tema 5: documentación en farmacia. · tema 5: documentación en farmacia resultados de aprendizaxe...

IES Leixa

Ciclo medio de Farmacia e Parafarmacia Oficina de farmacia

Francisco José Teijido López - Catedrático de Procesos Sanitarios

Tema 5: Documentación en farmacia :: Páxina 1 de 25

Tema 5: Documentación en farmacia.

IES Leixa




Tema 5: Documentación en farmacia

Resultados de aprendizaxe RA1. Xestiona a documentación farmacéutica en relación coa información que deba conter:

• CA1.5 Clasificáronse os tipos de documentos utilizados, en soporte informático e impreso: o CA1.5.1 Describíronse os libros obrigatorios nos establecementos farmacéuticos o CA1.5.2 Clasificáronse os documentos utilizados na xestión de psicótropos, estupefa-

cientes e ECM • CA1.6 Formalizouse a documentación utilizada en servizos farmacéuticos

o CA1.6.2 Cubríronse o libro receitario e o libro de estupefacientes • CA1.7 Valorouse a importancia da documentación para empregar nos procesos normaliza-

dos de traballo o CA1.7.2 Valorouse a importancia da documentación de control de psicótropos e es-

tupefacientes • CA1.9 Valorouse a importancia dun sistema de xestión de calidade na empresa

RA3. Controla os pedidos, analizando as características de adquisición de produtos farmacéuticos e parafarmacéuticos

• CA3.1 Describíronse os documentos específicos de operacións de compravenda • CA3.5 Describíronse as condicións especiais para a adquisición, a devolución e o rexistro das

substancias estupefacientes e psicotrópicas, segundo a súa lexislación específica o CA3.5.2 Describíronse as condicións especiais para a adquisición e o rexistro das

substancias estupefacientes e psicotrópicas, segundo a súa lexislación específica Obxectivos

• Describir os libros obrigatorios nos establecementos farmacéuticos • Clasificar os documentos utilizados na xestión de psicótropos, estupefacientes e ECM • Cubrir o libro receitario e o libro de estupefacientes • Valorar a importancia da documentación de control de psicótropos e estupefacientes • Valorar a importancia dun sistema de xestión de calidade na empresa • Describir os documentos específicos de operacións de compravenda

IES Leixa




Sistema de xestión da calidade (SGC)

DEFINICIÓN DE CALIDADE Non resulta doado facer unha definición de “calidade” porque case sempre entramos a debater conceptos que teñen moito de subxectivo e pouco de obxectivo.

• Dende o punto de vista dun prestador de servizos (unha empresa) a calidade pode estar en relación coa premura, dispor do mellor produto (a pesar de ser máis caro) ou dispor dun peor produto pero máis barato…

• Dende o punto de vista do comprador a calidade pode estar relacionada coa mellor atención persoal, o mellor prezo, a rapidez na atención…

Se nos baseamos nunha definición de dicionario, a calidade é un conxunto de cualidades e particu-laridades que nos permiten comparar elementos da mesma especie, pero esta definición segue entrando na subxectividade ao falar de “cualidades e particularidades” pola diferente visión que podemos ter dunha cualidade, sobre todo cando falamos de persoas. ¿Que é mellor, que nos atenda unha persoa atenta e servicial pero menos competente ou unha persoa brusca e malenca-rada pero extremadamente competente?. Un dos traballos que recolle dun xeito máis fiable a definición de calidade é o chamado SERVQUAL, un amplo estudo realizado entre clientes e que con-clúe que “a calidade dun servizo é entendida como unha medida de como se axusta a prestación dese servizo ás expectativas do cliente, e por iso o con-cepto clave a ter en conta na calidade é a percep-ción do cliente.”. Un estudo posterior, chamado SERVPERF, non con-sidera as expectativas senón só a percepción do cliente, e del nacen o que hoxe coñecemos como “enquisas de satisfacción”, das que falaremos máis adiante. Así pois debemos entender a calidade como o conxunto de accións que nos permiten mellorar a prestación dun servicio para acadar a máxima satisfacción dos nosos clientes, o que implica:

• Establecer procedementos de actua-ción (chamarémoslles procedementos nor-malizados de traballo ou PNT)

• Definir indicadores que nos permitan coñe-cer se estamos acadando os niveis de cali-dade que determinemos

• Dispor de rexistros para poder avaliar os in-dicadores no tempo

• Poñer en marcha plans de mellora porque a calidade implica mellora continua; por iso falamos de sistemas de mellora da cali-dade.

IES Leixa




OBXECTIVOS DA CALIDADE Temos que buscar unha definición de calidade que nos permita poñérmonos de acordo e para iso imos considerar tres cuestións básicas en termos de obxectivos:

• Respecto dos produtos, temos que atender a cuestións técnicas relacionadas coa produción, a distribución e a dispoñibilidade dos produtos.

• Respecto das persoas, buscamos o establecemento dun vínculo positivo entre o traballador e o cliente.

• Respecto da prestación do servizo en termos económicos, tratamos de rendibilizar e ofertar o servizo cos menores custos tanto para empresa como para o cliente.

Entendemos que se acadamos niveis óptimos nos produtos, unha boa relación empresa-cliente e unha boa rendibilidade tanto para empresa como para o cliente, estamos nun camiño de calidade na prestación do servizo. MÉTODOS DE ANÁLISE DE SITUACIÓN Sempre que queremos poñer en marcha un sistema de calidade temos que obter datos de partida; coñecer a nosa situación actual para ver que factores, tanto internos como externos, poden afectar á consecución dos obxectivos de calidade que pretendemos obter. Os instrumentos que podemos utilizar para a recollida de datos son de moi diverso tipo e nós desta-camos dous deles por ser os máis utilizado en sanidade: as enquisas e as análises de perigos e pun-tos de control críticos (APPCC). ENQUISAS: A enquisa é un método que nos vai permitir analizar datos. É un dos sistemas máis utili-zados en investigación científica e pode utilizar moitos tipos de instrumentos: observación directa, comportamento de mercados, cuestionarios… Deles, os que máis nos interesan a nós son:

• A observación directa, coa que podemos recoller datos de funcionamento. Por exemplo, po-demos establecer catro ou cinco ítems relacionados coa atención directa ao cliente e obser-var como o fan cada un dos traballadores/as da farmacia para comparar resultados.

• O cuestionario é outro procedemento de recollida de datos baseado nun conxunto de pre-guntas (cuestións) dirixidas a persoas, ben de forma individual ou de forma colectiva.

É evidente que para que os datos sexan fiables e teñan validez, a enquisa debe estar correctamente deseñada e debe responder ás finalidades ou obxectivos que nos marcamos polo que as preguntas teñen que ser excluíntes e exhaustivas (cada pregunta debe ter a máxima concreción e só debe per-mitir unha única resposta). Para conseguir un cuestionario válido podemos utilizar algúns métodos xa contrastados e con sufi-ciente bagaxe:

• Método DAFO, siglas dos termos Debilidades, Ameazas, Fortalezas e Oportunidades. As de-bilidades (puntos febles) e fortalezas (puntos fortes) son factores internos mentres que as ameazas e oportunidades son externos.

• Método Delphi, moi utilizado en sanidade, que recolle datos de opinión de expertos (é un dos métodos máis utilizados para coñecer a percepción que teñen os profesionais sanitarios sobre o propio sistema sanitario e serve para a confección dos Plans de Saúde).

• Cuestionarios de satisfacción, que pretenden obter información sobre o grao de satisfac-ción tanto de traballadores/as como dos clientes, respecto ao traballo desenvolvido (nos

IES Leixa




primeiros) e a atención recibida (nos segundos). Un dos máis coñecidos e utilizados no mundo farmacéutico, en canto á satisfacción dos clientes, é a denominada PSQ (Patient Sa-tisfaction Questionnarie) das que existen moitas variantes pero que, en síntese, tratan de coñecer o grao de satisfacción en canto á satisfacción xeral, calidade técnica, comporta-mento persoal, comunicación, aspectos financeiros, tempo consumido, accesibilidade e con-veniencia.

APPCC: O termo análises de perigos e puntos de control críticos (APPCC) aplicouse inicialmente aos sistemas de control de alimentos (hixiene alimentaria), pero posteriormente adoptouse a súa filo-sofía e na actualidade aplícase a sistemas de produción complexos, como pode ser a produción in-dustrial de medicamentos ou mesmo a formulación maxistral, onde se aplican tamén controis de produción. O método APPCC consiste en identificar, dentro dun sistema de produción, os perigos que poden comprometer a produción (por exemplo a contaminación) e os puntos (instantes) nos que o pro-ceso está sometido a variables críticas (por exemplo, temperatura). Se identificamos os perigos e os puntos críticos podemos establecer controis específicos para estes perigos e para eses puntos críticos e minimizar así os riscos asociados a eles. Por exemplo, se sabemos que nun proceso de produción hai un punto no que hai que quentar una solución a 86 °C exactamente, podemos establecer un control sobre a temperatura (rexistro) que garanta que o proceso se fixo exactamente a esa temperatura e non a outra, e no caso de que non suceda así, podemos analizar que problemas provocaron a alteración e introducir elementos de co-rrección para que non volva a pasar.

Actividade 5.1: PNT e calidade Entra na seguinte web, analiza o contido sobre PNT e a súa relación coa cali-dade. Despois escolle un dos PNT elaborados no módulo de formulación ma-xistral e comproba se cumpre os criterios básicos da calidade.

• Procedimientos normalizados de trabajo.

Libros e rexistros

LIBROS E REXISTROS A oficina de farmacia, como empresa, ten que dispoñer dunha serie de documentos administrativos que o farmacéutico titular, ben directamente, ben mediante unha empresa especializada, debe le-var ao día para cumprir coas súas obrigas, pero a maior parte desta documentación non afecta ao traballo dos técnicos en farmacia. Sen embargo hai outra documentación na que si ten algún grao de responsabilidade o persoal téc-nico, nomeadamente a relacionada con:

• Formulación maxistral. • Control de substancias estupefacientes e psicótropas. • Control de especialidades de especial control médico (ECM)

Así, e como vimos na unidade anterior, na oficina de farmacia é obrigatorio cubrir unha serie de do-cumentos entre os que destacan:

https://sites.google.com/site/gmppntdu/

IES Leixa




• O libro receitario. • O libro de contabilidade de estupefacientes. • Documentación relacionada coa formulación maxistral, cando a oficina de farmacia está au-

torizada para realizala. • Outros documentos de control, que veremos nesta unidade.

Actividade 5.2: Clasificación de documentos Elabora un PNT sinxelo no que se establezan os criterios de clasificación e ordenamento dos prin-cipais documentos utilizados nunha oficina de farmacia.

Libro receitario

LIBRO RECEITARIO Trátase dun libro editado polo Consello Xeral de Colexios Oficiais de Farmacéuti-cos que, en Galicia, debe levarse de forma manual porque aínda non se regulou o libro receitario dixital aínda que nun prazo temporal curto é previsible que se implante definitivamente. Este libro consta de:

• Unha páxina inicial na que aparecen os datos da oficina de farmacia e que está dilixenciada pola correspondente inspección.

• Páxinas de rexistro seladas e numeradas nas que se anotan os seguintes datos: o Data da dispensa ou venda. o Número de rexistro, que sempre debe ser correlativo e continuado. o Médico prescritor. o Prescrición dispensada. o Prezo. o Observacións.

Non obstante o anterior, o Real Decreto 1718/2010 sobre receita médica e ordes de dispensa esta-blece que os rexistros do Libro receitario deben ser as que seguen, o que si se pode facer no caso de libro receitario electrónico porque os programas xa están adaptados a esta normativa, pero non así os libros en papel.

• Data de dispensa co formato día/mes/ano. • Número de rexistro da receita, formado polo número consecutivo que lle corresponda. • A prescrición facultativa, cos seguintes requisitos:

o Para presentacións de medicamentos, os datos que permitan a súa inequívoca iden-tificación, é dicir, nome, forma farmacéutica e dose, como mínimo.

o Para fórmulas maxistrais debe transcribirse literalmente toda a prescrición incluíndo o número de rexistro de elaboración segundo o correspondente PNT.

o Para preparados oficinais que respondan a unha receita debe indicarse a denomina-ción que aparece no Formulario Nacional.

• Número de envases ou unidades no seu caso.

IES Leixa




• Nome e apelidos do prescritor incluído o seu número de colexiado ou código de identifica-ción no Sistema Nacional de Saúde ou na Tarxeta Militar segundo corresponda.

• Código do paciente outorgado polo Sistema Sanitario Público, ou DNI no caso de receitas privadas. No caso de pacientes estranxeiros debe consignarse o número da Tarxeta Sanitaria Europea ou certificado provisional substitutorio (CPS) ou NIE ou pasaporte para estranxeiros non comunitarios.

No libro receitario deben quedar consignadas todas as dispensas efectuadas polas oficinas de far-macia se estas son de:

• Fórmulas maxistrais de calquera tipo, incluídos os preparados oficinais prescritos en receita. • Medicamentos que inclúan substancias psicótropas, agás os do anexo 2, que non precisan

rexistro. • Medicamentos que inclúan estupefacientes da listas II (non é necesario anotar no libro re-

ceitario os medicamentos con estupefacientes das listas I e III). • Aquelas especialidades que se determine por esixencias de especial control médico. • Medicamentos de uso humano que se vaian utilizar en animais (previa presentación de re-

ceita veterinaria). • Todas as que determine a Administración.

Actividade 5.3: Libro receitario Elabora un gráfico no que se especifiquen os movementos que hai que anotar nun libro receita-rio.

IES Leixa




SITUACIÓN ACTUAL DO REXISTRO DE ESTUPEFACIENTES NO LIBRO RECEITARIO A situación actual sobre o rexistro e control da adquisición e dispensa de estupefacientes polas ofi-cinas de farmacia e servizos farmacéuticos precisa algunhas aclaracións. O Real decreto 1675/2012, de 14 de decembro, indica na súa disposición adicional cuarta “Control de estupefacientes da Lista II” o seguinte: “O farmacéutico rexistrará no libro receitario as dispensas dos medicamentos que conteñan substancias estupefacientes incluídas na Lista II da Convención Única de 1961 sobre Estupefacientes, así como as que a nivel nacional sexan consideradas legal-mente como tales. A contabilidade das substancias estupefacientes incluídas na Lista II da Convención Única de 1961 sobre Estupefacientes, realizarase no libro de estupefacientes.” A pesar de que esta norma é moi clara, xurdiron moitas dúbidas entre o sector farmacéutico por-que as especialidades farmacéuticas que conteñen estupefacientes da Lista II non teñen ningunha indicación que as identifique especificamente, xa que o único símbolo que aparece na cartonaxe é o de “Con receita médica”, e ademais moitas destas especialidades farmacéuticas conteñen princi-pios activos como codeína ou dextropropoxifeno que aparecen la Lista II de estupefacientes e for-man parte de moitos medicamentos para o tratamento de patoloxías menores como catarros, bronquite leve ou tose non produtiva. En consecuencia, a Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios emitiu, en marzo de 2013, unha nota informativa na que fai as seguintes matizacións:

1. Os movementos de substancias estupefacientes da Lista I e dos medicamentos que as con-teñan deben anotarse unicamente no libro de estupefacientes.

2. Os movementos de substancias estupefacientes da Lista II deben anotarse unicamente no li-bro de estupefacientes.

3. As dispensas de medicamentos que conteñan estupefacientes da Lista II deben ano-tarse unicamente no libro receitario.

4. As dispensas de medicamentos que conteñan algunha das substancias estupefacientes da Lista III en cantidades iguais ou inferiores as que se indican na dita Lista III non se rexistra-rán nin no libro receitario nin no libro de estupefacientes. Se as cantidades de substancia estupefaciente supera os límites indicados na Lista III e aparecen tamén na Lista I deben anotarse no libro de estupefacientes, e se aparecen tamén na lista II deben anotarse no li-bro receitario.

A nota informativa ten unha nota ao pé que di que actualmente en España non hai rexistrado nin-gún medicamento que inclúa na súa composición substancias da Lista III en cantidades superiores ás indicadas, polo que non hai que anotar no libro receitario ningunha especialidade farmacéutica que conteña estupefacientes da Lista II. Isto non significa que en calquera momento se autorice en España un medicamento que si conteña substancias estupefacientes da Lista III en cantidades supe-riores ás indicadas; nese caso, ese novo medicamento si que habería que anotalo no libro receita-rio.

• Exemplo 1: A especialidade farmacéutica Codeisán ten na súa composición o estupefaciente da Lista II codeína, que tamén aparece na Lista III onde se indica que a cantidade máxima de codeína para a súa declaración é o 2,5 %. O Codeisán ten menos do 2,5 % de codeína polo que a súa dispensa non hai que anotala no libro receitario nin no libro de estupefacientes.

• Exemplo 2: Outros medicamentos de uso común en patoloxías menores son Algidol ou Dolo-catil Codeína, que conteñen codeína na súa composición, un estupefaciente da Lista II. Non

IES Leixa




hai que anotalos en ningún libro porque a cantidade presente é inferior ao 2,5 % que se es-pecifica la Lista III.

• Exemplo 3: A norma di que hai que pedir o DNI da persoa que veña a adquirir un medica-mento que conteña estupefacientes das listas I, II e III. Se unha persoa ven cunha receita de Algidol, que ten codeína, non é necesario pedirlle o DNI, porque a cantidade de codeína non supera os límites indicados na Lista III e polo tanto non precisa ningún control de estu-pefacientes.

Actividade 5.4: Anotacións no libro receitario Busca información sobre os seguintes medicamentos e di cales hai que anotar no libro receitario e cales non, razoando a resposta:

• Quetiapina • Acitretina • Fentanilo • Pregabalina • Simvastatina • Bromazepam

Libro de contabilidade de estupefacientes

LIBRO DE ESTUPEFACIENTES Neste libro, editado tamén polo Consello Xeral de Colexios Oficiais de Farmacéu-ticos, deben quedar consignadas as entradas, saídas e existencias das seguintes substancias e medicamentos:

• Substancias estupefacientes das listas I e II. • Medicamentos que conteñan estupefacientes da lista I. • Substancias psicótropas das listas II, III e IV.

Este libro consta de catro partes: • Certificación da Inspección Provincial de Farmacia na que constan o número de folios (200),

os datos do farmacéutico, a data de expedición, a sinatura e o selo da inspección. • Índice de páxinas: As cinco primeiras páxinas utilízanse como índice de páxinas, é dicir, un

resumo dos estupefacientes contabilizados con indicación da páxina na que se atopa consig-nado o movemento. Este índice está dividido en cada páxina en dúas partes iguais nas que se consignan o “título da conta”, é dicir, o nome do estupefaciente, e o “folio número”, é dicir, o número da páxina na que se van a consignar os seus movementos.

• Folios ou páxinas, numerados do 1 ao 200, encabezados pola denominación da especiali-dade ou produto estupefaciente. Como en calquera libro de contabilidade se anotan nelas as entradas, saídas e saldos existentes en cada momento:

o Entradas: Correspóndense coas adquisicións a entidades de distribución. En cada entrada o farmacéutico debe anotar los seguintes datos:

Data. Nº de vale.

IES Leixa




Entrada: Número de envases ou cantidade de produto. Provedor: Nome do centro de distribución ou laboratorio. Saldos: Número de envases ou cantidade de produto existente trala adquisi-

ción. o Saídas: As saídas poden ser por:

Dispensa a pacientes: Neste caso hai que consignar: A data. Número de receita ou orde de dispensa. O produto dispensado. Datos do médico (nome, número de colexiado e número de receita

oficial). Datos do paciente (nome e dirección). Número no libro receitario.

Devolucións a Sanidade por caducidade, para destrución. Devolucións a centros de distribución por caducidade de especialidades. En-

tréganse xunto cun vale no que se fai constar de xeito claro “DEVOLUCIÓN”. Roubos ou substraccións. Roturas de envases, vertidos de produtos, etc.

No movemento de saída hai que anotar o número de envases así como o saldo trala saída.

• A última parte do libro está formada polas últimas seis páxinas, que quedan a disposición da inspección para as súas anotacións.

Cando no libro de estupefacientes se remata unha páxina faise constar ao pé da mesma, no lugar ao efecto, a páxina á que se pasa a seguinte anotación dese produto ou especialidade. No caso do libro de contabilidade de estupefacientes electrónico non existen grandes diferenzas co de papel en canto aos rexistros que contén.

IES Leixa




Actividade 5.5: Libro de estupefacientes Elabora un PNT sinxelo no que se representen as anotacións que hai que facer no libro de conta-bilidade de estupefacientes.

Formulación maxistral

XESTIÓN DOCUMENTAL O Real Decreto 175/2001, de 23 de febreiro, polo que se aproban as normas de correcta elabora-ción e control de calidade de fórmulas maxistrais e preparados oficinais regula no seu capítulo III a documentación que se debe utilizar nas operacións de control: A documentación constitúe unha parte fundamental do sistema de garantía de calidade dos medi-camentos preparados na oficina de farmacia ou servizo farmacéutico, evitando os erros inherentes á comunicación oral ou derivados de operar con datos retidos na memoria e permitindo, ao finalizar as operacións, a reconstrución histórica de cada preparación. Os documentos deben ser elaborados, datados e asinados polo farmacéutico. No caso de tratarse dunha oficina de farmacia ou servizo farmacéutico con máis dun farmacéutico, poderán ser elabora-dos por calquera deles, pero terán que ser ratificados polo farmacéutico responsable do mesmo, postos ao día periodicamente e, se fose necesario introducir modificacións, estas tamén estarán da-tadas e asinadas polo farmacéutico. A documentación fóra de uso ha de ser retirada para evitar confusións. Os documentos terán un título que exprese claramente o seu obxectivo e contido e deberán estar escritos de forma que sexan perfectamente lexibles. Os documentos redactaranse de forma clara e concisa, debendo ser facilmente comprensibles polo persoal que os vai a manexar e estar en todo momento á súa disposición. Toda a documentación arquivarase e conservará até, polo menos, un ano despois da data de caduci-dade sen prexuízo daqueles casos regulados por normativa específica. A documentación básica estará constituída por: 3.1 Documentación xeral. Constará, como mínimo, de:

3.1.1 Procedementos normalizados de limpeza da zona ou local de preparación e do material, indicando a frecuencia e os produtos a utilizar. 3.1.2 Procedementos normalizados de mantemento e calibración do material e os equipos, así como os seus programas de execución. 3.1.3 Normas de hixiene do persoal. 3.1.4 Atribucións do persoal que intervén na elaboración.

3.2 Documentación relativa ás materias primas. Constará dos seguintes documentos: 3.2.1 Rexistro. É o conxunto mínimo de datos que proporcionan a identificación de cada mate-ria prima que exista na oficina de farmacia ou servizo farmacéutico. Debe conter os datos se-guintes:

a) Número de rexistro interno. b) Nome da materia prima, expresada en DOE ou, na súa falta, en DCI. c) Provedor. d) Número de lote.

https://www.boe.es/buscar/pdf/2001/BOE-A-2001-5185-consolidado.pdf

https://www.boe.es/buscar/pdf/2001/BOE-A-2001-5185-consolidado.pdf

IES Leixa




e) Número de control de calidade da oficina de farmacia ou servizo farmacéutico, do pro-vedor ou dun laboratorio acreditado. f) Data de recepción. g) Cantidade e número de envases. h) Data de caducidade ou, na súa falta, do próximo control analítico. i) Decisión de aceptación ou rexeitamento, datada e asinada polo farmacéutico.

3.2.2 Especificacións. Consiste este documento nunha descrición detallada das características de calidade das materias primas, incluíndo as condicións para a súa manipulación, cando cum-pra (no caso de materias primas incluídas na Real Farmacopea Española será suficiente coa mención ao número de monografía). Recollerá como mínimo:

a) Os requisitos que debe satisfacer a materia prima, segundo establécese na Real Farma-copea Española ou, na súa falta, nunha farmacopea de recoñecido prestixio: identificación da materia prima, a súa riqueza, se procede, posibles impurezas e descrición dos procede-mentos analíticos que permitan a definición das mencionadas características. b) As condicións de conservación. c) As características específicas de perigo e toxicidade e as precaucións a tomar durante a súa manipulación.

3.2.3 Ficha de control de calidade. Nesta ficha rexistraranse os controis efectuados, no seu caso, pola oficina de farmacia ou servizo farmacéutico. Debe conter, como mínimo, os datos seguintes:

a) Número de control interno. b) Nome da materia prima. c) Número de lote. d) Provedor. e) Cantidade. f) Data de caducidade ou de repetición do control analítico. g) Ensaios realizados, métodos de análises e resultados obtidos. h) Decisión de aceptación ou rexeitamento, datada e asinada polo farmacéutico.

3.3 Documentación relativa ao material de acondicionamento. O acondicionamento primario cum-prirá coas especificacións da Real Farmacopea Española. Ademais, haberá un rexistro que conteña, como mínimo, os datos seguintes:

a) Número de rexistro interno. b) Identificación do produto. c) Provedor. d) Número de lote. e) Data de recepción. f) Cantidade e número de envases. g) Data de caducidade, se procede. h) Condicións de conservación, se procede. i) Decisión de aceptación ou rexeitamento, datada e asinada polo farmacéutico.

IES Leixa




3.4 Documentación relativa ás fórmulas maxistrais e preparados oficinais. Constará dos seguintes documentos:

3.4.1 Procedemento normalizado de elaboración e control: só será necesario para as fórmulas non tipificadas, nas fórmulas maxistrais tipificadas e preparados oficinais será o descrito nas monografías do Formulario Nacional. Conterá toda a información necesaria para elaborar co-rrectamente unha determinada fórmula maxistral. Deberá conter, como mínimo, os datos se-guintes:

a) Identificación do preparado: nome e/ou composición cualitativa, forma farmacéutica. b) Método de elaboración e a súa referencia bibliográfica. c) Controis analíticos a efectuar, métodos seguidos e límites establecidos. d) Material de acondicionamento necesario. e) Información ao paciente. f) Condicións de conservación. g) Caducidade.

3.4.2 Guía de elaboración, control e rexistro. 3.4.1 Procedemento normalizado de elaboración e control. 3.4.2 Guía de elaboración, control e rexistro. Conterá toda a información necesaria que permita coñecer como se efectuou cada preparación. Deberá conter, como mínimo, os da-tos seguintes:

a) Nome da fórmula maxistral ou preparado oficinal. b) Composición. c) Modus operandi. d) Número de rexistro/lote da fórmula maxistral ou preparado oficinal. e) Forma farmacéutica. f) Cantidade preparada (peso, volume ou número de unidades). g) Data de elaboración. h) Datos identificativos das materias primas empregadas: nome, cantidades, provedor e lote. i) Identificación do persoal elaborador e utillaxe utilizado. j) Control de calidade: probas realizadas, persoal, aparataxe e reactivos empregados e o seu lote. k) Data de caducidade. l) Datos de dispensa: data (comprobarase, nos preparados oficinais, que a data da úl-tima dispensa está dentro do límite de caducidade), cantidade, facultativo prescriptor e paciente. m) Observacións. n) Decisión de aceptación ou rexeitamento, datada e asinada polo farmacéutico res-ponsable.

IES Leixa




Outra documentación

OUTROS DOCUMENTOS • Documentación de xestión e control de receitas: A oficina de farmacia ten a obriga de levar

un control das receitas e efectuar a correspondente facturación no caso de financiamento, ademais doutros controis relacionados con algúns medicamentos.

• Documentación de control de stock: Dado que na oficina de farmacia hai depositados moi-tos produtos de dispensa e venda é preciso contar cos documentos de entrada e saída e control de existencias. Entre estes documentos destacan:

o Albarás. o Follas de pedido. o Facturas. o Folla de control de caducidades.

Documentos de control de análises: Se a oficina de farmacia fai análises clínicas é preciso que conte con documentos de control de materias primas, reactivos… tal e como se veu an-teriormente nos documentos para formulación maxistral. Pero ademais ten que contar cun libro de rexistro que permita identificar con absoluta seguridade as mostras e a súa corres-pondencia co usuario/a.

Xestión de estupefacientes, psicótropos e ECM

XESTIÓN DE PSICÓTROPOS, ESTUPEFACIENTES E ECM A normativa establece un ríxido sistema de control de substancias psicótropas, estupefacientes e aqueles medicamentos que, polas súas condicións, deban ser sometidos a especial control médico. Para poder facer este control, todos os medicamentos que incorporan na súa composición determi-nadas substancias deben identificarse con diferentes símbolos, siglas e lendas, tal e como se descri-biu nun tema anterior.

Control de psicótropos

CONTROL DE PSICÓTROPOS O tratamento que se lle dá ás substancias psicótropas é distinto segundo a súa utilización se faga en laboratorios farmacéuticos, almacéns de farmacia, oficinas de farmacia ou servizos farmacéuticos.

IES Leixa




Entidade Respecto das substancias psicótropas Respecto das especialidades farmacéuticas

Laboratorio Contar cunha autorización expresa para a fabrica-ción de especialidades farmacéuticas que conte-ñan psicótropos. Dispor dun libro de contabilidade no que queden reflectidas as entradas, saídas e existencias. Este libro debe estar autorizado pola Inspección Pro-vincial de Farmacia, ou órgano que a substitúa, e ter todas as súas páxinas numeradas e seladas. Os rexistros neste libro fanse por substancias, de tal xeito que cada substancia ocupa unha páxina sen que se mesturen nunha mesma páxina as anota-cións de distintas substancias. Cando o laboratorio entregue substancias psicó-tropas só o poderá facer ás persoas ou entidades legalmente autorizadas e sempre previa presenta-ción dun vale único por cada substancia. Estes va-les deben conservarse por un período de dous anos. Anualmente o laboratorio farmacéutico está obri-gado a presentar á Inspección Provincial de Far-macia, por duplicado, os partes nos que se especi-fican, para cada substancia psicótropa, as entra-das e saídas das mesmas así como as existencias a data de 31 de decembro.

Contar cun libro de contabilidade das espe-cialidades farmacéuticas fabricadas que in-clúan substancias psicótropas (agás aquelas que a Administración exclúa da anotación). O tratamento deste libro é o mesmo que o es-pecificado para o libro de contabilidade de substancias psicótropas. Os laboratorios só poden entregar especiali-dades farmacéuticas que conteñan substan-cias psicótropas aos almacéns farmacéuticos ou ás oficinas de farmacia previa presentación dun pedido.

Almacén Rexen as mesmas normas que para os laborato-rios farmacéuticos en canto ao movemento des-tas substancias (entradas, saídas, rexistro, decla-ración...).

Aínda que non é obrigatorio que leven un li-bro de contabilidade de especialidades farma-céuticas con psicótropos, deben dispor dun rexistro de entrega e recepción, destino, exis-tencias e saldos de cada unha das especialida-des farmacéuticas psicótropas.

Oficina de far-macia ou servizo farmacéutico

A obtención destas substancias faise das persoas ou entidades autorizadas presentando un vale. A dispensa ou saída só se pode efectuar mediante a prescrición dunha fórmula maxistral solicitada en receita médica que, en calquera caso, servirá unicamente para un tratamento de 10 días. A dispensa de fórmulas maxistrais que conteñan substancias psicótropas debe quedar rexistrada no libro receitario e a substancia psicótropa debe anotarse como saída no libro de contabilidade de estupefacientes. As oficinas de farmacia e servizos farmacéuticos deben facer unha declaración anual de movemen-tos de substancias psicótropas. Esta declaración faise no mes de xaneiro.

A dispensa ou saída só se pode efectuar me-diante a presentación dunha receita médica, que debe cumprir estes requisitos: Nunha mesma receita non se poden incluír es-pecialidades psicótropas e outras non psicó-tropas. Nunha mesma receita non pode haber máis de un envase. O tratamento deberá ter unha duración má-xima de 10 días, agás autorización expresa. A dispensa de especialidades farmacéuticas que conteñan substancias psicótropas debe quedar rexistradas no libro receitario.

Os movementos de substancias psicótropas e especialidades farmacéuticas que as inclúen están so-metidas a un rigoroso control a través de tres tipos de documentos:

• Vales de petición.

IES Leixa




• Libros de rexistro: o Libro de contabilidade de substancias psicótropas e de especialidades farmacéuticas,

cando procede (laboratorios farmacéuticos). o Libro de contabilidade de substancias psicótropas (almacéns) o Libro receitario e libro de contabilidade de estupefacientes (oficinas de farmacia e

servizos farmacéuticos) • Partes anuais de declaración: O Ministerio de Sanidade puxo en marcha un sistema online

para realizar a declaración anual de movementos de estupefacientes aínda que tamén hai bases de datos a disposición das oficinas de farmacia para realizar esta declaración.

BASES DE DATOS DE DECLARACIÓN ANUAL DE MOVEMENTOS DE ESTUPEFACIENTES

• Base de datos de declaración de especialidades estupefacientes (ano 2015)

• Base de datos de declaración de sustancias estupefacientes e psicótro-pas (ano 2015)

Actividade 5.6: Control de psicótropos Elabora un gráfico no que se especifiquen os criterios de control de movementos de substancias psicótropas e especialidades farmacéuticas psicótropas en laboratorios, almacéns, oficinas de far-macia e servizos farmacéuticos. O gráfico debe conter información sobre psicótropos (símbolos que os identifican e criterios de dispensa)

http://www.fjteijido.es/ofi/xls/Declaracion_especialidades.xls

http://www.fjteijido.es/ofi/xls/Declaracion_sustancias.xls

http://www.fjteijido.es/ofi/xls/Declaracion_sustancias.xls

IES Leixa




Control de estupefacientes

CONTROL DE ESTUPEFACIENTES A dispensa de estupefacientes está sometida a un control rigoroso polo que sempre se fai con re-ceita médica e, no caso de estupefacientes da lista I con receita oficial de estupefacientes.

• A dispensa no caso de asistencia privada faise unicamente coa receita oficial de estupefa-cientes.

• A dispensa con cargo ao servizo galego de saúde faise unicamente coa receita oficial de es-tupefacientes, pero neste caso temos que facer unha matización. A partir do 01.01.2014 o servizo galego de saúde deixou de usar a receita oficial de estupefacientes e pasou a ter esa consideración calquera receita normalizada que inclúa en diagonal a lenda “Receita Oficial de Estupefacientes”, aínda que na actualidade só se prescriben estupefacientes por e-Re-ceita

• No caso das mutualidades (MUFACE, MUGEJU e ISFAS) a dispensa faise coa receita oficial de estupefacientes acompañada da receita ordinaria para financiamento.

A receita debe cumprir os seguintes requisitos: • Debe ir acompañada dun volante de instrucións facilmente separable e independente da re-

ceita. • En cada receita irá un só medicamento podendo ir ata catro envases sen superar, en ningún

caso, o tratamento para máis de tres meses. • Cada receita incluirá especialidades totalmente dispostas para a súa inmediata administra-

ción ao paciente. • A validez da receita é de 10 días. • Non se poden dispensar principios activos estupefacientes en estado puro, senón como es-

pecialidades ou fórmulas maxistrais. Entre os datos que deben figurar na receita destacan:

• Nome da especialidade prescrita, indicando a presentación. • Nome, teléfono e especialidade do médico prescritor. • Nome, DNI do paciente. • Selo da entidade distribuidora.

En todo caso, o farmacéutico debe consignar ao dorso da receita o número de DNI ou equivalente da persoa que retira o medicamento, asinando, selando e datando a receita, que debe quedar ar-quivada na oficina de farmacia durante cinco anos, e rexistrando a dispensa no libro de contabili-dade de estupefacientes. Os controis aos que está sometida a oficina de farmacia no control da dispensa de estupefacientes inclúe o seguinte:

• Cada dispensa debe quedar consignada no libro de contabilidade de estupefacientes. • O farmacéutico debe conservar as receitas de estupefacientes cinco anos, período tras o cal

deberán destruílas. • O farmacéutico debe facer unha declaración anual dos movementos de estupefacientes na

farmacia. Esa declaración debe facerse no mes de xaneiro de cada ano e incluirá todos os movementos do ano anterior así como os saldos a 31 de decembro.

IES Leixa




IES Leixa




A subministración de medicamentos estupefacientes ás oficinas de farmacia faise previa petición cun vale de estupefacientes, mentres que a subministración aos hospitais, clínicas, centros sanita-rios ou centros residenciais que non dispoñen dun servizo farmacéutico hospitalario, fainos unha entidade legalmente autorizada (en xeral unha oficina de farmacia), que teña encomendado o apro-visionamento dos depósitos de medicamentos establecidos para esas institucións. As peticións destes medicamentos debe facerse nun vale de estupefacientes.

Actividade 5.7: Declaración anual de movementos de estupefacientes. A partir das anotacións no libro de contabilidade de estupefacientes do instituto, cobre un parte de declaración de movementos do ano anterior.

Tratamentos con opiáceos

TRATAMENTOS CON OPIÁCEOS No Estado español se puxo en marcha en 1986 un programa de tratamento das drogodependencias que inclúe o tratamento con opiáceos das persoas dependentes aos mesmos. Estes tratamentos fanse con substancias ou especialidades farmacéuticas que teñen como principio activo algún opiá-ceo dos seguintes:

Este tratamento das dependencias faise segundo unhas pautas preestablecidas que adoita ter va-rias fases na que a principal, a de desintoxicación, non pode superar os 21 días e se realizan por or-ganismos, centros ou servizos sanitarios públicos ou privados sen ánimo de lucro debidamente acreditados.

A prescrición destes tratamentos faise polos facultativos destes organismos, centros ou servizos an-tes mencionados e a subministración da medicación, así como a súa conservación, depende dos servizos farmacéuticos dos mesmos ou ben de oficinas de farmacia acreditadas para estes fins. Toda a medicación que se emprega nos tratamentos con opiáceos está sometida á mesma regula-mentación que as substancias estupefacientes. Para que unha persoa sexa admitida no programa

IES Leixa




de tratamento con opiáceos ten que haber un diagnóstico confirmado de dependencia a opiá-ceos e ter realizado, polo menos, outro tratamento distinto previo. Como excepción, poden inclu-írse no programa, drogodependentes que non cumpran os anteriores requisitos pero estean conta-xiados polo virus da SIDA ou se atopen afectados por unha patoloxía orgánica severa. A fin de facer un control exhaustivo dos pacientes a tratamento, os médicos responsables do pro-grama deben emitir un informe trimestral no que debe constar:

• Número de pacientes en tratamento. • Inicios, interrupcións e finalización do tratamento. • Opiáceos subministrados.

Control de ECM

CONTROL DE ECM A dispensa de medicamentos sometidos a especial control médico faise sempre con receita médica e cumprindo os seguintes requisitos:

• As receitas teñen que estar homologadas. • A dispensa debe quedar rexistrada no libro receitario. • O farmacéutico nunca pode substituír unha especialidade de ECM por outra.

O farmacéutico dispensador debe enviar unha declaración mensual de dispensa destas especialida-des na que conste o médico prescritor, o número de enfermos tratados, o medicamento en cues-tión e o número de envases dispensados. A declaración envíase aos organismos sanitarios da comunidade autónoma e ao Ministerio de Sani-dade e Consumo a través da Delegación Provincial do Goberno.

Introdución á contabilidade

CONCEPTO E CARACTERÍSTICAS DA CONTABILIDADE Na actualidade defínese a contabilidade como a ciencia de natureza económica que ten por ob-xecto producir información para facer posible o coñecemento pasado, presente e futuro da reali-dade económica en termos cuantitativos en todos os seus niveis organizativos, mediante a utiliza-ción dun método específico apoiado en bases suficientemente contrastadas, co fin de facilitar a adopción das decisións financeiras externas e as de planificación e control internas. Á vista desta definición podemos resumir que a función da contabilidade é recoller e cuantificar a información económica que se xera nunha empresa para comunicala de tal xeito que verificada e contrastada poida influír na toma de decisións. Os datos obtidos da análise indican cales son os re-cursos económicos e financeiros dos que dispón a unidade económica obxecto da análise. Para que esta información sexa útil aos que a usan, ten que satisfacer unha serie de requisitos, aínda que as veces nas práctica non sexa fácil cumprilos; estes son:

• Obxectiva: Diante dun mesmo dato calquera usuario/a debe interpretar o mesmo. Para iso existen unhas normas de tal xeito que quen elabora a información sabe que ten que axus-tarse aos patróns establecidos para que non haxa distintas lecturas. Por exemplo, un edificio que se comprou hai 20 anos por unha empresa podería constar na súa contabilidade polo que custou nesa data, polo que lle darían agora se fose a vendelo ou polo que debería pagar

IES Leixa




se o comprase hoxe. Non é difícil comprender que se non se aplica un criterio común pode inducir a que o usuario/a tome unha decisión errónea.

• Creíble. A información debe ser fidedigna. Por iso é comprobada e verificada polos audito-res, que teñen que ser completamente independentes da unidade económica á que auditan.

• Oportuna. Un dato que chega a destempo non vale para nada, ou para pouco. Polo tanto a información debe emitirse no seu tempo.

• Clara e asequible. Se a información contable só vai dirixida a peritos nesta materia, o seu fin queda restrinxido. Así e todo, na actualidade enténdese que os datos deben ser comprensi-bles porque son moitos os usuarios/as que os van utilizar.

• Completa. Non debe ocultar parcelas da realidade económica.

No entanto, hai feitos económicos que non se poder medir con exactitude, polo que haberá que conformarse cunha aproximación. Na contabilidade dunha oficina de farmacia hai catro aspectos a ter en conta:

• O réxime fiscal da oficina como empresa, que compete ao farmacéutico/a titular, e que obriga a levar a contabilidade nuns libros segundo o réxime utilizado. Entre estes libros des-tacan o de ventas e ingresos, o de compras e gastos, o de bens de investimento e o de previ-sión de fondos.

• A valoración de existencias, que aínda que é competencia do farmacéutico/a, o técnico debe coñecer.

• A facturación de vendas, competencia de todos os traballadores/as con atención ao pú-blico, e que cubre a obriga da farmacia de emitir tíquets e facturas.

• A facturación diferida, competencia de farmacéuticos/as e técnicos/as, pola que se procede a trasladar ao colexio de farmacéuticos as receitas de facturación con cargo ao sistema sani-tario público.

CONTABILIDADE

OBXECTIVA

CREÍBLE

OPORTUNACLARA

COMPLETA

IES Leixa




O IVE en farmacia e parafarmacia

O IVE O Imposto sobre o Valor Engadido (IVE) é un importo indirecto (os usuarios/as non o abonan direc-tamente a facenda) que grava o consumo e recae sobre a entrega de bens ou servizos prestados por profesionais ou empresarios/as agás nos casos que se verán máis adiante. Calquera transacción leva incorporada un IVE porque se sobreentende que o traspaso dun ben lle engade un valor a ese ben (produción, empaquetado, transporte, almacenamento…). Un comer-ciante que compra un determinado produto abona un IVE (IVE soportado sobre o prezo de com-pra), e cando ese comerciante vende ese produto lle engade tamén un IVE (IVE repercutido sobre o prezo de venda). O IVE repercutido é maior que o IVE soportado así que o comerciante debe abonar a diferenza a facenda (declaración trimestral do IVE). O usuario/a final abona o IVE que corres-ponde ao produto na operación de compravenda pero non o recupera, polo que sempre é o usuario final o que soporta e abona o IVE.

O IVE calcúlase sobre a base impoñible, isto é, o valor final dos produtos ou servizos prestados. So-bre esta base impoñible calcúlase o tipo impositivo, é dicir, a porcentaxe de IVE que se engade á base impoñible. Na actualidade hai tres tipos impositivos:

• Tipo xeral: Que é un 21 % da base impoñible. Aplícase a todas as actividades nas que non se aplican os outros dous tipos.

• Tipo reducido: Que é un 10 % da base impoñible. • Tipo superreducido: Que é un 4 % da base impoñible. Aplícase aos servizos ou bens consi-

derados de primeira necesidade, entre eles os medicamentos (agás os veterinarios que te-ñen o 10 %).

Non obstante hai moitas actividades que están exentas do IVE, como por exemplo os servizos de hospitalización ou asistencia sanitaria, incluído o transporte de feridos en ambulancia. Na seguinte infografía vemos o tipo de IVE que se aplica aos produtos de venda en farmacia.

Actividade 5.8: O IVE nos produtos farmacéuticos Elabora un gráfico no que se especifiquen as características do IVE e os tipos impositivos. O grá-fico debe incluír un resumo dos tipos de IVE que se apliquen aos produtos de venda en oficina de farmacia.

IES Leixa




IES Leixa




Documentación de compra-venda

ALBARÁS, TÍQUETS E FACTURAS O movemento de produtos na oficina de farmacia é moi elevado. Continuamente están saíndo mer-cadorías e continuamente estamos a realizar pedidos que debemos controlar e comprobar (xestión de existencias). ENTRADA DE PRODUTOS. ALBARÁ: Para poder formalizar un pedido debemos establecer primeiro a que distribuidores imos solicitar os produtos. En Galicia hai varios distribuidores farmacéuticos que nos poden subministrar, polo que hai que decidir que lle adquirimos a cada un e as condicións desa adquisición. Na actualidade, a forma de trasladar unha petición de compra a un distribuidor é por medios tele-máticos (módem-fax) ou por vía telefónica, tendo en conta que esta petición de compra ten valor contractual (contrato de compravenda) polo que é preciso especificar os produtos con todo detalle en canto a unidades, tamaños e características (no caso das especialidades farmacéuticas o pedido faise indicando o número de unidades e o CN). Unha vez que o subministrador recibe o pedido e o procesa, debe trasladar o solicitado á farmacia acompañando un albará cos datos dos produtos servidos (características e cantidades), prezo unita-rio, prezo total, descontos (se se aplican) e condicións de abonamento. O albará debe indicar tamén os produtos pendentes de enviar, de ser o caso. Cando se recibe o pedido débese cotexar a petición de compra co albará e a continuación débese comprobar que o pedido contén o que se especifica no albará (proceso de recepción) antes de al-macenar a mercancía. O proceso de recepción inclúe os seguintes actos:

• Reconto físico da mercadoría recibida (cantidade, tipo, tamaño...). • Comprobación de que o recibido coincide co albará de entrega. • Comprobación dos produtos pendentes de subministrar. • Conformidade co pedido, que se fai asinando unha copia do albará. • Almacenaxe.

O proceso de recepción permítenos realizar as seguintes comprobacións: • Danos nos produtos recibidos ou produtos en mal estado. • Erros nos produtos recibidos. • Falta de produtos. • Erros nos albarás. • Erros nas condicións pactadas (incluídos erros nos prezos).

SALIDA DE PRODUTOS. TIQUETS E FACTURAS: Outros dos documentos utilizados nas operacións de compravenda, sexa por pedido a un subministrador ou no proceso dunha venda ou dispensa, son as facturas e os tíquets. As operacións de compra-venda nas que o destinatario actúa como consumidor final non inclúen a obriga de emisión de factura pero si un tícket e copia do mesmo, sempre que o importe da opera-ción non supere os 3.000 euros (IVE incluído). Nestas condicións, as oficinas de farmacia, que nor-malmente non fan operacións por importes superiores a 3.000 euros, non están obrigadas a facer facturas, pero si a emitir un tíquet para o comprador e gardar unha copia do mesmo. Todos os tíquets, e as súas copias, deben ter uns datos mínimos:

IES Leixa




• Número e, no seu caso, a serie. A numeración dos tíquets dentro de cada serie ten que ser correlativa. Pódense expedir mediante series separadas se concorren razóns que o xustifi-quen, como ocorre cando:

o O obrigado/a a expedilo ten varios establecementos para realizar as operacións ou realiza operacións de distinta natureza.

o Son expedidos polos destinatarios das operacións ou por terceiros, para cada un dos que debe existir unha serie distinta.

o Son rectificativos. • NIF, nome e apelidos, razón social ou denominación social completa do obrigado/a á súa ex-

pedición. • Tipo impositivo aplicado ou a expresión “IVE incluído”. • A contraprestación (prezo) total.

Se o empresario ou profesional expide tíquets e facturas para a documentación das operacións efectuadas nun mesmo ano, é obrigatoria a expedición mediante series separadas unhas doutras. En calquera caso, a emisión de tíquets ou facturas debe facerse no momento de realizar a opera-ción. Ademais, a norma permite emitir nunha mesma factura (non nos tíquets) distintas operacións realizadas en distintas datas sempre que sexan para o mesmo destinatario e se fagan dentro do mesmo mes natural. Neste caso a data da factura debe ser do último día hábil do mes no que se fa-gan as operacións. Existen dous tipos de facturas:

• Factura completa: Debe ter os seguintes datos: o Número e, no seu caso, serie. o NIF, nome e apelidos, razón ou denominación social completa da empresa. o NIF, nome e apelidos, razón ou denominación social completa do comprador. o Descrición detallada dos bens ou servizos prestados. o Contraprestación total. o Tipo de IVE e cota. o Lugar e data de emisión. o As sociedades deben incluír os datos de inscrición no rexistro mercantil.

• Factura simplificada: Pódese emitir cando a prestación non supera os 100 € e nelas non é necesario indicar os datos do comprador.

Cando o usuario/a solicite unha factura, o titular da farmacia ten que emitir unha factura completa.

Actividade 5.9: Tíquets A próxima vez que acudas a unha farmacia, pide un tíquet de venda, pégao nunha folla e especi-fica os datos que contén.

Actividade 5.10: Facturas Colle unha factura das que teñas en casa, analiza o seu contido e indica se cumpre os requisitos legais dunha factura, especificando os campos e os contidos de cada un.

tema 5: documentación en farmacia. · tema 5: documentación en farmacia resultados de aprendizaxe...

Documents