new sistematizazioaren - alboancentroderecursos.alboan.org/ebooks/0000/0294/6_alb_ave... · 2008....

Sistematizazioarenabentura

Nola ikasi gure praktiketatikpraktika horietatik abiatuta

INSTITUTO DE ESTUDIOS SOBRE DESARROLLO Y COOPERACIÓN INTERNACIONALNAZIOARTEKO LANKIDETZA ETA GARAPENARI BURUZKO IKASKETA INSTITUTOAUNIVERSIDAD DEL PAIS VASCO - EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEA

Babesleak:Laguntzailea:

360 x 210 portada solapas 21/12/06 10:26 Página 2

Sistematizazioarenabentura

Nola ikasi gure praktiketatikpraktika horietatik abiatuta

240 x 210 aventura euskera 21/12/06 09:42 Página 1

Argitaratzaileak: ALBOAN, Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutua, Hegoa.Egileak: ALBOAN, Iniciativas de Cooperación y Desarrollo, Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutua, Hegoa.Itzulpena: Elhuyar.Diseinua: Marra, S.L. Inprimaketa: Lankopi S.A. Lege-gordailua: BI-3050-06


3

1. Sarrera 5

2. Aurkezpena 6

3. Sistematizazioaren abentura 7

4. Sistematizazioaren ibilbidea 8

1. Pausoa: Abiapuntua 9

2. Pausoa: Hasierako galderak 18

3. Pausoa: Bizitako prozesua berreskuratzea 25

4. Pausoa: Sakoneko hausnarketa 49

5. Pausoa: Helmugak 60

6. Pausoa: Gure irakaspenak komunikatzen 68

7. Pausoa: Ezagutza osatu eta lantzea 74

5. Gure abentura berezitik ateratako hausnarketa eta irakaspen batzuk 78

Esperientzian parte hartu duten erakundeen helbideak 80

Proiektua osatzeko materialak 81

Aurkezpena


5

Duela urte batzuk, proiektu honetaz arduratzen garen hiru erakundeek (ALBOAN, Pedro ArrupeGiza Eskubideen Institutua eta Hegoa) lan hau argitaratu genuen: “Sistematizazioa: begiratu berribat gure praktikei. Gizarte-aldaketari buruzko esperientziak sistematizatzeko gida”. Gida horrenbidez, lehenengo hurbilketa egin nahi genuen gure errealitatetik abiatutako sistematizaziora.

Orduz geroztik, lanean eta, batez ere, sistematizatzen aritu gara. Azkeneko hiru urte hauetan,herritarren parte-hartzeari buruz Euskal Herrian, Valentzian, Costa Rican eta Kolonbian egindakohamar esperientziaren sistematizazio-prozesuan parte hartu dugu, beste erakunde batzuekinbatera. Ezer baino lehen, eskerrak eman nahi dizkiegu esperientzia bakoitzaren alderdi guztiakbanan-banan sistematizatu dituzten bederatzi erakundeei, beren konfiantzagatik, laguntzagatiketa parte-hartzeagatik: Asociación de Mujeres del Oriente (AMOR, Kolonbia), Bidegintza Elkartea(Euskal Herria), Bizkaiko Cáritas (Euskal Herria), Centro de Estudios y Publicaciones Alforja(Costa Rica), Colectivos del Parke (Valentzia), Cooperativa Copevisa (Kolonbia), ElhuyarAholkularitza (Euskal Herria), Escuela Popular Claretiana (Kolonbia), Munduko EmakumeakBabel (Euskal Herria). Baina erakunde horiek egindako ahaleginek ez lituzkete hainbat argitalpe-netan aurkezten ari garen emaitzak izango, erakunde horiekin batera hainbat lekutan lan eginduten beste hiru erakunderen laguntzarik eta aholkurik gabe. Hauek dira hiru erakunde horiek:Centro de Estudios y Publicaciones Alforja (Costa Rica), Dimensión Educativa (Kolonbia),Iniciativas de Cooperación y Desarrollo (Euskal Herria). Egindako lanari esker, herritarren parte-hartzeari buruzko hamar esperientziaren sistematizazioak, herritarren parte-hartzeari buruzko lanbat eta gida hau argitaratu ditugu1.

1. Sarrera

1 Material horiek nahi izanez gero, eskatu proiektuaren erakunde sustatzaileei.


6

2. Aurkezpena

Argitalpen berri hau egiteko, herritarren parte-hartzeari buruzko hainbat esperientziaren sistematizazio-prozesueijarraipena egin diegu, eta esperientzia horren emaitza da hemen aurkezten dugun lana. 'Sistematizazioa' hitzakzabal bezain ezaguna izaten jarraitzen du guretzat. Sistematizazio-prozesuak aukera ematen digu geure prakti-kei begiratzeko, geure praktikak berreskuratu eta aztertzeko eta geure praktiketatik ikasteko. Prozesu horrekjarraibideak eta irizpideak ematen dizkigu hurrengo esperientzietarako, baina malgutasunari eta sormenari lekuhandia utziz.

Hala, argitalpen honen bidez, lehen argitaratutako gida osatu nahi dugu, herritarren parte-hartzeari buruzkoesperientziak sistematizatzeko egin ditugun hausnarketekin eta landu ditugun esperientzia eta teknikekin.

Gure ustez, sistematizazio-prozesu batean murgilduz gero, bi gidak eduki behar dira, biek informazio osagarriakdituztelako. Beharrezkoa da, adibidez, sistematizazioa ulertzeko modu desberdinak ezagutzea –lehenengo gidanagertzen dira–, sistematizazioa nondik datorren, eta gure sistematizazioaren bidez, zer egin nahi dugun jakiteko.Alde horretatik, lehenengo gida horretan informazio garrantzitsua ematen da gida honetako lehenengo pausoakemateko.

Halaber, gida honetan gehiago garatuta ageri dira aurreko gidan aipatutako azken puntuak, eta hainbat erakun-deren esperientzia zehatzak ere azaltzen dira.

Beraz, hemen dituzu zenbait jarraibide eta gomendio, zure esperientziak ezagutu eta horietatik ikasteko abentu-ran murgiltzeko eta, horrez gain, zure erakundeko, beste erakunde batzuetako eta alor

Gida honek sistematizazioari buruzko jarraibide labur batzuk ematen ditu, eta horrelako prozesuetan eman beha-rreko pausoak azaltzen ditu. Gainera, pauso horietako bakoitzaren gakoak, gomendioak eta aholkuak agertzendira, esperientzian oinarrituta, eta aipatutako erakundeek erabiltzen dituzten teknika batzuk ere bai.

Azkenik, gidaren amaieran, sistematizazio-prozesuei buruzko praktiketan oinarritutako zenbait hausnarketa etairitzi ematen dira, baita esperientzian parte hartu duten erakundeekin harremanetan jartzeko helbideak ere.


7

3. Sistematizazioaren abentura

Globalizazioaren testuinguruan giza garapenaren eta gizarte-aldaketaren alde egiteko, beharrezkoa da gurepraktikak etengabe aldatzea eta egokitzea. Baina aldaketa horiek egiteko, egindako lanari buruz hausnartu beharda eta lan horri buruzko iritzi kritikoa izan behar da. Alegia, aurretik izandako esperientziak gure praktikak hobe-tzeko erabili behar ditugu.

Gizarte-zientzien erronka izan da beti erakundeen prozesuak ulertzea, eta, oraindik ere, jende askoren laneaneta bizitzan eragina duen arazoa da. Gida honetan aurkezten den proposamen metodologikoa lagungarria izandaiteke erakundeok martxan jartzen ditugun prozesu sozialak eta praktikak hobeto ulertzeko. Eta, ez soilik uler-tzeko, baizik baita beste praktika batzuekin batera aztertzeko eta ikasketa berriak sortzeko ere.

Hala, gida honetan azaltzen den proposamen metodologikoak aukera ematen du:

� Gure praktikaren berrikuspen bateratua eta partekatua egiteko.

� Praktika aurrera eman dutenek egindakoa bereganatzeko.

� Zerbait berria ikasteko.

� Proposamen eta agenda berrietarako jarraibideak lortzeko.

� Ezagutza berriak sortzeko, eta hala, hausnarketak eta arlo akademikoa praktika zehatzekin lotzeko.

Ikasketa eta ezagutza berri horiek lortzeko, erakundeek ahalegin handia egin behar dute, dudarik gabe.Sistematizazioaren abenturan murgiltzeko, ibilbide bati ekiteko nahia eduki behar da, baina ez da beharrezkoaibilbide horrek zer bidetatik eramango gaituen eta zer arazo sortuko dituen argi eta garbi jakitea.

Edozein modutan, gogoratu behar dugu guk geuk izan behar dugula abenturaren protagonistak, eta abenturahorretan aurrera egin ahala, behar diren erabakiak eta norabideak hartu ahal izango ditugu, helmugara iristeko.


8

4. Sistematizazioaren ibilbidea

Segidan, sistematizazioaren pausoak azalduko ditugu. Pauso horiek kronologikoki ordena-tuta daude, eta sistematizazio-prozesuan aurrera egiteko laguntza eta jarraibideak ematendituzte.

Hala ere, prozesu sozialek erakusten duten bezala, ibilbide hori ez da ondo seinaleztatuta-ko errepide lau eta erraza. Aitzitik, atzera egiten du zenbaitetan, ondo markatu gabekomugak ditu, baita bidezidor eta galbideak ere. Baina esperientziak erakutsi digu sistemati-zazioaren abenturan ezer ere ez dagoela alferrik, eta prozesua amaitzean, egindako bide-aren pauso guztietatik ikasi ahal izango dugula.

Edozein modutan, gogoratu behar da, sistematizazioaren bidez, taldeak –bakarrik edobeste pertsona batek lagunduta– hausnartu, ordura artekoa zalantzan jarri, ikasi eta ondo-rengo praktiketarako jarraibideak adosten dituela.

Ez dago “errezetarik”. Proposamena irekia eta malgua da, eta talde bakoitzari egokitu beharzaio, esperientziaren, denboren, baliabideen… arabera. Hala, gure praktikak hobetzeazgain, parte hartzen duten pertsona guztiek aukera izango dute ikasteko eta ahalduntzeko.

Horrekin guztiarekin, gure gizarte-ekintza hobetzea espero dugu, gure lankideak ahaldun-tzea eta, halaber, mundua aldatzen laguntzea.


9

Bizi, interesa azaldu, gaira hurbildu eta erabakia hartu

1. pausoa: Abiapuntua

Bizi

Begien bistakoa iruditu arren, funtsezkoa da aurretik esperientzia bizi izatea. Lehenago bizi izan ez badugu,ezinezkoa da sistematizatzea. Dena den, gerta daiteke, ibilbidearen abiapuntu gisa, biziko dugun esperien-tzia bat, alegia, oraindik gertatu ez dena sistematizatu nahi izatea. Hala, sistematizazio-prozesua prestatuahal izango dugu, eta ondoren aplikatu. Nolanahi ere, esperientzia bizitzea beharrezkoa da sistematizatu nahibada.

Interesa azaldu

Arrazoi batengatik edo besteagatik interesgarria iruditzen zaigun esperientziaren bat badugu edo esperien-tzia horretatik asko ikas daitekeela iruditzen bazaigu, badugu beste funtsezko elementu bat. Oso garrantzi-tsua da parte hartzen dutenek ikasteko nahia edo interesa izatea, esperientziaren garapena teknikoagoa iza-teko eta sistematizazioren abenturan motibazio handiagoa izateko.

Gaira hurbildu

Batzuetan, esperientzia garrantzitsuak izan arren, ez dugu jakiten zer egin esperientzia horiekin. Zenbaitetan, espe-rientziari buruzko dokumentu garrantzitsuenak berreskuratzea interesatuko zaigu, beste batzuetan, esperientziagogoratu eta ospatzea, edo bestela, esperientzia ezagutu, gogoratu, aztertu, eta horretatik ikastea. Horregatik, sis-tematizazioa zer den jakin eta bilatzen ari garena zer den zehaztu behar dugu. Gerta daiteke, adibidez, esperien-tzia bat sistematizatu nahi dugula uste izatea, baina, benetan, informazioa biltzearekin nahikoa izatea (edo, behin-tzat, gehienen ustez, horrekin nahikoa izatea). Horregatik, pauso hau ematen denean, beharrezkoa da:

� Sistematizazio-prozesua zer den jakitea.

Sistematizatuko dugunok harremanetan jarri behar dugu sistematizazioaren ideiarekin. Elkarrekin hausnartubehar dugu sistematizazioarekin esan nahi dugunari buruz, ibilbide horretan emango ditugun pausoeiburuz… Sistematizazioaren ideiara hurbiltzeko, prestakuntza-tailer bat, bilera bat… egin daiteke, bakoitzaksistematizazioari buruz dakiena edo uste duena azaldu, eta elkarrekin, ikuspegi guztiak aberastu eta zabal-tzeko. Prozesuarekin ilusioa izateko unea da, prozesua bereganatzen hastekoa.2

2 Une honetan, aurreko argitalpenean agertzen den materiala erabil daiteke. Bai inprimatutako materiala, bai CD-Cardean dagoena.


Erabakia hartu

Galderak argitu eta taldearen itxaropenak azaldu ondoren, erabaki bat hartzeko unea da. Hala, sis-tematizazioa egiteko erabakia, gure historiari buruzko memoria egiteko erabakia… har daiteke.

Dudarik gabe, erabaki hori hartzean, zer esperientzia sistematizatu nahi dugun eta zertarako siste-matizatu nahi dugun jakin behar dugu, gutxi gorabehera. Beharbada, erabakia hartzen dugunean,irudituko zaigu guztia benetan dagoena baino argiago dagoela. Dena den, prozesuan zehar, eginbeharreko zehaztapenak egin ahal izango ditugu eta sortzen diren galderei erantzun ahal izangodiegu.

Konturatu behar dugu hartutako erabakiak eragin eta ondorio jakin batzuk izango dituela erakunde-an. Sistematizazio-prozesua aurrera eramateko, denbora eta pertsonak behar dira, erakundeenkonpromisoa behar da, ikasteko borondatea eduki behar da eta gure praktikak zalantzan jarri behardira.

Prozesuarekin aurrera egitea erabakiz gero, beharrezkoa da:

� Talde sistematizatzailea osatzea. Prozesuaren eragilea izango da, eta gainerakoak partehartzera bultzatu beharko ditu.

� Prozesuari eskaini nahi diogun denbora gutxi gorabehera zehaztea.

Sistematizazioaren abenturaren barruan, ilusioaren, ametsen eta arriskuaren unea da hau.

10

� Sistematizazio-prozesuarekin zer espero dugun galdetzea geure buruari.

Parte-hartzaile bakoitzak sistematizazio-prozesuarekin zer lortzea espero duen identifikatzea eta gainerako taldeki-deen iritziekin alderatzea garrantzitsua da, geure buruak eta gainerakoak kokatzeko eta ezagutzeko. Galdera hori egi-ten denean, ideia desberdin asko atera ohi dira. Ideia horietako batzuk zerikusia izaten dute bizitako esperientziare-kin, beste batzuk alderdi pertsonalagoekin, sistematizazio-metodoarekin… Horrelakoetan, bakoitzaren itxaropenakgaika ordenatzea komeni da. Horrela antolatuz gero, hobeto emango ditugu hurrengo pausoak. Dena den, orain ire-kitzeko unea da, eta sistematizazioan parte hartuko dutenen zalantzak, kezkak eta lehentasunak entzun behar dira.Geroago erabaki eta zehaztu beharko da sistematizazioa zertan oinarrituko den.


11

� Jendearen itxaropenak jaso, eta prozesu guztian itxaropen horiek kontuan izatea.

� Motibatzeko eta prozesua geureganatzeko unea da (prozesuari edo une bakoitzariizena jarri diezaiokegu, adibidez).

� Sistematizazioaren talde eragilea osatu, eta denborak zehaztea, adibidez,prozesuaren hasierako eta amaierako data jarriz.

� Sistematizazio-prozesuan zehar gertatzen denaren erregistroa egitea.

Gomendioak

Iruzkinak

Funtsekoa da baliabideak esleitzea eta pertsoneneta erakundeen laguntza jasotzea.

Erakundeak edo erakundeko ahalik eta pertsona gehienek proiektuabere egitea funtsekoa da prozesua ondo garatzeko.

Beharrezkoa daerakundearen zereginariburuzko hurbilketa kritikoaegitea.

� Esperientzian parte hartu izatea.

� Esperientzia horretatik ikasteko borondatea izatea.

� Sistematizazio-prozesu bat egin nahi izatea.

Funtsezko elementua


12

Esperientzia erabili zuen erakundea: Munduko Emakumeak Babel

Jardueraren izenburua:Talde-laneko saioa… Munduko Ema-kumeak erakundearen esperientziarensistematizazioa: egin daiteke ala ez?

Helburua:

• Helburu orokorra: Munduko Emaku-meak elkartearen lan-esperientziarensistematizazio-prozesua has daiteke-en aztertzea.

• Berariazko helburuak: Sistematiza-zio-kontzeptua azaltzea eta elkarteakbere kontzeptu propioa sortzea.Jarduera zergatik eta zertarako egi-ten den identifikatzea. Sistemati-zazioan lan egiteko konpromisoaklortzea.

Abia puntua

Sistematizazio-batzordeak dinamizatu zuen jarduera, eta erakundearenbatzarrak hausnarketa egitea proposatu zuen.

1. Jardueraren aurkezpen orokorra egitea eta helburua azaltzea.

2. Taldeak sistematizazio-kontzeptua sortzea, kontzeptu teoriko-akademikora hurbiltzeko.

Parte-hartzaileei orri zuriak eta boligrafoak banatu genizkien. Ondoren,“sistematizazio” hitza entzutean burura zetorkien lehenengo gauza idazte-ko eskatu genien.

Gehienek “antolatu” eta “ordenatu” hitzekin lotu zuten. Hala, ikusi ahalizan genuen, intuizioz, “sistematizazio” terminoaren ideia egokia zutela.

Ondoren, orri hori batzuk erakutsi genizkien, mundu akademikoak eman-dako sistematizazio-kontzeptuaren definizio labur batzuekin. Hala, ondo-rioztatu genuen sistematizazioaren definizio teorikoaren ezaugarri nagu-siak aipatu zituztela parte-hartzaileek.

3. ¿Zergatik eta zertarako sistematizatu?

Bi talde handi egin genituen, eta horietako bakoitza beste bi taldetanbanatu genuen. Bi taldek zergatik sistematizatu? galdera landu zuten, etabeste bik zertarako sistematizatu? galdera.

Zergatik sistematizatu? galderari erantzun behar zioten bi taldeek esanzuten beharrezkoa zela ideiak antolatzeko prozesu bati ekitea, elkartearenhistoria eta errealitatea jasotzeaz gain, parte-hartzea indartzeko eta elkar-teko pertsonen artean harreman gehiago eta hobeak sortzeko.

Zertarako sistematizatu? galdera landu zuten bi taldeek, ostera, “berrikus-pena”, “hausnarketa” eta “esperientzietatik etengabe ikastea” aipatu zituz-ten sistematizazio-prozesua hasteko arrazoi nagusi gisa.

4. Zergatiaren eta zertarakoaren zehaztapen “teorikoagoa”.

Parte-hartzaileei fitxa batzuk erakutsi genizkien, teorialarien arabera, sis-tematizazio-prozesuak zergatik hasi behar diren eta zertarako balio dutenlabur azaltzen zutenak. Teoriak esaten duenaren eta taldeek azaldu zute-naren arteko kointzidentziak azpimarratu genituen.

Garapena:


13

5. Azken hausnarketa. Bilgunea.

Saioaren helburuak berriz aipatu genituen, eta ondoren, parte-hartzaile guztiak ados jartzen saiatu ziren.

Bi funtsezko galdera hauek landu genituen:

� Munduko Emakumeak erakundearen esperientziarensistematizazio-prozesuari ekin nahi diogu ala ez?

� Hiru erakundeek zuzendutako proiektuaren barruan alagure erritmoan egin nahi dugu sistematizazioa?

Botazioa egin genuen, eta lehenengo galderari BAIEZKOAeman zioten.

Bigarren galderari erantzuteko, berriz, ALBOANeko ordezkaribatek azalpenak eman zituen hainbat erakundek duela urte betehasitako proiektuei buruz, proiektu horien abantailei eta des-abantailei buruz eta proiektu horretan sartzeak MundukoEmakumeak elkarteari sortuko lizkiokeen erronkei buruz.

Azalpena eman eta zalantzak argitu ondoren, batzarrak proiek-tuan barneratzea erabaki zuen. Bestalde, sistematizazio-proze-suaren metodologiari eta herritarren parte-hartzeari buruzkohasierako prestakuntza jasotzea eskatu zuen, sistematizazio-prozesu honetan parte hartzen duten erakunde guztien abiapun-tua baita. Azkenik, lanerako agenda bat zehaztu genuen, aurrei-kusitako helburuak betetzeko. Beharrezko materialak:

� Orriak, boligrafoak eta koloretako kartoi meheak.

Denbora:

� Emakumeak Munduan elkartearenastelehenetako batzarraren iraupena (bi orduinguru).


14

Oharrak:

Ondoren egin zen saio batean, “kolore-sorta” izena jarri zioten sistematizazio-prozesuari, parte-hartzaileguztien artean, eta prozesuko pauso bakoitzari ere izen bat eman zioten.

Material osagarria


15

Esperientzia erabili zuen erakundea:

Bidegintza Elkartea

Jardueraren izenburua:Sistematizaziora hurbiltzen.

Bidegintzan egin ohi dugun bezala, bi pertsona liberatugenituen sistematizazio-proiektu/prozesua zuzentzekoeta dinamizatzeko. Prestakuntza-tailer bat eta bi eragilehoriekin egindako bileraren bat edo besteren ondoren,talde guztiari ikasitakoa eta aurreratutako azaldu genion,murgilduta geunden sistematizazio-prozesua partekatze-ko, geureganatzeko eta prozesu horretan parte-hartzeko.

Iruditzen zitzaigun ezinbestekoa zela talde guztia bileradinamiko batean biltzea, azalpenak ematearekin batera,iritziak azaltzeko, itxaropenak aztertzeko eta adostasu-nak lortzeko.

Prozesu guztiz berria zenez, beharrezkoa zen, halaber,euskarri grafiko argi eta erakargarria edukitzea. Taldeak“sistematizazio” kontzeptura egiten zuen lehenengo hur-bilketa zen, eta gogoz geunden “taldea irabazteko”.Lehendik ere, koordinazio-sareko lanez eta konpromisozbeteta zegoen taldea. Beraz, lagungarria izan zitekeenedozer ondo etorriko zitzaigun.

“Teknikaren” helburua:

• Bidegintzako profesional-taldea sistematizazio-proze-sura/metodora hurbiltzea.

• Guztion artean itxaropenak partekatu eta erabakiakhartzea, zer esperientzia partekatu behar den eta horinola eta noiz egin behar den zehazteko; alegia, helbu-ruaren-objektuaren eta ardatzaren gainean hausnar-tzea eta erabakitzea.

1. Kolorez betetako dokumentu bat sortu genuen PowerPoint-en (PPT), irudi askorekin eta letra gutxirekin. Bi era-gileek dokumentu hori erabili zuten sistematizazio-proze-suaren oinarrizko kontzeptuak eta tresnak taldeari azal-tzeko.

2. Bilera bat egin genuen. Bi eragileek dinamizatu zutenbilera, eta sistematizazio-prozesua aurkezteaz gain, tal-deko beste profesionalei aukera eman zieten beren gal-derak, itxaropenak, kezkak, ekarpenak... azaltzeko.

3. Bileraren lehenengo zatian, sistematizazioa zer den azal-du genuen modu ordenatu eta formalean, Power Pointe-ko dokumentuaren laguntzarekin. Prozesu guztiz berriazenez, taldeak denbora behar zuen edukiak barneratze-ko. Taldekideek hainbat galdera egin zituzten, eta dinami-zatzaileok erantzun genituen.

4. Ondoren, sistematiza zitezkeen esperientziei buruz hitzegiten hasi ginen, ñabardunak eginez, ikuspegiak azal-duz, epeak zehaztuz…, modu informalagoan. Denboragutxian, bilera-mahaia kartelez, argazkiz eta pasadizozbete zen, eta oroitzapen atseginak eta elkarrekin biziizandako hainbat une gogora ekarri zizkiguten. Baina,orduan, zehazteko eta mugak jartzeko arazoak sortuziren, “dena sistematizatu” nahi baikenuen…

5. Bileraren bigarren zatian, kanpoko bi bideratzaile (herrita-rren parte-hartzeari buruzko esperientzien sistematiza-zio-proiektuen arduradunak) deitu genituen. Hain zuzen,pertsona horiek eman zieten prestakuntza Bidegintzakobi eragileei, eta sistematizazio-prozesu guztian ere jaso-ko genuen horien laguntza.

Gure itxaropenak eta sistematizazioari eskain geniezaio-keen denbora kontuan hartuta, ideiak ordenatu genituenbideratzaileen laguntzarekin, “zer sistematizatu nahi

Garapena:

Abia puntua


16

genuen” (objektua), “zertarako sistematizatu nahigenuen” (helburua) eta “zer ikuspegi erabili nahigenuen” (ardatza) zehazteko. Talde handian, aurreratu-tako lana eta oraindik egiteko zegoena egituratugenuen, papelografoekin eta koloretako errotuladoree-kin, galdera ireki baina zehatzen bidez eta ideia-jasenbidez.

6. Bidegintzako bi eragileok erabakiak zehazteaz ardura-tu ginen, saio hartan eman genituen pauso garrantzi-tsuak oinarritzat hartuta, sakontzen eta ñabardurak egi-ten joateko.

Beharrezko materialak:

� Aukezpenerako Power Point-a.

� Papelografoa.

� “Sistematizazioa: begiratu berri bat gure praktikei.Gizarte-aldaketari buruzko esperientziak sistematizatzekogida”.

Denbora:

� Lau orduko lanaldia. Lehenengo zatian, Bidegintzakotalde guztiak parte hartu zuen, eta bi ordu iraun zuen.Hurrengo zatia ere bi ordukoa izan zen, eta taldeaz gain,kanpoko bi bideratzailek parte hartu zuten.


17

Oharrak:

Azkenik, honela laburtu ziren azaldutako itxaropenak:

HELBURUA: “Hainbat erakunde komunitate-prozesuetan parte hartzera bultzatzeko moduaz berriz hausnartzea”.

OBJEKTUA: “Bilboko Zazpi Kaleetako adingabe eta gazteentzako aisialdiko guneak eskatzeko prozesua, 2002 eta2004 artean”.

ARDATZA: “Erakundeen parte-hartzea errazten eta zailtzen duten elementuak”.

Itxaropen-zerrenda

� Esperientzia honek erakundea murgilduta dagoen beste prozesu batzuei laguntzea edota horiek osatzea.

� Gehiegizko lanagatik ez itotzea, proiektu hau dela-eta.

� Gaizki ateratako esperientziak sistematizatzea, ikasi ahal izateko.

� Ondo ateratako esperientziak sistematizatzea, indartzeko; “eginbeharrez” ez betetzea; “lehen bagenekien,baina orain ez dakigun” horretan arreta jartzea, eta ez hainbeste egin ez dena eta egin beharko litzatekeenajasotzen.

� Polita litzateke Bidegintzaren 15 urteko historian egin dena sistematizatzea (adibidez, komunitatearen arloanegindakoa).

� Baina gauzak zehaztu beharra dago..., beraz, Bidegintzaren barneko esperientziaren bat sistematizagenezake. Adibidez, nahikoa datu bilduta dituen esperientziaren bat, Bidegintzako egungo profesional-taldearen gehiengoak parte hartu duena.

� Ez litzateke interesgarriagoa izango kanpoko esperientziaren bat, pertsona edota erakunde gehiagorenparte-hartzea izan duena, sistematizatzea?

� Erakunde eragileek sistematizatu beharreko esperientzian duten parte-hartzea aztertzea interesgarria da.Baina, Bidegintzak pertsonekin lan egiten duenez, zergatik ez dugu hobeto aztertzen sistematizatuko denesperientzia horretan gure auzoetako herritarrek izan duten parte-hartzea?

� Edo, are errazago, sistematizatuko den esperientzian gure erabiltzaileek izan duten parte-hartzea azterdezakegu, gehiago zehazteko eta sinplifikatzeko.

Material osagarria


18

2. pausoa: Hasierako galderak

Sistematizatzeko erabakia hartzeko, esperientzia bat identifikatu dugu eta sistematizazio-prozesuarekin lortzea espe-ro duguna adierazi dugu. Intuizio eta nahi horiek zehazteko unea da orain.

Pauso hau ematea asko kostatzen da, zaila egiten delako gauzak “kanpoan” uztea, dena garrantzitsua iruditzen zai-gulako. Batzuetan, zerbait galtzen ari garela ematen du, zehaztapen horiek egitean jauzi bat ematen ari garela.Baina, esperientzia bat sakon ezagutzeko, beharrezko da aztergaia ondo mugatzea. “Sobera hartzen duenak gaizkitinkatzen du” dio esaera zaharrak, eta hori gogoratu behar dugu une honetan. Alegia, ondo zehaztu behar dugu azter-tu behar duguna, eta ez diogu beldurrik izan behar dena ez agertzeari. Azken finean, gure esperientziei edozein ikus-pegitatik begiratuta ere, funtsezko elementuak beti agertzen dira. Geroago ikusiko dugun bezala, oso esperientziazehatza aztertu arren, hortik ateratako ikasketak beste esperientzia askori –baita beste erakunde batzuetako espe-rientziei ere– aplika diezazkiekegu.

Hori da, hain zuzen, sistematizazioaren ahalmenetako bat, den-boran eta espazioan mugatutako esperientzia batetik beste espe-rientzia, denbora eta leku batzuetan aplika daitezkeen ondorio etaikasketak atera ahal izatea.

Berriz ere sistematizazioaren abenturarekin konparazioa egingobagenu, inbutuaren eta tentsioaren unean gaudela esango genu-ke; aukerak egin, lehentasunak jarri eta mugak zehazteko unean.Baina, segur aski, aukeratutako alderdi eta uneekin, esperientziagehiagotan aplika daitezkeen ondorioak aterako ditugu.

Ondoren, sistematizazio-prozesua definitzeko zer galderei eran-tzun behar zaien azalduko dugu. Grafikoan agertzen den bezala,galdera orokorretatik zehatzetara ordenatuta daude. Hala ere,batzuetan, argi izango dugu zer sistematizatu nahi dugun, bainaez hain argi zertarako edo zein ikuspegitatik egin nahi dugun hori.Beste batzuetan, berriz, ez dugu zalantzan jarriko zertarako siste-matizatu nahi dugun, baina ez dugu jakingo zer esperientziazehatz sistematizatu… Edonola ere, hasierako galdera haueknahi dugun ordenan erantzun ditzakegu. Galdera horiek gauzakargitzen eta erabakiak hartzen laguntzea da garrantzitsuena.

Zertarako, zer eta zer ikuspegitatik

Itxaropenak

Helburua

Objektua

Ardatza

Etorkizunekoesperientziak


19

Zertarako sistematizatu nahi dugu?

Helburua

Zertarako sistematizatu nahi dugun definitzeak sistematizazioaren helburua zehazten laguntzen digu. Argi,labur eta modu errealistan definitu behar dugu sistematizazioaren helburua. Taldearen, itxaropenen, unearen,denboraren… baitan dago helburu hori.

Lehenago esan bezala, aukera asko daude “zertarako sistematizatu?” galderari erantzuteko. Galdera horrierantzuten badiogu, nola egin behar dugun ere jakingo dugu.

Ez da gauza bera talde baten esperientzia jasotzeko sistematizatzea eta esperientziaren arrakastaren/porro-taren arrazoiak aztertzeko sistematizatzea. Enfasia jartzen dugun lekuaren arabera (metodologiaren defini-zioan, parte-hartzaileetan…), desberdina izango da sistematizazioaren helburua.

� Erakundeen egitekoa eta estrategia kontuan hartzea.

� Pertsonen eta erakundeen interesak eta aukerak kontuan izatea.

Gomendioak

� Esperientzia hau zertarako egin nahi dugun jakitea.

� Sistematizazioaren erabilgarritasuna argi izatea.

Funtsezko elementua


20

Zer esperientzia sistematizatu nahi dugu?

Objektua

Sistematizatu beharreko esperientzia denboran eta espazioan mugatzeaz ari gara. Mugaketa hori helburua-ren, esperientziaren, testuinguruaren… araberakoa izango da.

Sistematizatuko den esperientzia zehatzaren hasierako data eta amaiera-data zehaztea komeni da.Zehazpen horri “sistematizazioaren objektua” esaten zaio.

� Ez da beharrezkoa esperientzia guztia kontuan hartzea.

� Objektua zehazteko, lagungarria izan daiteke esperientziaren une esanguratsuak,gertaera garrantzitsuak edo une erabakigarriren bat gogoratzea.

Gomendioak

� Sistematizatuko dugun esperientzia aukeratzea.

� Esperientziaren denbora, subjektuak eta espazioa zehaztea.

Funtsezko elementua


21

Esperientzia horren zer alderdi garrantzitsu sistematizatzea interesatzen zaigu?

Ardatza

Sistematizazioaren ardatza zehaztu behar da, hau da, esperientzia zehatz bati begiratzeko erabiliko dugunikuspegia edo jantziko ditugun “betaurrekoak”. Esperientziari ikuspegi batetik begiratu behar zaio, esperien-tzia guztia bere konplexutasun guztiekin kontuan hartu nahi ez izateko.

Ardatza modu askotara azal daiteke. Esperientzia bat hainbat ardatzen arabera ere sistematiza daiteke, horiegitea interesgarria izanez gero.

� Esperientzia guztia zeharkatzen duen ardatz nagusia balitz bezala hartzea.

Gomendioak

Iruzkinak

Helburuak, objektuak etaardatzak koherenteak izanbehar dute elkarren artean.

Ematen diren formulazioak une oro zehaztu behar dira,hau da, zertaz ari garen ulertu behar da. Horretarako,lagungarria izan daiteke helburuan, objektuan eta ardatzeanagertzen diren hitz garrantzitsuak definitzea, guztiok gauzaberari buruz hitz egin dezagun.

Zehazteko beldurrak kendu behar dira, eta, objektuaeta helburua definitzean, errealista izan behar da,daukagun informazioa eta denbora kontuan hartuz.

Behin eta berriz gogoratubehar dugu “sobera hartzenduenak gaizki tinkatzen duela”.

� Zer alderdi, dimentsio, faktore eta osagai interesatzen zaizkigunjakitea.

� Ikuspegi nagusia zehaztea eta ez sakabanatzea.

Funtsezko elementua


22

Esperientzia erabili zuen erakundea: Bizkaiko Cáritas. Komunitate-animaziorako taldea

Jardueraren izenburua:Helburua, objektua eta ardatza eraba-kitzen.

Helburua:

• Helburua, objektua eta ardatza ze-haztea.

• Gure helburua, objektua eta ardatzazehaztea.

1. Helburuari, objektuari eta ardatzari buruzko oinarrizko ideiak aurkez-tu eta zalantzak argitu ditugu.

2. Jendeak dituen ideiekin ideia-jasa egin dugu.

3. Ideia-jasa jasa horretan bildutakoak hasieran genituen itxaropenenarabera berrikusi ditugu.

4. Ideiak ordenatu ditugu, helburua, objektua edo ardatza zehaztekoduten balioaren arabera.

5. Helburua, objektua eta ardatza erabaki ditugu. Erabakiak hartzeko,gauza batzuk baztertzeko eta beste batzuen alde egiteko arrazoiakeman ditugu. Erabakia guztion artean adostu eta arrazoitu dugu.

Garapena:


� Papelografoa, paper jarraitua, kanpainarako materialak, agendak.

Denbora:

� Hiru orduko saio bat.

Helburu, objektu eta ardatz hauek definitu ditugu saioan:

Helburua: Eragileek ezohiko kanpainetan gehiago parte hartzeko tresnak eta metodoaklortzea.

Objetua: Bizkaiko elizbarrutiaren etxebizitza-kanpaina (2003ko ekaina – 2004ko ekaina)

Ardatza: Komunitate-animaziorako taldeak kanpaina horren dinamizazioan duen egitekoa.

Material osagarria

Hasierako galderak


23

Esperientzia erabili zuenerakundea:

Red Costarricense de ControlCiudadano (CEP-Alforja)

Jardueraren izenburua:Helburua, objektua eta ardatzazehazten.

Helburua:

• Red Costarricense de ControlCiudadano erakundearen espe-rientziaren helburua eta ardatzamodu adostuan definitzea.

2004ko otsailean, Social Watch-en gai nagusi bihurtu zen CEPAlforja. Gainera, Milurtekoko Garapen Helburuei (MGH) buruzkogobernuen txosten nazionalean eragina izan nahi zuten 14 era-kundek egindako prozesuaren eragilea izan zen CEP Alforjaerakundea. Hala, 2004ko azaroaz geroztik, “Pobreziak ez duaitzakiarik Costa Rican” kanpaina jarri zen martxan, Red Cos-tarricense de Control Ciudadano erakundea antolatzeko ekintza-esparru bihurtzeko helburuarekin.

Esperientzia hasiberria zenez, nazio-mailako elementuak, gizar-te-erakundeekin izandako harremanen aurrekariak eta CEPAlforjak zituen nazioarteko harremanak baliatu ziren erakundeensare bat sortzeko ideiari bultzada emateko. Costa Ricako politikapublikoen gaineko herritarren kontrolaren eragile izan nahi zuensare horrek.

1. Hala, Herritarrek Parte Hartzeko Programaren bidez defini-tu ziren, hasieran, helburua, objektua eta ardatza, programahori baitzen aipatutako prozesuaren eragilea.

2. Hala ere, proposamenaren berri eman zieten erakundeei,eta haiek oniritzia eman zioten.

Garapena:


� Posta elektronikoa.

Denbora:

� Bi orduko saioa lanak prestatzeko, eta ordu beteko saioaSarean parte hartzen duten erakunde guztiekin.

Hasierako galderakHasierako galderak


24

Helburu eta ardatz hauek definitu ziren esperientzia honetan:

Sistematizazioaren helburua: Gizartearen ikuspegitik, herritarren esperientzia honekpolitika egiteko modu berriari buruzko hausnarketari egindako ekarpenak berrerai-kitzea eta horiei buruzko hausnarketa kritikoa egitea.

Sistematizazioaren ardatza: Herritarren Kontrolerako Sareak garatutako gaitasunakeztabaida kritikoko prozesuei, zaintzari eta eragin politikoari buruz.

Material osagarria

Oharrak:

Kasu honetan, hasieratik argi zegoen objektua: herrita-rren kontrolerako Costa Ricako sarea sortzea. Beraz,helburua eta ardatza definitu behar ziren.


25

3. Pausoa: Bizitako prozesua berreskuratzea

Pauso hau emateko egin beharreko lana oso erakargarria eta atsegina da. Kasu gehienetan, lan hori oso modu sor-tzailean egiteko baliabideak izaten ditugu erakundean.

Bizitako prozesua taldeko parte-hartzaile guztien artean berreskuratzeak motibazioa eta indarra eman diezaioke siste-matizazio-prozesuko parte-hartzeari. Egindakoa aitortzeko unea da, eta esperientzia hori bizi izan dutenek hausnartze-ko unea.

Baina, askotan, denbora eta ahalegin gehiegi xahutzen ditugu, eta ez zaigu indarrik eta denborarik geratzen ondoren-go pausoak emateko.

Beraz, abenturaren zati honetan arkeologia-lanak egin behar ditugu, baina, aldi berean, indarrak neurtu behar ditugudatorrenerako prest egoteko. Gure historia berreskuratzeko arkeologia-lan horretan, bi elementu garrantzitsu azpima-rratu behar dira:

Berreraiki eta ordenatu

Historia berreraikitzea

� Modu batean ala bestean gure esperientzia markatu duten uneak eta gertakariak –bereziki esanguratsuak izandirenak– jaso behar dira. Une horiek aukeratzeko, adostutako helburua, objektua eta ardatza izan behar ditugukontuan. Halaber, gure esperientzian eragina izan duten tokiko, eskualde-mailako eta maila globalekoelementuak jaso behar ditugu.

� Bestalde, sistematizazioaren une honetan, garrantzi handia dute erregistro idatziek, grafikoek, ikus-entzunezkoerregistroek…, eta memoriak. Hala, datuak jasotzeaz gain, esperientzia bizi izan zutenen pertzepzioakjasotzea oso garrantzitsua da.

� Historia berreraikitzeko hainbat tresna erabil daitezke: historia-espiralak, denbora-lerroak, grafikoak,kronologiak, kontaketak… Lan horiek tailerren edo bileren bidez egin daitezke, gure esperientzian garrantziaizan zuten pertsonak elkarrizketatuz...

� Tresna horiek modu kolektiboan erabiltzean, sistematizatzen ari garen esperientziari buruzko galderak etazalantzak sor daitezke. Galdera eta zalantza horien oharrak hartzea komeni da, baina oraindik ez zaieerantzun behar edo ez da horien gainean eztabaidatu behar. Aurrerago erantzungo diegu galdera horiei;ez orain. Galdera kritiko horiekin, gida bat egin daiteke papelografo batean. Hurrengo pausoan helduko diegugaldera horiei, eta gertatu zena zergatik gertatu zen jakiten lagunduko digute.


26

� Ahalik erregistro gehien erabili behar dira. Erregistroak izan daitezke bilera-aktak,landa-koadernoak, lan-egutegiak, dokumentuen zirriborroak, plangintzak,mintegietako memoriak, argazkiak, grabaketak, bideoak, grafikoak, mapak,marrazkiak… Horiekin erregistro-taulak egin daitezke, sistematizatu nahi dugunareneta sistematizatzeko erabili nahi dugun moduaren arabera. Hainbat eta hainbataukera daude lan hori egiteko. Taldearen eta taldeko pertsonen sormenaren eskudago aukera egitea.

� Bestalde, informazioa modu argian antolatu behar da, eta esperientzia bizi izan dutenek partehartu behar dute lan horretan. Izan ere, pertsona horiek informazioa osa dezakete, etaprozesuan modu aktiboagoan parte har dezakete.

� Ez dugu ahaztu behar memoria berreskuratzeko denak balio duela eta dena dela garrantzitsua,elementu subjektiboak nahiz objektiboak.

Gomendioak

Informazioa ordenatzea eta sailkatzea

� Historia berreraikitzeko edozein teknika erabilita ere, ordenatu eta sailkatu beharreko informazioasko pilatu ohi da, ondoren, erabili eta ulertu ahal izateko. Horrez gain, agertu diren hainbat alderdisakonago aztertu beharko ditugu. Horretarako, adibideetan ageri diren teknikak erabil daitezke.Teknika horien bidez, gertaerarik garrantzitsuenak berreskuratuko ditugu, helburuarekin etaardatzarekin lotutako elementu batzuen arabera xehatuko ditugu, eta, hala, prozesua berreraiki ahalizango dugu.

� Pauso hau ematean agertzen diren zalantzak, arazoak, hipotesiak eta galderak orri batean idazteakomeni da (lehen “galdera kritikoen gida” deitu diogu), gure esperientzia aztertzen eta interpretatzenlagunduko digutelako.

� Gertatutakoa gertatu zen bezala berreraikitzea, modu ordenatuan.

� Prozesuaren etapak identifikatzea.

� Informazioa sailkatzea.

Funtsezko elementua


27

Iruzkinak

Ahozko iturrien ahalmenaketa mugak kontuan hartubehar dira.

Erregistroetako informazioa osatzeko,parte-hartzaileen memoria erabil daiteke,eta triangelaketa-efektua egin (errealitatea,erregistroak eta memoria).

Ia beti edukitzen dira erregistroak, bainagutxitan biltzen dute behar den guztia.Beraz, dauzkagun erregistroak ahalikgehien aprobetxatu beharko ditugu.

Ez diegu orain erantzun beharsortzen diren hutsuneei etagalderei. Idatzi egingo ditugu,geroago erabiltzeko.

Une hau balia daiteke esperientzian partehartu duten pertsona gehienak prozesuanengaiatzeko, egindakoa ospatzeko etaondoren egingo dugunari buruzkohausnarketa bultzatzeko.

Berreraikitze historikoa egiteafuntsezkoa dasistematizaziorako.


28


Colectivos del Parke

Jardueraren izenburua:Sugea.

Helburua:

• Sistematizazioaren objektuariburuzko unerik garrantzitsuenakberreskuratzea, parte hartuzuen jendeak bizi izan zuenbezala. Beraz, esperientziarenelementu objektiboak eta sub-jektiboak jasotzen dira.

1. Sistematizazio-taldeari azaldu genion zer den “sugea”, eta zenbat denborairaungo duen.

2. Papelografo handi bat jarri genuen paretan, eta suge bat marraztu genuenpapelografoaren punta batetik bestera. Sugearen isatsean esperientziarenhasiera-data idatzi genuen, eta buruan amaiera-data. Bi data horiek identi-fikatuta zeuden sistematizazio-prozesuaren objektuan.

3. Sugea marraztu ondoren, markatutako bi daten artean kooperatiban izanda-ko esperientziaren unerik garrantzitsuenak gogoratzeko eskatu zien bi bide-ratzaileek parte-hartzaileei. Pauso hori emateko, kooperatiban genituenhainbat dokumentu grafiko erabili genituen (argazkiak, triptikoak, egunkarie-tako artikuluak…). Dokumentu horietan, denbora-tarte horretako historiabiltzen zen, modu batean edo bestean.

4. Hala, sugea osatu genuen modu kolektiboan. Sugearen goialdean idatzigenituen esperientzian eragina izan duten urruneko eta gertuko alderdiak,eta behealdean esperientzian eragina izan duten kooperatibaren alderdiak.Gainera, azpimarratutako gertaerak kolore bateko errotuladorearekin idatzigenituen, eta beste kolore batekin bakoitzak gertaera horiek nola bizi izanzituen.

Sugea egiteko moduari buruzko bi gauza nabarmendu nahi genituzke:

• Taldean eztabaida interesgarria izan zen suge bat ala bi egiteari buruz.Zenbaiten iritziz, denbora-tarte horretan egindako jarduera garrantzitsue-netako bati buruzko suge bat egin behar zen eta ondorengo prozesu guz-tia biltzen zuen beste bat. Beste batzuen ustez, berriz, jarduera horrenaurretik eta ondoren gertatutakoa batera azaldu behar zen.

• Bestalde, azpimarratu behar da sugearen tailerrean parte hartu zuten guz-tiek ez zutela sistematizatu beharreko esperientzia bizi izan, taldean sartuberriak zirelako. Beraz, denek ez zuten parte hartu denbora-tarte horretanegindako ekintzak sugean irudikatzen. Dena den, ekintza horiek bizi izanzituztenen oroitzapen eta kontaketen bidez, gertatutakoaren garrantzia,konplexutasuna eta indarra ulertu ahal izan zuten besteek.

5. Prozesuaren bi bideratzaileek beren ustez sugean azpimarratu beharrekoideia nagusiak berreskuratu zituzten, sistematizazio-prozesuaren hurrengopausoetara bideratzeko.

Garapena:

Bizitako prozesua berreskuratzea


29


� Papelografoa.

� Errotuladoreak.

� Zinta itsasgarria.

� Argazkiak, triptikoak, egunkarietako artikuluak…

� Bideokamera.

Denbora:

� Bi saio (bakoitza 3 ordukoa) eta bideoarengidoia eta elkarrizketak egiteko denbora.Elkarrizketatu beharreko pertsonen araberakoaizango da denbora hori.

6. Sugea egin ondoren, agertutako guztiaren kontake-ta egin genuen guztion artean. Ariketa zaila, bainainteresgarria izan zen, eta ideiak ordenatzen etaideia horiek jasotzeko moduak adosten lagunduzigun.

7. Sugea amaitu ondoren, une garrantzitsu batzukidentifikatu genituen, horietatik abiatuta, sistemati-zazio-prozesuaren hurrengo pausoak emateko.

8. Sugea osatzeko, bideo bat egitea proposatu zen,auzoko beste pertsona batzuen edo sistematizatu-tako prozesuarekin zerikusia izan dutenen iritziakjasotzeko. Hori egiteko, ondo identifikatu beharkolirateke elkarrizketatu beharreko pertsonak. Siste-matizazio-taldean dauden pertsonak ez izateagomendatzen da. Kontua da sistematizazio-taldeakbideo hori ikusi behar duela sistematizazio-proze-suaren hurrengo pausoak eman baino lehen.Bideoek kooperatibaren esperientziari buruzkoideia berriak eman behar dizkigute. Galdera hauegin beharko litzaieke elkarrizketatutakoei:Garbiketa-kooperatibaren zer une iruditzen zaizki-zu garrantzitsuak eta zergatik iruditzen zaizkizugarrantzitsuak?


30

Esperientzia erabili zuen erakundea: Bidegintza Elkartea

Jardueraren izenburua:Gure historiaren espirala.

Helburua, objektua eta ardatza adostu ondoren, espe-rientzian parte hartu zuten entitate guztiei dei egingenien berriz ere, denen artean gure historiaren espi-rala diseinatzeko.

Bilera horretara joan zirenak gogoz zeuden oroitzape-nei hautsak kendu, eta datuak, anekdotak, sentsa-zioak... eskaintzeko. Izan ere, espirala egiteko akten,kartelen, argazkien... bidez jasotako datu objektiboguztiez gain, izaera subjektiboko informazioa ere jasonahi genuen, hainbat data, erabaki eta prozesutaneragina izan zutelako.

Sistematizazio-prozesu guztia amaitu ondoren, aipatugenuen historiaren espirala egiteko une hori izan zela,agian, politena eta dibertigarriena. Izan ere, jendeaskoren argazkiak, kartelak eta marrazkiak eta elka-rrekin bizitako une asko agertu ziren, irribarre batbaino gehiago aterarazi zigutenak eta oso une bere-ziak gogorarazi zizkigutenak.

Helburua:

Objektuan zehaztutako garaian, sistematizatutakoesperientzia osatu zuten une garrantzitsu guztiak gogo-ratzea, denen artean.

Oroitzapen guztiak ordenatzea, datak, parte-hartzaile-ak, edukiak… zehaztuz, eta hori guztia irudikatzea, hel-buruarekin, objektuarekin eta ardatzarekin koherentziagaldu gabe.

1. Sistematizatutako esperientzian parte hartzen zuten bostentitateei gogoratzen lagun zezaketen mota guztietakomaterialak ekartzeko eskatu genien (argazkiak, kartelak,aktak, egunkari-zatiak, marrazkiak... ).

2. Lehenik eta behin, espiral handi bat marraztu genuenpapelografo handi batean. Izan ere, oroitzapenak ezziren modu ordenatuan agertzen, eta zenbait aldiz “atze-ra egin” behar izan genuen gertaerak, datak... sartzeko.

3. Entitateetako ordezkariek ekarritako material guztiaklurrean jarri genituen, papelografo handiaren ondoan,dena ondo ikusi ahal izateko. Material horiek erreferen-tzia egiten zieten unearen arabera sailkatu genituen, etatontor txikiak egin genituen.

4. Papelografoan une guztiak irudikatzen hasi ginen.Gertaera bakoitzaren ondoan, data eta gertaeraren des-kribapen laburra idazten genuen. Pertsona batek jende-ak esandakoa idazten zuen papelografoan. Datak kolorebatekin idazten zituen eta deskribapenak beste batekin.

5. Norbaiti ñabarduraren bat gaineratzea garrantzitsua iru-ditzen bazitzaion (adibidez, alderdi subjektiboren bat edoesperientzia baldintzatu zuen kanpoko faktoreren bat)idatzi egiten zen hori ere. Papelografoa “collage” itxurahartzen joan zen…

6. Espirala amaitu ondoren datei eta parte-hartzaileei buruz-ko galdera asko genituenez, zalantza guztiak orri bateanbildu genituen, eta zalantza horiek nork argi zitzakeenpentsatu genuen. Hala, parte-hartzaileen artean banatugenituen zalantza horiek, eta 15 eguneko epea jarrigenuen erantzunak aurkitzeko.

Bi parte-hartzaile egindako guztia garbira pasatzeazarduratu ziren, material hori bigarren bilerara eramateko.Hala, bilera horretan, errazagoa izango zen datu berriaksartu eta espirala adostea, sistematizazio-prozesuarenhurrengo pausoa emateko.

Garapena:



31


� Papelografoa.

� Koloretako errotuladoreak.

� Bilera-aktak, gertaera garrantzitsuak…

� Argazkiak, kartelak eta gogoratzen lagun dezakeen guztia…

� ...eta memoria handia.

Denbora:

� Lehenengo saioa: bi ordu.

� Ahaztutako edo galdutako datuak bilatzeko denbora(15 eguneko epea jarri genuen).

� Bigarren saioa: ordu bat eta erdi. Epe horretan aurkitutakodatuekin espirala osatzeko erabili genuen.


32

Oharrak:

Akten artxibo ona eta argitaratutako materialak edukitzea ez da ohikoa izaten beti.

Ez da memoriaz gehiegi fidatu behar, batzuetan, datak, gertaerak… nahastera eramaten baitu.

Bizi izandakoaren ikuspegi subjektiboa saihestea zaila izaten da askotan (eragina du, adibidez, gertaera batigarrantzia handiagoa ala txikiagoa ematean edo gertaera oztopo edo aurrerapauso gisa definitzean…).

Material osagarria


33


Escuela Popular de Neiva

Jardueraren izenburua:Oroitzapenen ibilaldia.

Helburua:

• Esperientzian parte hartu zuentalde bakoitzak historia berres-kuratzea eta berreraikitzea etaune erabakigarriak azpimarrat-zea.

Hasteko, hezkuntzako agenteak (irakasleak, ikasle ohiak eta guraso-ak) MOTIBATZEKO topaketak egin genituen. Horrez gain, taldebakoitza bere aldetik bildu zen beste egun batean. Irakasleekin, adi-bidez, hainbat topaketa egin ziren leku desberdinetan. Topaketahorietan egindako jardueren bidez, hainbat konpromiso eskatzenzituen lanari ekiteko zuen gogoa adierazi zuen parte-hartzaile bakoi-tzak. Horrez gain, sistematizazioaren helburua eta sistematizazioakesperientzia kualifikatzeko egin ditzakeen ekarpenak argitu genituen.

1. Irakasleekin bi eguneko topaketa egin genuen hiritik gertu dagoenetxalde batean. Bogotáko topaketan parte hartu zutenek zuzenduzuten tailerra, eta pauso hauek eman zituzten:

2. Sistematizazioaren historia herri-hezkuntzaren testuinguruanberreraiki ondoren, ikerketa kualitatiboa eta positibista alderatzekoariketak egin genituen, eta ondorioztatu genuen sistematizazio-prozesuak ikerketa kualitatiboko prozesua izan behar duela etaprozesuaren eragileek parte hartu behar dutela. Handitutako grafi-ko baten bidez, proposamen metodologikoa landu genuen, etaeskolaren historia berreskuratzeko lanari ekin genion.

3. Aldez aurretik, ariketa batzuk egin genituen ezagutzaren alde sub-jektiboa eta ikerketan ager daitezkeen ikuspegiak eta jarrerakulertzeko. Ondoren, “chiva” izeneko gailua erabili genuen, parte-hartzaile bakoitzari bere bizitzako gertaerak gogoratzen laguntze-ko. Oso ariketa aberatsa da, hainbat eta hainbat bizipen parteka-tzen direlako eta bakoitzak desberdin ikusten dituelako bizipenhoriek. Jarreretan arreta jartzeko, esaera zaharrak erabili geni-tuen: “gaizki esanak barkatu eta ondo esanak kontuan hartu”,“urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau”... Esaera batzuktaldean aztertu genituen, eta besteen ikuspegiak entzutea zailtzenduten jarrerak zehazten saiatu ginen.

4. Esperientziaren berreskuratze historikorako, eskolako lehenengourteen ingurune naturala eta soziala erakusten dituen ikus-entzu-nezkoa erabili genuen. Horrez gain, erakusketa txiki bat egingenuen, argazkiekin, albumekin eta dokumentuekin.

Garapena:



34

5. Ondoren, hiru talde antolatu genituen, hezitzaile bakoitza berrikuntzan sartu zen garaia-ren arabera. Talde horietako bakoitzak grafiko bat prestatu zuen, bizitako esperientzienune erabakigarriak azaltzen zituena. Lanak guztien artean batera jartzea eta berreraiki-tzea esperientzia interesgarria izan zen; talderik berriena hasi zen eta gainerako taldeakinformazioa osatzen joan ziren.

6. Sakoneko galderak egiten hasi baino lehen, parte-hartzaile bakoitzak galdera pertsonalbat egin zion eskolari. Horren bidez, esperientziak bakoitzaren bizitzan izan duen esana-hia eta izan dituen alde onak eta txarrak agertu ziren. Adibidez: eskolatxo, zergatik izanduzu horrelako eragina nire bizitza pertsonalean eta familiarrean?...

7. Ondoren, sistematizazioaren helburuak birformulatu genituen. Azpimarratu behar daBogotáko tailerreko kideek proposatutako helburu berak zirela gehienak. Azkenik, lan-plana egin genuen, eta informazio gehiago jasotzeko bakoitzak egin beharreko lanak etataldeko lanak zehaztu genituen.


� Prozesuaren une batzuen argazki-erakusketa.

� Ikus-entzunezko aurkezpena.

� Eragingailua.

� Papelografoa eta errotuladoreak.

Denbora:

� Bi eguneko tailerra.


35


Escuela Popular de Neiva

Jardueraren izenburua:Oroitzapenen ibilaldia.

Helburua:

• Esperientzian parte hartu zuentalde bakoitzak historia berres-kuratzea eta berreraikitzea etaune erabakigarriak azpimarrat-zea.

1. Eskolaren historia berreskuratzeko tailerrak 27 ikasle ohirekinegin genituen. Eskolako esperientziaren hiru etapa esangura-tsuen arabera antolatu genituen taldeak (1980-1989; 1990 –1998 eta 1999 – 2004). Gurasoekin erabilitako metodologiabera erabili zen ikasle ohiekin: OROITZAPENEN IBILALDIAdeitu genion argazki-erakusketa bat egin genuen memoriasuspertzeko. Irakasleekin, berriz, “oroitzapenen eragingailua”erabili genuen, eta esperientziaren sorrerako etapari buruzkoikus-entzunezkoak ikusi genituen.

2. Ondoren, tailerrari ekin genion. Hasteko, ideiajasa bat egingenuen, parte-hartzaileek sistematizazioari buruz zekitenajasotzeko. Eskolan zeudenean egindako proiektuetan bizitakoesperientziak gogoratu zituzten. Halaber, haurrek egindakogalderetatik abiatzen ziren ikerketa-prozesu errazak egiteko seipauso metodologikoak gogoratu zituzten. Ekarpen guztiakbanan-banan jaso eta bateratu genituen, eta tailerraren orien-tatzaileek horiek osatzen lagundu ziguten.

3. Ondoren, lan-taldeek bizitako esperientziaren bidea berreraikizuten irakasleen laguntzarekin. Aurkezpen grafiko bat eginzuten eskolan bizitako esperientziatik gogoratzen zituzten une,produktu eta gertaera garrantzitsuak nabarmenduz.

4. Talde bakoitzaren lana besteei azaltzean, oso galdera interes-garriak egin zituzten, eta galdera horien erantzunek oroitzape-nak aberasten, grafikoak aldatzen edo ahaztutako gertaerakberreskuratzen lagundu zuten. Grafikoek etapen arteko aldenabarmenak agerrarazi zituzten. Hala, grafiko horiek kronologi-koki antolatzeko batzorde bat osatzea erabaki zen, ekarpenguztiak grafiko historiko batean integratzeko.

5. Bileraren bigarren zatian, irakasleek, gurasoek eta ikasle ohiekberreskuratutako historiaren emaitzak partekatu zituzten. Hala,gurasoek, ikasle ohiek eta irakasleek osatutako hiru talde anto-latu ziren. Lehenik eta behin, etapa eta azpitaldeen bidez eginzen lana, eta ondoren, estamentuka:

Garapena:



36

2. Aurkezpena. Osoko bilera.

1. Batera-jartze partziala etapaka eta azpitaldeka.

Lehenengo etapa 1980-1989

Bigarren etapa 1990 – 1998

Hirugarren etapa 1999 – 2004

Lehenengo etapa 1980-1989

GurasoakIkasle ohiakIrakasleak Irakasleak Irakasleak

Ikasle ohiak Ikasle ohiakGurasoak Gurasoak

Bigarren etapa 1990 – 1998

Hirugarren etapa 1999 – 2004

Gurasoak

Ikasle ohiak

Gurasoak

Ikasle ohiak Ikasle ohiak

Irakasleak

Ikasle ohiak

Irakasleak

Gurasoak

Irakasleak

Gurasoak

Irakasleak


37

6. Ordu eta erdiz, taldeek elkarri azaldu zizkioten grafikoa eta beren etapako ger-taerarik garrantzitsuenak. Halaber, kointzidentziak eta desberdintasunaknabarmendu eta zalantzak eta kezkak argitu zituzten. Ondoren, hainbat jar-duera prestatu ziren bakoitzari zegokion kontakizunaren zatia osoko bileranaurkezteko, grafikoan oinarrituta.

Osoko bileran, talde batek historia kolektiboa aurkeztu zuen elkarrizketabaten bidez. Beste talde batek erreportaje erradial bat egin zuen txotxongilo-ekin, eta taldeko kideek ere parte hartu zuten. Azkenik, hirugarren taldeaktelebista-programa bat aurkeztu zuen eurek egindako ekipo batekin. Bestetaldeetako kideek ere parte hartu zuten programan.

Osoko bileran historia guztia bistaratu zen, hiru etapak elkartuz, eta kontaki-zun horiek osatzeko, etapen arteko kointzidentzia eta aldaketa garrantzitsue-nak nabarmendu ziren. Halaber, hainbat galdera egin zituzten oinarrizkoinformazioa zabaltzeko. Hala, esperientziaren krisi-uneak markatu zituen ger-taeraren bati buruzko datu zehatzagoak jaso behar zirela nabarmendu zuten.Horretarako, bilera horretan parte hartu ez zuten komunitateko kide batzueielkarrizketak egitea erabaki zuten.

Horrez gain, gaur egungo gurasoei berreskuratze historiko horretako emai-tzen berri eman zieten, ekitaldi oso interesgarri baten bidez. Ekitaldi horretan,gaur egungo haurrek duten eskola duina lortzen saiatu ziren haiekin modukontzienteagoan eta solidarioagoan parte hartzera bultzatu nahi zituztenguraso horiek.


� Prozesuaren une batzuen argazki-erakusketa.


� Txotxongiloentzako, irrati-programarako… materiala.

Denbora:

� Bost orduko saioa.


38

Oharrak:

Emaitzak aztertu ondoren, esan daiteke ikasle ohi zaharrenentzat elkarrekin biltzea izan dela tailer honetakoezaugarririk azpimarragarriena. Horrez gain, harridura agertu dute eskolaren aldaketengatik, instalazio zaha-rraren eta berriaren arteko desberdintasunak nabarmendu dituzte, eta horrek guztiak oroitzapen onak ekarridizkiete gogora. Gainera, gertaera atseginak gogoratu dituzte; inork ere ez du aipatu esperientzia tristerik.

Parte-hartzea ere ebaluatu dugu, eta, batez ere, lehenengo eta hirugarren etapako kideek parte hartu dutelanabarmendu dugu. Bigarren etapako oso kide gutxik hartu dute parte. Beraz, hurrengo bileran, deialdia egi-teko moduak hobetu beharko dira, etapa guztietako parte-hartzaileen kopurua orekatuagoa izateko.

Material osagarria

Personeros

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Medalla Cívica EncuentroFreinet

Celebraciónde los 20 años.(murales,periódicos,publicaciones,socializacione).

Programa Cruz Roja

Crisis dela nutrición

Fusión Normal

Construccióndel 2º Piso

FaltaCoordinación

Constantes:• Proyecto de aula

(salidas pedagógicas)• Talleres con Padres• Salidas pedagógicas

fin de año


39

Esperientzia erabili zuen erakundea: CENTRO DE ESTUDIOS Y PUBLICACIONES ALFORJA. Generoari eta demokraziari buruzkoprograma

Jardueraren izenburua:Emakume aitzindariak, historiadun emakumeak.

Helburua:

• Prozesuaren berreraikitze historikoa partekatzea eta aberastea, alderdi hauek berreskuratzeko:

1. Banaka bizi izandako esperientziak eta ulertzeko moduak.

2. Prozesu kolektiboaren esperientziak eta ulertzeko modu nagusiak.

3. Azterketa kritikoan eta interpretazioan sakondu beharreko gaietara lehenengo hurbilketa egitea.

4. Irakaspen batzuk.

• Prozesuaren berreraikitze historikoa adostasunez egitea, eta horren bidez, identitate kolektiboa, proze-suaren ikuspegia eta partaide bakoitzaren atxikimendua indartzea.

• Esperientzien sistematizazioak banakako ahalduntze-prozesuei eta emakumeen ahalduntze-prozesukolektiboari egiten dien ekarpenaren berri ematea.



40

Gaia

1.Motibazioa.

• Elkarrekin hausnartzekoprest egoteko giroasortzea.

• Tailerraren helburuakbarneratzea.

• Ikuspegi desberdinekduten garrantziari etaaberastasunari buruzsentsibilizatzea.

• Prozesuaren begiradakberreskuratzea, intuizioaneta “lehenengo begiradan”oinarrituta.

• Tailerra sistematizazio-prozesuaren eta prozesuaulertzeko moduenesparruan kokatzea.

• Jarduerak eta ordutegia.• Sistematizazioaren helburuak.• Ardatza.• Sistematizazioaren zentzua

prozesuari begira.• Sistematizazioa zer den eta

sistematizazioa ulertzekomoduak.

• Berreraikitze historikoa.• Errealitatera hurbiltzeko

ikuspegi desberdinak.• Eduki objektiboak eta

subjektiboak.• Historia pertsonala eta

egoerak bizitzeko etainterpretatzeko modua.

• Osoko bilera: ongi-etorria etatailerraren ezaugarriak (ordutegiak,helburuak…). (10´)

• Osoko bilera: Sistematizazio-prozesuaren eta tailerrarenezaugarriak ematea. (20´)

• Argazki-hitza: Arbelean irudi batitsasten da, eta taldearen erakustenzaio. Ondoren, bakoitzak ikusi duenaidazten du txartel batean. Bakoitzakidatzitakoa esaten du, etasistematizazio-prozesuarekin lotzenda. Edukia eta metodoa deskodetzendira prozesuaren sistematizaziorako.(30´)

• Otamena. (15´)• Eskulturen teknika: Parte-hartzaile

bati eskultura bat egiteko eskatzenzaio, eskultura horren bidez, CantónCentral de Puntarenas-ekoemakumeek bizitako prozesuariburuzko intuizioak eta “sentsazioak”adierazteko. Ondoren, bi edo hiruboluntariori eskultura o berenikuspegiaren arabera aldatzekoeskatzen zaie. Papelografoanoharrak hartzen dira. Gainerakoparte-hartzaileei ere ekarpenakegiteko eskatzen zaie, estatua beraaldatu gabe. Azkenik, osoko bileranegindakoa deskodetzen da. (60´)

• Bazkaria. (60´) (12:00)

• Papelografoak,lumatxak, koloretakotxartelak, argazkiak,“masking tape”bertaratze-orria.

Helburuak Edukiak Teknika • Prozedimentua Materialak

Garapena: 1. Egun eta erdiko gogoeta egiten da, hurrengo fitxan agertzen den bezala.


41

Gaia

2. Ikuspegikomunerantz.

3. Ikuspegipartekatuaberreraikiz.

• Prozesuaren berreraikitzekolektiboa egitekolehenengo hurbilketaegitea, banakakohurbilketak eta hiriko etalanda-eremukoemakumeen hurbilketakberreskuratuz.

• Alderdi komunak etadesberdintasunakidentifikatzea.

• Prozesu kolektiboa denenartean berreraikitzea,alderdi komunakbarneratuko dituenikuspegia, baieztatutakoaeta ezeztatutakoa etaliderren eta, oro har,emakumeen ikuspegiaberreskuratuz.

• Korapilo sinergiko batzukidentifikatzea azterketaeta interpretazio kritikoaegiteko.

• Esperientziaren bidezikasitakoa bistaratzea.

• Etapa komunak – gaiakidentifikatzea.

• Une ahaztezin nagusia.• Bizitako beldur nagusia.• Irabazitako ahalmenak.• Galdutako ahalmenak.• Aldaketak.• Alor ukiezinak.• Hainbat praktika ulertzeko

moduetan izandakoaldaketak.

• Prozesuko gertaeragarrantzitsuak,emakumeenmugimenduarenikuspegitik.

• Kantoi-mailakoa.• Eskualde-mailakoa.• Prozesuaren emaitzak:

antolaketa, eraginpolitikoa, ahalduntzepertsonala, bizi-kalitateahobetzea.

• Talde-lana gidarekin: taldea bitanbanatzen da. sintesiaren matrizea (batezere etapak) berrikusten dute, etalehentasun-ordenan jartzen dituzte uneahaztezinak, beldurrak, amorruak,irabazitako eta galdutako ahalmenak,aldaketa pertsonal eta kolektiboak,bizitza pertsonalaren eta erakundekobizitzaren alor ukiezinak eta ulertzekomoduen aldaketak. (60´)

• Otamena. (15´)• Osoko bilera: talde bakoitzak etapen

proposamena azaltzen du, eta eztabaidaegiten da adostasunera iritsi arte.Gainerako alderdiei dagokienez, taldebatek azaldu eta besteak osatu egitendu. Azterketaren lehenengo atala egitenda, gai batzuek eztabaidatzeaproposatuz eta sakondu beharreko gaiakzehaztuz. (120´)

• Afaria. (60´)• Lana 2 taldetan: ibai baten irudia

erabiltzen da. Ibaiak bere adarrak,zubiak, presak, ur-jauziak eta dikeakditu, herriak eta soroak pasatzen ditu…,eta laku handi batean isurtzen ditu urak.Marrazkiak emakumeen mugimenduairudikatzen du, eta bere bidez, edukiakidentifikatzen dira. (45´)

• Osoko bilera: batera jartzea eta korapilosinergikoak eta irakaspenakidentifikatzea. (60´)

• Ebaluazioa. (15´)

• Orriak matrizeekin,papelografoakmatrizeekin.

• Kazeta-papera,koloretako pilot-aketa arkatzak,“masking tape”.

Helburuak Edukiak Tek. • Prozed Materialak


42

Material osagarria

Historia pertsonala jasotzeko fitxa.

Emakume aitzindari gisa izandako esperientziaren etapak

• ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Etapa bakoitzeko une ahaztezinak

• ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Sentitutako amorruak

• ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Irabazitako ahalmen pertsonal eta kolektiboak

• ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Etapa bakoitzean bizi izandako poztasunak

• .......................................................................................................................................................................................................................................................................

Sentitutako beldurrak

• ....................................................................................

Galdutako ahalmen pertsonal eta kolektiboak

• ...............................................................................................................................................................................................................................................

Bizi edo sentitutako galerak

• .............................................................................................................

Nire historia emakume aitzindari gisa (1) 2000-2003


43


Asociación de Mujeres delOriente

Jardueraren izenburua:Gure bidearen aztarnak.

Helburua:

• Erakundean parte hartzenduten emakumeekin historiaberreraikitzea.

Historia berreraikitzeko, emakumeen lehenengo topaketa diseinatugenuen. Horretarako, zer estrategia erabili eta zein emakumeei deitupentsatu genuen, behar genuen materiala sortu genuen eta bigarrenmailako iturriei buruzko informazioa bildu genuen (txostenak, aktak,argitalpenak… ).

1. Deialdi hori egiteko, lehenik eta behin, hamar urtetan prozesuanparte hartu zuten emakumerik garrantzitsuenen zerrenda egingenuen. Bizi izandako une guztiak ordezkatzen zituzten emaku-meak aukeratzen saiatu ginen. Hala, gonbidapen-txartel polit etaerakargarria diseinatu genuen, tximeletekin apainduta (tximeletaadiskidetzearen sinboloa da, eta emakumeok askotan erabiltzendugu).

2. Topaketa lau zatitan egitea pentsatu genuen.

1. Lehenengo zatian, emakumeek kartel batetik bestera argibide-rik gabeko eta ustekabeko ibilbidea egitea lortu nahi genuen.Hamar kartel zeuden –bat urte bakoitzeko–, eta oso informa-zio gutxi biltzen zuten. Ondoren, elkartze horretan eta historiansortutako sentimenduak partekatzeko gunea sortu genuen.

2. Bigarren zatian, sistematizazio-prozesua eta prozesu horrenlorpenak eta motibazioak azaldu genituen, oso erraz ulertzekomoduan. Ondoren, bigarren ibilbidea egiteko eskatu genien.Ibilbide hori gidatuagoa zen, eta emakumeek esperientziarenekarpen historikoak idatzi behar zituzten orrietan, eta ondoren,zegokien kartelean itsatsi.

3. Hirugarren zatian, taldekako lana egin genuen. EmakumeekAMORen parte hartu zuten urteen arabera antolatu genituentaldeak, prozesuaren oztopoak eta aurrerapausoak detekta-tzeko. Ondoren, taldeetan esandakoa osoko bileran azaldu,eta banakako ikuspegitik taldearen ikuspegira pasatzea zengure asmoa.

Garapena:



44

4. Laugarren zatian, erakundeak emakumeen arlo pertsonalean, familiarrean eta soziale-an izandako eragin (aldaketa) positiboei edo negatiboei buruz hausnartzea nahigenuen, eta horretarako, emakumeek osoko bileran solasaldia egitea.

5. Emakume askok aspaldian ez zuten parte hartu horrelako topaketa batean, laneko,familiako edo gatazka armatuko arrazoiak zirela eta. Horregatik, elkartzeko gune bere-zia behar zela pentsatu genuen, eta gauez izan behar zuela, emakumeek erakundetikkanpo zituzten bizipenak, esperientzia berriak, azken finean, eguneroko bizitza elkarrikontatzeko.


� Historia urtez urte kontatzen duten kartelak,ibilbide historikoa osatzeko.

� Informazioa emateko kartelak: topaketaren helburuak,agenda, lanaren aurrekariak, erakundeak parte hartuduen prozesuak, galdera orientatzaileak…


Denbora:

� Egun oso bat eta gau bat.


45

Material osagarria

Oharrak:

Jarduera hori egin aurretik, AMORen batzar orokorra egin genuen, eta batzar hori baliatu genuen emakume-ak sistematizazio-prozesuarekin interesatzeko eta motibatzeko, sistematizazio-kontzeptua denen artean erai-kitzeko, eta AMORek esan nahi zuenari buruzko gaueko solasaldia egiteko. Horrez gain, topaketara gonbi-datutako emakumeei egindako deialdia udalerrietara bidali genuen.

Hasteko, batzar horretan, galdera batzuk egin genituen emakumeek prozesu horiei buruz zekitena jasotzeko:Zure ustez zer da sistematizatzea?; zertarako sistematizatu behar da AMOR?; zer jakin nahiko zenuke AMORiburuz, zer galdera egingo zenituzke sistematizazioari buruz?; zer ekarpen egin diezazuke sistematizazioak?Txatalez egindako ohe-estalki bat eginez erantzun behar zituzten galdera horiek, artea eta sormena erabiliz.Ondoren, osoko bileran, emakumeek bildutako informazioa kontzeptualki zabaldu genuen, eta zalantzak argi-tu genituen.

Gero, gaueko solasaldia egin genuen, eta emakumeek AMORek esan nahi zuenari buruz hitz egin zuten.Harriduraz, konturatu ginen emakume askorentzat AMOR sentimendu batekin lotuta zegoela, parte hartzenzuten erakundearekin baino gehiago. Horrek ezinegona sortu zigun, eta itxaropena ere galarazi zigun.

2004Gertaerak: Emakumearen eguna (La Ceja)

Indarkeria eza (Alejandria)Helburuak: “Patriarkatuari galdetzen”

“A.M.OR 10 urtez adiskidetze-haziak ereiten”Gertaera garrantzitsuak:

GEHIAGO EZ INOIZ EZAliantza, bake-laborategia


46


Elhuyar Aholkularitza

Jardueraren izenburua:Ibaia.

Helburua:

• Enpresa bateko euskara-planeanegindako urratsen, faktore eragi-leen eta horien ondorioen gaineanhausnarketa egitea, planak izanduen ibilbidea era grafikoan adie-raziz.

Planaren bilakaeran giltzarri diren arloak definitu (parte-hartzea, komunika-zioa, egitura, koordinazioa, emaitzak...) eta bakoitza adierazteko eta balora-tzeko ikurrak adostu. Ondoren, planaren historia egin, urtez urte izandakogorabeherak ikurren bidez islatuz. Bukatzean, ibai-forma duen diagrama batdugu, bere zabalgune, eten, eta bihurguneekin, eta ibaiaren ertzetan agerizaizkigu islatuta emarian izan diren aldaketetan eragin duten faktore guztiak.

Garapena:


� Orri zuriak, ahal dela A1 neurrikoak; koloreetako errotuladore etamargoak, adierazpen plastikorako edozein material (eranskailuak,plastilina...).

Denbora:

� Aztertu nahi den prozesuaren araberakoa: gure kasuan, egiteko 3ordu; gero sozializatu eta egokitzapenak egiten beste 2 ordu.



47

Material osagarria


48


Elhuyar Aholkularitza

Jardueraren izenburua:Ordenamendurako gida.

Helburua:

• Planaren une edo ekintza bakoitze-an, giltzarri diren zenbait faktorekerabileran zein eragin izan dutenbaloratzeko matrizea da, ekintzabakoitzaren indarguneak eta zailta-sunak ere jasotzen dituena.Hauexek dira matrizean jasotakoparametroak:

Erabileran eragiten duten faktoreak adostu ondoren, kronologikoki ekintzabakoitza aztertu parametro horien arabera, eta ahuleziak eta indarguneakidentifikatu. Kasu gehienetan parametroak isolatzea oso zaila zen, elkar era-gileak zirelako; ondorioz, ekintza bakoitza bost ardatzen arabera aztertugenuen, eta erabileran izandako eragina deskribatu genuen.

Garapena:

EkintzaDenbora-

tarteaPartizipazioa Botere-

harremanakKomunikazio Subjektibitatea Egituraketa Erabilera Zailtasunak Indarguneak Oharrak


� Idazteko materiala, paperean zeinordenagailuan.

Denbora:

� Sei ordu.

Material osagarria



49

4. Pausoa: Sakoneko hausnarketa

Sistematizazioaren une garrantzitsua da hau. Pauso bat gehiago eman behar da; beste bira bat emanbehar zaio esperientziari. Oraingoan, historia modu kritikoan aztertu eta interpretatu behar da. Helburuaez da errudunak edo irtenbideak bilatzea, baizik eta gertatu zena zergatik gertatu zen ulertzea eta sako-neko hausnarketa egitea.

Sistematizazio-prozesuko erronkarik handiena da. Batzuetan, une honetara iristerako ez da indarrikgeratzen. Bestalde, askotan, zaila izaten da hausnarketa eta azterketa horretan jende askok parte har-tzea, jarraibide argi batzuk jartzen ez badira.

Beste batzuetan, berriz, historia berreskuratzeko unean hasten dira azterketa eta interpretazioa egiten(elkarrizketetan eta tailerretan), zeren askotan zaila egiten da deskribapena eta interpretazioa bereiztea.Ona da horretaz kontziente izatea, eta gerorako denbora uztea, azterketa eta interpretazio kritikoa sako-nago egiteko.

Hasteko, egindako lan guztiaz baliatzea komeni da. Esperientziari buruz agertutako galderak ditugu;“galdera kritikoen gida” deitu duguna. Orain, prozesuaren ardatzetik abiatuta, esperientziari buruzko gal-dera berriak egin behar ditugu, gertatu zena zergatik gertatu zen jakiteko.

Galdera horiek gaika edo ardatzarekin lotutako kategorien arabera ordenatzea komeni da, errazagohausnartzeko eta elementuen arteko loturak bilatzeko.

Orain arte sistematizatutako esperientzietan, sistematizazioaren talde eragile batek edo talde sistemati-zatzaile batek gidatu du une hau, eta ondoren, bere hipotesiak eta interpretazioak talde handiarekinegiaztatu ditu.

Bestalde, une honetan, garrantzitsua da egindako hausnarketak egiaztatzea orain arte parte hartu ezduten –edo noizbehinka parte hartu duten– pertsonekin eta dokumentu teorikoagoekin. Logika batzukez ditugu ulertzen, batzuetan, eta teoria erabiliz, hobeto uler ditzakegu.

Abenturaren une honetan, joan-etorria egiten da teoriaren eta praktikaren artean, talde eragilearen etaesperientzia bizi izan dutenen artean, galderen eta galdera berriak egiten laguntzen diguten erantzunenartean… Agian, hasieran, irudituko zaigu ez daukagula galderak erantzuteko gaitasunik, baina, sistema-tikoak bagara, eta ardatza eta teoria kontuan hartuta, hitz egiten badugu, ia galdera guztiak erantzunahal izango ditugu. Eta, gainera, erantzun askok harritu egingo gaituzte. Hori da interesgarriena.

Zergatik gertatu zen gertatu zena?


50

Gertatu zenaren etapen bilaari gara, benetan baliozkoa izanzenaren bila, eta ez proiektuanplanteatu eta gertatu zenarenarteko ezberdintasunen bila.

Konfiantza-eremuak sortzeaeskatzen du.

Horri esker, instituzio-logikakaurki ditzakegu, edo orain arteplanteatu ez diren gaiak planteatuditzakegu. Garrantzitsua dainstituzio-zuzendaritzarekinerlazioa izatea.

Gogoan izan behar duguprozesua egiten ari garela gurepraktiketatik ikasteko gogoz, etaez epaitzeko edo ebaluatzekoasmoz, ulertzeko asmoz baizik.

� Gertatutakoaren zergatiei buruz galdetzea: zergatik gertatu zen horrela?

� Parte-hartzaile bakoitzak banaka aztertzea, eta sintesia eta loturak egitea.

� Berezitasunak eta osotasuna, pertsonala eta kolektiboa dena aztertzea.

� Funtsezko faktoreak bilatzen saiatzea.

� Esperientziaren logika ulertzen saiatzea.

� Beste esperientzia eta teoria batzuekin alderatzea.

Gomendioak

Iruzkinak


51


Bizkaiko Cáritas. Komunitate-animaziorako taldea

Jardueraren izenburua:Fluxugrama.

Helburua:

• Esperientziaren interpretaziokritikoa egitea.

• Balorazioa egitea, sistematiza-zioaren objektuari buruzko on-dorioak ateratzeko.

Sistematizazio-prozesuan zehar, gida batean jasotzen joan ginen “galdera kritiko”guztiak. 28 galdera bildu genituen.

Bideratzaileen ekarpenen eta gomendioen bidez, gidaren atalak hobeto zehaztugenituen, testuingurua eta metodoa kontuan hartuta, eta galdera kritikoen gida lauzatitan antolatu genuen (kanpaina, ebaluazioa, parte-hartzea eta dinamizazio-lana),fluxugramarekin hasi ahal izateko.

Prozesu guztian, kartel handi batean jaso genuen galdera kritikoen gida. Kartelhorretan agertutako zalantza guztiak jasotzen joan ginen. Nahita, erantzun gabeutzi genituen galdera horiek, sistematizazioaren erritmoa ez moteltzeko eta sakone-ko hausnarketa aurrerago egiteko.

1. Honela banatu genuen lana: talde txikitan fluxugramak egin genituen, galdera kri-tikoen antolaketaren arabera sortutako multzoetan oinarrituta. Fluxugramarenteknikaren bidez, azterketa kritikoa eta sakoneko hausnarketa errazten dira, gal-deren laguntzarekin. Bai edo ez erantzuten diren galdera kritikoak egiten dira, etaondoren, emandako erantzunetatik galdera berriak sortu eta erantzuten dira.Batzuetan baietz erantzungo da, bestetan ezetz, eta beste batzuetan, baiezkoanahiz ezekoa emango da.

2. Multzo bakoitzean, bai edo ez erantzun beharreko galdera itxi batekin abiatuginen, eta galdera horretatik, katean, beste galdera batzuk sortzen joan ziren.Galdera horien bidez, hainbat alderdiri buruz hitz egin, eztabaidatu eta, batez ere,hausnartu ahal izan genuen.

3. Konturatu ginen galdera asko elkarrekin lotuta zeudela eta ideia batzuek norabi-de bera zutela. Lan-dinamika hori oso interesgarria eta aberasgarria iruditu zitzai-gun, oso izaera desberdineko galderak elkartzen lagundu zigulako: orokorrazehatzarekin, teorikoa edo ideologikoa praktikarekin, objektiboa subjektiboarekin,argiak itzalekin…

Garapena:


� Galdera kritikoen gida, papera eta boligrafoa.

Denbora:

� Bi saio azpitaldearekin (hiru bat ordu bakoitzak) eta beste saio bat taldeosoarekin (lau ordu).

Sakoneko hausnarketa


52

Material osagarria

Ba al dago adostasunik parte-hartze gisa ulertzen dugunari buruz?

(hori da galdera kritikoa)

BAI

BAI

EZ Zeinen artean dago adostasuna? Zeinek babesten dute parte-hartzearenkontzeptua?

• Zuzendaritza-batzordea• Taldea • Boluntario-taldea

Pertsona horien arteko erlazioakondoriorik izan du?

Beste galdera batzuk:zer egin da hori gidatzeko? zer egin dezakegu hori gidatzeko?

Erantzuna...eta abar.

¿Quiénes son esos pocos?

Parte-hartzea zer den gutxi batzuekerabakitzen dutelako, eta horiekegiten dute lanerako oinarrizkodokumentua. Dokumentu horretanjasotzen da erakundeakparte-hartzea nola ulertzen duen.

...

Zergatik ez dago adostasunik?

... eta abar.

EZ

Oharrak:

Galdera kritiko guztiek ez dute izan behar bai edo ez erantzutekoak. Azterketa eta hausnarketairekiak egiteko erabiltzen dira galdera-mota horiek. Edonola ere, galdera irekietatik galderazehatzagoak sortzen dira (Nola? Zergatik?...).


53


COPEVISA

Jardueraren izenburua:Kontaketa arrunta.

Helburua:

• Esperientziari buruzko memoriakritikoki interpretatzea, eta, de-nen artean, esperientzian gertatuzenari buruzko kontaketa ados-tea.

1. Abiapuntu gisa, esperientzia bizi izan zutenekin egindako topa-keta batean landutako horma-irudi handi bat erabili genuen.Irudi horretan, lanaren ardatzak denboraren lerroarekin guru-tzatzen ziren, eta aukera ematen zuen esperientziaren historiaguztia ikusteko. Horma-irudia egoitzako paretan utzi genuen,nahi zuenak testuekin edo argazkiekin osatzeko.

2. Fase horretan oinarrituta, sistematizazioaren talde eragileakesperientziari buruzko historiaren kontaketa orokorra egin zuen.

Helburua, objektua eta ardatza lotzen zituen galdera batetikabiatu zen kontaketa. Erantzunaren gako batzuk memoriaberreskuratzeko fasean aurkitu genituen eta beste batzuk pro-zesuan zehar sortutako galderetan. Galdera horiek gaikakomultzoetan ordenatu genituen, hemen agertzen den bezala.

Bestalde, bideratzaileen laguntzarekin, autore eta artikulu ba-tzuk identifikatu genituen, esperientziari beste ikuspegi batetikbegiratzeko eta galderei erantzuten laguntzeko.

3. Tailer baten bidez, erakundeko beste kideekin partekatu genuenkontaketa, eta eztabaidaren funtsezko elementuak eta eginda-ko interpretazioak identifikatu genituen.

4. Kontaketaren zirriborroa egin ondoren, topaketa egin genuensistematizazioa egiten ari ziren Kolonbiako beste taldeekin.Esperientzia bakoitzean sakondu beharreko arazoak identifika-tu ondoren, taldeek informazioa aztertu zuten, hainbat prozedu-raren bidez. Halaber, bilerak eta tailerrak egin zituzten, batetik,gai jakin batzuei buruz irakurtzeko eta, bestetik, interpretazio-sintesia egiteko behar zituzten kontzeptuak eta hausnarketaklantzeko. Hala, esperientziak hobeto ulertzeko gako hauekidentifikatu zituzten: parte-hartzeko moduei buruzko kezka, sub-jektibotasunaren pisua, generoa, politika eta tokiko eta nazio-mailako testuinguruak.

Garapena:



54

5. Esperientziari buruzko beste kontaketa bat egin genuen, beste taldeekinegindako lanean, tailerretan eta irakurraldietan ikasitakoarekin.

6. Azkenik, sistematizazio-taldeko beste parte-hartzaileekin partekatu ge-nuen kontaketa.


� Papelografoa, boligrafoak eta identifikatutako gai nagusiekin lotutakoartikuluak.

Denbora:

� Zenbait saio talde eragilearekin, goizeko bi saio erakundekoparte-hartzaileekin eta bi eguneko tailerra beste erakundeekin.


55

Material osagarria

Dokumentua idatzi baino lehen egindako lanaren adibidea.

Galdera sortzailea: COPEVISAren esperientziak zer laguntza ematen die (edo zer oztopo jartzen dizkie)gizarteko sektore xumeenetako emakume gazteei eta haurrei, arlo pertsonalean, erakundeetan, komu-nitatean eta tokiko esparruetan subjektu bihurtzeko?

Lan-metodologiarako, kontzeptu hauek hartu behar dira kontuan:

• Zeharkakotasuna.

• Narratibotasuna (memoria – polifonia).

• Plangintza estrategikoa.

Gaian sakontzeko, autore hauetara jo behar da, besteak beste: A. Séller, H. Gallardo, Hepenhamer,Zemelman, Alfonso Torres.

Gai nagusiak Galderak

1. Parte-hartzea eta subjektibotasuna– egunerokotasuna.

2. Parte-hartzea, identitatea, demokrazia.

3. Komunitatea.

4. Parte-hartzea – eskubideen subjektuak,politika publikoak, tokiko boterea eta generoa.

Parte hartzeko prozesuek zer aldaketa pertsonalsortu dituzte?

Zer botere-praktika erabili dira COPEVISArendinamikan?

Nola ulertzen da eta nola eraikitzen dakomunitatea?

Aurrekariak.

Tokiko esparruetan parte hartzeko motibazioak.

Nola gauzatu da parte-hartzea?

Zer botere-praktika erabili dira parte hartzekoesparruetan?

Zer eragin izan du tokiko parte-hartzeariburuzko agendan?


56


Munduko emakumeak Babel

Jardueraren izenburua:Gure zuhaitzei galdetzen.

Helburua:

• Memoria historikoa elkarrekinberreskuratzea.

• Gure esperientziak ardatzariburuzko zer irakaspen ematendituen galdetzea.

1. Lehenik eta behin, talde guztiak hausnarketan parte har zezan saiatuginen. Hala, talde guztiak egin zuen bileran, 5 talde txiki egin genituen,gaiak sakontasunez lantzeko. Gutako bakoitza talde horietako bateanzegoen, eta esandakoari buruzko akta jaso zuen, astelehenean gainerako-ei azaltzeko. Ardatzeko elementuetatik esperientzian zehar sortutako gal-dera batzuei erantzun behar zien talde bakoitzak:

• Elkarrekikotasunari eta onarpenari buruzko galderak.

• Interes pertsonala eta maitasuna.

• Eentzutea eta zintzotasuna.

• Ppartaide izatea eta bestelakoak.

• Beste galderak.

2. Egun bateko tailerrean landu genituen input horiek, berreskuratutakomemoria eta aurreko saioan landutakoa erreferentzia gisa hartuta.Berreskuratutako historia gure egoitzan ikusgai jarrita zegoen, zuhaitz ba-tzuen bidez. Zuhaitz bakoitzak gertaera garrantzitsu bat irudikatzen zuen(gure kasuan, aztertu beharreko biltzar-mota bat). Zuhaitzek osagai hauekzituzten: sustraietan, testuingurua; enborrean, parte-hartzaileak; eta ada-rretan, gure ardatzaren elementu bakoitzari buruzko iruzkinak.

3. Tailerrean taldeka banatu ginen, biltzar-motak irudikatzen zituzten zuhai-tzei buruzko lana egiteko.

• Galdera kritikoak landu genituen.

• Zuhaitzetan idatzi genituen.

• Amaitu baino 15 minutu lehenago, talde bakoitzak bere eztabaidarenlehentasunezko hiru elementuak identifikatu zituen (ardatza kontuanhartuta), ondoren besteei azaltzeko.

4. Taldeetan landutakoa gainerakoei azaldu genien.

Garapena:



57

5. Beste talde batzuk egin genituen (aurreko taldeetako bakoitzetik pertsona bate-kin, ahal izanez gero) eduki hauei buruzko koadro bat betetzen saiatzeko:

• Ondorioak.

• Irakaspenak.

• Gomendioak.

Lan hori egiteko, hauek erabili genituen:

• Memoria berreskuratzeko saioan landutakoa.

• Aurreko bileran emandako erantzunak.

Taldeetan landutakoa gainerakoei azaltzean agertutako “elementu garrantzitsu”batzuk eman genizkion talde bakoitzari. Hala ere, aurreko bileretan agertutakoelementu batzuk azaldu zituen talde sistematizatzaileak.

6.Taldeetan landutakoa gainerakoei azaldu genien.

7. Saioaren ebaluaketa egin genuen.


� Esperientziaren historia irudikatzen laguntzen dutenelementuak, papera, koloretako orriak etaerrotuladoreak.

Denbora:

� Talde sistematizatzaileak aurretiaz egin beharreko bisaio, bi orduko saioa talde guztiarekin eta lau ordukotailerra.


58

Material osagarria

Elkarrekikotasuna • Zerbait egiten dugu jende berriaren integrazioa, parte-hartze aktiboa,bultzatzeko?

Onarpena • Ekarpenak egiteko eskatzeagatik onartuago sentitzen zara taldean?

• Zerk eragiten du talde batean onartua sentitzea?

• Zerk oztopatzen du?

Interes pertsonala • Bileretara etorriz, zer interes asetzen dituzu?

• Interes pertsonalak eta taldeko interesak bateragarriak dira?

• Badakigu taldearen interesak interes pertsonalen aurretik jartzen?

Entzutea • Zer elementuk laguntzen dute entzuten?

• Denbora faltak eta eguneroko jarduerek bakarrik mugatzen duteentzutea?

Maitasuna • Maitasuna adierazteak hurbiltzen laguntzen duela uste duzu?

Zintzotasuna • Zeure buruari uzten diozu kritikoa eta autokritikoa izaten?

Partaide izateko • Partaide izateko sentimenduak badu zerikusirik parte-hartzearekin?sentimendua

Beste galdera • Zer interesatzen zaigu gehiago, metodologiaren aldetikbatzuk: eraginkorragoak izatea ala harrera, maitasuna, hurbiltasuna,

onarpena bultzatzea? Zein da gure izateko arrazoia?

• Nola modera daitezke bilerak guztiok parte hartu ahal izan dezagun?

• Nola eraiki da erakundearen izaera?


59


60

5. Pausoa: Helmugak

Sistematizazio-prozesuan gauza asko ikas ditzakegu. Gehienetan, egiten dugunari buruzko erregistroak iza-tearen garrantziaz konturatzen gara, antolatzeko dugun moduari buruz ikasten dugu, gai batzuei aurre egitenikasten dugu…

Prozesuari esker, interes eta garrantzi handiagoko edo txikiagoko gaiei eta elementuei buruz hausnartzendugu. Garrantzitsua da hausnarketa sakon hori guk geuk eta beste erakundeetako pertsonek ulertzekomoduan egitea eta formulatzea. Halaber, funtsezkoa da gure praktikak hobetzeko erabilgarria izatea. Gidahonetan, proposatzen dugu hausnarketa horiek ondorioetan, irakaspenetan eta gomendioetan sailkatzea.Beraz, lagungarria dela ikusiz gero, eskema hori erabil daiteke.

Batzuetan, erabilitako formularen arabera, hausnarketa bat ondorioa, irakaspena edo gomendioa izan daite-ke. Beste batzuetan, emaitzak leku batean edo bestean kokatu beharra oztopoa izan daiteke, laguntza bainogehiago. Horrelakoetan, muinera joatea da egokiena, alegia, esperientziak esaten diguna deskribatzen etahorretatik ikasten saiatzea.

Esperientziak erakutsi digu, sistematizazio-prozesuaren bidez, lanerako agenda bat lor daitekeela (ekintzazehatzekin eta orokorrekin), ondorioak, irakaspenak eta gomendioak lortzeaz gain.

Edozein modutan, aholku batzuk emango ditugu gure jarraibideei jarraitu nahi dieten abenturazalezailduentzat.

Ondorioak, irakaspenak eta gomendioak

Ondorioak

� Izaera orokorreko hausnarketakegin behar dira, esperientziazehatzetik pixka bat haratagodoazenak. Alegia, gurehausnarketan pauso bat gehiagoeman behar dugu, eta, galderakritikoei erantzun ondoren, besteelkarte batzuei ere aplikadakizkiekeen erreferentziak eginbehar ditugu.

Irakaspenak

� Esperientzia guztietatik ikas daiteke.Horregatik, gure esperientziari buruzkogaldera hau egin behar dugu: zer ikasidugu? Irakaspen horiek hainbat motatakoakizan daitezke: batzuetan, gureesperientziari bakarrik aplika dakizkiokeengauza praktikoak ikasiko ditugu, eta, bestebatzuetan, irakaspen horiek orokortu, etaantzeko beste esperientzia batzuetanaplikatu ahal izango ditugu.


61

Prozesutik ateratakobaieztapen nagusiak dira.

Baieztapen horiek irakaspenberriak ateratzekoabiapuntu izan behar dute.

Baieztapen teorikoak edopraktikoak izan daitezke.

Eragin eta garrantzihandiagoko edo txikiagokohausnarketak dira.

Zalantzak edo kezka berriak izandaitezke. Sistematizazio eta praktikaberriak edo lanerako agenda berriaksor ditzakete gure erakundean.

Gomendioak

� Esperientzia aztertuz, beste pertsona eta erakunde batzueiegingo genizkiekeen gomendioak identifikatzen ditugu.Gomendio horiek egiteko, galdera honi erantzundiezaiokegu: zer gomendatuko zenieke antzekoesperientzia izan duten pertsona eta erakundeei?

Iruzkinak


62


Bidegintza Elkartea

Jardueraren izenburua:Ordurako, elkarrekin gogoratu,aztertu, eztabaidatu etainterpretatu genuen. Hori guztiapapelografoetan, eskemetan,aktetan, argazkietan... jasogenuen.

Orduan, hori guztia modu erraz etalogikoan ordenatu beharra zegoen,talderen batek antzeko proiekturenbat martxan jartzeko asmoabazuen, gure esperientzia baliazezan.

Helburua:

• Sakoneko hausnarketan aurrera-tutako eta aztertutako guztia jaso-tzea.

• Material hori ordenatzea.

• Erraz ulertzeko eta azaltzekomoduan adieraztea (edukien alde-tik batez ere, ez hainbeste forma-ren aldetik).

• Ezagutza “eraikitzea”.

1. Parte-hartzaileek adierazitako ideiak idazteaz arduratu zen pertsonakpapelografo bat egin zuen gure sakoneko hausnarketa ordenatzeko iden-tifikatu genituen bost gaietako bakoitzeko. Paper bakoitzean zegokionmultzoaren izena idatzi zuen, eta leku bat utzi zuen hiru kolorerekin ondo-rioak, irakaspenak eta gomendioak idazteko.

2. Ondoren, material guztiak mahai gainean (argazkiak, aktak, eskemak…)eta paretan (papelografoak, eskemak…) jarri genituen, eta, ideia-jasabaten bidez, egindako lan guztia sakontzen eta errepasatzen joan ginen,ondorioak, irakaspenak edo gomendioak ateratzeko.

3. Papelografoak banaka landu genituen, ez nahasteko. Hala ere, batzuetan,bukatutzat genuen papelografo batera itzuli behar izan genuen, abardurakegiteko edo gauzak gehitzeko.

4. Ez zen lan erraza izan ondorio, irakaspen eta gomendioen arteko mugeieustea. Horregatik, bilera horretan, beharrezkoa izan zen bi bideratzaileenlaguntza, beste behin ere. Izan ere, bideratzaileek sistematizazio-prozesuakanpoagotik bizi izan zutenez, ordura arte landutakoa distantzia handiago-arekin balora zezaketen. Hala, ordenari eusten eta eskematikoak eta era-ginkorrak izaten lagundu ziguten, betiere guk egindakoa beste pertsonaeta erakunde batzuentzat baliagarria izan zedin landuz.

5. Ekarpen guztiak papelografoetan jasotzeaz arduratu zen pertsonak kon-promisoa hartu zuen egindako guztia garbira pasatzeko.

6. Handik astebetera, beste bilera bat egin genuen, parte-hartzaile guztienartean papelografoak adosteko.

Garapena:

Helmugak


63


� Landutako material guztia (papelografoak, eskemak, aktak, argazkiak...).

� Prozesuan landutako gaien arabera banatutako bost multzoetako bakoitzeko ("indar-ideiak"deitzen genien) papelografo bat.

� Koloretako errotuladoreak.

Denbora:

� Hiru orduko bilera papelografoak betetzeko.

� Bi ordu dena garbira pasatzeko.

� Bi orduko bilera, parte hartu zuten pertsona eta erakunde guztien artean, landutakoagainerakoei jakinarazteko eta adosteko.


64

Material osagarria

Esperientzia honetako parte-hartzea (ardatza) errazten edo oztopatzen duen elementu gisa aztertutakoalderdi bati buruzko ondorioak, irakaspenak eta gomendioak.

1. Erakunde eragileen parte-hartzearen mailak

Ondorioak

Erakunde eragileak hain desberdinak izanik, parte-hartzeak ere era askotakoa izan behar zuen,halabeharrez. Hala eta guztiz ere, desberdintasun horiek modu positiboan hartu ditugu, hau da,elkarren osagarri gisa, eta ez oztopo gisa. Hala, erakunde bakoitzak egiten dakien horretan partehartu du, bere esparruari eta funtzionatzeko esperientziari eutsiz. Hasiera-hasieratik, ez dugu aha-leginik egin parte hartu duten erakundeak aldatzeko edo behartzeko, eta horrek asko lagundu dioesperientziari.

Dena den, erakunde handienek tentsio-uneren bat (baina ez gatazkatsua) sortu dute parte-hartze-aren maila dela eta. Izan ere, borondatezko bi erakundeek (Jatorrak eta Biharko Gazteak) oso gutxiparte hartu dute.

Bestalde, bi erakunde profesionalizatuek (Bidegintza eta EDE Fundazioa) modu desberdinean–bakoitzak jarraitzen duen helburuaren arabera– bizi izan dute parte-hartze eskas hori. Hala, balia-bide berri bat martxan jartzea zen EDE Fundazioaren azken helburua. Horregatik, parte-hartzearendesoreka horrek ez dio zailtasunik sortu, eta egoerara egokitu da. Bidegintza elkarteak, berriz, lotu-ra handia du lurraldearekin eta onuradunekin, eta gauzak “modu jakin batean” egin daitezen zain-tzea izan da beti haren zeregin nagusia. Hori dela eta, borondatezko elkarteen parte-hartzearen/inplikazioaren maila jakin bat lortzen saiatu da.

Irakaspenak

Beraz, une zailak bizi izan dira prozesuan, ez baita erraza izan oreka bilatzea erakunde bakoitza-ren izaeraren eta proiektuak aurrera egiteko behar zen inplikazio-mailaren artean.

Lasaitasunez onartu behar izan dugu prozesu oro fluktuatzailea dela, eta, beraz, parte-hartzeareneta inplikazioaren maila, sare gisa ulertzen duguna, denborarekin aldatuz joaten dela.

Parte hartzeko hainbat modu daude, eta guztiak dira onak eta onargarriak. Adibidez, Bihotzeanauzotarren elkartea laguntzeko prest agertu zen une oro, eta, aldizka, UK proiektuaren garapena-


65

ren berri jasotzen zuen, prozesuan zuzenean parte hartu ez bazuen ere.Parte hartzeko beste modu bat da, baina modu baikorrean bizi izan zen;agian, parte-hartzearen oinarriak hasieratik definitu zirelako izango zen.

Gomendioak

Egoera horren aurrean, prozesuaren une edo fase bakoitzean, erakundee-tako batek modu esplizituan hartu behar du liderraren papera, eta prozesua-ri eta gainerako erakundeei bultzada bat emateaz arduratu behar du, hala,prozesua argitu eta aurrera egin ahal izateko.

Beraz, erakunde bakoitzak duen izaeraren eta prozesuan egin dezakeena-ren arabera abiatu behar da prozesua. Borondatezko erakundeen ekarpe-nak ere kontuan hartu behar dira, eta denbora eman behar zaie, prozesutikkanpo gera ez daitezen. Izan ere, erakunde horiek laguntza handiagoabehar izaten dute parte hartzeko eta inplikatzeko.


66


Munduko Emakumeak Babel

Jardueraren izenburua:Irakaspenak eta gomendioakberreskuratzen.

Helburua:

• Esperientziak utzitako irakaspen,gomendio eta ondorioak era ados-tuan formulatzea.

1. Hasteko, esperientziaren irakaspenak sailkatzeko elementuak definitugenituen elkarrekin. Honela definitu genituen:

Ondorioak: esperientzia aztertzean sortzen den lehenengo erantzunada, izaera orokorrekoa eta ezarritako ardatzarekin lotura duena.

Irakaspenak: esperientziatik ateratako ondorioak modu sakonagoanaztertzean lortzen dira.

Gomendioak: gure erakundearentzat balio duten zehaztapenak etabeste erakunde batzuekin parteka ditzakegun orokortasunak dira.

2. Ondoren, galdera kritikoekin egindako tailerraren emaitzak oinarritzat har-tuta, sistematizazio-prozesuaren ondorioak ateratzen joan ginen.

3. Gero, ondorio, irakaspen… horiek ordenatzen saiatu ginen, eta ardatzarenelementu bakoitzarekin lotu genituen. Hala, ondorioak, irakaspenak etagomendioak sailkatu genituen, aurretik definitu genuen bezala.

4. Hainbat saio egin genituen lehenengo sailkapenari buruz eztabaidatzeko,eta prozesuan zehar atera ziren eta agertu ez ziren gauzei buruz pentsatugenuen.

5. Ondoren, informazio hori jasoko zuen dokumentua adostu genuen.

Garapena:


� Papera, boligrafoa, ordenagailua eta proiektagailua, adostutako lanaerrazago egiteko, eta pazientzia handia.

Denbora:

� Talde eragilearen hainbat saio. Lortu nahi den zehaztasun- etaadostasun-mailaren baitan dago saio-kopurua.

Helmugak


67

Material osagarria

Hasieran ideiak ondorio, irakaspen eta gomendio gisa nola sailkatu genituen agertzen da ondorengo taulan:

Ondorioak Irakaspenak Gomendioak

• Derrigortzen ez bada,konpromisoa lortzen da.

• Bere buruari begira lan egitenduen erakundea da, ez du kan-poko jendea erakartzen (orain).

• Hainbat parte-hartze mota dau-de: tailerrak eta batzarra.

• Munduko Emakumeak elkarteakmilitantzia bikoitza ahalbideratzendu: ez da gune “ideologizatua”, ezdago dogmatismorik eta sortzaileaeta askea da.

• Dena batzarretan erabakitzeariesker, onartuak sentitzen gara.

• Gidaritza-mota asko daude(protagonista, proselitista ezdena, eta ekimena duena).

• Erraza da Munduko Emakumeakelkartekoa izatea, eta emaitzaonak ematen ditu.

• Ez dago aurretiazko prozesurikedo betebeharrik.

• Gure izateko arrazoia batzarreandefinitzen da.

• Errealizatzeko, ahalduntzeko,modu bat da, eta mugarik ga-beko pertsonak gara,hausnarketaren eta norberarenezaugarrien balioak aitortzendituztenak.

• “Kanpokoari” buruzkoestereotipoak kentzekobitartekoa da.

• Kanpora ateratzeko beharra, bestebatzuentzat eta beste batzuekinjarduera gehiago egiteko beharra.

• Batzuetan, ez gaude presteztabaidatzeko, baina metodologiaketa estiloak laguntzen du horretan.

• Garrantzitsua da jendea etengabeparte hartzera bultzatzea.

• Barnera begira, Munduko Emaku-meak taldeko partaide sentitzennaiz, erakundera etortzennaizelako, ondo sentitzennaizelako eta batzarrean partehartzen dudalako. Kanpora begira(Munduko Emakumeak taldetikkanpo, baina haren izenean),partaide sentitzen naiz, taldeanintegratzen noan eran. KanpoanMunduko Emakumeak taldeaordezkatzen dudanean ere eran-tzukizun hori hartzen dut. Bi fasedira, atzean heltze-prozesu batdutenak. Eta, batzarretara joan ezarren, taldea ordezka dezaketkanpoan. Azken horrek aldepositiboa eta negatiboa ditu.

• Emakumeok gure izaeratik etaemakumeen kolektibo gisa ditugunbeharretatik abiatuta elkartzeko bidegisa eraiki da elkartea. Emakumeenkonplizitatea zailtasunetan,zoriontasunean eta utopian.

• Metodologia asanblearioa behar da, eta, hasieratik, ez duprotokolo handirik egon behar.

Batzarraren antolaketa

1. Batzarrera joaten direnek beren buruak aurkeztea. Jende berriariaurkezpen zabalagoa egitea.

2. Intereseko gaiak astelehen horretako bertako gai-zerrendan sartuahal izatea.

3. Asteroko maiztasunak parte-hartzaileen arteko harremanak etaelkarreraginak indartzen, motibatzen eta errazten ditu.

4. Batzarraren agenda (gai-zerrenda) izateak taldearen harremanakerrazten eta motibatzen ditu, pertsona bakoitzaren parte-hartzeaeta ahalduntzea bultzatzen duelako.

5. Hitza hartzeko txanda erabiltzeko eskubidea izan behar dutedenek.

6. Parte-hartzaile guztiek dute botoa emateko eskubidea,bereizketarik egin gabe.

Batzarraren eta elkartearen jardueraren zeharkako elementuak:Irekitasuna – entzutea komunikazioa – enpatia Elkar ulertzea – errespetuaZintzotasuna - afektibitatea

Hausnarketa• Geratzeko, autokritika egiteko eta erakunde gisa hausnartzeko

gunea eduki behar da, Munduko Emakumeak erakundeakerakunde gisa beste pauso bat emateko.

• Garrantzitsua da elkartearen izaerarekin autokritikoak izatea.Hausnarketaren erdian jarri behar da gai hori, beste etapa batzuksortzeko. Erakundearen parte gisa hartu behar da autokritika.

• Moderazio-lanak txandakakoa eta kolektiboa izan behar du.Moderatzaileak eta gainerakoek ahalegina egin behar dute horihorrela izan dadin.

Elkartearen izateko arrazoia eta antolaketa


68

6. Pausoa: Gure irakaspenak komunikatzen

Abentura oro bezala, sistematizazioa joan-etorriko prozesua da. Abiapuntura itzultzen gara beti,baina beste modu batean, pertsonak aldatu egin direlako eta itzultzen garen lekua ere aldatu egindelako. Bide horretan, hainbat esperientzia bizi izan ditugu, eta irakaspen eta ezagutza berriaksortu dira. Eta, abenturazale orok bezala, hori guztia inguratzen gaituztenei eta ezagutzen ez ditu-gun pertsonei komunikatzeko beharra sentitzen dugu.

Sistematizazioarekin ere antzeko zerbait gertatzen da. Izan ere, elkar hobeto ezagutzen, eginda-ko lana aitortzen eta lan horretatik ikasten laguntzen digun prozesu luzea da. Prozesuan pertsonaaskok hartu dute parte, eta garrantzitsua da pertsona horiei egindako ahaleginen emaitzak itzul-tzea. Eta, aldi berean, gainerako pertsonek eta erakundeek ere merezi dute gure praktikak eza-gutzea eta horietatik ikastea.

Horregatik, eta ezagutza partekatuak aukera berriak sortzen dituela uste dugulako, garrantzitsuada sistematizazioaren emaitzak ezagutaraztea.

Gerta liteke komunikazio hori desberdina izatea erakundearen barruan edo kanpoan egiten dene-an. Esparru bakoitzean esperientziaren alderdi desberdinak komunika daitezkeen bezala, komu-nikatzeko modua ere izan daiteke desberdina. Bi maila horietan, partekatzearen garrantziaz etaaberastasunaz jabetuko gara, eta horrek atzeraelikadura sortuko du. Sistematizazioaren dimentsiosolidarioaz ari gara.

Barnera begira, sistematizazioarekin egindako aurrerapenak jakinarazten ditugunean, lorpenhauek egiten ditugu:

� Erakundearen barruko parte-hartzea erraztea, kohesioa.

� Pertsona guztietara irekitzea.

� Atzeraelikatzea.

� Gure erakundeari sistematizazioaren berri ematea.

Komunikazio hori etengabe egitea komeni da, buletinen eta tailerren bidez, erakundearen egune-rokotasunaren barruko beste une batzuk baliatuz... Adi egon behar dugu bide formalak nahiz infor-malak erabiltzeko. Kasu horietan guztietan da garrantzitsua komunikazioa.

Ikasitakoa zabaltzen


69

Kanpora begira, sistematizazioaren emaitzak jakinarazten ditugunean, lorpenhauek egiten ditugu:

� Gure esperientzia, hausnarketa, irakaspenak, gomendioak… beste erakun-deei zabaltzea eta haiekin partekatzea.

� Geure burua indartzea eta ezagutaraztea.

� Hirugarrenei irakaspenak ematea.

Sistematizazioaren esperientzia komunikatzeko, bide hauek erabil daitezke, adibi-dez: argitalpenak (sistematizazio-prozesu guztiari edo zati bati buruzkoak), presta-kuntza-tailerrak edo -ikastaroak, material didaktikoak, bisiten trukeak, ikus-entzunez-ko materialak (filmak, muntaiak… ), liburuxkak, kartelak, kale-antzerkia…

Edonola ere, sistematizazioa egin duen erakundeak erabaki behar du zer eta nolakomunikatu.

� Esperientziaren irakaspenak berriz komunikagarri bihurtzea.

� Hainbat komunikazio-produktu sortzea.

� Esperientzian parte hartu duten pertsonekin eta hirugarren pertsona etaerakundeekin emaitzak partekatzea.

� Forma desberdinak eta sortzaileak erabiltzea.

Gomendioak


70

Zehaztapen praktikoaketa etikoak izan behar dirakontuan.

Erabilgarria eta komunikagarriaizan dadila.

Ez da jende guztiari galdeketa egin beharproposamen osoak balioa izateko. Orekakbilatu behar dira (zirriborro bat zabaldu jendeakiruzkinak egin ditzan...). Hobe da hainbatirtenbide, “produktu”... proposatzea, eztabaidansartzeko (agian, ez dago bigarren produkturik,baina lehenean sartuko da sortu duen eztabaida).

Prozesuan parte hartu dutenpertsona guztiei komunikatu beharzaizkie prozesuaren emaitzak.

Helburuak mugatzen du komunikazioa.Interesgarriena komunikatzea da,eztabaidatzen jarraitzeko.

Iruzkinak


71


Munduko Emakumeak Babel

Jardueraren izenburua:Festa.

Helburua:

• Prozesuan ateratako ondorioak,irakaspenak eta gomendioak par-tekatzea.

• Lanaren emaitzak aurkeztea.

• Elkarrekin egindako lana ospat-

1. Bi bilera egingo dira, eta, horietan, batetik, sistematizazio-prozesuan ateratako ondorioak, irakaspenak eta gomen-dioak partekatzen saiatuko gara eta, bestetik, alderdigarrantzitsuenak identifikatuko ditugu, ondoren mintegietanalderdi horiek beste emakume batzuekin partekatzeko. Bidebatez, jardunaldi horietara gonbidatuta gaude.

Talde sistematizatzaileak aurkezpena egingo du, eta, ondo-ren, gainerako emakumeek beren iritziak emango dituzte.

2. Horrez gain, bigarren bileran, egun bat zehaztuko da festabat egiteko. Festa horretan, gure memoriarekin egindakoargitalpena, elkarrekin egindako lana alegia, aurkez daiteke,poztasun handiz.

Festa hori prestatzeko batzordea osatuko da, eta, horrezgain, elkarteko emakumeen trebetasun artistikoek eta sukal-daritzako abileziek ere lekua izango dute.

Garapena:


� Sistematizazioari buruzko argitalpena.


Denbora:

� Ordubeteko bi saio eta bi ordu inguruko festa.

Gure irakaspenak komunikatzen


72


Esperientzia guztietan

Jardueraren izenburua:Azken dokumentua.

Helburua:

• Sistematizazio-prozesua eta pro-zesu horrek sortutako irakaspe-nak dokumentu batean jasotzea.

1. Sistematizazio-prozesuan egindako ekintza eta jarduera guztiak jasotzendira: bilera-aktak, tailerren memoriak…

2. Egingo den dokumentuaren eskema zehazten da, kontuan izanik landutakoesperientzia agian ezagutuko ez duten erakundeentzat dela dokumentua.Beraz, egindakoa modu sinplean adierazten saiatu behar da, esperientzialandu duen erakundea ezagutuko dutela pentsatu gabe.

3. Azaldu nahi diren ideiak taldean adosten dira, eta, hainbat lan-saioren bidez,argitalpenaren zirriborroak berrikusten dira.

4. Dokumentua argitaratzen da, eta interesa duten pertsonei eta erakundeeibanatzen zaie.

Garapena:


� Papera eta boligrafoak. Ahal izanez gero, ordenagailua etaproiektagailua, dokumentua adosten joateko. Eta pazientzia handia.

Denbora:

� Dokumentua berrikusteko, hainbat lan-saio (gutxienez bat).Gehienezko lan-saio kopurua zehaztea ere komeni da.

Gure irakaspenak komunikatzen


73

Material osagarria

Gure esperientzien argitalpen guztietan betetzen saiatu garen eskema aurkezten dugu, eranskin modura.

1. AurkezpenaAntolaketaTestuingurua 3 orrialde

2. Sistematizazioaren zergatia eta helburuaErabilitako metodologia 3 orrialde

3. Esperientziaren kontaketa 9 orrialde

4. Herritarren parte-hartzeari buruzko irakaspenakParte-hartzeari egindako ekarpenak 14 orrialde

5. Ondorioak 1 orrialde


74

7. Pausoa: Ezagutza osatu eta lantzea

Prozesuaren barne-logika ulertzen dugunean eta gertatutakoari buruzko irakaspen baliotsua ate-ratzen dugunean sistematizazio-prozesua amaitzen da. Eta, irakaspen horrek ezagutza sortubeharko luke, alor horretan pauso berriak ematen laguntzeko.

Beraz, ondorengo ekintzak eta esku-hartzeak egiteko irakaspen gisa formulatu beharko liratekesistematizazio-prozesuaren ondorioak. Halaber, ondorioak ateratzean orokortu daitezkeen irakas-penak ere zehaztu beharko lirateke, batetik, gure esperientziarekin ikasi duguna antzeko espe-rientzietan ere baliagarri izateko eta, bestetik, gure praktiketatik abiatuta politika zehatzak formu-latzeko edo teoria eta kontzeptuak birformulatzeko edo, gutxienez, ideien garapen teorikorakozalantza eta galdera berriak sortzeko.

Argitalpen honen oinarrian dagoen proiektuaren kasuan, herritarren parte-hartzeari buruzko espe-rientziak sistematizatzearen bidez, esperientzia bakoitzetik ateratako irakaspenak partekatzenditugu, esperientzien arteko elementu komunak ikusten ditugu, antzeko kezkak identifikatzen ditu-gu... Eta, horrez gain, gai hori are gehiago sakontzen laguntzen digu parte-hartzearen arloko teo-rialariekin eztabaidatzeak.

Hala, prozesuaren une honetan, praktika aztertu eta kritikoki aztertzetik harago jo ahal izangodugu, eta praktika hori aberastu, partekatu eta ezagutza berriak sortu ahal izango ditugu.

Eztabaidatzen eta berrikasten


75


AMOR, Copevisa eta EscuelaPopular de Neiva

Jardueraren izenburua:Hausnarketarako tailernazionala.

Helburua:

• Hausnarketa-prozesuaren ira-kaspenak partekatzea.

• Beste esperientzia batzuekineta teoriarekin alderatzea.

• Gai batzuk sakontzea.

• Orain arte lortutako irakaspenakberrikustea.

1. Sistematizatutako esperientzien kontaketaren zirriborrotik abiatuginen. Zirriborro horrekin, bilera bat egin genuen sistematizazio-prozesuan parte hartzen ari ziren talde kolonbiarreko beste tal-deekin.

2. Esperientzia bakoitzean sakondu beharreko arazo nagusiakidentifikatu genituen.

3. Talde bideratzaileak hainbat artikulu eta dokumentu interesga-rri eman zizkigun, teoriaren bidez arazo horiek sakontzenlaguntzeko.

4. Artikulu horietan irakurritakoa eta esperientzia oinarri hartuta, gaigarrantzitsu horiei buruz hausnartu genuen elkarrekin.

5. Egindako ekarpenekin, jatorrizko taldera itzuli ginen irakaspe-nak, ondorioak… alderatzeko eta birformulatzeko, tailerreanegindako lana kontuan hartuta.

Garapena:


� Intereseko dokumentuak/artikuluak.

Denbora:

� Bi egun.

Ezagutza osatu eta lantzea


76


Herritarren parte-hartzeariburuzko esperientziensistematizazioa

Jardueraren izenburua:Nazioarteko mintegia.

Helburua:

• Gure sistematizazio-proze-suak eta parte-hartzeariburuzko hausnarketak parte-katzea.

• Elementu komunak, zailtasu-nak eta erronkak identifikat-zea.

• Gure erakundeentzat agendaberriak eta teorialarientzat

1. Esperientzia guztiak sistematizatzen lan egin ondoren, erakunde guztiak min-tegi batean biltzen dira, esperientziak partekatzeko.

2. Mintegia bi zatitan banatzen da:

a. Barne-mailako lana:

I. Elkarri sistematizazio-prozesua azaldu, eta, taldeka, elementu komunak,zailtasunak eta erronkak identifikatzen saiatzen dira. Erakunde bakoitza-ren sistematizazio-prozesua pasilloko panel batzuetan jartzen da ikus-gai, beste erakundeetako kideek eta azkeneko egunean etorriko direnkanpoko erakundeetakoek ikus ditzaten.

II. Taldeetan hausnartutakoa batera jartzen da, eta guztien artean eztabaida-tzen da, erakunde bideratzaileen laguntzarekin.

III. Parte-hartzearekin ere antzeko zerbait egitea proposatzen da. Antzekolan-esparruak dituzten taldeak banatzen dira: parte-hartzea eta generoa;parte-hartzea eta komunitate-garapena; eta parte-hartzea eta presio poli-tikoa. Talde horiek elementu komunak, zailtasunak eta erronkak identifi-katzen saiatzen dira.

IV. Taldeetan hausnartutakoa gainerakoei azaltzen zaie, eta guztien arteaneztabaidatzen da, erakunde bideratzaileen laguntzarekin.

b. Kanpora begira egindako lana

I. Parte-hartzeari buruz egindako hausnarketak beste erakunde eta pertso-na interesatu batzuekin partekatzen dira, eta esperientzietan parte hartuez duten pertsonekin hainbat gai sakontzen dira, berriz ere.

Garapena:


� Esperientziak aurkezteko panelak.

� Kanpoko jardunaldirako publizitatea.

Denbora:

� Bi eguneko barne-mintegia eta goiz bateko mintegi irekia.

Ezagutza osatu eta lantzea


77

Material osagarria


78

5. Gure abentura berezitik ateratakohausnarketa eta irakaspen batzuk

Sistematizazio-prozesuan parte hartu duten erakundeek bizi izandako esperientziaren funtsezko elementu, ahal-men eta zailtasun batzuk berreskuratu nahi genituzke.

Erakunde guztiak pozik daude prozesuarekin, parte hartu duten pertsonei ahalegin handia egitea eskatu dienarren. Esperientziari esker, talde arduradunek lorpen hauek egin dituzte, besteak beste: taldeen parte-hartzeamotibatzeko jarduerak egitea, esperientziaren memoria berreraikitzea eta gai garrantzitsuak aztertu eta inter-pretatzea. Horretarako, lan-bilerak, tailerrak eta parte-hartze handiko ekitaldiak egin dituzte. Hala ere, abentu-ra orok bezala, honek ere izan ditu bere argi-ilunak. Orain azalduko ditugu, jakinik merezi duela edozein aben-tura bizitzea.

a. Zailtasunak

Prozesuaren fase guztietan ez da izan motibazio eta parte-hartze bera. Historiaren berreraikitze kolektibo-ak bildu du jende gehien, hainbat arrazoigatik: kasu guztietan erabilitako metodologia sortzaileagatik, hainbatune gogoratzeko aukera emateagatik eta ahozkotasunaren nagusitasunagatik. Itzultze partzialei esker, per-tsona gehiagotara heldu ahal izan da, esperientziari buruzko hainbat ikuspegi jaso dira, egindako bidea balo-ratu da eta prozesuak barneratu dira. Azterketa analitikoaren eta interpretazio kritikoaren fasean, ordea, taldetxiki batek hartu du parte, eta arduradunak bakarrik egon dira azken dokumentua idazteko unean.

Halaber, pauso bakoitza emateko erabilitako denbora ez da orekatua izan. Memoria berreskuratzeko etaberreraikitze kolektiboko lanean asko luzatu gara, besteak beste, lan hori egiteko motibazio handiagatik. Hala,interpretazio kritikoa eta dokumentua arinago egin behar izan ditugu, eta fase horretan egindakoa ezin izandugu egiaztatu memoria berreraikitzeko fasean parte hartu zutenekin.

Informazioa biltzeari ekin diogunean, egiaztatu dugu informazio idatzia eta ikonografikoa (argazkiak, bideo-ak... ) oso eskasak zirela, antolatu gabe zeudela eta, kasu batzuetan, galdu egin zirela. Hala, esperientziaerregistratzearen eta artxiboak baloratzearen garrantziaz ohartu gara.

Kasu batzuetan, arazoak izan ditugu pertsona garrantzitsuengana iristeko. Beste batzuetan, lehenaldia miti-fikatzeak edo bertsio bakar bat egoteko nahiak oztopoak sortu ditu.

Prozesua aurrera eramateko baldintzei dagokienez, prozesuari nahiz esperientziei buruzko aholkularitza- etabideratze-lanak egin dituzten erakundeek lehendik zuten dinamikaren eta konpromisoen barruan hartu dutesistematizazio-lana. Hala, proposamena egin zuten erakundeen laguntza izan arren, ezin zituzten utzi aurre-


79

tik hartuta zeuzkaten ardurak. Denbora gutxi izan dute prozesua aurrera eramateko, eta baldintza pertsona-lak ez dira behar bezain onak izan kasu batzuetan.

Irakurketa eta idazketa. Ikerketa-lana egin behar denez, irakurketak eta idazketak garrantzi handia dute.Erakunde- eta antolaketa-kulturaren barruan, ikerketa ez zen hartzen lanaren partetzat, eta horregatik, zailta-sun handiak izan dira testu teorikoak bildutako informazioarekin lotzeko, narrazio-testutik testu analitikorapasatzeko eta sistematizazioaren ondoren egindako dokumentutik argitaratzeko dokumentura pasatzeko.

b. Ahalmenak

Parte-hartzaileek prestakuntzari eta bilguneari eman diote balio handiena. Sistematizazio-prozesuakkonfiantzazko jarrera sortu du gure aukeren gainean, eta ekintzarako ikerketa egiteko elementuak eman ditu.Halaber, sistematizazio-prozesuak hainbat osagai eman ditu informazioa aztertzeko, ikuspegi bat kolektibokieraikitzeko, norberaren esperientziari buruz testuak irakurtzeko eta idazteko eta, azkenik, proposamen meto-dologiko orokorra eta lan konkretua esperientzian barneratzeko. Alde horretatik, kanpoko bideratzaileek langarrantzitsua egin dute autokonplazentzian ez erortzeko.

Bestalde, subjektuarteko bilgune eta elkarrizketagune gisa, sistematizazio-prozesuak aukera eman du espe-rientzia bereko pertsonak biltzeko. Bilgune horretan, une ederrak nahiz zailak ekarri dituzte gogora: hainbatpertsona garrantzitsu gogoratu dituzte eta praktika hausnarketa-gai bihurtu dute. Kasu batzuetan, belaunal-dien arteko aldeak nabaritu dira gaur egungo egoera ulertzeko, prozesua baloratzeko eta akatsak aitortzekomoduan.

Hainbat esperientzia batera jartzea ere baloratu da. Izan ere, norberak bere esperientzia azaldu eta bes-teekin alderatu ahal izan du, lortutako irakaspenak zalantzan jarri eta osatu ahal izan ditu eta norberak bereprozesua atzeraelikatu ahal izan du. Gainera, modu informalean hitz egin dute, umoretsu eta hainbat pasadi-zo kontatuz.

Sistematizazioari esker, batetik, ikerketa-arloko prestakuntzaren hutsuneak eta praktikari buruzkohausnarketa falta aitortu dituzte, eta sistematizazioa proiektuetan barneratzearen garrantziaz ohartu dira,eta, beste aldetik, uste sendoak, konpromisoak eta ametsak banatu ahal izan dituzte.

Sistematizazio-prozesu batek izan dezakeen beste ahalmenetako bat da malgutasuna. Esperientzia eta era-kunde guztiekin antzeko eskema betetzen saiatu arren, erakundeen sormenak, aurretiazko esperientziek,denborak, erakundearen dinamikak eta publikoak hainbat egokitzapen egitea eskatzen dute. Aberastasun etasormen horrek lagundu du esperientzia gehiago partekatzen eta horietatik gehiago ikasten.


80

Esperientzian parte hartu dutenerakundeen helbideak

ALBOANPadre Lojendio 2, 2º • 48008 BilbaoTel.: 94 415 11 35 • Faxa: 94 416 19 38www.alboan.org

Asociación de Mujeres del Oriente (AMOR)Carrera 54, nº 56 - 17 Apto. 101 Altos de la Mosca • Rionegro - AntioquiaColombia

Bidegintza ElkarteaEncarnación 6, bajo • 48006 BilbaoTel.: 94 432 91 23 • Faxa 94 432 02 06www.bidegintza.org

Bizkaiko CaritasRibera 8 • 48005 BilbaoTel.: 94 402 00 99 • Faxa 94 402 00 98www.caritasbi.org

Centro de Estudios y Publicaciones AlforjaSan Pedro Montes de Oca100 metros sur y 175 metros estedel Banco Nacional de Costa RicaApartado posta 369 - 1000 San José • Costa RicaTel.: 506 280-6540www.alforja.or.cr/centros/cep

Copevisa kooperatibaCalle 41 No. 13-41 • Bogotá - ColombiaTel.: 245 31 46 • 340 54 55 • Fax. 245 77 45

Dimensión EducativaCalle 41 No. 13-41 • Bogotá - ColombiaTel.: 245 31 46 • 340 54 55 • Fax. 245 77 45www.dimensioneducativa.org.co/

Escuela Popular de NeivaEscuela Popular ClaretianaAvenida 42, nº 14A - 28 Apto. 405Bogotá - Colombia

Elhuyar Aholkularitza Zelai Haundi 3 • 20170 Usurbil(Osianalde industrialdea)Tel.: 943 372 052 • Faxa 943 363 144www.elhuyar.com

Iniciativas de Cooperación y Desarrollo

Gordóniz 44, 10º - oficina 8 • 48002 Bilbao Tel.: 94 410 10 05www.iniciativasdecooperacionydesarrollo.com

Pedro Arrupe Giza Eskubideen InstitutuaUniversidad de DeustoAvda. Lehendakari Agirre, 24 • 48080 BilbaoTel: 94 413 91 02 • Faxa 94 413 92 82www.idh.deusto.es

HegoaZubiria EtxeaAvda. Lehendakari Agirre, 83 • 48015 BilbaoTel.: 94 601 70 91 • Faxa 94 601 70 40www.hegoa.ehu.es

Kolectivo el ParkePlaza Poeta Miguel Hernández • 46910 Alfafar - ValenciaTel. eta Faxa: 96 376 07 90

Munduko Emakumeak BabelFica 5 • 48006 BilbaoTel.: 94 400 54 17 www.es.geocities.com/mujeresbabel


81

Sistematizazio-gida

ALBOAN, Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutua,Hegoa. “Sistematizazioa: begiratu berri bat gure prak-tikei. Gizarte-aldaketari buruzko esperientziak siste-matizatzeko gida”, Bilbo, 2004.

Esperientzien sistematizazioa:

Asociación Regional de Mujeres del Oriente (AMOR):Una fuerza multicolor. Organización y participaciónde las mujeres. Editorial Alberdania, Zarauz, 2006.

Asociación Bidegintza Elkartea, Sistematización UmeakKalean. Editorial Alberdania, Zarauz, 2006.

Caritas Bizkaia, ¿Dónde está la llave? EditorialAlberdania, Zarauz, 2006.

CEP-Alforja: Sistematización de experiencias de partici-pación ciudadana y empoderamiento de las mujeres.Editorial Alberdania, Zarauz, 2006.

CEP- Alforja: Sistematización de experiencias de partici-pación ciudadana en Costa Rica. Editorial Alberdania,Zarauz, 2006.

Colectivos del Parke: La cooperativa que marca la histo-ria. Editorial Alberdania, Zarauz, 2006.

Copevisa kooperatiba: Sistematización de la expe-riencia de participación de la cooperativaCopevisa en la localidad de Usaquén. EditorialAlberdania, Zarauz, 2006.

Elhuyar Aholkularitza. Euskara Planak: Nondikgatoz, non gaude eta nora goaz. EditorialAlberdania, Zarauz, 2006.

Escuela popular claretiana: Pedagogía de la parti-cipación en la escuela. Editorial Alberdania,Zarauz, 2006.

Mujeres del Mundo - Munduko Emakumeak Babel,Abanico de colores. Mujeres del Mundo: siste-matizando aprendemos. Editorial Alberdania,Zarauz, 2006.

Beste argitalpen batzuk

AAVV, Participación ciudadana y sistematizaciónde experiencias. Bilbo, 2006.

Informazio gehiago:www.alboan.org/sistematización

Proiektua osatzeko materialak


new sistematizazioaren - alboancentroderecursos.alboan.org/ebooks/0000/0294/6_alb_ave... · 2008....

Documents