ظايثطبه زضؾی

ثرف ثسی، هفم ثطبه زضؾی اؾالهی هضز ثبظگطی لطاض گیطز اجؿژب هفژهی اظ ايژي

ب ث يژػ زض هطحلژ تنژیف هفم حبنل آيس. الظه ث شوط اؾت ثطای تبيیسپصيطی يبفت

ثسيي نضت و پػكگطاى پؽ اؾتفبز قس اؾت. 1تحلیل پػف اظ ضاجطز هطض وىبضاى

اظ ادبم تنیف تحلیل آثبض ثطبه زضؾی اؾالهی اظ حیث پطزاذتي ث ثس هطفتی هضز

تخ تحلیل تالـ هلف )طي پطزاظا يب وبضثؿت طي بی هتبضف غطثژی(، تژبيح

تحلیل بی ثسؾت آهس زض اذتیبض هترهم ثطبه زضؾی هطتج ايي حظ لطاض گطفت اؾت تب

ذبضج اظ خت گیطی ؾگیطی ثبقس.

1. Peer Review Or Debriefing


9

زض ازاه، پؽ اظ طح تيیح ضقی هطاحل پػف، ث ثطضؾی تحلیلی آثبض هتكطقژس زض

ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی ث تمسم ظهبى چبح اثط، زض ؾژ هطحلژ يبزقژس هضزثطضؾژی لژطاض

گیطز. هی

، اظ ثطبه زضؾی ث اى هلى لژم تطثیتژی «ؾیاؾالهی وطزى ثطبه زض»زض همبل بقین

وژس: وس ثب اقبض ث ايى ثطبه زضؾی ثیكتط هلل هؿلوبى، غیطزيی اؾت، هطح هژی يبز هی

ب اضظقژیبثی تطثیتژی هژسط ب، هحتا، ضـ ثبيؿت زض سف اؾالهی وطزى ثطبه زضؾی هی

ـ ن اضظقیبثی ثبيس اؾالهی ثبقس. يؿس زض لطاض گیطز يی ن اساف، ن هحتا، ن ض

ازاه ثب سف اؾالهی وطزى اساف، هحتا، ضـ اضظقیبثی آهظقژی، ثژ خژز هكژىالت

هجبيی زض ثطبه زضؾی وكضبی اؾالهی و هجث اظ تبثیط پصيطی هفال اظ فلؿف تلژین

هی وژطزى اژساف، هحتژا اضظقژیبثی حژل ضا زض اؾژال وس ضا تطثیت غطة اؾت، اقبض هی

زاس. تخژ گیطی اظ هبث اؾالهی وبضثؿت ضـ تحیسی الی هی آهظقی بزال ثب ثط

انلی يؿس زض ايي اثط ث تییي ؾبذتبض هبؾت ثطای هلف ب بنط ثطبه زضؾی قژبهل:

خ يؿس ث ثس تژسيي ثطبهژ بی اضظقیبثی ثز و حبوی اظ ت اساف ولی، هحتا، ضـ

بی تسيي قس ثب فطز زضؾی اؾت. زض ايي همبل، چگگی تسيي ثطبه زضؾی ضاث ثطبه

خبه، ثب اؾتفبز اظ فلؿف آهظـ اؾالهی، هضز ثحث لطاض گطفتژ اؾژت. يؿژس هكژىل

یژت فطگژی اختوژبی انلی ثطبه زضؾی وكضبی اؾالهی ضا سم هبثمت ثب یبظب، هب

تط اظ و بزيس گطفتي فلؿف آهظـ اؾژالهی زض اژساف ژاى وژطز اؾژت. خاه هن

يؿس زض ازاه، ؾ هطحل انلی زض اؾالهی وطزى ثطبه زضؾژی ضا زض چژبض هژضز اژساف

ی ثبيژس وس هتمس اؾت و اساف تطثیتژ تطثیتی، هحتا ضـ اضظقیبثی آهظقی طح هی

گطايژی هؿترطج اظ هبث اؾالهی )لطآى ؾت( ثبقس هؿبئل غطثی چى ثيت گطايی، هبزی

ب حصف وطز زض ظهی اضظقیبثی ثبيس ث اضظقژیبثی هؿژبئل گطايی ضا اظ هحتا ضـ اؿبى

(. گب تحلیلی ثط ايي اثط حبوی اظ آى اؾژت 1999اذاللی ولىطزی ن تخ قز )بقین،

و ی ثسجبل نجغ اؾالهی ثركیسى ث بنط ثطبه زضؾی اؾژت؛ ثژ ايژي هژب وژ بنژط

ژب فلؿژف اؾژالهی ثبقژس. زض ژیي حژبل ثژسجبل ثطبه زضؾی ثبيس آهیرت هتبثط اظ اضظـ

پطزاظی چیؿتی يت بنط ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی جژز خژ وژت ذژز ضا هفم


01

ژبی اؾژالهی زض ثژس طی ذلك هفبین طی ثط هجبی هجبی آهژظ پطزاذتي ث هجبحث

لطاض ساز اؾت. ثطبه زضؾیهطفتی تلیس تسيي

اؾالهی وطزى ثطبه زضؾی: زؾژتضالولی ثژطای تیژ »( زض اثط ذز ثب اى 2005ازثبي )

ژب ژبی هژسوزن ثب سف ثبظؾبظی اساف آضهبى« بی یدطي زثؿتبی هسل اؾالهی پیف

ژبی ضيبيژی، بی اؾالهی، اؾالهی وطزى هبضت بی هبلبتی ثط اؾبؼ آهظ ثبظؾبظی ثطبه

ژب طاحژی ثطبهژ ظثبى اگلیؿی، آهظـ ظثبى طثی، ضاوببی آهظقی، ضاوبی فبلیژت

ؾژت. قژی زضؾی ثطای وزوبى ث حبقی ضاس قس آهظـ هلوبى ضا هضزط لژطاض زاز ا

ب هحتژای هخژز زض هژبث ض ولی اؾتفبز اظ هثبل وبض ا ثطای ضؾیسى ث همهزـ، ث

گژطزز وژ هژطاز اضظقوس اؾالهی چى لطآى وطين اؾت. ثب ثطضؾی زلیك ايي اثط هكژرم هژی

ژبی گژبگى زض اؾالهی، ثیكتط گدبسى هحتابی اضظقی زض لبلت ثطبه زضؾیيؿس اظ

بی طی ثطبه ثبقس، ثسى آى الساهی زض خت وكف يب فن پسيس هی ثطبه زضؾیيي تس

ضيعی زضؾی زاقت ثبقس.زضؾی يب ثطبه

1هفژم ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی تلفیمژی »( زض همبلژ ذژز تحژت ژاى 2008يبوة )

ن تطثیژت، ثحژث ثب اقبض ث هكىل ؾىالضيع قسى تلی« بی آى ثطای هساضؼ هبنط زاللت

زاس ثط ايي اؾبؼ ث زجبل اؾالهی وطزى ثطبه زضؾی ثژط اؾالهی وطزى زاف ضا يطضی هی

اؾبؼ هبث تحیسی )لطآى ؾت(، ثب تبویس ث اذالق مبيس، وچیي انژل حژست ثژیي

ض هؿلوببى، وفىطی تلفیك زاف اؾالهی هسضى اؾت زض تالـ وز و اظ ايژي ضگژص

اللی اؿبى ووه وبيس. زض ايي اثط غبيژت ژبيی زاژف اؾژالهی، تؿژلین ث ض مف ذلیف

قسى هحى افطاز، خبه ثكطيت زض ثطاثط ذساس هتبل تطيف قژس اؾژت. ژسف انژلی

زگب )هژسضى 2يؿس، حل هل ايدبز قس بقی اظ تفىط ؾىالضيع وطزى بم آهظقی

ژبی آهژظـ ؾژتی ضـ 4ت و ثطای ضؾیسى ث ايي سف اظ قی تلفیژك ( ثز اؾ3 ؾتی

ثطز. ايي اثط ث تییي ؾبذتبض هبؾت ثطای هلف ب بنژط ثطبهژ )اؾالهی( هسضى ثط هی

1. Integrated Islamic Curriculum

2. Secularization Of Education

3. Modern Of Formal Systems

4. Integration


00

ـ ژبی يژبزگیطی اؾژتفبز اظ ژبی اضظقژیبثی، فژبی زضؾی قبهل: اساف ولی، هحتژا، ض

یس وطز اؾت؛ و كبى اظ تخ ث ثس طاحی ثطبه زضؾژی الگبی تلفیك زض ؾبظهبسی تبو

تاى گفت و؛ يؿس زض ايژي قژتبض ؾژی وژطز اؾت. زض ثطضؾی تحلیلی ايي اثط چیي هی

ژبی اؾت ثژط اؾژبؼ ايدژبز وگطايژی تلفیژك ثژیي طيژبت زاكژوساى غطثژی ذاؾژت

س. يؿس زض ضؾیسى ثژ ايژي ژسف، اسيكوساى هؿلوبى، ثطبه زضؾی اؾالهی ضا طاحی و

ساقت اؾت ثطبه زضؾیتالقی ث هض طح هجبحث طی ثطای هي تلفیك طاحی

ثب حف وبى چبضچة، لهس تلفیك هجبحث ؾتی هسضى ضا زاقژت اؾژت. ثژب گژب تحلیلژی

ؾبؼ آى ذلژك قز و پػكگط اظ مس ثطضؾی لوی ثطبه زضؾی غطثی ثط ا هكرم هی

هفبین طی زض حظ ثطبه زضؾی اؾالهی، غبفل هبس ث هجبحث طی هفهی اؾبؾژی

ثیی تحیسی پطزاذت اؾت. ثطبه زضؾی اظ هط فلؿف خبى

ثطضؾی اثطثركی ضيىژطز تلفیمژی زض »( زض همبل ذزقبى ثب اى 2011اهیي وىبضاى )

و زض زاكژگب اؾژالهی هژبلعی نژضت گطفتژ اؾژت، ثژطای و ث نضت « ثطبه زضؾی

اؾالهی وطزى هحتای ثطبه زضؾی ؾبذتبض آى يه هسل تلفیمی اظ لم هسضى )لم اؿبی،

ثیی اؾالهی، لژطآى، حژسيث، لم اختوبی، لم وبضثطزی تىلغی( لم زيی )خبى

يؿسگبى، افعايف وبضايی اثطثركژی ثطبهژ زس. سف انلی ؾت ظثبى طثی( اضائ هی

زضؾی اظ طيك تلفیك لم زيی هسضى ثز اؾت. نبحجبى ايي اثط، هيبتی چژى تیژیي

ؾبذتبض هبؾت ثطای هحتا وچیي تلفیك هحتا تدبضة يبزگیطی زض ثطبه زضؾی وژ زض

اس توبم تالقكبى نطف ايي قس زاز ثس طاحی ثطبه زضؾی لطاض زاضز ضا هضز تخ لطاض

ژطاى غطثژی گژبهی زض گیطی اظ تلفیك طات اسيكوساى هؿلوبى ثب طات نبحت و ثب ثط

خت ثطبه زضؾی اؾالهی ثطزاضس. ثب گب تحلیلی ث ايي اثط، سم تالـ يؿسگبى زض خت

ذژضز، نژبحجبى هی ث چكن هیذلك هفبین طی خسيس انیل زض حظ ثطبه زضؾی اؾال

بی خسيس طاى غطثی ؾی زض طح گعاض بی نبحت ايي اثط ثسى آى ثب مس لوی اسيك

ثطبهژ اؾالهی زاقت ثبقس، زض پی تلفیك ؾحی لم زيی هسضى زض هحتا ثطبه زضؾیزض

اس.ثز زضؾی


02

ثژب ژسف « 1ى فطآيس ثطبهژ زضؾژی اؾالهی وطز»( زض اثط ذز تحت اى 2012االزؾ )

ژب، تهژوین گیژطاى، هحتژا، اؾالهی وطزى فطآيس ثطبه زضؾی، اؾالهی وطزى اژساف، آضهژبى

گیطی ثطبه زضؾژی بی طاحی، تدبضة يبزگیطسگبى ولی بنطی و زض فطآيس قىل هسل

ي وبض اظ قژی اترژبة وس ثطای اي زذیل ؿتس ضا ثط اؾبؼ هبث اؾالهی هطح زجبل هی

ب اساف، اتربة تدبضة يبزگیطی، اتربة هحتا )اظ هبث اؾالهی(، تلفیژك تدژبضة آضهبى

خيژس. يؿژس يبزگیطی هحتا )طاحی ثطبه زضؾی( اضظقیبثی ث قی اؾالهی ثط هی

ثژس طاحژی ث تییي ؾبذتبض هبؾت ثطای اساف، هحتا تدطثیبت يژبزگیطی وژ زض ظهژط

پطزاظز لی زض ظهی فطآيس چگگی تحمك ايي اهط تيیحی گیطس، هی ثطبه زضؾی لطاض هی

تژاى ثژ آى اقژبض وژطز؛ غفلژت پػكژگط اظ زس. لصا هضزی و زض تحلیل ايي اثژط هژی وی

ثژب بی طی ثطبه زضؾی اؾالهی ثز اؾت. يؿژس تژالـ وژطز اؾژت پطزاذتي ث گعاض

وبضثؿت هحتای اؾالهی زض لبلت هخز اظ پیف طاحی قس ثطبهژ زضؾژی، ثطبهژ زضؾژی

ب زض حس تيى انالحبت هفبین ثژ اتوژبم ضؾژیس اؾالهی ضا پیكبز زس. توبم تالـ

اؾت. فمساى تالـ ثطای ثبظؾبظی ؾبذتبضی هؿدن ثطبه زضؾی اؾالهی ژسم تخژ ثژ

ضز. بی انلی ايي اثط ث قوبض هی اظ خول وبؾتیطح هفبین طی،

، اؾژالهی وژطزى «اضظـ هحژض ثطبه زضؾژی الگی »( زض اثط ذز ثب اى 2014ؾلیوبى )

هحتای ثطبه زضؾی آهظقگبی ثب تلفیك اذالق زض آى، خت زؾتیبثی ث ثطبه زضؾی هجتژی

ـ اللژی، خژت اؾژتفبز زض ظژسگی ژبی اذ ثط اذالق اؾالهی، ذز ن زی ثط اؾژبؼ اضظ

قرهی ذسهت ث خبه، اؾالهی وطزى هحتای ثطبه زضؾی آهظقگبی ثب تلفیك اذژالق

بی اختوبی تطثیژت قژطسای ؾبظی زاف آهظاى زض ثطاثط آؾیت زض آى، ث هض ههى

تژ تمژيتی، ژبی ه و زضثطگیطس فبلیت 2قبيؿت خبه خبی ثط اؾبؼ فطآيس چسخی

وژس. بی ؾطگطهی تطثیتی اؾت ضا هطح زجبل هژی ضقس فطزی، ذسهبت اختوبی ثطبه

ا ث زجبل تییي ؾبذتبض ثطای هحتا اؾتفبز اظ الگبی تلفیك زض ؾژبظهبسی هحتژا ثژز

ثژط اؾت و ايي هيبت زض ثس هطفتی طاحی ثطبه زضؾژی لژطاض زاضژس. پػكژگط زض ا

1. Islamization Of The Curriculum Process

2. Multi-Faceted


03

ثژط ثطبهژ زضؾژی ؾبظی هحتژای اؾالهی ضا لطيي هبزل ثب تلفیك غی ثطبه زضؾیذز،

زاس. اهب زض ظهی ذلك اثسا هفبین خسيس طی بی اؾالهی هیاؾبؼ اذاللیبت اضظـ

پطزاظی زض حظ طاحی يب تسيي ثطبه زضؾی اؾالهی گبهی ثطساقت اؾت.طي

گیژطی اؾژالهی ثطبهژ زضؾژی تجییي ؾدف خت»زض پػكی ثب اى (1392اهیطی )

گیژطی اؾژالهی ثطبهژ ث تجییي خژت « ضيعی زضؾی ايطاى اسضوبضاى بم ثطبه هلوبى زؾت

پطزاظز زض هطحل زم ث بی اؾبؾی ثطبه زضؾی هی زضؾی اظ طيك قبؾبيی بنط هؤلف

پژطزاظز. ضيعی زضؾژی هژی اسضوبضاى بم ثطبه لوبى زؾتبی اؾبؾی ه گیطی ؾدف خت

گیطی اؾژالهی ثطبهژ زضؾژی ثژ ثطضؾژی پػكگط زض ثحث تجییي هجبی طی پیطاهى خت

بی هژطح قژس زض ثژبة تلژین تطثیژت اؾژالهی ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی تؾژ زيسگب

ژبی ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی بذمتطيي قژ پطزاظز تالـ وطز اؾت تب هن طاى هی نبحت

گیطی اؾالهی پیطاهى چبض هط سف، هحتی، ضـ تسضيؽ اضظقیبثی ضا زض لبلت خت

هضز ثطضؾی لطاض زس. ثب گب تحلیلی ث ايي اثط، پػكگط تالـ وطز اؾژت تژب ثطبه زضؾی

ثطبهژ ای گیطی فلؿفی اضظقی ضا ثهضت طی ثط اؾژبؼ اؾژبز هژبث هژطتج ثژط يه خت

اضائ وبيس. زضؾی

بی ثطضؾی طي قبذت فبضاثی زاللت»( زض اثط ذز تحت اى 1392هیطظا هحوسی )

، اظ طيك ثطضؾی آضاء طات فبضاثی ثژب ژسف «آى ثط تلین تطثیت ثب تبویس ثط ثطبه زضؾی

يژه ثطبهژ زضؾژی بی تسضيؽ هلن، ث زجبل ثطضؾژی بنژط اؾالهی وطزى هحتا، ضـ

بی تژسضيؽ اؾالهی اظ زيسگب فبضاثی ثز اؾت زض ايي ثطضؾی هاضزی چى؛ هحتا، ضـ

يبزگیطی هلن ضا هضز ثطضؾی تحلیل لطاض زاز اؾت. يؿس وچى اثط لجلژی، ثژسجبل

ی زض گیطی فلؿفی اضظقژ اضائ يه طح الی اظ هرتهبت ثطبه زضؾی اؾالهی زض لبلت خت

طيبت فبضاثی ثز اؾت.

ژبی تجییي تلین تطثیت اؾالهی زاللژت »( زض پػكی تحت اى 1381لن السی )

الگژی »ث زجبل هطفی الگی خسيس خبه زض ثطبه زضؾژی ثژب ژاى « آى ثط ثطبه زضؾی

لین تطثیت اؾالهی ثط ثز اؾت. ايي الگ ثط هجبی تجییي هبیت ت« فطااضظقیبثی ثطبه زضؾی

تلفیژك »وس: ثبقس. ا زض تجییي ايي الگ هطح هیاؾبؼ هسلالت خز قبذتی لطآى وطين هی


04

ثژطای تطثیژت زضؾی ه فطا ثطب يه تكىیل ث "خز" هفهی هوى ؼ ثط اؾب زضؾی ه ثطب

ضا اظ هژیي هب ین اظ هفب هطاتجی لؿلؾ هطفت، حست ث تخ ثب قز و هی هتی اؾالهی

«. گیژطز خز زض ثط هژی ثب ى اؿب هاخ ؾی للوط اؾب - ط فطگ زاف بی زيي، حظ

ؾپؽ زض ازاه پػف ذز ث تجییي ؾ هحض زيگط ثطای تلفیك فطاثطبه زضؾی قبهل؛ تلفیژك

پطزاظز هتمژس هی ثی اا اضظقیب تلفیك مكی اليك ك، تلفی ى زگیطسگب يب بی زاكی طفیت

ثركژس. ى هب ضا ؾب اؾالهی ثطای تطثیت زضؾی ه ثطب تاس فطآيس تلفیك اؾت ايي چبض هحض هی

گژی گژب ت زضخب بی هت ثب ز ثطبه ايدب ى اهىب و ای اؾت گ ث زضؾی ه الگی فطاثطب

ضا ثطحؿت تلفیك اظ ژبی فژطزی ، يػگژی ژبی اخطايژی ، ؾیبؾژت تطثیتژی ژبی لژم تنژی

وبيس. ثطضؾی تحلیلژی هی فطان ای غیط اؾ اساف ت ئب ، التب يبزگیطسگبى، قطاي ولی

زس: هحمك ؾی وطز اؾت ثب تؾژ هجبحژث ژطی خسيژس زض حژظ تلژین اثط كبى هی

ثطبهژ زضؾژی ثژط هجژبی ه زضؾی اؾالهی ثپطزاظز يه فطای، ث تجییي هجبی ثطبتطثیت اؾاله

گیژطی بی زيی اضائ زس. تالـ پػكگط زض ايي اثط، زض ال هف ث تییي خژت آهظ

بی اؾالهی قس اؾت. فلؿفی اضظقی ثطای ثطبه زضؾی ثط اؾبؼ آهظ

یبزب ضاىبضبی اؾالهی وطزى ثطبهژ زضؾژی ث»( زض پػكی ثب اى 1390اؾسيبى )

قبؾژی ثطبهژ زضؾژی ثژب قبؾی اؿژبى ثب سف ثطضؾی هجبی هطفت« اضائ هسلی خت آى

اؾتبز ث آيبت لطآى وطين ثب اؾتفبز اظ تفؿژیط الویژعاى ثژ اضائژ ضاىبضژبيی زض ذهژل

ز اؾژت تژب هژسلی ضا ثژط اؾژبؼ بی زضؾی پطزاذت اؾت تژالـ وژ اؾالهی وطزى ثطبه

وژس. پػكژگط زض قبؾی ثطبه زضؾژی پیكژبز بی تحمیك ثطای طاحی هجبی هطفت يبفت

اؾژالهی ضا ثژط هجژبی فژطت ثطبهژ زضؾژی تالـ ثز اؾت ی طي فلؿژفی اضظقژی

هىبتت غطثژی ثژب بی هساضی اؿبى اضائ وبيس زض ی ايي هؿیط لوی، ث همبيؿ زيسگب زيي

قز و پػكگط ايي اثژط فمژ ثژ اؾالم پطزاذت اؾت. ثب گب تحلیلی ث ايي اثط هكرم هی

گیطی فلؿفی اضظقی ثطبه زضؾی ثز اؾت گبهی زض خت پژطزاذتي ثژ زجبل تییي خت

ؾبيط اثبز ثطبه زضؾی ثب گب طی ثطساقت اؾت.

ضيىژطز اؾژالهی ثژ » زوتطی ذژز ثژ ثطضؾژی ( زض ضؾبل1393هحسی هحهل ؼ )

پطزاذتژ « بی آى ثطای بم تطثیژت ضؾژوی وژهی اضظقیبثی اظ تطثیت زيی اؾتجب زاللت


05

اؾت. يؿس ث زجبل ايي ثز اؾت و ثب پػف زض آيژبت لژطآى وژطين پبؾژری ثژطای ز

-2زيژی چگژ اؾژت؟ اضظقژیبثی اظ تطثیژت نژط ببی اؾبؾی يػگی-1ؾال پیسا وس:

زاللت ژبی انژلی اضظقژیبثی بی ضيىطز اؾالهی زض اضظقژیبثی اظ تطثیژت زيژی ثژطای هؤلفژ

)هضزط زض ؾال ال پػف( ثطای بم تطثیت ضؾوی چیؿت؟. پػكگط زض تالـ ثژطای

ژبی پبؾد ث پطؾف ال ث هسال زض آيبت لطآى وطين تفبؾژیط هرتلژف پطزاذتژ يػگژی

بی اضظقیبثی دبضژبی ژبی اضظقژیبثی ضا اظ اضظقیبة، اضظقیبثی، اساف اضظقیبثی، ضـ

طيك غض زض آيبت لطآى وطين اؾترطاج وژز اؾژت. توژبيع ايژي پژػف ؿژجت ثژ ؾژبيط

تاى اليت زازى ث تؾ زاژف ژطی ثطبهژ زضؾژی ثژب بی نضت گطفت ضا هی پػف

هطفتی هتفبت، يی ثس اضظقیبثی زاؿت. ثب گب تحلیلی ث ايي اثژط ضيىطز اؾالهی زض ثس

ای طی ؿجت ث اضظقیبثی اظ تاى آى ضا ث اى يه تالـ الی خسی زض خت هاخ هی

طاى حژظ تطثیت زيی یع ث اى فتح ثبثی زض ظهی خلت بيت پػكگطاى نبحت

ى زض هؿیط طضظی ثط اؾبؼ هجبی اؾالهی زاؿژت خژب زاضز تژب تلین تطثیت ث گبم بز

اؾالهی نژضت ثطبه زضؾیهبلبت ثیكتطی زض ذهل هيبت هتسز حظ اضظقیبثی

پصيطز.

ب ضا زض ز خطيژبى تاى آىزض ثبن گطی آثبض طح قس زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی هی

ؿجت ث هي گطايب نضتی ؿتس و ی تهض ثسی وطز. زؾت ال آثبض فىطی زؾت

طاى اس. ثسيي هب و ثب اؾتفبز اظ آيبت ضايبت زض آثبض نبحت ثطبه زضؾی اؾالهی زاقت

تاى ثطبهژ زضؾژی خسيژس ثژ ژبم ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی ضا ذلژك وژطز. زض الژ غطثی، هی

ژبی اس و هحتای ثطبه زضؾی هثژل وتژبة زطاى ايي خطيبى فىطی ث زجبل ايي ث نبحت

ژژبی اؾژژالهی هبژژس آيژژبت ضايژژبت وبيژژس، ثژژسى آىژژ ثژژ زضؾژژی ضا هكژژحى اظ اضظـ

س. پطزاظی زض ذهل همل طاحی تسيي هجبی طی تخژ الظم ضا زاقژت ثبقژ هفم

ح قژس زض ايژي ظهیژ، ژبی ژط هدط ث ايي قس و زيژسگب گطايب نضتبی ايي ثطزاقت

خبهیت الظم ضا ثطای فطاگیط قسى زض ؾح خاه اؾالهی ث اى يه ثطبه زضؾی هلژة

طاى ايي خطيبى فىطی، پطزاذتي ث هجبحژث ثیژبزيي ساقت ثبقس. ايطاز انلی اضز ثط نبحت

طبه زضؾژی ث طی غفلت اظ ضؾبلت تلیس طي تؾ هجبحث طی زض ظهی طاحی


06

تژاى ثژ ثبقس اظ خول آثبضی و زض ايي خطيبى لطاض زاضژس هژی زضؾی اؾالهی هیضيعی ثطبه

؛ 2012؛ االزؾژ، 2011؛ اهژیي وىژبضاى، 2008؛ يژبوة، 2005؛ ازثژبي، 1999)بقین،

2013ؾلیوبى، ل پژطزاظی زض ثژس ذژب ( ... اقبض وطز. خطيبى زم آثبضی اؾت و ثژ طيژ

ثطبهژ زضؾژی اضظقژی -گیژطی فلؿژفی پطزاظی زض خت اس وستب ث ثحث طي تخ وطز

ژطاى ايژي خطيژبى فىژطی اس. نژبحت پطزاظی زض ؾبيط اثبز غبفل هبس اس اظ طي پطزاذت

ضا اظ هط اؾالم ثب ظثبى اهطظی تجییي وس ثطبه زضؾیاضظقی -وس طي فلؿفی ؾی هی

ثتاس آى ضا ث يه طي لوی لبثژل تب ژبی غطثژی تجژسيل وژس. تهژض ضلبثژت ثژب طيژ

اضظقژی –طاى ايي خطيبى فىطی هجیي آى اؾژت وژ اگژط ايژي طيژ وژالى فلؿژفی نبحت

اؾالهی اظ حیث طی تییي تىلیژف قژس اؾژت زض ثطبه زضؾیقبؾبيی تسيي قز ول

هبس تسيي، طاحی، اخطا ثطبه زضؾیطی ؾبيط اثبز هطفتی حبلی و ثسى تییي تىلیف

پژطزاظی تاى اتبض زاقت و ثطبه زضؾی اؾالهی ثژض وبهژل هفژم اضظقیبثی ... وی

؛ 1381الژسی، تژاى ثژ )لژن گیطژس هژی هحمك قز. اظ خول آثبضی و زض ايي زؾت لطاض هی

( اقبض وطز.1392طظاهحوسی، هی 1392؛ اهیطی، 1390اؾسيبى،

اسالهی بربه درسیبسی ابسبط هفهی از

ژبيی زض حبل ؾال زلیك ايي اؾت و حسزثغض ثطبه زضؾی اؾالهی چیؿت چ زيژسگب

تفؿژیطی طضظاژ -ايي ضاث خز زاضز؟ ثطای پبؾرگيی ث ايي پطؾف اظ ضـ تحلیلژی

تفؿیطی طضظا ث تحلیل تفؿیط خطيبى بی فىژطی -اؾتفبز قس اؾت. زض ضـ تحلیل

هخز زض ظهی اؾالهی وطزى ثطبه زضؾی اظ هژط تخژ ثژ هجبحژث طضظاژ تؾژ

هجبحث طي ای زض ايي للوط، پطزذت هی قز. ايي قتبض ثژط ز هفژطو ثیژبزی اؾژتاض

آضزى اؾالهی هؿتلعم ضی طبه زضؾیثهكبضوت زض ايدبز تؾ زاف اؾت رؿت ايى:

تژاى ثژ حژ بی زيي اؾالم هیپطزاظی اؾت، زيگط آى ثب تبهل زض هجبی آهظث طي

هتفبتی ث زاف ثطبه زضؾی گطيؿت لصا ايدبز ثطبه زضؾی اؾالهی ث ژاى يژه گژب

پبضزاين خسيس لوی، اهىبى پصيط اؾت.


07

قبؾب، ز زيسگب زض ايي ظهیژ قبؾژبيی قژس زض لبلت يه هبل خطيبى ثب ثطضؾی پیكی

قز. ؾپؽ زيسگب ؾهی ث اى ثسيل ز خطيبى لجلی هطفژی و زض ازاه طح تكطيح هی

تاس حظ ثطبه زضؾی اؾالهی ضا ظس گ زاضز ث ژاى يژه ذاس قس. ايي خطيبى هی

بلبت ثطبه زضؾی هخژز هتژبضف یژع زض وژبض ضيىطزژبی خطيبى ضلیت زض حظ ه

پػی لوژی ثیی آيس والى فىطی ضلیت هطح قز. ايي خطيبى زض حمیمت هجیي يه پیف

اؾت. ثطبه زضؾیثطای زاف

بی اسالهی، هبتی برر هبربی درسی از ارزشبیگراببر کردى هحتای بربه جریبى ال(

ثطبهژ زض ايژي گژب، هتعبرف هجد غربری: بربه درسیص طراحی تذیي ظری دا

-قز تژالـ هژی اؾالهی هتطازف ثب هحتا زض ط گطفت هی ثطبه زضؾی ث تج آى زضؾی

و غبلجژب ثطبه زضؾیبی هخز زضثبض تسيي طاحی گطزز تب هجتی ثط هجبی طی زيسگب

ـ لیجطالی زاضس، هحتای ثطبهنجغ پظيتيؿتی ژب، دبضژبی ژبی زضؾژی هولژ اظ اضظ

قژز هجژی هكبس هی گطايب نضتاؾالهی، آيبت ضايبت قز. زض ايي گب، ی تهض

ژب، هكژحى اظ آيژبت ضايژبت بی زضؾی هساضؼ وژ آى ثط ايي و اگط ثطذی وتبة

بؾی زض خت ثطبه زضؾی اؾالهی ثطزاقت قس اؾژت. هتبؾت ثب هي زضؼ گطزز، گبم اؾ

بی بلهی گكژت اؾژت وژ گژب هدط ث طح زيسگب گطايببی فی نضت ايي ثطزاقت

فبی لوی ولی زض حظ ثطبه زضؾی ضا ث ذز هكغل وطز پػكگطاى ضا اظ تخ

ث ثیبزب غبفل وز اؾت.

طای و ث زجبل ثطضؾی هجبحژث زس و غبلت نبحت كبى هی ثطضؾی آثبض هضز هبل

ژبی اظ پژطزاظی اس، ثیبى وبض ذز ضا ثط طيژبت هفژم تؾ ثطبه زضؾی اؾالهی ثز

ژبی ذژز ضا زض اس اسيك گصاقت ثطبه زضؾیقس زض حظ طاحی تسيي پیف تسيي

اژس اظ ضؾژبلت هژن بی زاكوساى غطثی، وژطز ثط اسيكظهی ثطبه زضؾی اؾالهی، ؾاض

طضظی، تلیس طي تؾ هجبحث طی زضثبض ثطبه زضؾی اؾالهی و هجژث اظ ژبم

اس. فبضلی ن چى ثطذی زيگژط اظ هتفىژطاى فىطی اضظقی زيي اؾالم ثبقس، غفلت ضظيس

، ژطی فبضاژ هؿژلوببى زض هژط حبيژط هبسگی لوی هؿلوبى ث ثحطاى يت مت

بم هی« ثحطاى هبنط اهت اؾالهی»تخ ذبل زاضز اظ آى ث اى ظژن ی ضيكژ ثطز. ثژ


08

ايي ثحطاى بقی اظ ز اهط اؾت: رؿت، خسايی اهژت اؾژالهی اظ هیژطار گطاجژبض تژبضيری

قبؾی لژم غطثیژبى. اظ ی ضـاـ؛ زم، تإثیطپصيطی لم هبنط هؿلوببى اظ هجب لوی

قبى ضا ثب ضخ ثژ گيس لوب زاكوساى هؿلوبى تالـ زاضس تب یبظبی اختوبی ض هی ايي

فوس و لم غطثی زض تبثك ثب قطاي و وی لم اختوبی غطثی ثططف ؾبظس، زضحبلی

ى ضيك زاس اؾت؛ زض تید، ثیی غطثیب قس زض ايسئلغی خبى اساف ذزقبى تإؾیؽ

ب، هفبین، ثبضب اثبز ضفتبض غطثژی اؾژتاض اؾژت فمژ ثژب انژل ب ثط اضظـ لم آى

ب، انل اؾالهی قطاي خبهژ اؾژالهی ب ؾبظگبض اؾت؛ لصا لم غطثی ثب اضظـ غبيبت آى

(. 13: 1389 اث ؾلیوبى، ب هب فبنل ظيبزی خز زاضز )الفبضلی ؾبظگبض یؿت ثیي آى

زض گژب ارزضری: -اسالهی ب هثبب یک ظری کالى فلسرفی بربه درسیجریبى دم(

زم توبم حسزثغض ثطبه زضؾی اؾالهی ث هثبث يه طي دبضی ثطبه زضؾژی اؾژالهی

فلؿفی اضظقی ثطبه زضؾی اظ هط اؾالم ثب ظثبى قز ؾی ثط آى اؾت و بم هطح هی

ژبی اهطظی تجییي گطزز تب لبثلیت تجسيل ث يه طي ضلیت، لبثل هجبضظ هژصاوط ثژب طيژ

وژس وژ ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی ضا ثژ يژه طيژ غطثی ضا زاقت ثبقس. ايي خطيبى تالـ هی

(. زض طيژ 7: 1393ژس )اهژیي ذژسلی، اضظقی تلین تطثیت هحژسز و -دبضی فلؿفی

قژز وژ بی زضؾی ضا هكرم قژس تنژی هژی فلؿفی اضظقی، دبضبی هلة ثطبه

ب ثبقس. ايي دبضب هجیي ايژي اهژط بی زضؾی هتبؾت ثب ايي دبضب اضظـ هحتای ثطبه

گیطی زض ذهل هط تهوینؿتس زض ا بيی ثب اضظـ ؿتس و چ چیع چ اهض پسيس

اضظقژی –بی زضؾی ثبيس هسط لطاض گیطس. زض ايي گب، ؿجت ايي طي والى فلؿفی ثطبه

ثب ؾبيط اثبز هطفتی حظ ثطبه زضؾی هطح یؿت. اؾبؾب تهض ايي گط ثژط آى اؾژت وژ

اؾژالهی اظ ضؾژی ثطبهژ ز اضظقی قبؾبيی تژسيي قژز وژل –اگط ايي طي والى فلؿفی

حیث طی تییي تىلیف قس اؾت. زض ايي نضت مم زيسگب زم ن زض هحسزگطی

هبژس طاحژی، ثطبهژ زضؾژی ن زض سم تییي تىلیف طی ثطای ؾبيط اثبز هطفتی حژظ

گطزز. وچیي مم ايي زيسگب زض ول هیژساى تلژین تطثیژت تسيي، اخطا ... يسا هی

ژبی بی تطثیتی هؿبئل تطثیتژی ژبم قز؛ ايي گب لسضت پبؾرگيی ث هلیتض هیآقىب


09

قژز، تبؾژت تلین تطثیتی ضا ساضز. ث جبضتی زيگژط، هدوژ الژساهبتی وژ پیگیژطی هژی

افتس.اضظقی ساضز ثیي ط ول قىبف هی -تئضيه ثب طي فلؿفی

فژطت گطايژی » 1، ضيىطز انلی ثطبهژ زضؾژی هلژی هلی ثطبه زضؾیثطای هثبل زض ؾس

هطح قس اؾت اهب زض هبؾجبت ولی ؾس، هكىالت فژی خژز زاضز. ثژ ژاى « تحیسی

و، زض ثطضؾی هجبحث هطث ث هحتژا ضـ وژ زض ؾژس هژطح قژس اؾژت، ضز پژبی

تخی ايي ؾس اى زض ثیتقز. زلیل ايي اهط ضا هیگطايی تحیسی هكبس ویضيىطز فطت

خ وطز. ث جبضتی زيگژط، ثژ زلیژل ژسم يػ اثبز ولی خؿت ث و اثبز ثطبه زضؾی ث

تخ الظم ث تجییي طی اثبز فی ثطبه زضؾی، قبس بؾبظگبضی بوبگی اثبز فژی ثژب

وژ اگژط فمژ هجبحژث (. زاقتي ايي تهض 1392ضيىطز فطت گطايی ؿتین)جساللی ظاز،

قز، گب بلم بزضؾتی والى ثطبه زضؾی اؾالهی ثبقس، تىلیف و هجبحث هكرم هی

تژاى ؾبظی ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی زض وژل ضا هژی اؾت يىی اظ زاليل سم تفیك زض پیبز

هلل چیي گب بلهی زاؿت.

بربهر درسری فتری دارص جریبى سم بذیل( تسع هببحث ظری در ور ابعربد هعر

ثطای ايى ث ؾی اجؿب هفهی اظ ثطبه زضؾی اؾالهی حطوت وژین، اثتژسا ثبيژس اسالهی:

ثساین و زض حظ ثطبه زضؾی چ هيبتی خز زاضز آيب ؿجت ث وژ هيژبت

پژػف زض آى تاى گب اؾالهی زاقت ثژ اثبزی و زض ايي للوط هطفتی خز زاضز، هی

بی پػكژی زض آى، زاقژتي پطزاذت؟ الظه گبم ثطزاقتي زض ط حظ لوی ادبم فبلیت

آى للوط هطفتی اؾت اگط تهژيط زضؾژتی اظ ايژي ثغض تهيطی ؾبلن خبه اظ حسز

للوط خز ساقت ثبقس هوىي اؾت وبضبی بهتاظى بهطث زض آى حظ نژضت گیژطز

(. يىی اظ فايس هكرم وطزى حسزثغض ضقت ايي اؾت و تهيط 13 :1393ذسلی، )اهیي

ب ضا هكژرم وژطز زس زيگط ايى ذألب مهبىضقی اظ چیؿتی پسيس ث زؾت هی

ثیبگط ايي اؾت و چ وبضبيی ادبم قس چ وبضبيی ادبم كس اؾژت، ثژ چژ هؿژبئلی

تخی لطاض گطفت اؾت. وچژیي ثژب هكژرم ثژزى ئلی هضز ثیتخ قس اؾت چ هؿب

اضتجب ثتطی ثطلطاض وز. هؿئل يژبثی لوی بی زيگط تاى ثب حظ حسزثغض يه حظ هی

1. National Curriculum


21

هس، پصيطفت قس زلیژك اظ حژظ خژز زاقژت پػكی یع هؿتلعم ايي اؾت و زضن بم

اى گفت زض گبم رؿت ثطای ضز ث حظ هبلژبتی ت (. لصا هی2: 1389ثبقس )اهیي ذسلی،

آگبی وبفی زاقت. ؾژطظهیي ثطبه زضؾیثطبه زضؾی اؾالهی، ثبيس اظ يت حظ هبلبت

ای ثطذضزاض اؾت. الجتژ ثبيژس تخژ زاقژت وژ البز هطفتی يه حظ لوی اظ اویت فق

ژساضز، ثلىژ طيمیژت زاضز زض قبؾی ث ذزی ذز زض ايي پژػف هيژیت ؾطظهیي

حىن ؾیل اؾت؛ ث جبضتی زيگط قبؾبيی حسز ثغض ثطبه زضؾی، سف غبيت یؿت،

(.4: 1393وس )اهیي ذسلی، ثلى ثطای ضؾیسى ث لل، مف زاه ضا ايفب هی

ژبی گیژطی ضقت ترههی ثطبه زضؾی، زيؿیپلیی ژطم، ظژس، وژبضثطزی زاضای خژت

(. زيؿژیپلیي زاضای 161: 1393فلؿفی، اختوبی ؾبظهبی اؾژت )قژطيفیبى هطهحوژسی،

هيبت هرتلفی اؾت انالحب هيژبت اؾبؾژی هتفژبتی زاضز وژ ايژي هيژبت

وس. هثال زض هبلژبت ثطبهژ زضؾژی؛ ثژس ثسی هی اؾبؾی ضا زض اثبز هطفتی هرتلف تمؿین

، ثطبهژ زضؾژی ، تبضيد ثطبه زضؾی، پػف ثطبه زضؾی، طي زضؾی ثطبهفلؿف يب هجبی

ثطبهژ گژصاضی ، ؾیبؾژت ثطبهژ زضؾژی ، اضظقژیبثی ثطبه زضؾی، طاحی ثطبه زضؾیتسيي

هژطح قژس اؾژت. زض ژط وژسام اظ ايژي اثژبز هطفتژی، ثطبهژ زضؾژی ثس اخطای زضؾی

وسام اظ ايژي هيژبت اؾبؾژی، یفژی اظ هيبت هرتلفی خز زاضز زض ذهل ط

بيی اظ هيبت اؾبؾی هطح زض ط يه ذاى بوراى خز زاضز. و بی ن طي

پیف اظ ايي اقژبض قژس. اهژب ثژ خژت تيژیح ايىژ شيژل ژط يژه اظ ثطبه زضؾیاظ اثبز

هثژبلی زض ايژي ظهیژ هيبت اؾبؾی، یفی اظ طات وراى بوراى خز زاضز، ث

، تجیژیي الگژبی ثطبهژ زضؾژی قز. يىی اظ هيبت اؾبؾی شيل ثژس اضظقژیبثی اقبض هی

هرتلف یبظؾدی هطاحل ط يه اؾت. شيل ايي هي اؾبؾی، یفژی اظ ژطات هبژس

يي هطيل ... خز زاضز. وچیي زض ثس تژس 3، الگی ثضتى2، الگی واليي1الگی تطس

ضيعی زضؾژی اؾژت. ثطبه زضؾی يىی اظ هيبت اؾبؾی، تجییي ضيىطزبی هرتلف ثطبه

1. Trend

2. Klein

3. Burton And Merrill


20

1ثسی اضكژتبيي ب یط جمتاى ث یفی اظ زيسگبشيل ايي هي هی ، 2ثژسی پطيژت جمژ

- ... اقبض وطز. ط وسام اظ ايي جمبت یع قبهل زيژسگب 4ثسی الیا، جم3ثسی هبضـجم

ثبقس هی 6غیط فی- غیط لوی 5لوی-بيی اؾت. هثال زيسگب اضكتبيي قبهل ز ضيىطز فی

ث ویي تطتیت زض ؾبيط هيبت اؾبؾی ط ثس، ايي یف اظ طات هرتلف خز زاضز.

ب یؿت ثلى ثژی الجت وثطت طيبت زضثبض يه هي، كبگط زضؾت ثزى و آى

ثی زيگط اظ خبتی ثطتطی زاضس. اظ ايي ظاي، اؾالم ث ژاى يژه پژبضازاين يژب ب ثط طي

ب ... ضا ث ض فطوب، پیفب، اضظـزيسگب والى فىطی اؾت و هدو ؾیی اظ آهظ

هطی تبظ ضا ذلك ثطبه زضؾیتاى ؿجت ث ب هی زض آى ضقوسغض خبه زض ثطگطفت ثب

ژبی زيی )ثطای هثبل اؾت گط گب ضقوس ذبل ث لن ايط؛ اظ هط يه گباظ وطز.

ژبی فژطو تاس زض مف پژیف بی هجبيی زيی، هی گعاض هرتلفی زض ايي ظهی خز زاضز(،

آفطيی وژس زض بيژت پژؽ اظ ژی طيژك فطايژسبی مف ثطبه زضؾیبلن، زض زاف

تبضزبيی لوژی ثبقژس. ايژي زؾژتبضزب ضا ثژ خژت ثطآهژسى اظ ايژي پػكی، هخس زؾژ

اؾژالهی ثبيژس زض پطتژی ثطبهژ زضؾژی تاى اؾالهی ذاژس. زض ايژي گژب، ب، هی فطو پیف

(. 1389ب گیطزاضبی تالـ پػكی تىيي يبثس )ثبلطی، فطو پیف

م ثبيس اثبز هرتلف هطفتی ثطبه قز؛ الخطض؛ لتی ثطبه زضؾی اؾالهی زجبل هی اظ ايي

ث ژاى يژه "اؾالهی ثطبه زضؾی"(. 6 :1393زضؾی اؾالهی قبؾبيی قز )اهیي ذسلی،

ثطبه زضؾژی گطا، زؾتض وبض ذز ضا ث اؾالهی وطزى ثییزيسگب والى فىطی احتوبلی پیف

بفبتی ثب ايي هؿژئل ژساضز ثیی تحیسی اذتهبل زاز اؾت. الجت ايي ؾري هثط اؾبؼ خبى

غیطاؾالهی اقتطاوبتی ثطبه زضؾیو زض ثطذی اظ هاضز، هيبت ضـ ثطضؾی هؿبئل ثب

ای زاضز و زض ايي هدبل فطنژت ثیژبى زاقت ثبقس؛ و الجت ايي هي حسهطظ قطاي يػ

آى خز ساضز.

1. Ornstein

2. Print

3. Marsh

4. Olive

5. Technical –Scientific Approach

6. Non Scientific –Non Technical Approach


22

ثبيؿژت زض به زضؾی اؾالهی هژی ايس طح طی انلی خطيبى ؾم ثط ايي اؾت و؛ ثط

و اثبز هطفتی توبم هيبت اؾبؾی ثطبه زضؾی، ثط اؾبؼ انل هژبث غژی زيژي

پطزاظی زض طنژ ثطبهژ زضؾژی فمژ زض پطزاظی قز. ث ايي اتمبز، طي هجیي اؾالم، طي

ثطبهژ زضؾژی يژب ؾبظی اضظقژی هحتژای قز نطفب جبيس ث غی اثبز ذبنی هطح وی

اضظقی اوتفب وطز. ىت زيگط ايي اؾت و قط اجؿژب -تسيي طي دبضی والى فلؿفی

ثبيؿت ث ثحژث بی هطفتی طضظا اؾت، لصا هی هفهی اظ ثطبه زضؾی اؾالهی اظ الي

ثژط ايژي تؾ هجبحث طی زض ايي ظهی، تخ ذبل خسی زاقت. زض ايي زيسگب اتمبز

زاف ثطبهژ زضؾژی »خبی ثطبه زضؾی اؾالهی زض ز هفم هحسز لجلی، اؾت و هب ثبيس ث

زاقت ثبقین ؿجت ث توبهی اثبز هطفتی طن ثطبه زضؾژی هثژل؛ تژبضيد ثطبهژ « اؾالهی

زضؾی، فلؿف ثطبه زضؾی، تسيي ثطبه زضؾی، طاحی ثطبه زضؾی، ؾیبؾت گژصاضی ثطبهژ

زضؾی ...، هي اؾالهی ضا وكف، ؾبهبى ثؿ زین. ثطای ضقس تإؾیؽ گژب ؾژم زض

بی طی اليت زاضز؛ ظيطا ؿجت ث غبلژت هفژبین هيژبتی يیت هخز، پػف

ای خز ژساضز. ثژطای تیژیي هيژ قس اؾالهی هي تسيي ثطبه زضؾیهطح زض حظ

بی طی اؾت چطاو تب هبؾژجبت تئضيژه هكژرم ، ادبم پػفاؾالم، ؾگ ثبی الی

: 1393كز، هكىالت ثطبه زضؾی اؾالهی زض ط ول ثبلی ذاس هبس )اهژیي ذژسلی،

بی طی ثبيس ثژ بی ولی یؿت ثلى پػف (. الجت ايي ث هبی هتلف وطزى پػف3

بی ولی زض ايي حظ یژع ثژ قز تب پػف نضت انلی ثهی تملیسی پیف ثطز

قىل نحیحی، نجغ اؾالهی ث ذز گیطز.

وس. ايژي ضاىژبض، ثطبهژ الفبضلی ضاىبضی ثطای اؾالهی وطزى هبضف گبگى اضائ هی

لبثل تخ لبثل تبهلی اؾت وژ تحمژك آى هؿژتلعم تژالـ ثؿژیبضی اظ هترههژبى زض توژبم

(. ايي ضاىبض قژبهل زاظز هطحلژ اؾژت وژ ثژطای 1982)الفبضلی، بی هطفت اؾت ظهی

اؾالهی وطزى و لم اظخول ثطبه زضؾی وبضثطز زاضز. هدو ايي هطاحل، مك وژبهلی ضا

تاى ث هیعاى تحمك فطايس اؾالهی قسى ط يه اظ لم پی زس و اظ طيك آى هی تكىیل هی

. تی وطزى طح هحتيژبت 1تاى ث قطح شيل ذالن وطز: هی گب ضا ثطز. ايي هطاحل زاظز

3. تجییي ؾیط تؾ آى لژن همژالت انژلی آى؛ 2 ضـ لن هضز هبل؛ آضی . خوژ


23

ژب ثژط اؾژبؼ ثسی آى بی گبگى اظ فطگ اؾالهی هطتج ثب هي آى لن زؾت لطائت

ب ثب لژن هژضز بی پیكیي تجییي اضتجب آى ائتتحلیل لط . تدعي4تمؿیوبت انلی آى لن؛

. اضظيبثی هوى لژن هژصوض 6. تییي تفهیلی همالت اؾالهی هطتج ثب آى لن؛ 5هبل؛

. اضظيبثی هكژبضوت هؿژلوببى زض تحمژك آى لژن ژی هژطبی 7ضـ آى اظ زيسگب اؾالم؛

. تجیژیي 9طا ضا اهژت اؾژالهی اؾژت؛ . تجییي هكىالت وس هطتج ثب آى لن وژ فژ 8هتوبزی؛

. ثبظؾبظی ؾبذتبض لن هضز هبل اظ زيژسگب اؾژالهی ثژ 10ضث؛ هكىالت اؿبی وس شی

بی فطژگ توژسى اؾژالهی اظ ای و اضتجب تىبهل هیبى همالت اؾالهی هكبضوت گ

. فژطان 11قژز؛ بی آى لن تب حبل حبيط اظ ژطف زيگژط هحمژك يه طف ثتطيي يبفت

. اتكبض گؿتطز هحتای آى لن هیژبى 12بی تحمیمی خبه زض لن هضز هبل؛ آضزى وتبة

قبؾی ث هطاحژل ؾژم تژب قكژن ضاىژبض فژبضلی، (. ثب گب ضـ1990هترههبى )العضلبء،

بى تاى تید گطفت و فطايس اؾالهی وطزى زاف ثطبه زضؾی هوىي اؾت ث ژض وعهژ هی

زض ؾ خت انلی ؾیط وس؛ خت ال( هبل للوط هطفتی ثطبه زضؾی اؾژالهی: يىژی اظ

هؿیطبی انلی و فطايس اؾالهی وطزى زاف ثطبه زضؾژی ثبيژس ثپیوبيژس، جژبضت اظ هبلژ

ای و يب ؾجت تویك قبذت هژب اظ آى قژز للوط هطفتی ثطبه زضؾی اؾالهی اؾت. هبل

الت خسيس هطح قس زضثبض للوط هطفتی ثطبه زضؾی اؾالهی پبؾد هبؾژت زژس يب ث ؾؤا

بی زيی ثپطزاظز. خژت زم( وكژف يب ث اوتكبف لاس بم ولی ثطبه زضؾی اظ گعاض

ب همالت نفی هطث ث ثطبه زضؾی اؾالهی: فطايژس اؾژالهی وژطزى زاژف فطو پیف

هبل بم ثطبه زضؾی اؾالم، ثبيس زض ختی زيگط یع يی اوتكژبف ثطبه زضؾی، افعى ثط

ژبی هژل لژطآى وژطين، ب همالت نفی هطتج ثب ثطبه زضؾی و اظ زاللت فطو پیف

قژس، گژبم ثژطزاضز. الؿالم اؾتجب هژی ؾت جی نلی لی آل ؾلن ائو ابض لین

نفی ث نف الیت، ثیبى اضتجب هیبى هتغیطب زؾت ثژسی الظم ث شوط اؾت و همالت

پطزاظس. خت ؾم( وكف همالت نفی ثطبه زضؾی اظ زيسگب زاكوساى حمبيك هیی هی

خ هؿلوبى: يىی زيگط اظ ضيىطزبی فطايس اؾالهی وطزى زاف ثطبه زضؾی اؾالهی خؿت

كف قس ث ؾیل زاكژوساى هؿژلوبى زض ژل آضی همالت نفی ثطبه زضؾی و خو

ب اؾت. لطى


24

چبچ ثب زلت ث ثطضؾی هطاحل طح قس زض ضاىبض فبضلی ثپطزاظين، پی ذاین ثطز و

ای )هترههژبى ثطبهژ زضؾژی اخطای ايي هطاحژل خژسا هؿژتلعم خژز زاكژوساى ز خجژ

ي زؾژت اظ زاكژوساى، تگژبی اؾبؾژی قبؼ( اؾت؛ ثبثطايي، زض حبل حبيط، ووجز اي اؾالم

تاس هكژىل ای هی ضز؛ ظيطا خز چیي زاكوساى ز خج ثطبه زضؾی اؾالهی ث قوبض هی

گ گؿیرتگی ز هطفت ضا وبف زس. ايي زاكوساى لبزض ث تبى، گفتزگبگی اظ ن

قبؾژبى بهژ زضؾژی اؾژالم ژطاى ثط تكطيه هؿبی ثب فیلؿفبى تلین تطثیت، نژبحت

بلوژبى زيژی ضا زض ثطبه زضؾژی طاى تطی اظ نبحت تاس تساز ثیف ؿتس؛ ثبثطايي هی

وطزى زاف ثطبه زضؾی هكبضوت زس؛ ظيطا خلت هكبضوت لوژی زاكژوساى فطايس اؾالهی

يگط تخیژ تژالـ ه ث ايدبز اضتجب هتمبثل لسضت تفین تفبن ث ظثبى لوژی يىژس

لوی هكتطن اؾت.

بی فىطی ثب ثطضؾی آثبض گبقت قژس زض ظهیژ ثطبهژ حبل ثب زض ط زاقتي ايي خطيبى

بی نژضت گطفتژ زض ظهیژ ثطبهژ زضؾژی ضؾین و؛ وس تالـ زضؾی اؾالهی، ث ايي هی

بز هطفتی حژظ ثطبهژ اؾالهی زض زيسگب ال زم، خبهیت الظم ضا زض پطزاذتي ث و اث

ژبی ايژي للوژط زضؾی ساضز زض ايي لطائت اظ ثطبه زضؾی اؾالهی، ث و اثبز ؾبحت

ژب هطفتی تخ كس اؾت ايي غفلت اؾبؾی زض آثبض اسيكوساى هكز اؾت. ايي غفلژت

ط قژسى زض بی طح قس زض ايي ظهیژ، خبهیژت الظم ضا ثژطای فطاگیژ هخت قس و زيسگب

ؾح خاه اؾالهی ث اى يژه ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی ساقژت ثبقژس. اهژطظ زض توژبهی

هاخ ؿژتین. ايژي هؿژئل زض 1بی وبضثطزی، ثب هؿئل پیچیس قىبف ثیي طي ول زاف

يػ زض حظ ثطبه زضؾی، ث لحب خبيگب يژػ آى زض ژبم تلژین طن لم تطثیتی ث

تژطی افعاضی هحتای هضزیبظ آى، یع ث حژ خژسی یت تالـ آى ثطای تإهیي اثبز طمتطث

آيس. وبف فبنل هخژز ب ث قوبض هی تطيي زغسغ فهل آى، يىی اظ هن هطح ثز حل

هیبى حظ يژػ زض بی آهظـ پػف ثب فش پػف زض ؾبذتبض ثس آهظـ بلی ثژ

اؾژالهی ثژ ژاى يژه ثطبه زضؾژی (. زض 2002، 2پصيط اؾت )اتيؿتل اهىبى حظ آهظقی

1. Theory-Practice

2. Entwistle


25

خطيبى زض حبل ثطظ ض، لعم تخژ ثژ اهژط پژػف وژ اثژبز آى، يژطضی تلمژی

ژبی هيژی قز؛ اهب قاسی، زال ثط غفلت اظ ايي اهط خز زاضز؛ ثبثطايي طح ظهی هی

تاس ضاوبی هترههژبى هحممژبى ايژي ضقژت ثبقژس. ی، هیقبؾبيی قس آى ث خبه لو

خبيگب يػ ثطبه زضؾی اؾالهی زض بم تلین تطثیت وكضبی هؿژلوبى اظ يژه ژطف

زاضز وژ ژبی ثطبهژ زضؾژی غطثژی اظ ژطف زيگژط، الظم هژی بی هخز زض زيسگب بضؾبيی

لوی زض حطوت لوی هؿژدن سفوژس بی هرتلف پطزاظاى اظ ضقت طاى طي نبحت

قبذتی اضظـ تط ؿتی قبذتی، هطفت گطايی ضفت اظ ضاث ویك ث فطاؾی ايي نضت

بی هجبيی انلی زيي اؾالم هبلژ زلیژك هژبث غژی قبذتی ثب زض ط گطفتي گعاض

ضؾژی اؾژالهی ثپطزاظژس ثژب بی ثطبه ز اضظقوس اؾالهی ث اؾترطاج لاس، انل گعاض

بی نژضت گطفتژ زض ظهیژ ثطبهژ زضؾژی، ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی وژ گیطی اظ تالـ ثط

پطزاظی وبيس.ثبقس ضا طي ثطبه زضؾیزضثطگیطس و اثبز هطفتی

ژطاى حژظ ثطبهژ زضؾژی ژبی نژبحت ىت هن زيگطی و الظم اؾت زضثبض زيژسگب

پطزاذت قز، غفلت آبى اظ تالـ ثطای ايدژبز تؾژ طيژ ثطبهژ زضؾژی اؾالهی ث آى

زس. ثژسى شژي هؿژلح ثژ هجبحژث ب اضوبى اؾبؾی لم ضا تكىیل هی اؾالهی اؾت. طي

ژب اؾالهی یؿتین. هجبحث ژطی ثژ زاز ثطبه زضؾیطی، لبزض ث زضن لوی نحیح اظ

وژ ژبم زژس اظ ژطف زيگژط گژبهی هیژساى زيژس هژی هكبسات ط فطز، ن، تطتیژت

ژبی زضؾژی ضا ثژ نژضت هژسى اظ ژبم فىژطی پطضـ، هیبضب هجبی ثطبه آهظـ

اضظقی خبه اذص ىطز ثبقس، ث طيك الی، لبزض راس ثز ؾی زيگژط ضاثژ هژضزط،

(. 4: 1389حمژك ثركژس )ثژبلطی، يی مف ذبل ذز ضا زض لجژبل ژبم خبهژ هژصوض ت

بی يطضت ايدبز فطنت هحولی ثطای اسيكژیسى، اوژبی، ثحژث ژطضظی زض ظهعه

ثطبهژ اؾالهی هژستی اؾژت وژ اظ ؾژی هترههژبى ثطبه زضؾیذهل ثیبزبی طی

زاضژس پطزاظاى ثطبه زضؾی اؾالهی، گب یژبظ ضؾس. هب ثبيس ثپصيطين و طيث گـ هی زضؾی

پژطزاظی ثطبهژ اظ الساهبت اخطايی فبنل ثگیطس خ وت ذز ضا نطف تخ ث طيژ

تخی ث هؿژبئل ولژی حژظ ثطبهژ زضؾی اؾالهی زض ط ول وبيس. ايي ث هبی ثی


26

زضؾی یؿت، ثلى یبظهس قبذت ؾی ویك هؿبئل ولژی حژظ ثطبهژ زضؾژی تؾژ

ى اؾت.پطزاظاطي

طاى پطزاظی زض آثبض اسيكوساى نبحت زس و طي ثطضؾی آثبض هضز هبل كبى هی

ژطاى ايژي طنژ، ووتژط زض هطی لطاض گطفت اؾت نژبحت ثطبه زضؾی اؾالهی هضز ثی

اس ووتط ث تؾ طی ثطبه زضؾی ثط اؾبؼ هجبی طی ازی هجبحث طی گبم ثطزاقت

ضظا ژطی زض ثطضؾژی بی اسيك اس. زض حبلی و زض زیبی اهطظ، تحلیل م تخ زاقتاؾال

ب اثطگصاض اؾژت؛ لژصا ثژط اؾژبؼ مژف گیطی هؿبئل لوی، حضی ظس زاضز زض تهوین

زاضز تژب اویت طي زض تؾ ط حظ لوی ضؾبلت هؿلوببى زض تؾ لژم، الظم هژی

ژبی وژالى، گژصاضی بی ولیبتی زض حظ ؾیبؾژت اهی لجل اظ ضز ث ظهیپیف اظ ط الس

تط، اظ ؾح بطی ثطبه زضؾی فطاتط ضفت ث زجبل تسيي طي اسيكوساى ثب گب هجبيی

گیطی ثبقس؛ الظه ايي وبض، قىل ثطبه زضؾیثطبه زضؾی اؾالهی زض اثبز هرتلف هطفتی

ض ؾح وكضبی اؾالهی زض ذهل هجبحث ژطی اؾژت، چژطا وژ زض ايژي زضوی ویك ز

ظهی فمط ذالء قسيس تئضيه خز زاضز. الجت ىت حبئع اویت آى اؾت و اگطچژ تخژ

تاس هخجبت غی قسى ايي للوژط ضا ث هيبت هغفل زض للوط ثطبه زضؾی اؾالهی هی

بی ثطبه زضؾی اؾالهی، آى چژبى وژ ثتاژس زض طنژ ففطان وبيس اهب گب ث پػ

ول ث وبض آيس، اهطی اؾت و جبيس اظ ط هترههبى پػكگطاى ثطبهژ زضؾژی اؾژالهی

زض ثوبس. وچیي تخ ث ايي ىت حبئع اویت اؾژت وژ يىژی اظ هؿژبئل هژن زض هژضز

گصاضس ايي اؾت و تژب چژ اژساظ ايژي بی ول اختوبی هی وؿبی و پبی ث طن هیساى

زاضس ثط هجبی يه گطـ طی ثب وك وبفی اؾژت. وؿژبی بيی و زض طن ول ثطهی گبم

قس، زض حبلی و ث گوبى ذزقبى ث نژطف بی ول اختوبی اضز هی ؿتس و زض هیساى

طن ول گصاقتس زض نسالت ث نطف اتوبهی و ؿجت ث اهض اختوبی زاضس، پب ث

ژب ژب اخژبج زس، زض حطوت آى بيی و نضت هی ب تالـ ضغن وقف تید ث

قژز. لژصا قژط ضز ثژ بی فطااى هالحژ هژی ب، ضوزب، فطاظ كیت ب، چطذف وػی

زضؾژی طن ول ثطبه زضؾی، تب زاقتي وت اگیع ثطای هاخ قسى ثب هؿبئل ثطبهژ

ثطبهژ زضؾژی تطزيس هكبضوت زض گؿتطـ زاف ب یؿت. ثی تالـ ثطای زگطگى وطزى آى


27

پطزاظی قبطا انلی ذلژك زاژف پطزاظی اؾت؛ ظيطا طيآضی ث طياؾالهی هؿتلعم ضی

خسيس اؾت.

گیریبحث تیج

هی هتكطقس اؾژت. ثژب ايژي بی اذیط آثبض هبث هتسزی زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالزض ز

بی نضت گطفت، تبوى تحمیمی زض ثبة هبیژت زس لیطغن تالـب كبى هی حبل ثطضؾی

اؾالهی ادبم كس اؾت. ثط ايژي اؾژبؼ، پژػف حبيژط ثژطای ثطبه زضؾی حسزثغض

بی ثیكتط زض طاى خبه لوی ث ادبم پػف قط حطوت زض خت ضغجت زازى نبحت

اؾالهی تجییي يطضت پطزاذتي ث تلیژس ثطبه زضؾیظهی ثطبه زضؾی اؾالهی، قبؾبيی

زاف ثطبه زضؾی اؾالهی قىل گطفت. اظ ايط؛ پػف حبيط ثط هجبی يژبفتي پبؾژد ثژطای

هؿبل انلی يی اضائ زيسگبی خسيس هؾ اظ ثطبه زضؾی اؾالهی، ث زجبل پبؾد ثژ ز

بی هخز زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی چیؿت؟ ايى آيب ثژب تخژ نلی؛ زيسگبپطؾف ا

اؾالهی هطح وطز؟ تالـ وژطز ثطبه زضؾیقز اگبض خسيس زض ظهی ث يیت هخز هی

تطی ضا زض ظهی ثطبه زضؾی اؾالهی هطح وبيس. تب هفم هؾ گؿتطز

ژطاى قژبهل: گطاجژبض انلی حبون ثط آثبض آضاء نبحت ثب ثطضؾی پیكی ز خطيبى فىطی

بی اؾالهی هجتی ثط هجبی ژطی زاژف طاحژی بی زضؾی اظ اضظـ وطزى هحتای ثطبه

تسيي ثطبه زضؾی هتبضف هخز غطثی خطيبى زم؛ ثطبه زضؾی اؾالهی ث هثبثژ يژه

ط ز خطيبى هحسزيت بيی ضا ث وطا اضظقی هطح تكطيح گطزيس. -طي والى فلؿفی

زاقت. هوتطيي هحسيت خطيبى ال ايي ثز و نبحت طاى ايي خطيبى اظ خولژ )بقژین،

؛ ؾژژلیوبى، 2012؛ االزؾژ، 2011؛ اهژژیي وىژبضاى، 2008؛ يژبوة، 2005؛ ازثژبي، 1999

هی زاقت ثژ هجبحژث گطايب ؿجت ث هي ثطبه زضؾی اؾال ( ی تهض نضت2013

ثیبزيي طی پطزاذت اظ اظ ضؾبلت تلیس طي تؾ هجبحث طی زض ظهی طاحژی

زضؾی اؾالهی غبفل قس اس هوتطيي هحژسزگطی خطيژبى زم ضيعی ثطبه ثطبه زضؾی

طظاهحوسی، هی 1392؛ اهیطی، 1390؛ اؾسيبى، 1381السی، ن و نبحت طای چى )لن

1392 پژطزاظی زض ثژس ذژبل تخژ ( زض ايي خطيبى لطاض هی گیطس، ايي اؾت وژ ثژ طيژ

وطز ثطبهژ زضؾژی اضظقژی -گیژطی فلؿژفی پژطزاظی زض خژت اس وستب ثژ ثحژث طيژ


28

اس. زض خطيبى ؾم تؾ هجبحث طی پطزاظی زض ؾبيط اثبز غبفل هبس اس اظ طي پطزاذت

و اثبز هطفتی زاف ثطبه زضؾی اؾالهی هضز تبویس تخ لطاض گطفژت. زض بيژت زض

ای زض اثبز بی هخز غفلت آبى اظ تخ ث هجبحث طيثب بيت ث هحسزگطی خطيبى

اؾالهی، زيسگب ؾهی ثژ ژاى ثژسيل ز خطيژبى لجلژی هطفژی ثطبه زضؾیهرتلف حظ

گطزيس.

پػی زض وبض ضيىطزژبی ثیی لوی ث اى يه آيس م ث اى يه پیفخطيبى ؾ

بی ثؿژ گؿژتطـ تاس ث ثطبه زضؾی حیبتی زيگط ثجركس ظهی والى فىطی ضلیت هی

ای اؾت و زض آى وژ اثژبز هطفتژی توژبم آى ضا فطان ؾبظز. ثطبه زضؾی اؾالهی، حظ

ـ ثهضت ضقوس زضؾی هيبت اؾبؾی ثطبه ژبی هجژث هكژحى اظ هجژبی اضظ

اؾالهی اؾت ثط آى هجب طي پطزاظی قس اؾت. اظ ايط؛ قط اجؿژب هفژهی اظ ثطبهژ

ثبيؿژت ثژ ثحژث تؾژ هجبحژث بی هطفتی طضظا اؾت هی زضؾی اؾالهی زض الي

طی زض ايي ظهی، تخ ذبل خسی نضت گ ثطبهژ یطز. ث اى وژ زض ثژس طيژ

پژطزاظ پطزاظی اؾالهی چگ اؾت طيزضؾی يىی اظ هيبت ايي اؾت و فطايس طي

تاس اؾژتفبز وژس؟ زض ثژس طاحژی ثطبهژ بی همجل هیاظ چ هبث زيی خت اذص گعاض

ىژطز وژالى اضظقژی طاحژی قز ايي اؾژت وژ ضي زضؾی يىی اظ هيبتی و هطح هی

-ثطبه زضؾی اؾالهی چیؿت؟ يب زض ثس اضظقیبثی پبؾد ث ؾاالتی اظ ايي لجیل وژ: هفژم

قبؾی اضظقیبثی زض ثطبه زضؾی اؾالهی چیؿت ثط اؾژبؼ آى هجژبی اذاللژی، فطگژی

زض ؾژبيط قبذتی چگ ثبيس ثبقس؟ ثبيس افعز و طح پبؾد ثژ چژیي هيژبتی هطفت

اثبز ثطبه زضؾی یع هطح اؾت.

ضؾس هبلت اؾبؾی زض ايژي ظهیژ ث هض ضقس، تىيي تبلی ضيىطز ثسيل ث ط هی

قژز: زض پژػف حبيژط، ثژب شژی هولژ اظ لبثل طح اؾت و زض ازاه ث آى پطزاذتژ هژی

گبقت قژس زض ايژي ظهیژ، بی هطث ث حظ ثطبه زضؾی اؾالهی گطيؿت آثبض پطؾف

ثطای ووه ث قبذت سايت خطيبى ثطبه زضؾی اؾالهی ث زلژت قبؾژبيی قژس. هوىژي

اؾت ال ثط قاس هخز قبؾبيی قس زضى ز خطيبى ال، هبلبت قژاس زيگژطی

ثژب ژطح ای كس ثبقس؛ اهب ؾی ثط ايي ثز و خز زاقت ثبقس و زض ايي اثط ث آى اقبض


29

تحلیل ايي آثبض، قاسی اضائ خطيبى ثژسی بی انلی هطح زض ايي ظهی قبؾبيی زؾژت

گطزز زض ايي ضاؾتب فم ثطذی قاس هطتج ث ط يه اظ خطيببت هخز آضز قس اؾژت

هوىي اؾت زض لبلت ز خطيبى هخز، قاس زيگطی لبثل طح ثبقس. وچیي ايي هؿژبل

ع ثبيس هضز تخ لطاض گیطز و هحتا، وك غبی هبلژبت لجلژی ادژبم قژس زض ژط ز ی

خطيبى لبثل مس اضظيبثی اؾت حتی ضيىطز ثسيل هطح قس یژع لبثژل مژس اؾژت ايژي

پػف ث زجبل ايي جز و پطس هبل زض ايي ظهی ضا هرته االم وس، ثلى ثژ زجژبل

تط ضا فژطان وژس. و ثب اضائ طح الی، ثؿتطی ثطای ادبم اخطای هبلبت گؿتطزايي ثز

ىت زيگط ايى؛ زضؾت اؾت و ثطبه زضؾی اؾالهی ثط هجژبی اثژبز هطفتژی زاژف ثطبهژ

گصاضی قس اؾت لی ثبيژس ايژي ىتژ ضا زض ژط زاقژت وژ لتژی هژب ثژب زضؾی هخز پبي

ی ث ثطبه زضؾی ثپطزاظين هوىي اؾت اثبز هفبین خسيسی يسا طح ثیی تحیس خبى

اؾالهی چگگی پػف ثطبه زضؾیقز و تبوى خز ساقت اؾت. چیؿتی يت

تطی اؾت ايي پژػف ثژ بی هطفتی گبگى، یبظهس هبلبت ثیكتط گؿتطز زض حظ

ثب یؿت زض ايي پػف ث و ؾاالت هخز پبؾژد زاز هثبث هسذل طح الی اؾت

قز.

هؿبل هحضی زيگطی و الظم اؾت ث آى پطزاذت قز ايي اؾت وژ زض حژبل حبيژط ثژ

پطزاظی هتض هحطن لژن اؾژت زض پطزاظی الظه تؾ لوی اؾت. طي ض يػ طي

ضز. لسضی حطوت وطز ث طف خل هژی گیطز، لن پطزاظی نضت هی ط همی و طي

پیكطفت لم خسيس تب حسی و تبوى ژ چ زض لم اؿبی چ زض زيگط لژم ژ حبنژل

ای زض حژظ پطزاظی آضی طي پطزاظی اؾت. هجحث طي ب طي قس، هطى طي

ت ث حی و حیبت ايي للوژط ثطبه زضؾی اؾالهی یع اظ خبيگب ثؿیبض ضفیی ثطذضزاض اؾ

پطزاظی ژآضی اثؿژت زاؿژت. لژصا حطوژت تاى ث طي هطفتی ازاه حیبت آى ضا هی

طاى ث ژاى الژساهی الظم هژضز تبویژس هدژسز لژطاض پطزاظی تؾ نبحت تحلی زض طي

تاژس اظ ز زاضز و هژی بيی خ پطزاظی زض ايي ظهی، هبث طفیتگیطز. ث هض طي هی

اؾالهی ثىبض گطفتژ قژز. يىژی اظ ثطبه زضؾیپطزاظی زض هؿبئل توسی زض ظهی حیث طي

الؿژالم اؾژت. زض اؾالهی، ؾجه ؾیط ائو ابض لین ثطبه زضؾیتطيي هبث زض تجییي هن


31

ثطبهژ زضؾژی ای ال انل، هجبی ثیبزبی طي ثژط آيژبت ضايژت، اؾژالهی ضا ژال

الؿژالم ثسؾژت آضز خژب زاضز وژ تاى ثط هجبی تحمیك غض زض ؾیط ائو ابض لژین هی

ثطای فن خبه زلیك اظ ثطبه زضؾی اؾالهی اظ ايي هجژ اضظقژوس اؾژتفبز وژین ثژ آى

زض ثرژف تخ ثیكتطی زاقت ثبقین؛ ثبثطايي، اليت ثب حطوژت خژجف ژطی اؾژت وژ

پطزاظی، ذلك هفبین طی خسيس ضخ زس تب تغییط تحل هثطی زض ايژي ظهیژ ايدژبز طي

قز. زض ايي ضاث، اظ خول هؿبئل اؾبؾی و زض تحمك ثطبه زضؾی اؾالهی ثبيس ث آى تخژ

زض اؾژت. « قبؼ هترههبى ثطبه زضؾی اؾالم»ای يی وطز، لعم تطثیت زاكوساى ز خج

پطزاظی زض ايي للوط یبظهس تاى گفت ی هؿیط زقاض ثطبه زضؾی اؾالهی طي ال هی

ژبی طای اؾت و ثب آگژبی اتمژبز ثژ آهژظ آفطيی زاكوساى نبحت حض مف

اؾالهی، اظ اثبز هفبین ترههی ثطبه زضؾی یع آگژبی زاقژت ثبقژس ثتاژس ثژب گژب

پطزاظی زض ايي ظهی ثپطزاظس. زض ايي هؿیط، ال ثط ضاىبضی االطاف ث ثطضؾی طي خبه

و زض ذهل تكىیل تین بی پػكژی هكژتطن هتكژىل اظ هترههژبى ثطبهژ زضؾژی

هترههبى لم اؾالهی و لجال تيیح زاز قس، پیكبز هی قز وژیي هيژ زض حژع

قز. ث جبضت زيگط هترههبى ثطبه زضؾی ثژطای فژن اؾژالهی اظ آهظـ یع ث وبض گطفت

ثطبه زضؾی یبظهس ايي ؿتس و وبؾتی ب یبظژبی هطفتژی اؾژالهی ذژز ضا زض حژظ

آهظـ اظ طيك ثط گیطی اضتجب ثب هترههبى اؾالم قبؼ زض للوطبی هرتلف اظ لجیل

بيس. اهب ث ط هی ضؾس ضاىبض ثیبزی تط زض ذهژل زاف تفؿیط، والم، فم ... ثططف و

تطثیت هترههبى ثطبه زضؾی اؾالم قبؼ، تحل ثیبزيي زض ثطبه بی زضؾی ضقت ثطبهژ

زضؾی ضا هی لجس و الجت ايي هن هؿتلعم تالـ ب هبلبت فطااى اؾت.

ی، یبظهژس احؿژبؼ، ثژبض گیطی ثطبه زضؾی اؾژاله تاى گفت: ثطای قىل زض پبيبى هی

وت ؿتین. ثطای قىفبيی طح طي ثطبه زضؾی اؾالهی احتیژبج ثژ فژبی ضقژي

ثبقس. فبيی و هكق تلیس طي ثبقس؛ ثبثطايي ولیس ضقس لوژی قژىفبيی اهیساضا هی

اهلل ال يغ یط هب ثم ژم اى »اؾت، ايي ثبض، ضيىطزی اؾت و ث ههساق آي « ثبض ث تغییط»فىطی


30

ب ثطؾس قط يطضی خجف ذز افطاز خاه لوی ثبيس ث آى« 1حت ی يغ یطا هب ثبفؿن

تلیس فىط ویي ثبض اؾت زض ايي هؿیط یبظ ث نجط، پكتىبض لجل احتوبل قىؿت اؾژت.

ب ضا زاضس؛ اهب زالت م اؿبی حىن ضيكههجبح يعزی هتمس اؾت و هؿبئل ثیبزی زض ل

ظيژبز یژبظ ثطای تحمیك زض ايي هؿبئل ون اؾت؛ چى ث زلت ظيبز، اؾتساز ذژبل حنژل

ب لت تلف وژطزى اؾژت، گيس: ايي گیطز هی زاضز. هؿبئل ثیبزی، ووتط هضز تخ لطاض هی

بلج ث اتفب هي اؾژت )ههژجبح بی زيگط ؾ و لتی ضيك ذطاة اؾت ثحث غبفل اظ ايي

(. آچ یبظ خاه اؾالهی اؾت، ثطذضزاضی اظ لن اؾالهی اؾت و ثتاژس ثژب 1391يعزی،

لن ضظ فبضی غطثی حبون ثط خبى ضلبثت وس ذز ضا ث هطتج توسى ؾژبظی ژت

س، نجض، اهیساض ثبوژت طای آگب، زغسغ ه لوی ثطؾبس. تحمك ايي هن یبظ ث نبحت

زاضز.

هببع

ریسی درسی بیبدب راكبربی اسالهی کردى بربه درسی رضت بربه(. 1390اؾسيبى، ؾیطؼ )

، ضؾبل زوتطی، تطاى: زاكگب اله جبجبيی.در ایراى ارائ هذلی جت آى

ارذرکبراى درسی هعلوبى دسرت گیری اسالهی بربه تبییي سجص جت(. 1392اهیطی، البم )

. هكس: )ث ضاوبيی زوتط اهیي ذسلی( . پبيبى به وبضقبؾی اضقسریسی درسی ایراى ظبم بربه

زاكگب فطزؾی هكس.

وبضگیطی زؾتبضزبی لوی حژظ ثطبهژ (. تحلیلی ثط هیعاى اویت ث1389اهیي ذسلی، همهز )

فصلبه هطبلعرب بربهر ب تسيسب. بی نتی: فطنت تبی آهظقی قطو زضؾی زض بم

.169-139: 19. ؾبل پدن، قوبض ی درسی ایراى

بی ولی (. ؿجت هیبى حسز ثغض تلین تطثیت اؾالهی ثب پػف1393اهیي ذسلی، همهز )

.. سخرای ارائ ضذ در جبهعةالوصطفی العبلوی هطذطی

)خلژس در آهذی بر فلسف تعلین تربیت جوری اسالهی ایرراى (. 1389ت، ذؿط )پطؾثبلطی

(. تطاى: اتكبضات لوی فطگی.2

. تطاى: اتكبضات ظاضت اضقبز.یت علن دیی(. 1390پطؾت، ذؿط )ثبلطی

11ؾض هجبضو ضس، آي . 1


32

. تژطاى: تلیذ تكریي علرم اسربی اسرالهی (. 1392ذؿط پب، جسالحؿیي پبضؾبیب، حویس )

هؾؿ پػكی حىوت فلؿف ايطاى.

ب فطايسبی تحل زض آى. فهژلبه (. لم اؿبی؛ چیؿتی، ؾبحت1394ذؿط پب، جسالحؿیي )

.35-7: 1تحمیبت ثیبزيي لم اؿبی. ؾبل ال، قوبض

ض ظضاء ژػاز. (. اؾالهی وطزى لژن التهژبز: هفژم ضـ. تطخوژ ههژ 1990العضلبء، هحوس ؤؽ )

.15-14. ؾبل چبضم، قوبض ی فصلبه اقتصبد اسالهی

. تطاى: اتكبضات اهیط وجیط. تربیت اسالهی(. 1389قطيتوساضی،لی )

تیژیي ثطبه زضؾژی زيؿیپلیی بی لبثلیت تجییي(. 1393قطيفیبى، فطيسى هطهحوسی، هحوز )

. ؾژبل دفصلبه ظری عول در بربهر درسری ی. لو بی زيؿیپلیي ثسی جم زض آى خبيگب

.161-184: 2چبضم، قوبض ی

(. ثطضؾی اثژبز پژساوغيىی اؾژالهی وژطزى ثطبهژ ژبی 1392پض هلك، فطبز تسيي، هطين )قفی

.45-33(، 2) 10، ریسی درسیپصص در بربهزضؾی زاكگبی زض حظ لم اؿبی.

تحلیل ارزیببی عبصر چبرگب ریكرد کالى حبکن برسرذ (. 1392ظاز )جساللی ظاز فطز، آ

به وبضقبؾژی اضقژس . پبيبىبربه درسی هلی جوری اسالهی ایراى بر اسبض ظر هتخصصبى

ضقت ثطبه ضيعی زضؾی )ث ضاوبيی زوتط اهیي ذسلی(. زاكگب فطزؾی هكس: زاكىس لژم

ؾی.تطثیتی ضاكب

. ضؾژبل تبییي تعلین تربیت اسالهی داللت بی آى بر بربه درسری (. 1381لن السی، خویل )

زوتطی، تطاى: زاكگب تطثیت هسضؼ.

تطاى: زاكگب اهبم نبزق)(. ریسی درسی. هببی تربیت اسالهی بربه(. 1384لن السی، خویل )

(. حژسز ثغژض ثطبهژ زضؾژی آهژظـ. 1387ز )فتحی اخبضگب، وضـ هطهحوسی، هحوژ

.72-53: 3قوبض هذرض علم اسبی،

(. تحلیل تبضيری هبی همبنژس هفژم گطايژی زض ضقژت هبلژبت ثطبهژ 1392لبزضی، ههفی )

.72-49: 1. ؾبل ال، قوبض یدفصلبه ظری عول در بربه درسیزضؾی.

. تطاى: پػكژگب لژم اؿژبی هبلژبت علن سكالر تب علوی دییاز (. 1385گلكی، هسی )

فطگی.


33

اهلل اسالهی کردى علم ب چ هعبسرت سلسرل جلسرب آیرت (. 1391ههجبح يعزی، هحوس تمی )

. /185709/156http://snn.ir/detail/News. «علن دیی»هصببح یسدی در ببة

«. هجتی ثط فلؿف تلژین تطثیژت اؾژالهی »هی -ی فطی(. زيسگب ثطبه زضؾ1385هلىی، حؿي )

تطاى: پػكگب لم اؿبی هبلبت فطگی. کگر هلی علم اسبی.

(. ریكرد اسالهی ب ارزضریببی از تربیرت دیری اسرتببط 1393هحسی هحهل ؼ، هطيی )

تطاى: زاكگب تطثیت هسضؼ.. ضؾبل زوتطی، بی آى برای ظبم تربیت رسوی عوهی داللت

. رب، ریكردرب چطرن ا رذازب (. بربه درسی: ظرگرب 1390هطهحوسی، هحوز وىبضاى )

)يطاؾت زم(: كط ؾوت آؾتبى لسؼ ضيی.

بی آى زض تلین تطثیژت ثطضؾی طي قبذت فبضاثی زاللت(. 1392هیطظا هحوسی، هحوس حؿي )

: 16. ؾبل كتن، قوبض ی د فصلبه علوی پصطی تربیت اسالهیزضؾی(. )ثب تبویس ثط ثطبه

163-183.

بررسی تحلیل هیساى ضول بربه درسی تحصیال تكویلی رضت بربه (. 1390بهرا، هطيی )

)ث ضاوژبيی زوتژط . پبيبى به وبضقبؾی اضقسدرسی بر اسبض ابعبد هعرفتی حز بربه درسی

. هكس: زاكگب فطزؾی هكس.سلی(اهیي ذ

Adebayo, R.I. (2005). Islamization of the Curriculum: An Agenda for

Model Islamic Nursery Schools in Nigeria. Muslim Education

Quarterly, Cambridge, UK. Published by the Islamic Academy, vol. 22,

Nos. 3 & 4. 4 – 17. Al – faruqi, I.R. (1982). Islamization of Knowledge: General Principles

and Work Plan. Washington, D. C: International Institute of Islamic

Thought, 1402 H.

Al-Faruqi, I. R and Abusulayman, A. H. (1989). Islamization of

Knowledge: General Principles and Work plan. IIIT, Herndon. Amin, Ruzita M. Abdullah Yusof, S. and Aslam Haneef, M. (2001). The

Effectiveness of an Integrated Curriculum: The Case of the International

Islamic University Malaysia. 8th International Conference on Islamic

Economics and Finance. Qatar Foundation. Behar, Linda S. (1994). "An empirical analysis of curriculum domain:

implications for program development and evaluation, Peabody Journal

of Education. 69 (4): 100 - 112.


34

Dangor, S. (2005). Islamization of Disciplines: Towards an indigenous

educational system. Educational Philosophy and Theory, 37(4), 519-

531.

Dzilo, H. (2012). The concept of „Islamization of knowledge‟and its

philosophical implications. Islam and Christian–Muslim Relations,

23(3), 247-256.

Eisner, E. (1994). Educational imagination: on the design and evaluation

of school programs. NY: Macmillan publishing Company.

Entwistle, N. (2002). Research-Based University Teaching: What is It and

Could There be an Agreed Basis for It?. The Psychology of Education

Review, 26(2), 3-9.

Hashim, R. (1999). Islamization of the curriculum. American Journal of

Islamic Social Sciences. 16 (2): 27 – 42.

Hussien, S. (2006). Towards the Islamisation of Critical Pedagogy: a

Malaysian Case Study. Doctoral dissertation, University of Sheffield.

Mak, C and Musharraf, H. (2005). Islamisation of the National Curriculum.

Muslim Education Quarterly, Vol. 22. 3 & 4 2005, pp. 4 – 17.

Oladosu. A. G. A. S. (2012). Islamization of the Curriculum process.

Seminar on Islamization of Knowledge in the South-West Nigeria.

University of Lagos.

Sulaiman, H. (2014). Values-Based Curriculum Model: A Practical Appli-

cation of Integrated „Maqasid Al-Sharia' for Wholeness Development of

Mankind. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 477 – 484.

Yaacob.S. (2008). The concept of an integrated islamic curriculum and its

implication for contemporary islamic schools. International Conference

on Islamic Solidarity. Islamic Republic of Iran. Zais, R. (1976). Curriculum:principles and foundations. New

York:Crowell

toward a conceptual expansion of islamic curriculumprofdoc.um.ac.ir/articles/a/1067722.pdf · amin,...

Documents