ORNOGABEAK5. GAIA

1. LIBURUKIA

ORNOGABEAK ORNOGABEAK :

EZ DUTE BIZKARREZURRIK BATZUEK EZ DUTE ESKELETORIK BESTE BATZUEK EXOESKELETOA DUTE.

BOST TALDE DAUDE: PORIFEROAK ETA ZELENTERATUAK, HARRAK, MOLUSKUAK, ARTROPODOAK ETA EKINODERMOAK

PORIFEROAK ETA ZELENTERATUEN EZAUGARRIAK

PORIFEROAK (BELAKIEK) ZAKU ITXURAKO GORPUTZA DUTE POROZ

ZULATUTA POROAK LOTUTA DAUDE KANAL BATZUEN BIDEZ GORPUTZAREN BARRUAN ATRIO-BARRUNBEA

DAGO BARRUNBEAK OSKULU IZENEKO ZULOA DU

KANPOALDEAREKIN KOMUNIKATZEKO GEHIENAK ITSASTARRAKhttp://www.youtube.com/watch?v=L0xOVmPdQKs&feature=relatedhttp://www.youtube.com/watch?v=_xJFMNRj-bU&feature=related

ZELENTERATUAK ANEMONAK, POLIPOAK (KORALAK) ETA MARMOKAK URTARRAK SIMETRIA ERRADIALA GORPUTZ BIGUNA ZULO BAKARRA DU (AHOA) GARROZ INGURATUTA AHOA BARRUNBE GASTROBASKULARRAREKIN

DAGO LOTUTA (URDAILA) HARAGIJALEAK DIRA

BI MOTA1. POLIPOAK http://www.youtube.com/watch?v=Qd7B1heHRDg

ZAKU TUBULARREN ITXURA DU ITSAS HONDOAN FINKO BIZI DIRA BATZUEK KOLONIAK ERATZEN DITUZTE (KORALAK)2. MARMOKAK http://www.youtube.com/watch?v=DwSZ-6UBxWA&feature=related

ATERKI ITXURAKOAK URETAN FLOTATZEN DIRA IREKIGUNEA GORPUTZAREN BEHEKO MUTURREAN

DUTE.

HARREN EZAUGARRIAK– gorputz biguna– aldebiko simetria– ez dute eskeletorikMOTAK:

PLATIHEMINTEAK

NEMATODOAK

ANELIDOAK

PLATIHELMINTEAK• HAR SOILENAK • GORPUTZ ZAPALA, MEHEA, BIGUNA,

SEGMENTUTAN BANATUTA• EZ LOKOMOZIO-ORGANORIK EZ DIGESTIO

ORGANOA EZTA ARNAS APARATURIK• HERMAFRODITA (AUTOERNALKETA)• URETAN EDO INGURUNE HEZEETAN BIZI• PARASITOAK DIRA (TENIA)

http://www.youtube.com/watch?v=frFHqlfUzrU&feature=fvst

NEMATODOAK

• GORPUTZA ZILINDRIKOA ETA BIGUNA

• EZ DAGO ERAZTUNETAN BANATUTA

• MUTURRAK PUNTAN BUKATU

• EZ ARNAS APARATURIK

• URETAN EDO LEHORREAN ASKE BIZI

• BATZUK PARASITOAK DIRA

http://www.youtube.com/watch?v=9wkgL-KYB8o&feature=related

ANELIDOAK• GORPUTZ BIGUNA, ZILINDRIKOA ETA

ERAZTUNETAN BANATUTA• ERAZTUN GUZTIAK ORGANO BERDINAK DUTE

(HORRI METAMERIA ESATEN ZAIO)• LOKOMOZIO APARATUA: ERAZTUN

BAKOITZEAN KETA IZENEKO APENDIZE TXIKIAK DUTE MUGITZEKO.

• UGALKETA– BATZUK KLITELO IZENEKO ORGANOA DUTE – BESTE BATZUK HERMAFRODITAK – IA GUZTIAK GAI DIRA ZATI BATETIK HAR BERRIA

SORTZEKO

• GEHIENAK URTARRAK DIRA (ZAKATZEZ ARNASTU)

• BATZUK PARASITOA DIRA • BESTE BATZUK LEHORTARRAK (AZALEZ

ARNASTU)

http://www.youtube.com/watch?v=7lLqF7sXZs4&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=XIN-yvMDYWM&feature=related

MOLUSKUEN EZAUGARRIAK Aldebiko simetria Gorputz biguna, mantu izeneko mintz mehe batez

estalita, askotan, mantuak, maskor bat eratzen du. 3 atal: • Burua: zentzumen organoak eta ahoa daude.• Masa biszerala: ia organo guztiak daude.• Oina: gihartsua da eta molusku motaren arabera

herrestan ibiltzeko, zulatzeko edo igeri egiteko erabiltzen dute.

Maskor batzuek kusku izeneko pieza bat dute beste batzuek bi kusku eta beste batzuek kuskurik ez

Urtarrak zakatzen bidez arnastu Lehortarrak biriken bidez arnastuEra askotako elikaduraDigestio-aparatua ondo garatuaGehienak hermafroditak batzuk sexubakarrakErnalketa: kanpokoa edo barnekoaObiparoakMetamorfosiaren bidez heldu bihurtu

HIRU TALDE: gasteropodoak, bibalbioak eta zefalopodoak

Gasteropodoak• Barraskiloak, bareak eta lapak.• Lehortarrak edo urtarrak• Burua oso garatuta lau garro ditu. (2 garro

handiak begiak dira)• Oin gihartsua herrestan ibiltzeko• Ahoak erradula izeneko mihia du, janaria

urratzeko balio du. • Gehienek maskorra dute masa biszerala

babesteko (barraskiloak). Bareek ez dute maskorrik

• Itsatarrek zakatzez arnastu, lehortarrek birikez.

• Gehienak belarjaleak dira

BIBALBIOAK• MUSKUILUAK, TXIRLAK ETA BERBERETXOAK• MASKORRA BI KUSKU ARTIKULATUAZ

OSATUTA. KUSKUAK GIHAR BATEZ IXTEN DIRA• BURUA EZ ZAIE NABARITZEN • OINA AZKORA EMATEN DU ETA ZULATZEKO

BALIO DU• ZAKATZEZ ARNASTU • URA IRAGAZTEN DUTE ELIKATZEKO

ZEFALOPODOAK• OLAGARROAK, TXIBIAK ETA TXIPIROIAK• ITSASTARRAK DIRA.• BURUA OSO GARATUTA BEGI HANDIAK DITU• OINA GARRO BIHURTU DA ETA AHOA

INGURATZEN DU• GEHIENEK EZ DUTE MASKORRIK • ZAKATZEN BIDEZ ARNASTEN DUTE• HARAGIJALEAK DIRA

ARTROPODOEN EZAUGARRIAK ALDEBIKO SIMETRIA GORPUTZA HIRU ATAL DITU: BURUA TORAXA

ETA SABELALDEA. Burua eta toraxa batuta egon daiteke (zefalotoraxa)

BURUAN: ANTENAK, BEGIAK ETA AHO PIEZAK DITUZTE.

BEGIAK : BAKUNAK BADIRA OZELO

EKINODERMOEN EZAUGARRIAK

http://www.youtube.com/watch?v=iEiPpoONMwM