TEMA 7A ARTE DO SÉCULO XIX

A ARTE DE FINAIS DO SÉCULO XVIIIA ARTE ROCOCÓ EN EUROPA• Orixe: Francia.• Caraterísticas:

– Elegante.– Refinada.– Sobre os gustos da aristocracia e a burguesía.

Ornamentación e intimismo:• Arquitectura:• Modelos estéticos do barroco.

– Decoración dos interiores con:– Profusa ornamentación con liñas ondulantes e asimétrica.– Materiais sinxelos.– Gran impacto visual.– Baratos.

• Escultura:– Técnica da porcelana (Oriente).– Tipo de escultura de pequno formato.

Unha pintura aristocrática:• De ambiente refinado e despreocupado das clases privilexiadas (galante).• Novas cores, claras como o gris, verde mazá, azul ceo, rosa pálido e beixe.• Predominio da cor sobre o debuxo (técnica pictórica do pastel).• Francia: temas amorosos e festas aristocráticas dominan a obra de pequeño formato (J.A Watteau,

François Boucher, J.H. Fragonard).• Italia: paisaxes urbanas (Canaletto), decorativismo exacerbado e teatral (Tiépolo).• Inglaterra: paisaxes campestres e retratos da nobreza (Gainsborough, Hogarth, Reynolds).A ARTE ROCOCÓ EN ESPAÑA• Gusto francés e motivos orientais e espazos interiores.• Escultura en madeira policromada de temática relixiosa.• Escultores: Francisco Salcillo e Narciso Tomé.• Pintura: intimismo e gusto galante da aristocracia (Luis Paret y Alcázar).

FRANCISCO DE GOYA• Fuente de todos (Zaragoza).• Constante innovación.• Influencia no inicio de Italia, Barroco serodio e Rococó (cartóns para a Real Fábrica de Tapices).• Romanticismo e impresionismo.• 1775 pintor da corte (retratista).• Pintura a partir de 1792 máis fonda e crítica(a causa da súa xordeira).• Preocupacións en canto as súas obras:

– Impacto plástico.– Creación de maxia do ambiente.– Suscitar emocións.– Retratar a realidade máis alá da evidencia.

• Espírito Ilustrado e crítica do fanatismo relixioso e a superstición (serie de gravados “Os caprichos”.• Crítica á invasión napoleónica (“A carga dos mamelucos”), “Os fusilamentos do 3 de maio”, “Os desastres

da guerra”, unha estarrecedora serie de gravados).• Íllase co retorno do absolutismo e volve á súa casa, A Quinta do Xordo, no que leva a cabo as Pinturas

Negras, cheas de forza e visións oníricas próximas ao expresionismo.• Nos seus últimos anos exíliase a Bordeos (cadro de “A leiteira”, próximo ao Impresionismo).

NEOCLASICISMO• Retorno á sobriedade e á racionalidade do clasicismo.RECUPERACIÓN DE MODELOS ARQUITECTÓNICOS• Modelos gregos e romanos.• Rexeitamento da recarga da ornamentación.• Decoración escultórica con frontóns e muros lisos, ou con sinxelos motivos de

estuco.• Protagonismo da construcción de edificios públicos.• Gusto por erixir columnas conmemorativas e arcos de triunfo durante a época

napoleónica.• Francia: J.G. Soufflot (Panteón de París), Pierre Vignon (La Madeleine).• Alemaña: Leo von Klenze (Propileos de Múnic).

UNHA ESCULTURA IDEALIZADA• Referencia na estatuaria grecorromana, modelo de equilibrio e harmonía.• Temática mitolóxica, pero tamén é importante o monumento funerario e o retrato.• Materiais: mármore e tamen, menos, o bronce.• Busca da beleza e a perfección.• Obras con espontaneidade e naturalidade.• Italiano Antonio Cánova e o danés Bertel Thorvaldsen.A ORDE DA PINTURA NEOCLÁSICA• Pintura inspirada na orde e no equilibrio da antigüidade.• Principios:

– Predominio do debuxo sobre a cor, perfilando as siluetas.– Composición ordenada e harmónica, situando os personaxes nun plano único.– Predilección pola temática mitolóxica e histórica que transmiten valores exemplares con intención

moralizante.– Artistas: franceses J.L. David e J.A. Dominique Ingres.

A ARQUITECTURA NA SEGUNDA METADE DO SÉCULO XIX.

O HISTORICISMO• Aparición de ideais nacionalistas e procura no pasado das propias raíces,

maioritariamente atoapdas na Idade Media.• Arquitectura: recreación de manifestacións artísticas de outras épocas, recuperando

a súa linguaxe e estilo construtivo.• Máis importante: neogótico (arquitectos como Viollet-Le-Due e Pugin).• Novos estilos construídos como o neorrománico, neorrecentista, neomudéxar, etc.A ARQUITECTURA DO FERRO• Aparición de novos materiais e produción en serie destes.• Ferro e aceiro, invención do cemento e popularización do vidro para cerramentos.• Necesidade de edificios e construccións funcionais, prácticas, espazosas, rápidas e

baratas de construír.• Gustave Eiffel: Torre Eiffel para a Exposición Universal de París de 1889.• Escola de Chicago de arquitectura, Louis Sullivan: construcción dos primeiros

rañaceos.

O MOVEMENTO ROMÁNTICO: UNHA EXALTACIÓN VITALISTA

• O Romanticismo espallouse por toda Europa nas primeiras décadas do s.XIX.• Ampla corrente intelectual con claras connotacións políticas xurdido como reacción contra o clasicismo.• Nova estética e novo sentimento.• Valores:

– Amor á liberdade.– Exaltación do individualismo.– Defensa dos sentimentos.

• Insatisfacción polo presente, pracer de gozar da natureza, gusto polo exotismo e as cousas descoñecidas.A ESCULTURA• Maior propensión a expresar movementos e sentimentos.• Formas axitadas e dinámicas e importancia da xestualidade e expresión dos rostros.• Materiais máis rudos como a pedra.• Aparición de numerosos temas patrióticos.• Relevo da “Marsellesa”, Françóis Rude (defensa da República Francesa, 1712).

A PINTURA• Diversidade.• Aspiración á liberdade individual.• Historicismo, esencialmente da I. Media.• Conprensión da natureza desde unha óptica sentimental e relixiosa.• Predilección polo exótico e o imaxinario.• Dous grandes cambios:

– Maior movemento mediante liñas curvas e diagonais.– Expresión da cor e da luz co uso de cores brillantes.

• Temática: interese polo medieval e oriental, representación da paisaxe.• Artistas: Eugène Delacroix, Théodore Géricault (Francia); C.D Friedrich (Alemaña).

O REALISMOUNHA OLLADA OBXECTIVA DA REALIDADE• Novo movemento cultural.• Orixinado por:

– Fracaso das revolucións de 1848-– Avance da industrialización.– Avance da ciencia.

• Interés por coñecer a realidade concreta da súa epoca e describila fielmente.A ESCULTURA REALISTA• Maior vontade de perfeccionamento na captación do detalle.• Temáticas relacionadas coas cuestións sociais.• Retratos de personaxes destacados e grupos escultóricos.• Artistas: francés J.B. Carpeaux; belga Constantin Meunier.UNHA PINTURA FOTOGRÁFICA• Vontade de retratar a vida cotiá e os problemas sociais da industrialización.• Visión obxectiva sen idealización.• Pintores: Gustave Coubert, Honoré Daumier ou J.F. Millet; busca da representación dunha escena dun

xeito verídico, obxectivo e imparcial.• 1839, aparición da fotografía; creación de encadramentos semellantes aos dunha instantánea fotográfica.

CONSTANTIN MEUNIER

J.B. CARPEAUX

CAMILLE COROT

HONORÉ DAUMIER J.F. MILLET

GUSTAVE COURBET

A ARTE NO CAMBIO DE SÉCULO• Revolución artística de comezos do s.XX. Causas:

– Impresionismo.– Audacia de numerosos artistas.

IMPRESIONISMO• Derradeiro terzo do s.XIX.• Representación dos efectos cambiantes da luz.• Subordinación da forma á cor.• Traballo ao aire libre.• Técnica de pinceladas soltas e rápidas.• Orixe: Francia.• Édouard Manet, Claude Monet, August Renoir, Alfred Sisley.POSTIMPRESIONISMO• Mediados da década de 1880.• Investigación, exploración da xeometría, a cor, a liña e a expresividade.• Edgar Degas, Georges Seurat, Paul Cézanne, Vincent van Goh, Henri Toulose-Lautrec e Paul Gauguin.O SIMBOLISMO• Paralelo ao Postimpresionismo.• Presentación de temas bíblicos e mitolóxicos.• Evocación do mundo dos soños.• Presentación da muller desde unha perspectiva anxelical ou maligna.• Pierre Puvis de Chavannes e Henri Rosseau.

O MODERNISMO• 1890-1910.• Diversos nomes.ARQUITECTURA• Predominio da liña curva e ondeada e a simetría.• Inspiración na natureza.• Liberdade creativa.• Belga Victor Horta.• Integración das novas técnicas constructivas do traballo artesanal.• Ferro forxado, vidreiras e mosaicos cerámicos.ESCULTURA E PINTURA• Rotura da rixidez das normas académicas.• Temática baseada na figura humana.• Uso da liña curva e expresividade dos rostros.• Abandono dos aspectos cotiás para plasmar temas de contido simbólico e conceptual.• Finalidade decorativa.• Inspiración da natureza e figura da muller como tema recorrente.• Importancia da ilusión gráfica e o cartelismo.• Austríaco Gustav Klimt e o checo Alfons Mucha.AS ARTES DECORATIVAS• Importancia debido á preocupación dos artistas por fusionar arte e vida cotiá.• Importancia dos traballos de forxa, vidreira, cerámica, deseño de obxectos, téxtil e mobiliario como elementos

decorativos.• Movemento inglés “Arts and Crafts” iliderado por William Morris, que quería crear obxectos únicos e

artesanais.

ANTONI GAUDÍ (1852-1926)

A ARTE DO SÉCULO XIX EN ESPAÑA E CULTURA GALEGA

• Recoñecemento mundial de Goya.• Importante centro modernista xurdido en Barcelona.ARQUITECTURA• A partir de 1760, arquitectura neoclásica (Juan de Villanueva).• S. XIX, recuperación romántica do pasado medieval traducida en construccións neorrománicas, neogóticas

e neomudéxares.• Uso do ferro e o vidro (evolución industrial de España) Palacio de Cristal do Retiro de Madrid.• Finais do s.XIX, foco do modernismo en Barcelona. Ademais de Gaudí, destacan Lluís Domènech e

Montaner e Josep Puig e Cadafalch.ESCULTURA• Gusto neoclásico na 2º metade do s.XVIII e parte do XIX.• Substitución da madeira polo mármore.• Temática histórica e mitolóxica.• Substitución de retablos por relevos e estatuas exentas.• Damiá Campeny (Lucrecia).• Romanticismo e Realismo: Mariano Benlliurel (Monumento a Isabel a Católica) e Ricardo Bellver (O anxo

caído).• Modernismo: trazos sensuais e mestura de realismo e simbolismo, Josep Llimona (Desconsolo).

MARIANO BENLLIUREL

RICARDO BELLVER

DAMIÀ CAMPENY

JOSEP LLIMONA

PINTURA• Neoclásica: Dominada pola Real Academia de Belas Artes de San Fernando. Valoración por

enriba da cor e falta de expresividade nos personaxes. José de Madrazo.• Romántica: Importancia do retrato e da temática histórica. Eduardo Rosales (Testamento de

Isabel a Católica). Mariano Fortuny e Genaro Pérez Villaamil.• Realista: Temática social e vontade de retratar a vida cotiá e anecdótica (Ramón Martí Alsina);

preferencia da paisaxe (Carlos de Haes e Joaquim Vayreda).• Impresionista: proximidade ás exposicións impresionistas de captación da luz ao aire libre.

Joaquim Sorolla, Darío de Regoyos. • Modernista: Centro en Cataluña. Ambientes amables da burguesía, retratos e algunhas

escenas de carácter social, e temática da paisaxe en obras de Ramón Casas, Santiago Rusiñol e Isidre Nonell.

O REXURDIMENTO GALEGO• Mediados do s.XIX.• Movemento literario para a recuperación da lingua galega.• Rosalía de Castro.• “Cantares gallegos”: describe a paisaxe e costumes campesiños; “Follas

Novas”: expresión dos seus sentimentos.• Consolidación da poesía galega con outros autores como Eduardo Pondal

(Queixumes dos pinos) e Manuel Curros Enríquez (Aires da Miña Terra).• Consolidación da prosa no 1º terzo do s.XIX.