mundakako emakumeen eta gizonen berdintasunerako ... · biztanleriaren egoera sozioekonomikoak eta...

MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO DIAGNOSTIKOA ETA I. PLANA

2018ko abendua

Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 2

AURKIBIDEA ---------------------------------------------------

2

1. MUNDAKA eta EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNA---------------- 3

A. SARRERA----------------------------------------------------------------- 3

B. MUNDAKA ZENBAKITAN ----------------------------------------------------------- 4

o Biztanleria ---------------------------------------------------------------- 4

o Immigrazioa -------------------------------------------------------------- 5

o Lan-merkatua ----------------------------------------------------- 6

o Errenta pertsonala ---------------------------------------------------------- 10

o Udalerriaren baliabideak eta zerbitzuak --------------------------------------- 10

2. LAN-PROZESUA --------------------------------------------------- 14

3. DIAGNOSTIKOAREN EMAITZAK ---------------------------------------- 24

A. BERDINTASUNAREN BARNE-EGOERA ---------------------------------------- 24

o Udaletxeko langileak --------------------------------------------- 24

o Egoera politikoa ------------------------------------------------ 26

o Komunikazio inklusiboa ------------------------------------------------- 28

o Datuak, arloen arabera ------------------------------------------------------ 30

B. HERRITARREI EGINDAKO INKESTA ------------------------------------------------- 44

C. BERDINTASUNAREN INGURUKO EGOERAREN ETA PREMIEN MAPA -------- 47

D. BERDINTASUNAREN HASTAPENAK ---------------------------------------------------------- 63

4. MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO I. PLANA -- 64

A. PLANAREN IKUSPEGIA ------------------------------------------------------------ 64

B. ESPARRU TEORIKOA ETA LEGE-ESPARRUA -------------------------------------------- 66


C. MUNDAKAKO I. PLANAREN EZAUGARRIAK --------------------------------- 74

D. 2018-2022 EKINTZA-PLANA ---------------------------------------------------- 75

E. PLANAREN KUDEAKETA -------------------------------------------------------------- 86

1. MUNDAKA ETA EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNA

A. SARRERA

Emakumeek eta gizonek gizartean tradizioz izandako rola asko aldatzen ari da azken

hamarkadetan eta, benetako berdintasunaren alde aurrera egiten ari garen arren, oraindik ere

emakumeen eta gizonen arteko desparekotasuna dago eta arazo bat da, gaur egungo

gizartean.

Datu askok erakusten dutenez, emakumeak egoera okerragoan daude, eta argi ikusten da

hainbat egoeratan: genero-indarkeria; erabaki-postuetara heltzeko aukera gutxiago izatea;

eskubideak, baliabideak, onura sozial eta ekonomikoak eskuratzeko, kontrolatzeko eta

erabiltzeko aukera gutxiago izatea; garapen pertsonal eta profesional okerragoa; parte-hartze

soziopolitiko txikiagoa; etxeko eta zainketako lanetan asko jardutea, etab.

Egoera horretaz jabetuta, Mundakako Udalak berdintasunaren arloko jarduketa batzuk jarri

nahi ditu abian eta, horretarako, datuak bildu ditu, herriko emakumeen eta gizonen arteko

berdintasunaren egoera ezagutzeko. Datu horiek bilduta, Berdintasunerako I. Plana prestatu

nahi du.

Horretarako, emakumeen eta gizonen egoerari buruzko diagnostikoa egin da, zeinak aukera

emango duen gai horretako premien mapa bat izateko eta berdintasun-plana egiteko ildo

estrategikoak hautemateko.


B. MUNDAKA ZENBAKITAN Jarraian, Mundakako herritarrei buruzko abiapuntuko datu batzuk adieraziko ditugu, sexuaren

arabera banatuta. Nagusiki datu soziodemografikoak eta lan-merkatuari buruzkoak emango

ditugu, emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren ikuspegitik egon daitezkeen

desparekotasunak eta premiak agerian jartze aldera.

Biztanleria

Mundakak 1.824 biztanle ditu; horietatik, 958 emakumeak dira eta 866 gizonak (Eustaten

2018ko urtarrilaren 1eko datuen arabera). Herriak 4,01 km²-ko azalera du eta, beraz,

464,09 bizt./km²-ko biztanle-dentsitatea.

Biztanleriari buruzko datuen arabera, piramide erregresiboa ematen du; hau da, zabalagoa da

goiko taldeetan oinean baino, jaiotza-tasaren beherakada eta herritarren etengabeko

zahartzea direla eta.

Biztanleria-datuak, 2017ko urtarrilaren 1ean

Iturria: Eustat


Urtea Udalerria Eskualdea Bizkaia EAE

Haurren tasa: 0-14 urte bitarteko biztanleria (%)

2017 12,41 14,11 13,37 14,05

Zahartze-tasa. 65 urteko edo gehiagoko biztanleria (%)

2017 25,26 22,89 22,19 21,70

Gehiegizko zahartze-tasa. 75 urteko edo gehiagoko biztanleria (%)

2017 12,79 11,70 11,32 10,85

Jaiotza-tasa gordina (‰)

2017 9,13 7,87 7,42 7,78

Kanpoko migrazioaren saldoa (‰)

2017 1,07 6,98 4,67 4,89

Hazkunde begetatiboaren tasa (‰)

2017 -6,45 -3,21 -2,87 -2,08

Biztanleria atzerritarra (%)

2017 3,12 6,65 5,90 6,52

Iturria: Geuk egina, Opendata zerbitzuaren datuetan oinarrituta

Aurreko taulako indizeek zahartzaroari eta jaiotza-tasari buruzko joerak erakusten dituzte,

eskualdearen, lurraldearen eta komunitatearen arabera. Nabarmentzeko modukoa da

hazkunde begetatiboaren tasa, kanpoko migrazioaren saldoa eta biztanleria atzerritarraren

indizea txikiagoak direla eskualdean, Bizkaian eta EAEn baino, eta gainerakoetan baino jaiotza-

tasa handiagoa dagoela. Ikus dezakegun moduan, Mundakak hazkunde begetatibo negatiboa

dauka.

Immigrazioa

Migratutako biztanleak biztanleriaren % 3,12 dira (58 pertsona); horietatik, % 48,28

emakumeak dira eta % 51,72 gizonak.

Tasek adierazten dutenez, eskualdean, Bizkaian eta EAEn baino ehuneko txikiagoak dira.

Urtea Udalerria Eskualdea Bizkaia EAE Biztanleria atzerritarra (%)GUZTIRA 2017 3,12 6,65 5,90 6,52 Biztanleria atzerritarra (%)EMAKUMEAK, biztanleria atzerritarraren guztizkoari dagokionez

2017 48,28 50,44 50,24 49,83

Biztanleria atzerritarra (%)GIZONAK, biztanleria atzerritarraren guztizkoari dagokionez

2017 51,72 49,56 49,76 50,17



Lan-merkatua

Biztanleriaren egoera sozioekonomikoak eta lan-merkatuak garrantzi handia dute gaur egun;

horregatik, atal berezia prestatu dugu, informazio hori jasotzeko.

Informazio hori beste lurraldeekin eta, adierazle bera egon denean, eskualdean antzeko

biztanleria duten udalerriekin alderatu da: Busturia (1640 biztanle, 821 emakume eta 819

gizon) eta Muxika (1475 biztanle, 718 emakume eta 757 gizon), Bizkaia eta EAE. Lehenik eta

behin, Lanbiden argitaratutako langabezia-tasa eguneratuena bildu da. Iturri horren arabera,

Mundakako biztanleen langabezia-tasa % 6,8 da, eta oso antzekoa da emakumeen eta gizonen

artean (0,2ko genero-alborapena).

LANGABEZIA-TASA (2018ko urria)

GUZTIRA Emakumea

k

Gizonak Genero-alborapena

EAE 11,4 13,4 9,5 3,9 Bizkaia 12,6 14,4 10,8 3,6

Mundaka 6,8 6,9 6,7 0,2 Muxika 9 6,8 11,1 -4,3 Busturia 12,1 11,7 12,5 -0,8

Iturria: Geuk egina, Lanbidek emandako datuetan oinarrituta.

Ikus daitekeenez, Mundakako datuak hobeak dira, hala Bizkaiarekin eta EAErekin alderatuta

nola Busturiako datuekin alderatuta. Muxikari dagokionez, emakumeen langabezia-tasa

antzekoa da, baina gizonena Mundakakoa baino aski txikiagoa da. Nabarmentzekoa da gizonek

langabezia-tasa handiagoa izatea Mundakarekin alderatutako bi udalerrietan; hain zuzen ere,

Muxikan aldea nabarmena da.

Mundakan langabezia-tasak izandako bilakaeraren datuei dagokienez, datu hauek beha

ditzakegu:


Datu horien arabera, Mundakako emakumeen langabezia-tasa pixkanaka jaitsi da azken

urtean, eta gizonena aldakorragoa da.

Bestalde, Lanbidek emandako datuen arabera, 2018ko urrian 64 kontratu egin dira, eta

horietako 23tan emakumeak kontratatu dituzte (% 36).

Jarduera-sektorearen arabera ikusita, hala urrian nola irailean egindako kontratuen kopuruak

eta horren bilakaerak agerian jartzen dute udalerriaren errealitate ekonomikoa.

Nabarmentzekoa da ur-hornikuntza eta hondakinen kudeaketaren arloetan gizonen

kontratazioak ugaritu direla eta, halaber, merkataritzako (hala handizkakoa nola txikizkakoa)

arloan izan da ugariena gizonen kontratazioa, erreferentziako hilabeteetan; aldiz, sektore

berean, emakumeen bilakaera negatiboa izan da. Bestalde, emakumeen kontratazio ugarienak

ostalaritzan, nagusiki urrian, eta osasun-arloan eta gizarte-zerbitzuetan izan dira. Emakumeen

kontratazioaren bilakaera negatiboa izan da langileak kontratatzen dituzten etxeetan, eta

gizonena administrazio publikoan eta osasun-arloan eta gizarte-zerbitzuetan.

Kontratu-kopurua, jardueraren arabera (2018ko urria, 2018ko iraila, bilakaera)

Kontratua

URR. 2018 IRA. 2018 BILAKAERA

G E Guz. G E Guz. G E

Guz.

Nekazaritza, abeltzaintza, basogintza eta arrantza 0 0 0

0 0 0 0 0 0

Erauzteko industriak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Manufaktura-industria 4 1 5 4 1 5 0 0 0 Energia elektrikoaren, gasaren eta

lurrunaren hornikuntza 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ur-hornikuntza 14 0 14 2 0 2 12 0 12 Eraikuntza 4 0 4 2 0 2 2 0 2


Handizkako eta txikizkako merkataritza; konponketa 8 1 9

8

3

11

0

-2

-2

Garraioa eta biltegiratzea 3 0 3 2 0 2 1 0 1 Ostalaritza 6 11 17 3 5 8 3 6 9 Informazioa eta komunikazioak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Finantza- eta aseguru-jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Higiezinekin lotutako jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Jarduera profesional, zientifiko eta teknikoak 0 1 1 0 0 0 0 1 1 Administrazio-jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Administrazio publikoa 0 1 1 1 1 2 -1 0 -1 Hezkuntza 0 1 1 0 1 1 0 0 0 Osasun-jarduerak eta gizarte-

zerbitzuetakoak 0 6 6 1 5 6 -1 1 0

Artearen, jolasaren eta entretenimenduaren arloko jarduerak 1 0 1

0 0 0 1 0 1

Bestelako zerbitzuak 1 1 2 0 0 0 1 1 2 Langileak kontratatzen dituzten etxeak 0 0 0 0 2 2 0 -2 -2 Lurraldetik kanpoko erakundeak eta

organismoak 0 0 0

0

0

0

0

0

0 Guztira 41 23 64 23 18 41 18 5 23

Iturria: Lanbide

Adinari dagokionez, eta kontuan hartuta jarraian dagoen grafikoa, ikus daiteke 30 urtetik

aurrera emakumeen kontratazioa nabarmen jaisten dela, bereziki 45 urtetik aurrera. Alabaina,

30 urtera arte, emakumeen kontratuak gehixeago dira.

Datuek adierazten dutenez, gazteek zailtasun handiagoak dituzte lan-merkatuan sartzeko.

Kontratu-kopurua, adinaren arabera (2018ko urria)

Iturria: Lanbide

3 5 4 6 50

40

13

24

05

1015202530

< 20 urte 20-24urte

25-29urte

30-44urte

45urtetik

gorakoak

Emakumeak


Langabetuen kopuruari dagokionez, sexuaren eta adin-taldearen arabera, aurreko urteko

azken hirugarren hiruhilekoaren aldean, Mundakan, Busturialdean, Bizkaian eta EAEn, datu

hauek ditugu (azken zutabea 2018ko hirugarren hiruhilekoaren langabezia-tasari dagokio):

Prestakuntza-mailari dagokionez, gizonen kasuan, lan-kontratu gehienak batxilergoa dutenei

egin zaizkie; haien ondoren, eskola-graduatua eta Bigarren Hezkuntzako lehenengo etapa

dutenei..

Emakumeen kasuan, bestelako joera ikusten da; lehenik eta behin eskola-graduatua eta

Bigarren Hezkuntzako lehenengo etapa dutenak daude eta, haien atzetik, batxilergoa dutenak,

baina oso hurbiletik jarraitzen diete erdi-mailako prestakuntza profesionala, diplomatura,

lizentziatura eta gradua dutenek.

Kontratu-kopurua, ikasketa-mailaren arabera (2018ko apirila eta maiatza)

Iturria: Lanbide

Errenta Pertsonala


Ondorengo taula honek emakumeen eta gizonen guztizko errenta pertsonalaren arteko aldea

erakusten du, EAE, Bizkaia, eskualdea eta erreferentziako udalerriak kontuan hartuta.

Mundakan, emakumeen eta gizonen errenta gainerakoen errentaren oso gainetik dago, baina

genero-alborapena handia da, oraindik ere, 7.997 €-koa, hain zuzen ere.

Genero-alborapena 6.566 €-koa da Muxikan eta 10.118 € EAEn.

Guztizko errenta pertsonala € (2016)

Emakumeak Gizonak Genero-

alborapena

EAE 15.578 25.696 10.118 Bizkaia 15.078 25.031 9.953

Eskualdea 15.859 23.692 7.833

Mundaka 19.667 27.664 7.997 Muxika 16.567 23.133 6.566 Busturia 14.512 23.134 8.622


Udalerriaren baliabideak eta zerbitzuak

Iturria: Mundakako Udala www.mundaka.org

Udalerri baten baliabide eta zerbitzuek berdintasuna lortzen lagundu dezakete, pertsonen

bizitza errazten baitute, adibidez, bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzen lagunduta.

Horrez gain, kontuan hatzen badugu oraindik ere emakumeek egiten ditugula zainketa-lanak,

baliabide eta zerbitzuok ezinbesteko aliatuak izango dira berdintasuna lortzeko.

Kultura-instalazioak

LIBURUTEGIA JUAN KZGUNEA GAZTELEKU LUDOTEKA

http://www.mundaka.org/


TRIBISARROSPE KULTUR ETXEA

Osasun-arreta

MUNDAKAKO KONTSULTATEGIA LARRIALDIAK FARMAZIAK

Kirol-instalazioak

ALEJANDRO

MALLONA UDAL KIROLDEGIA ISLA KALE KIROLDEGIA

PILOTALEKU IREKIA

Kiroleko beste zerbitzu batzuk:

• 7-14 urteko haurrentzako kirol-eskola munizipalak: eskubaloia, futbola, atletismoa,

txirrindularitza eta multikirola.

• Mantentze-gimnasia helduentzat

• Jarduera fisikoak eta kirol-jarduerak egiteko orientabide-zerbitzua

• Mundakako uretan nazioarteko surf-txapelketak egiten dira eta bederatzi aldiz izan da

munduko zirkuituko proben egoitza.

Ikastetxeak

• CEP Mundaka LHI


• EIC Mundakako Haurreskola PHE

• Gernikako Institutua (Gernika-Lumo)

• IES I. Arozena- Barrueta Tar Benito BHI (Bermeo)

• Lanbide Hastapena eta Sustapena Udal Ikastegia (Bermeo)

• Hizkuntza Eskola Ofiziala (Bermeo)

Lana

BEHARGINTZA ESTATUKO LAN ZERBITZU PUBLIKOA

Beste baliabide eta zerbitzu batzuk

• Euskara zerbitzua

• Zaharrentzako zentroa

• Ludoteka

• Gure Etxea egoitza

• Bihotz Sakratua egoitza

• Santa Maria Parrokia

• Posta

• Ertzaintza (Bermeo)

• Suhiltzaileak (Gernika-Lumo)

Elkarteak

• Gaztezar Dantza Taldea

• Egunsenti Dantza Taldea

• Lamiak

• Katillotxu Emakume Elkartea


• Atorrak

• Mundakako Txistulariak

• Mundakako Abesbatza

• Mundakako Surf Taldea

• Mundakako Tropela

• Arraun Elkartea

• Abante Brass Band

• Ehiza Taldea

• Eskupilota

• Guraso Elkartea

• Urdaibai Esku Baloi Taldea

• Katillotxu Futbol Taldea

• Gaur Dala Bihar Elkartea

• Kayak Surf

• Txilipitxeroak

Enpresak

Era berean, udaletxeak enpresa-sare handia du (81 enpresa daude erregistratuta, udalaren

webgunearen arabera) askotariko jardueretan.


ABIARAZTEKO BILERA

ELKARRIZKETAK INFORMATZAILE

NAGUSIEI

TEKNIKARIAK PRESTATZEA BIGARREN MAILAKO ITURRIAK

AZTERTZEA

INKESTA HERRITARREI

DIAGNOSTIKOA EGITEA

EGIAZTATZE-SAIOA

POLITIKARIAK PRESTATZEA

BERDINTASUN PLANA EGITEA

HERRITARREI AURKEZTEA

2. LAN-PROZESUA

Partaidetzako lan-prozesua izan da, herritar guztiei zabaldua, eta prestatutako dokumentuak

teknikariekin, politikariekin eta herritarrekin egiaztatu dira.

Metodologian, teknika kualitatiboak eta bigarren mailako iturrien bilaketa eta azterketa

uztartu ditugu. Hau izan da prozesu metodologikoa:

Erabilitako teknikei dagokienez, elkarrizketa sakonak egin dizkiegu informatzaile nagusitzat jo

ditugun eragile sozialei, galdeketa bat egin diegu herritarrei eta idatzizko zenbait dokumentu

aztertu ditugu, esaterako, administrazioaren webgunea eta dokumentazioa.

ABIARAZTEKO BILERA: 2018ko irailaren 6an gauzatu zen, Gizarte Ekintza, Helduak eta

Berdintasuna arloko zinegotziarekin.

PROZESUA

KOMUNIKATZEA


Bilera horren helburua Mundakako berdintasunerako diagnostikoa eta plana egiteko prozesua

abiaraztea zen.

Hartan, gauzatu beharreko prozesua adostu genuen.

ELKARRIZKETAK

Udala, aurrez aurrekoak: guztira aurrez aurreko 11 elkarrizketa egin genituen, udaleko

informatzaile nagusitzat hartu genituen 6 emakume eta 6 gizoni. Gizarte Zerbitzuen

Mankomunitateko bi emakume ordezkarirekin ere bildu ginen.

EMAKUMEAK GIZONAK Administrari Laguntzailea

1 0 Alkatea eta Kontuen Batzorde Bereziko presidentea

0 1 Udaltzain-laguntzailea

0 1 Idazkaria

0 1 Gizarte Zerbitzuak

2 0 Kirola eta Euskara arloko zinegotzia

1 0 Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzia

0 1 Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloko zinegotzia 1 0

Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia

1 0

Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloko zinegotzia

0 1

EH Bilduko zinegotzia (oposizioa) 0 1

GUZTIRA 6 6

Elkarrizketaren gidoiaren helburua lanean eta hurbileko ingurunean berdintasunaren arloan

zer egoera zegoen jakitea zen; horretarako, ekintzak, errealitateak eta etorkizuneko planak

izan ditzakeen jarduketa-ildoak aztertu ziren.


Udaleko teknikariei genero-adierazle batzuei buruzko informazioa eskatu zitzaien, bai eta

berdintasunaren hastapenekin lotutako gai hauei buruzkoa ere:

• Sexuaren arabera banatutako datuak dauden

• Idatzizko dokumentazioan, berdintasunaren ikuspegia kontuan hartzen den hizkuntzari

eta irudiei dagokienez

• Generoko berariazko prestakuntza jaso den

• Emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko jarduerarik egin den

• Bere osaeran sexuak orekatuta dauden partaidetzako organorik ba den

• Laguntza eta diru-laguntzetan generoko gizarte-klausulak txertatzen diren

Gizarte-erakundeak, telefono bidez: halaber, telefono bidezko 13 elkarrizketa egin dizkiegu, 6

emakume eta 7 gizoni, udalerriko informatzaile nagusi modura, 15 elkarteren ordezkariak

diren aldetik (horietako baten batek zenbait elkarte ordezkatzen ditu).

EMAKUMEAK GIZONAK Lamiak 1 0 Mundakako Txistulariak 1

0 Mundakako Surf Taldea 0 1 Mundakako Tropela 0

1 Arraun Elkartea 0

1 Urdaibai Eskubaloi Taldea 0 1 Guraso Elkartea 1 0 Gaur dela bihar 1

0 Kayak Surf 0 1 Egunsentia Dantza Taldea 0

1 Katillotxu Emakume Elkartea 1 0 Mundakako Eskola 1

0 Atorrak 0 1 Mundakako Abesbatza 0

1 Abante Brass Band 0 1

GUZTIRA 6 9


HERRITARREI EGINDAKO INKESTA: Herritarren premiak jaso genituen aurrez aurreko eta

onlineko galdetegi baten bidez.

Inkesta hau erabili genuen:

Herritarrek eta gizarte-eragileek lehenetsitako premiak eta proposamenak ildo hauen barruan

daude:

� Estereotipoak eta iritzi sexistak gainditzeko sentikortzea (eskoletan, gazteei eta gizarte

osoari).

� Gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea.

� Mendekoentzako baliabideak eta programak hobetzea (adingabeak, adinekoak,

desgaitasunen bat dutenak, etab.).

� Emakumeen lan-baldintzak hobetzea.

� Erabakiak hartzen diren tokietan emakume gehiago egotea lortzea (esaterako,

batzordeetan, zuzendaritzetan, etab.).

� Enpresen malgutasuna hobetzea bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeko eta

zerbitzu publikoen ordutegiak hobetzea.


� Talde eta jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea hobetzea eta baliabideak

eskuragarri izan ditzaten laguntzea.

� Emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea.

Guztira, 89 emakumek eta 14 gizonek egindako 103 galdetegi bildu genituen.

BIGARREN MAILAKO ITURRIAK AZTERTZEA: gizarte-azterketa egiteko, zenbait erakundek

emandako bigarren mailako iturrien zerrenda bat aztertu genuen. Hauek dira erakunde horiek:

• Mundakako Udala

• EUSTAT - Euskal Estatistika Erakundea

• Eusko Jaurlaritzaren Opendata zerbitzua

• Lanbide

• Garapen

• INE - Estatistikako Erakunde Nazionala.

Bestalde, komunikazioa genero-ikuspegitik aztertzeko, lagin bat hartu da webgunetik eta

idatzizko dokumentaziotik: Talatik aldizkaria...

TEKNIKARIAK PRESTATZEA

1. taldea: urriaren 23a, asteartea, 10:30etik 12:30era

8 pertsonak hartu zuten parte, 2 gizon eta 6 emakume:

• Administrari 1 (emakumea)

• 2 administrari laguntzaile (emakumeak)

• Brigadako arduradun 1 (gizona)

• 2 garbitzaile (emakumeak)

• Idazkari eta kontu-hartzaile 1 (gizona)

• Kiroleko teknikari 1 (emakumea)

2. taldea: urriaren 23a, asteartea, 13:00etatik 15:00etara



• Administrari laguntzaile 1 (emakumea)

• 2 administrari (emakumeak)

• 3 udaltzain (2 gizon eta emakume 1)

• Brigadako kide 1 (gizona)

POLITIKARIAK PRESTATZEA

azaroaren 21a, asteazkena, 09:00etatik 11:00etara


• alkate 1 (gizona)

• Kirola eta Euskara arloko zinegotzi 1 (emakumea)

• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzi 1 (emakumea)

• Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloko zinegotzi 1 (gizona)

• Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzi 1 (gizona)

• Oposizioko zinegotzi 1 (gizona)

• Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloko zinegotzi 1 (emakumea)

Prestakuntzen edukia antzekoa izan zen: berdintasunaren inguruan sentikortzea,

desberdintasunak mantentzeko mekanismoekin lotutako oinarrizko kontzeptu batzuk

barneratzea eta berdintasuna lortzeko estrategiak ikastea zuten helburu.

EGIAZTATZE-SAIOA

Egiaztatze-saioan 4 pertsonak hartu zuten parte, Murgibeko dinamizatzaileaz gain.

Udaletik, alkatea, Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia, idazkari eta

kontu-hartzailea eta administrari laguntzaile bat egon ziren.

Egiaztatze-saio horrek bi ordu iraun zuen eta, bertan, berdintasun-planaren zirriborroa aztertu

eta aldaketa batzuk proposatu ziren, zeinak behin betiko Berdintasun Planean jasoko diren.


HERRITARREI AURKEZTEA WORLD CAFÉ

Herritarrei aurkezteko ekitaldian, 20 pertsonak eta Murgibeko dinamizatzaileak hartu zuten

parte.

20 horietatik 17 emakumeak dira eta 3 gizonak.

• AMPA: 2 emakume

• Urdaibai Eskubaloi Taldea: 2 emakume

• Egunsenti Dantza Taldea: emakume 1

• Katillotxu Futbol Taldea: emakume 1

• Katillotxu Emakume Elkartea: emakume 1

• Lamiak: emakume 1

Ordezkari horietako batzuk bi elkarteren izenean etorri ziren.

Gainera, hauek ere parte hartu zuten:

• Alkatea: gizon 1

• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia: emakume 1

• Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzia: gizon 1


• Elkarterik ordezkatzen ez duten 13 parte-hartzaile: 12 emakume eta gizon 1

• Murgibeko dinamizatzailea: emakume 1

Saio horretan, lehen aldiz eta labur-labur aurkeztu genuen Berdintasun Planaren lan-prozesua

eta zirriborroa.

Jarraian, bertaratutakoak 3 taldetan banatu genituen, Mundakako 1. Berdintasun Planaren

zirriborroa banatu genuen eta parte-hartzaileek horri buruz eztabaidatu zuten; azkenik, talde

guztien bateratze-lana egin eta ekarpen batzuk jaso genituen.


PROZESUA KOMUNIKATZEA

Prozesu osoan zehar, udalak hainbat aldiz eman die gertaera garrantzitsuen berri herritarrei,

eta haien partaidetza behar izan denean ere jakinarazi die:

Hasieran, Mundakako Berdintasunerako diagnostikoa eta I. Plana prestatzeko prozesua

hasiko zela jakinarazteko:


Lehenago aipatu ditugun partaidetzako inkesten bidez: online (udalaren webgunean:

www.mundaka.org) eta udalerriko toki estrategikoetan utzitako inprimakien bidez:

liburutegietan, dendetan...

Ahoz

WhatsApp aplikazioaren bidez

Elkarteei berdintasunerako diagnostikoaren eta planaren zirriborroa aurkezteko world

café delakoan parte hartzeko eskatu zitzaien, bi mezu elektronikoren bidez, bat

deialdia egiteko eta bestea gogorarazteko.

Bando bidez, berdintasunerako diagnostikoaren eta planaren zirriborroa aurkezteko

world café delakoan parte hartzeko eskatu zitzaien herritarrei.


Hilabete batez, entzunaldi publikoa egin zen udalaren webgunearen bidez, Mundakako

berdintasunerako diagnostikoari eta I. Planari buruz.


3.DIAGNOSTIKOAREN EMAITZAK

Atal honetan, honako hauek jaso ditugu: genero-adierazle batzuen emaitzak, teknikariei eta

zenbait arlotako profesionalei eskatutakoak; gizarte-eragileek gauzatutako jarduerak; eta

berdintasunaren hastapenekin lotutako gai hauek:

• Sexuaren arabera banatutako datuak dauden.

• Idatzizko dokumentazioan, berdintasunaren ikuspegia kontuan hartzen den hizkuntzari

eta irudiei dagokienez.

• Generoko berariazko prestakuntza jaso den.

• Emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko jarduerarik egin den.

Halaber, elkarrizketetan, herritarrei egindako galdeketan, teknikariekin eta politikariekin

egindako egiaztapenean eta herritarrei egindako world café aurkezpenean agertutako premiak

eta proposamenak jasotzen dira.

A. BERDINTASUNAREN BARNE EGOERA

UDALETXEKO LANGILEAK

Mundakako Udalaren plantilla organikoan, 2018ko ekitaldian, guztira 20 langile zeuden;

horietatik, 14 emakumeak ziren eta 6 gizonak. Hau da, proportzioa 70/30 da, eta emakume

gehiago daude.

Udalarekiko duten loturaren arabera, 7 karrerako funtzionarioak dira (4 emakume eta 3 gizon),

6 lan-kontratuko langile finkoak (3 emakume eta 3 gizon) eta 7 aldi baterako lan-kontratuko

langileak (7 emakume). Ikus daitekeenez, emakumeen eta gizonen arteko antzerako

proportzioa dago karrerako funtzionarioetan eta lan-kontratuko langileetan, baina

enpleguaren behin-behinekotasunak gehiago eragiten die emakumeei.


Jarraian, Udalaren plantilla osoari buruzko datuak daude jasota, lanpostuaren eta sexuaren

arabera.

Lanpostuetan nolabaiteko bereizketa horizontala ikusten da; izan ere, gizonek tradizioz

maskulinoak izan diren postuak dituzte, esaterako, idazkaria, zerbitzuez arduratzen den

ofiziala, askotariko eginkizunetarako langilea. Emakumeak, berriz, administrari laguntzaile,

administrari eta garbitzaile postuetan daude.

Kulturako eta kiroleko bi koordinatzaile daude, bata gizona eta bestea emakumea; polizia

laguntzaileei dagokienez, bi gizon eta emakume bat. Gainerako lanpostuetan, gizonak soilik

edo emakumeak soilik aurkitzen ditugu.

Udaleko langileak

GUZTIRA

Emakumeak Gizonak

kop. kop. % kop. % Idazkari eta kontu-hartzaileak 1 0 0 1 100 Administraria 3 3 100 0 0 Kulturako eta kiroleko koordinatzailea

2 1 50 1 50

Administrari Laguntzailea 4 4 100 0 0 Zerbitzuez arduratzen den ofiziala

1 0 0 1 100

Askotariko eginkizunetarako langilea

1 0 0 1 100

Udaltzain-laguntzailea 3 1 33,3 2 66,6 Garbitzailea 5 5 100 0 0 GUZTIRA 20 14 70 6 30

Iturria: Mundakako Udala (2018)

Aurreko taulatik honako hau ondoriozta dezakegu:

• Emakumeen eta gizonen ordezkaritza (70/30) ez da zuzena, gaur egun aplikatzekoa

den legeriaren arabera.

• Gizarte osoan bezala, hemen ere lanbideen bereizketa horizontala ikus daiteke; hain

zuzen ere, emakumeek tradizioz beren rolari esleitu zaizkion postuak dituzte,

esaterako, administrariak, garbitzaileak, etab. Gizonek, berriz, beren postu

tradizionalak, hots, ofizialak, langileak, etab.


Bestalde, Udalak beste zerbitzu batzuk ditu azpikontratatuta eta, haietan, parekotasuna dago

eta rol tradizionaletatik gehiago aldentzen dira. Hauek dira:

- Abokatu bat (gizona) - Arkitekto bat (emakumea) - Bi aparejadore (emakume bat eta gizon bat)

EGOERA POLITIKOA

Mundakako Udalean, bi talde politiko daude: EAJ (6 ordezkari) eta EH Bildu (3 ordezkari).

Udalean 7 batzorde daude:

• Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumen batzordea

• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna batzordea

• Ogasun eta Barne Araudi batzordea

• Kontuen Batzorde Berezia

• Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria batzordea

• Herri Lan eta Zerbitzu batzordea

• Kirola eta Euskara batzordea

Mundakako Udalbatza 10 pertsonak osatzen dute (9 ordezkari politiko eta idazkari eta kontu-

hartzaile bat): 6 gizon eta 4 emakume. Horrek esan nahi du % 60 gizonak direla eta % 40

emakumeak.

Alkatea gizona da.

Horrekin lotuta, nabarmendu behar da 2005ean Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako

Legea (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) onartu zela, eta horren 3. artikuluaren 7. paragrafoan,

ordezkaritza orekatua izatearen beharra adierazten dela: «Euskal aginte publikoek neurri

egokiak hartu behar dituzte emakumeen eta gizonen presentzia orekatua lor dadin erabakiak

hartzeko eremu guztietan. Lege honen ondoreetarako, pertsona anitzeko administrazio-

organoetan ordezkaritza orekatutzat, hain zuzen, sexu biek % 40ko ordezkaritza, gutxienez,

dutenean joko da».


Bestalde, 24. artikuluan xedatutakoaren arabera, «Euskal herri-administrazioek sustatu behar

dute emakumeen eta gizonen presentzia orekatua izan dadila profesionalen, enpresaren,

gizarte-ekonomiaren, sindikatuen, politikaren, kulturaren eta bestelako arloetako elkarte eta

erakundeen zuzendaritzako organoetan. Horretarako, gehitu edo egokitu ahal izango dituzte

elkarte eta erakundeoi adierazitako helburua betetzearen arabera dagozkien diru-laguntzak».

Aipatutako batzordeen presidenteei dagokionez, 3 emakumeak dira (% 43) eta 4 gizonak

(% 57); beraz, ordezkaritza orekatua dago, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako

4/2005 Legearekin bat etorriz.

Arlo moten arabera genero-alborapen nahiko handia dago; hain zuzen ere, emakume gehienak

tradizioz feminitatearekin lotutako arloetan baitaude, esaterako: Gizarte Ekintza, Helduak eta

Berdintasuna arloa eta Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloa. Kirola eta Euskara

batzordea emakume baten ardurapean dago eta, seguruenik, genero-alborapen gutxien duena

da. Bestalde, gizonak tradizioz maskulinitatearekin lotu izan diren arloetan daude, esaterako:

Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloa, Ogasun eta Barne Araudi arloa,

Kontuen Batzorde Berezia eta Herri Lan eta Zerbitzu arloa.


BATZORDEAK ARDURA

Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna

Emakumea Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria

Kirola eta Euskara

43%57%

0 0

Emakum.

Gizon.


Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena

Gizona Ogasun eta Barne Araudia

Kontuen Batzorde Berezia

Herri Lan eta Zerbitzuak


KOMUNIKAZIO INKLUSIBOA

• Diagnostikoa, hein batean, Udalean hizkuntza inklusiboa erabiltzen den aztertzean

oinarritzen da. Horretarako, www.mundaka.org webgunea aztertu dugu, genero-

ikuspegia kontuan hartuta, betiere.

Dokumentazioa genero-ikuspegitik aztertu ondoren, ondorio hauek atera ditugu:

• Orokorrean hizkuntza inklusiboa erabiltzen da, gaztelaniaz benetako generikoak edo

izen abstraktuak eta, dagokionean, bi generoak erabiltzen baitituzte; baina une jakin

batzuetan maskulinoa erabiltzen da generiko gisa:

Webgunean hau ikus daiteke, adibidez:

o «El verano es animado y bullicioso ya que son muchos los que se acercan a la

localidad atraídos por el buen ambiente y la belleza del lugar».

o «En Mundaka la playa de Laidatxu es un bonito arenal al abrigo del viento del

norte recomendada para familias con niños».

o «Este recorrido comienza junto al asentamiento romano de Forua, lugar

ocupado por los romanos entre los siglos I-III D.C.».

o «Esta famosa ola atrae cada año a numerosos surfistas de todo el mundo que

llenan de color las aguas con sus tablas».

o «Escuelas deportivas municipales para niños entre 7-14 años».

Era berean, Talatik aldizkarian hau irakur dezakegu:

http://www.mundaka.org/


o «Ante la negativa de algunos de los propietarios de los terrenos por los que

discurre el nuevo paseo…».

o «A los escoceses les llamó la atención la claridad de su agua…».

o «En esta prueba participan nadadores de toda clase y condición y cada año son

más los aguerridos nadadores que se animan».

o «Tras el verano consultará con los vecinos éste y otros aspectos relevantes del

pueblo».

o «La consulta se realizará a los mayores de 18 años empadronados en

Mundaka…».

• Bestalde, barrak erabiltzen dituztela ikusi dugu, baina ahalik eta gutxien erabiltzea

gomendatzen da. Adibidez: enterado/a; trabajadores/as…

• Hori guztia hobetzeko, pertsonen datuei buruzko informazioa beti sexuaren arabera

bereiztea gomendatzen da.

.


DATUAK, ARLOEN ARABERA

GIZARTE-ZERBITZUAK

Jarraian agertzen diren datu guztien iturria: Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea

Gizarte-zerbitzuak Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatean erkidetuta daude,

zeina 18 udalerrik osatzen duten: Arratzu, Busturia, Ea, Elantxobe, Ereño, Errigoiti, Forua,

Gautegiz Arteaga, Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Mendata, Morga, Mundaka,

Murueta, Muxika, Nabarniz eta Sukarrieta.

Gaur egun, mankomunitatearen presidentea emakumea da.

Batzorde Nagusian 24 ordezkari daude (2 gizon), eta Batzorde Iraunkorrean 7.

Mankomunitateak 11 pertsona ditu zuzenean kontratatuta: 10 emakume eta gizon 1.

Hezitzaileen taldea 4 pertsonak osatzen dute eta horietako 3 emakumeak dira.

Idazkari eta kontu-hartzailea gizona da.

Etxez etxeko laguntzan 30 pertsona daude azpikontratatuta eta ez dago gizonik; emakume

koordinatzaile bat dago.

Immigrazioko teknikaria emakumea da.

Lege-aholkularitza eta psikologoa azpikontratatuta daude eta biak emakumeak dira.

6 gizarte-langile daude, guztiak emakumeak, eta 3 arlo nagusi hauetaz arduratzen dira:

• Adinekoak eta landa-ingurunea

• Emakumeak

• Haurrak, nerabezaroa eta familia

Duela urte batzuk, Landa Garapeneko Urremendi Agentziak berdintasun-plan bat egin zuen,

non mankomunitateko zenbait udalerrik parte hartu zuten. Plan hori gauzatzeko epea

agortuta dago, jadanik.

Egituratuta ez dauden arren, banakatutako datu batzuk jaso ziren.

Mankomunitateak ez du berdintasuneko jarduerarik egiten, udalerri bakoitza arduratzen da

bereak egiteaz.

Alabaina, zinegotziek berdintasunaren arloko prestakuntza jaso dute, Eudelen eskutik:

«POLITIKA PENTSATZEA. TOKIKO EMAKUME HAUTETSIEN HARRERARAKO LIBURUA». Hiru


orduko prestakuntza horretan 15 emakumek hartu zuten parte, eta horietako 2 Mundakakoak

ziren.

ZAINDUZ proiektua (www.busturialdeazainduz.eus), Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen

Mankomunitateak eta Bizkaiko Foru Aldundiaren Gizarte Ekintza Sailak sustatua, adineko

mendekoak zaintzen dituzten pertsonei arreta eta laguntza emateko programa da; horretan

parte hartzen dutenak zainketen garrantziaz jabetzen dira eta zainketa-lanak errazteko

ezagutzak eta teknikak ikasten dituzte.

2017an, Mundakan, bi prestakuntza-ekintza gauzatu ziren ZAINDUZ proiektuaren barruan.

Mankomunitateari dagokionez, 2017an, 353 espediente aktibo zeuden Mundakan, eta

horietatik 48 gehitu ziren urte horretan. Diagnostiko honen hasieran alderatzeko aipatu

ditugun udalerriei dagokienez, 2017an, Busturian 323 espediente zeuden, 26 urte

horretakoak, eta Muxikan 213, 24 urte horretakoak.


Espediente aktiboak Mundakan (erabiltzaileak), adinaren eta sexuaren arabera, 2017an

Emakumeak Gizonak

2017an, Mundakan 17 familiak (49 erabiltzaile) jaso zuten esku-hartze sozial intentsiboa,

Busturian 25ek (68 erabiltzaile) eta Muxikan 8k (24 erabiltzaile).

Eta izapidetutako mendekotasun-balorazioko eskabide-kopuruari dagokionez, koadro

hau daukagu:


HERRIA 2016 2017

MUNDAKA 36 31

BUSTURIA 20 35

MUXIKA 20 14

MANKOMUNITATEA 377 360

Ikus daitekeenez, Busturian nabarmen ugaritu dira eskabideak, baina gainerako kasuetan

pixka bat gutxitu dira.

Etxez etxeko laguntza-zerbitzuaren erabiltzaileak behatzen baditugu, koadro hau

daukagu:

HERRIA 2016 2017

MUNDAKA 10 10

BUSTURIA 13 14

MUXIKA 4 7


Horretan, ikus dezakegu Mundakan eta Busturian egonkor mantendu dela, eta

Mankomunitatearen batezbestekoan handitu egin dela.


Telelaguntzako zerbitzua arreta iraunkorreko baliabidea da bakarrik bizi direnentzat

edo familiarekin bakarrik bizi diren arren ordu asko bakarrik ematen dituztenentzat; 60

urtetik gorakoek eta behar beste autonomia ez dutenek eska dezakete.

Zerbitzu horrek funtzionatzeko, telefono bat eta etxe bakoitzean instalatzen den ekipo

informatiko bat erabiltzen dira. Telelaguntzako zerbitzua dutenak erraz jar daitezke

harremanetan Eusko Jaurlaritzaren arreta-zerbitzuarekin, eguneko 24 orduetan.

Zerbitzu hori Eusko Jaurlaritzaren eskumenekoa da eta Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen

Mankomunitateari egin behar zaio eskabidea.

UDALERRIA 2017 ESKABIDEAK GUZTIRA

MUNDAKA 14 43

BUSTURIA 5 26

MUXIKA 6 28


Gizarte Larrialdietarako Laguntzak (GLL) prestazio ekonomikoak dira, oinarrizko

gastu espezifikoei aurre egiteko behar beste baliabide ez dituztenentzat.

EAEko Aurrekontu Orokorrek finantzatzen dituzte. Mankomunitateko Gizarte Zerbitzuek

izapidetzen eta ordaintzen dituzte.

UDALERRIA 2017 GLLak jasotzen dituzten

bizikidetza-unitateen

kopurua

ZENBATEKOA

€

MUNDAKA 13 11.615,21

BUSTURIA 18 22.171,12

MUXIKA 14 12.201,34

MANKOMUNITATEA 246 262.087,59

Bestalde, Mundakako parrokiak «Pan de los pobres» izeneko laguntza-proiektua du, zeinaren

bidez dirua eta janaria ematen dieten premia handia dutenei.


Genero-indarkeriari dagokionez, «Genero-indarkeriako egoeretan dauden emakumeentzako

harrera-protokoloa», 2017ko urrikoa.

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) arabera,

sexuaren ziozko edozein ekintza bortitz joko da emakumeen aurkako indarkeriatzat, baldin eta

ekintza horrek emakumeari kalte fisiko, sexual edo psikologikoa edo sufrimendua ekartzen

badio edo ekar badiezaioke. Jokaera horien artean sartuko dira emakumea ekintza horiek

egitearekin mehatxatzea, hertsapenak egitea edo askatasuna arbitrarioki kentzea, bizitza

publikoan edo pribatuan.

Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateak parte hartzen duen Etxeko eremuan tratu

txarren eta sexu-indarkeriaren biktima diren emakumeentzako arreta hobetzeko Eskualdeko

Jarduketa Protokoloan, fenomeno hori honela definitzen da:

«Etxeko tratu txarrak eta sexu indarkeria emakumeen aurkako bi indarkeria mota

dira eta adin, gizarte-talde, kultura eta herrialde guztietan gertatzen dira. Gainera,

gizarte-arazo larria dira, zenbait arrazoi direla medio: gure populazioan duen

intzidentzia handia, eragiten dituzten ondorio fisiko eta psikiko larriak –hala zuzenean

jasaten duten emakumeengan nola zuzenean nahiz zeharka jasaten duten

haurrengan–, eta gizarte osoarentzat dakarren kostu sozial eta ekonomiko handia.

Eraso horien izaera dela-eta –nagusiki familiako edo maitasunezko harreman batean

gertatzen dira eta, tradizioz, horrelako jokabideak sozialki oso onartuak izan dira;

gainera, eraso horien ondorioak alderdi anitzekoak dira–, biktimak

babesgabetasuneko egoera berezian egoten dira, sarritan. Horregatik, funtsezkoa da

erakundeen aldetik diziplina anitzeko esku-hartze koordinatua antolatzea, zeinak

babesa eta arreta integrala bermatuko dien, zenbait arlotan: osasun-arloa, poliziala,

judiziala, soziala eta tokikoa».

Indarreko legerian oinarrituta eta aurretik aipatutakoekin bat etorriz, Busturialdeko Gizarte

Zerbitzuen Mankomunitateak arreta egokia bermatu behar die emakumeen aurkako genero-

indarkeriako egoerei. Helburu horrekin, elkarte horrek Genero-indarkeria egoera bizi duten

emakumeentzako arretarako Plana prestatu du.

Proiektuak hiru atal nagusi ditu:


− Arreta-plana:

Lehenengo puntu honetan, barneko esku-hartzeko protokoloak eta guztien lan-tresnak

ezartzen eta koordinatzen dira, halako moldez non Mankomunitateko profesional guztiek esku

hartzeko irizpide berberei jarraitzen dieten emakumeen aurkako indarkeriako kasuetan.

− Emakumeentzako harrera-etxeak:

Bigarren atal honetan, emakumeentzako harrera-etxeen barne-araudia jasotzen da.

Gizarte Zerbitzuei buruzko Legearen (abenduaren 5eko 12/2008 Legea) 22. artikuluaren 1.9.1.

atalean ezarritakoaren arabera, lehen mailako arretako zerbitzuek harrera-etxeen baliabideak

izango dituzte.

Era berean, Emakumeen eta gizonen berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005

Legea) 57. artikuluan, harrera-etxeek eta larrialdi-zerbitzuek bete beharreko baldintzak

ezartzen dira. Araudi hori irailaren 11ko 148/2007 Dekretuan (etxeko eremuan tratu txarren

biktimak diren emakumeen harrerarako baliabideak arautzen dituena) dago garatuta.

− Erakunde arteko koordinazioa

Gizarte Zerbitzuek funtsezkotzat jotzen dute esku-hartzea diziplina anitzekoa izatea;

horregatik, indarkeriaren biktima diren emakumeak artatzen dituzten elkarteen arteko

koordinazio-bideak ezartzen dira.

Halaber, 2010eko azaroaren 24ko «Etxeko eremuan tratu txarren eta sexu-indarkeriaren

biktima diren emakumeentzako arreta hobetzeko Eskualdeko akordioa» dute; hari buruz

diote zahartuta geratu dela eta eguneratu beharra dagoela.

Hauek dira jarduketa-akordio horren printzipio nagusiak:

a) Laguntza integrala eta pertsonalizatua

b) Berdintasuna

c) Prebentzioa

d) Adingabekoen interesa defendatzea

d) Ahalduntzea eta normalizatzea

f) Eraginkortasuna eta zalutasuna


g) Ahalik eta gutxien biktimizatzea

Gainera, tartean dauden esparruen zereginak adierazten dira akordioan. Hauek dira

esparruok: osasuna, polizia, esparru judiziala, abokatuen elkargoak, gizarte-zerbitzuak eta

tokiko esparrua.

KIROLA

Mundaka udalerri kirolzalea da; aurreko kirol-teknikariak (dagoeneko erretiratuta dago) gogor

egin zuen lan kirola sustatzeko. Gaur egun, kiroleko teknikaria emakumea da.

Udalak askotariko kirol-jarduerak gauzatzen ditu, udalerriko udal-zerbitzuen eta elkarteen

laguntzarekin.

Udalerrian programatutako kiroletan emakumeak gehiengoa dira. Ohikoagoa da gizonek

bakarka egitea kirola.

Eusko Jaurlaritzaren MUGIMENT proiektuan parte hartzen dute. Proiektu horren helburua

euskal gizarte aktiboa lortzea da; horretarako, jarduera fisikoa sustatzeko ekimenak bateratu

eta sedentarismoa murriztu nahi da, geldirik dauden pertsonak mugi daitezen lortzeko

neurriak lehenetsita.

Proiektu horren bidez, Mundakan adinekoak erakarri nahi dira nagusiki, bereziki gizonak.

Udaleko teknikaria astero edo bi astero kontsulta medikoaren ondoko bulegoan egoten da;

hala, medikuek bulego horretara bidaltzen dituzte pertsonak, eta hortik seguruenik kiroldegira

bidaliko direla.

Emakumeak aktiboak dira kiroldegiko jardueretan, mantentze-gimnasiaren bidez; horretan, 90

urteko emakume batzuk ere parte hartzen dute.

Bizkaiko Foru Aldundiak kiroldegitik kanpo antolatu zuen programa batean gimnasia eta

luzaketak egiten ziren eta emakume asko joaten ziren. Hasieran, Aldundiko teknikariek ematen

zuten eta, gero, udaleko langileek hartu zuten horren ardura.

Datu-bilketari dagokionez, kiroldegian izena emanda dauden pertsonen kopurua soilik dago

sexuaren eta adinaren arabera bereizita. Izena emanda dauden emakumeak 345 dira eta

gizonak 444.

Kirol-jarduerak hedatzeko, blog bat eta udalaren webgunea daude. Hizkuntzaren eta irudien

erabilera inklusiboa egiten saiatzen dira.


Kiroleko zinegotzia emakumea da.

Jarraian, udalerriko zenbait kirol-jardueratan izen emanda dauden edo parte hartzen duten

pertsonen datuak jasoko ditugu:

JARDUERA

Sexua

Adina

ORDUTEGIA EMAKUMEAK GIZONAK

HIPOPRESIBOAK

Mistoa

18 urtetik gorakoak

09:10-9:55

18:45-19:30

14 0

HELDUAK OSASUN PARKEA

Mistoa

55 urtetik gorakoak

10:00-11:00 16 0

MANTENTZEA

Mistoa

25-55 urte

10:00-11:00

20:00-21:00

25 0

MANTENTZEA

Mistoa

55 urtetik gorakoak

11:00-12:00 16 0

ESKOLA-KIROLA

Mistoa

Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. maila

16:30-17:30 17 15

MULTIKIROLA - FUTBOLA Mistoa

Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. maila

17:30-18:30 5 10


ARETO-FUTBOLA

Gizonak soilik

19:00-22:00 +- 12

ESKUBALOIA

Emakumeak

+-12

ESKUBALOIA Gizonak +-12

Udalerrian tradizio handia du nesken eskubaloiak. Hala, 400 kide inguruko eta 320 jokalariko

elkarte bat dago, eta horien % 65 emakumeak dira.

Mutilek nahiago dute futbola, baina Mundakak ez dauka talderik; horregatik, beste herri

batzuetara joaten dira.

Duela bost urtetik, areto-futboleko senior talde bat dago herrian, eta emakumeek ez dute

horretan parte hartzeko interesik agertu.

Neskek eta mutilek egiten dituzten beste kirol-jarduera batzuk ere badaude: patinak, skatea...

Defentsa pertsonaleko 3 ikastaro egin dira, eta batez ere emakumeek hartu dute parte.

Laguntzak taldeka ematen dira.

Aurten ez da emakumeen pilota-partidurik egon.

Ekaineko lehenengo asteburuan, Bizkaiko Foru Aldundiak sustatuta, «Kirolari atea zabalik»

jarduera egiten da. Jarduera horretan, gimnasioko makinak kalera ateratzen dira, futboleko

ateak pilotalekuetan jartzen dira eta abar. Helburua kirola ezagutzera ematea eta emakumeak

eta gizonak kirola egitera bultzatzea da.

Surfari dagokionez, orain arte ez da emakumerik egon; orain hasi dira kirol horretan aritzen.

Kirolaren arloko erronka gizonek modu egituratuagoan egin dezaten lortzea da; hau da,

programatutako jardueretara joan daitezen lortu nahi da. Gizonek gehiago egiten dute aire

zabaleko kirola, txirrindularitza, etab. Eguraldi txarra dagoenean, kiroldegira joaten dira, baina

beren kabuz, hots, ez dira programatutako jardueretara joaten.

Udalak ez du berariazko jarduerarik gauzatu emakumeen kirola sustatzeko; hain zuzen ere,

kirolerako guneetan jarduera programatu gehien egiten dutenak dira (gizonak, berriz, beren

kabuz joaten dira gimnasiora). Halaber, ez da kanpainarik egin kiroleko indarkeriaren aurka eta

emakumeen kontrako indarkeriaren aurka sentikortzeko eta prebenitzeko.


EUSKARA

Euskararen arloan ez da desparekotasunik hauteman gizonen eta emakumeen artean.

Euskarako teknikaria gizona da, gaur egun.

Haurrei eta gazteei zuzendutako arloa da.

Bermeon, udalak diruz lagundutako euskaltegi bat dago eta hala gizonak nola emakumeak

joaten dira hara.

Euskaraldian, emakume gehiagok parte hartu dute, baina partaidetza nahiko orekatua izan da.

HEZKUNTZA

Udalerrian Lehen Hezkuntzako ikastetxe bat eta haur-eskola bat daude:

• CEP Mundaka LHI

• EIC Mundakako Haurreskola PHE

Udalerriko Lehen Hezkuntzako ikastetxean, irakasleek eta zuzendaritza-taldeek baterako

hezkuntzako prestakuntza jaso dute eta hizkuntzaren erabilera ez-sexista egiten dute.

Udalerriko ikastetxeetan, egunero lantzen dira berdintasuna eta baterako hezkuntza, eta

arreta berezia jartzen da horretan martxoaren 8an eta azaroaren 25ean.

Halaber, egunero eta ziklo guztietan egiten da lan erantzunkidetasuna eta zainketa-lanak

sustatzeko.

Genero-ikuspegia testu-liburuetan txertatzeari dagokionez, nabarmendu behar da ez direla

erabiltzen.

Udala eta ikastetxeak koordinatzeko Eskola Kontseilu bat dago, zeinetan 2 gizon eta 27

emakume dauden.

Hala haur-eskolan nola Lehen Hezkuntzan, sartzeko ordutegi malgua dute eta goizeko

8:00etatik sar daitezke.

KULTURA

Udalak aldizkari bat dauka, udal-informazioa hedatzeko: TALATIK


Udalerriko elkarte-sare zabaletik, 9 kultura-arlokoak dira.

Ekipamendu eta gune kultural hauek nabarmendu behar dira:

• Ludoteka

• Gazteleku

• Tribisarrospe Kultur etxea

• Liburutegia

• Txistu gela

• Kiroldegia

• Mallona kiroldegia

Emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko eta desagerrarazteko sentikortze-kanpaina

batzuk egin dira; hauek azpimarratu behar dira:

• Mikromatxismoak

• Pertsona toxikoak

ENPLEGUA

Emakumeek lan-merkatura sartzeko aukera-berdintasuna izan dezaten Enpleguaren arloak

hartutako neurrien kopuruari eta motari dagokienez, hauek nabarmendu behar dira:

• Emakumeen aldeko ekintza positiboak. Erakunde batzuen eskaintzak, emakume

langabetuei soilik zuzendutakoak:

o Lanberri programa: emakume talde bat IKTetarako konpetentzietan

prestatzea, haien enplegagarritasuna hobetzeko.


• «Txertatu» programaren «Emakumeen eta gizonen arteko aukera-berdintasunean

oinarrizko prestakuntza» modulua ematea; 17 eta 29 urte artean dituzten 14 gaztek

parte hartu dute (9 mutil eta 5 neska).

• Orientabidean eta Enplegu-zentroan «Genero-berdintasuna» tailerra ematea (3

ordukoa).

• Kartelak eta publizitatea: kontuan hartzen da genero-ikuspegia kartelak, inprimakiak

eta abar diseinatzean.

• Prestakuntza: sektore maskulinizatuetan eta feminizatuetan genero-berdintasuna

sustatzeko prestakuntzak proposatzea.

GAZTEAK

Diagnostiko hau egitean, udalerriko gazteak (15 eta 30 urte artean) 208 ziren, 112 gizon eta

96 emakume.

Udalerrian Gazteleku bat dago.

Udaleko Gazteria arloak ez du berariazko jarduerarik egin emakumeen eta gizonen

berdintasuna sustatzeko.

HIRIGINTZA ETA INGURUMENA

Arloan jarduketa edo arau bat diseinatzeari dagokionez, aurretiaz ez da diagnostikorik egin

emakumeen eta gizonen premia desberdinei buruz, eta ez dago diseinatutako ekintzen

genero-inpaktuari buruzko aurreikuspenik. Era berean, Udalean ez da hirigintzako plangintzari

eta diseinuari buruzko diagnostikorik egin genero-ikuspegitik, eta ez dago araudirik

hirigintzako esku-hartzeetako diseinu-irizpideei dagokienez, emakumeen segurtasuna

bermatzeko.

Hiri Antolamendurako Plan Orokorra egin zenean, herritarren parte-hartzea sustatu zen. Fase

bakoitzaren aurkezpena eta world café delakoa egin ziren. Besteak beste, kaleko argiztapena

aldatu zen eremu batzuetan, baina horrek lotura handiagoa izan zuen energia-

eraginkortasunarekin lotutako kontuekin udalerriko puntu beltzen azterketa batekin baino;

hala ere, horren ondorioz toki batzuetako argiztapena hobetu zen. Partaidetzako prozesu


horretatik ez ziren lortu sexuaren arabera bereizitako datuak. Partaidetza txikia izan zen, % 15

ingurukoa.

Urremendi elkarteak Landa Garapeneko Eskualdeko Plan bat dauka. Elkartearen batzarrean

38 pertsonak hartzen dute parte, horietatik 28 gizonak dira eta 10 emakumeak.

Landa Garapeneko Eskualdeko plan horretan, 8 ekintzak heltzen diote genero-ikuspegiari.

Ez da kontuan hartzen hizkuntza eta irudi ez-sexisten erabilera hirigintzari buruzko

webgunearen atalean.

Hauek dira gaur egun kale-izendegian dauden emakume- eta gizon-izenak, haien kopuruari

eta proportzioa eta kargua:

• 5 EMAKUME:

o Santa Katalina kalea

o Santa Katalina plazatxoa

o Belen zeharkalea

o Karmen kalea

o Sorkunde kalea

• 6 GIZON: o Kepa Deuna

o Andoni Deuna

o Joseba Deuna

o Juan Bautista Longa

o Juan Tribisarrospe

o Jose Maria Egileor

• ABIZENEI DAGOKIENEZ, GIZONAK SOILIK: adibidez, ALKATE MALLONA

Azken 10 urteotan, ez da emakume-izenik sartu kale-izendegian eta gaur egun ez dago

emakumeen omenezko monumentu edo eraikinik; halaber, ez da aurreikusten emakume-

izenik sartzea kale-izendegian, monumentuetan eta eraikiko diren hiri-espazio berrietan.

B. HERRITARREI EGINDAKO INKESTA


Herritarrei egindako inkesta bi bideren bitartez gauzatu genuen:

• On-line

• Udalerriko toki estrategiko batzuetan utzitako inprimakiak

Hartatik, 103 erantzun jaso ziren, 89 emakumeren eta 14 gizonen aldetik. 83 erantzun (71

emakume eta 12 gizon) online jaso ziren eta 20 (18 emakume eta 2 gizon) inprimakien bidez.

HERRITARREN INKESTAREN EMAITZAK Era batera edo bestera, 89 emakumek eta 14 gizonek erantzun diote proposatutako inkestari.

Parte-hartzaileen profila 18 eta 75 urte artekoa da (adina onlineko inprimakian soilik jaso zen,

idatzizkoan ez).

Benetan nabarmena da gizonen eta emakumeen parte-hartzean dagoen aldea, hala online

nola inprimaki bidez; hain zuzen ere, parte hartu duten emakumeak % 86 izan dira eta gizonak

% 24:

1. GRAFIKOA: emakumeen eta gizonen parte-hartzea. Guztizko kopuruak (kop.=103)


2. GRAFIKOA: Guztizko kopuruak (kop.=83)

Ikus dezakegunez, adin-tarte guztietan emakume gehiagok hartu dute parte, eta tarte

batzuetan alde handia dago, gainera.

3. GRAFIKOA: Emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren arloko premia hauetatik, zeinek dute lehentasuna

zuretzat? Zenbat aldiz aukeratu den (erantzun bat baino gehiago hautatzeko aukera). Guztizko kopuruak.

PREMIAK EMAKUMEAK

GIZONAK GUZTIRA

1. Estereotipoak eta iritzi sexistak gainditzeko sentikortzea (eskoletan, gazteei eta gizarte osoari)

56 13 69

2. Gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea

14 4 18

3. Mendekoentzako baliabideak eta programak hobetzea (adingabeak, adinekoak, desgaitasunen bat dutenak, etab.)

29 7 36

4. Emakumeen lan-baldintzak hobetzea 36 4 40 5. Erabakiak hartzen diren tokietan emakume gehiago egotea

lortzea (esaterako, batzordeetan, zuzendaritzetan, etab.) 39 9 48

6. Enpresen malgutasuna hobetzea bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeko eta zerbitzu publikoen ordutegiak

51 7 58

Emakumeak Gizonak


hobetzea 7. Talde eta jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea

hobetzea eta baliabideak eskuragarri izan ditzaten lortzea 16 2 18

8. Emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea

43 8 51

ERANTZUNAK, GUZTIRA 284 54 338

Hirugarren grafiko horretan, ehunekoei begiratuta, nabarmendu behar da pertsona

gehienenentzat (hala emakumeak nola gizonak) lehentasuna dela eskoletako haurrak, gazteak

eta gizarte osoa sentikortzea estereotipo eta iritzi sexistei buruz. Berdintasun Planak oso

kontuan hartu beharko du alderdi hori, horri buruzko zenbait sentikortze-kanpaina gauzatzeko.

Kanpaina horien helburua estereotipo horiek gainditzea eta oraindik ere gizartean dauden iritzi

sexisten inguruan hausnartzea izan behar da.

Emakumeen ustez, bigarren lehentasuna enpresen malgutasuna eta zerbitzu publikoen

ordutegiak hobetzea da, bizitza pertsonala, familia eta lana uztartu ahal izateko; ondoren,

emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea lehenesten dute.

Gizonentzat, berriz, bigarren aukera erabakiak hartzen diren tokietan emakumeen presentzia

handitzea da eta, gero, emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea.

Gutxien hautatutako aukerak, hala emakumeen nola gizonen aldetik, hauek dira: talde eta

jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea hobetzea eta baliabideak eskuragarri izan

ditzaten eta gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea.

Halaber, bereziki emakumeentzat, oso garrantzitsua da emakumeen lan-baldintzak hobetzea,

bai eta erabakiak hartzen diren tokietan presentzia handitzea ere.

Eta, emakumeentzat gizonentzat baino gehiago, garrantzitsua da mendekoentzako baliabideak

eta programak hobetzea.

C. BERDINTASUNAREN INGURUKO EGOERAREN ETA

PREMIEN MAPA


Jarraian, berdintasunaren egoera eta herriko emakumeen eta gizonen, teknikarien, politikarien

eta gizarte-eragileen proposamenak jasotzen dira. Proposamen horiek diagnostiko honetan

jasotzeko, elkarrizketak gauzatu dira aurrez aurre eta telefono bidez, eta world café delakoan

esandakoak ere kontuan hartu dira. Guztiak lau esparru handitan bildu dira, EAEko

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Planean jasotako printzipio eta esku-hartzeko

ildoen arabera.

• GOBERNU ONA

• EMAKUMEAK AHALDUNTZEA

• EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK BERMATZEKO

• EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK

BERDINTASUNAREN EGOERA UDALEAN

Gobernu ona

• Berdintasun Planarekiko motibazio falta

• Udalak ez du jarduera berezirik egin berdintasunaren alorrean.

• Martxoaren 8aren eta azaroaren 25aren inguruan antolatzen da, baina koordinazio

gutxirekin. Batez ere puntu lila eta Eudelek bidalitako manifestua irakurtzea.

• Ez dago berdintasuneko teknikaririk.

• Udaleko lanpostu nagusietan gizonak daude.

• Hizkuntza ez-sexista erabiltzen saiatzen dira; baliabide gutxi dituzte. Ez dute irizpide

bateraturik, baina dokumentuak idaztean eta kartelak egitean, kontuan hartzen da.

• Ez dira sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzen, aurreko urtean edukiontziei,

barrakei eta abarri buruz egindako 5 galderako inkestan izan ezik.

• Berdintasunari buruzko hitzaldi batzuk.

• Orain arte ez da egon berdintasunerako aurrekonturik. Udalerri txikia da eta gastu

finko asko ditu. Diru gehiena Mankomunitatera doa.

• Udal-aldizkaria: TALATIK

• Ez dute berdintasunaren arloko prestakuntzarik egin.

• Kartelak berrikusi dira, hizkuntzaren eta irudien erabilera inklusiboa egiteko.


• Aldunditik datozen berdintasun-klausulak dituzte kontratazio eta lizitazioetarako:

o Batetik, bateratze-neurriak:

BATERATZE-NEURRIAK: APLIKATZEKO

KONPROMISOA

Lanera sartzeko eta handik irteteko ordutegiak eta jateko

eta abarrerako atsedenaldiak malgutzea.

BAI/EZ

Barne-prestakuntza lan-ordutegian edo horren zati

batean egitea.

BAI/EZ

Zerbitzuak eta zereginak berriz esleitzea, familiako

ordutegia lanekora egokitzeko.

BAI/EZ

Lanaldi-murrizketari, eszedentziei, lizentziei eta amatasun

edo aitatasun baimenei buruzko hobekuntzak.

BAI/EZ

o Bestalde, Gauzatze-Baldintza Bereziak Betetzearen Erantzukizunpeko

Adierazpena dago; 9 baldintza dira eta 5.a berdintasunari buruzkoa da:

5.- Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko legezko

betebeharra.- Esleipendun izanez gero eta kontratuaren indarraldian, bere

gain hartzen du emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko

betebeharra, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legean

(otsailaren 18ko 4/2005 Legea) ezarritakoaren arabera, eta ____________

langile dituela adierazten du. Era berean, Berdintasun Plan bat duela

egiaztatzeko konpromisoa hartzen du, halakorik izateko legezko (250 langiletik

gora) edo hitzarmenezko betebeharra izanez gero, eta hori kontratuaren

arduradunari egiaztatuko dio, hark eskatutakoan, kontratuaren indarraldiko

edozein unetan edo, hala badagokio, azken faktura igorri aurretik.

Emakumeak ahalduntzea

• Ez dago ahalduntzeari buruzko eskolarik ez tailerrik.

• Eusko Jaurlaritzaren MUGIMENT programak pertsonak kirol egitera bultzatu nahi ditu,

sedentarismoa saihesteko.

• Udalerrian, emakumeek gizonek baino gehiago hartzen dute parte kiroldegiko kirol

antolatuan.

• Euskaraldian emakume gehiagok hartu dute parte, baina ez dago alde nabarmena.


• Inauterietan ohitura bat dago, non Atorrek ipurdia ukitzen dieten Lamiei (azken aldian,

alderantziz ere gertatzen da eta gorputzeko beste atal batzuk ere ukitzen dituzte);

jokabide hori normaltasunez bizi dute hala emakumeek nola gizonek eta, haien ustez,

«Mundakakoa bazara» soilik uler dezakezu.

• Oraindik ere gizonak soilik sar daitezkeen txokoak daude. «Sociedad Fraternidad

Mundaquesa» Kasinoak 400 kide ditu, guztiak gizonak.

Ekonomiak eta antolamendua eraldatzea eskubideak bermatzeko

• Udala sentikortuta dago bateratze-neurriei dagokienez: ordutegi-malgutasuna,

zainketa-lanetarako erraztasunak... Baina ez dago ezer idatzita.

Emakumeen aurkako indarkeriarik gabeko bizitzak

• Indarkeriaren aurkako kartelak, jaien ingurukoak (jai osasuntsuak)...

• Komunitatearen bidez, genero-indarkeriako egoeran dauden emakumeekin egiten da

lan.

• Ez dago indarkeriako protokolorik; epaitegiek zenbait urruntze-agindu bidali dituzte.

Udaltzainekin gauzatutako oinarrizko gai batzuk.

• Ez dago genero-indarkeriako arazo handirik, egoera gehienak Ertzaintzak konpontzen

ditu. 1-2 kasu urtean. Ez dago daturik, alkateari soilik jakinarazten zaio.

• Estatuko Kostaldeen sailak ibilaldi bat egin du. Argiztapena jarri nahi izan dute baina

jabeek ez dute baimenik eman. Zer ondorio ditu puntu beltz gisa?


Prozesuan jasotako esaldi batzuek berdintasunari buruz herrian dagoen pertzepzioa

erakusten dute:

o «Mundakan berdintasuna dago, ez dago arazorik arlo horretan: gizonek eta

emakumeek gauza guztietan parte hartzen dute».

o «Ahalduntze tailerrek gizonak beldurtuko lituzkete».

o «Orain gizonen unea da».

o «Gizon batek gaztelaniaz «nosotras» esatea aberrazioa litzateke».

o «Kalean oraindik ere entzuten da: “Emakumea da, nola ez”».

o «Agian Mundakan berdintasunaren irudipenean bizi gara; erresistentziak».

o «Mundakan, gizonek eta emakumeek jarduera guztiz bereiziak egiten dituzte».

o «Emakumeek beti izan dute boterea herrian: gizonak itsasora eta emakumeak

guztiaz arduratzera».

o «Gizonak horrelakoak badira, emakumeek horrela egiten ditugulako da».

o «Nola nahasiko ditugu gizonak berdintasuneko gaietan? “Orain ere zuen

tontokeriekin”».

o «Berdintasunaren gaia oso ondo dago, baina merezimendu-lehiaketa egon

behar da; hoberenak egon behar dira, ez dira emakumeak sartu behar

parekotasun kontuengatik soilik».


o «Berdintasuna, sarritan, alderdi politikoek propagandarako erabiltzen duten

arma da».

ELKARRIZKETATUTAKO ELKARTEEN DATU OROKORRAK ETA HAIEN

EGOERA, BERDINTASUNARI DAGOKIONEZ

Lamiak

150 kidetik gora ditu, guztiak 16 urtetik gorako emakumeak.

40 urte daramate martxan, baina elkartea geroago sortu zen.

Inauterietan, goizez, Atorrak (gizonak) soilik irteten ziren, eta arratsaldez ez zegoen jarduerarik

programatuta. Hutsune horri erantzuteko Lamiak sortu ziren, emakumezko kideak soilik dituen

elkartea. Atorrekin harreman ona dutela diote, baina bananduta jarraitzen dute.

Inauterietan soilik jarduten dute, abesten eta, batez ere, dantzan.

Ez dute berdintasunaren inguruko berariazko jarduerarik egiten.

Mundakako Txistulariak

Elkartean gizon gehiago daude (10 inguru) emakumeak baino (5-6). Garai batean gaur egun

baino emakume gehiago zeuden.

1960an jarri ziren abian.

Guztiak berdinak direla uste dute, «horregatik, ez dago berdintasunaren inguruko gatazkarik».

Ondorioz, ez dute berdintasunarekin lotutako jarduerak gauzatzeko beharrik ikusten.

Mundakako Surf Taldea

Elkarte hau duela 30 urte inguru sortu zen; 300 kide ditu, 16 eta 66 urte bitartekoak, eta

Mundakatik kanpoko jendeak ere parte hartzen du bertan.


Kideen % 75 inguru gizonak dira eta % 25 emakumeak; adinez nagusiena den emakumeak 45-

50 urte artean ditu.

Gaur egun, Zuzendaritza Batzordean 7 pertsona daude, guztiak gizonak; aurreko Batzordean 2

emakume zeuden.

Jarduera hauek gauzatzen dituzte, besteak beste:

• Barneko lehiaketak

• Haurrentzako jarduerak: surfpadel (padeleko 12 taula erabiliz)

• Erakustaldiak jaietan

• Kostaldeak garbitzea

• Kirolaren egunean, abuztuan, herriko kirol-jarduera guztiak kalera irteten direnean,

portura hurbiltzen dira padelarekin.

Ez dute berdintasuna sustatzeko berariazko jarduerarik egiten: emakumeentzako eta

gizonentzako aldagela bereiziak dituzte, emakumeentzako jantzi bereziak... «Uretara sartu

nahi dena, sartzen da».

Haurrak ikastaroetara eramaten dituzten bitartean surf egiten ikasten duten amak daude.

«Ez dago desberdintasunik gizonen eta emakumeen artean».

Ez dute diru-laguntzarik jasotzen; babesleek eta kideen kuotek finantzatzen dute.

Udalak doan lagatzen dizkio lokalak.

Mundakako Tropela

Zikloturismoko elkartea da, duela 8-9 urte sortua, eta 60 kide ditu, horietatik 5-6 emakumeak.

Emakumeok zikloturismoa praktikatzen hasi ziren, baina gaur egun kideak dira, besterik gabe.

Gauzatzen dituzten jarduerak:

• Asteburuetako irteerak

• Urtero (duela 5 urtetatik), lasterketa bat antolatzen dute Mundakako jaietako

lehenengo asteburuan.

• Haurrentzako jolasak antolatzen dituzte jaietan (aurten hasi dira); hurrengo urterako,

Udalarekin batera ari dira antolatzen. 12-13 urte inguruko haurrek hartzen dute parte.

Ez dute berdintasuna sustatzeko jarduerarik gauzatzen.

Arraun Elkartea


Klub hau 1975 inguruan sortu zen eta 487 kide ditu: 115 emakume eta 372 gizon

Ez dituzte sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzen, baina gaur egun 14 arraunlari gizon,

26 arraunlari emakume eta 22 arraunlari beterano dituzte; azken horiek duela gutxi jarri ziren

martxan, eta talde mistoa den arren, gaur egun arte gizonak bakarrik daude izen emanda.

Haurren arraunketa mistoa da eta, gaur egun, 4 neska eta 14 mutil dabiltza.

Gauzatzen dituzten jarduera nagusiak:

• Gaztetxoak prestatzea: «herrian kirola egiteko aukera izan dezaten».

• Kategoria guztietan lehiatzen dira, kadete eta gazteen kategorietan izan ezik.


Urdaibai Eskubaloi Taldea

Mundakako eta Bermeoko jendeak osatzen du elkartea.

400 kide inguru dira eta emakume gehiago daude.

Jolasten dutenak 320 inguru dira, 30 taldetan; talde horietatik, 18-20 emakumeenak dira,

jokalarien % 65 baitira.

Gaur egun, zuzendaritzan 9 pertsona daude: 5 emakume eta 4 gizon. Presidentea gizona da.

Kudeaketa errazteko datu-base bat sortzen ari dira, non jokalarien, familien, kideen eta

abarren inguruko informazioa jasoko den.

Ez dute berdintasunaren inguruko jarduerarik gauzatzen; berdintasuna barneratuta daukate

eguneroko lanean. Baina onartzen dute gaur egungo gizartean, orokorrean, lan asko dagoela

egiteko berdintasuna lortzeko.

Barneko komisioak sortzen ari dira: euskara, berdintasuna...

Berdintasunarekin lotutako jarduerak gauzatzeko borondate ona dute.

Guraso Elkartea

70 familia inguru, 155 haur.

Gaur egungo batzordean 10 pertsona daude: 9 ama eta aita 1. Jarduerak gauzatzean, gizonek

gehiago parte hartzen dute. Batzordea bi urtetik behin berritzen da.

Haur bakoitzak urtero ordaintzen du kuota, dituen anai-arreben kopuruaren arabera.


Jarduera nagusiak:

• Eskolaz kanpoko jarduerak: marrazketa, karatea, HEZIKI (Bizkaiko Foru Aldundiaren

jarduera, Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailako ikasleentzat bereziki diseinatua, zeinak

haurren mugitzeko trebetasunak garatzea eta beren ekintzak autonomiaz kudeatu

ditzaten lortzea duen helburu).

• Eskolaren eguna: puzgarriak, diskofesta...

• Euskararen eguneko maskota, Tiburtzein: aita edo ama bat izaten da.

• Olentzero antolatzea: eskolakoa eta Udalekoa.

• Eskolako txangoen % 20 ordaintzen dute.

Ez dute berdintasunarekin lotutako berariazko jarduerarik egiten: «Eskolan guztiek jarduera

berak egiten dituzte, beraz, berdintasuna dago».

Komunak mistoak bihurtzeko prozesuan daude.

Ez dute berdintasunaren inguruko premia berezirik hautematen.

Gaur Dala Bihar

2015an sortu zen.

257 kide inguru ditu, horietatik 158 (% 61) emakumeak eta 99 gizonak dira. Gizonen parte-

hartze urriaz kexatzen dira.

Zuzendaritza Batzordean 7 pertsona daude: 5 emakume eta 2 gizon. Gaur egun, presidentea,

idazkaria eta diruzaina emakumeak dira.

Udalaren diru-laguntza jasotzen dute, baita Aldundiarena ere, baldintza batzuk beteta.

Gizonak eta emakumeak une desberdinetan joaten dira zentrora: gizonak, batez ere, goizez

joaten dira, egunkaria irakurtzera; emakumeak berriz, arratsaldez, kartetan jolastera, puntua

egitera...

Jarduera nagusiak:


• Hitzaldiak: hitzaldietarako txandaka emakumeak eta gizonak ekartzeko irizpidea dute.

Hitzaldi hauek nabarmendu behar dira:

o Emilio Olabarria: pentsioei buruz

o Ibarretxe

o Carmen Gallastegi

o Amaia Gorostiza, Eibar taldearen presidentea, «El papel de las mujeres en el

fútbol» (emakumeen rola futbolean)

o Jon Kortazar

o Garbiñe Biurrun

o Josu Urrutia: 52 pertsona bertaratu ziren, eta horietatik 12 soilik ziren gizonak.

o Bernardo Atxaga

o Mikromatxismoak

o «Pertsona toxikoak» hitzaldia, BiziPoz enpresaren eskutik

o Kontsumobide: lotarako arazoak, herentziak eta testamentuak, lapurretak eta

iruzurrak...

• Txango asko, egun batekoak eta bikoak.

• Karta-jokoen txapelketa

• Barreterapiako tailerrak, memoria mantentzeko eta garatzekoak...

Ez dute berdintasunarekin lotutako jarduerarik egiten, baina Udalak antolatzen dituenetan

parte hartzen dute.

Ez dute berdintasunaren inguruko arazorik hautematen Mundakan, «ez dago arazorik».

Kayak Surf

Duela 16 urte inguru sortutako elkartea da, 20 kide inguru ditu, baina 8 soilik jardunean:

guztiak gizonak.

Jarduera nagusia: kayakarekin olatuak hartzera joatea.

Emakume gutxi aritzen da kirol honetan.

Elkarteak ez du berariazko jarduerarik gauzatzen berdintasuna sustatzeko, baina Euskal

Federazioak baditu emakumeak kirol honetan parte hartzera bultzatzeko ekintzak.

Clubaren premia nagusia instalazioekin lotuta dago; horregatik, edozein jarduera egiteko

zailtasunak dituzte.

Ekainean ateak zabaltzeko jarduera egiten dute, non mutiko baino neskato gehiago aritzen

diren, baina ez du jarraitutasunik.


15 urte daramate Mundakan txapelketa antolatzen, eta kirol honetan aritzen diren neska

aipagarriak bertaratzen dira horretara.

Berdintasuna sustatzeko antola daitezkeen jardueretan laguntzeko borondate ona dute.

Egunsenti Dantza Taldea

28 kide: 27 emakume eta gizon 1. Garai batean, gizon gehiago zeuden.

Kideek 20 eta 38 urte artean dituzte.

Jarduera nagusiak:

• Dantzako eskolak haurrentzat

• Urtean behin erakustaldia Mundakan, ekaineko San Pedro jaietan

• Nazioarteko Jaialdia abuztuan

• Bizkaiko Dantzari Eguna

• Busturialdeko Dantzari Eguna

• Doan joaten dira dantzatzera Mundakako Gure Etxea zaharren egoitzara.

Ez dute berdintasuneko berariazko jarduerarik gauzatzen: «Gauzak ondo daude horrela, ez

dago arazorik».

Katillotxu

Duela 20-25 urte inguru sortutako emakume-elkartea; 18-80 urte arteko 245 kide ditu.

Batzordea bi urtetik behin berritzen da.

Hasieratik, helburua emakumeei zuzendutako jarduerak proposatzea izan da; alabaina, azken

aldian, arreta handiagoa jartzen dute beste gai batzuetan, emakumeen aurkako indarkerian,

adibidez.

Mundakako Udalak doan lagatzen die lokala, baina ez dute diru-laguntzarik jasotzen; kideen

kuoten bidez finantzatzen da.

Jarduera nagusiak:

• Gimnastika

• Pilates

• Yoga

• Dantza

• Ehoziri-lana

• Gitarra


Ez dira berdintasuna sustatzeko ekintza asko egiten, ez da haien helburu nagusietako bat.

Martxoaren 8 inguruan ekintzaren bat gauzatzen dute.

Uste dute Udala gehiago nahastu behar dela martxoaren 8ko eta azaroaren 25 egunetako

antolaketan.

Mundakako Eskola

Mundakako eskolak 2 urtetik 12 urte arteko ikasleak ditu, Haur eta Lehen Hezkuntzan.

Ikasleak mistoak dira, eta honela daude banatuta:

IKASTURTEA NESKAK MUTILAK GUZTIRA

2 urteko gela 5 5 10




LH 1. maila 6 9 15

LH 2. maila 10 10 20

LH 3. maila 9 3 12

LH 4. maila 5 6 11

LH 5. maila 11 8 19

LH 6. maila 11 9 20

GUZTIRA 77 72 149

Ikasleak

18 irakasle daude: 16 emakume eta 2 gizon.

Hezikidetza kontuan hartzen da Bizikidetza Planean. Hilean behin, Berritzegunean mintegi bat

antolatzen da bizikidetzari eta hezikidetzari buruz, Gernikan, eta aholkularitza-enpresa bat

bertaratzen da.

Hezikidetza eguneroko lanean txertatuta dago. Gainera, martxoaren 8aren eta azaroaren

25aren inguruko jarduerak antolatzen dituzte.

Eskolan batzorde eta egitura hauek dituzte:

• Batzorde pedagogikoa. 6 emakume dira: 4 ziklo-koordinatzaile (Bat ziklo bakoitzeko: 1

haur-hezkuntzan, 1 lehen hezkuntzako lehenengo zikloan, 1 lehen hezkuntzako

bigarren zikloan, 1 lehen hezkuntzako hirugarren zikloan), zuzendaria eta aholkularia.


Ezarri edo gauzatu behar den guztia batzorde horretatik igarotzen da.

• Bizikidetza-batzordea. 4 emakume dira: zuzendaria, aholkularia, ikasketaburua,

irakaslea.

Astean behin elkartzen dira.

• Agenda 21. Ez da batzorde bat, berez. Zuzendariak zuzenean eramaten du batzorde

pedagogikora.

• Ikasleek parte hartzen duten 2 batzorde:

o Agenda 21

o Ikasgelako arduradun eta delegatuekin, zeinekin zenbait gai lantzen diren.

• Eskola-kontseilua:

o Familien aldetik, 15 pertsona: 14 emakume eta gizon 1

o Irakasleak, 10 pertsona: 9 emakume eta gizon 1

o Zuzendaritza-taldetik, 3 pertsona: 3 emakume

o Udaletik, pertsona 1: emakume 1

• Jangelako langileak. Guztiak emakumeak, 9-10 begirale

• Garbiketa: udaleko 2 emakume

Eskolan bainugela mistoak egiteko prozesuan daude, eta obrak egin beharko dituzte

horretarako.

Komunetako sinboloei dagokienez, ikasle batzuekin batera, txorrota ixteko, argia itzaltzeko eta

beste zenbait gauza eskatzen dituzten sinboloak jarri dituzte.

Jolastokien kudeaketan ez dute arazo handirik, haien jolastokia kalea (plaza eta elizaren

inguruak) eta pilotalekua direlako. Pilotalekuan, txandaka aritzen dira, zikloka eta joko-

motaren arabera: eskubaloia, saskibaloia, futbola... Gatazka gehien futbolarekin sortzen da;

txandak ez badira errespetatzen, futbolik gabe gera daitezke 15 egunez.

Irakasle gehienak emakumeak dira, batez ere txikienen hezkuntzari dagokionez. Bileretara ere

batez ere amak joaten dira, baina badirudi institutuan aitak gehiago inplikatzen hasi direla.

Gazteleraz hitz egiten dutenean, badakite hizkuntza zaindu behar dutela, denbora guztian

maskulino generikoa ez erabiltzeko. Zuzentzen saiatzen dira eta euskaraz errazagoa egiten

zaiela onartzen dute.


Duela 3-4 urte familiei bidaltzen zaien kanpo-dokumentazioa berrikusi zuten, hizkuntza

inklusiboaren ikuspegitik. Euskaraz, adibidez, «guraso» esan beharrean, aita eta ama soilik

aipatzen baititu, «familiak» erabiltzen hasi dira, familia bat izan daitekeenaren ulermen

zabalagoa adierazten baitu. Gaztelaniaz, maskulino generiko asko izen abstraktuez, benetako

generikoez eta abarrez ordezkatu zituzten.

Atorrak

Atorrak elkartean 350 kide daude (guztiak gizonak), 18-80 urte artekoak, baina 230 kide

inguruk parte hartzen dute: 180 abesten, 6-8 trikitia, gitarra, mandolina, biolinak eta abar

jotzen.

Atorrak elkartean, gizonak soilik aritu eta kidetu daitezke. «Baina ez dago Alardeetan bezalako

gatazkarik».

Zuzendaritza Batzordean 8-10 pertsona daude.

2007an sortu zen elkartea, baina inauterietan herritik irteteko tradizioa askoz ere zaharragoa

da. 1841eko idazki batean, alkateak «antzina-antzinako» tradizio hori mantentzeko eskatu zion

Bizkaiko Jaunari.

Abesteko tradizioa XX. mende hasierakoa da.

Duela 4 urtera arte diru-laguntza jasotzen zuten; gainera, kuota sinboliko bat dute.

Inauterietan jarduten dute eta goizez irteten dira abestera. Garai batean, abestera beste herri

batera joateko eskatu zieten, baina ezetz esan zuten, Mundakako tradizioa delako.

Inauterien aurretik, elkarrizketak egiten dizkiete eta beti aipatzen dituzte Lamiak, jaietako

ezinbesteko alderdi modura. Haien ustez, jaiak ospatzeko modu hori (Atorrak alde batetik,

gizonak soilik, eta Lamiak bestetik, emakumeak soilik) «berdintasun-eredu bat da, halaber».

HEMENDIK saria jaso zuten (Deia egunkariak ematen kultura- eta kirol-jarduerei ematen dien

sari bat) Atorrek eta Lamiek, elkarrekin.


Entseguak 5 larunbat lehenago hasten dira; gainera, gitarrako eskolak ematen dituzte,

inauterietan irteten direnean jotzeko xedez.

Mundakako Abesbatza

Abesbatza mistoa da eta 35 kide ditu: 20 emakume eta 15 gizon, 35 eta 80 urte artekoak.

Abestu egiten dute, egoera hauetan:

• Elizan

• Zaharren egoitzan

• Herriko tradizio zaharrak: Santa Ageda, Santa Zezilia, Olentzero

• Otsailean, Bizkaiko Abesbatzen Astea, Begoñako Basilikan

• Udaberriko Kontzertuak:

• Mundakako jaiak, beste abesbatza batzuekin batera (abesbatza horien herrietan ere

abesten dute)

• Habaneren kontzertua udan, portuan

• Urdaibaiko Elizetako Organoak elkarteak abesbatza, txistu eta organoko kontzertuak

antolatzen ditu. Aurten, Mundakako organoak 100 urte bete ditu.


Abante Brass Band

Ez da elkarte bat: ez dute estatuturik, ez dute diru-laguntzarik jasotzen...

Azken 3 urteotan, ez dute ia jarduerarik izan, baina berriz hastea aurreikusten dute.

Fanfarre honetan, 12 kide inguru daude: 7 gizon eta 5 emakume.

Mundakako kaleak girotzen dituzte jaietan.

PREMIAK ETA PROPOSAMENAK

«Plan praktikoa eta errealista izatea»

Gobernu ona

• Berdintasunaren inguruko gaietan prestatzea hala teknikariak nola politikariak, bai eta

udaleko gizarte-erakundeak ere.

• Herritarrentzako sentikortze-kanpainak: genero-betaurrekoak janztea,

berdintasunaren irudipenetik irtetea, berdintasunezko irisgarritasuna lortzea...


• Emakumeen aurkako indarkeria motei buruz sentikortzea: kanpainak, hitzaldiak,

prestakuntza...

• Komunikazio inklusiboko berariazko prestakuntza, hizkuntza eta irudiak modu ez-

sexistan eta ez-androzentrikoan erabilita.

• Berdintasun-klausulak txertatzea diru-laguntza eta kontratazioetan, modu egituratuan.

• Genero ikuspegia txertatzea azterketetan; adibidez, udalerriko puntu beltzak aztertuta.

Emakumeak ahalduntzea

• Ahalduntze-eskola bat edo, gutxienez, ahalduntzeko tailerrak egiteko premia.

• Genero-estereotipoekin apurtzea haurtzarotik.

• «Aukera librearen» mitoa haustea.

• Kirol-jarduera guztietan parekotasuna lortzea.


• Agerian uztea emakumeek lana doan egiten dutela etxean eta zainketa-lanetan.

• Onartzea zainketa-lanak ezinbestekoak direla bizitzaren iraunkortasunerako.

• Onartzea emakumeek beren bizitza profesionala alde batera uzten dutela zainketa-

lanetan aritzeko.

• Gizonak etxeko eta zainketako lanetan erantzunkidetasunez nahas daitezen lortzea.

• Tailerrak egitea bateratzeko neurrien eta etxeko eta zainketako lanak

erantzunkidetasunez antolatzeko premiaren inguruan.

• Hezikidetza lantzea, ez soilik haurtzaroan eta eskolan, baizik eta adin eta gune

guztietan, emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko neurri gisa.

• Belaunaldi eta genero arteko jarduerak ezartzea.

• Udalak jarduera mistoak sustatzea, ez soilik haurrentzat, adin guztientzat baizik.

• Pobreziaren feminizazioa eta Mundakako fabriketako neskato esplotatuen errealitate

historikoa onartzea.


• Azaroaren 25a antolatzeko baliabideak ezartzea.


• Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko instituzionalerako protokoloa egitea.

• Genero-indarkeriari aurre egiteko sareak antolatzea.


D.- BERDINTASUNAREN HASTAPENAK

Teknikariekin izandako elkarrizketetan, Udaleko egunerokotasunean zein neurritan lantzen

den berdintasuna aztertu zen. Adierazle batzuen bidez, Mundakan alderdi horren egoera

orokorra ikusteko aukera ematen duten zenbait alderdiri buruz galdetu zen.

SEXUAREN ARABERA BEREIZITAKO DATUAK: ikusi denez, nagusiki eta modu egituratuan, ez

dira sexuaren arabera bereizitako datuak aztertzen eta aurkezten. Alabaina, jarduera hori

gauzatu daiteke, datuak biltzen baitituzte.

HIZKUNTZAREN ETA IRUDIEN ERABILERA EZ-SEXISTA, KOMUNIKAZIO INKLUSIBOA: oro har,

egiten dela uste dute, eta hala da egoera batzuetan, baina, egiaz, alderdi hori ez da asko garatu

barneko komunikazioan; horregatik, indartu eta udaleko lanean modu sistematikoan txertatu

beharko litzateke.

GENEROARI BURUZKO BERARIAZKO PRESTAKUNTZA: Mundakako Berdintasunerako

diagnostikoa egiteko eta I. Plana prestatzeko prozesu honetan, hala teknikariek nola

politikariek sentikortzeko eta oinarrizko kontzeptuei buruzko bi orduko prestakuntza jaso dute.

Dena den, ezinbestekoa da berdintasun-gaietako prestakuntza ematea, udaleko kudeaketan

genero-zeharkakotasuna erraztuko duelako.

BERDINTASUNA BULTZATZEKO JARDUERAK: arlo guztietan berdintasuna sustatzeko jarduerak

egin behar dituzte. Genero-zeharkakotasunak esan nahi du berdintasuna ez dagoela soilik

berdintasun-arloan, baizik eta arlo guztiek aplikatzen dutela genero-ikuspegia.

GENEROKO KLAUSULA SOZIALAK DIRU-LAGUNTZA ETA KONTRATUETAN: kontratazioko

pleguetan berdintasun-klausula batzuk txertatu dira. Klausula horiek modu sistematikoan

aplikatu beharko lirateke.

PARTE-HARTZE OREKATUA: Udalbatzan, gizonen eta emakumeen presentzia nahiko orekatua

da (6 gizon eta 4 emakume), eta gauza bera gertatzen da batzordeen ardurarekin (3

emakumeen ardurapean eta 4 gizonen ardurapean).


4. MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO I.

PLANA

A. PLANAREN IKUSPEGIA

Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako I. Planak erreferentziatzat hartzen ditu

EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planaren printzipioak eta lan-

estrategiak.

Gobernu ona

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) 3.4.

artikuluan jasotzen den moduan, genero-ikuspegia edo genero mainstreaming-a pixkanaka

txertatzea esku-hartze publiko bidezkoago, gardenago eta zuzenagoa bermatzeko formula

nagusietako bat da, emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloan.


Lege horrek bere printzipio orokorretan jasotzen duenez, genero-ikuspegia txertatu behar da

herri-aginteek gauzatutako politika eta ekintza guztietan, desberdinkeriak ezabatzeko eta

emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko (3. artikulua).

Lege horren arabera, hau esan nahi du: «emakumeen eta gizonen egoera, baldintza, jomuga

eta beharrizan ezberdinak modu sistematikoan kontsideratzea, eta, horretarako, politika eta

ekintza guztietan, maila guztietan eta horien plangintza-, egikaritze- eta ebaluazio-fase

guztietan, ezberdintasunak ezabatzeko eta berdintasuna sustatzeko xedea duten helburu eta

jarduketa zehatzak txertatzea».

Emakumeen ahalduntzea

2015ean Nazio Batuetako estatu kideek onartutako 2030erako munduko Agenda berriak eta

Garapen Iraunkorrerako Helburuek XXI. mendearen bilakaera aldatzeko xedea dute, eta

horretarako pobrezia, desberdinkeria eta emakumeen aurkako indarkeriaren moduko erronkei

ekin diete. Alabaina, NBE Emakumeak erakundeak dioen moduan, ezin da arlo horietan

hobekuntzarik egin emakumeak ahaldundu gabe; hau da, ahalduntzea baldintza eta bermea

da, munduan emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna lortzeko gizarte-eraldaketarako.


Nazio Batuen Erakundeak adierazten duenez, ekonomiak eraldatzeko eta eskubide ekonomiko

eta sozialak burutzeko beharrezkoa da hiru lehentasunezko eremutan ekitea:

emakumeentzako lan duina, genero-ikuspegia duten gizarte-politikak eta eskubideetan

oinarritutako politika makroekonomikoak. Politika ekonomiko eta sozialek beren agendetan

emakumeen eskubideak jartzen badituzte, giza garapen iraunkorrari laguntzen zaiola kontuan

harturik, lan-ardatz hau proposatzen da, zeinak bide hori posible egiteko NBEren lehentasunei

heltzen dien.

Ildo berean, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Erakunde Arteko Batzordearen

2016ko uztailaren 21eko Erabakiak azaltzen duenez, beharrezkoa da eztabaida publiko bat

sustatzea egungo eredu ekonomikoa eta horrek pertsona guztien eskubideak bermatuko

dituen garapen iraunkorrean daukan eragina aztertzeko.



Emakumeen aurkako indarkeria giza eskubideen urraketa larria da. Emakume izateagatik

jasaten dute indarkeria hori, eredu despareko eta hierarkiko honetan gizonek emakumeei

egiten dizkieten genero- eta botere-diskriminazioen ondorioz; izan ere, gizonekiko

mendekotasun egoeran daude emakumeak.

Emakumeen aurkako indarkeriatzat jotzen dira generoan oinarritutako indarkeria-ekintza

guztiak, emakumeentzat kalte edo sufrimendu fisiko, sexual, psikologiko edo ekonomikorik

ekartzen dutenak, horien barnean sartuta ekintza horiek aurrera eramateko mehatxuak,

hertsapenak edo askatasun-gabetze bidegabea, bizitza publiko nahiz pribatuan.

B. ESPARRU TEORIKOA ETA LEGE-ESPARRUA

Azken urteotan, lege eta arau juridiko asko onartu dira nazioartean, Europan, estatuan eta

toki-mailan, zeinen helburua den Emakumeen eta Gizonen Aukera Berdintasunerako

Eskubidea esplizituki onartzea; horri esker, Berdintasun Plan honek aterki nahikoa zabala

izango du instituzioei eta araudiari dagokienez.

Jarraian, genero-politiken sare teoriko eta legalaren mugarri batzuk nabarmenduko ditugu:

• 7/1985 Legea, apirilaren 2koa, Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituena

(eguneraketa: 2003/12/21).

• 4/2005 Legea, otsailaren 18koa, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerakoa.

• EAEko emakumeen eta gizonen berdintasunerako VII. Plana

• 3/2007 Lege Organikoa, martxoaren 22koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari

buruzkoa.

• Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna.


7/1985 Legea, apirilaren 2koa, Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituena

(eguneraketa: 2003/12/21).

Lege horren 28. artikuluan, hau aipatzen da: «Udalek beste administrazio publiko batzuei

dagozkienak osatzeko diren jarduerak egin ditzakete eta, batez ere, hezkuntza, kultura,

emakumeen sustapena, etxebizitza, osasuna eta ingurumenaren babesari lotutakoak».

Testuinguru horretan, toki-administrazioak protagonismo argia dauka, baina esku hartzeko

tarte bat uzten da arauetan, zeinari esker udalek jarduerak sustatu eta genero-arloan

herritarren premiak eta helburuak betetzeko zerbitzu publikoak eskain ditzaketen, betiere

beste Herri Administrazio batzuen eskumenak galdu edo oztopatu gabe.

4/2005 Legea, otsailaren 18koa, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerakoa.

Aipatutako Legearen esparruan, lehen tituluak definitzen ditu zein diren, emakumeen eta

gizonen berdintasunaren arloan, administrazio-maila bakoitzak dituen eginkizunak, Autonomia

Estatutuko 10.39 artikuluan, Lurralde Historikoen Legeko 6 eta 7 c) 2. artikuluetan, zein

Estatutuan (9.2 artikulua) eta Erkidegoko arauetan (Europar Batasunaren Ituneko 3.02

artikulua) ezarritakoak dakartzan eskumenetatik abiatuta; izan ere, aipatutako lege eta arauek

betebehar bi ezartzen dizkiete herri-aginteei: bata, emakumeen eta gizonen berdintasuna

benetakoa eta erreala izateko baldintzak bultzatu eta oztopoak eraistea, eta, bestea,

berdintasuna sustatzea herri-aginteen politika eta ekintza guztietan.

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legeak funtzio hauek esleitzen dizkio Toki

Administrazioari:

• Azpiegiturak, programak eta prozedurak egokitu eta sortzea, genero-ikuspegia

integratze aldera.

• Ekintza positiboko neurriak gauzatzea.

• Programak egitea, Jaurlaritzaren plangintza orokorraren esparruaren barruan eta

foru-aldundiek egiten dituzten programen esparruaren barruan.

• Estatistikak egokitu eta eguneratzea, horien bitartez ezagutzeko emakumeen eta

gizonen artean dagoen desberdintasun egoera eta berdintasuna sustatzeko hartu

behar diren neurriak.

• Toki-eremuan, emakume eta gizonen egoerari buruzko azterlanak eta ikerketak

egitea.


• Emakumeen eta gizonen ezberdintasun-egoerari buruz eta berdintasuna

sustatzeko abiarazi behar diren neurriei buruz sentsibilizazio-jarduerak egitea.

• Toki-araudia nolakoa den eta nola aplikatzen den begiratzea, emakumeen eta

gizonen berdintasun-printzipioaren arabera.

• Herritarrei, eta batez ere emakumeei, informazioa eta orientabidea ematea

emakumeen eta gizonen berdintasunarekin zerikusia duten baliabideei eta

programei buruz, bai eta bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeei

oinarrizko gizarte-eskubideetarako sarbidea bermatzeko zuzendurik dauden

programa eta zerbitzuei buruz ere.

• Bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeek oinarrizko gizarte-

eskubideetarako sarbidea izan dezaten programak osatzea edo zerbitzuak ematea,

zerbitzuon izaera dela-eta udal mailan eman beharrekoak direnean.

• Bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzea helburu duten baliabide eta zerbitzu

soziokomunitarioak ezartzea, beren izaera dela-eta udal-mailan eskaini

beharrekoak direnean.

• Erakunde publiko zein pribatuekin harremanak finkatzea eta partaidetza eta

lankidetzarako bideak ezartzea, baldin eta erakundeon xedeek edo eginkizunek

toki-eremuan emakumeen eta gizonen berdintasuna erdiesten laguntzen badute.

• Toki-eremuan sexuaren zioz gertatzen diren bereizkeria-egoerak antzematea, eta

egoera horiek errotik kentzeko neurriak hartzea.

• Lege honetan jasotako beste edozein eginkizun, edo bere eskumen-esparruaren

baitan esleitzen zaion beste edozein.

Legeak oinarrizko lau funtzio ezartzen ditu EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako

V. Plana diseinatzeko eta egituratzeko:

• Plana gauzatzean herri-aginteen jarduketa eraendu behar duten oinarrizko

printzipioak ezartzeko funtzioa (Legearen atariko titulua).

• Euskal herri-administrazioen eta -aginteen jarduketan genero-ikuspegia

integratzeko neurri sorta arautzeko funtzioa (I. eta II. Tituluak).

• Zenbait esku-hartzeko arlotan berdintasuna sustatzeko neurriak egituratzeko

funtzioa (III. Titulua).

• Zehapenak arautzea (IV. Titulua).


EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Plana

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planaren xedea botere publikoak gidatzea da,

zertarako eta bizitzaren arlo guztietan emakumeen eta emetasunaren mendekotasuna

mantentzen eta justifikatzen duten balioak aldatzeko; balio horiek gizonak ere mugatzen

dituzte, nahiz eta oraindik botere-egoeran egon, patriarkatuak haien bizitzak ere baldintzatzen

baititu, unibertsala da eta.

Balio aldaketa hori ezinbestekoa da giza garapen iraunkorrerako, eta berekin dakar hainbat

balio berri sortzea eta finkatzea, zeinak ez diren androzentrismoaz, sexismoaz eta matxismoaz

zeharkatuta egongo; aitzitik, emakumeen eta gizonen berdintasuna, emakumeen giza

eskubideak eta herritarren sustapena garatzea eta txertatzea ahalbidetzen duten printzipio

filosofiko, etiko eta politikoek zeharkatuko dituzte.

Oinarri hartuta emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako 4/2005 Legean jasotako

berdintasunaren printzipioa eta arau horren arabera euskal botere publikoen jarduna arautu

behar duten printzipio orokorrak (tratu-berdintasuna, aukera-berdintasuna, aniztasunarekiko

eta desberdintasunarekiko errespetua, genero-ikuspegia txertatzea, ekintza positiboa,

sexuaren araberako rol eta estereotipoak deuseztatzea, ordezkaritza orekatua eta

koordinazioa eta elkarlana), EAEko Emakume eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planean

jasotako lan-agendak horietako batzuk sakontzen eta azpimarratzen ditu, proposatutako

jarduketa gidatzeko estrategikoak direlako, eta beste batzuk gehitzen ditu.

• Paradigma feminista

• Genero-ikuspegia

• Intersekzionalitatea

• Emakumeen ahalduntzea

• Giza garapen iraunkorra

VII. Planean proposatutako ekintzen oinarri diren printzipio horiez gain, berme hauek ezarri

dira, jasotako jarduketak operatiboak izan daitezen eta aurreikusitako eragina izan dezaten:

1. Emakumeen eta gizonen berdintasunarekiko benetako konpromiso politikoa.

2. Beharrezko aurrekontu-baliabideak, giza baliabideak eta baliabide teknikoak

berdintasuneko politika publikoen esku jartzea.


3. Politika gardena izatea eta herritarrei kontuak ematea, diru publikoaren bidez

berdintasunari nola laguntzen zaion jakinarazteko.

4. Emakume- eta herri-mugimenduek eta eragile ekonomiko eta sozialek politiken

garapenean parte hartzea eta elkarrizketa izatea, parte hartzeko eredu

demokratikoago batetik, halako moldez non haien ekarpenak aintzat hartuko diren eta

eragina izango duten.

5. Erakunde guztiek eta horiek osatzen dituzten sailek erantzunkidetasuna izatea,

berdintasuna lortze aldera.

3/2007 Lege Organikoa, martxoaren 22koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari

buruzkoa.

Legea 2007ko martxoaren 23an argitaratu zen BOEn eta premisa hau du oinarri, batetik:

emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna «printzipio juridiko unibertsala da eta giza

eskubideei buruzko nazioarteko hainbat testutan onartzen da». Bestetik, Legearen aurreko

berdintasun formala onartzea oinarrizko alderditzat jotzen du eta adierazten du arauzko

ekintza bidez hobetu behar dela, «oraindik bizirik dauden sexu-diskriminazio zuzen eta

zeharkako adierazpen guztiak gainditzeko, eta emakumeen eta gizonen arteko benetako

berdintasuna lortzeko, hori eragozten duten gizarte-oztopo eta -estereotipo guztiak

ezabatuta»

Oinarrizko printzipio hauetan oinarritzen da, besteak beste: «ekintza positiboa, «ordezkaritza

orekatua» eta «zeharkakotasuna».

21.1 artikuluaren arabera, «Toki-erakundeek berdintasun-eskubidea barneratuko dute euren

eskumenak gauzatzean, eta, horretarako, elkarlanean arituko dira gainerako Administrazio

publikoekin». Hala, 3/2007 Legeak Toki Administrazioen berezko eskumenei heltzen die, zeinak

orokorrean esleitzen diren Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legean (otsailaren 2ko

7/1985 Legea) eta, euskal Udalerrien kasuan, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako

Legean (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) ezartzen diren.


Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna

Europako Udalerri eta Eskualdeen Kontseiluak sustatu zuen Herrietan Emakumeen eta Gizonen

arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako

Ekintza Komunitarioko V. Programaren esparruan; gutun hori «Europako tokiko eta eskualdeko

gobernuei zuzenduta dago, eta deia egiten zaie hura sinatzeko, emakumeen eta gizonen arteko

berdintasunaren printzipioari buruzko jarrera publikoa hartzeko eta beren lurraldeetan

gutunean zehaztutako konpromisoak aplikatzeko».

EUDEL (Euskadiko Udalen Elkartea) proiektuko kideetako bat da eta Euskadiko gero eta udal

gehiagok sinatu dute gutuna. Gutun horrekin bat egiten duten udalek konpromisoa hartzen

dute bi urtetan berdintasunerako ekintza-plana prestatzeko eta ezartzeko; plana partaidetzan

diseinatu behar da, ebaluazio-irizpide batzuen mende egon beharko da eta hura ezartzeko

beharrezko baliabideak izan behar dira. Gainera, udalek behar beste baliabide izan behar

dituzte plana abian jartzeko. Europako Gutunaren arabera, tokiko eta eskualdeko agintariak

«esku hartzeko mailarik egokienak dira desberdinkerien iraunkortasunari eta errepikapenari

aurre egiteko eta benetako berdintasunezko gizartea sustatzeko»

Arauok berdintasunerako honako printzipio hauetan oinarritzen dira:

(Emakumeen eta gizonen berdintasunerako 4/2005 Legea.

1. – TRATU BERDINA. Debeku da pertsonen sexuan oinarritzen den bereizkeria oro, zuzenekoa

zein zeharkakoa, edozein delarik ere hartarako erabilitako era.

Lege honen ondoreetarako:

a) Zuzeneko bereizkeria gertatzen da pertsona bat sexuaren zioz edo sexuarekin zuzenean

loturik dauden inguruabarrak direla-eta –haurdun egonda edo ama izanda, esaterako–

beste pertsona bat baino modu txarragoan tratatzen denean. Delitu gisa izan dezakeen

tipifikazioa ahaztu gabe, laneko sexu-jazarpena sexuagatiko zuzeneko bereizkeriatzat

jotzen da.

b) Zeharkako bereizkeria dago egintza juridiko, irizpide edo eginera batek, itxuraz neutroa

izanda ere, sexu bereko multzo aski handiago bati kalteak eragiten dizkionean, salbu eta

egintza juridiko, irizpide edo eginera hori egokia eta beharrezkoa denean, eta sexuarekin

loturik ez dauden irizpide objektiboak erabilita justifikatzeko modukoa denean.


Euskal aginte publikoek ezin izango dute inolako diru-laguntza edo laguntzarik eman

sexuaren ziozko bereizkeria eragiten duen edonolako jardueratarako. Sexuaren ziozko

bereizkeria dela-eta administrazio-zehapena edo zigor penala jaso duten pertsona fisiko

edo juridikoak ere egoera berean geratuko dira, dena delako zehapen edo zigorrak dirauen

denboran.

Euskal herri-aginteek bermatu behar dute ezen bereizkeria-egoerak eragin ditzaketen beste

inguruabar batzuk ere tartean direla-eta bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeek

nahiz emakume-taldeek benetan baliatzen dituztela beren oinarrizko eskubideak.

Inguruabarrok honako hauek izan daitezke: arraza, kolorea, jatorri etnikoa, hizkuntza,

erlijioa, politikari edo bestelako gaiei buruzko iritziak, gutxiengo nazional baten kide izatea,

ondarea, jaioterria, ezintasuna, adina, sexu-joera, edo beste edozein baldintza edo

inguruabar pertsonal edo sozial.

2. – AUKERA BERDINTASUNA. Euskal herri-aginteek neurri egokiak hartu behar dituzte

emakumeek eta gizonek eskubide politikoak, zibilak, ekonomikoak, sozialak eta kulturalak,

eta arauetan aitortu lekizkiekeen gainerako oinarrizko eskubideak, aukera berdinekin

baliatzen dituztela bermatzeko, boterea eta baliabide eta etekin ekonomikoak eta sozialak

eskuratu eta kontrolatzea barne. Lege honen ondorioetarako, berdintasunaz ari garela, zera

esan nahi da: agintea eta baliabide eta onura sozial eta ekonomikoak eskuratzeko abiagune

edo hasierako baldintzak ez ezik, horiek guztiak gauzatzeko eta behar den moduan

kontrolatzeko baldintzez ere ari garela.

Era berean, euskal herri-aginteek bermatu egin beharko dute ez dela oztoporik egongo lege

honetan aipatzen diren eskubideak gauzatzeko eta arautzen diren baliabideak eskuratzeko;

izan ere, Irisgarritasuna Sustatzeko Legean (abenduaren 4ko 20/1997 Legea) oztopo horiek

bertan behera uztea zehazten baita.

3. – ANIZTASUNA ETA EZBERDINTASUNA ERRESPETATZEA. Herri-aginteek beharrezko diren

neurri guztiak abiarazi behar dituzte sexuen berdintasunerako prozesuan errespetatu

daitezen bai Emakumeen eta gizonen artean biologiari, bizi-baldintzei, jomugei eta

beharrizanei dagozkienez dauden ezberdintasunak eta aniztasuna, baita emakumeen eta

gizonen kolektiboen euren barruan dauden ezberdintasunak eta aniztasuna ere.


4. –GENERO-IKUSPUNTUA TXERTATZEA. Euskal herri-aginteek genero-ikuspegia txertatu behar

dute beren politika eta ekintza guztietan, halako moduz non horietan guztietan

ezberdintasunak ezabatzeko eta emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko helburu

orokorra ezarriko duten.

Lege honen ondoreetarako, honakoa da «genero-ikuspegiaren integrazioa»: emakumeen

eta gizonen egoera, baldintza, jomuga eta beharrizan ezberdinak modu sistematikoan

kontsideratzea, eta, horretarako, politika eta ekintza guztietan, maila guztietan eta horien

plangintza-, egikaritze- eta ebaluazio-fase guztietan, ezberdintasunak ezabatzeko eta

berdintasuna sustatzeko xedea duten helburu eta jarduketa zehatzak txertatzea.

5. – EKINTZA POSITIBOA. Emakumeen eta gizonen benetako berdintasun eraginkorra lortzea

sustatze aldera, herri-aginteek denboran ondo mugatutako berariazko neurri zehatzak

abiarazi behar dituzte, bizitzaren eremu guztietan sexuaren zioz gertatzen diren egitatezko

ezberdintasunak ezabatzeko edo murrizteko.

6. – SEXUAREN ARABERAKO ROLAK ETA ESTEREOTIPOAK DESAGERRARAZTEA. Euskal aginte

publikoek, inola ere, sexuaren araberako rol sozial eta estereotipo batzuk desagerraraztea

sustatu behar dute, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunaren oinarri baitira eta

horien arabera emakumeei etxeko eremuaren ardura eta gizonei eremu publikoaren ardura

izendatzen baitzaizkie, eta hori, gainera, balorazio eta aitorpen ekonomiko eta sozial oso

ezberdina eginez.

7. – ORDEZKARITZA OREKATUA Euskal aginte publikoek neurri egokiak hartu behar dituzte

emakumeen eta gizonen presentzia orekatua lor dadin erabakiak hartzeko eremu guztietan.

Lege honen ondoreetarako, pertsona anitzeko administrazio-organoetan ordezkaritza

orekatutzat, hain zuzen, sexu biek % 40ko ordezkaritza, gutxienez, dutenean joko da.

C. PLANAREN EZAUGARRIAK

Plan honen helburu nagusia genero-ikuspegia udaleko kudeaketan txertatzea da; horretarako,

abian jarri nahi dira berdintasunerako tokiko politika batzuk, zeinak araudiko berdintasunaz


harago joan eta aukeren eta emaitzen benetako berdintasun eraginkorra bermatzeko helburua

izango duten.

Ezaugarri hauek ditu:


D. I. EKINTZA-PLANA 2018-2022

Atal honetan, I. Plan honetako arloei dagokienez 2018-2022 aldian gauzatu beharreko

helburuak eta ekintzak jasoko dira.

Helburuek aldatu nahi den errealitate soziala mugatzen dute, egin beharrekoa lehenesten dute

eta lortutako emaitzak zehazten dituzte, proposatutako adierazleen eta ondorengo

ebaluazioen bidez.

I. Plan honetan, arlo bakoitzeko helburuak zehaztuko dira, eta EAEko Berdintasunerako VII.

Planean jasotako jarduketa-esparruetan bildutako gauzatu beharreko jarduketak txertatuko

dira horietako bakoitzean.

HELBURUAK

G. Gobernu ona E. Emakumeak

ahalduntzea

T. Ekonomiak eta

antolamendua

eraldatzea eskubideak

bermatzeko

V. Emakumeen

aurkako indarkeriarik

gabeko bizitzak

G1. Berdintasunerako

plangintza eta kudeaketa

areagotzea eta hobetzea.

G2. Estatistiketan eta

azterlanetan genero-

ikuspegia txertatzea.

E1. Sentikortzea, gure

gizartean oraindik ere

bizirik dauden

estereotipo eta

aurreiritzi sexistak

gainditzeko.

T1. Zainketa bizitzaren

iraunkortasunerako

ezinbesteko baldintza

dela sozialki onartzea.

V1. Emakumeen

aurkako indarkeriaren

prebentzioa

indartzea.

V2. Emakumeen

aurkako indarkeria

EREMUAK HELBURUAK EKINTZAK

GOBERNU ONA 4 18

EMAKUMEAK AHALDUNTZEA 2 10

EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK

BERMATZEKO

1 1

EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK 2 5

GUZTIRA 9 34


G3. Komunikazioan

berdintasuna txertatzea,

hizkuntza eta irudiak modu

inklusiboan erabilita.

G4. Kontratu, diru-laguntza

eta hitzarmenetan

berdintasun-klausulak

sartzea.

E2. Emakumeen

autonomia eta

genero-kontzientzia

gara daitezen

bultzatzea.

jasan duten biktimei

laguntza integrala

bermatzea.


GOBERNU ONA

HELBURUA G1. Berdintasunerako plangintza eta kudeaketa

areagotzea eta hobetzea.

EKINTZAK G1.1. Udal-aurrekontuetan berdintasunerako urteko partida bat

esleitzea.

2.500 €.

G1.2. Berdintasunerako Batzordea sortzea, udaleko teknikarien eta

politikarien partaidetzarekin.

0 €.

G1.3. Erakunde publikoetako langile, politikari eta gizarte-

eragileentzako prestakuntza antolatzea eta ematea.

---

G1.4. I. Plana ebaluatzeko sistema prestatzea eta jarraipena egitea. 0 €.

G1.5. Berdintasunerako urteko Ekintza Plana prestatzea. 0 €.

G1.6. Bizkaiko Foru Aldundiko Berdinbidean Bizkaia zerbitzuarekin

koordinatzea.

0 €.

G1.7. Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna

Sustatzeko Europako Gutuna sinatzea.

0 €.

G1.8. Sexuen arteko parte-hartze orekatua sustatzea balorazio-

batzordeetan (sariak, hautaketa-epaimahaiak...).

0 €.

NORK? Alkatea. Berdinbidean

ADIERAZLEAK

⇒ Berdintasunerako urteko aurrekontua ⇒ Berdintasun Batzordeko partaide-kopurua, sexuaren arabera ⇒ Berdinbidean zerbitzuarekin urtean egindako koordinazio-

bileren kopurua ⇒ Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna

Sustatzeko Europako Gutuna sinatzea: bai edo ez ⇒ Berdintasunaren inguruan gauzatutako ekintza-kopurua ⇒ Prestakuntza-ekintzetako partaide-kopurua, sexuaren arabera

NOIZ? 18 19 20 21 22

G1.1

G1.2

G1.3

G1.4

G1.5

G1.6

G1.7

G1.8


GOBERNU ONA

HELBURUA G2. Estatistiketan eta azterlanetan genero-ikuspegia

txertatzea.

EKINTZAK G2.1. Sexuaren aldagaia txertatzea udaleko inprimaki eta datu-

baseetan.

0 €.

G2.2. Kultura-jardueretako, jaietako, kirol-jardueretako eta beste

batzuetako partaidetza-datuak jasotzea, sexuaren aldagaia

kontuan hartuta.

0 €.

G2.3. Sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzeko irizpideak

adieraztea elkarteei, halako moldez non diru-laguntzak

justifikatzeko memorietan kontuan hartuko baitituzte.

0 €.

G2.4. Datuen bilketa aztertzea, halako moldez non aukera emango

baitu emakumeen eta gizonen egoera, baldintza, helburu eta

premia berezituak identifikatzeko.

0 €.

NORK? Alkatea eta idazkaria. Berdinbidean

ADIERAZLEAK

⇒ Zenbat inprimaki, datu-base eta memoriatan txertatu den sexuaren aldagaia.

NOIZ? 18 19 20 21 22

G2.1

G2.2

G2.3

G2.4


GOBERNU ONA

HELBURUA G3. Komunikazioan berdintasuna txertatzea,

hizkuntza eta irudiak modu inklusiboan erabilita.

EKINTZAK G3.1. Hizkuntzaren erabilera ez-sexista eta ez-androzentrikoa

egiteko gida bat sortzea eta hedatzea.

---

G3.2. Urtean behin, udalak eta elkarteek sortutako

dokumentazioaren lagin bat aztertzea.

0 €.

G3.3. Berdintasunari buruzko edukiak hedatzea (webgunean,

Emakundeko orrialderako esteka, etab.).

0 €.

NORK? Berdintasun Batzordea. Berdinbidean

ADIERAZLEAK

⇒ Hizkuntzaren eta irudien erabilera ez-sexista egin duten dokumentuen kopurua.

⇒ Proposatutako zuzenketa-kopurua.

NOIZ? 18 19 20 21 22

G3.1

G3.2

G3.3


GOBERNU ONA

HELBURUA G4. Kontratu, diru-laguntza eta hitzarmenetan berdintasun-klausulak sartzea.

EKINTZAK G4.1. Berdintasun-klausulak txertatzea diru-laguntza eta

kontratazioetan. 0 €.

G4.2. Genero-ikuspegia txertatzea udaleko langileak kontratatzeko

klausuletan. 0€.

G4.3. Genero-ikuspegia txertatzea herritarrentzako programa

guztietan (kultura, jaiak, gizarte-arloa, hirigintza, etab.). 0 €.

NORK? Alkatea eta idazkaria. Berdinbidean

ADIERAZLEAK

⇒ Berdintasun-klausulak txertatuta dituzten diru-laguntza eta kontratuen kopurua.

⇒ Genero-ikuspegia kontuan hartzen duten programen kopurua.

NOIZ? 18 19 20 21 22

G4.1

G4.2

G4.3


E. EMAKUMEAK AHALDUNTZEA

HELBURUA E1. Sentikortzea, gure gizartean oraindik ere bizirik

dauden estereotipo eta aurreiritzi sexistak

gainditzeko.

EKINTZAK E1.1. Martxoaren 8a modu integralean eta partaidetzaz antolatzea. ---

E1.2. Haur eta gazteentzako aisialdiko jardueretan, hezikidetza

sustatzeko jarduerak antolatzea. ---

E1.3. Elkarteak genero-arloan sentikortzea, beren jardueretan

genero-ikuspegia txerta dezaten. 0 €.

E1.4. Jarduerak programatzea, herriko gazteetan berdintasunaren

aldeko ikuspegia sustatzeko. ---

E1.5. Gabonetan, ipuin eta jostailu ez-sexisten aldeko kanpainak

antolatzea. ---

E1.6. Jarduerak antolatzea, gizonak erantzunkidetasunez

nahasteko zainketako eta etxeko arduretan. ---

NORK? Berdintasun Batzordea. Berdinbidean

ADIERAZLEAK

⇒ Sexuaren araberako partaidetza, martxoaren 8rako

programatutako jardueretan.

⇒ Sexuaren araberako urteko partaidetza, hezikidetza

sustatzeko jardueretan.

⇒ Sexuaren araberako urteko partaidetza, elkarteak sentikortzeko gauzatutako jardueretan.

⇒ Gizonak zainketan eta etxeko lanetan nahasteko gauzatutako ekintzen kopurua eta horietako urteko partaidetza, sexuaren arabera.

NOIZ? 18 19 20 21 22

E1.1

E1.2

E1.3

E1.4

E1.5

E1.6


E. EMAKUMEAK AHALDUNTZEA

HELBURUA E2. Emakumeen autonomia eta genero-kontzientzia

gara daitezen bultzatzea.

EKINTZAK E2.1. Emakumeen historia berreskuratzeko jarduerak antolatzea. ---

E2.2. Emakumeen izenak kontuan hartzea gune publiko, kale, plaza

eta eraikin berriak izendatzean. 0€.

E2.3. Emakumeen autoestimua eta ahalduntzea hobetzeko

jarduerak antolatzea. ---

E2.4. Herritarren partaidetzako berdintasunerako foroa sortzea,

gizarte-eragileek osatuta. 0€.

NORK? Berdintasun Batzordea

ADIERAZLEAK

⇒ Emakumeen izenak dituzten kaleen, plazen eta eraikinen

kopurua.

⇒ Emakumeen historia berreskuratzeko gauzatutako jardueren

kopurua eta sexuaren araberako partaidetza.

⇒ Emakumeen autoestimua hobetzeko gauzatutako jardueren kopurua eta partaidetza.

NOIZ? 18 19 20 21 22

E2.1

E2.2

E2.3

E2.4.


T. EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK

BERMATZEKO

HELBURUA T1. Zainketa bizitzaren iraunkortasunerako

ezinbesteko baldintza dela sozialki onartzea.

EKINTZAK T1.1. Sentikortze-jarduerak antolatzea, agerian jartzeko gizarte-

antolaketa erantzunkidea beharrezkoa dela, eta onartzea

emakumeek historikoki zainketak doan egin dituztela.

---


ADIERAZLEAK

⇒ Gizarte-antolaketa erantzunkidea beharrezkoa dela

agerian jartzeko antolatutako urteko jarduera-kopurua eta

sexuaren araberako partaidetza.

NOIZ? 18 19 20 21 22

T1.1


V. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK

HELBURUA V1. Emakumeen aurkako indarkeriaren

prebentzioa indartzea.

EKINTZAK V1.1. Azaroaren 25a (Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Nazioarteko Eguna) antolatzea, aldarrikatzea eta konpromisoak hartzea.

---

V1.2. Emakumeen aurkako indarkeria mota guztiei buruz jakinaraztea herritarrei, gizarte-eragileei, haurrei, nerabeei eta gazteei.

---

V1.3. Hala badagokio. salaketa publikoak gauzatzea herrian gertatutako emakumeen kontrako erasoen aurka.

---

V1.4. Jaien programazioan, emakumeen aurkako indarkeriaren kontrako ekintzak antolatzea.

---


ADIERAZLEAK

⇒ Sexuaren araberako partaidetza, azaroaren 25aren inguruan

antolatutako ekintzetan.

⇒ Sexuaren araberako partaidetza, jaietako programako

jardueretan.

NOIZ? 18 19 20 21 22

V1.1

V1.2

V1.3

V1.4


V. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK

HELBURUA V2. Emakumeen aurkako indarkeria jasan duten

biktimei laguntza integrala bermatzea.

V2.1. Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko instituzionalerako protokoloa egitea.

---

NORK? Alkatea eta Berdintasun Batzordea

ADIERAZLEAK

⇒ Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko

instituzionalerako protokoloa egitea: bai edo ez

NOIZ? 18 19 20 21 22

V2.1


E. PLANAREN KUDEAKETA

Koordinazioa eta programazioa

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (4/2005 Legea) 10. artikuluan ezartzen

denez, foru- eta toki-administrazioek, bakoitzak bere burua antolatzeko dituen eskumenen

eremuan, beren egiturak egokitu behar dituzte, halako moduz non administrazio bakoitzak

emakumeen eta gizonen berdintasun-politikak bultzatu, programatu, ebaluatu eta horiei

buruzko aholkuak ematen jardungo duen erakunde, organo edo administrazio-unitate bat

izango baitu, gutxienez, dagokion jarduera-eremuan.

Plan honen jarduketa-programako helburuak eta ekintzak lortzeko, plana sustatzeko,

jarraipena egiteko eta ebaluatzeko egiturak eduki behar dira. Egitura hori Berdintasun

Batzordea da (alkatea; Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia; idazkaria;

etab.), eta teknikariek eta politikariek osatu beharko lukete. Gaur egun, udalean ez dago

berdintasuneko teknikaririk, eta ez da aurreikusten epe laburrean halakorik egongo denik.

Hauek dira Udalaren sustatze-egituraren funtzioak.

• Urteko lehentasunak zehaztea, urteko Ekintza Planaren bidez.

• Jarduerak planifikatzea, dauden baliabideen arabera (ekonomikoak, langileei

dagokienak, etab.).

• Jarduerak abian jartzea eta erantzukizunak banatzea.

• Jardueren segimendua eta balorazioa egitea.

Sustatze-egitura horrek aldizkako bilerak egin beharko lituzke (hiru hilean behin), dagozkion

jarduketak planifikatzeko eta abian jartzeko.

Bestalde, interesgarria litzateke berdintasunaren aldeko herritarren partaidetzako foro edo

kontseilu bat sortzea (eskola, guraso-elkartea, emakumeen elkarteak, etab.), udaleko zenbait

erakundek osatuta. Eginkizun hauek izango lituzke:


a) Udalaren politika bideratzea, emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna lortze

aldera.

b) Aukera-berdintasunaren aldeko Udal Jarduketa Planak presta daitezen sustatzea;

horien jarraipena egitea.

c) Toki Administrazioari laguntza ematea jarduketa-ildo orokorrak zehazten eta

aurrekontuetako lehentasunak ezartzen.

d) Kontseiluan parte hartzen ez duten pertsonek eta taldeek proposatutako

iradokizunak eta ekimenak jasotzea. Berdintasuna sustatzeko ideia berritzaileak

sustatzea.

e) Kontseiluari heltzen zaizkion diskriminazio-salaketa arrazoitu guztiak jasotzea eta

organo eskudunetara bideratzea, baldin eta berdintasun-printzipioa urratzen edo

emakumeak iraintzen badituzte.

f) Berdintasuna sustatzeko jarduerak gauzatzen dituzten elkarteen eta gainerako

erakundeen arteko partaidetza, elkarlana eta lankidetza sustatzea.

I. Plan hau programatzeko, Urteko Programa Operatiboak gauzatuko dira aurreko hiruhilekoan.

Berdintasunaren aldeko herritarren partaidetzako foro edo kontseiluaren eta Berdintasun

Batzordearen partaidetza izango da.

• Laneko planak diseinatuko dira, kontuan hartuta helburuak, jarduerak,

nahastutako arloak, egutegia, jardueren kostua eta ebaluazio-adierazleak.

• Aurrekontu bat ezarriko da jarduketa-ildo bakoitzerako, non planifikatutako arlo

bakoitzak aurrekontu-aurreikuspen bat izango duen.

Planaren ebaluazioa

Berdintasun Planaren ebaluazio jarraitua eta urteko memoria egingo dira. Hainbat maila

ebaluatuko dira:

• Gauzatze-maila ebaluatzea: jarraipen kuantitatiboa egingo da, plan operatiboari

jarraikiz, kontuan hartuta aldagai hauek:

o Gauzatua

o Partzialki gauzatua

o Ez da gauzatu


o Gauzatua, baina ez da planifikatu

o Arrazoiak

• Prozesua ebaluatzea: ezartzeko prozesuaren indarguneak eta hobetu beharreko arloak

aztertuko dira, parte hartzen duten teknikariei, politikariei eta gizarte-eragileei

galdetuta. Arlo hauek nabarmenduko dira: inplikazioa, lanerako eta koordinaziorako

tresnak, komunikazioa, partaidetza-prozesuak, etab.

• Eraginaren ebaluazioa: berdintasun-politikek zer eragin duten aztertuko da, eta

emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren arloan egin den aurrerabidea

neurtuko da.

Bestalde, Planaren jarraipenari buruz Emakundek urtero eskatzen duen galdetegi elektronikoa

beteko da. Prozesua eta eragina ebaluatzeko, galdetegiak, elkarrizketak eta abar egingo dira.

Udal aurrekontua

I. Berdintasun Plana gauzatzeko, 4 urteko aurrekontua gutxi gorabehera 10.000 €-koa da.

Laguntzak eta diru-laguntzak

Diru-laguntzak eskatuko zaizkie Eusko Jaurlaritzako eta Bizkaiko Foru Aldundiko zenbait saili

(Kultura, Hezkuntza, Hirigintza, etab.), jarduerak gauzatzeko.


FITXAREN EREDUA

SAILA

HELBURUA

EKINTZA NAGUSIA

EKINTZA BEREZIAK

DESKRIBAPENA

NORI ZUZENDUA

ARDURA

Saila Pertsona/k Arlo laguntzailea/k Pertsona

laguntzailea/k

Noiz Aurrekontua

Jatorria Kopurua

ADIERAZLEAK

AURREIKUSITAKO EMAITZAK

OHARRAK

mundakako emakumeen eta gizonen berdintasunerako ... · biztanleriaren egoera sozioekonomikoak eta...

Documents