INDUSTRIA FORESTAL EN GALICIA 2006

Informe de resultados

Santiago de Compostela, 21 de marzo 2007

1

2I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Comisión Europea

Cortes de Valladolid (1351)

Alfonso Rodríguez Castelao, escritor

“La industria forestal tiene un importante papel en el logro de

las metas de crecimiento, empleo y desarrollo sostenible de la

Unión Europea”

Günter Verheugen, Vicepresidente da CE

“El siglo XXI ha de ser la edad de la madera”

“et tengo por bien que en Galicia e en Asturias que puedan sacar e cargar su madera por do quisieren,

segund que lo han de huso e de costumbre”

“Vale máis unha terra con árbores nos montes que un Estado co ouro nos bancos”

3I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Os bosques cobren o 30% da área total da terra

A área total que ocupan os bosques alcanza os 4 mil millóns de hectáreas, segundo datos da FAO, esta cifra supón o 30% da área total da terra Contexto Global

Principais áreas de bosque no mundo

Unión Europea

España

Galicia

Fonte: FAO

Por países, a distribución desta área é desigual. Por exemplo, Rusia, Brasil, Canadá, Estados Unidos e China suman máis da metade dos bosques de todo o mundo. Ademais, cabe destacar que soamente Rusia aglutina o 20%

Ranking de países con maior área de bosque

Estados Unidos

8%

Outros47%

China 5%

Canadá8%

Brasil12%

Rusia20%

Fonte: FAO

4I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Contexto Global

1/3 dos bosques teñen como aproveitamento principal a produción de madeira

A FAO tamén advirte que a superficie dos bosques está diminuíndo. A deforestación, sobre todo para converter os bosques en terras agrícolas, afecta a uns 13 millóns de hectáreas ao ano. África e América do Sur padecen a maior perdida neta de bosques. No caso de Europa a área de bosque segue aumentando, aínda que máis lentamente

Partindo da base de que as funcións dos bosques non son excluíntes estableceuse que existen uns usos prioritarios. Así, a produción de madeira e produtos forestais non madeireiros (leña) é a función principal para o 34% dos bosques do mundo. Por outro lado, en máis da metade dos bosques utilízase esa función en combinación con outras como a conservación da biodiversidade e a protección da auga e o chan

Unión Europea

España

Galicia

Funcións principais atribuídas aos bosques no mundo

Servicios sociais

4%

Ningunha función

8%

Usos Múltiples

34%

Conservación biodiversidade

11%

Protección da agua e o chan

9%

Producción34%

Fonte: FAO

En canto á propiedade dos bosques, o 84% o son de titularidade pública aínda que en América do Norte, América Central e Europa a proporción de bosques privados é maior que nas outras rexións

5I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

O comercio dos produtos forestais segue crecendo

Máis dun tercio da produción global de produtos forestais comercialízase nos circuítos do comercio internacional. Segundo datos da FAO a tendencia é de continuo crecemento, en 2005 bateuse o record e os datos provisionais existentes sobre 2006 indican que a tendencia de crecemento mantense

Contexto Global

Evolución do comercio internacional de Produtos Forestais

Unión Europea

España

Galicia

En miles de millóns de dólares Fonte: FAO

Os datos de 2005 mostran que os produtos do sector forestal (madeira en rolo, serrada, taboleiros e pasta de papel) manteñen a tendencia de crecemento experimentada en anos anteriores. Esta circunstancia pode comprobarse nos gráficos que seguen

6I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

América do Norte e Europa manteñen a súa hexemonía na produción e transformación da madeira

Coa excepción do continente africano, as cortas de madeira increméntase en todos os continentes. América do Norte e Europa seguen sendo os grandes produtores de madeira, ademais son os continentes nos que máis crecen as cortas

A produción de madeira serrada, salvo no caso de Asia, continúa crecendo nos demais continentes

Contexto Global

Produción de madeira en rolo por continentes

Unión Europea

España

Galicia

Produción de madeira serrada por continentes

Fonte: FAO En m3

Fonte: FAO En m3

49.390.900

69.393.174

185.921.280

237.495.203

543.670.052

624.412.992América do Norte

Europa

Asia

América do Sur e Central

África

Oceanía 2003 2004 2005

9.218.309

9.277.700

41.706.600

69.420.639

143.030.552

155.805.232América do Norte

Europa

Asia

América do Sur e Central

África

Oceanía

2003 2004 2005

7I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Europa lidera a produción de taboleiro

A produción de taboleiro medrou en todos os continentes e Europa mantén o seu liderato na fabricación deste produto

O taboleiro de partículas segue sendo o máis representativo -99,2 millóns m3-, séguelle o de fibras de media densidade (MDF) –con 55 millóns de m3- e o taboleiro de fibras, duro 8,2 millóns de m3

1.337.1001.355.8002.980.0601.844.000

7.162.8008.014.600

35.214.85035.932.550

43.768.92844.314.952

64.588.55870.426.950

África

Oceanía

América do Sur

Asia

América do Norte

Europa

2004 2005

Contexto Global

Produción de taboleiro por continentes

Unión Europea

España

Galicia

Produción de pasta de papel por continentes

Fonte: FAO Ano 2005 En m3

Fonte: FAO Ano 2005 En TDA

2.703.0002.762.000

2.676.7002.055.70014.094.00014.164.800

24.583.90025.023.600

49.503.95448.102.983

81.064.24178.747.955

Oceaní a

Áf r ica

América do Sur

Asia

Europa

América do Nort e

2004 2005

8I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

A industria da madeira en Europa representa o 8% do valor engadido total do sector manufactureiro

4.0162.2782.5272.4892.5422.522

7.7892.883

2.6864.5004.2154.300

7.3758.0428.2708.742

10.95310.506

14.84512.943

12.76815.83914.235

13.35135.900

32.45031.620

42.38048.657

50.90553.011

49.28047.115 67.500

61.40091.700Suecia

Finlandia

Alemaña

Francia

España

Austria

Portugal

Reino Unido

Bélxica

Italia

Irlanda

Otros2003 2004 2005

Segundo a Comisión Europea, as industrias da madeira facturaron 32.400 millóns de euros mentres que a industria de papel acadou os 23.500 millóns

As 334.700 empresas que desenvolven actividade industrial neste sector crearon preto de 3 millóns de postos de traballo

Unión Europea

Evolución produción de madeira en rolo principais países

Contexto Global

España

Galicia

Fonte: FAO En miles de m3

O crecemento experimentado por Suecia obedece a unha circunstancia coiuntural (fenómenos climatolóxicos)

GALICIA

Ver datos a partir páxina 11

9I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Galicia lidera o ranking de facturación por CC.AA.

En 2005, a facturación española da 1ª e 2ª transformación da madeira medrou un 3,8% respecto ao ano anterior, acadando unha cifra de negocio de 21.227 millóns de euros. Ademais, o sector empregou a máis de100.000 persoas. (non inclúe pasta e papel)

Por CC.AA, Galicia convértese na comunidade líder do ranking de facturación, seguida de Valencia e Cataluña

21.22720.447

18.686 19.522 19.964 20.072

15.912

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

España

Evolución cifra de negocio do sector da madeira*

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

Facturación do sector da madeira por CC.AA.*

Fonte: INE Ano 2005

Fonte: INE Ano 2005

C. Valenciana16%

Cataluña15%

País Vasco6%

C.La Mancha9%

C. León8%

Andalucía7%

Resto16%

Galicia19%

Madrid4%

* Non inclúe pasta de papel

10I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Galicia, motor forestal nacional

En Galicia realízanse a metade das cortas de toda España

A industria de primeira transformación da madeira galega ten un papel destacado a nivel nacional: o 43% da produción nacional de madeira serrada, o 33% da de taboleiro e o 35% da de pasta de papel

Pola súa parte, a industria do moble representa o 8%, fronte a outras comunidades con maior tradición (Valencia, Cataluña…)

España

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

8% 92%

35% 65%

33% 67%

43% 57%

50% 50%Produción demadeira en ro lo

Produción madeiraserrada

Produción detaboleiro

Produción depasta de papel

M oble

Galicia España

Comparativa de España e Galicia

11I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

A primeira transformación da madeira facturou 1.549 millóns de euros

Durante o ano 2006, as cortas no monte galego ascenderon a 6,8 millóns de m3 de madeira

A facturación da primeira transformación da madeira experimentou un lixeiro crecemento, do 6% con respecto ao ano anterior

Por subsectores, a facturación dos rematantes ascendeu a 303 millóns de euros (+ 3%) mentres que a industria do serrado acadou os 331 millóns de euros (+ 2%) e a de taboleiro e pasta aos 915 millóns de euros (+ 9%)

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

Evolución facturación da 1ª Transformación da madeira

1.3031.4631.549

755843

915

298326331

250294303

Rematantes

Serrado

Taboleiro e Pasta

TOTAL

2004 2005 2006

Fonte: elaboración propia en miles de euros

En canto ao emprego, non houbo cambios substanciais. A primeira transformación da madeira xera 10.000 empregos directos na Comunidade e preto de 50.000, entre directo e indirecto

12I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Factores que influíron no crecemento desta industria

En 2006, os rematantes galegos cortaron un 2% menos de madeira que no 2005 cando se rexistrou un record histórico de cortas (7 millóns de m3). Nesta circunstancia influíron varios factores:

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

Españao Diminución das poxas de madeira verde debido á oleada de

incendios

o Incremento dos custes de xestión e administración (permisos concellos, taxas das cortas…)

o Incremento do custe dos combustibles (gasóleo de maquinaria)

Pola súa parte, a industria de serrado tivo que facer fronte a unha ralentización da súa actividade pola falta de materia prima de calidade, o que obrigou a esta industria a percorrer á importación de materia prima (fundamentalmente rolla de pino), co conseguinte incremento de custes

No caso da industria de chapa rexistrouse un descenso acusado namadeira de pino o que, de manterse a tendencia, dificultará a viabilidade en Galicia de determinadas liñas de fabricación da mesma

Durante o ano pasado, as industrias de serrado e taboleiro incrementaron o valor engadido das súas liñas de produción; é dicir, consolidouse a fabricación de produto transformado dentro da fábrica (embalaxes, molduras ou perfiles laminados no caso dos serradoiros e chans ou módulos de moble no caso da industria de taboleiro)

O 2006 foi o ano da consolidación de inversións importantes por parte da industria de taboleiro en outras CC.AA. e países

Por outro lado, o incremento dos custes derivados do petróleo pasoulle factura sobre todo no uso de colas e outras materias primas

Por último, e en relación á industria da pasta de papel cabe destacar que se batiu o record de produción anual na Comunidade Autónoma, ao superarse a barreira das 400.000 toneladas

13I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

A segunda transformación da madeira facturou 742 millóns de euros

Con este dato, a facturación da carpintería e o mobiliario increméntase nun 15% con respecto ao ano anterior

Durante 2006, a segunda transformación da madeira empregou a máis 16.000 persoas en 2.500 empresas. O 80% destes contratos son fixos

Evolución da facturación da 2ª transformación

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

O 98% destas industrias son pequenas empresas con menos de dez empregados

Principalmente, as exportacións da segunda transformación destínanse a: Portugal, Francia, Países Baixos, EE.UU e México

Os clientes son particulares, seguido do pequeno comercio e das empresas de construción

Por outro lado, en 2006, as empresas de segunda transformación realizaron un importante esforzo en innovación, sobre todo, no caso das empresas de mobiliario

Galicia erixiuse como referente nacional no segmento do mobiliario de cociña

En carpintería, a fabricación de portas, é o segmento máis dinámico

647

742

Mobiliario eCarpintería

2005 2006

Fonte: elaboración propia en miles de euros

14I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

As cifras da industria forestal en Galicia

A facturación conxunta da industria forestal en Galicia ascende a 2.291 millóns de euros

O emprego que xera este sector alcanza os 26.000 postos directos

A industria forestal galega representa o 3,5%* do PIB da comunidade**

* Este dato obtense despois de restar o intercambio de negocio dentro da cadea monte – industria

** A efectos de comparación, esta cifra sitúa a Galicia como un país forestal, ó nivel doutros como: Finlandia (3,7% PIB) ou Nova Zelanda (3,1% PIB)

15I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

A madeira lidera a actividade industrial na metade das comarcas galegas

Pola súa ampla implantación, a industria forestal contribúe a reducir o impacto dos desequilibrios territoriais entre o interior e a costa

Na práctica totalidade das comarcas rurais esta industria figura entre as tres primeiras actividades industriais por emprego xerado

Por provincias, a transformación da madeira é a cuarta actividade industrial en A Coruña, a terceira en Pontevedra e Ourense, e a segunda en Lugo

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

Puesto ocupado por la Industria de la madera entre las actividades industriales por empleo generado

Posto da industria da madeira en actividades industriais

Entre as 3 primeiras

Por emprego xerado

> do 25%

16I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Impacto dos incendios forestais

Perdas establecidas polos incendios

Durante a oleada de incendios perdéronse 1.719 hectáreas de plantacións propias, o que equivale ao 12% do seu patrimonio forestal

Ademais, a industria da madeira perdeu 45.000 toneladas de madeira adquirida con anterioridade aos incendios

A industria colaborou nas labores de extinción de incendios cos seus propios medios, humanos e materiais. Un total de 187 empregados das empresas do sector traballaron durante os 12 días para apagar as chamas

Os custes derivados das anteriores mencións, xunto cos danos en instalacións ascenderon a 10 millóns de euros

Fronte a estes danos que representan as primeiras perdas, a industria asume que a factura máis custosa aínda non se puido evaluar. Trátase dunha hipoteca por falta de materia prima, á que o sector terá que facer fronte –polo menos- durante a próxima década. Por cada metro cúbico queimado a industria perde tres metros cúbicos que non poderán aproveitarse no futuro*

Acordo da Mesa da Madeira

A industria forestal comprometeuse na primeira reunión da Mesa da Madeira (4 de setembro) a adquirir en fábrica a madeira queimada, a prezos de mercado da madeira verde para os destinos que esta tivese

Superados os primeiros seis meses dende a firma do acordo, segundo Medio Rural, 2,3 millóns de m3 de madeira queimada xa recibiron os permisos necesarios para ser retirada

Ata finais de febreiro, un total de 800.000 m3 desa madeira xa chegara ás fábricas

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

* 400.000 m3 a finais de decembro de 2006 e 400.000 m3 nos primeiros dous meses de 2007

17I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

Otras Frondosas 10%

Cadea da Madeira en Galicia 2006

Esquema do consumo de madeira da cadea Monte- Industria*

1.760.000 m3

Madeira serrada

2.050.000 m3

Taboleiros405.000 Tn

Pasta de papel

Coníferas 82%

Eucalipto 8%

Partículas 33 %

M.D.F. 53%

Fibra duro 3,5%

Contrachapado 6,5 %

Outros 3%

Chapa < 1%

CARPINTERÍA EBANISTERÍA

MOBILIARIO E OBXECTOS DE MADEIRA

FÁBRICAS DE PAPEL TRANSFORMACIÓN DE CARTÓN

SEGUNDA TRANSFORMACIÓN EN GALICIA

Eucalipto

2.955.000 m3 cc

Coníferas

3.450.000 m3 cc

Outras

Frondosas

410.000 m3 cc

TOTAL CORTAS GALICIA: 6.815.000 m3 c.c.

Serrado

353 empresas

Taboleiros e chapas

22 liñas

Pasta de papel

1 planta

2.950.000 m3 cc 2.350.000 m3 cc 1.290.000 m3 cc

875.000 t

PRIMEIRA TRANSFORMACIÓN EN GALICIA

ENVASES EMBALAXES

50.000 treciclado

T.C.F. 100%

20% 22% 2%

* Non inclúe o aproveitamento doméstico de leñas

18I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Medioambiente e Saúde

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

En 2006, os produtos da industria forestal de Galicia conteñen 3,5 millóns de toneladas de CO2 previamente fixado polas masas forestais. Ademais, a madeira en uso substituirá a outros produtos que necesitasen nos seus procesos de fabricación a emisión de 4,27 millóns de toneladas de CO2*

A efectos da loita contra o cambio climático, a fabricación e uso dos produtos de madeira galegos supón compensar unha vez e media as emisións totais do transporte por estrada en Galicia

O 60% da enerxía que consume o sector procede de fontes renovables

As industrias de primeira transformación procesan ao ano 925.000toneladas de madeira reciclada e reempregada. A taxa de reciclado é do 70%, moi superior á de outros materiais como o papel (media europea do 55%)

A madeira, grazas as súas propiedades higrométricas, axuda a manter una temperatura de confort, así como os niveis de humidade no ambiente. Desta forma, diminúense os riscos de padecer infeccións ou reaccións alérxicas

Ademais, os chans de madeira, ao non ter electricidade estática e ser fáciles de limpar, aseguran a reducción dos elementos alérxenos como o po e os ácaros.

•Calculado segundo os resultados de investigacións da Universidade de Vigo (Grupo AF4) e Universidade de Hamburgo (Centre for Wood Sience and Technology) que establecen que o efecto combinado do almacenamento de carbono e substitución das emisións necesarias para a fabricación de materiais alternativos á madeira, supón que 1 m3 almacena 0,9 toneladas de CO2 e evita a emisión doutras 1,1 toneladas.

19I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6

Certificación forestal

Contexto Global

Unión Europea

Galicia

España

En Galicia hai 115.615 hectáreas con Certificado de Xestión Forestal Sostible polo sistema PEFC (22,6% do total nacional) e 9.188 hectáreas polo sistema FSC (7,6% do total de España)

27.992

17.996

9.188

10.654

81.441

123

13.577

41

333

115.615

78

4.313

17.084

85.555

242.530

Galicia

Castela e León

Andalucía

País Vasco

Cataluña

Navarra

Cantabria

AragónPEFC FSC

Hectáreas certificadas por CC.AA. (PEFC e FSC)

Fonte: PEFC e FSC España Ano 2006

Con respecto ao ano 2005, Galicia perde a primeira posición do ranking de Comunidades Autónomas de hectáreas de madeira certificada. Castela e León duplica en número de hectáreas á Comunidade galega

Galicia posúe 43 cadeas de custodia certificadas e é a primeira comunidade autónoma en capacidade industrial de consumo de madeira procedente de xestión forestal sostible (3,5 millóns de m3)

20I n d u s t r i a f o r e s t a l e n G a l i c i a 2 0 0 6