pertsonai mitologikoak
TRANSCRIPT
Herensugea Lapurdialdean,Saran,Zugarramurdin,Donidabe-Lohizunen,Ezpeletan… bizitzen da.
Suge itxura dauka,eta zazpi buru ditu.
Haitzuloetan bizitzen da. Ganadua jaten du,baina batzuetan
gizonak eta emakumeak ere jaten ditu.
Herriko jendeak pertsona bat eman behar dio herensugeari jateko,horrela herriko jendea lasai egoten da.
Mari Nafarroan, Bizkaian eta Gipuzkoan aurkitzen da.
Mari sorgina onaren itxura dauka eta ile luze – luzea du.
Mari Anboto,txindoki eta Murukon mendietan bizi da.
Besteen jeinu nagusia da.Naturaren erregina da.Mari hurbiltzen denean ekaitza
etortzen da.Naturaren indarrez
zintasunaren defendatzailea da eta injustuen aurrean jokatzen du.
Basajaun Gipuzkoan Zerainen eta Aihartzuetan aurkitzen dira.
Basajaun handia eta izugarri baten itzura du.
Gorputza ilez eztalita du,eta ilea aurpegia,bularra eta sabela ia guztiz tapatzen dizkio.
Basoaren sakonean edo leku garaietan dauden haitzuloetan bizi da basajauna.
Basajaun artaldeen babeslaria da. Ekaitza datorrenean orroa botatzen
du artzainak ohartzeko eta ardiak gordetzeko.Otsoengandik ere babesten du artaldea. Horrela
artzaina lasai egoteko.
Galtxagorriak Bizkai aldean,Gernikan,Araban, Gipuzkoan,Nafarroan eta Lapurdin aurkitzen dira.
Itxura fisikoa galtzagorriz jantzitako gixontxo txiki-txikiak dira.
Bizkorrak,biziak,onak eta jostalariak dira.
Jabeak orratzontzi edo kutxatxo batean izaten ditu.
Bizileku duten orratzontzia. Pertsonak esaten dutena
gero galtzagorri gauez egiten dute eta hurrengo egunean jabeak eginda aurkitzen du.
Lamiak erreka batean edo urmael batean aurkitzen dira.
Lamiak emakume eder baten itxura du.
Gorputzaren erditik gora emakume itxura du, hankak oiloarenak eta oinak,ahatearenak.
Haitzuloetan edo erreka putzuetan bizi da.
Lamiak artilea haritu: triku harriak,etxeak eta elizak
ereiki,eta arropa garbitzen dituzte.Lamiak Gipuzkoan Hondarrabian,Bizkaian,Hazkenan,Nafarroa behertan Lapurdin eta Sara Herrian aurki daitezke.
Gipuzkoko bailaretan, eta haranetan aurkitu ahal da.
Begi bakarreko gizon erraldoia da jeinu gaizto hau,
lanbidez artzaina da. Herrietako gaztea bahitu eta
jan egiten ditu. Kantabrian eta gazte
lekuetan aurkitu dezakegu Tartalo indartsua eta
erraldoia da.
Beste izen batzuk. Egate, Ereeta,
Orots.
Gipuzkoan goiherriko eskualdean,eta
Azpeitian kontatzen dira jeinu honi
buruzko elezaharrak.
Nafarroan,Arakilen.Ekaitzaren,suar
en,uholdeen eta haizeteen jeinua
bezala agertzen da.
Eate,berez,erretetik (sutan sorturik )
datorrela.
Beste izen batzuk: IDTTU,IDITXU,IREL,IREL-
SUZKO,IRETSU,IELTXU. Batez ere Bizkaian agertzen
zaigu jeinu gautar hau. Pertsonaia mitologiko berezia da. Gauez ateratzen den jeinu
bihurria hau. Ez da gaiztoa,baina bat-batean
agertzen da,eta ezusteko izugarria ematen ditu.
Bere ohizko bizilekuak haitzuloak eta osinak dira.
Batzuetan, giza irudia du,baina,beste askotan,abere itxura ere hartzen du;astoarena,zerriarena eta ahotik sua botatzen du.
Aipatzen da Lapurdin,Nafarroa Behean,Zuberoan,Nafarroan,Gipuzkoaneta Araban.Bizitzen dira hainbat Lekuan,adibidez :Garazin eta
Nafarroa Beheran.Fisikoa da pertsona fedegaberi
edo bataiatu gabekoa. umeei eta Arabiarrei mairu
deitzen zaie, gaur egun ere.Gauetan,tximiniatik behera
sartzen da etxeetan,bertako biztanleek utzi
dizkioteneskaintza jasotzera.
Jentilak Gipuzkoan,Bizkaian,Nafarroan,Araban eta Lapurdin aurkitzen dira.
Jentilak erraldoiak eta indartsuak dira,mendian bizi dira
Jentilak meatzariak,landatzaileak,errementariak eta errotariak ziren.Harkaitz puska ikaragarriak urrutira botatzen zituztenak.
Jentilak fedegabea ziren,kristautasuna etorri zenean mendian bizi ziren,bakarrik,etxe urrunetan,bestengandik aldenduta bizi baziren.
Euskal Herriko leku askotan aipatzen da.
Hegoaldean nahiz iparraldean. Zuberoan.
Belagile deitzen ziren.
Dantzaldiak egiten zituen,musikaren laguntzarekin.
Ilea marroia,kamiseta gorria eta gona urdina dauka.
Atzazalak luzeak ditu.
Eliza baten inguruan hiru buelta emateagatik ,sorgin batekin
harremanak izateagatik bihurtu ahal zara sorgin.
Bere jantziak janzteagatik ere gizaki bat sorgin bihurtzen da.