Paula Sanmartín Yuguero IES Francisco Asorey

Xuño 2013

O río Amazonas é o máis caudaloso e máis longo do mundo, recibe máis de 1.100 afluentes. Percorre a pluviselva (selva cálida e húmida) máis grande do planeta (a décima parte de todos os bosques da Terra).

PAÍSES: Perú,

Colombia, Brasil,

Bolivia,Ecuador,

Venezuela

LONXITUDE: 6.868 km SUPERFICIE DA CUNCA: 7.050.000 Km2

ANDES

CUNCA DO AMAZONAS

SERR

A DO

RO

NCA

DOR

MATO GROSSO

MACIZO DAS GUIANAS

CLIMAEcuatorial-tropical.Gran parte da conca do Amazonas atópase na área de converxencia intertropical onde a caída de chuvias é máxima. Ademáis está nunha área de intercambio de ventos, onde a humidade do Atlántico, empurrada cara ao leste, atopa cos Andes e ao arrefriar produce chuvias intensas.

RÉXIME: pluvial

CAUDAL: promedio anual de 230 000 m³/s, acada ata 300 000 m³/s na na estación de chuvias (un quinto de toda auga fluvial do planeta)

Caudal medio mensual do Amazonas (m³/s) medido nunha estación de Óbidos

Datos dos últimos 70 anos (anual 176.000 m³/s)

NACEMENTO: a fonte máis alta e alonxada do Amazonas(río Apurimac-Ucaiali) está na Cordilleira Chila, nas abas do Nevado Mismi, en Arequipa (Perú), 5.170 m de altitude.

Ucaiali Marañón

Nacemento do Ucaiali

MARAÑÓN

UCAIALI

AMAZONAS

RÍO MARAÑÓN: nace no Perú a uns 5.800 m de altitude no glaciar Nevado de Iapura, nos Andes. Despois de percorrer 1.600 km, únese co río Ucaiali para formar o Amazonas.

Apurimac

RÍO UCAIALI:fómase coa confluencia dos ríos Apurimac e Urubamba, no nordeste dos Andes Centrais. Despois de 1.600 km xúntase co Marañóm preto da poboación de Nauta

IQUITOS

Napo

“Encontro das auga”, a confluencia dos ríos Negro e Amazonas (tramo chamado Solimões en Brasil) en ManAos, a 1600 km do Atlántico.

LETICIA

Juruá

Purus

Japurá

MANAUS

Negro

Encontro das augas do río Negro (escuras) coas do Amazonas

Madeira

Angostura de Óbidos. O Amazonas acada os 300 m de profundidade.

SANTARÉN

Tapajós

Xingu

MACAPÁ

Paru

DESEMBOCADURA: Océano Atlántico, a carón da illa do Maraxó, no Brasil.

Desembocadura do Amazonas

XEOLOXÍAO Amazonas ten, en xeral, un discorrer maino (20 m de desnivel nos últimos 1.500 km), formando meandros, amplas chairas anegadas e numerosas illas. Nalgunhas zonas encáixase e nas serras, os seus afluentes forman numerosas fervenzas e canón.

Canón do Apurimac (Ucayali) Ríos Laurocha e Gongui, nas cabeceiras do Marañón

Río Sonche (Utcubamba-Marañón)Val Caclic Lamud

Catarata Gogta “La Chorrera”, preto de de Cocachimba e San Pablo, en Perú. 771 metros de altura. Río Utcubamba (Marañón)

Fervenza de San Rafael (Ecuador) no límite das provincias de Napo e Sucumbíos, a 25 km da cidade de Tena. Ten unha caída de máis de 150 metros, formada polo río Coca (Quijos), afluente do Napo (Amazonas)

Cataratas Yumbilla, de 896 m de altura, con catro caídas de auga. No

distrito de Cuispes, Provincia de Bongará, no departamento de

Amazonas en Perú. Nun afluente do Utcubamba (Marañón)

O Chorro (Perú). Nun afluente do Utcubamba (Marañón).

Sete tinallas, Quillabamba (Perú), no río Urubamba (Ucaiali).

Fervenza do Paraíso río Beni (Madeira)Bolivia.

Cachoeira Jaramacarú Río Malo (Napo), en Ecuador

-Cachoeira Dois de Novembro no río Machado (Madeira) San Luíz, río Tapajós

La Chorrera, río Caquetá (Japura), en Colombia

Cachoeira Panama no río Paru

Cachoeiras da Serra no río Curuá

Cachoeiras de Paiva (Río Branco)

Salto O Machado, Canaima

XEOLOXÍA-illasEn todo o curso baixo e medio do Amazonas abondan as illas.

Illas na desembocadura do Amazonas

Mexiana

Caviana

Viçosa

FLORAAmbroíño xigante (Victoria regia), Eichornia crassipes, fento de auga (Salvinia natans), mangles (Rhizophora, Avicenia)...

Victoria regia Fento de auga

FAUNAToda a fauna da selva tropical húmida suramericana está presente na Amazonia e sería imposible ennumerar todo. MAMÍFEROS: manatí, pirayaguara, golfiño rosado do Amazonas, capibara, lontra (Lutra enudis), lontra xigante, iapok ou tlacuache de auga (marsupial acuático), mono de auga (Aroguan prateado)

Golfiño rosado do Amazonas, boto ((Inia geoffrensis)Tucuxi (Sotalia fluviatilis)

Peixe boi, manatí do Amazonas (Trichechus inunguis)

FAUNAAVES: patos das árbores (Dendrocygna bicolor), Amazoneta brasiliensis, Heliornis fulica, pato almizclado, Laterallus exilis, Porphyrula flavirostris, xacana americana, ave sol, garzotas, garzas, avetorillos, martinetes, ibis escarlata, arapapá, carao de América tropical, milano (Rostrhamus amatus), hoazín,

Gavián

Ibis

Hoacín

RÉPTILES: caimán negro, caimán de anteollos, caimán almizclado, lagarto acuático (Dracaena guianensis), anaconda ou sucuri, Helicops, Hydrops, Micrurus, Hydrodynastes, tartarugas do xénero Podocnemis (tartaruga arrau), iguanas…

Sucuri

PEIXES: máis de 3.000 especies: piracuru, paiche ou arapaima (pode acadar 3 m de lonxitude e 300 kg), peixes gato (Brachyplatystona filamentosum), carácidos (goppy), peixe dólar, piraña, peixe catro ollos, anguía eléctrica, Lepidosiren paradoxa, peixe folla (Monocirrhus poliacanthus)…

Piraña

Pirarara Paiara

Piraña

Arapaima Tambaqui

ZurubíPiraiba

Ademáis podemos atopar unha gran variedade de anfibios, insectos, moluscos, arácnidos…

ESPAZOS PROTEXIDOSPico da Neblina, Amazonia- Parque Nacional Tapajós, Jau, Reserva da Biosfera Amazonia Central, Arquipélago do Marajó, Pau Rosa, Amaná (Brasil)...Amacayacu (Colombia)Manú (Perú)

APROVEITAMENTOSubministro de auga para cidades, agricultura e actividades industriais, pesca, acuicultura, navegación, turismo ... O Amazonas, que pode ter 40 km de anchura en períodos de chea, é navegable por navíos oceánicos de porte medio ata Iquitos, a 3.500 km do mar. Os portos máis importantes están nas cidades de Iquitos (Perú), Leticia (Colombia) e Manaus (Brasil).

O Amazonas, que pode ter 40 km de anchura en períodos de chea, é navegable por navíos oceánicos de porte medio ata Iquitos, a 3.500 km do mar. Os portos máis importantes están nas cidades de Iquitos (Perú), Leticia (Colombia) e Manaus (Brasil).

DATOS HISTÓRICOSAs ribeiras do Amazonas e os seus afluentes teñen unha longa historia de asentamentos humáns. Existiron sociedades sedentarias que practicaban a agricultura. Coa chegada dos europeos, os asentamentos nativos diminuíron a súa poboación nun 90%, debido aos virus que trouxeron (peroas e animais) e que se transmitiron polas tribos.

O primeiro europeo que navegou polas proximidades do esteiro do Amazonas foi Américo Vespucio en 1499. Despois Vicente Yáñez Pinzón e Diego de Lope exploraron as illas do esteiro.O primeiro europeo en descender polo Amazonas foi Francisco de Orellana en 1511, partindo de Guaiaquil (Ecuador). O primeiro en remontalo foi Pedro Teixeira que chegou a Quito a través do río Napo.

A palabra Amazonas pode vir do nome Río das Amazonas dado por Francisco de Orellana ao Marañón, despois de enfrontarse a unhas tribus nas que as mulleres pelexaban.Ao longo do curso recibe diversos nomes: Lloqueta, Apurímac, Ene, Tambo, Ucayali, Marañón e Amazonas. Cando entra en Brasil chámase río Solimões durante un bo tramo e logo volve a chamarse Amazonas.

Mapa de Nicolas Sanson d’Abbeville (1600–67).

No territorio ao longo do río Amazonas viven numerosos grupos nativos procedentes orixinalmente do Perú, de Colombia e do Brasil.Amazonia Peruana: aguarunas, iaguas, ticunas e huambizas (nas provincias de Bagua, Utcubamba e Condorcanqui) . Amazonia Venezolana: Ianomami, Guahibo, Piaroa e Yekuana.Amazonia Boliviana: uns trinta pobos indíxenas (huitoto, que viven nos departamentos de Beni, Pando, Santa Cruz, La Paz e Cochabamba)...Amazonia Colombiana: huitoto, iaguas, tucunas…Amazonia Brasileira: ticunas, awá, xingú, caribe, aruaque, macrotupi, macrojê…

TRADICIÓNS-LENDASDin que o golfiño amazónico pode permanecer fóra da auga cantando fermosas melodías. Transfórmase nunha muller fermosa que durante a noite achégase aos poboados para seducir aos homes e levalos ao fondo do río.

CURIOSIDADESO macareu (pororoca en Brasil) refírese a unha onda de marea producida polas grandes masas de auga acumuladas ao comezo da preamar á entrada de certos esteiros e que despois avanza río arriba. Os macareus máis espectaculares obsérvanse na desembocadura do Amazonas onde acada catro metros de altura e esténdese ata uns 13 km río arriba.

Laura Domínguez Otero IES Francisco Asorey

Paula Sanmartín YugueroAdela Leiro, Chus García