Testuak (egituraren baitan ordenatuak)

Narrazio testuak Azalpen testuak Deskribapen testuak Argudio testuak Elkarrizketa testuak Instruktiboak

Narrazio testua

Denbora tarte jakin batean gertatzen diren ekintzen kontaketa da.

Gertaerak ordenatzea, erakustea, azaltzea.

Buruketa,historia kontakizuna, alegia.Ikasketak

Eskutitza, egunerokoa, elkarrizketa edo solasaldietako kontakizunak, postala, telegrama, oharra, mandatua, gonbidapena…

Pertsonen arteko harremanak

Akta, argiketa, aitorpena, ofizio edo eskutiz ofiziala.

Instituzioetako harremanak

Berria, kronika, erreportaia, dokumentala, iragarkia, komikia, marrazki bizidunak, albistegiak, filmea, telefilmea.

Komunikabideak

Ipuina, eleberria, kondaira, biografia, autobiografia, epika, erromantzea, alegia-fabula, poema, antzerkia.

Literatura

TestueraErabilera eremua

Egitura

Aurkezpena Korapiloa Konponbidea

Arazoa Ekintzak Ondorioa

Elementuak

Ekintza Denbora PerstsonaiakLekuaFokalizazioa Ahotsak Diskurtso moduak

Zuzena Zehar estiloa Zehar estilo librea

Argudio testua

Gertakizun, arazo edo fenomeno baten inguruko tesi, iritzi, uste edo postura bat

egiaztatzeko zein errefusatu edo baztertzeko ematen diren aldeko edo kontrako arrazoiez

osaturiko testua.

Txostena, tesia, iruzkina, ponentzia, kritika, komunikazioa, iradokizuna, zientzia artikulua, azterketa (erantzuna)

Ikasketak

Eztabaida, erreklamazioa, iruzkina, kritikak.Pertsonen arteko harremanak

Eskabidea, eskaintza, txostena, poliza, instantzia, kontratuak, parlamentuko eztabaida, errekurtsoa…

Instituzioetako harremanak

Editoriala, iritzi artikulua, debatea, mahaingurua, eztabaida, zuzendariari eskutitzak, publizitatea.

Komunikabideak

Saioa, epistola, eztabaida…Literatura

TestueraErabilera eremua

Egitura

Hasierako tesia Argudioaren gorputza Ondorioa edo tesi berrria

Argudio motak

Autoritate argudioa Iritzi orokorraren argudioa Zentzuaren argudioa Adibideen bidezko argudioaAnalogiazko argudioaAurkarien kontrako argudioa

Azalpen testua

Edozein gairi buruz, zerbait edo ezer ez dakien hartzaile batentzat

gertakizun edo fenomeno baten azalpen objektiboa egiten duen

testua.

Testuliburua, katalogoa, monografia, kontsulta, materiala, txostena, laburpena, eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, azterketa erantzuna.

Ikasketak

Azalpena, aholkua (oharra, inkesta, solasa, elkarrizketa…)

Pertsonen arteko harremanak

Iragarki ofiziala, enplegu gutuna, konstituzioa, poliza kontratuak, eskabidea, eskaintza, txsotena, instantzia…

Instituzioetako harremanak

Txostena, dokumentala, aldizkari espezializatuetako artikuluak…

Komunikabideak

Saioa, literatur manifestoa, bestelako testu zatiak...

Literatura

TestueraErabilera eremua

Egitura

Sarrera Garapena Ondorioa

Ideia kateaketa

Kausa/ondorioa Arazo/konponbidea Deskribapenezko an. Ant. sekuentziala Ant. konparatiboa

Deskribapen testua

Gizaki, gauza, gertakizun, prozesu edo fenomeno baten ezaugarri fisiko, psikologiko nahiz bestelakoak agertu, erakutsi, adierazi edo zehazten dituen

testua.

Eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, fitxa, diagrama, irudi oina, hormirudia eta hiztegi, testuliburu eta kontsulta amaterialetako definizioak.

Ikasketak

Solasaldia eta pertsona, toki eta bestelakoen deskribapenak (erosketetan, lantokian…)

Pertsonen arteko harremanak

Kurrikuluma, eskritura legala, testamentua, inprimakia, errolda, isuna, ziurtagiria, katalagoa, gida turistikoa, merkatal eskutitza..

Instituzioetako harremanak

Garfikoa, mapa, argazki oina, lan eskaintza, iragarki laburra, aldizkari espezializatua, hormirudia, gurutzegrametako adierazburua, erreportaia.

Komunikabideak

Bertso, abesti, olerki, istorio, etb.etan tartekaturiko pertsonaia, leku eta bestelakoen sekuentziak (zatiak) dira usenik.

Literatura

TestueraErabilera eremua

Egitura

Identifikazioa Definizioa Hedapena

Egoeren deskribapena (fisikoa eta barne egoerak)

Fisikoa Perstsonak (erretratua,

karikatura) Animaliak Gauza/objektuak/tres-

nak Tokiak, (paisaia, kalea,

herria…)

Barne egoerak Egoera psikologikoa Izaera, aiurria Sentimenduak …. …. …. ….

Prozesuen deskribapena

Nola egiten den Nola funtzionatzen duen Nola erabiltzen den Nola egikaritzen den ………………….. ……………………. ……………………..

Carmen Barrientos

“Erizpide diferenteak daude diskurtsoak edota testuak sailkatzeko orduan. Erizpide extralinguistikoak erabil daitezke, hala nola, komunikazioaren asmoa, diskurtsoaren giza espazioa, edota hartzailearen izateko modua, edota soilik linguistikoak, ezaugarri formalak edo erretorikoak kontuan hartuz. Ondorengoetan ikusiko ditugun sailkapenak, erizpide extralinguistikoak erabiliz eginak daude.”

Ipuinak, leiendak, nobelak, abestiak, poemak,

Hartzailea entretenitu, gozarazi.

Estetikoa edo ludikoa

Elkarrizketa, tertulia, mahai ingurua, konbertsazioa.

Hartzailearekin kontaktatu.

Konatiboa

Sukalde errrezetak, joku arauak, instrukzioak.

Hartzaileak gauza jakin bat egin dezan lortu.

Preskriptiboa

Iragarkiak, iritzi artikuluak, editorialak, kolokioak, debateak..

Hartzailea konbentzitu arrazoi persuasiboekin.

Persuasiboa

Azalpen didaktikoak, informe argigarriak.

Hartzaileak uler dezan du helburutzat

Argigarria

Berria, erreportaia, kronika, informea, memoria,

Hartzaileari jakintza helerazten dio

Informatzailea

Diskurtsoa gauzatzen duten testuak

Komunikazio asmoaDiskurtso mota

Nobela, saikera, antzerkia.Ipuina, nobela motza, abestiak, poemak, antzerki xumeak.

Estetikoa edo ludikoa

Mahai ingurua, eztabaida, tertulia

Elkarrizketa, galdeketa, kolokioa

Konatiboa

Lege disposizioak, kontratuak, resoluzioak

Errezetak, joku arauak, instrukzioak

Preskriptiboa

Telebistako iragarkia, iritzi artikulua, editoriala.

Prentsa idatziko iragarkiak, iritzi gutunak, argudio sekuentziak.

Persuasiboa

Azalpen informea, artikulu zientifikoak

Azalpen didaktikoak,

entziklopedia artikuluak, Argigarria

Biografia, autobiografia, memoria, pertsonen deskripzio psikologikoak

Berria, erreportaia, kronika, gauzen eta perstonen deskribapena

Informatzailea

Bigarren zikloaLehen zikloaDiskurtso mota

Antzerkia, saineteaelkarrizketaLudikoa13

Iritzi karta,,,Azalpen-argudioPersuasiboa12

XX. mendekoaBertsoaEstetikoa11

Publizitate kartela, irrati eta prentsako iragarkiak.

Azalpen-argudioaPersuasiboa10

Nobela motzaNarrazio-deskripzio-elkarrizketatua

Estetikoa9

Kronika, erreportaia, dokumnentala

NarrazioaInformatzailea8

Relatoa, ipuina, poema, komikia

Narrazio, deskripzio, elkarrizketatua

Estetikoa7

Azalpen didaktikoak, entziklopedia artikuluak.

AzalpenaAzalpen6

Abisoak, errezetak, joku arauak

InstrukzioakPreskriptiboa5

Ipuin popularra, kondairak, narrazio poesia

Narrazio, deskripzio eta elkarrizketa

Estetikoa4

Elkarrizketa, galdeketaElkarrizketaDeigarria3

Gauza, objektu, lekuen deskribapena

DeskribatzaileaInformatzailea2

Berria, gertaeren kontakizunaNarrazioaInformatzailea1

TestuaFormaDiskurtsoaMaila

1.Ahozko komunikazioan parte hartze aske eta errespetuosoa.

2.- Besteek sorturiko mezuak entzuteko eta ulertzeko interesa.

3.- Errespetoa eta besteen mezuekiko irikitasuna.

4.- Ahozko eta idatzizko formetan errespetoa sentimendu nahiz iritziak emateko orduan.

5.- Hizkuntza idatzia nahiz ahozkoaren arauak betetzeko gogoa.

6.- Jarrera kritikoa: hizkuntza erabilpen sexisten nahiz bereizgarrietan.

1.-Ulermena

2.- Irakurketa ulergarria.

3.- Analisia.

4.- Planifikazio, eragiketa eta ebaluaketa:

-diskurtso deigarriena.

-elkarrizketa formen egindakoena: dela elkarrizktea, kolokioa.

1.-Komunikazio asmoak.

2.-Komunikazio egoeraren elementuak:

a) Igorlea/hartzailea.

b) Lekua-denbora.

3.-Informazio eta esanahien inguruko edukien kontzeptuak.

a) Informazioen kontrola.

b) Gaien inguruko osagaiak.

4.- Adierazpen formalen inguruko kontzeptuak:

A) elkarrizketa egitura tipo nagusia.

b) Elkarrizketa egituran sartzen diren beste egitura sekuentzialak (narrazioa, deskripzioa…)

c) testuaren atalak.

d) Esaldi tipoak

JarrerakProzedurakEdukiak

Felipe Zayas

“Decir uso de la lengua equivale a decir diversidad de usos. Cuando hablamos y escribimos realizamos diversas actividades- informar, pedir, rogar, disculpar, intentar persuadir…-; y lo hacemos en ámbitos sociales diferentes-familiar, académico, administrativo, profesional…- en los que actuamos adoptando diferentes papeles y asignando igualmente papeles diversos a nuestros interlocutores. Además realizamos estos actos verbales recurriendo a las múltiples formas textuales disponibles en nuestro contexto cultural.”

Estetikoa PraktikoaFuntzioak

Literatur generoakLiteratur kritika

Antzerki kritika

Literatur lehiaketen oinarriak

Idazleekin elkarrizketak

Literatur erakundea

Klaseko funtzionamendu araudia

Ekintzak burutzeko instrukzioak

Ahozko azalpena

Egindako lanen informea

Erakunde akademikoa

Eritzi generoak (editoriala, gutuna, kritika)

Informazio generoak (berria, erreportaia, kartelera)

Komunikabideak

Gutun pertsonala konportamentu araudia

Konbokatoria

Gutun profesionala

Gai ordena

Akta

Erakunde publiko, pribatuak

Giza eta hartueman pertsonalak

Infomazio trasmisioa eta jasotzea

Erabilpen esparruak

Esaldia aginterarekinEtrokizueneko portaera eta beseena, normalean.

Instruktiboa

Kontzeptuen arteko harremanakArgudiozkoak

Izan aditza, eta objeto zuzena eta Izan aditza

Deskonposizioa (analisia) konposizioa (sintesia).

Azalpena

Aldakauntzarako aditzdun esaldia, leku eta denborazko adberbioak

Denborazko testuingurua Narrazioa

Izan aditza, adberbio lokatiboakTestuinguru espazialaDeskribapena

Oinarrizko esaldiaKontestuaTestu tipoa E. Werlich-en arbaera

Antzerkia, kolokioa, elkarrizketa.

Galdetu, agindu, eskertu, barkamenak eskatu…

Elakrrizketa

Gertakizunene arteko harremanak azaldu.

Azalpena

Duskurtso judiziala, politikoa, sermoai, editoriala.

Argudioak eman eta kontraargudiatu bestea konbentzitzeko asmoz.

Argudioa

Turismo gidak, katalogo komertzialak..

Gauzen arteko haremana azaldu, ez modu kasualean, ierakikoan baizik eta egitura lexikalaren baitan.

Deskribapena

Parabolak, berriak, txisteak, historia kontakizunak, zinema

Denboran zehar ematen diren gertakizun eta ekintzen berri ematea.

Narrazioa

GeneroakEgituraHelburuaSekuentzia tipoa

J.M. Adam (1991)

D. Cassany: Género discursivo “Los textos están estrechamente relacionados con sus autores-

lectores, con las disciplinas y con las comunidades. Cada disciplina, cada grupo humano, cada momento histórico y cada situación comunicativa produce sus propios textos. El concepto más útil para aproximarnos es el de género discursivo porque permite considerar tanto lo gramatical (estilo, sintaxis, léxico) como lo discursivo (estructura, registro), o pragmático (interlocutores, propósito, contexto) o lo sociocultural (historia, organización social, poder” “Tienen como función la construcción del conocimiento, la construcción de la identidad y el ejercicio del poder”.

A. L. Lavoisier

“Y como las palabras son las que conservan y transmiten las ideas, resulta que no se puede perfeccionar la Lengua sin perfeccionar la Ciencia, ni la Ciencia sin la Lengua; y por muy ciertos que fuesen los hechos, por muy justas las ideas que originaren, sólo transmitirían impresiones falsas si careciésemos de expresiones exactas para nombrarlas”, Tratado Elemental de Química-ri egindako sarreran azaldutakoa.

Herron, J.

“Todos los profesores, independientemente de la materia que enseñan, hacen frente a un problema común. Entre las dificultades que encuentran hay: pobreza de vocabulario, falta de habilidad para captar el sentido de las frases y emplear los signos de puntuación, incompetencia para tomar apuntes, falta de destreza, con una escritura impersonal, fallos en la lectura y comprensión de libros de textos y reticencia a la discusión. Todos estos son problemas de lenguaje, pero éste es un medio por el que aprendemos, comprendemos y comunicamos, por lo tanto el desarrollo del lenguaje corresponde a todos y a cada uno de los profesores”.

Dakiguna esan ahal izateko, ez da nahikoa jakitea; hizkuntza estrategikoki erabiltzen jakin behar da. (Pozo, 2007)

Arloetako curriculumek garrantzi handiago ematen diote informazio berria emateari eta barneratutako ezagutza komunikatzeari, barneratutako informazioa manipulatzearekin zerikusia duten prozedurei baino.

Ikasleek ahoz edo idatziz diskurtso bat ekoizten duten lehenengo aldia azterketa eguna izaten da.

Komeni da irakasle bakoitzak hizkuntza jakin bat hitz egiten duela jakitea: kimikera, matematikera, geografiera, teknologiera. Irakasleak, hitz egiteaz eta hizkuntza berri horietan azalpenak emateaz gain, bakarrizketaren edo irakaslearen alde bakarreko diskurtsoaren ordez elkarrizketa edo polifonia erabili behar du.

Polifonia hau hitz egiteko modu batzuen eta besteen arteko itzulpen edo integrazio hierarkikoa egieta da. (Pozo eta Crespo, 1998)

Pentsa dezagun elkarrekin. Ipuin kontalaria Esan nire erara. Ikusi nire erara. Helburua ez da ikasleari aurretik egokitzat

ezarritako hitz egiteko modu bat berresateko eskatzea (kimikera edo teknologiera), baizik eta kode horiei buruzko hausnarketa, itzulpena eta, azken batean, zehaztapena sustatzea.

Bibliografía La diversidad de los ejes como eje de secuenciación, Carmen Barrientos, Aula 14, 1993 Para aprender ciencias hace falta aprender a hablar sobre las experiencias y sobre las

ideas, Neus Sanmartí, Textos 8, 1996 Interacción social, lenguaje y aprendizaje de la matemática, Carles Lladó Casablancas,

Textos 8, 1996 La argumentación, Joaquin Dolz, Cuadernos de Pedagogía 216 Apuntes sobre la divulgación científica. Un cambio de registro, Helena Calsamiglia

Blancafort, Textos 8, 1996 Taller de textos, D. Cassany, 2001 Expresión escrita en L2/ELE, “, 2005 El uso de los textos expositivos en la enseñanza de la lengua, Emilio Sánchez Miguel,

Textos 8, 1996 Los textos expositivos, “, Santillana, 1993 La composición de noticias, Felipe Zayas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los lenguajes de la persuasión, Carlos Lomas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los textos expositivos, Juan Sánchez Enciso, Cuadernos de Pedagogía 216 El análisis de los textos filosóficos, Francisco Caballero & Maite Larrauri, Textos 8, 1996 Enseñar ciencia, M. Arcá, P.Guidoni, P. Mazzoli, Paidós Educador,1990 Aspectos didácticos de la lengua y literatura, F. Zayas, Instituto de la Educación Universidad

de Zaragoza, 1994 ¿Cómo enseñar a comprender un texto?, N. Carriedo López y J. Alonso Tapia, Cuadernos

ICE 10, 1994 Comenzando a aprender química. Ideas para el desarrollo curricular, J.A. Lloréns Molina,

Aprendizaje Visor, 1991

Bibliografia Monereo, C.; Barberá, E.; Castelló, M. eta Pérez Cabaní, M.L. (2000) Tomar apuntes: un

enfoque estratégico, Madril, Visor. Pozo, J.I. eta Gómez Crespo, M.A. (1998) Aprender y enseñar ciencias. Madril: Morata. La enseñanza de las matemáticas y de las ciencias en la educación secundaria

obligatoria, Carles Lladó, 1996, Signos, 16. El arte de hablar en clase, Amparo Tusón Valls, 1994, Aula, 26 Sinergias en torno a la lectura (monografikoa), 2008, Aula, 179. Hablando se entiende a la gente: el conocimiento como diálogo, J.I., Pozo, 2004, Ikastolen

Elkarteak Jardunaldiak http://www.xtec.es/centres/a8052785/ http://antalya.uab.es/ice/sanmarti/ Lengua a través del plan de estudios. Los Británicos ejemplo: “La estrategia nacional de

la instrucción”, Jonn Clegg Jendeaurrean hizlari, Joxerra Garzia, Alberdania, 2008 Testu antolatzaileak, erabilera estrategikoa, Euskaltzaindia-Jagon Saila, 2008

http://www.everythingesl.net/lessons/