Nutrizino funtzinoa Digestino aparatua prozesua:

Digestino elikagaiak deskonposatu, organismoa eta mantenugai bihurtzeko aldaketen multzoa da.

· Ahoan elikagaia mastekatu eta xehatu egiten dira, hortz-haginen bidez. Mihinak txu guruinek sortzen daben txuagaz nahasten dauz elikagaiak, eta elikadura boloa sortzen da holan.

· Faringean eta heste gorrian behera, elikadura boloa urdaileraino heltzen da.

· Urdailean, elikadura boloa urin gastrikoakaz nahasten da, urdaialen mogimenduei esker, eta kimoa izeneko subtantzia oretsua bihurtzen da.

· Heste meharrean, kimo pankreako urinakaz, behazunagaz eta heste urinakaz nahasten da, eta kiloa sortzen da, elikagaien mantenugaiek osotutako substantzia likidoa. Heste meharrean, mantenugaiak xurgatzen dira, hau da, mantenugaiak odolera heltzen dira, eta

odola gure gorputzeko zelula guztietara eroaten dauz.

· Heste lodiak gure gorputzak aprobetxatu ez dauzan substantziak batu eta gorozki bihurtzen dauz. Gorozkiak uzkiaren bidez egozten dira. DIGESTINO APARATUAREN GAIXOTASUNAK

· Hortz-haginetako txantxarrak hortz-haginei kalte egiten dautse, ahoko bakterioen eraginez. Gitxienez urtean behin, dentistaren gana Joan behar dogu.

· Aerofigia digestino hodiak gasak sartzen diranean sortzen da, eta mina eta ondoeza eragiten dauz.

· Beherakoa heste meharra ura eta mantenugaiak ondo xurgatzeko gai ez danean gertatzen da, eta, horregaitik,gorozkiak sarri eta likidoak izaten dira.

ARNAS APARATUARE OSOGAIAKArnasbideak :

Sudur hobiak airea gure gorputzean sartzeko eta ateratzeko hobiak dira. Airea

birikietara heldu aurretik garbitze, berotzea eta hezotea da.

Faringea airea eroaten dau sudur hobietatik birikietara. Horregaitik gara gai ahotik ere arnasea hartzeko.

Laringea faríngea eta trake lotzen dauzan hodia da. Barruan ahots kordak daukaz, airea bibratu eta ahotsa sortzen daben muskulu bi.

Trakea bronkio izeneko hodi bitan banandutako hodia da.

· Birikiak Biriki bakotzaren barruan, bronkioloen muturretan, biriki albeolo izeneko zakutxo moduko batzuk dagoz.

ARNAS APARATUAREN GAIXOTAZUNAK

· Gripea birus batek sortutako gaixotasun oso ohikoa da. Birus hori errez kutsatzen da pertsona batetik bestera, eta sukarra, muskuluetako mina eta ondoeza eragiten dauz.

· Asmea bronkioloak estutu eta aireari pasatzen izten ez deutsienean sortzen da. Bronkodilatadore izeneko botiken bidez kontrolatu daiteke.

Zirkulazino aparatuaren osogaiak

· Bihotza toraxaren ezkerraldean kokatuta dago, eta, odola gorputz guztira bultzatzen dau. Bihotzaren hormak muskulu ehunez osotuta dagoz, barrualde hutsa dauka, lau barrunbez osotuta: Aurikula bi eta bentrikulu bi. Balbula trikuspideak eskumako aurikulea eta eskumako bentrikulua lotzen dauz. Balbula mitralak eskerreko aurikulea eta eskerreko bentrikulua lotzen dauz.

· Odol basoak era askotako lodiera daukien hodiak dira, eta zirkuitoa itxi bat osotzen dabe. Lodierearen arabera arteriak, benak, eta kapilarrak bereizten dira.

ZIRKULAZINO APARATUAREN GAIXOTAZUNAK

· Tronbosia odolean tronbo izeneko pikor bat eratu eta arteria bate do bena bat ixten dauanean gertatzen da. Obesitateak eta erreteko ohiturak gaixotasun hau izateko arriskua ugaritzen dabe.

· Miokardio infartua oxigenorik ezak eraginda bihotzaren zati bateko zelulak hilteltean oinarritzen dan gaixotasuna bat da. Bihotzeko

dieta orekatu baten eta jarduera fisikoaren bidez ekin daiteke.

· Arteriosklerosia arterien barruan gantzak metatzen diraleko arteriak gogortzean sortzen da ariketa fisikoa egitea, neurriz jatea, Koipe gitxi hartzea eta ez erretea dira neurri egokienak.

ODOL ZIRKULAZINOA

· zirkulazino txikia edo birikietakoa bihotzetik birikietara doa eta bihotzera itzultzen da.

GERNU SISTEMEA

· Kuntzurrunak baba formako organo bi dira, kaxa torazikoaren azpian dagoz, bizkarrazurraren alde banatan. Kuntzurrunetatik igaroten dan odola iragaztea da horren eginkizuna, organismoarentzat toxikoak diran hondakinak erauzteko.

· Uretrea gernua kuntxurrunetatik hartu eta gernu maskurira eroaten daben hodi bi dira.

· Gernu maskuria zaku formako organo gihartsu bat da, eta zakuan gordeta egoten da gernua, uretratik kanporatu arte.

· Uretra hodiaren bidez, gernu maskurian gordetako gernua kanporatu egiten da.

IZERDI GURUINAK

· Izerdi guruinen bidez, horeetatik hur dagozan kapilarretako substantzia toxikoak ezabatzen dira. Horeetarako, izerdia sortzen dabe, poroen bidez egozten da.

· Izerdi guruinei esker, gorputzaren tenperaturea kontrolatzen da.

IRAITZ APARATUAREN GAIXOTASUNAK · Zistitisa gernu maskuriaren infekzinoa da, sukarra eta pixa egiterakoan mina eragiten dauz.

· Kuntzurrunetako harriak organo horreetan gernua disolbatutako substantzietatik sortzen diran masa solidoak dira. Harriek pixari pasatzen izten ez deutsielako min kandia eragin daikie. Kuntzurrunetan harririk ez izateko, kuntzurrunek ondo funtxionatzeko adina ur edatea komeni da.

· Kuntzurrunetako gitxiegitasuna odola gaitasuna galtzen da benean sortzen da.