mulleres boiro xullo 2012
DESCRIPTION
Galegas nos xogos olímpicos. Entrevista con Beatriz Deus Frases célebres de muller Grazas e adeus!TRANSCRIPT
Número 5 Xullo
Como non podía ser doutro
xeito, o quinto e derradeiro número
de MULLERES BOIRO quere
renderlles unha particular
homenaxe a elas, as intrépidas
redactoras que fixeron posible que
esta publicación vira a luz mes a
mes, durante case medio ano. A
fotografía de portada foi tomada
por Patricia Millán, compañeira co-
responsable da maquetación da
revista, durante o emotivo acto de
clausura celebrado o 11 de agosto
no Centro Social de Boiro. Xunto
coas participantes do obradoiro e
os invitados ao evento, posaron
algúns membros do equipo de
goberno: o alcalde, Juan José
Dieste, a Concelleira de Servizos
Sociais, Muller e Terceira Idade,
Beatriz Deus, e a Concelleira de
Ensinanza, Sanidade e Consumo,
María José Lorenzo.
As despedidas permítennos botar a
vista atrás e facer balance. Nós,
non podemos máis que agradecer
a colaboración das nosas invitadas,
Sara Cadarso, Beatriz Deus, Cristina
León e Olga Núñez, quen non
dubidaron en asistir a este
obradoiro e compartir connosco as
súas interesantes traxectorias
profesionais. Tamén Martina
González Veiga, Alberto García e
Paula Iglesias Ordóñez
colaboraron con este proxecto vía
Internet, respondendo os nosos –ás
veces demasiado extensos–
cuestionarios.
Pretendemos que este proxecto
fora un voceiro das mulleres
boirenses, unha tribuna desde a
que as alumnas, non profesionais
do xornalismo, escribiran sobre os
temas que as motivaban, os
asuntos que lles preocupaban no
día a día. Xunto con estes artigos
máis intimistas quixemos facer un
pouco de investigación, mesmo
en temas con gran trasfondo
histórico, así coma opinar sobre o
mundo que nos rodea.
Durante este obradoiro as
compañeiras de MULLERES BOIRO
aprendemos, sobre todo, a
traballar coma un equipo.
Botaremos en falta non compartir
xa máis tardes intercambiando
ideas, propoñendo temas e
rompéndonos os miolos sobre cal
era a maneira máis axeitada de
enfocar un determinado tema.
Con todo, marchamos coa
sensación de ter feito as cousas
todo o mellor que puidemos, con
novas amizades forxadas e coa
esperanza dunha segunda parte.
To be continued? ◘
Mónica Núñez / Boiro
Hai unhas semanas, na
redacción de Mulleres Boiro
sorprendeunos unha curiosa
noticia. Unha adolescente
coreana duns 20 anos, Dal-
mi Bae, permaneceu
maquillada durante, nin máis
nin menos, oitocentos días.
Durante dous anos e dous
meses aproximadamente,
esta moza retocaba e volvía
retocar cada parte do seu
rostro, sen darlle descanso
nin por un só instante.
Obsesionouse con ser
perfecta, e pola mesma
razón non quitou o
maquillaxe ata que a súa nai,
preocupada pola situación,
decidiu levala onde un grupo
de expertos a convenceu
para que retirara os
cosméticos da súa faciana.
Xa coa pel limpa, os
dermatólogos fixéronlle unha
serie de exames, que
determinaron que o seu
rostro tiña xa un dano
irreparable. A cara desta
rapaza de vinte anos mostra
en realidade o paso do
tempo dunha muller de
corenta anos. Agora, Dal-mi
Bae debe agocha-las súas
engurras e imperfeccións con
máis maquillaxe. Con todo,
ela mesma confesa que non
vai volver abusar dos
cosméticos nunca máis.
Na miña opinión, o
estereotipo de beleza
asiática fai que as mulleres
se maquillen como se
pareceran bonecas de
porcelana. Non se decatan
de que ese tipo de
maquillaxe fainas parecer
mulleres sen vida,
completamente frías, coma
se non tivesen alma.
Particularmente, non sei
quen pode admirar ese tipo
de beleza. Moita xente opina
que o motivo principal é
parecerse ás mulleres
occidentais. Con todo, nós
non chegamos a pintarnos
dese xeito, polo que penso
que simplemente as asiáticas
queren levar unha nova
tendencia, e que haberá
xente á que lle guste e outra
á que non.
Cada cultura do planeta é
totalmente diferente, única,
pero esa non é unha razón
para considerar que unha
cultura sexa inferior ás
demais. Inclúo neste
apartado o estereotipo de
beleza, xa que é un rasgo
definitorio da nosa
identidade, que non se debe
substituír por arquetipos
impostos desde fóra. Temos
que estar orgullosos da nosa
cultura, sexa cal sexa.
Perxuizos para a saúde
Os poros da pel son un
mecanismo fundamental
para o bo funcionamento do
noso organismo. Absorben
vitaminas A e D, que
proporciona o sol, e o
osíxeno necesario para que
a pel respire. Tamén
funcionan como un aparato
excretor de toxinas –que non
é outra cousa que a suor-.
Non importa que o cosmético
estea composto por produtos
químicos ou naturais: ao
tapa-los poros con
maquillaxe estamos
obstruíndoos e impedindo o
funcionamento normal da
Despois da sorprendente reportaxe sobre as viúvas negras do anterior número, Mónica Núñez
tráenos unha reflexión sobre o abuso da maquillaxe e os estereotipos de beleza propios de cada
cultura. Mentres en Europa alabamos a enigmática beleza asiática, as cidadás daquel continente
ansían parecerse ao canon occidental. Pero utilizar demasiados cosméticos pode provocar un
dano irreparable na pel. Un prezo moi alto por intentar parecernos a algo que non somos.
Dal-mi Bae tivo a súa faciana maquillada durante 800 días. As
consecuencias deste abuso son agora irreversibles. Con só
vinte anos, a súa pel aparenta dunha muller de corenta.
pel. O abuso deste tipo de
produtos pode desencadear
un deterioro da pel,
manchas, avellentamento
prematuro, acné, deratose,
dermatitis e incluso mal olor
na cara ou o temible cancro
de pel.
Algúns comentarios
publicados en Internet por
xente á que tamén
sorprendeu esta noticia son
innecesarios. Sen ir máis
lonxe, un usuario insultábaa
nun foro e dubidaba se
durante eses dous anos a
rapaza se bañou nalgunha
ocasión. Outros saíron na
súa defensa, comentando
que Dal-mi Bae podería ter
un problema de autoestima.
En calquera caso, a verdade
é que aínda estando no
século no que estamos,
podemos chegar a sentirnos
moi inseguras da nosa
imaxe. Tanto é así, que
chegamos a obsesionarnos
co que pensa a xente de nós.
O que debemos recordar é
que non temos que gustarlles
aos demais, senón que
debemos estar felices coa
imaxe que vemos no espello.
Que muller nunca se sentiu
gorda, acomplexada pola súa
barriga ou o seu peito? É tal
a nosa obsesión que
vivimos cara os demais, en
vez de vivir para nós
mesmas.◘
María Fernández / Boiro
Coñecidos son xa os debates
sobre a presión que hai
sobre as modelos, por
manterse delgadas, por
ofrecer unha imaxe fresca,
sexi, e por manterse novas.
Pero cando esa presión
recae en nenas de entre
cinco e oito anos, son moitos
os que poñen o grito no ceo.
As fotografías da polémica
campaña de Armani Junior
primeiro, e as instantáneas
de criticada reportaxe da
revista Vogue Paris despois
son, ao meu xuízo,
totalmente inmorais.
En primeiro lugar, non se
pode consentir que unhas
nenas se vistan para resultar
„atractivas‟. As poses
seductoras, os zapatos de
tacón e o exceso de
maquillaxe non deberían
estar permitidos en nenas da
súa idade.
Ademais, nalgunhas das
fotografías obsérvase unha
clara preferencia polas nenas
extremadamente delgadas.
Tendo en conta que os
problemas de anorexia son
cada vez máis frecuentes en
nenas cada vez máis
pequenas, as empresas de
moda e os medios de
comunicación deben facerse
responsables dos canons
que publicitan, e promocionar
unha beleza saudable tamén
nas máis pequenas. Resulta
terrible pensar que xa en
idades tan temperás se poida
sufrir un trastorno alimenticio,
pero a presión por estar máis
delgadas, non por saúde,
senón por estética, estase
estendendo á infancia.
Considero unha hipocrisía
ver iniciativas de
alimentación saudable, coma
El Estirón de Antena 3
Televisión –un programa
para concienciar aos máis
pequenos da necesidade de
comer equilibradamente–,
pero que aínda así se sigan
promocionando estas
polémicas campañas.
Por outra banda, non é
necesario recorrer a nenas
de tan curta idade para
promocionar unha marca.
Parece mentira que
deseñadores de renome,
como Armani, teña que
recorrer a este tipo de
polémicas para dar a
coñecer a súa liña de roupa
infantil. Se algo lle sobra son
modelos que queiran vestir
as súas creacións, polo que
non vexo necesario „utilizar‟ a
nenas tan pequeniñas.
Porque estas nenas
modelos, aínda que ao
principio o vexan coma un
xogo, arríscanse a perder a
súa infancia nas pasarelas.
Deberían estar estudando,
xogando con outros nenos
da súa idade e tendo, en
definitiva, unha infancia
normal.
Poñer límites
As nenas imitan desde
sempre o comportamento
das súas irmás maiores.
Casualmente, unha das
miñas sobriñas é modelo, e a
súa irmá máis pequena
quere imitala probándose os
seus vestidos e os seus
tacóns, ou xogando a
maquillarse –é dicir, dunha
maneira totalmente
inocente–. Pero para min, o
límite está precisamente aí.
Como nai, creo que non se
lle debería consentir a
ningunha nena pequena que
exerza de modelo. Os pais,
como máximos responsables
da educación e do benestar
dos nenos, nunca deben
antepoñer as súas ambicións
á infancia dos fillos. Porén,
non me opoño a que as
nenas queiran ser modelos,
pero si considero que
deberían empezar con xente
profesional cando teñan a
idade adecuada, en torno
aos 16 ou 17 anos.
Existe unha Lei para a
protección do menor, así
como asistentes sociais que
velan pola infancia dos
nenos e nenas. A cuestión é
por que non se intervén no
caso de nenas tan pequenas
que traballan (porque ao fin e
ao cabo, o de modelo é un
traballo). Hai pais que por
moito menos perden a
custodia dos fillos... ◘
Carmen Buceta / Boiro
Hoxe en día os gobernos de
cada autonomía anímanche
por tódolos medios para que
emprendas un negocio.
Dinche que tes bonificacións
por contratar ao primeiro
traballador, por contratar a
unha persoa nova, ou a
alguén que leve moito tempo
desempregado.
Pero imos ao conto: de que
che serven tantas axudas
para montar un negocio, se
despois todas as
bonificacións desaparecen
con impostos abusivos? E un
deles é o imposto sobre as
terrazas.
SI, SI, as terrazas, leron
ben. Os políticos din que hai
que consumir para que a
economía mellore.
Agora díganme: que familia
se pode permitir o luxo de
saír cos seus fillos e sentar
as taxas das terrazas nun
60%, xa que a xente
animaríase a saír máis. Os
concellos poderían seguir
recadando dunha forma máis
xusta, por outra banda, de
implantarse un sistema por
categorías. Non vexo moi
lícito, que digamos, que un
mini-bar deba paga-las
mesmas taxas que unha
cafetería de cen metros
cadrados. Tampouco terían
que tributar o mesmo un
negocio con cinco mesas na
terraza que outro con 20,
posto que o beneficio que
van ter un e outro
empresario non é
comparable.
Empresarios e gobernantes
deberían sentarse a
negociar, e chegar a un
consenso que, á longa,
resultará beneficioso para
todos. ◘
nunha terraza tódolos fins de
semana? No meu caso é
impensable, posto que os
prezos por consumición son
moi elevados, máis aínda
coa chegada do verán.
Un quinto de cervexa custa
hoxe en día 1,30 euros,
mentres que un zume ou
unha Coca-Cola chegan ata
o 1,50 €. En total, unha
familia de catro membros
gasta case 6 euros nunha
simple consumición. Xa non
falamos de repetir a xogada
nun segundo bar. Señores,
no nos queda outra que
quedar na casa xogando á
videoconsola –quen teña a
sorte de tela-, mirando a
televisión, ou ben hibernar
coma os osos para non
gastar.
Unha solución que
reactivaría o consumo sería
que os concellos rebaixaran
Algunhas das polémicas imaxes que ilustraron a reportaxe de Vogue Paris evidencian posturas
demasiado „adultas‟, roupa e xoias carísimas e maquillaxes moi estridentes.
María Fernández / Boiro
Durante a miña infancia,
malia que non había moitos
medios económicos, a xente
saía adiante dedicándose ao
tema rural. Traballábase,
ademais, para subsistir, para
traer de comer para a casa.
No meu caso, recordo ao
meu pai traballando de
mariñeiro, e cando viña para
casa co peixe miña nai o
cambiaba por patacas,
legumes, ovos e moitas
outras cousas.
Deste xeito, a xente ía
saíndo adiante, e non había
tantas dores de cabeza
pensando na falta de cartos.
A cultura do troco, grazas á
cal subsistiron os nosos pais
e nais, avós e avoas,
perdeuse totalmente. Hoxe
en día, se non tes traballo nin
cartos, mellor non saias da
casa. Porque para mercar
unha simple barra de pan, os
cartos son a única opción.
Hoxe en día hai que
buscarse a vida onde se
poida. Por este motivo, moita
xente busca traballo en
pobos que ata ben pouco
ficaban practicamente
abandonados. Parece que
non recordamos que ata hai
poucos anos, familias
enteiras marchaban dos
pobos para a cidade, e
deixaban as casas
abandonadas.
Volta ás raíces
Agora a situación é ben
distinta, porque en moitas
ocasións inténtanse vender
estas antigas casas, para
que a xente as poida
restaurar. Resulta moi triste
pensar que en máis dunha
ocasión, buscando unha
casa para alugar, algúns dos
donos dicíanme que a
vivenda non estaba nas
condicións adecuadas para
vivir. Tras décadas e
décadas de abandono, a
única solución agora é
atoparse con algunha familia
disposta a investir os seus
cartos para restaurar estas
casas. Casas con moita
historia, pero tamén con
moito traballo por facer.
Agora, os alcaldes de zonas
despoboadas de España
están intentando atraer a
familias con fillos pequenos,
para poder revitalizar os
pobos, manter as escolas ou
crear emprego. Véndense
antigas casas ou fincas a
prezos bastante
competitivos, pero tamén
penso que para as familias
que non poidan comprar,
poderíase adaptar algunha
casa para o aluguer.
O gran problema deste plan
idílico son, precisamente, os
anos que nos tocou vivir.
Moitas persoas, malia que
quixeran facelo, non
dispoñen dos cartos
necesarios para instalarse
nun pobo, por moita axuda
que se lles proporcione. Con
tantas familias que están a
quedar na rúa, despois de
anos pagando as súas
hipotecas... quen se atreverá
outra vez a realizar un
investimento semellante? ◘
Carmen Buceta / Boiro
Non chego a entender por que unha persoa,
sexa home ou muller, e estando coas súas
facultades físicas e psicolóxicas en bo estado,
e só polo feito de estar xubilado/a, non pode
continuar co traballo na súa empresa.
Por favor, déixenlle traballar a quen lle apetece.
Todo son vantaxes, posto que as arcas públicas
poderán recadar máis impostos, ou incluso
recortarlle un tanto por cento da pensión ata que
se xubilen na súa totalidade.
Por outra banda, o noso ex presidente da
nación, José Luís Rodríguez Zapatero, cobra un
soldo vitalicio de 80.000 euros, máis un soldo de
70.000 por ser conselleiro de estado.
Ata hai ben pouco, os cargos públicos podían
compatibilizar ámbalas dúas rendas.
Afortunadamente, durante este mes de xullo
modificouse a Lei para que os nosos
representantes teñan que escoller entre unha ou
outra fonte de ingresos.
Con todo, 80.000 euros de pensión vitalicia é
unha cantidade máis que esaxerada. Por favor,
un pouco equilibrio nas xubilacións. Todos
somos da nación. ◘
Loli Gª Tarela / Boiro
As amazonas exemplifican,
como ningunha outra figura
da antigüidade, á muller libre.
Conformaban unha
comunidade de mulleres
guerreiras que repudiaban o
matrimonio, posto que
implicaba un sometemento
da muller ao varón.
Negábanse a que o home
lles proporcionara un sentido
ás súas vidas e aspiraban a
participar na vida pública só
polos seus propios méritos.
Soamente unha vez ao ano
as amazonas tiñan contacto
con homes, para poder
quedar embarazadas e
garantir así a continuidade
do seu pobo. Unicamente as
nenas podían quedar con
súas nais, mentres que os
nenos eran sacrificados ou
devoltos aos pais.
Etimoloxicamente a palabra
amazona provén da unión do
prefixo privativo a- e o
substantivo mazos, que en
grego significa peito, de
xeito que a tradución literal
de amazona sería „sen peito‟.
De feito, cando aínda eran
nenas, mutilaban o peito
dereito –cortábano ou
queimábano– para poder
tensar mellor o arco e arroxar
as lanzas sen ningún tipo de
limitación física. Ademais,
crían que coa amputación
toda a forza e volume
desviábase ao ombro e ao
brazo dereitos.
As principais ocupacións
desta tribo eran a caza,
montar a cabalo e a guerra,
actividades tradicionalmente
desempeñadas por homes. A
amazona era unha perfecta
arqueira de guerra, pero
tamén denominaba o uso da
lanza e a hacha. O uniforme
da guerreira completábase
cun escudo partido cunha
forma semellante a unha
media lúa, denominado pelta,
e un casco. Na iconografía
artística –na que, por certo,
sempre foron representadas
cos dous peitos– primeiro
A tribo das amazonas é concibida sempre baixo o halo mitolóxico da Grecia antiga. A súa participación na guerra de Troia, contra Aquiles, así como as súas lendarias disputas con Teseo, forman xa parte do imaxinario colectivo. Pero estas guerreiras, prototipo da sociedade matriarcal, non pertencen unicamente ao reino da fantasía. Recentes achádegos arqueolóxicos sinalan que no país helénico, e mesmo en América do Sur, existiron comunidades rexidas só por estas mulleres loitadoras, independentes e disciplinadas para a guerra.
Cadro Partida das amazonas, unha obra de Claude Deruet (1620)
tomouse como modelo a
imaxe de Atenea, divindade
protectora de Atenas, pero
tamén deusa da guerra.
Posteriormente, tomouse a
imaxe de Artemisa (ou
Ártemis), deusa da caza, do
parto, da natureza, dos
animais salvaxes e da lúa;
representada cun vestido
fino. Tamén se chegou a
adoptar a imaxe persa, con
pantalóns axustados e un
sombreiro alto denominado
cidaris. Con todo, quizais a
representación máis fiel sexa
a que se achega á figura de
Artemisa, posto que as
amazonas profesaron o seu
culto a esta divindade.
Mitoloxía
Dacordo coa maior parte das
lendas nas que aparecen, as
amazonas viviron en guerra
constante con Grecia.
Participaron ao lado dos
troianos, o rei Príamo e os
príncipes Paris e Héctor, na
mítica guerra desatada pola
beleza de Helena. Esta
posición enfrontounos con
Aquiles, o mítico heroe que
dirixiu aos mirmidóns no
bando grego. Nunha das
batallas, a raíña das
amazonas, Pentesilea,
enfrontouse a el. A contenda
foi moi equilibrada, ata que
Pentesilea caeu ao chan.
Algunhas versións relatan
que Aquiles namorouse dela
pola valentía coa que loitou.
Outras, aseguran que a raíña
foi asasinada polo heroe
grego.
Teseo, o lendario rei de
Atenas e vencedor do
Minotauro, tamén se
namorou dunha amazona,
Hipólita. Raptouna e tivo un
fillo con ela, ao que
chamaron Hipólito. Como
vinganza ao secuestro, as
amazonas iniciaron unha
guerra con Atenas. Chegaron
a invadir a península de Ática
e someteron ao asedio a
Atenas, pero finalmente foron
derrotadas polos homes de
Teseo.
Realidade
Recentes achádegos
arqueolóxicos suxiren que o
mito das amazonas ten unha
base real. Os investigadores
desta teoría suxiren que a
figura empregada na
mitoloxía grega podería estar
“inspirada por guerreiras
reais”. De feito, incluso o
lendario „País das
Amazonas‟ podería ter sido
real. Situábase, segundo as
probas obtidas, na zona
denominada polos escritores
gregos clásicos como
Escitia. Trátase dunha
rexión ao norte do mar
Negro, entre os Cárpatos e o
río Don, e que se identifica
na actualidade con Moldavia,
Ucraína e o sudoeste de
Rusia. Os escitas,
recoñecidos xinetes e
arqueiros, tamén se
instalaron na península de
Asia Menor, a actual Turquía,
na marxe sur do mar Negro.
A arqueóloga rusa Vera
Kovalevskaya sinala que
cando os homes escitas
estaban fóra loitando ou
cazando, as mulleres tiveron
que aprender a defenderse a
si mesmas, a coidar do
gando e dos pastos. Durante
a era na que os escitas
avanzaron cara ao leste,
chegaron ata as montañas
de Turkestán, en Asia
Central. Foi unha expedición
que durou vinteoito longos
anos, nos que todos os
homes estiveran fóra, en
campaña. Nese tempo as
mulleres non só aprenderon
a defenderse. Tamén tiñan
como misión garantir a
continuidade do pobo, razón
pola que probablemente na
mitoloxía grega se sinala que
as amazonas debían
emparellarse unha vez ao
ano cos veciños.
A medida que se estendía o
coñecemento da xeografía,
os viaxeiros helénicos
volvían contando historias de
tribos gobernadas por
mulleres que asumían as
obrigas que nos demais
lugares eran consideradas
exclusivas dos homes. As
mulleres, algo incrible por
aquel entón, tiñan
asegurados os dereitos de
nobreza e herdanza, así
coma un control supremo en
tódolos asuntos que
concernían á aldea. Destes
relatos puido xurdir a crenza
nas amazonas coma unha
nación de mulleres
guerreiras, gobernada
unicamente por elas.
As amazonas americanas
Na década 1540, o
navegante Francisco de
Orellana (c.1511-1546)
embarcouse nunha
expedición que o converteu
no protagonista da primeira
navegación completa do río
Amazonas. Con dous barcos
baixo o seu mando, o San
Pedro e o Victoria, Orellana
enfrontouse a diferentes
tribos nativas ao longo da
travesía. Tras descubrir o 23
de maio de 1542 a triple
desembocadura do río
Purús, ao que chamaron
Trinidad, e tras localizar
outros afluentes, coma o río
Negro, o Madeira e o
Tapajós, o explorador
chegou por fin á lendaria
terra das amazonas: o reino
das Pedras Verdes. Foron
estas mulleres intrigantes as
que lle deron o nome a este
curso, coñecido desde entón
coma o río Grande das
Amazonas.
Os indíxenas chamábanas
Icamiabas, que significa
„mulleres sen marido‟.
Contan os indios que estas
guerreiras tiñan a pel branca
e os seus longos cabelos
recollidos en trenzas.
Protagonizaron un
enfrontamento coa escuadra
hispánica, á beira do río
Nhamunda (na fronteira das
actuais provincias brasileiras
de Pará e Amazonas). Os
españois foron sorprendidos
polo ataque de numerosas
combatentes que ían núas,
levando soamente arcos e
frechas. A armada foi
derrotada por estas mulleres,
e os tripulantes tiveron que
baterse rapidamente en
retirada. O dominico frei
Gaspar de Carvajal (1504-
1584), tripulante na
expedición, relatou a
aventura coas amazonas na
súa obra fundamental
Relación del nuevo
descubrimiento del famoso
río Grande de las
Amazonas.
No camiño de volta, os
españois atoparon un
indíxena que lles relatou a
historia das guerreiras. O
nativo sinalou que había
alomenos unhas setenta
tribos de Icamiabas só
naquela zona. As súas
aldeas estaban
interconectadas, de maneira
que se alguén pretendía
percorrer algún dos
numerosos camiños, debía
pagar un peaxe. A líder das
Icamiabas era unha muller
virxe, pero o resto das
mulleres da tribo, ao igual
que as súas homólogas
gregas, debían protexe-la
estirpe. Por este motivo,
unha vez ao ano celebraban
un festival en honor á Lúa,
na que mantiñan relacións
cos indios das tribos dos
arredores (coñecidos coma
Guacaris) para manter
relacións con eles. Se do
froito desta relación nacía un
neno entregábanllo aos
Guacaris, pero se nacía nena
quedaban con ela e
ensinábanlle as súas artes. ◘
Jessica Hermo / Boiro
Amazona preparándose para a batalla, estatua creada por Pierre-
Eugène-Emile Hébert en 1882 / Fotografía: Creative Commons
Os primeiros Xogos
Olímpicos da historia
tiveron lugar na antiga
Grecia, no ano 770 A.C.,
para honrar aos deuses. A
maioría das competicións
deportivas eran realizadas
por homes, pero as mulleres
tamén tiñan o seu espazo.
Participaban nos xogos en
honor á deusa Hera,
protectora do matrimonio e
das mulleres casadas. Estes
eran os únicos xogos nos
que podían participar as
mulleres, xa que os demais
quedábanlles vedados.
As primeiras mulleres que
participaron nuns Xogos
Olimpicos modernos, foron
as francesas Filleaul Brohy e
Marie Ohnier, que
competiron no deporte de
croquet nas Olimpíadas de
París de 1900. Dos 1066
deportistas que concorreron
a estes Xogos, tan só sete
eran mulleres, unha
representación que a penas
chega ao 0,66%.
Con todo, nestas Olimpíadas
de 1900, a británica Charlotte
Cooper pasaría á historia
como a primeira muller que
gañou un campionato
individual de tenis.
As mulleres tamén
participaron nos Xogos
Olímpicos de Londres de
1908 e nos de California
1932. Pero non foi ata as
Olimpíadas de Amsterdam
de 1928, cando as mulleres
viron medrar a súa
participación. Con preto de
300 participantes, a
representación feminina
rozaba por primeira vez o
10%. Foi precisamente
nestes Xogos de Amsterdam
cando as mulleres puideron
competir, por vez primeira,
no deporte rei: o atletismo.
Nos Xogos de Montreal de
1976, as mulleres acadaran
un 20% da representación.
Doce anos despois, nas
Olimpíadas de Seúl 1988,
un de cada catro deportistas
participantes era muller.
Un cambio de rumbo
Coa chegada do novo
milenio, os Xogos de Sidney
2000 marcaron un punto
crucial para a igualdade
entre os deportistas e as
deportistas que participaban
nas olimpíadas. En Pekín
2008, o 40,7% das
deportistas eran mulleres,
dato que evidencia aínda
certa desigualdade, malia
supoñer un grande avance
nas cotas de representación
feminina.
Con todo, esta edición de
Londres 2012 será
recordada pola participación
de mulleres representando a
países que ata agora non
apostaran polo deporte
feminino. De feito, todas e
cada unha das 205 nacións
participantes tiñan alomenos
a unha muller no seu equipo.
Un rotundo triunfo, tendo en
conta que ata hai ben pouco
algúns países prohibían o
acceso da muller ao deporte.
Moitas destas mulleres foron
abandeiradas na cerimonia
de apertura dos Xogos,
celebrada o 27 de xullo.
Como dato anecdótico, as
deportistas españolas
acadaron mellores resultados
que os seus compañeiros
homes, con 11 medallas
fronte ás 6 que recibiu o
deporte masculino. Por se
fora pouco, dous dos tres
ouros conseguidos en
Londres 2012, teñen nome
de muller. Os tempos están
cambiando, pero as mulleres
xa van un paso por diante. ◘
Cartel promocional dos Xogos
Olímpicos de París 1900
Charlotte Cooper, a primeira
campiona de tenis da historia
Loli Gª Tarela / Boiro
Cando se fala de deportes
todo o mundo pensa
automaticamente no fútbol,
chamado por moitos o
„deporte rei‟. Nesta reportaxe
analizaremos moitos
deportes e describiremos a
alucinante traxectoria de
moitos deportistas, pero non
haberá unha soa palabra
sobre fútbol, nin sobre as
cantidades astronómicas que
cobran as estrelas da Liga
BBVA. Hoxe, as
protagonistas son as
mulleres galegas, campionas
de España e do mundo en
múltiples disciplinas e,
nalgúns casos, figuras a
destacar nos Xogos
Olímpicos de Londres 2012.
Ana Peleteiro
A gran promesa do deporte
no Barbanza é campiona do
mundo junior de triple salto.
Vive no municipio de Ribeira,
malia que entrena na Pobra
do Caramiñal, con Abelardo
Moure. Desde o ano 2010,
Peleteiro leva obtendo moi
bos resultados: campiona de
España cadete en pista
cuberta, en salto de lonxitude
e triple salto (2010),
campiona de España xuvenil,
en pista cuberta e ao aire
libre, en triple salto (2011),
medalla de bronce no
Campionato Mundial Xuvenil,
en triple salto (2011), e
medalla de ouro no Festival
Olímpico da Xuventude
(2011) na mesma disciplina.
Un palmarés impresionante,
pero que aínda había de
mellorar no Campionato do
Mundo Junior de Barcelona
2012, celebrado o pasado
mes de xuño. Competía na
súa categoría estrela, o triple
salto. Ao segundo intento xa
acadara un honroso 13.96m.
Pero á terceira tentativa
chegou a estratosférica
marca que, ademais de
proporcionarlle o ouro,
batería tódolos récords:
14.17m. O canguro do
Barbanza –como se empeza
a coñecer a Peleteiro
nalgúns foros de Internet–
fixo récord de Europa
xuvenil, récord de España
xuvenil e terceira marca
española de tódolos tempos.
Non puido estar nas
Olimpíadas de Londres 2012,
posto que conseguiu a marca
fóra do prazo estipulado.
Pero, seguramente, nos
Xogos de Río 2016, esta
coruñesa dará moito que
falar. Á fin e ao cabo, tan só
ten 16 anos e unha
prometedora carreira por
diante
Tamara Echegoyen &
Sofia Toro
Estas dúas galegas
chegaron a Londres, viron...
e venceron. Xunto coa
asturiana Ángela Pumariega
acadaron a medalla de ouro
en vela, na categoría Match
Race, metal que conseguiron
tras unha final apaixonante
contra as australianas. A
traxectoria das tres regatistas
é exemplar. Mentres outros
equipos entrenan en
Santander, elas traballaron
arreo en Vilagarcía de
Arousa, cun prototipo
adaptado. Son campionas de
Europa (2011) e bicampionas
de España en Match Race.
Unha categoría que,
tristemente, vai desaparecer.
Tamara Echegoyen naceu
en Ourense no ano 1984, e
comezou regateando na ría
de Arousa xa desde nena.
Non sen esforzo, leva desde
os oito anos preparando o
salto olímpico. Encárgase da
caña da embarcación, é dicir,
é a encargada de leva-lo
rumbo.
Echegoyen leva detrás unha
traxectoria moi dura: non
conseguiu clasificarse para
os xogos de Pekín 2008 e no
ano 2009, cando acaba de
formar unha nova tripulación,
non tiña nin barco. A pesares
disto, nunca desistiu no seu
empeño, e tras coroarse
campiona de Europa e
bicampiona de España, por
fin conseguiu tan ansiado
Ana Peleteiro, malia que non conseguiu entrar en Londres 2012, é a
gran promesa do atletismo español. / Fotografía: Foroatletismo
metal olímpico. As palabras
da campiona tras triunfar en
Londres mostran o seu
espírito combativo: “Eu son a
proba de que os soños fanse
realidade”.
Sofia Toro naceu na
Coruña en 1990, e empezou
na vela por tradición familiar.
Con oito anos xa apuntaba
maneiras, pero non sería ata
o ano 2008 cando comezou
a loitar polo soño olímpico. O
seu irmán maior púxoa en
contacto con Echegoyen, con
quen comezou a entrenar
duramente en Vilagarcía de
Arousa. Conseguiron
completar a tripulación coa
asturiana Ángela Pumariega,
quen tras aceptar formar
equipo coas dúas galegas,
trasladou a súa residencia a
Vilagarcía. Sofía Toro
controla a maior neste
equipo gañador, coñecido
cariñosamente coma o
Chiquitas Team.
Vanessa Veiga
Tras obte-lo bronce no
Campionato de España, na
categoría de 10.000m, esta
galega conseguiu chegar a
ser a campiona nacional. Un
palmarés digno de ter en
conta, máis aínda, sabendo
que esta galega ten 32 anos
e tres fillos. Estivo
preparándose para a
competición olímpica,
celebrada o 5 de agosto, na
cidade de Toledo. Veiga non
conseguiu podio, pero iso é o
que menos importa. Esta
atleta exemplar demostrou
que ser nai non che impide
cumprir os teus soños, xa
que o dela era chegar ás
Olimpíadas.
Beatriz Gómez
Esta pontevedresa chegou
aos Xogos Olímpicos de
Londres con tan só 17 anos.
E pese á súa xuventude,
conseguiu deixar moi boas
sensacións, tanto na súa
participación a nivel
individual (16ª nos 200m
estilos) coma por equipos.
De feito, na competición por
equipos case conseguiu
facerlle sombra a unha serea
consagrada como Mireia
Belmonte (dúas pratas en
Londres 2012).
Nadou de forma
extraordinaria os 200 metros
estilos no Campionato de
España, rebaixando nun
segundo a súa marca
persoal e conseguindo
meterse de forma folgada
nos Xogos Olímpicos.
Ademais de obter a medalla
de prata nacional, a súa
marca de 2.12.26 sitúaa no
décimo posto do rexistro
mundial do ano.
Iria Grandal
A ferrolana compite na
categoría de tiro con arco, un
deporte que esixe grandes
doses de concentración,
destreza visual e moito
pulso. Grandal asegurou a
súa participación nas
Olimpíadas tras vencer na
final do torneo de
clasificación desputado en
Ámsterdam, onde tamén
tiveron lugar os europeos.
Teresa Portela
A piragüista de Cangas foi
campiona de España na
modalidade de K1, en 200
metros. A palista galega
levaba meses esperando
este triunfo, despois de que a
Federación Española lle
comunicara que debería
xogarse a praza para os
Xogos Olímpicos nesta
competición. A súa
participación en Londres foi
máis que exemplar: tras
coroarse a primeira da súa
serie e pasar sen problemas
as semifinais, acadou un
meritorio cuarto posto. Con
todo, quedarán marcadas na
nosa memoria as
desconsoladas bágoas de
Portela tras quedarse ás
portas do podio.
Todas estas mulleres son un
exemplo de superioridade,
pero tamén un signo do
cambio dos tempos. Ata hai
unhas décadas era
impensable ver tantas
mulleres galegas, ou incluso
a nivel España, triunfando
nestas disciplinas deportivas.
As cousas mudaron para ben
desde aquela Olimpíada de
París de 1900, na que só
había sete mulleres na
competición. ◘
Á esquerda, Echegoyen, Toro e Pumariega, a tres regatistas que
conseguiron o outro en Londres. Á dereita, a nadadora Beatriz Gómez.
Mulleres Boiro / Boiro
Infancia
MULLERES BOIRO: Realmente os nenos son uns
pequenos dictadores, como se fai ver ultimamente
nos reality shows (Supernanny, Hermano Mayor)?
BEATRIZ DEUS: Realmente hai moitos que si actúan
baixo este estereotipo de „pequenos dictadores‟, e cada
vez hai máis. Pero tamén é moita culpa dos pais, e eu
como nai tamén me inclúo. Porque os pais moitas
veces queremos darlle demasiado aos nenos, máis do
que ten o veciño, máis do que ten o seu curmán... O
problema é que cando queremos cortalo, ao mellor xa
chegamos demasiado lonxe e non podemos dar xa
marcha atrás. Algúns pais o cortan como poden, pero
outros, cando intentan paliar o problema, teñen que
pedir axuda profesional.
Moitos pais enfocan o problema con frases como „este
neno é un rebelde‟, „o neno contéstame‟. Trátase dun
círculo vicioso: se o pai tira da corda para un lado e o
fillo/a para o outro, non chegarán a ningunha parte. En
realidade, hai que asumir a parte de culpa e intentar
cambiar todos un pouco. Ás veces trátase simplemente
de saber escoitar, e ver que quere o teu fillo ou a túa
filla que ti cambies. Como pais, esiximos aos nenos
que cumpran unha serie de normas. Pero ao mellor
eles tamén nos esixen unha serie de cousas que nós
non vemos. A nivel profesional, vexo que algúns pais
se sorprenden cando é o turno de palabra dos fillos,
porque reciben outro punto de vista do que non se
decataran antes.
MB: Que se pode facer entón para evitar este tipo
de conflitos?
BD: Primeiro hai que poñer límites, porque os fillos/as,
desde que nacen ata que son eles pais, sempre
intentarán ir un paso adiante.
Por outra banda, tamén debemos ensinarlles que as
cousas se negocian. Teñen que aprender a consensuar
as cousas, a comunicar. Como nai ou pai, non podo
impoñer a miña vontade porque si: debo intentar
chegar a un consenso. Hai casos moi claros, como por
exemplo á hora de escoller unha actividade
extraescolar. Debemos darlle opcións ao neno/a, non
impoñerlle o que nos gustaría nós que fixese. Pero
coma con todo, é máis doado ver este plantexamento
na teoría que na práctica.
MB: Como deberían actuar os pais separados ou
divorciados? Porque é frecuente que haxa certa
competencia polo cariño do fillo/a...
BD: Os pais separados son un mundo aparte. Hai
separacións nas que os pais nin se falan, outros que o
levan ben, outros que están á competencia… O ideal é
que, para que o neno ou nena non sufra as
consecuencias da separación, os pais, aínda que logo
non se leven ben, establezan un acordo en todo o
relacionado co tema da educación dos fillos.. Por
exemplo, se a norma é que o neno/a debe estar ás 10
da noite na casa, debe ser igual nas dúas casas,
independentemente de que un día, co consenso dos
pais, se decida que o neno/a pode estar un pouquiño
máis na rúa.
Hai determinadas situación que deberían ser comúns.
Iso é a teoría, é o bonito. Pero normalmente utilízanse
os fillos como moeda de cambio.
Adolescencia
MB: Como se pode atallar o fenómeno do botellón,
sobre todo en menores?
BD: É un tema que se plantexa moitas veces.
Considero que a educación cidadá é necesaria para
concienciar aos rapaces, máis que romper co botellón.
Hai que ensinarlle aos máis novos que non hai que
beber alcohol para divertirse. Que por saír e beber
auga toda a noite non es menos persoa.
Beatriz Deus é psicóloga e Concelleira de Servizos
Sociais, Muller e Terceira Idade. Esta profesional
descúbrenos como cambiou a súa vida despois
dun ano traballando para o Concello de Boiro.
Combinar carreira privada e pública non sempre é
doado pero, para a nosa invitada, vale a pena.
Á esquerda, Beatriz Deus, coa coordinadora de Mulleres
Boiro, Sara Outeiral. / Fotografía: Loli Gª Tarela
En casos de rapaces moi novos, precisamente educar
é a clave. Hai que ensinarlles aos rapaces que hai
determinadas idades para determinadas cousas.
As políticas funcionan sobre todo, pola experiencia
profesional que eu teño, sempre se intenta achegarse
máis aos coordinadores dos institutos, porque están
máis tempo cos rapaces, os coñecen máis...
MB: Como se pode actuar cun fillo/a que xa é maior
de idade, pero que aínda non respecta a opinión
dos pais? É posible un cambio de actitude a esa
idade?
BD: Con 18-20 todos nos cremos os reis do mundo, os
que máis sabemos. Ata os 23-24 é a idade da loucura,
da experimentación. Tamén nos custa ver, coa
perspectiva que nos da o tempo e as experiencias
vividas, os nosos vinte anos. Por este motivo, ás veces
cústanos poñernos no lugar dos fillos.
Os pais tamén debemos reflexionar, posto que ás
veces impoñémonos un pouco. Ao mellor deberíamos
probar outras técnicas. Por exemplo, a psicoloxía
inversa, que consiste en dicir o contrario do que
pretendemos dicir. Se nos lle damos ao fillo/a unha
resposta que non é a esperada, este quede un pouco
„descolocado‟. Desta maneira, obrigámoslle a facer un
exercicio de reflexión. Sei, con todo, que resulta máis
fácil dicilo que levalo á práctica.
Con todo, cada caso é un mundo, e o traballo dun
psicólogo vai en torno a profundizar no caso, a facer
preguntas incómodas, meter o dedo na llaga.
Como funciona Servizos Sociais
MB: Vemos moita presenza feminina en sectores
coma Servizos Sociais, non só en cargos públicos
ou na asistencia psicolóxica, senón tamén en
labores como a asistencia a domicilio. Ten isto que
ver cunha educación baseada nos tradicionais
roles de xénero, no que a muller sempre é,
necesariamente, a coidadora?
BD: Á hora de axuda a domicilio a maioría son
mulleres. Hai algún que outro traballador social, pero
moi poucos. E si, vén todo pola educación tradicional
nos roles de xénero. Sempre foi a muller a encargada
dos fillos, a casa e as persoas maiores. Froito do noso
bagaxe, e da propia historia, as mulleres aprendemos a
subdividirnos, a ser multitarefa.
Esa mesma mentalidade fai, por exemplo, que custe
máis meter aos homes no tema de voluntariado, malia
que hai moitos rapaces que traballan realmente ben. A
xente aínda é reacia a que un home lle coide ou lle
limpe, e isto tamén ten que ver cos roles tradicionais.
MB: Como cambiaron os procedementos ante a
sospeita dun maltrato ou dun abuso a un menor?
BD: É certo que o procedemento cambiou. Antes,
Servizos Sociais podía retirar a custodia dos nenos
como medida preventiva, pero agora é Menores quen
leva ese procedemento. O único que podemos facer
desde este departamento é informar e tramitar a
denuncia directamente a Menores. Se se trata dun
caso importante, faise un informe urxente, pero unha
vez nós informamos, o caso lévao outro departamento.
MB: E cando hai unha denuncia falsa, como se
verifica?
BD: Ao igual que comentabamos antes, iso tense que
verificar no departamento de Menores. Considero que
ante a dubida é mellor denunciar. Se sae un „non‟,
quedamos co „non‟, pero non se pode vivir coa sospeita
de que algo pasa e non comprobalo.
MB: Que se fai cunha persoa maior que non se
pode valer por si mesma, pero que non quere ir a
vivir cun fillo/a?
BD: En principio, cando se coñece un caso, a
traballadora social vai facer unha visita para verificar
que esa persoa se vale por si mesma. Se a persoa é
independente, é dicir, pode moverse e pensa por si
mesma, dínselle as posibilidades que hai, coma por
exemplo solicitar a axuda de dependencia á Xunta. Nós
só tramitamos a axuda, pero quen a concede é a Xunta
de Galicia.
Se vemos que non atende a razón, damos o parte a
Fiscalía. A Fiscalía é a que pide á Xunta que veña
alguén a facer a valoración a casa, independentemente
de que a persoa queira ou non. Pero para chegar a A entrevista tivo lugar o derradeiro día do obradoiro
Mulleres Boiro, o 31 de xullo. / Fotografía: Loli Gª Tarela
esta situación, nós temos que estudar o caso e valorar
se é necesario que interveña a Xunta. Non é un
procedemento que se tome habitualmente.
MB: Resulta difícil compaxinar o traballo no sector
público e no ámbito privado? Entran en conflicto
algunha vez as dúas facetas?
BD: Non é doado compaxinar ámbalas dúas
actividades, pero malia que poida resultar esgotador,
considéroo apaixonante. Alégrome de ter tomado a
decisión de ser Concelleira. De feito, pensei moito en
entrar no equipo de goberno, porque sabía que esixiría
moito traballo e tempo. Ademais, non abandonaría o
meu traballo de psicóloga por nada do mundo.
Penso que as dúas actividades non entran en conflicto,
pero si é certo que como política me teño que inhibir un
pouco. Por exemplo, se alguén vén ao Concello a
solicitar unha axuda ou a realizar unha queixa debo ser
politicamente correcta e dar tódolos pasos
correspondentes, e tragarme un pouco a miña vea de
psicóloga.
Pero en moitos casos estar no Concello axúdame,
dame perspectiva para tratar certos casos, aprendes
sobre como funciona a Lei de Dependencia, as axudas
dispoñibles, como a RISGA (Renda de Integración
Social de Galicia), etc. O máis duro é quedar coas
ganas de facer algunha cousa por falta de presuposto.
O proxecto MULLERES BOIRO
MB: Como valora o proxecto Mulleres Boiro? Agora
que toca á súa fin, hai algún contido que
publicamos que lle gustaría destacar?
BD: Encantoume a montaxe da portada do número
catro, e as receitas tamén están moi ben. Pero se hai
algo que me sorprendeu foi o número dous, centrado
na sexualidade. Foi un tema moi bonito, moi bo, moi
ben tratado e sorprendeume, non me esperaba algo
así. Comenteino na Comisión de Goberno, na que
presumín das boas reporteiras que temos en Mulleres
Boiro.
MB: Pode haber unha continuación de Mulleres
Boiro no futuro?
BD: Estamos moi orgullosos deste proxecto,
consideramos que foi un éxito, e a nosa intención é que
o ano que vén haxa un Mulleres Boiro 2. Non depende
de nós, senón de que a Deputación da Coruña nos
conceda a subvención. En particular, eu estou
encantada e dáme moita pena que este proxecto
remate. ◘
As participantes do obradoiro opinan sobre estes cinco meses de traballo:
“Coñecín a compañeiras que, pouco a pouco, convertéronse en amigas, sen importar a idade de cada unha.
Ademais, grazas a este curso aprendín a andar soa no ordenador. Dou grazas por esta oportunidade.” María
Fernández
“Ao principio do curso asistía casi obrigada polas circunstancias. Pero así como foi pasando o tempo, fun máis
animada. Gustáronme a maioría dos artigos publicados, en especial a análise de Loli sobre o ‘Manual de la buena
esposa’. Con todo, gustaríame que houbera máis crítica na revista.” Carmen Buceta
“Este foi un curso moi bonito e diferente. Gustaríame que máis xente se apuntara, porque o pasas moi ben e
incluso podes chegar a ter unha amizade moi boa con outras persoas. É unha pena que xa termine.” Mónica Núñez
“A miña experiencia neste curso de revista dixital Mulleres Boiro foi moi boa. Desde as compañeiras que coñecín
ata a profesora. Espero seguir tendo despois disto unha boa relación e non perde-lo contacto. Gustoume moito a
entrevista coa sexóloga Olga Núñez, na que fomos capaces de facer preguntas que pensabamos que non seríamos
capaces, e incluso a rirnos da nosa propia ignorancia sobre algunhas cousas. Paseino ben, aprendín moito e
recoméndollo á xente para que teña unha experiencia diferente” Loli Gª Tarela
“Para min, Mulleres Boiro non soamente foi unha simple revista. Foi un símbolo e un recordatorio. Un recordatorio
do longo camiño que as nosas antepasadas realizaron no nome dos dereitos das mulleres, e un símbolo dun futuro
que, Deus mediante, será incluso máis xusto para todos.” Jessica Hermo
Certame de relatos curtos ‘A muller máis importante da miña vida’
Finalista: María Viturro
Gallardo
Juana naceu no ano
1920. É a segunda de
seis irmáns: Julia, Juana,
Manuel, Virtudes, José e
Francisco.
Desde moi nova tivo que
traballar moito, porque se
criou na casa de súas tías
e dos seus avós, xa que
seus pais non tiñan cartos
e eran moitos irmáns.
Pero os días festivos ía a
comer con eles. O resto
dos irmáns criáronse con
seus pais, ela non.
A miña bisavoa, cando
era pequena, tiña o pelo
castaño e longo, era
gordiña, e tiña os ollos
marróns. Ela vestía un
vestido ou unha saia, ás
veces levaba unhas
zapatillas e outras ía
descalza. Tiña moi bo
corazón e era moi boa
con todos, pero
humildemente pobre.
A miña bisavoa tiña que
camiñar todos os días 4
ou 5 km para ir á escola
desde Sampaio ata
Escarabote, só os
primeiros anos da
infancia, porque logo
había que ir traballar.
Cando tiña 14 anos a súa
nai morreu de tifos.
Quedou soa e moi, moi
triste, xa non tiña a persoa
que máis quería.
Casou con 22 anos. Foi
vivir a casa do meu bisavó
Francisco e seguiu
traballando moito. Foi
plantar pinos ao monte,
máis eucaliptos, coidaba
aos animais: vacas,
tenreiros, porcos, coellos,
galilñas…etc; traballou o
campo botando millo,
centeo, patacas, trigo,
avea, cebolas, etc.
A vida dela era difícil.
Levantábase cando o galo
cantaba e tiña que dar de
comer aos animais, muxir
as vacas e ir vender o
leite á Pobra, casa por
casa. Cando chegaba de
volta a casa tiña que ir
traballar as leiras, ao
mediodía volver e facer a
comida. Cociñaba de
todo: lentellas, fabas,
cocido, patacas con
carne, peixe (xoubas,
xoubiñas, salmón,
pescada...), etc. E todo o
facía na lareira cunha ola,
pota, cazo, etc. E a xente
traballaba moito como ela:
labrar as leiras, pescar…
Cando era verán ían con
outras mulleres comprar
sardiñas ao Son. Traíanas
nunhas cestas na cabeza
e salgábanas nunha
tisana para ter para comer
todo o ano. Despois
desalgábanas e asábanas
na lareira, para comelas
con pan de millo e
cachelos.
Todos eles eran das
aldeas de San Paio e
Montañó. Aldeas que
naquelas épocas non
tiñan nin auga nin luz, as
casas tiñan o chan de
terra e as condicións
hixiénicas e de saúde
estaban ao mínimo. Tiñan
que ir buscar auga á fonte
en caldeiros e senllas, ou
mesmo lavar a roupa nos
lavadoiros públicos.
Dáme pena ver como a
bisavoa fala da Guerra
Civil. Aínda que era unha
adolescente, a súa
cabeza xa estaba afeita a
poñer coma un adulto.
Mortes, fame, medo, … a
España da senrazón; ela
comenta que ata se
mataban entre veciños. A
sorte é a nosa, nós si que
lle temos que dar as
Cando a miña bisavoa tiña 14 anos, a súa nai morreu de tifos. Quedou soa e moi, moi triste.
Casou con 22 anos co meu bisavó, Francisco. Ela traballaba moito: ía plantar pinos e eucaliptos ao monte, coidaba dos animais, ía ás leiras...
Dáme pena ver como a miña bisavoa fala da Guerra Civil. Nós si que temos que darlle grazas á vida, porque todo nos vén dado.
Certame de relatos curtos ‘A muller máis importante da miña vida’
grazas á vida, porque
todo nos vén dado.
Agora, segundo a miña
querida bisavoa, non
veñen bos tempos. Tocan
as vacas fracas e haise
que apertar o peto, pero
de seguro que non coma
antes.
Moitas veces penso que
eles eran máis felices ca
nós, que o temos todo. A
miña bisavoa di que
antes, ao non haber
cartos, trocábanse as
cousas sen pagar, porque
eran outras épocas e
había menos cartos.
Ela sempre di que despois
de casar a súa vida era
máis tranquila, porque o
seu marido lle axudaba.
Tivo catro fillos:
Francisco, Juan, José e
Carmen, que é a miña
avoa. Ela é a máis nova
dos catro irmáns. O maior
lévalle 14 anos e o menor,
11.
Cando a miña avoa
naceu, os meus bisavós
quedaron moi contentos,
porque xa tiñan tres
homes e querían unha
nena.
Con 14 anos os fillos
marcharon para navegar,
e miña avoa desde moi
pequena axudáballe á
miña bisavoa Juana nas
tarefas domésticas:
lavaba a roupa, facía as
camas, ía á herba para os
animais... Así a miña
bisavoa quedaba libre
para ir ás leiras.
Conta tamén a miña
bisavoa que a miña avoa
Carmen, con 8 e 9 anos,
viña vender o leite a
Escarabote cunha leiteira
na cabeza, e dime que
era máis grande a leiteira
ca ela. Leváballe unha
hora baixar e outra subir.
Despois a miña avoa ía
para a escola, que era en
Montaña.
Cóntame miña bisavoa
Juana, que cando tiña os
fillos maiores era moi feliz,
porque xa non tiña que
traballar tanto. Tamén me
conta que aínda que
había moito traballo,
cando se poñían as
patacas axudábanse os
veciños uns aos outros.
Tamén se axudaban
cando se mallaba o
centeo e o trigo. Despois
facían unha comida e
unha cea, como se fora
unha festa. Ata tocaban
as pandeiretas e
bailábase.
Tamén cando se mataban
os porcos facíanse os
rixóns (anacos de carne
de porco feitos en graxa),
e invitábase a moita xente
para cear. Ao terminar
facíase festa, bailábase,
cantábase... pasábano
moi ben.
Cando eu nacín miña
miña bisavoa tiña 81
anos, e agora ten 91. Eu
xa non coñecín ao meu
bisavó, porque morreu un
ano antes de eu nacer.
Agora a miña bisavoa vive
coa miña avoa en
Escarabote.
Eu pásoo moi ben coa
miña bisavoa, porque me
conta moitos contos e
historias de antes.
Acórdase de todo e
gústame moito escoitala.◘
Segundo a miña querida bisavoa, agora veñen as vacas fracas e haise que apertar o peto, pero de seguro que non coma antes.
Cando a miña avoa Carmen naceu, os meus bisavós quedaron moi contentos, porque xa tiñan tres homes e querían unha nena.
Eu xa non coñecín ao meu bisavó, porque morreu un ano antes de eu nacer. Agora a miña bisavoa vive coa miña avoa en Escarabote.
Certame de relatos curtos ‘A muller máis importante da miña vida’
Finalista: Laura Segade
Fungueiriño
Desde moi pequena,
cando os meus pais
traballaban, houbo unha
señora moi simpática e
doce que me arroupou.
Era, e segue sendo, unha
muller traballadora: limpa
a casa, vai ao
supermercado, cóidame a
min e máis aos meus
irmáns (Sabela que tan só
ten 3 anos e Álex, de 13),
e mira polo seu marido,
que ten unha perna mal. E
de entre todo iso sempre
encontra tempo para ver
as súas novelas, que é
unha das cousas que
máis lle gusta facer.
Ten uns cabelos louros
como o ouro e un ollos
marróns clariños, non é
nin moi gorda nin moi
delgada. Agora é baixiña,
pero cando era máis nova
atopábase máis fermosa e
alta. Ten un carácter
amable e simpático, case
sempre está sorrindo.
Mira moito polos demais e
tamén é moi cariñosa coa
súa familia e cos seus
amigos. Si é necesario
sempre podes contar con
ela para que che bote
unha man, por exemplo,
cando meu irmán e eu
temos algunha dúbida cos
deberes ela está disposta
a aclarárnola, aínda que
non sempre atopemos a
solución.
Cando estou con ela fai
que me sinta unha rapaza
feliz; de pequena
arrolábame e cantábame
nanas (nun berce que ela
mesma me comprara).
Aínda recordo ben que
estaba feito de madeira e
tiña sabas brancas e un
edredón rosa, onde tiña
escrito o meu nome.
Creo que non está de
máis dicir que esta señora
da que tanto levo falado é
a miña avoa, que se
chama María Isabel. Ten
cerca de sesenta anos e
segue sendo tan amable
como o primeiro día no
que empecei a falar con
ela e me decatei do boa
que era.
Miña avoa ten dúas fillas:
miña nai Maribel e a súa
irmá Patricia (ámbalas
dúas están casadas).
Cando estaba
embarazada de miña nai
traballou ata os oito
meses de embarazo, algo
que agora é impensable,
por iso tamén digo que a
miña avoa é moi valente.
Por cousas como esas a
admiro tanto, estou
segura de que si hoxe en
día estivera eu no seu
lugar non tería o suficiente
valor de facer o mesmo ca
ela. O parto segundo miña
avoa conta, foi moi fácil,
porque foi por cesárea e
non se acorda de nada,
so llo recorda unha
cicatriz que lle deixou no
estómago.
Despois do embarazo non
pensedes que a vida lle
foi máis fácil, senón todo
o contrario, xa que tivo
que coidar de miña nai ela
soa, xa que o meu avó
(do que nunca vos falei)
atopábase traballando no
mar.
Unha das anécdotas que
sempre conta miña avoa
que pasou durante a vida
de miña nai é esta: cando
Maribel cumpriu os 4
anos, miña avoa levouna
á casa dunha veciña que
vivía tres casas máis
arriba. Ao lado da casa
había un pasamán e
Maribel empezou a xogar
nel e caeu abaixo. Do
pasamán ao chan había
unha distancia de quince
metros, e se non chega a
ser por unha muller que
se atopaba por alí abaixo,
Maribel non estaría hoxe
aquí. Logo foi ao hospital
a facer unha radiografía e
despois dunha longa
espera dixéronlle que tiña
un pé roto. Dentro do que
cabe todo quedara nun
susto, xa que miña nai tan
só tivo que estar tres
meses con escaiola e moi
A miña avoa María Isabel segue sendo tan amable como o primeiro día no que empecei a falar con ela e me decatei do boa que era
Certame de relatos curtos ‘A muller máis importante da miña vida’
pronto puido volver a
camiñar con normalidade.
Este foi un dos moitos
sustos que levou por
culpa da revoltosa da
miña nai, e que conseguiu
ir superando ela soa
pouco a pouco, e coa
axuda do meu avó cando
volvía a terra despois de
meses no mar.
Dous anos despois,
nacería miña tía Patricia,
un pouco máis tranquila
que Maribel. Por aqueles
tempos miña avoa non
traballaba, xa que viu que
a vida durante o
embarazo de miña nai xa
lle fora o suficiente dura e
non quixo volver a vivir o
mesmo. Ademais, agora
contaba coa axuda do seu
home, que decidiu deixar
de traballar ao ver que
Isabel non daba feito para
coidar das dúas fillas ela
soa, que aínda que poida
parecer fácil para ela non
o era; e as rapazas tamén
botaban en falta a figura
do pai.
As dúas irmáns levábanse
ben, aínda que coma
tódolos irmáns tiñan os
seus roces. No seu
carácter non se parecían
en nada, pero se as
mirabas a simple vista
ninguén podía negar que
fosen irmáns: eran como
dúas gotas de auga!
Os problemas que miña
avoa tivo con Patricia
foron máis leves que os
de Maribel, xa que non
era tan traste e non lle
daba tantos sustos. Miña
tía, xa desde moi pequena
(con 8 anos), sentíase mal
con ela mesma, víase fea
por culpa de que os
rapaces na escola se
metían con ela.
E falando disto, xa que
vos contei unha anécdota
da miña nai tamén vos
contarei outra da miña tía:
foi na súa primeira
comuñón cando xusto lle
caeu un dente, e é de
supoñer que cada vez que
lle mandaban sorrir nunha
foto ela evitábao a toda
costa, aínda que
nalgunhas non puido
evitar que se lle vira. Isto
supuxo para Patricia crer
que nas fotos saía fea.
Agora que xa ten trinta
anos segue
desgustándose ao velas,
aínda que recorda
aqueles tempos con máis
alegría que antes,
botando algunha que
outra risa ao ve-las fotos
do álbum.
Co tempo, os problemas
de Patricia foron
desaparecendo grazas á
insistencia de meus avós.
As irmás ían levando
mellor o día a día e a
relación de miña avoa co
meu avó conseguiu
consolidarse.
Ela, como muller
traballadora que era,
dedicábase a facer as
labores da casa. Miraba
das rapazas, ía mercar as
cousas necesarias para
toda a semana e cosía a
roupa de todos (xa que
tamén había que mirar
pola economía do fogar).
Era meu avó o que,
mentres tanto, facía
pequenos amaños nas
casas dos veciños para
traer cartos á casa, por
moi poucos que foran, xa
que todo era necesario
para comprar roupa para
as fillas, útiles para a casa
ou alimentos.
Ademais disto, tamén era
moi ordenada, xa que non
había un día que non
deixara unha cama sen
facer antes de saír da
casa, e tiña manías como
Dous anos despois naceu miña tía Patricia. As dúas irmáns levábanse ben, aínda que no carácter non se parecían en nada. Pero a simple vista ninguén podía negar que fosen irmás: eran coma dúas gotas de auga!
Cando a miña nai, Maribel, era pequena, xogando nun pasamán caeu duns 15 metros de altura. Doulle un bo susto á miña avoa, malia que só rompera un pé.
Certame de relatos curtos ‘A muller máis importante da miña vida’
as de non permitir que
ninguén se sentara á
mesa para comer sen
antes lava-las mans. Miña
nai sempre recorda os
enfados da avoa cada vez
que se lle esqueceu facer
algunha destas cousas.
Hoxe en día, o seu
carácter segue sendo
máis ou menos igual,
aínda que é un pouco
máis rosmona. A súa vida
é moito máis sinxela, xa
que as súas fillas xa están
casadas, aínda que segue
tendo a similitude de que
en vez de coidar delas
agora coida de nós, dos
seus netos (debido a que
nosos pais traballan e non
tódolos días poden estar
pendentes de nós). Outra
diferenza é que ademais
agora ten dúas bocas
máis que alimentar e
coidar (Linda e Deisy),
dous fermosos cans que
nos mercaron a nós
cando éramos pequenos.
Só sae da casa dúas
veces á semana: os
martes para ir ó mercado
e os sábados para ir á
praza, que lle encanta,
aínda que… os domingos,
para facer un descanso,
sempre vai co meu avó
dar un paseo por Boiro e
tomar algo contra a
noitiña. Isto é algo que lle
relaxa moito e que
consegue facerlle saír un
pouco da rutina da
semana. Outro dos seus
pasatempos é ver
telenovelas co meu avó e
comigo, mentres me
ensina a coser e a
ganchillar como a ela lle
ensinaron. Dela aprendín,
ademais de que nesta
vida hai que traballar
moito para conseguir o
que queres, a ter
paciencia, xa que ó
principio a min custábame
moito aprender os pasos
do ganchillo (non o vía
nada fácil), e ela a pesar
de todo nunca se rendeu
e seguiu aí día a día
comigo.
É unha tradición, ademais
dun gran traballo para
miña avoa (pero que fai
con moito agarimo e
ilusión), preparar tódolos
domingos un xantar para
toda a familia. Así,
reunímonos na casa dos
meus avós, meus pais,
meus irmáns, meus tíos,
etc. Miña avoa pasa toda
a mañá cociñando,
mentres que nós
normalmente compramos
algunha sobremesa para
quitarlle de riba a miña
avoa o ter que ir
compralas. Case sempre
comemos tarde, porque a
máis dun sempre se lle
pegan as sabas. A pesar
de todo, é raro o día no
que non conseguimos
pasalo estupendamente,
xa que despois da comida
facemos todos xuntos
xogos familiares.
Mesturados con algún que
outro chiste de meu avó,
sempre facemos dos
domingos un día especial,
un dos meus favoritos. Sei
que miña avoa acaba moi
cansada ó remate do día,
pero tamén sei que non
os cambiaría por nada do
mundo. A pesar do
esforzo que lle damos
meus irmáns e eu sei que
nos quere moito.
Con todo isto, quero
dicirvos que calquera
persoa que o propoña
pode conseguir o que
queira a pesar das
dificultades e do esforzo
que conleve, xa que o
mérito que se leva ó final
é moito mellor que tódolos
problemas que se viviron
durante o camiño. Este é
o caso da miña avoa, que
a pesares de todo o que
vos contei, agora
podemos dicir felices que
somos unha familia moi
unida e que estamos moi
orgullosos diso. ◘
Sempre facemos dos domingos un día especial. Sei que miña avoa acaba cansada ó remate do día, pero tamén sei que non os cambiaría por nada do mundo.
V Certame Literario Ramón Martínez López
Gañador Categoría H Poesía: Pedro Campos Gª
Calíope!
seguirás morrendo de pé coa Odisea nas mans,
recitando a Ilíada cun ton sarcástico,
case Perfecto,
mentres o ridículo pasa a formar parte do espectáculo.
E a moda, caricatura de todo espectador.
(Non son dúas caras...
É esta violencia televisiva, e sempre as mesmas noticias; esta realidade noxenta e chea de mal... felicidade finita.
TODO mentira, todo obrigas, todo leis normas e tradicións... un día traizoarannos, esa será a verdadeira odisea...
INEXPLICABLE, quén ten o poder? ás
quén ten o poder? pregúntome. veces
O poder é unha arma infinita... absurdas.
convértenos en máquinas!
espectadores e caricaturas
...un público modernizado
que atraca a man armada.
Connais-tu, comme moi, la douleur savoureuse
CHARLES BAUDELAIRE
O game over pasou a formar parte da rutina
ISMAEL RAMOS
(-:-)
...É un punto de mira)
V Certame Literario Ramón Martínez López
Naturalmente
teño un lugar no que me gusta estar...
Sempre son eu se non estás.
Adoro esta soidade infernal e chea de mal,
ver coma me reduzo a ósos,
escoitando flores rir...
Hai bichos...
moitos bichos,
a miña compaña cando non estás,
danme biquiños que morden e esfolan...
No meu ollo de sangue,
petella un Corvo;
como me gusta...
saber que está a gozar.
un + enriba de cada un...
ese é o poder;
as mans que manexan
o anaco de madeira...
do que penduran fíos invisíbeis,
que asoballan esa liberdade.
Calíope!
seguirás morrendo de pé...
pero sen saber ben por que. ◘
V Certame Literario Ramón Martínez López
Gañadora Categoría C
Relatos: Paula Vidal Gª
O sol incomodábame nos
ollos, pero as fotos ó sol
saían mellor.
O parque aquela tarde de
martes, estaba moi
baleiro. Había algúns
nenos xogando, pero nós
estabamos a uns cen
metros de distancia.
A miña cámara
profesional estaba no
chan co temporizador
posto, a tres metros de
Miriam, Lara, Marta, Paula
e eu. Estabamos
sentadas nun banco de
madeira entre dous
grandes carballos. Era un
banco para tres persoas,
entón eu tiña enriba a
Miriam, e Lara a Marta,
deixando a Paula soa.
Pasaron cinco segundos,
ata que o “piiiii”, indicando
que a cámara sacara a
foto, soou.
-Home, grazas por
marxinarme! – gritou
Paula, medio en broma,
medio en serio.
-Se sabes que che
queremos, muller. – dixen
sorrindo.
-Claro que o sei, Laura –
agora xa non se sentía
enfado na súa voz.
Eu fun a primeira en
levantarse. Collín a miña
cámara e deille ó botón
onde podes ver as fotos.
A foto saíra fermosa, o sol
estaba nunha esquina,
como un pequeno flash,
saímos sorrindo, todas
sairamos moi ben. Pero á
beira de Paula, podíase
ver un home vestido de
negro. O misterioso home
estaba coa cabeza baixa
e coa capucha posta. Non
se distinguía o seu rostro,
pero parecía un home
adulto. Non lembraba velo
pasar.
-Paula, ao sacar a foto,
vistes un home ao teu
carón? – preguntei.
-Eu? Non...
-E vós?
-Non. – responderon
todas ao unísono.
Non importaba. Puxen de
novo a cámara onde
estaba e volvinlle a dar ao
temporizador.
A foto foi máis ou menos
igual á outra. Mellor dito,
era igual que a outra,
cunha soa diferenza.
Nesta ocasión, o home
coa capa estaba ao meu
lado, listo para me tocar.
Un arrepío percorreu o
meu corpo. Tiña que estar
soñando... non, non o
estaba. Unha cámara
oculta?
-Laura, Laura! – Aínda
non había resposta, a
miña mente estaba só na
imaxe.
Todas se puxeron de pé e
observaron o que eu, con
cara de ver unha
pantasma (e tal vez o
fora), estaba vendo.
-Esta foto é de agora? –
Estaba claro que si o era.
-Si – dixen, cun fío de voz.
Rapidamente, sen
explicación, saquei tres
fotos en calquera lugar:
nunha saían algúns nenos
xogando no parque,
detrás de nós. Noutra,
dúas árbores, e a terceira
saíra borrosa. Como non,
en todas estaba o
misterioso home. Na
primeira, a piques de
coller a pelota coa que os
nenos estaban a xogar.
Na segunda, estaba
apoiado nunha árbore, e
coa terceira... o meu
corazón batía máis rápido
que nunca. Entre o fondo
do ceo borroso, azul con
franzas brancas, podíase
ver claramente o seu
rostro. Os seus ollos eran
negros, na súa totalidade,
non tiña branco. Estaba
rindo. Entre a boca os
seus dentes eran
indistinguibles, o interior
era como unha caverna,
igual que a roupa e os
ollos. Pola contra, a súa
pel estaba moi pálida,
case branca.
As cinco miramos arredor,
buscando o home. Pero
non vimos nada. Despois
diso, non trocamos moitas
palabras, ninguén sabía o
V Certame Literario Ramón Martínez López
que dicir. Só dixemos un
simple adeus, moi breve,
e corremos para as nosas
casas.
Cheguei a casa, díxenlle
un “ola” rápido á miña nai
e fun para o meu cuarto.
Sabía que aínda
conservaba a miña
cámara vella. Nos
caixóns, tal vez...
Ajá! Aquí estaba. Collín a
miña cámara, que estaba
empoeirada. Apertei o
botón de acendido e
agardei uns segundos, ata
que a luz se iluminase.
Rapidamente enfoquei un
recuncho do meu cuarto.
Quizais só fora un efecto
da cámara. Quizais sexa
só a miña imaxinación. Si,
claro que non era real.
Pero que digo! Só me
estou enganando a min
mesma.
Apertei o botón onde se
saca a foto e mirei para o
resultado rapidamente.
Permanecín cos ollos
cerrados ata que a
cámara me mostrase a
imaxe, gardando a case
inexistente esperanza de
que todo isto non fora
real. A miña cama estaba
en primeiro plano. E
encima da miña cama
estaba el, o de sempre.
Móstrase sorrindo,
mirando ao obxectivo.
Nesta ocasión, dos meus
ollos saíron pequenas
pingas de auga,
deslizándose lentamente
polas miñas meixelas.
Precisaba durmir. Quizais
fora o sono o que facía
que a miña mente non
funcionase como debería
facelo. Si, o meu
subconsciente estábame
a xogar unha mala
pasada.
Fun para a cama. O feito
de que un misterioso
home puidera estar aquí,
ao meu lado, deume un
calafrío. Non podía pensar
niso, tiña que durmir.
Tentei deixar a mente en
branco, sen moito éxito,
ata que adormecín.
Espertei de súpeto. Que
hora saíra? Aínda non
soara a alarma. Pulsei o
botón que iluminaba a
hora. As 6:44. Puf...
quedábanme só 16
minutos para espertar.
Acendín a luz, iría á
cociña a buscar un vaso
de auga. A luz
incomodábame nos ollos,
pero despois duns
segundos conseguín
abrilos. Abrilos como
pratos. As paredes eran
negras. As sabas eran
negras. O meu pixama
branco de corazóns rosas
era negro. Todo era
negro. Levanteime e fun
ao cuarto da miña nai, co
corazón a cen por hora.
Ela non estaba naquela
sala negra. Fun para a
cociña. Alí si que había
alguén, o home das miñas
fotografías. Estaba
sentado nunha cadeira,
bebendo café. Mirou para
min, deixando o vaso do
café na mesa, e dixo
sorrindo:
-Bos días, Laura.
Durmiches ben? Como
vés, non fai falla que me
convides.
Fiquei en silencio, con
máis medo do que nunca
tivera. Ao ver que non
dicía nada, o estraño ser
engadiu:
-Sabes? As pantasmas
non levan grandes sabas
brancas, como a xente
pensa. Non nos
dedicamos a asustar á
xente. Non podemos
aparecernos ante os
seres humanos de
calquera maneira.
O meu rostro mostraba un
terror aínda maior.
Mencionou a palabra
pantasma?
-Non te preocupes, non
che vou facer nada. Sinto
o da foto, eu non quería
asustarvos. Só quería
facerche pasar unha
proba, e creo que es
perfecta para a misión.
-M-mi-misión?-
pregunteille con medo da
súa resposta.
-Oh, descúlpame! O meu
nome é Xavier. Un pracer
coñecerche – entón
levantouse e deume a
V Certame Literario Ramón Martínez López
man. Estaba conxelada –
Quero que me fagas un
favor. Pero antes diso,
explícoche o da proba: eu
quería alguén que
puidese calar, por moi
grave que sexa o que
tivera que dicir. Non ir
onda os seus pais ou
inclusive, ata a policía,
buscando axuda. Sobre
as túas amigas, non te
preocupes, xa me
encarguei delas.- Parou
de falar e tomou un grolo
de café, pero vendo a
miña cara de terror, a
piques de chorar, dixo –
Eu non fixen nada, quero
dicir... non lles fixen nada
malo. Simplemente lles
borrei os recordos que
tiñan de min.
A miña cabeza daba
voltas. Era todo moi raro.
-En canto á misión,
comezarei desde o
principio. Cando o sangue
aínda corría polas miñas
veas, fun un famoso
fotógrafo de investigación.
Foi hai cinco anos. Estaba
nunha misión moi
importante. Tiña que
fotografar a uns grandes
traficantes coas mans na
masa. Conseguino, pero
cometín un pequeno erro:
víronme. Pensei que non
chegaran a verme a cara,
era case imposible porque
tiña a capucha posta, pero
fixérono. Cheguei a casa
e baixei as fotos no
ordenador, no meu
estudo, a poucos
quilómetros da miña casa.
Escondín o portátil, como
sempre facía. Estaba listo
para ser ensinado ó xefe,
pero cando cheguei a
casa fun secuestrado. Fun
torturado e forzado a
dicirlle onde estaban as
fotos. Non llo quixen dicir.
Non sei por que, pensei
que me ían rescatar os
meus compañeiros, que
sairía vivo daquel lugar.
Pero non foi así. A súa
intención era torturarme,
ata que confesara, pero o
coitelo que usaban para
ameazarme, situado no
pescozo, escorregou e
cortou a miña xugular.
Morrín desangrado. – A
súa voz era melancólica.
-E que podo facer? – No
único que pensaba era en
saír de alí.
Entón entregoume unha
carta, unha pequena nota,
unha dirección e unha
chave. As bolboretas no
meu estómago
reproducíronse e
multiplicáronse.
-O que quero que fagas é
ir ó meu estudo. Na
pequena nota tes a
dirección. Xa tes a chave.
Desde a entrada conta
doce azulexos, levanta
ese mesmo e atoparás o
meu portátil. O contrasinal
tamén está no papel. Vai
á carpeta “investigación
narcotráfico” e conecta o
ordenador á impresora
que verás no interior do
armario. Envía as fotos,
xunto coa carta, á policía,
pero non poñas o
remitente. – ao ver que
non respondía, engadiu –
Sei que isto pode ser
perigoso. Eu entendo que
non queiras, pero se non
fas iso non poderei estar
en paz. Levo moito tempo
buscando a alguén que
poida axudarme. Sabes?
O meu corpo aínda está
enterrado no lugar onde
eles me enterraron. Estou
desaparecido, non
asasinado. Os que me
mataron aínda están na
rúa, como se non fixeran
nada. Eu quero que o
paguen de forma xusta.
Podo asustalos, podo
matalos. Pero iso sería
inxusto.
Houbo unha pequena
pausa. Eu non podía
asimilar a situación. Na
miña mente había un
millón de pensamentos.
Ata que falou de novo:
-Adeus.
Piiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.
Por primeira vez
alegreime de que soara o
son que máis odio. Mirei
para o reloxo e apaguei a
alarma, xa eran as 7:00.
Que soño máis raro!
Maldito subconsciente.
Espera, que era o que tiña
na man? Saquei a man
das sabas e mirei o que
tiña. Era unha carta, unha
nota e unha chave.
V Certame Literario Ramón Martínez López
Levánteime rapidamente
e mirei as imaxes da miña
cámara. Ollei as fotos.
Non todo foi un soño. En
realidade, nada foi un
soño.
Xa pasou máis dunha
semana. Unha semana
sen durmir. Unha semana
sentíndome asexada
polas noites. Unha
semana durmíndome na
clase e aturando as
broncas da miña nai. Xa
non podo esperar máis.
O día despois do meu
soño, preparei o sobre.
Non pensaba enviala,
pero dadas as
circunstancias, teño que
facelo.
Neste exacto momento,
estou na pequena casa do
enderezo que o home me
deu. É lonxe de todo. Nos
seus arredores hai só
algunhas fábricas, pero
parecen abandonadas,
como esta casa.
A chave encaixa
perfectamente na
pechadura. No interior, hai
só unha pequena sala
cunha mesa e un armario.
Os azulexos son grises.
Conto doce e detéñome
cando acabo. Nótase que
é esa porque ten unha
esquina partida, para
poder levantala. Xa vexo
o portátil. Agora miro onde
está a impresora. Aquí
está. Só teño que liga-la ó
ordenador. Enchúfoo e
introduzo o contrasinal:
MPMLMQN2010. Como
podería recordar todo
isto? Ollo para todas as
carpetas e... Ajá! Doulle a
imprimir rapidamente as
fotos, e rapidamente saen
polo burato. Mostran tres
homes descargando
bolsas de plástico dun
buque. Sen observar
moito, métoas no sobre
coa carta que Xavier me
deu. Carta que nunca me
atrevín a ler.
Coloquei todo no lugar no
que estaba e funme
rápido daquel lugar
escuro. Non quería estar
aquí máis dun segundo.
Corro e vou para a caixa
de Correos.
Chego e introduzo a carta
para a policía sen
remitente no buraco da
caixa amarela. Podo
descansar en paz.
Puxen o meu pixama e
metinme na cama. A
pesar de que fixera o que
el me mandara, déitome
pensando que
seguramente vou pasar
outra noite sen durmir.
Piiiiiiiiiiiiiiiiiii.
A alarma soa. Acendo a
luz e desactivo a alarma,
con sono. Espera, sono?
Ben! Podo finalmente
durmir en paz.
Levántome moi feliz e vou
ata a cociña para o
almorzo. O meu pai está
aí co xornal sobre a mesa.
Na primeira páxina ollo
para o titular:
UN ANÓNIMO LOGRA
DESMANTELAR UNHA
REDE DE
NARCOTRÁFICO E
IMPUTALOS NUN
ASASINATO ◘
No Suplemento Literario Mulleres Boiro publicaremos os dez relatos finalistas no certame A muller máis importante da miña vida. Tamén recolleremos os textos gañadores do V Certame Ramón Martínez López, incluídas algunhas pezas aínda non publicadas en Mulleres Boiro.
Quen se resiste a repetir un prato de suculentas ameixas á mariñeira? / Fotografías: Blogger.com
Inés España / Boiro
Ingredientes:
1 kg de ameixas
1 cebola grande
3 dentes de allo
1 vaso de viño branco
2 culleradas de fariña
Pimentón doce
Sal
Aceite de oliva
Elaboración:
1. Nunha ola cun pouco de aceite de oliva poñemos a pochar a cebola e o allo a lume medio.
2. Botamos as ameixas limpas na ola.
3. Nun recipiente botamos o viño, as dúas culleradas de fariña, o sal e un pouco de pimentón doce. O mesturamos ben sen que queden grumos.
4. A continuación engadimos as ameixas, que tiñamos na ola coas cebolas e o allo pochados, á mestura de viño, fariña, sal e pimentón. Removemos ben.
5. Deixamos que se cozan, corrixindo de sal de vez en cando e tendo coidado de non remexer demasiado, para que as ameixas non se separen da cuncha.
6. Cando estean listas, deixamos repousar un anaco antes de servir.◘
Desta vez traémosvos dúas receitas tipicamente galegas. Por unha banda, unhas
saborosas ameixas á mariñeira, prato típico para calquera celebración que se prece. E
de postre, unha torta de Santiago. Xa non fará falla ir de turismo a Compostela para
poder disfrutar desta delicia Xacobea.
O típico debuxo da cruz de Santiago conséguese
espolvoreando azucre glasé sobre unha plantilla / Fotografía:
Cocina Española Clarín
Elaboración:
1. Untamos o molde con manteiga e fariña.
2. Separamos as claras das xemas.
3. Mesturamos as claras co azucre e as montamos a punto de neve.
4. Mesturamos a fariña coa manteiga e o vaso de auga.
5. Engadimos as améndoas e a raiadura de limón.
6. Por último, engadimos as claras montadas a punto de neve.
7. Introducimos no forno a 180º. Compróbase cun palillo a cocción, ata que este saia limpo (momento no que a torta estará lista).
8. Deixamos que repouse un pouco e espolvoreamos con azucre glasé. Se tes unha plantilla con debuxo quedará máis bonito.◘
Inés España / Boiro
Ingredientes:
400 gr de fariña
500 gr de améndoas moídas
500 grs. de azucre
250 gr. de manteiga
Raiadura de limón
Azucre glasé
1 vaso de auga
Mulleres valentes e enérxicas pronunciaron estas frases, que non pretendían senón destacar o
papel secundario ao que se viron relegadas as súas coetáneas, e loitar porque as súas
sucesoras, algún día, non coñeceran nunca máis o significado da palabra sexismo.
Jessica Hermo – Sara Outeiral / Boiro
Fotografías: Concello de Boiro
Concello de Boiro
Plaza de Galicia s/n
15930 Boiro (A Coruña)
www.boiro.org