EGILEA: GARTXI

Abetxuko ikastola

Gasteiz

Nolakoak dira mendialdeko paisaiak?

Mendialdeko paisaietan mendiak

eta haranak izaten dira.

Mendietan hiru alde bereizten dira:

OINA. Mendiaren behe-beheko

aldea da.

GAILURRA EDO TONTORRA.

Goi-goiko aldea da.

HEGALA. Oinetik gailurrera

bitarteko lurraldea da.

Aizkorri.

Euskadiko

mendirik

garaiena

da.

Nolakoak dira paisaia lauak?

Paisaia lauetan, lur zabal lauak egoten dira.

Bestalde, ordokiak eta ibarrak ere egoten dira paisaia

lauetan;

Arabako lautada. Lur zabal eta lau

oso egokia da nekazaritzarako.

> IBARRAK. Ibai batetik

hurbilen dauden lurralde lauak

dira.

> ORDOKIAK. Lurralde lauak

dira, inguruko lurrak baino

garaiagoak, eta landaredi

gutxiago izaten dute.

Paisaiako elementuak

Paisaia guztietan badira

zenbait elementu natural.

1.- SOROak; lehen berezko

landaredia zegoen leku

askotan soroak daude orain.

2.- ERAIKUNTZAk; esate

baterako, etxeak, errepideak

,zubiak, tunelak…

3.- MEATEGIak eta HARROBIak;

mendi askoren itxura erabat

aldatu dute horrelakoek.

1

2

3

> Bi kostalde mota

daude:garaia eta laua.

* Kostalde

garaian, ITSASLABARra

k egoten dira: lurralde

garaia eta harritsuak dira

itsaslabarrak, eta itsasoko

olatuak haien kontra

tanpaka ibiltzen dira.

* Kostalde lauan,

HONDARTZAK dira

nagusi: hondarrezko edo

harrizko lurralde lauak,

hain zuzen.Txingudiko badia.

Nolakoak kostaldeko paisaiak dira?

Kostaldearen formak.

Lurmuturra. Itsasoan

barneratzen den lur

zati bat da.

Penintsula. Zati

baten izan ezik

gainerakoan

urez inguratuta

dagoen lurraldea

da.

Uhartea. Urez

inguratuta dagoen

lurraldea da.

Badia. Itsasoaren

sargunea da.

Handi-handiei

golkoa esaten zaio.

Gizakiak eta kostaldeko paisaiak.

Kostaldeko pasaietan jende ugari bizi da, eta horretarako, izugarri aldatu

behar izan ditugu.

Hotel, apartamentu eta etxebizitza

asko eraiki ditugu.

Errepideak eta zubiak egin

ditugu.

Kaiak egin

ditugu, itsasontziak

babestuta egon daitezen.

Ibai baten ibilbidea.

Ibaiak era askotako

paisaiak zeharkatzen

ditu ibilbidean zehar.

Ibaiaren ibilbideko

zer aldetan dago

urtegia?

Nolakoak dira ibaiak?

Ibaiak ur-lasterrak dira. Mendietan sortzen dira;

gero, beheragoko lurralde lauetarantz jaisten dira; eta

azkenik, beste ibai batera edo itsasora isurtzen dute ura.

Beste ibai batera isurtzen duten ibaiei ibaiadarrak esaten

zaie.

Ibaiek egiten duten bideari ibilgua

esaten zaio.

Ibai batzuk ur askokoak izaten

dira; beste batzuk ur gutxikoak.

Ibaiek daramate ur kantitateari

emaria esaten zaio.

Zadorra ibaia

Ibaien ibilbidea

Ibai batek egiten duen bidaiari ibilbidea esaten zaio.

Goialdean, Ibaia estua izaten da, eta mendian

zehar iragaiten da. Ur gutxi izaten du, baina oso

azkar doa beti.

Erdialdean, ibaia zabaldu egiten da, eta

ordokian zehar iragaiten da. Ur gehiago

du, baina ura mantsoagoa doa.

Behealdean, ibaia mantso-mantso iragaiten da

bokalerantz edo ibai-ahorantz.

Ibilbideko

goialdea

Ibilbideko

erdialdea

Ibilbideko

behealdea

Ibai baten ibilbidea. Ibaiak era askotako

paisaiak zeharkatzen ditu ibilbidean zehar

Ibaiertzeak

Ibaiertzetan

landare asko

eta asko

hazten dira:

zuhaitzak,

zuhaixkak eta

belarra.

Landaredi

horri

ibaiertzeko

landaredia

esaten zaio.

Ibaietatik hurbileko lurralde lauak oso

egokiak izaten dira nekazaritzarako; eta

horregatik, ibaiertzeko landarediaren ordez

soroak egoten dira askotan.

Aintzirak eta urtegiak

Ura paisaiako elementu askotan egon ohi da.

Urtegiak. Aintzira

modukoak dira, baina

gizakiok eginak. Ibaien

ibilbidean nonbait egiten

dira, horma edo presa bat

eraikiz.

Aintzirak. Ur gezako

eremu handiak dira.

Txikitxoak ere badaude, eta

horrelakoei urmaelak

esaten zaie.

ABETXUKO IKASTOLATIK…

ESKERRIK ASKO!!

Gartxi2012-III-17