Rutas

Do Turismo

Enolóxico

Rubén Rodríguez Martínez

ÍNDICE

1. ¿ QUE É O TURISMO ENOLÓXICO?

2. ¿ ENOTURISMO EN ESPAÑA?

3. ¿RUTAS DO ENOTURISMO EN GALICIA?

3.1.Ruta do viño O Ribeiro

3.2.Ruta do viño Rias Baixas

3.3.Ruta do viño Ribeira Sacra

3.4.Ruta do viño Valdeorras

3.5.Ruta do viño Monterrei

4. VARIEDADES

5. ADEGAS

6. BIBLIOGRAFIA

¿ QUE É O TURISMO ENOLÓXICO?

O turismo enolóxico ou enoturismo é aquel tipo de turismo dedicado a

potenciar e xestionar a riqueza vitivinícola de unha determinada zona.

Relacionase co turismo gastronómico, cultural (arquitectura, arte) e de salud-

beleza (vinoterapia). Os turistas conocen cada una das zonas vitivinícola a

través da degustación de os seus viños, visita a bodegas e viñedos.

¿ENOTURISMO EN ESPAÑA?

En España atopámos un gran número de rutas do turismo enolóxico que te

permitirá aprender más a cerca da cultura do viño, conocer de primera man a

elaboración dos viños das bodegas, comer nos seus restaurantes e noutros

casos pernoctar na misma bodega. Rutas como as de a Rioxa, dos Viños de

Mallorca, Penedés e Priorato, Navarra, El Bierzo, Ribera del Duero, Jerez,

Ronda, Jumilla, Toro, Castilla-La Mancha, Utiel, Montilla, Somontano, Bullas,

en Galicia el Ribeiro, Valdeorras, Monterrei, Ribeira Sacra y Rías Baixas…

¿ RUTAS DO ENOTURISMO EN GALICIA?

Desde hai séculos, a viña é unha das protagonistas da paisaxe galega .

Hoxe Ribeiro, Rías Baixas, Ribeira Sacra, Valdeorras e Monterrei son as

denominacións de orixe que están detrás dalgúns dos mellores viños da

escena internacional. Invitámoste a saborealos aquí, na súa propia terra.

Descubre as Rutas do Viño paseando entre viñedos. Unha orixinal viaxe en

torno ao viño e a súa historia seguindo o mapa de cada denominación de orixe.

Rutas entre cepas e entre amigos, visitando bodegas, viñedos en escarpadas

ladeiras ou á beira do mar.

E ademais, pazos e mosteiros, hoteis con encanto e restaurantes con todo o

sabor de Galicia. Aromas de lenda... Albariño, mencía, godello, treixadura.

Ruta do viño O Ribeiro :

O Ribeiro está situado na parte máis occidental da provincia ourensá, na

confluencia dos vales dos ríos Miño, Avia, Arnoia e Barbantiño. É este

enclave o que singulariza estas terras e confírenlle unha notable beleza

paisaxística.

Este territorio, considerado como un dos enclaves máis representativos

da arquitectura galega, atesoura un patrimonio artístico magníficamente

conservado. Nos seus pobos medievais pódense visitar castros,

xuderías (Ribadavia, coa súa Festa da Istoria no mes de agosto), pazos

(Pazos de Arenteiro), mosteiros e igrexas integrados á perfección coa

paisaxe da auga e o viño.

As épocas castrexa, románica, barroca ou moderna, conxúganse no

Ribeiro entre a nobreza do seu granito e espiritualidade da cultura. Os

recursos da Ruta do Viño do Ribeiro ofrecen un amplo abano de

posibilidades para gozar da visita.

http://www.google.es/imgres?q=o+ribeiro&um=1&hl=es&client=firefox-a&sa=N&tbo=d&rls=org.mozilla:es-

ES:official&biw=1760&bih=850&tbm=isch&tbnid=Z9479ih_3xGqRM:&imgrefurl=http

Os concellos que integran este xeodestino son: A Arnoia, Amoeiro,

Avión, Beade, Beariz, Boborás, Carballeda de Avia, Castrelo de Miño,

Cenlle, Cortegada, Leiro, Maside, Melón, O Carballiño, O Irixo, Piñor,

Pontedeva, Punxín, Ribadavia, San Amaro e San Cristovo de Cea.

Situada no corazón da provincia de Ourense, O Ribeiro é terra de fértiles

vales sucada por numerosos ríos como o Miño, o Arnoia ou o Avia. O

Ribeiro é sinónimo de viño, e xa na Idade Media os monxes del mosteiro

de San Clodio de Leiro facíano chegar á mesas señoriais de España e

Portugal. De feito a D.O. Ribeiro é a máis antiga de Galicia e unha das

primeiras recoñecidas en España.

E para os amantes da arte, todo un mundo por descubrir. Como a Ruta

do Románico; o Parque Arqueolóxico de San Cibrao de Las, un dos

castros máis grandes e espectaculares de toda Galicia; ou o mosteiro

cisterciense de Oseira, considerado “o Escorial galego” pola súa

magnificencia.

Ademais O Ribeiro é terra de balnearios e augas termais. Arnoia, Laias,

Cortegada, Berán ou Prexigueiro son perfectos para unha relaxante

escapada. E non hai que esquecer Ribadavia, famosa pola súa xudería,

unha das máis importantes de España, e as súas grandes festas. No

veciño O Carballiño celébrase ademais a "Festa do Polbo", na que se

homenaxea un dos manxares de Galicia.

http://www.turgalicia.es/ruta-do-vino-o-ribeiro

Ruta do viño Rias Baixas :

Conta a tradición que o cultivo da vide en Rías Baixas débese aos

monxes do mosteiro cisterciense de Armenteira (Meis), aínda que a

ciencia revélanos que a viticultura xa existía moito antes da chegada dos

monxes e que variedades como o Albariño son orixinarias desta zona.

Estes territorios teñen en común un rico patrimonio vinícola que xera

viños de excelente calidade, pero ao mesmo tempo cada un ofrece

personalidades diferentes que se ven reflectidas en diferentes paisaxes

e numerosos recursos histórico-artísticos.

O paraíso podería estar aquí. No suroeste de Galicia, desde o Monte

Louro en Muros ata a desembocadura do Miño, as Rías Baixas

despregan o seus encantos en azul e verde, as cores dun mar que se

interna na terra. Praias, illas, viñedos, sendas, pazos, igrexas, mariscos,

camelias, balnearios... Noia, Cambados, Vilagarcía de Arousa,

Sanxenxo, Pontevedra, Marín, Cangas, Vigo, Mondariz, Baiona, Tui, A

Guarda… Paisaxes con historia, pequenas vilas mariñeiras e cidades

para gozar en calquera época do ano.

As Rías Baixas son sinónimo da mellor gastronomía de Galicia. Peixes e

mariscos co sabor do auténtico, que como non, se desfrutan máis cando

se acompañan co viño propio destas terras, un viño da D.O. Rías

Baixas. Para moitos, un dos mellores brancos do mundo. E no Baixo

Miño, fértil e alegre, o mellor da horta.

http://www.turgalicia.es/ruta-do-vino-rias-baixas

Ruta do viño Ribeira Sacra :

Froito deste legado son as terras do Sil e do Miño, cun valioso

patrimonio de mosteiros - que irradiaron arte, cultura e progreso material

a toda Galicia.

A Ribeira Sacra integra un conxunto de vinte municipios pertencentes

ao sur da provincia de Lugo e ao norte de Ourense, no interior de

Galicia. O seu elemento aglutinador é o curso fluvial dos ríos Miño, Sil e

Cabe, que discorren cara á súa confluencia a través de gargantas ou

canóns de forte verticalidade, configurando así unha paisaxe única e

unha terra singular.

De aí o nome Ribeira Sacra (Rivoyra Sacrata), do que existe constancia

escrita desde o século XII; ao longo dela atopamos cenobios como o de

San Estevo de Ribas de Sil (hoxe Parador), Santa Cristina, San Pedro

de Rocas, Xunqueira de Espadanedo, Montederramo, Ferreira de

Pantón, igrexas como as de San Paio de Diomondi, San Miguel de

Eiré,...-.

Neste territorio atopamos tamén dólmenes e medorras prehistóricos que

evidencian un poboamento temperán, continuado con importantes

pegadas de presenza romana. Os espectaculares miradoiros sobre o

Canón do Sil son visita obrigada para admirar a monumentalidade da

paisaxe.

http://www.turgalicia.es/ruta-do-vino-ribeira-sacra

O xeodestino Ribeira Sacra abrangue os concellos de A Peroxa, A

Pobra de Brollón, A Teixeira, Bóveda, Carballedo, Castro Caldelas,

Chantada, Esgos, Monforte de Lemos, Montederramo, Nogueira de

Ramuín, O Saviñao, Pantón, Parada de Sil, Paradela, Portomarín,

Quiroga, Ribas de Sil, Sober, Taboada e Xunqueira de Espadanedo.

Facendo de Ourense e Lugo un único reino, as augas do Sil e do Miño

corren a se atopar creando un contorno divino, a Ribeira Sacra. Un lugar

tocado polo ceo. Paraxes impoñentes como os canóns do Sil, que son

navegables, e paisaxes que albergan unha das maiores concentracións

de Europa de igrexas e mosteiros medievais. Algúns tan impresionantes

como o de Santo Estevo de Ribas de Sil, construído nunha ladeira e

arrodeado de frondosos bosques. Ou o de Montederramo, de

dimensións colosais. Ou o de Ferreira de Pantón, habitado por monxas

desde o século XII. Ou, escavado na roca, San Pedro de Rocas, o máis

antigo de Galicia.

Por que nestas terras, fértiles e cun microclima propicio, os mosteiros

crearon unha cultura do viño que hoxe está máis viva que nunca baixo a

D.O. Ribeira Sacra. Falamos de viñedos en abas tan inclinadas que o

seu cultivo require un esforzo heroico. Así nace o lendario Amandi, un

tinto que durante séculos se elaboraba en exclusiva para o Papa.

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mirador_de_Cabezoas_Ca%C3%B1on_del_Sil.jpg

Ruta do viño Valdeorras

A comarca está composta por nove municipios: A Rúa, O Barco, Rubiá,

Petín, O Bolo, Carballeda, Larouco, Vilamartin e A Veiga. Case todos

dispoñen de explotacións vitivinícolas que dotan ao territorio dunha

singularidade única.

Valdeorras é a comarca máis oriental da provincia de Ourense, lindando

xa con León. A riqueza dos recursos naturais e a fertilidade das súas

terras converteron a Valdeorras en espazo de acollida de numerosos

pobos ao longo da historia.

Existen abundantes restos da época megalítica no Parque Natural da

Serra da Enciña da Lastra, ademais de trazos rupestres e os petróglifos

de Valdegodos, Petín e San Esteban da Rúa Vella.

A chegada dos romanos cambiou substancialmente o val, xa que

trasladaron os núcleos poboacionais a zonas chairas e construíron unha

das vías máis importantes da Península Ibérica, a Vía "XVIII" ou "Vía

Nova" (de posterior utilización como Camiño Real ou Camiño de Inverno

no Camiño de Santiago). Pontes como a do río Bibei, lápidas como a da

Rúa Vella, os mosaicos da Cigarrosa e miliarios, forman parte do legado

imperial de Roma; aínda que a súa obra máis singular é o túnel de

Montefurado, escavado co obxectivo de desviar o curso do río para

extraer o ouro que este arrastraba e que actualmente constitúe un lugar

de gran atractivo turístico que se pode contemplar a uns cantos metros

desde a N-120.

Posteriormente, xa no século XVII eríxese o espectacular Santuario das

Ermidas rodeado de antigos socalcos de viñedo, que se converteu no

máis importante lugar de culto da zona na actualidade.

http://www.turgalicia.es/ruta-do-vino-valdeorras

Ruta do viño Monterrei

A D.O. Monterrei atópase situada ao suleste da provincia de Ourense,

lindando coa fronteira de Portugal. Esta zona basea o seu atractivo

turístico principalmente na riqueza do seu patrimonio arquitectónico e na

beleza da súa paisaxe.

Un dos seus monumentos máis emblemáticos e coñecidos -distintivo da

D.O.- é o Castelo dos Condes de Monterrei, do século XII, hoxe

monumento nacional. Neste castelo instalouse a primeira imprenta de

Galicia e no seu patio de armas atópase o denominado pozo verde,

rodeado de lendas de infidelidades e suicidios como o da esposa de D.

Pedro O Cruel.

A Ruta da Prata cruza esta D.O.; seguindo este Camiño de Santiago

atopamos a vila de Verín, célebre polo seu Entroido, cita obrigada dentro

do panorama cultural e turístico de Galicia. Trátase dun costume

ancestral que sorprende ao visitante, quen pronto pasará de ser un

espectador a participar de cheo neste gran evento popular.

http://www.google.es/imgres?q=vi%C3%B1o+de+monterrei&um=1&hl=es&client=firefox-

a&sa=N&tbo=d&rls=org. mozilla:es

Os concellos que integran o xeodestino son: A Gudiña, A Mezquita,

Castrelo do Val, Cualedro, Laza, Monterrei, Oímbra, Riós, Verín, Viana

do Bolo, Vilardevós e Vilariño de Conso.

Verín, Laza e Viana do Bolo son famosas polas súas delirantes festas de

Entroido, quizá os carnavais máis antigos e exóticos de España.

Personaxes únicos como o "Cigarrón", o “Peliqueiro” ou o "Boteiro"

converten as rúas nunha explosión de vida e cor en torno a un

cerimonial máxico.

Verín está situada nun fértil val regado polas augas do río Támega e

coroado polo castelo de Monterrei, o máis grande de Galicia e próximo á

fronteira con Portugal. Esta é terra de augas curativas, xa que aquí se

dá a maior concentración de augas mineromedicinais de Galicia:

Sousas, Fontenova, Cabreiroá, Caldeliñas, Requeixo...

Verín é tamén a terra da D.O. Monterrei, que produce algúns dos viños

máis modernos de Galicia. Os caldos de Monterrei xa eran coñecidos na

Idade Media e incluso chegaron a América da man do quinto Conde de

Monterrei, que foi Vicerrei das Indias.

VARIEDADES

Variedades do viño Ribeiro .

Cun clima de influencia atlántica, de temperaturas suaves e unha

notable pluviometría, cultívanse preferentemente uvas brancas como a

Treixadura, seguida de Loureira, Torrontés, Albariño, Albilla, Godello e

as foráneas Macabeo e Palomino. En tintas a preferente é a Caiño,

complementadas pola Ferrón, Sousón, Brancellao, Mencía, Garnacha e

Tempranillo. As vides elévanse para que o froito non esté en contacto co

chan. O viño branco do Ribeiro é un viño limpo e transparente, sutil no

olfacto, con exquisitos aromas de flores e froitas; os tintos son vivos, con

tons brillantes de vermello picota, intensos en nariz e amplos e

expresivos en boca.

Variedade do viño Rias Baixas.

Os viños da D.O. Rías Baixas caracterízanse por estar elaborados con

uvas autóctonas, principalmente brancas, tendo como gran protagonista

a variedade Albariño que acapara aproximadamente o 95% da

produción. Outras variedades preferentes son Loureira branca ou

Marqués, Caiño branco e Treixadura, para as brancas, e Caiño tinto,

Espadeiro, Loureira tinta e Sousón, no caso das tintas.

http://www.vinetur.com/201201275761/rias-baixas-la-segunda-marca-de-vinos-blancos-mas-vendida-de-

espana.html

Variedade do viño Ribeira Sacra

Nas uvas brancas as variedades preferentes son o Albariño, a

Treixadura, Dona Branca, Godello, Loureira e Torrontés. Entre as uvas

tintas, que son maioritarias, son preferentes a Mencía, Brancellao e

Merenzao e autorizadas, a Garnacha e Mouratón ou Negreda. Os viños

brancos son afroitados e cun fino toque de acidez, cun lixeiro retrogusto

e delicada presenza en padal. Os tintos destacan polos seus aromas

limpos, elegantes e intensos, e a súa cor cereixa brillante con ribete

púrpura. Equilibrados e ben estruturados, resultan uns viños redondos e

amplos en boca.

http://www.ribeirasacra.org/en/web/notic.php?ide=70

Variedade do viño Valdeorras

A zona de produción desta Denominación de Orixe ocupa parte da

conca dos ríos Sil, Xares e Bibei. Presenta unha gran diversidade de

chans para a superficie de viñedo inscrita que posúe, 1.300 hectáreas. A

variedade preferente en brancas é a Godello, pero tamén se cultivan

entre outras a Dona Branca que denominan Moza Fresca; en tintas as

preferentes son a Mencía e a Merenzao ás que se permite acompañar

do Sousón, Albarello, Garnacha Tintorera e Gran Negro. Da Godello

obtéñense uns viños de intenso aroma froiteiro e florais, moi ben

estruturados en boca. Da Mencía obtéñense tintos púrpuras, de

elegantes aromas a froitos do monte e unha suave carnosidade.

http://bacchuswine.wordpress.com/2010/11/01/g-i-vinos-de-la-cata-de-noviembre-10/

Variedad do viño Monterrei

Entre as variedades de uvas brancas atopamos as autóctonas Dona

Branca, Godello, á que denominan tamén Verdello, e a Treixadura. En

tintas destacan Mencía, Merenzao e outras aclimatadas á zona como a

Araúxa (Tempranillo). Os tipos de viños que se elaboran

fundamentalmente son os brancos, que son frescos, moi agradables e

afrutados, cun excelente equilibrio entre alcol e acidez, ben estruturados

e golosos. Entre os tintos destacan os xóvenes coa súa gran viveza

aromática, frutais, con corpo e moi expresivos aos que, aos poucos,

súmanse elaboracións máis exclusivas con gran complexidade e

lonxevidade.

http://uacpp1s.preview.sasites.com.mx/img/upload/foto3pao_257.jpg

ADEGAS

- Adegas do Ribeiro

Adega Beatriz

Adega Cooperativa Vitivinícola do Ribeiro

Alemparte

Arco da Vella. Adega do Eladio

Casal de Armán

Casal de Virmadeus

Cooperativa San Roque

Coto de Gomariz

Eduardo Peña

Manuel Formigo

Parente García

Pazo Casanova

Pazo de Vieite

Pousadoiro

Val do Deva

- Adegas do Rias Baixas

Valdavia

Adega e Viñedos Paco & Lola

Agro de Bazán

Aldea de Abaixo

Arousa de Bebidas

Bodegas Coto Redondo-Señorío de Rubiós

Bodegas La Val

Bouza de Carril

Carballal (Hnos. Vázquez Abal)

Casa da Barca

- Adegas do ribeira sacra

Adega Vella

Algueira

Cachín

Casa Moreiras

Mondelo

Ponte da Boga

Prádio

Rectoral de Amandi

Regina Viarium

Sollío

Val de Quiroga

Vía Romana

- Adegas do Monterrei

Abeledos

Boo Rivero

Chicheno

Crego e Monaguillo

Gargalo

Ladairo

Madrevella

Pazo de Valdeconde

Pazos del Rey

Quinta do Buble

Tapias Mariñán

Vía Arxéntea

Vinos Lara

- Adegas do Valdeorras

A Coroa

Adegas Ruchel

Alan de Val

Avelina Sat

Bodegas Roandi SAT

Cooperativa Virgen de las Viñas

Da Pinguela

D´Berna

Eladio Santalla Paradelo

Godeval

Joaquín Rebolledo

Mª Teresa Núñez Vega. Bioca

O Casal

O Cepado

Sampayolo

Valdesil Viticultores en Portela

BIBLIOGRAFÍA

http://www.turgalicia.es/presentacion-paseando-entre-vinedos

http://es.wikipedia.org/wiki/Enoturismo

http://www.google.es/search?q=turismo+enologico&hl=es&client=firefox-

a&hs=SxU&tbo=u&rls=org.mozilla:es-

ES:official&tbm=isch&source=univ&sa=X&ei=7i6vUO6DIu7J0AX6hYDQ

BQ&ved=0CGcQsAQ&biw=1760&bih=850

http://www.mardevinos.com/index.php?cPath=199