mbo’esyry aponde’a -- guaraní Ñe’ẽ pokõi pegua. tembiaporã

Mbo’esyry Aponde’a -- Guaraní Ñe’ẽ Pokõi Pegua. Tembiaporã´aty (Unidades) Katupyry (Competencia) Katupyryrã (Capacidad) Oñembo´étava (Contenido) Techaukarã (Indicadores) Ára (Tiempo)

1. Oguerohory ñe’ẽ guaraní ohendu rupi moñe’ẽrã.

Oikũmbyta mba’e ohendúva oje’e ichupe guaraníme. (Comprensión Lectora)

Ohechakuaa mba’épa hina pe ohendúva, mba’éicha upéva oñemohenda, oñemoñepyrũ ha omoñehũpy’ũ ohóvo.

Ohechauka mba’éichapa pe mba’e ohendúva oñemoñepyrũ pe oje’eséva, mba’éichapa oñembohete ha oñemohu’ã.

Ohesa’ỹijo mba’éicha rupipa oiko umi mba’e ohendúva ha mba’emba’épa ogueru umíva hapykuéri.

Ohesa’ỹijo mavarehetepa oñeñe’ẽ mba’éichagua tekovépa pe oñeñe’ẽha mba’e ohenduvápe.

Ohesa’ỹijo mba’éichapa pe oñe’ẽva ombojoajurũ ojuehe iñe’ẽnguéra opyta porã haĝua oñondive omoĩve haĝua marandu ombojoavy haĝua pe he’íva ohóvo.

Tero (Sustantivo)

Leõ ha Ju’i.

Teroja (Adjetivos)

Mitã juky vosa.

Ñe’ẽtéva (Verbo)

Chipa apo.

Moñe’ẽrã marandu rehegua. (Texto informativo)

Chikongunya.

Kuaarapoite.

Kuaarapoyke.

Avatee ha Avatee’ỹ.

Ore ru.

1. Oikũmby mba’éichapa oñe’ẽ jehaipy.

2. Omohenda porã terokuéra ohaikuévo.

3. Ombojekuaa kuarapoite ha kuaarapoyke.

4. Ombohyapu porã iñe’ẽ omoñe’ẽkuévo hembiapo.

1. Oikũmby mba’éguipa oñe’ẽ

jehaipy. 2. Omohenda porã terojakuéra

ohaikuévo. 3. Ombojekuaa terojatekome’ẽva

ha teroja techaukára. 4. Ombohyapu porã iñe’ẽ

omoñe’ẽkuévo hembiapo. 1. Oikuaava’ẽrã mba’éicha ojejapo

tembi’ukuéra Paraguaigua. 2. Ohesa’ỹijokuaava’ẽrã umi mba’e

ohendúva ha mba’épa ogueru umíva.

3. Oipuru hendápe ñe’ẽjoajúpe. 4. Ohechauka árape tembiapo. 1. Ohesa’ỹijokuaava’ẽrã mba’e

omoĝuahese marandu omoñe’ẽva.

2. Oipuru umi ñe’ẽnguéra omombe’úvo hemiandu.

3. Ombojoavykuaava’ẽrã mba’épa oiko, mba’érepa oiko ha oikóva.

4. Ohechauka árape tembiapo. 1. Oikuaava’ẽrã mba’éichapa

oñemoñepyrũ upe mba’e oje’éseva.

2. Oikũmbykuaava’erã mba’éicha oñembohete ha oñemohu’ã upe jehaipy.

3. Oipuru porã ñe’ẽ ojapokuévo jehaipyre.

4. Ombojoavykuaa kuarapoite kuaarapoykégui.


2. Omyasãiveta jehaipy Paraguaigua oñe’ẽ rupi.

Oñe’ẽkuaata Guaranime (Expresión Oral)

Omohenda porã hekópe ñe’ẽ oikuaagui Hogapypegua ndive, iñirũ mbo’ehaopegua ndive, ikakuaandive, huvicha ndive terã ambue ndive.

Oikuaauka mba’épa pe ojapovahína oñe’ẽvove; oporoja’ópa, oñembo’épa, omba’emombe’úpa, omba’ekuaave’ẽpa ha mba’e.

Oñangareko ipu porã haĝua oñondive umi ñe’ẽ ñane tĩ rupi osẽva.

Omohenda hekopete pe sintagma he’ihápe mba’e pa ojeguereko. Ha Máva mba’épa upéva (sintagma de relación poseedor y poseído)

Oipuru porã umi ñe’ẽ oñemoambuéva hetepýpe oĩgui ijypýpe peteĩ pu’ae ipu mbaretéva térã peteĩ pundie ahy’ogua ipu mbaretéva.

Oipuru porã umi ñe’ẽ ombojoajúva ambue ñe’ẽ opyta porã haĝua umíva oñondive.

Oipuru hekoitépe umi ñe’ẽ ojojoguanungava ijehai térã hyapukuépe áĝa katu ojoavýva he’iséva ha umi ñe’ẽ ikatúva heta mba’e he’ise (polisemia)

Ñe’ẽndy.

Che rogaygua ha che.

Ñe’ẽndýi.

Mbo’ehára Konche ha Nati.

Muanduhe pu’atã Sapukái kirĩrĩ.

Ñe’ẽpehẽtai puru mbojojaha (Polisintesis) Póra.

Sintagma de relación (poseedor y poseído) Mbo’ehaópe.

Armonización Nasal Mba’e pyahu, mba’e porã.

Polisémia Ysoindýpe

ojehuva’ekue.

1. Omohendakuaava’ẽrã ñe’ẽndy

ojepurúva mbo’ehaópe ha ógape. 2. Ohai hekópe ñe’ẽnguéra ojapóvo

tembiapo. 3. Ombojoavykuaava’erã umi ñe’ẽndy

ojepurúva mbo’ehaópe ha ogapýpe. 4. Omoĝuahẽ árape tembiapo.

1. Oikuaava’erã mba’épa omoĝuahẽ jehaipy.

2. Ohesa’ỹijo hekópe umi ojejeruréva ichupe.

3. Ohai hendápe umi tai omombe’úvo hemiandu.

4. Omoñe’ẽ tembiapo ojapova’ekue. 1. Oipurukuaa muanduhe pu’atã ha

tĩguáva. 2. Omohendakuaa umi ñe’ẽ

imuanduheteĩva ha tĩguáva. 3. Ohai hendápe umi tai omombe’úvo

hemiandu. 4. Ohechakuaa mba’e omoĝuahẽ

haihára jehai rupive. 1. Oikuaava’erã umi ñe’ẽ ombojoajúva

ambue ñe’ẽ opyta porã haĝua. 2. Oikũmby porã mba’éichapa

oñemboja’o ñe’ẽpehetaikuéra. 3. Oipurukuaava’erã umi ñe’ẽriregua

ohaívo hemiandu. 4. Ombojoaju ñe’ẽriregua

iñe’ẽpeheteĩva ha iñe’ẽpehẽ’etáva. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo

ojapova’ekue. 6. Omoñe’ẽ hatã porã hembiapo. 1. Omohendakuaava’erã hekopete pe

sintagma. 2. Oikuaava’erã mba’épa ojeguereko ha

máva mba’épa upéva. 3. Ojapokuaa tembiapo ojejeruréva

chupe. 4. Ombojoavykuaa mba’epa oguereko

ha Máva mba’épa. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo

ojapova’ekue. 6. Omoñe’ẽ hatã porã hembiapo

moñe’ẽra. 1. Oipurukuaa hekoitepe umi ñe’ẽ

ojogua nungáva ijehaípe. 2. Omohenda porã ñe’ẽ oipurúva guive

ohaivo hemiandu. 3. Ohai hendápe ñe’ẽnguéra ojapóvo

tembiapo. 4. Oikuaa mba’égui oñe’ẽ moñe’ẽrã. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo

ojapova’ekue. 6. Omoñe’ẽ hata porã hembiapo

moñe’ẽrã rehegua.


3. Ombohysỹi ñe’ẽ guaraní oikũmby rupive jehaipyre oĩva ñane retãme.

Oikũmbyta jehaipyre omoñe’ẽva Guaranime (Comprensión Escrita)

Ohechauka moõitepa oiko pe oñemoambe’úva jehaipyrépe araka’épa umíva ha mba’éichagua tekove rehepa oñeñe’ẽ.

Ohechakuaa mba’éichagua jehaipyrépa pe omoñe’ẽ ha mba’éichapa upéva oñemohenda.

Oikuaa mba’éichapa pe jehaipyre omoñe’ẽvape oñemoñepyrũ pe oje’éseva, mba’éichapa oñembohete upéva ha mba’éichapa oñemohu’ã.

Ohesa’ỹijo mba’éichapa pe oñeñe’ẽva ombojoaju ojuehe iñe’ẽnguéra opyta porã haĝua oñondive omoĩve marandu upe he’íva ohóvo.

Ohesa’ỹijo mba’éichapa haihára oipuru umi ñe’ẽ omoporãvéva hembiapo (mbojoguáva, Mbojojáva, mbo’aváva, ñe’ẽtemiandukõi ha je’eje’éva)

Ohesa’ỹijo ñande ypykuéra guaraní rekove rembiasakue omoñe’ẽvo “Ayvu Rapyta”

Oikuaa mba’éichapa haihára omoĩ umi signokuéra oipytyvõtava omoñe’ẽvape hembiapo, oikũmby haĝua hembiapo.

Mombe’urã ha ñemohenda.

Ka’i.

Mombe’u rehegua (Texto Literario)

Mberu ha eira.

Mba’e jehai moñe’ẽra omopeteĩva. Elementos de la cohesión textual.

Tavaygua.

Ñe’ẽjoaju (Conjución)

Samarigua imba’eporãva. El Buen Samaritano.

Ñe’ẽtemiandu ha Ayvura pyuta.

Ayvurapyta. Panambi vera.

1. Oikuaava’ẽrã avatee jehai pype. 2. Ohesa’ỹijova’ẽrã upe tenda ha

araka’épa oiko umi mba’e. 3. Omohendava’ẽrã umi temiandu

oikoháicha moñe’ẽrãme. 4. Oikuaa mba’éichapa

oñembohete mombe’upy. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo

ojapova’ekue. 6. Omoñe’ẽ hatã porã hembiapo

moñe’ẽrã.

1. Oikuava’ẽrã mba’éichagua jehaipýpa upe omoñe’ẽva.

2. Omohendava’erã hekópe moñe’ẽrã.

3. Ohai hemimo’ã umi mba’e oikóva’ekuegui.

4. Oikuaa mba’éichapa oñembohete ha oñembohu’ã moñe’ẽrã.

5. Omoĝuahẽ árape tembiapo ojapova’ekue.

1. Oikuaava’erã mba’éichagua jehaipypa upe omoñe’éva.

2. Omohendava’era hekope moñe’ẽrã.

3. Ohai hemimo’a umi mba’e oikóva’ekuegui.

4. Oikuaa mba’éichapa oñembohete ha oñembohu’ã moñe’ẽrã.

5. Omoguahe árape tembiapo ojapova’ekue.

1. Oikuaava’erã mba’éicha moñe’erã oñemopeteĩva.

2. Ohai hekópe oipurúvo Deixis. 3. Ombojavy mba’épa tema ha

rema. 4. Omoñepyrũ, ombohete ha

omohu’ãva’ẽrã jehaipy ojapóva. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo.

1. Ohesa’ỹijokuaava’erã mba’éichapa pe jehaipy omoñe’ẽva.

2. Ombojoajukuaava’erã umi ñe’ẽ he’iva ohovo ha ombo’apu’a iñe’ẽ hemiandu rupi.

3. Oipuru porãva’erã ñe’ẽnguéra ojapokuévo tembiapo.

4. Oikumby upe omoñe’ẽva. 5. Omoĝuahẽ árape tembiapo.


4. Omombareteve ñe’ẽ guaraní ohaikuévo hemiandu.

Ohesa’ỹijokuaaveta tembiapokuéra ohaikuévo guaraníme. (Expresión Escrita)

Ohai ha’e oikũmbyhaguéicha ha oñanduháicha umi marandu ohendu, térã omoñe’ẽva’ekue, ombohete ha omohu’ã pe he’iséva.

Ombojoaju ojuehe ñe’ẽnguéra opyta porã haĝua oñondive: omoive haĝua marandu, ombojoavy pe he’íva, ombo’apu’a iñe’ẽ térã omombyky haĝua upe he’íva.

Omohenda ijehaipy ohechaukágui mávapa omoñe’ẽta hembiapokue hogayguápa, iñirũ mbo’ehaogua, imburuvichapa ha mba’e.

Omohenda porã iñe’ẽnguéra ohaikuévo, ikatu haĝuaicha ojekuaa pe hembiapokuére mba’éichagua jehaipyrepa, oipurúvo ñe’ẽ guaraní mba’etee’ỹva.

Oipuru hekópe umi taikuéra guaranimegua, avei muanduhe ha tyapu tĩgua rechaukaha, umi morfema ha signokuéra avei.

Oipuru hendápe umi ñe’ẽ ombojoajúva ambue ñe’ẽ ojogueraha porã haĝua oñondive pe oje’eséva.

Ohai hekópe umi ñe’ẽ ohóvo ojuehe ohechaukávo máva, moõpa ha araka’épa oiko pe ñe’ẽme he’iva.

Oipuru ñe’ẽ ohechaukáva mba’e oje’emava’ekue terã neira gueteri oje’e ha pu’ae ipu mbareteva térã pundie ahy’ogua ipu mbaretéva.

Texto Periodístico.

Marandu.

Ta’angahai (Descripción)

Moñe’ẽrã.

kuatiañe’ẽ (Carta)

Mimbi ao po’i jejapoha.

Temiandu ñemohenda (Secuencia lógica de ideas)

Moñe’ẽrã

Ñe’ẽhe’isejojáva. (Sinónimos)

Ñe’ẽ he’iseavýva. (Antónimos)

Ñe’ẽ ojojoguanungáva. (Parónimos)

Kuñakarai ha ryguasu.

Marandu (información)

Moñe’ẽrã.

1. Ohaikuava’erã opáichagua marandu. 2. Omohenda porãva’erã ñe’ẽ ohaíva

guive. 3. Ohechauka árape tembiapo. 1. Ombojoajukuaava’erã ñe’ẽ opyta

porã haĝua ojapóvo tembiapo. 2. Ombojoavy umi ñe’ẽ ohaíva ohóvo. 3. Ombo’apuava’erã iñe’ẽ térã

omombyky umi mba’e he’iva ohóvo. 4. Oipuru porã umi ñe’ẽjoajukuéra

jehaípe. 1. Omohendakuaava’erã kuatiañe’ẽ

ohechaukágui mávapa omoñe’ẽta. 2. Ombohekoporã umi temiandu

omoĝuahẽva hapichakuérape. 3. Oipuruva’erã ñe’ẽjoajuha ha

oñangareko muanduhekuérare. 4. Omoñe’ẽ hata porã hembiapo. 1. Omohendakuaava’erã hekópe iñe’ẽ

opyta porã haĝua. 2. Ohechakuaava’erã mba’e porã ha

mba’e vai oikóva ko’aĝa rupi. 3. Oipuru hekópe umi signokuéra. 4. Ohechakuaa umi tero, ñe’ẽtéva ha

umi ñe’ẽ oipurúva ojapóvo tembiapo.

5. Omoñe’ẽ syryry porã. 6. Omoñe’ẽ hatã porã. 1. Oipuruva’erã ñe’ẽ ohechaukáva

ñe’ẽ’isejojáva ñe’ẽhe’ise’avýva, Ñe’ẽhe’isenungáva ha mba’e.

2. Ohaiva’erã hemiandu oikuaávo moõpa, araka’épa ha máva ohai jehaipy.

3. Ombohesakãva’erã ñe’ẽnguéra ohaíva guive.

4. Omoñe´ẽ syryry porã tembiapo ojapóva.

5. Omoĝuahẽ tembiapo árape. 1. Oipuruva’erã hekópe umi ñe’ẽ

ojapokuévo kuatiañe’ẽ’i. 2. Ohaiva’erã kuatiañe’ẽ’i ha

kuatia’atã’i hendápe. 3. Ohaiva’erã kuatiañe’ẽ’i kuatia’atã’i

oñangareko muanduhekuérare.

Mbo’esyry Aponde’a -- Guaraní Ñe’ẽ Poapyha Pegua. Tembiaporãáty (Unidades) Katupyry (Competencia) Katupyryrã (Capacidad) Oñembo´étava (Contenido) Techaukarã (Indicadores) Ára (Tiempo)

1. Omomba’e upe mba’e ohendúva guaraníme.

Oikûmbyta mba’e ohendúva oje’e ichupe guaraníme.

Ohechakuaa mba’epahína pe ohendúva ha mba’éichapa upéva oñemohénda.

Ohechakuaa mba’éichapa pe ohendúvape oñehendúvape omoñepyrû, oñembohete, oñembohypy’û ha oñemohu’ã upe mba’e oje’eseva.

Ohesa’ŷijo mba’e rehetépa oñe’ӗ pe ohendúva peha avei mba’emba’épa oñemombe’u upéva ha mba’épa ogueru umiva hapykuéri.

Ohesa’ŷijo máva rehetépa oñeñe’ӗ pe ohendúvapè ha avei mávamáva rehepa oiko mandu’a pe ohendùvape.

Ohesa’ŷijo mba’emba’épa he’ise pe ohendúvape umi ñe’ӗ ikatúva he’ise mokõi térã hetave mba’e.

Ohesa’ŷijo mba’éichapa pe oñe’ӗva ombojoaju ojuehe iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua oñondive, omombe’ukuévo hapichakuéra remimo’ã.

Puáe ha Pundie ñemohenda (Vocal y consonante)

Guarani jeguerojera (Formación de palabras)

Jehaipy mbaékuaavetehára (Texto científico)

Ñe´ẽporã haipyre (Literatura guarani)

Muanduhe guaraníme (Acento tónico)

Terarãngue (Pronombres)

1. Ohechaukava’ӗrã mba’e omoḡuahӗ haihára jehaipy rupive.

2. Omohendava’erã umi ñe’ӗ oipurúva hekópe.

3. Ohaiva’erã hemimoã umi mba’e ohenduva’ekue.

4. Omoñe’ӗ hatã porã. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ohesa’ŷjo mba’e rehe oñeñe’ӗ

jehaipýpe. 2. Ohechakuaa kuarapoite, kuaarapoyke

ha kuaarapo oĩva jehaipýpe. 3. Omohenda hekópe ñe’ӗnguéra

oipurúvo. 4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo

ojapóva. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ohesa’ŷijova’ӗrã máva rehepa

oñeñe’ӗ moñe’ӗrãme. 2. Oikuaava’erã tekoprã oĩva’ӗrã

rogapýpe. 3. Ohaiva’ӗrã hemiandu hogayguáre. 4. Oikûmby mba’e remiandúpa haihára

ohechauka jehaipy rupive. 5. Omoḡuahe árape tembiapo. 1. Ohesa’ŷijova’erã mba’épa he’ise umi

ñe’ӗ ikatúva heta mba’e he’i. 2. Omohendakuaava’erã umi ñe’ӗ

hekópe. 3. Ohaiva’ӗrã hendápe ñe’ӗ oipurúva

guive. 4. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oikuaava’ӗrã mba’éichapa pe oñe’ӗva

ombojoaju ojuehe iñe’ӗnguéra terarãngue rupive.

2. Ohaiva’erã umi ñe’ӗ opyta porã haḡua ombojoajúvo ojuehe temiandu.

3. Omohenda hekópe terarãnguekuéra oipurúva guive.

4. Omoñe’ӗ syryry porã ñe’ӗpoty. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo.


1. Omyasãive ñane retã omoñe’ӗkuaávo ñe’ӗ guaranime

Oñe’ӗkuaata guaranime/ Comprensión Oral.

Omombe’u ha’e oikûmbyhaguéicha umi marandu ohendu térã omoñe’ẽva’ekue.

Ombojoaju ojuehe iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua oñondive, omoñepyrû, ombohete ha omohu’ã marandu.

Oipuru ñe’ӗ guaraní mba’etee’ŷva sapy’a ko ñe’ӗ ndoguerekóieterõ mba’éichapa he’ita upéva.

Omohenda hekópe pe sintagma oĩhápe umi ñe’ӗ oporombohérava (máva, mba’épal, moõpa oi ha mboýpa oĩ Sintagmade relación nombre determinante).

Oipuru hekópe umi ñe’ӗ ohechaukáva moõpa oĩ ha áraka’épa oiko pe oje’éva.

Oipuru hekopeite umi ñe’ӗ ojojoguanungáva (parónimos, sinónimos, antonimos, homónimos) ha umi ñe’ӗ he’iseva peteĩ mba’érente umi ñe’ӗ ojuavyetéva voi he’isévape.

Ohechakuaa mba’éichapa ojepuruva’erã umi ñe’ӗtéva activo.

Ñe´ẽ (Categoría Nominal)

Ñe´ẽ he´ise añetéva ha ñe´ẽ ohechaukavýva (Denotación y connotación)

Ñe´ẽ mba´e tee´ỹva (Préstamo linguístico)

Techaukaha oñemohendahaíacha (Sintagma de relación)

Ñe´ẽ oúva España ñe´ẽgui (Hispanismo)

Ñe´ẽtéva.

1. Omombe’uva’erã hemiandu Guarani ñe’ӗrehe.

2. Omohendakuaava’ẽrã ñe’ӗ hekópe ohaívo tembiapo.

3. Ohechaukava’ẽrã árape tembiapo. 4. Omoñe’ӗ syryry moñe’ӗra. 1. Ombojoajukuaava’ӗrã ñe’ӗnguéra

ojapóro tembiapo opyta porã haḡua. 2. Omohendava’ӗrã ñepyrûmby, Mbyte,

ha paha oikohaḡuéicha jehaipýpe. 3. Omoñepyrû, ombohete ha omohu’ã

ñe’ӗ añetéva ha ohechaukavýva. 4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo

ojapóva ogaygua rehegua. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oikuaava’erã mba’épa jopara, jehe’a

ha ñe’ӗpuruha. 2. Ombojaovyva’erã jopara, jehe’a ha

ñe’ӗpuruha. 3. Ohaiva’ӗrã hekope hemiandu. 4. Omoñe’ӗ syryry porã ñe’ӗpoty. 5. Omoñe’ӗ hatã porã ñe’ӗpoty. 6. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Omohendakuaa hekope umi

(Sintagma de Relación) 2. Oikuaava’ӗrã máva, araka’épa ha

moõ oiko umi ohendúva térã omoñe’ӗkuévo.

3. Oipuru hendápe taikuéra ojapóvo tembiapo.

4. Omoḡuahe arape tembiapo. 1. Oipurukuaava’ӗra hekópe umi ñeӗ

ikatúva heta mba’e he’ise. 2. Oikuaava’ӗrã ñe’ӗojojoguanungáva,

he’isejojáva, he’ise’avýva ha ambue. 3. Ohai hekópete ñe’ӗnguéra

ohechukávo hemiandu. 4. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 5. Omoñe’ӗ syryry porã ñe’ӗngakuéra. 1. Oikuaava’ӗrã umi ñe’ӗtévatee (Verbo

activo) 2. Ohai hekópe omosusû jave umi ñe’ӗ. 3. Oipuruporãva’ӗrã umi ñe’ӗtéva

hekópe. 4. Omoñe’ӗ syryry porã mombe’urã

ohaiva. 5. Omohenda porã muanduhekuéra. 6. Omoḡuahӗ árape tembiapo.


3. Omomba’eguasu ñe’ӗ guaraní oikûmbyrupi opàichagua Ñe'eporahaipyre.

Oikûmbyta jehaipyre omoñe’ӗva guaranime/Comprensiòn Lectora.

Ohesa’ŷijo mba’éichapa haihára omboysýi umi mba’e omombe’uséva.

Ohesa’ŷijo mba’emba’épa oiko pe jehaipyrépe oñemombe’uháicha, mba’éicha rupipa umíva oiko ha mba’épa ogueru hapykuéri.

Ohechakuaa moõitépa, araka’épa ha mba’éichagua tekove rehepa oñeñe’ӗ pen jehaipyrépe.

·Ohechakuaa mba’éichapa pe jehaipyre omoñe’ӗvape oñemopepyrû pe oje’eséva, mba’éichapa oñembohete upéva ha mba’éicha oñemohu’ã.

·Ohesa’ŷijo mba’éicharãpa haihára oipuru umi ñe’ӗ omoporãvéva hembiapo (Mbojojáva, mbojoguáva, mbo’avava, ñe’ӗtemiandukõi, je’eje’ýva)

Ohesa’ŷijo ñande ypykuéra guaraní rekove rembiasakue omoñe’ӗvo “Ayvu Rapyta” ha ohechakuaa umi signokuéra ojepurúva.

Género Literario (Mombe´upy)

Mombe´urã.

Jehaipy oguerekóva (Partes del texto)

Ñe´ẽ Jehai.

Ñe´ẽporãhaipyre.

Ayvu Rapyta.

1. Ohesa’ŷijokuaava’ӗrã mba’éicha haihára omboysýi hembiapo mombe’upy rehegua.

2. Omohendakuaava’ӗrã hekòpe mombe’upy.

3. Ohaiva’ӗrã tembiapo ojejeruréva ichupe oipurúvo hendápe taikuéra.

4. Omoñe’ӗ syryry porã hembiapo. 5. Omoḡuahӗ tembiapo árape.

1. Ohesa’ỹijokuaava’erã mba’épa ohechauka haihára jehaipyre rupive.

2. Oikuaava’ӗrã mba’éicha rupípa umiva oiko ha mba’e ogueru hapykuéri.

3. Ohaiva’ӗrã hendápe jehaipy hete (Estructura)

4. Omoñe’ӗ syryry porã hembiapo. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo.

1. Ohechakuaava’era moõitepa ha araka’e oiko umi mba’e omoñe’ӗva.

2. Oikuaava’ӗrã mba’éichagua tekovépa oñeñe’ӗ jehaipype.

3. Oipuru hekópe umi ñe’ӗ ohechaukávo hemimo’ã.

4. Ohesa’ŷijokuaa opaichagua tembiapo ojejeruréva chupe.

5. Omoḡuahe árape tembiapo.

1. Ohechakuaava’ӗra mba’éichagua jehaipyrépa upe omoñe’ӗva.

2. Oikuaava’erã mba’éicha omoñepyrû, oñembohete ha oñemohu’ã jehaipy.

3. Ohaiva’ӗrã hekope morangu oipurúrupi ñe’ӗtemiandukuéra.

4. Omoĝuahẽ árape tembiapo. 5. Omoñe’ӗ hatã porã morangu

ojapóva.

1. Oikuaava’erã mba’éichapa ojeipuru ñe’ӗporã ñe’ӗpotýpe.

2. Ohesa’ŷijokuaava’ӗrã mba’éichapa haihára ohechauka hemiandu.

3. Oguenoheva’ӗrã hekópe ñe’ӗporãkuéra ojuhúva ñe’ӗpotýpe.

4. Ombojoavykuaa opaichagua tembiapo oĩva kuatiápe.

5. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo. 6. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ohesa’ŷijova’erã ñande ypykuéra

guaraní rekove rembiasakue. 2. Omoñe’ӗ hekópe “Ayvu Rapyta” 3. Omohendava’erã kytãkuéra

hekópe ojeipuruhaicha jehaipýpe. 4. Ombojoavykuaava’erã ojohegui

umi signokuéra. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 6. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo.


4. Omombareteve ñe’ӗ guaraní ohaikuévo hemiandu opa mba’ére

Ohaíta guaranime/ Expresión Escrita.

Ohai ha’e oikûmbyháicha umi marandu ohendu térã omoñe’ẽva’ekue, omoñepyrû ombohete ha omohu’ã pe he’iséva.

Ombojoaju ojuehe iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua oñondive omoĩve haḡua marandu, ombojoavy pe he’íva ohóvo ombo’apu’ã iñe’ӗ térã omombyky pe he’íva.

Omohenda jehaipy ohechukágui mávapa omoñe’ӗta tembiapokue hogaygua, iñirû mbo’ehaópegua imburuvicha, ha mba’e oipurúvo umi ñe’ӗ opytaporãva.

Omohenda hekópe iñe’ӗ opyta porã haḡuáicha omombe’úvo mba’éichapa ha’e ohecha umi mba’e herakuaĩtéva ko’áḡa rupi taha’e iporãva térã ivaíva.

Omohenda porã iñe’ӗnguéra ohaikuévo ikatu haguáicha ojekuaa pe hembiapokuére mba’éichagua jehaipyrépa, ñe’ӗ guaraní mba’etee’ŷva sapy’a ko ñe’ӗ ndoguerekói mba’éichapa he’íta peteĩ ñe’ӗ.

Ombojoaju hendápe umi morfema ñe’ӗrapo rehe ha umi signokuéra oipytyvõtava ichupe omyesakãve haḡua hemimombe’u.

Marandu/Periodístico.

Jehai oguerekova´erã.

Kuatiañe´ẽ.

Mbaé jerure.

Oje´éva.

Ñe´ẽtéva.

Jehaipyre.

Morfemakuére.

1. Ohesa’ŷijo hekópe marandu omoñe’ӗva’ekue.

2. Omohendakuaava’ӗrã mandu’apy ohaikuévo.

3. Ohaiva’ӗrã oikûmbyhaícha umi marandu omoñe’ӗva’ekue.

4. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 5. Omoñe’ӗ syryry hembiapokue. 1. Ohesa’ŷijo hekópe kaso ñemombe’u. 2. Ombojoajukuaa ojuehe iñe’ӗnguéra

ohaívo peteĩ haipyvo. 3. Ombojaovykuaa upe he’íva ohóvo

ombo’apu’a térã omombyky iñe’ӗ. 4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo

ojapóva. 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oikuaava’erã mba’épa kuatiañe’ӗ ha

mba’ejerure. 2. Amohendakuaava’erã kuatiañe’ӗ ha

mba’ejerure. 3. Ahechaukava’ӗrã mávapa omoñe’ӗta

tembiapo. 4. Ahechauka árape tembiapo. 5. Amoñe’ӗ sysyry porã tembiapo. 1. Omohendakuaava’erã iñe’ӗ opyta

porã haḡua. 2. Ombojaovy herakuãitéva ko’áḡa rupi

oikóva taha’e iporãva térã ivaíva. 3. Omosusûkuaa hekope ñe’ӗtéva

hekopeguáva ha hekopegua’ŷva. 4. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Omohenda porãva’erã iñe’ӗ

ohaikuévo tembiapo. 2. Oikuaava’ӗrã mba’éichagua jehaipy

upe omoñe’ӗva. 3. Ohesa’ŷijo hekópe jehaipy. 4. Ohaiva’erã peteĩ jahaipy (texto)

oipurúvo umi ñe’mba’etee’ŷva ndoguerekóiramo mba’éichapa he’íta guaranime.

5. Omoguahӗ arape tembiapo. 1. Oikuaava’era mba’épa morfema-

kuéra. 2. Ombojaojuva’erã hendápe umi

morfema ñe’ӗrapo rehe. 3. Oipuruva’erã hekópe umi signo-kuéra

jehaipýpe. 4. Ohechauka árape tembiapo. 5. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo

ojapóva.

Mbo’esyry Aponde’a -- Guaraní Ñe’ẽ Porundyha Pegua. Tembiaporã´aty (Unidades) Katupyry (Competencia) Katupyryrã (Capacidad) Oñembo´étava (Contenido) Techaukarã (Indicadores) Ára (Tiempo)

1. Omombarete ñe’ӗ guaraní oikûmby rupi jehaipy.

Oikûmbyta mba’e ohendúva oje’e ichupe guaranime/Comprensión Oral.

Omombe’u hekópe oikuaágui mba’e apoha ndivepa oñe’ӗ hogapypegua, iñirû mbo’ehaopegua, ikatuaarã, huvicha térã ambue ndive.

Ombojoaju ojuehe iñe’ӗguéra opyta haḡua oñondive omoĩve marandu, ombojaovy pe he’iva ohóvo, ombo’apu’a iñe’ӗ térã omombyky pe he’íva.

Ohechakuaa mba’èpa hembipota oñe’ӗnguévo. Upe’arã omokangy térã omohatãve pe iñe’ӗ, he’i pukuve térã mbykyve peteĩ ñe’ӗ, iñe’ӗpohýi térã imarangatu, ha mba’e.

Oñangareko ipu porã haḡua oñondive umi ñe’ӗ ñane tĩ rupi osӗva, umi ñe’ӗ guaraní mba’etee’ŷva sapy’a ko ñe’ӗ ndoguerekoieterõ mba’eichapa he’íta upéva.

Omohenda hekope pe sintagma he’ihape téra ha ñe’ӗ omombe’úva mba’éichaguapa upéva ha umi ñe’ӗtéva activo, atributivo ha mixto.

Oipuru porã umi ñe’ӗ oñemoambuéva hetepýpe oĩgui ijypype peteĩ pu’ae ipu mbaretéva térã pundie ahyogua ipumbaretéva.

Oipuru hekópe umi ñe’ӗ oporombohérava, omombe’úva mba’épa ojejapo, oñei, ohechaukávo arako’epe ha moõpa oiko umi oje’éva.

Ñe’ӗndy ogaygua/ Kuña ko’áḡagua

Tero / Jaua ha

Ha’anga

Ñe’ӗtéja/ Mauricio

Ñe’ӗ ombohékova ipu tĩgua/ Armonizaciòn Nazal/ Jose Vale

Teroja ha Tero / Jagua ha Jaguarete

Muanduhe

Guaranimegua

Kalaito Pombéro

Ñe’ӗteva / Ype ha Mbói

1. Omombe’ukuaava’erã hekópe iñe’ӗ oikuaágui

mba’e apohandive oñe’ӗ. 2. Oikuaava’erã ñe’ӗndy rogaygua,

mbo’ehaógua ha ojapo tembiapo. 3. Ohaikuaava’erã hekópe ñe’ӗnguéra

oñngarekovo muanduhe rehe 4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo

ojapova’ekue 5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ombojoajukuaava’ӗrã ojuehe

iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua. 2. Ombojoavykuaava’ӗrã, tero, teroja,

terarãngue ha ambue. 3. Ohai hekópe iñe’ӗ omoive marandu

térã omombyky upe he’íva. 4. Omoñe’ӗ syryry porã morangu

ohaiva’ekue 5. He’i hatã porã omoñe’ӗvo

hembiapo. 6. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oikuaava’erã umi ñe’ӗ ikatúva

he’ise heta mba’e. 2. Ohesa’ŷijokuaa hekópe jehaipy 3. Ohaiva’erã hendápe tembiapo

ojejerureva chupe. 1. Ohesa’ŷijova’erã mba’éicha pe

ohaìva ombojaoju ojuehe iñe’ӗnguéra.

2. Ombojoavy ñe’ӗnguéra ojeipurúva. 3. Ohaiva’ӗrã hemiandu oipurúvo

ñe’ӗjoajuha ha ñe’ӗmyengoviáiva. 4. Oikûmby mba’emba’épa omoḡuahӗ

moñe’ӗra rupive. 5. Omoḡuahӗ arape tembiapo. 1. Ohesa’ŷijova’ӗrã hekópe jehaipy. 2. Ohaiva’erã tembiapo ojejeruréva

ichupe oipurúvo hendápe ñe’ӗ. 3. Omomba’egusauva’erã

hapichakuera rembiapo ojavýramo jepe hemimo’ãgui.

4. Omoñe’ӗ syryry porã pembiapo ojapova

5. Omoḡuahӗ árape tembiapo.


2. Omohysŷi ñe’ӗ guaraní omoñe’ӗkuévo hemiandu.

Oñe’ӗkuaata guaraní / Expresión Oral.

Omombe’u hekópe oikuaágui mba’e apoha ndivepa oñe’ӗ hogapypegua, iñirû mbo’ehaopegua, ikatuaarã, huvicha térã ambue ndive.

Ombojoaju ojuehe iñe’ӗguéra opyta haḡua oñondive omoĩve marandu, ombojaovy pe he’iva ohóvo, ombo’apu’a iñe’ӗ térã omombyky pe he’íva.

Ohechakuaa mba’èpa hembipota oñe’ӗnguévo. Upe’arã omokangy térã omohatãve pe iñe’ӗ, he’i pukuve térã mbykyve peteĩ ñe’ӗ, iñe’ӗpohýi térã imarangatu, ha mba’e.

Oñangareko ipu porã haḡua oñondive umi ñe’ӗ ñane tĩ rupi osӗva, umi ñe’ӗ guaraní mba’etee’ŷva sapy’a ko ñe’ӗ ndoguerekoieterõ mba’eichapa he’íta upéva.

Omohenda hekope pe sintagma he’ihape téra ha ñe’ӗ omombe’úva mba’éichaguapa upéva ha umi ñe’ӗtéva activo, atributivo ha mixto.

Oipuru porã umi ñe’ӗ oñemoambuéva hetepýpe oĩgui ijypype peteĩ pu’ae ipu mbaretéva térã pundie ahyogua ipumbaretéva.

Oipuru hekópe umi ñe’ӗ oporombohérava, omombe’úva mba’épa ojejapo, oñei, ohechaukávo arako’epe ha moõpa oiko umi oje’éva.

Ñe’ӗndy ogaygua/ Kuña ko’áḡagua

Tero / Jaua ha Ha’anga.

Ñe’ӗtéja/ Mauricio

Ñe’ӗ ombohékova ipu tĩgua/ Armonización Nazal/ Jose Vale.

Teroja ha Tero / Jagua ha Jaguarete.

Muanduhe Guaranimegua/ Kalaito Pombéro.

Ñe’ӗteva / Ype ha Mbói.

1. Omombe’ukuaava’erã hekópe iñe’ӗ oikuaágui mba’e apohandive oñe’ӗ.

2. Oikuaava’erã ñe’ӗndy rogaygua, mbo’ehaógua ha ojapo tembiapo.

3. Ohaikuaava’erã hekópe ñe’ӗnguéra oñngarekovo muanduhe rehe

4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo ojapova’ekue

5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ombojoajukuaava’ӗrã ojuehe

iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua. 2. Ombojoavykuaava’ӗrã, tero, teroja,

terarãngue ha ambue 3. Ohai hekópe iñe’ӗ omoive marandu

térã omombyky upe he’íva 4. Omoñe’ӗ syryry porã morangu

ohaiva’ekue 5. He’i hatã porã omoñe’ӗvo hembiapo. 6. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oñangarekokuaava’erã umi ñe’ӗ

oipurùva ipu porã haḡua oñondive ñande tĩ rupi osӗva.

2. Oikuaava’erã umi ñe’ӗ guaraní mba’etee’ŷva.

3. Ohaiva’erã hekópe hemiandu oipurúvo hekope ñe’ӗnguéra.

4. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Oñangarekokuaava’erã umi ñe’ӗ

oipurúva ipu porã haḡua oñondive ñande tĩ rupi osӗva.



4. Omoḡuahӗ árape tembiapo.

1. Oikuaava’erã mba’éicha oñemohenda ñe’ӗtéva.

2. Ohechakuaava’ӗrã jehaipýpe umi ñe’ӗtéva oĩva guive.

3. Oipurúva’erã hekope umi ñe’ӗtéva. 4. Omoñe’ӗ syryry tembiapo ojapóva. 5. Ohechaukava’erã.

1. Oikuaava’erã mba’éicha oñemohenda ñe’ӗtéva.

2. Ohechakuaava’ӗrã jehaipýpe umi ñe’ӗtéva oĩva guive.

3. Oipurúva’erã hekope umi ñe’ӗtéva. 4. Omoñe’ӗ syryry tembiapo ojapóva. 5. Ohechaukava’erã árape tembiapo. 1. Oikuaava’erã mba’éicha oñemohenda

ñe’ӗtéva. 2. Ohechakuaava’ӗrã jehaipýpe umi

ñe’ӗtéva oĩva guive. 3. Oipurúva’erã hekope umi ñe’ӗtéva. 4. Omoñe’ӗ syryry tembiapo ojapóva. 5. Ohechaukava’erã árape tembiapo.


3. Omombarete Ñe’e guaraní oikumby rupi omoñe’eva.

Oikûmbyta jehaipyre omoñe’ӗva guaranime (Expresón Oral)

Ohesa’ŷijo mba’e rehetepa oñeñe’ӗ pe jehaipyre ha avei mba’e mba’épa haihára omboysýi umi mba’e omombe’uséva.

Ohesa’ŷijo mba’emba’épa oiko pe jehaipyrépe oñemombe’uháicha, mba’épa, moõitepa, araka’épa oiko umi mba’e

Ohechakuaa mba’éichagua jehaipyrépa pe oñe’ӗva mba’éicha oñepyrû oje’eséva ha mba’éichaa oñemohypy’û ohóvo, oñembohete ha omohu’ã.

Ohesa’ŷijo mba’éicharãpa haihára oipuru umi ñe’ӗ omoporãvéva hembiapo (metáfora, comparación, personificación, sinestesia, repetición, onomatopeya)

Ohesa’ŷijo ñande ypykuéra guaraní rekove rembiasakue omoñe’ӗvo “Ayvu Rapyta”, ha umi signokuéra mba’eíchapa ojepurúva’erã.

Ohesa’ŷjo mba’éichapa ohechauka hembipota pe haihára.

Marandu/Ñoñairo Guasu.

Jehaipy oñeargumentava/Texto Argumentativo.

Jehaipy Jehepyme’e/Texto Publicitario.

Ñe’eporahaipyre/Mainumby Pyta.

Mombe’upyrysu/Narciso R Colman.

Ñe’porahaipyre Meña/Ayvu Rapyta.

1. Ohesa’yijokuaav’era mba’épa oiko pe jahipype omoñe’eva.

2. Ojapokuaav’era umimba’e ojejerureva ichupe.

3. Ohaiva’era hekope petei ensayo. 4. Ohechaukavaera arape tembiapo. 1. Ohechakuaava’era mba’eichagua

jehaipypa pe omoñe’eva. 2. Omopeteiva’era jehaipy

jehepym’eme rehegua. 3. Ohaiva’era hendape jehaipykuera

oipuruvao tai hekope. 4. Ojapokuaav’era umimba’e

ojejerureva ichupe. 5. Ohechaukavaera arape tembiapo.


4. Ohaikuaata guaranime hekopete.

Ohaita Guaranime / Expresión Escrita.

Ohai ha’e oikûmbyhaguéicha ha oñanduháicha umi marandu ohendu tӗrã omoñe’ӗvava’ekue hendá porã, ombohete ha omohu’ã pe he’iséva.

Omohenda ijehaipy ohechaukágui mávapa omoñe’ӗta hembiapo. Hogaygua, iñirû mbo’ehaopegua, imburuvicha ha mba’e.

Omohenda porã iñe’ӗ opyta porã haḡa omombe’úva mba’éichapa ha’e ohecha upe mba’e porã térã ivaíva oikóva oñangaréko umi ñe’ӗnguéra ohaikuévo.

Oipuru hekópe umi taikuéra guaranimegua, avei muanduhe ha tyapu tĩgua ombojoajúvo hendápe umi morfemakuéra ñe’ӗrapo rehe.

Oipuru porã umi ñe’ӗ ojepuruva ojogueraha porã haḡua oñondive umi oje’eséva ohóvo ojuehe mokõive ipúgui tĩ rupi ha umi ñe’ӗ oporombohérava.

Oipuru umi ñe’ӗ ohechaukáva mba’e oje’emava’ekue térã ne’ĩra gueteri oje’e ha umi ñe’ӗ ojojoguanungáva ijehai térã hyapukuépe.

Omohenda hekópe pe Sintagma téra ha ñe’ӗ omombe’úva mbaé’ichaguápa, máva, mba’épa, moõoĩ mboýpa oĩ.

Muanduhe/Mandu’apye

Marandu/Informe.

Mombe’ura/Cuento.

Morfemakuera/Yvy Sapukai.

Ñoha’anga/Teatro.

Ñe’e omyengovia/Elipsis.

1. Omombe’ukuaava’erã hekópe iñe’ӗ oikuaágui mba’e apohandive oñe’ӗ.

2. Oikuaava’erã ñe’ӗndy rogaygua, mbo’ehaógua ha ojapo tembiapo.

3. Ohaikuaava’erã hekópe ñe’ӗnguéra oñngarekovo muanduhe rehe

4. Omoñe’ӗ syryry porã tembiapo ojapova’ekue

5. Omoḡuahӗ árape tembiapo. 1. Ombojoajukuaava’ӗrã ojuehe

iñe’ӗnguéra opyta porã haḡua. 2. Ombojoavykuaava’ӗrã, tero,

teroja, terarãngue ha ambue 3. Ohai hekópe iñe’ӗ omoive

marandu térã omombyky upe he’íva

4. Omoñe’ӗ syryry porã morangu ohaiva’ekue

5. He’i hatã porã omoñe’ӗvo hembiapo.


oipurùva ipu porã haḡua oñondive ñande tĩ rupi osӗva.




oipurúva ipu porã haḡua oñondive ñande tĩ rupi osӗva.



mbo’esyry aponde’a -- guaraní Ñe’ẽ pokõi pegua. tembiaporã

Documents