maqueta n. 4 - sergasbioética en atención primaria, cunha linguaxe, clara e sinxela. na sección...
TRANSCRIPT
Indice
Consello deonsello deREDACCIÓN
3
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
CoordinaciónCesáreo Barreiro Sorrivas
Consello de Redacción:Susana Aldecoa LandesaCesáreo Barreiro SorrivasJavier Goberna Lorenzo
Alejandro Iglesias Díaz de UlloaAntonio Merino de Dios
Colaboran neste número:Cesáreo Barreiro Sorrivas
Luis Carregal RañóBegoña Castro RomeroJavier Goberna Lorenzo
Alejandro Iglesias Díaz de UlloaJoaquín San José Arango
Félix Tojal del CaseroFrancisco Vázquez Troitiño
Pedro Vega Bastida
Imprime:Norgráfica
ISSN1695-8721
Déposito LegalVG: 681-1995
¿Como lo ves? no se indentifica necesariamente con laopinión de sus colaboradores
ndiceConsello de RedacciónNuevos y viejos tiemposEstrés y mobbingA Avaliación en A. Primaria na área¿Un plantexamento desvirtuado?Los nuevos locales de la Gerencia del áreade VigoCentro de Saúde de BembriveBioética desde la consulta de A. PrimariaRotas de interés sen sair da provincia
Novas. Notas brevesCursos de Formación ContinuadaCuentos Cortos: La PrimaveraHorror-óscopo. Predicciones para el 2003Los Problemas del Mundo. ParadojasPáginas webLibros recomendadosRefranes, trabalenguas y adivinanzasHumor
CONTACTAR CON NÓS PARA ENVIAR CALQUERA COLABORACIÓN, ARTIGO OU OPINIÓN:POR FAX: 986 47 03 84
POR CORREO ELECTRÓNICO: [email protected] CORREO: Revista “¿Cómo lo ves?”.Centro de Saúde de Bembrive. Carretera de Bembrive, 255. 36214 BEMBRIVE-VIGO
REDACCIÓN
NOVIDADES:Medramos de novo: de 28 páxinas,pasamos a ter 36; elo quere dicir quetod@s temos mais cousas que con-tar.
UN PREMIO PARA TOD@S:A revista recibe un premio da Aso-ciación ADECIN. Esta si que é unhaboa nova para comezar ben o ano.
NESTE NÚMERO:Os novos locais da Xerencia en Vigoteñen historia, así como tamén tive-ron a súa os da Rúa México; as expli-cacións veñen por parte de JavierGoberna.
A pesares de ser un feito común enmoitas empresas, mesmo na Admi-nistración Pública, parece ser queestá de moda o "Mobbing"; adica-moslle un artigo para tentar de enten-delo.
¿A avaliación necesita evolución?,para reflexionar sobre elo envíanosun artigo Francisco Vázquez Troitiño.
Félix Tojal achéganos o concepto daBioética en Atención Primaria, cunhalinguaxe, clara e sinxela.
Na sección "Centros de Saúde", oCentro que nos acolle é descrito na
súa breve historia por Joaquín SanJosé
Temos unha nova sección: Rotas danosa provincia; nesta ocasión Bego-ña Castro cóntanos que se podefacer en Cangas do Morrazo.
As NOVAS. NOTAS BREVES, cadavez son menos breves, porque teñenmais contido e son mais abondosas:hai un pouco de todo; informamosdos cursos e das novas que nos che-gan.
O Subdirector de Enfermería LuisCarregal fai unhas reflexións sobrevarios aspectos dos obradoiros quese fixeron no ano que rematou.
Outro conto corto á conta de PedroVega: La Primavera
Temos tamén unhas predicciónsseica moi serias para este ano (nósnon temos nada que ver si acerta ounon), na sección HORROR-ÓSCOPO, xunto cunhas reflexións.
E como peche deste número as sec-cións de: libros e páxinas webcomentadas e de humor, que boafalla fai.
Agardamos que vos guste.
34-56-8
8
9
10-1112-1314-15
16-2626
27-28293031323334
Desconozco si en el momento en que este artículo salgaa la luz estaremos ya instalados en el nuevo y flamanteedificio de la calle Rosalía Castro, de momento observo suestilizada figura desde la calle y me siento impresionadopor esa imagen vanguardista, casi futurista y de una esté-tica impecable poco habitual en nuestra caótica ciudad.Continúo alli parado observando de abajo arriba y de arri-ba abajo y no puedo por menos que sentir una profundalástima pensando en nuestro pobre y destartalado edificiode la calle Méjico que sin duda debe sentirse empeque-ñecido y casi humillado ante tal despliegue de medios, yque hasta la fecha ha hecho lo imposible por cobijarnos,cediendo y transformando los mas recónditos escondrijos,absorbiendo más y más personal, expandiendose masalla de sus límites físicos.
Pero el tiempo pasa inexorablemente y sé con toda segu-ridad que dentro de no mucho todo el mundo se habráolvidado de las estrecheces pasadas y de aquel angostoy obsoleto edificio que nos resguardó durante tantos años,del mismo modo que ya muy poca gente recuerda aquelotro edificio del siglo pasado que se elevaba ( no mucho)en este mismo solar .
Rebobino la imagen en el tiempo y me remonto a princi-pios de los años treinta, hay un hombre trabajando en untorno con su boina y sus gafas de pasta ajustando a lamicra con sus propias manos alguna pieza que debe serentregada para ayer, hay un pasillo y al fondo conecta conotra puerta donde otro hombre trabaja en la producciónde su fábrica de velas. Manuel Lorenzo (mi abuelo) conti-núa fabricando en su taller piezas y más piezas contribu-yendo con su granito de arena a forjar en nuestro Vigo suleyenda de ciudad industrial y motor de Galicia, y sin
4
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
NUEVOS Y VI
Fotografías cortesía de D. José Llopiz Gallardo.
CESAREO BARREIRO SORRIVAS
saber que tan solo unos pocos años mastarde se verá obligado a transformar supequeño taller en industria auxiliar de gue-rra de donde saldrán innumerables vainasde bala de mortero con qué mortificar a losirreductibles “rojos”. Terminada la guerra eltaller es transformado por su nuevo propie-tario en taller de montajes eléctricos hastaque es cerrado y adquirido por su actualpropietario quien se propone demolerlopara construir un nuevo edificio, con gransorpresa por su parte cuando descubre enlos trabajos de demolición que bajo elsuelo del taller aparece enterrado un extra-ño tesoro consistente en una enorme can-tidad de vainas de proyectiles, electrodosy otros restos de fabricación.
Construido el nuevo edificio es dedicadoahora a taller de montaje y reparación deaparatos elevadores función que desem-peña durante varios años hasta que laamplitud alcanzada por el negocio obliga alos propietarios a trasladarse a unas insta-laciones mas adecuadas en las afueras dela ciudad. En esas mismas fechas del año1983 las oficinas de la Sectorial de Ambu-latorios ubicadas en el ambulatorio de la C/Cuba se evidencian también como clara-mente insuficientes para albergar a todo supersonal por lo que los responsables deaquella época deciden arrendar el edificioque ha quedado vacío a pocos metros del
ambulatorio y que servirá de Sectorial ymas tarde de Gerencia durante otros vein-te años.
Un potente claxon me despierta de miensoñación histórica y por unos instantesdudo si me encuentro en el barrio de LaDefense en Paris, en la zona de negociosde Chicago o en algún barrio del nuevoBerlín reunificado, pero no, es nuestranueva Gerencia, ... y es que el tiempo noperdona.
5
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
JAVIER GOBERNA LORENZOASESOR JURÍDICO
EJOS TIEMPOS
Es habitual en nuestro trabajo, queconsiste en atender a personas, unacierta tensión o grado de estrés; si aello le sumamos problemas de relacio-nes con los compañeros, entonces nosencontramos ante un problema, queaunque inicialmente no nos demoscuenta, va a incidir en el trabajo y enlas relaciones, que a su vez, cerrandoel círculo vicioso, vuelve a afectar yaumentar la tensión y así sucesiva-mente, hasta que se produce algúnsíntoma físico perceptible.
Frecuentemente damos por supuesto,respecto a lo que nos parece bien omal, que los demás "ya deberíansaberlo", o bien que es innecesariorevisar la relación o entablar una nego-ciación, que además resultan unacarga añadida: "aún por encima deltrabajo que tengo, aún tengo queponerme de acuerdo con los demás,sobre cosas que caen de cajón"; sinosotros no expresamos nuestrosdeseos, emociones o peticiones, esta-mos sujetos a una sensación incómo-da de intensidad creciente, que sinduda, no va a tener "final con beso".
Un grado de tensión en el trabajo es,incluso, necesario; un grado elevado yuno muy bajo son claramente perjudi-ciales. ¿Cuál es la medida adecuada?:como siempre el término medio. Elnivel de tensión en un grupo dependeen gran medida de los miembros deése grupo, tanto para el origen, comopara su solución; ya sea debido a lasrelaciones, o bien al afrontamiento deltrabajo ante el usuario; nunca puedenexcluirse del todo razones "externas" alE. A. P., como: relaciones con los jefes,problemas en nuestras casas,..
Un caso particular de “tensión” en el
trabajo, es lo que se ha dado en llamar“mobbing”; hace referencia a una seriede síntomas que sufre una personaque es objeto de “acoso” en el trabajo.Sin entrar en lo adecuado o no deponer nombres (o etiquetas) a com-portamientos, para señalar aspectosmás o menos patológicos, observa-mos en el acoso un fuerte componen-te relacional.
Cuando hablamos de “mobbing” nosreferimos a un tipo de situación comu-nicativa que amenaza con infligir alindividuo graves perjuicios psíquicos yfísicos. El “mobbing” es un proceso dedestrucción; se compone de una seriede actuaciones hostiles que, tomadasde forma aislada, podrían parecer ano-dinas, pero cuya repetición constantetiene efectos perniciosos.
El concepto de “mobbing” queda defi-nido por el encadenamiento a lo largode un período de tiempo bastantecorto de intentos o acciones hostilesconsumadas, expresadas o manifesta-das por una o varias personas haciauna tercera: la víctima.
El Nóbel Konrad Lorenz utilizó el térmi-no “mobbing” en relación con el com-portamiento agresivo de gruposanimales con el objetivo de echar a unintruso del territorio. El psicólogo ale-mán Heinz Leymann aplica este con-cepto en la década de los 80 para elacoso de todo tipo en las organizacio-nes. Desde entonces, el término se hageneralizado y hoy es un tema demoda, que preocupa, y que es urgen-te denunciar y divulgar, pues suponeun abuso de poder, una tortura psico-lógica y un maltrato de las personas enel puesto de trabajo.
Hay otras palabras que pueden consi-derarse sinónimos, pues con maticesse están refiriendo a lo mismo: acosomoral, psicoterror, hostigamiento labo-
ral, persecución encubierta, intimida-ción en el trabajo, maltrato psicológi-co, violencia psíquica, ninguneo.
Hay distintas acepciones dentro del“mobbing”:
Mobbing: del inglés “to mob”, seratropellado/atacado por la multitud.Bossing: acoso de un jefe o susrepresentantes, para deshacerse deun empleado incómodo.Bullying: suele aplicarse a las humi-llaciones y novatadas en ambientesescolares. También en casos de vio-lencia ejercida por la propia organi-zación (EEUU)Whistleblowing: se refiere a los“bocazas” que ponen en evidencialos problemas de la organización,mediante denuncias públicas o lega-les, y que la empresa se venga deellos utilizando variadas represalias.Ijime: El acoso japonés. “El clavoque sobresale se encontrará con elmartillo”, dice un refrán japonés, quesintoniza con los enemigos del indi-vidualismo, y de una claridad meri-diana para entender elfuncionamiento de la AdministraciónPública, en su cultura más "funciona-rial".
Podemos hablar de acoso psicológicocuando :
- El hostigamiento se produce deforma continuada.- Al menos durante seis meses, unavez por semana.- Provoca en la “victima” estados deansiedad, estrés, depresión, dañosen el aparato digestivo, alteracióndel sueño, pérdida de autoestima,irritación generalizada, ..., entre otrossíntomas.
Es característico del "mobbing" queexistan dos personajes identificados:
6
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Estrés y mobbingCESAREO BARREIRO SORRIVAS
ACOSADOR Y VICTIMAEl perfil de la VÍCTIMA es algo pareci-do a una persona en la cual se podríndar todas o gran parte de estas carac-terísticas:
Elevado nivel de éticaHonradez, rectitud y alto sentido dela justiciaAutónomo, independiente y con ini-ciativaAlta capacitación profesionalPopular entre sus compañerosAlto sentido cooperativo para el tra-bajo en equipoPersona sensible y de personalidadestable
El perfil del ACOSADOR sería algobien diferente:
Personalidad psicopática, con alte-ración del sentido de la norma moralAusencia del sentimiento de culpa-bilidadSi se le hace frente es cobardeMentiroso compulsivo, con grancapacidad de improvisaciónProfesional mediocre, con complejode inferioridadNecesita del secreto, la vergüenzade la victima y los testigos mudos,ciegos y sordos.MEDIOCRE INOPERANTE ACTIVO("MIA", según el Dr. González deRivera).
No nos extraña que con estos mim-bres, trate de ocultar su incompeten-cia desviando su frustración hacia elmás débil.
Podemos distintinguir en el desarrollodel “mobbing” las siguientes FASES:
FASE DE CONFLICTO O DE INCI-DENTES CRÍTICOS.
En un momento determinado, seproduce un cambio repentino en larelación personal o profesional.
El cambio suele estar motivado porla envidia, los celos, la competitivi-dad, el ansia de ascensos, o la inclu-sión de una nueva persona en elgrupo a la que se le ve como com-petidora.
La “victima” comienza a ser critica-da y perseguida por la forma dehacer su trabajo y se utilizan porparte del “acosador” todo tipo deincidentes, tretas, calumnias y veja-ciones, tanto personales como pro-fesionales.
Siempre hay una mecha en el origendel mobbing
FASE DE ACOSO Y ESTIGMATI-ZACIÓN.
La “victima” comienza a quedarexcluida en lo personal y apartadaen lo social, y en lo profesional se laasignan tareas insignificantes ohumillantes.
Se consolida el conflicto convirtién-dose en una campaña de hostiga-miento.
El “acosador” busca el apoyo delgrupo, bien por inclusión o por omi-sión.
La labor de zapa no es fácilmenteidentificable, y no resulta fácil
obtener pruebas.
En muchas ocasiones,ni siquiera la victimaes consciente, alprincipio, de la cam-paña en su contra.
FASE DE INTER-VENCIÓN DE LAEMPRESATras un tiempo, a
veces interminable, la
empresa toma cartas en el asunto.Las medidas suelen consistir enrotaciones de puestos, cambios dedepartamento, intentos de arregloamistosos, o bien, directamente eldespido.
Los compañeros de la “victima”, enun principio, se solidarizan con ella;tras pasar la barrera de esta fase, laabandonan a su suerte, “no vaya aser que les toque pagar a ellos tam-bién...”
En la “victima” se generan senti-mientos de culpabilidad y remordi-miento : “tendrán razón losdemás...”; “sin duda es culpamía...”; “debo cambiar...”
Si no se solicita ayuda externa, le“victima” no puede resolver el pro-blema. Sencillamente está desbor-dada.
De no solucionarse esta fase satis-factoriamente, comienzan los efec-tos indeseables, perjudicando lasalud de la “víctima”.
FASE DE SOLICITUD DE AYUDAY DIAGNÓSTTICO
La “víctima” queda totalmente aisla-da y derrotada y sufre inexorable-mente un periodo de deterioro de susalud.
De seguir en la empresa, comienzanlas bajas laborales, cada vez máslargas, se enferma (problemas psi-cológicos, físicos, sociales, familia-res) y la situación se agrava día adía.
La “víctima” puede llegar incluso alSUICIDIO. Por ello es primordial queel diagnóstico del proceso se realicede forma correcta y cuanto antes,pues los efectos son más perjudicia-les cuanto más tiempo pase.
Sabemos que hay unos procesoshabituales en la dinámica de los gru-pos pequeños:
la lucha por el liderazgo informalla lucha por el lugar en los "eslabo-nes de mando"
7
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
la formación de "un nivel medio delgrupo" la presión por la conformidadla formación de parejas la elección del "papel" o rol.
Todo ello llleva al grupo a funciona-mientos un poco (o un mucho) fuerade los objetivos marcados por la Orga-nización
También tiene mucho que ver la "cultu-ra de empresa": inicialmente puedeconsistir en un “puteo”, “puesta aprueba”, “novatada”, ...o cualquierotro de los “rituales de aceptación”según se estile en el lugar.
El “Mobbing” se da con una mayor fre-
cuencia en los ámbitos de la Adminis-tración Pública y las Universidades;dentro de las categorías de personalla que mayor frecuencia registra es lade personal de Enfermería
Muchas bajas de trabajadores con eldiagnóstico “depresión”, frecuente-mente podrían recibir el rótulo o diag-nóstico de “mobbing”.
Si el equipo lo percibe y no estántodos implicados por acción u omisiónen la presión hacia la víctima, puedearreglarse si se descubre el "juego"ante todos; a veces es necesario quevenga alguien "de fuera", con la con-fianza necesaria por parte del equipo.
En la fase de Intervención de laEmpresa, a quien se recurre en buscade ayuda, probablemente no seresuelva el asunto, por carencia depruebas y por afrontar el dilema de: ¿aquien creer?; si llevar a cabo una“apertura de expediente” o medidasdisciplinarias sobre un “propietario”, odesestimar la denuncia verbal deacoso de un “eventual” (caso fecuen-te)..... El primer trámite siempre debequedar registrado por escrito.....
La salida más frecuente, en casos gra-ves, es el abogado y el juez; un largoy tortuoso camino para quien ya hasufrido previamente.
8
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
En todos os eidos da vida planificamos as nosas actividades dunhamaneira mais ou menos formal para acadar unhas metas que nos pro-poñemos. No campo Empresarial público ou privado a planificación for-mal é o camiño esencial que permite aos seus compoñentes nonperderse. A Planificación por obxectivos contempla varias fases: Coñe-cemento da realidade, fixación de obxectivos, organización, monitoriza-ción e avaliación. Proceso que se repite periodicamente, sendo aavaliación o eixe a partires do cal xira toda a planificación.
Na Atención Primaria (AP) en Galiza fóronse introducindo nos últimos 6anos técnicas de planificación cada vez máis concretas (Normas Técni-cas,Obxectivos etc) pero non foi até hai 3 anos en que se introduciu aavaliación externa,realizada por auditores con criterios homoxéneos, enque se puido definir con razoable grado de certeza a realidade da cali-dade asistencial prestada e marcar obxectivos con certa cordura encada Servizo de Saúde de AP (SAP). A distribución do Complemento deProductividade en base a avaliación adquiriu así maior obxectividade.Moitos profesionais participamos entusiasticamente desta avaliaciónexterna; e así apoiámola co noso traballo e mesmo actuando coma ava-liadores; xa que aínda que ese tipo de avaliación ten un custe penso queisto é asumible, pola transcendencia dunha correcta avaliación a horade planificar.
A Avaliación, levada cabo por un grupo de profesionais previamenteadestrados permitiu coñecer e comparar o traballo dos diferente SAP aoutilizar criterios homoxéneos e fixar os obxectivos anuais cunha basereal. Ademais supuxo para os que fomos avaliadores unha experienciamoi positiva porque permitiu coñecer formas moi interesantes de traba-llar.
Penso que esa loable idea inicial da avaliación como motor da melloracontinua da calidade asistencial mantén importantes deficiencias endistintos aspectos básicos:
1. Equidade: Non se analizan profundamente entre SAP/profesionais eDirección os déficits, principalmente nos de peores resultados paracorrixir as causas (asignación, distribución e cualificación dos recursos;organización...) isto pode “condenar”a unha parte da poboación a peoratención indefinidamente.
2. Universalidade: O deixar fora de avaliación os profesionais do antigosistema (APD, zona) estase a ignorar a realidade da atención que reci-be gran parte da poboación.
3. Democracia/Motivación: O feito de que a Dirección non debata direc-tamente mediante diálogo sincero e constructivo os resultados con cadaSAP ou profesional leva a que a fixación de obxectivos sexa en boaparte unilateral, e isto resulta pouco motivante e non permite abordar enprofundidade as causas dos fracasos. Ao ser o único estímulo a distri-bución do CP pérdense outros elementos moi importantes na motiva-ción: carreira profesional, formación etc
4. Transparencia/Participación: Todos os profesionais deben ter oportu-nidade de ser avaliadores, non reducilo a un grupo designado de "elixi-dos" renovándose como mínimo nun 50% anualmente. De seguir asmesmas persoas o grupo perderá credibilidade.
5. Integral: O abandono total de obxectivos e actividades de MedicinaComunitaria como eixe do traballo do SAP; provoca a perda dun ele-mento esencial e identificativo da nosa profesión.
Os déficits referidos son corrixibles pero é preciso que os nosos xesto-res se dean presa porque senón a avaliación convirtirase nunha activi-dade rutinaria e burocrática e non aumentará a motivación eentusiasmo dos profesionais sanitarios, imprescindible para a mellorada calidade da Atención sanitaria que é o obxectivo fundamental detodos nos e do Sergas tamén.
A Avaliación en A. Primaria na área:¿un plantexamento desvirtuado?DR. D. FRANCISCO VÁZQUEZ TROITIÑO
Médico de Medicina Familiar e Comunitaria UAP de Coruxo
9
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
En la Calle Rosalía de Castro deVigo, se están ultimando los deta-lles de la edificación que albergarála Gerencia de Atención Primariade Pontevedra-Vigo.
El edificio de líneas modernas, haido acumulando un retraso debidoa la aparición en el solar de restosarqueológicos: unas salinas deépoca romana y una necrópolis ocementerio de la Edad Media. Lazona donde se ubica el edificio (OAreal) es rica en yacimientos dediversas épocas, destacando elhallazgo de estelas funerarias; aquíhan aparecido las mejor talladas,con motivos más trabajados ymejor conservadas de las halladas
en Galicia. Los restos, una vezexcavados, serán conservados "insitu" y podrán ser observados porel público a través de una superfi-cie acristalada. El hallazgo arqueo-lógico, además, ha tenido comoconsecuencias: tener que prescin-dir de las plazas de aparcamientoprevistas, replantear la cimenta-ción (mediante una solución abase de grandes vigas) para queel yacimiento no se viese deteriora-do y ha retrasado nuevamente laapertura de los locales; el espacioarqueológico se está adecuandoen estos momentos, para quepueda ser visitado.
En el edificio, aparte de la Geren-
cia, se verá radicado además, unnuevo Centro de Salud con un Ser-vicio de Atención Primaria con Uni-dad de mañana y de tarde.
Toda la Dirección y todos los Servi-cios que anteriormente se localiza-ban en la C/ México, tendráncabida en los nuevos locales, asícomo una amplia sala de Reunio-nes/aula y una Biblioteca.
La inauguración está prevista parael primer trimestre de este año, dela cual esperamos dar noticia ennuestras páginas.
En las fotos apreciamos el edificiodesde distintas tomas desde laCalle Rosalía de Castro.
Los nuevos locales de laGerencia del Área de Vigo
10
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Me han pedido que escriba unaslíneas sobre la trayectoria delCentro de Salud de Bembrive.Contar lo que han sido estos casicuatro años de funcionamiento noresulta una tarea sencilla y cuan-do temine de redactar esta fraseshabrá cosas que seguro me deja-ré en el tintero. Pero vamos allá.
El Centro de construcción recien-te, está situado en la EntidadLocal Menor de Bembrive, queaunque pertenece al Ayuntamien-to de Vigo, se encuentra en unenclave rural, no demasiado lejosdel centro de la ciudad.
Estrenamos centro el 24 de mayode 1999. Se inauguró el 11 dejunio por el Presidente de laXunta y el Conselleiro de Sanida-de. Comenzamos los mismosprofesionales que estamosactualmente: dos médicos defamilia, una pediatra, dos enfer-meras, una auxiliar de clínica y unP.S.X..
Inicialmente se repartieron las700 tarjetas sanitarias entre losdos médicos y empezamos a his-toriar a los primeros pacientesquienes, en muy poco tiempo,pasaron a ser parte de nosotros.En cuestión de pocos meses esacifra ya se había duplicado y
actualmente tenemos asignadasunas 2.500 tarjetas.
El edificio está diseñado para darcabida a 3 médicos y 3 enferme-ras más, conforme vayan cre-ciendo los cupos. En el añosiguiente las consultas vacías seocuparon por los miembros de laUnidad Docente del área de Vigo:el responsable de FormaciónContinuada, Cesáreo, el coordi-nador de residentes, Antonio y lasecretaria, Begoña, que vinierona dar más ambiente a los cuatrogatos que trabajábamos allí. Conellos llegaron una gran cantidadde novedades: bilbioteca/heme-roteca, cursos de formación en el
mismo centro, acceso a Internet,reuniones de la Comisión deDocencia, ..... Hablando de estetema, el primer año nos visitó unalumno de Formación Profesionalen prácticas, el segundo unaestudiante de medicina de 6ºcurso y el tercero una residentede tercer año de MFyC. Desafor-tunadamente la experiencia conlos dos alumnos no se repitió alaño siguiente, por razones quetodavía hoy desconocemos.
Nuestro Centro es una Unidad deAtención Primaria: dependemosestructural y funcionalmente delCentro de Salud de Sárdoma quees nuestro Servicio.
DR. D. JOAQUÍN SAN JOSÉ ARANGO
El centro de
11
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Es al Centro de Salud de Sárdomadonde acudimos los miércóles,jueves y viernes de cada semana,para asistir (y a veces impartir)sesiones docentes a primera horade la mañana y en donde realiza-mos las guardias que nos corres-ponden.
Disponemos de un ordenador en laconsulta, al igual que nuestroscompañeros del Servicio, lo cualagiliza la realización de trámitesburocráticos a expensas de alargaralgo más el tiempo de visita. Desdehace unos meses tenemos accesoa determinadas páginas webdesde nuestro PC a través de laIntranet del SERGAS. Esto facilitalas búsquedas de evidencias
sobre las dudas que surgen duran-te la consulta o los temas de lassesiones.
Por acuerdo general, establecimosun turno rotatorio de un año para laJefatura de Unidad y esta táctica,de momento, parece estar dandobuenos resultados. Del períodocorrespondiente a mi jefaturarecuerdo que tuve que lidiar con elproblema de contar con menos deuna enfermera por cupo. La organi-zación del trabajo es un asuntodelicado, sobre todo, cuando notodo el mundo se pone de acuer-do. Al acabar el año me sentí con-tento y aliviado de dejar mi cargo aotro compañero.
Al principio todo parece fácil:pocos pacientes y todos nuevos,mucha ilusión por hacer las cosasbien, ... Después de estos casicuatro años los pacientes se repi-ten día a día, los roces con tuscompañeros se hacen inevitables,como en cualquier convivenciaprolongada y la ilusión se sustituyepor dosis de profesionalidad. Meimagino que estamos recorriendoel mismo camino que otros equiposde Atención Primaria.
Por delante nos aguarda un futuroincierto, con grandes cambios ynuevos retos. Confío en que dentrode otros cuatro años vuelva a plas-mar otras reflexiones con el mismo,o superior, optimismo.
salud de Bembrive
12
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
En 1971 el biólogo R. vanPotter utilizó por primeravez el término bioética.Debió dar en el clavo por-que en muy pocos añosel tema ha adquirido cre-ciente fuerza y presencia,no solo en el ámbito sani-tario y de investigación sino también en medios decomunicación generalese, incluso, legislación.
Ahora bien, ¿de que va esto?. ¿No se tratará solo de unrollo teórico y una mera exigencia legal de cumplir cier-tos requisitos (p. ej. el consentimiento informado) que,en todo caso, concierne mas bien al medio hospitala-rio? o, por el contrario, ¿se trata de algo que podríatener interés práctico en nuestras consultas de Aten-ción Primaria?. Contestar estos interrogantes tal vezmerezca un rato de vuestra atención para leer los párra-fos que siguen..., o tal vez no!. En este último casoconste que fué Cesáreo quién se arriesgó a pedirmeque escribiera algo...
En primer lugar, y desde un punto de vista general,debe decirse que la ética es algo inherente al ejerciciode la medicina. Como también lo es al ejercicio de laabogacía, de la carpintería o de la mecánica del auto-móvil, porque lo ético es un componente esencial de laconducta humana, que tiene siempre una vertientemoral. Por eso los seres humanos nos sentimos respon-sables de nuestros actos e interiormente obligados aactuar de una manera determinada. Esto no es un razo-namiento o una opinión si no un hecho. Kant lo expresóadmirablemente: "Dos cosas llenan el ánimo de admira-ción y respeto, cuanto con más frecuencia y aplicaciónse ocupa de ellas la reflexión: El cielo estrellado sobremí y la ley moral dentro de mí. Ambas cosas no he debuscarlas y conjeturarlas, cual si estuvieran envueltasen oscuridades; ante mí las veo y las enlazo inmediata-mente con la conciencia de mi existencia"1.
Así pues, ni podremos evitar enjuiciar nuestros actosdesde un punto de vista ético o moral (buenos o malos,
correctos o incorrectos)ni esta valoración nosdejará indiferentes. Perosin exage- raciones. En lavida cotidiana todo estoresulta poco problemáti-co, casi intuitivo, para unadulto bien adaptado asu medio social, ya quejustamente una parteimportante de su procesode educación habrá con-sistido en grabar en su
interior el sistema de referencia moral "oficialmente" vali-dado, con el que contrastará su actuación. Eso sí,somos seres morales pero no exclusivamente morales.Tenemos otras motivaciones y actuar mal puede tenersus ventajas, pero eso es otro tema...
También en la práctica de la medicina la valoraciónmoral es, en general, poco problemática. Desde Hipó-crates el peso de la tradición impregna en nuestroánimo, y por ósmosis en el de los pacientes, el sistemade referencia moral "oficial": "primun non nocere"= pri-mero no hacer daño y después intentar el mayor biendel paciente, lo que técnicamente puede expresarsecomo buena práctica clínica. De esta forma en nues-tras consultas no nos complicamos preguntándonos acada paso si estamos actuando de forma éticamenteadecuada. Nuestro interés por curar al paciente enca-ja en el de éste por ser curado y manteniéndonos den-tro de la buena práctica clínica proponemos medidasterapéuticas aceptadas por el paciente. Todo esto creade forma natural en nosotros y en nuestros pacientes lasensación de un ambiente éticamente adecuado.Hume, un filósofo empirista escocés del siglo XVIII, paraquien la aprobación o desaprobación moral de un com-portamiento depende del sentimiento de agrado o des-agrado que despierta en el que lo juzga, insistió muchoen este aspecto emotivo del juicio moral2.
Pero esa tranquilizadora sensación falta a veces. Yempiezan los problemas... Un paciente rechaza un tra-tamiento efectivo; nos preguntamos si procedería retiraruna sonda nasogástrica de alimentación a un paciente
Por el DR. FELIX TOJAL DEL CASEROMédico de Medicina Familiary Comunitaria U.A.P. de Moaña
Bioética desde la consulta de A. Primaria
13
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
terminal; la hija de una pacienterecién diagnosticada de cáncernos advierte que su madre de nin-gún modo debe saber la verdad;no podemos abordar a satisfacciónel problema de un paciente porfalta de tiempo en una consultamasificada......Son casos segura-mente familiares para un médicode Atención Primaria, posiblemen-te no muy distintos en su plantea-miento a los que se presentan enlos hospitales o en investigación,aunque estos últimos puedan sermas llamativos. En ellos se plante-an conflictos entre valores respeta-bles que se contraponen: el interésdel médico por curar frente a lalibertad del paciente para priorizarotros valores, la defensa de la vidafrente a la aceptación natural de lamuerte, el conocimiento de la ver-dad frente a la mentira piadosa, laintención de atender adecuada-mente a un individuo concreto fren-te a la necesidad de distribuirequitativamente unos recursosescasos... Ante ellos nos sentimosdesconcertados porque aunqueseguimos sintiendo el impulso kan-tiano para actuar, ahora ni la buenapráctica clínica ni nuestro sentidocomún parecen suficientes parapoder identificar la actuación ade-cuada. Necesitamos algo más.
Y es aquí donde puede ayudarnosla Bioética, entendida como disci-plina con una metodología propia
que permite mejorar la capacidadde los clínicos para enfrentarse aeste tipo de conflictos3. Metodolo-gía de la que podríamos señalarcomo características que:
Se fundamenta en un sistemade referencia moral ampliado, en elque además de los principios clá-sicos de intentar el máximo biendel paciente (y evitar primero eldaño) se incluyen dos principiosnuevos, ajenos a la tradición hipo-crática pero que se han hechoimprescindibles para entender lasrelaciones actuales entre médicos,pacientes y sistema sanitario: LaAUTONOMÍA, que obliga a respe-tar la capacidad del paciente paratomar decisiones respecto a todoaquello que afecte a su proyectovital y la JUSTICIA EQUITATIVA,que obliga a tratar a todas las per-sonas con igual consideración yrespeto y a no discriminarlas porningún motivo, estableciendo laigualdad de oportunidades.
Su forma de proceder pararesolver un conflicto se basa enconcretar varios cursos de acciónposibles con sus consecuenciasprevisibles, de manera que poda-mos identificar la que mejor satisfa-ce el sistema de referencia moral.
El marco de aplicación es, bási-camente, laentrevista clí-nica, con els o p o r t ematerial de laHistoria Clíni-ca por Pro-blemas.
Naturalmentepara estar encondicionesde aplicartodo estop r e c i s a r e -mos cierto
aprendizaje. Existe una informa-ción creciente en la literatura,internet, congresos... sobre este
tema que permite ir adquiriendoy/o mejorando conocimientos, aun-que los cursos o actividades espe-cíficas serán previsiblemente másefectivos para, además de lo ante-rior, desarrollar habilidades y modi-ficar actitudes.
Al igual que ocurre con las sesio-nes clínicas, que mejoran la capa-cidad de abordaje de losproblemas clínicos que surgen enla consulta, las discusiones abier-tas de conflictos o problemas éti-cos, pueden facilitar su resolucióny aumentar la competencia de losprofesionales en estos temas. EnBioética esta función suele reser-varse a los Comités de Etica Asis-tencial.
Los Comités de Etica Asistencialque se han ido creando hastaahora, sobre todo en Hospitales,están realizando, también, una fun-ción promotora de actividades for-mativas en Bioética de losprofesionales. En Galicia existeuna norma legal que regula estosComités desde hace mas de dosaños (Decreto 177/2000, de 22 deJunio) y que, aunque esto pareceolvidado, dispone su creacióntanto en Atención Primaria comoen los Hospitales.
No parece aventurado pronosticarque en los próximos años la rele-vancia de las cuestiones éticas enAtención Primaria siga acrecentán-dose. En las líneas precedentes heintentado razonar que para los clí-nicos puede ser una herramientaútil para manejar problemas que yase nos presentan en el día a día,pero ahí no se acaba la Bioética,simplemente comienza...
BIBLIOGRAFIA
1.- Luis Jiménez Moreno. Kant. Madrid: Edicio-nes del Orto, 1995.
2.- David Hume. Investigación sobre los princi-pios de la moral (traducción de Carlos Mellizo).Madrid. Alianza Editorial, 1993.
3.- Azucena Couceiro. Bioética para clínicos.Madrid: Editorial Triacastela, 1999.
14
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Cando pensamos en vacacións, ás vecespensamos en lugares como Mallorca, Cana-rias, Andalucía, Francia, Italia,... Caribe,Exipto, Indonesia (Todo depende do gustode cada un e sobretodo das suas posibilida-des económicas).
Pero, preto de casa tamén temos paraísos,un exemplo é Cangas do Morrazo, un fin desemana en Cangas, ben paga a pena, rotasde sendeirismo, marítimas, histórico-cultu-rais, gastronómicas... etc., fan de Cangas unlugar para disfrutar cando non queremos via-xar moi lonxe.
Na páxina de Internet do Concello deCangas atopamos algunha informa-ción coma esta:
Praias: 39 praias ten Cangas, o municipiocon mais praias de Europa, e con unha cali-dade importantísima da súa auga e area, deextraordinaria diversidade e ricas en mati-ces. Paraxes aínda non alterados pola mando home, Liméns, Nerga, Viño, resgardadaspor bosques centenarios de dunas. Mirandoa ría de Aldán, de abrigado litoral temos per-las de area branquísima como Menduiña,Areacova, Areabrava, Pinténs...se mire poronde se mire as praias de Cangas confor-man un paraíso.
Rota Marítima: A rota marítima Xacobeapercorre o Camiño Portugués a Santiago, si
Rotas de interese SEN SAIR DA PROVINCIASEN SAIR DA PROVINCIA ::
BEGOÑA CASTRO
esta é a tua opción disfrutarás da beleza das Rías Baixas,paraxes capaces de cautivar os espiritus mais inquedos. Fer-mosas vistas viaxando dende A Garda, o mosteiro de SantaMaría de Oia (S. XII), o monte do Boi en Baiona, chegamos aCangas, Illas Cíes, ameazantes e salvaxes acantilados na Costade Vela; eu aconsello que non deixedes de cruzar a Ría deAldán, unha das mais pequenas de Galicia, pero sen dúbidadas mais fermosas, co seu pequeno porto mariñeiro co señorialpazo dos condes diante do mar. A rota continuara cara a Ons.
Praía Areabrava Praía Areacova Praía Liméns
15
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Rota Ecolóxica: 84 Km. pola Península do Morrazo, con tra-zado circular, esta homologado pola Federación de montañismoco número GR-59. Ten un percorrido por camiños medievais,forestais e corredoiras, podemos escoller percoridos largos oucurtos, dependendo do tempo de que temos. O camiño sin pre-sas, disfrutando a cada paso da espléndida natureza que nosrodea, o monte e o mar. (Aconsellamos “O Facho”, nas inmedia-cións da parroquia de Donon, a caron da Costa da Vela).
Rota Histórico-Cultural: Cangas, anti-guo burgo de pescadores, conta cun ricopatrimonio artístico. Destaca a arquitecturamariñera con raíces medievais, a Capela doHospital (1711) o popular Reloxo o serviciodos navegantes, a Praza do Arco, antigaporta de entrada a Vila. A excolexiata de por-tada renacentista (1588), retabros barrocos eimaxes e pasos de gran valor. A Igrexa daparroquia de O Hío é de grande importanciapolo seu famoso cruceiro do mestre Cerviño,Hipólito de San Bravo di “ o cruceiro do Hio éun poema de teoloxía escrito en pedra”.
Festas da Semana Santa: Moitas son as fes-tas en Cangas, folclóricas, gastronómicas,en honrra do santo da parroquia, o entroido,o Cristo, a Semana Santa...etc. O xoves evenres santo en Cangas ten lugar a proce-sión da Cera, do Encontro, do Silencio, alípodemos admirar as magníficas labras dospasos que saen en procesión.
Xa sabedes, ó canto da casa temos unparaíso por descubrir.
Para maís información ver a paxinaWEB do Concello de Cangas:
www.cangas.org
16
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Novas Notas Breves
Por parte da Asociación para el desarrollo de la comunicación interna(ADECIN) comunicouse ó coordinador desta revista a concesión do pre-mio á revista "¿Cómo lo ves?, á mellor revista interna editada en España. Opremio honorífico será entregado en Madrid, polo que alí deberemos acu-dir para recibilo e para explicar a nosa forma de traballo; según nos adian-taron será no mes de maio (agardamos que non coincida ca O.P.E.).
Parabéns para tod@s xa que logo tod@s formamos parte da revista.
No número anterior, produciuse unerro que provocou un recorte nunartículo, ó tempo que outro saíadesencadrado da súa páxina.
Antes de nada pedimos desculpas@s autores/as dos artigos:
"Infiltraciones en Atención Prima-ria", Dra. Dª Coro Sánchez Hernán-dez e Dr. D. Joaquín San JoséArango, do cal catro liñas do derra-deiro párrafo foron parar ó principiodo artigo seguinte.
"El Centro de Salud de Teis", Dª MªJesús Barciela Garrido, que debidoó descadramento producido poloartigo anterior, perdeu unhas liñasde texto, polo que na despedidaresultaba eliminado o texto seguin-te:
"¡venid al centro¡ que tiene unasbonitas vistas sobre la ría, sobrecampos que dan cosechas y sobreun astillero que trabaja…."
¿QUÉ É ADECIN?
PREMIO PARA TOD@S:
CORRECCIÓN DE ERROS
A Asociación para el Desarrollo de la Comu-nicación Interna (ADECIN) naceu en 1985,para apoia-la tarefa comunicativa das empre-sas e das organizacións españolas, "tarefaesencial -según José González, presidenteda Asociación- para alcanza-los obxectivospropostos, tanto polas institucións comopolas organizacións de carácter privado". Setrata dunha Asociación exclusivamente técni-ca, da que forman parte grandes empresasespañolas que dispoñen dun Departamentoespecífico de Comunicación Interna, entreelas: Renfe, Heineken, Peugeot, BBVA, CaixaGalicia, Kutxa, La Caixa, Productos Roche,Zardoya - Otis, Sidmed, Hunosa, Lilly, Caja deNavarra, Unicaja, Mahou, Universidad Obertade Catalunya, Nestlé, Atento, Universidad deCastilla-La Mancha, Sanitas, Agencia Efe,Transportes de Barcelona, Amper, Samsung,Deutsche Bank, Finanzia, Dow Chemical,Caja de Burgos, Iberdrola, Caja Murcia,Banca March, Hutchinson, Boehringer Ingel-heim, Altadis, Dragados y Construcciones,Supermercados Sabeco, Asland, Sidenor,Cofares, Caja Asturias, Siemens España, ouEndesa, entre outras.
Nas actividades desta Asociación participantamén El Corte Inglés, SEAT, Carrefour,Cepsa, Repsol Petróleo, Fasa-Renault, Telefó-nica, Ford España, Iberia, Gas Natural, Ferro-vial Agromán, ENAGAS, Volkswagen Navarra,CAMPSA, Aceralia, Shell España, HewlettPackard, Iveco Pegaso, Correos y Telégrafos,Danone, Azucarera Ebro, Spanair, Vía Digital,Antena 3 de Televisión, Red Eléctrica deEspaña, Hidroeléctrica del Cantábrico, DuPont, Campofrío, Elecnor, ou Bacardí España.
Premios
Dende a súa Fundación, ADECIN entregoutódolos anos diversos premios a empresas eempresarios españois que destacaron poloseu labor en pro da Comunicación Interna,así como a xornalistas adicados á comunica-ción das organizacións e a publicacións daspropias organizacións, que os Xuradoscorrespondentes consideraron oportuno.
17
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
FEGAS CONVENIO. PRIMEIRO SEMESTRE
Actualización para farmacéuticosde AP
26 e 27de Maio
VIGO 16:30 - 20:30 H.
Actualizacións no tema da infección polo VIHdentro do papel da atención primaria.VIH/SIDA: actualizacións dunha epidemiasempre cambiante
28 e 29de Abril
VIGO 16:30 - 20:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
10de Xuño
PONTEVEDRA 16:30 - 19:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
11de Xuño
PONTEVEDRA 16:30 - 19:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
10de Xuño
PONTEVEDRA 9:30 - 12:30 H.
Actualizacións no tema da infección polo VIHdentro do papel da atención primaria.VIH/SIDA: actualizacións dunha epidemiasempre cambiante
7 e 8de Maio
PONTEVEDRA 16:30 - 20:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
17de Xuño
VIGO 16:30 - 19:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
18de Xuño
VIGO 16:30 - 19:30 H.
Avances en medicina respiratoriapara médicos AP
16, 17, 18 e 19de Xuño
VIGO 16:30 - 20:30 H.
Tuberculose: a importancia da detecciónprecoz
17de Xuño
VIGO 9:30 - 12:30 H.
Reumatoloxía para facultativosde AP
19, 20, 21 e 22de Maio
VIGO 16:30 - 20:30 H.
Actualizacións no tema da infección polo VIHdentro do papel da atención primaria.VIH/SIDA: actualizacións dunha epidemiasempre cambiante
28 e 29de Abril
VIGO 9:00 - 13:00 H.
Metodoloxía de avaliación do protocolo deactividade 2002
15 e 16de Xaneiro
VIGO 17:00 - 21:00 H.
CURSO DATAS LUGAR HORARIO
18
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
NOTA INFORMATIVA SOBRE CURSOS DO PLAN DE FORMACIÓN CONTÍNUA DO SERGAS ANO 2003.FEGAS AFCAP: (Publicados no D.O.G. do 14 de xaneiro de 2003)
Básico linguaxe administrativagalega
19, 20, 21, 22, 26, 27 e28 de Maio
PONTEVEDRA 16:30 - 21:00 H.
Relaxación técnicas de controldo estrés
2, 3, 4 e5 de Xuño
PONTEVEDRA 16:00 - 21:00 H.
Atención inicial al pacientepolitraumatizado
27 de Maio PONTEVEDRA 16:30 - 20:30 H.
Manexo do síndrome coronaria aguda enmedicina extrahospitalaria
28 e29 de Abril
PONTEVEDRA 16:30 - 20:30 H.
Aspectos clínicos e psicosociaisno coidado do ancian
29 e 30 de Setembro1, 2, 3, 6, 7, 8 e 9 de Outubro
PONTEVEDRA 16:30 - 20:30 H.
Relaxación e técnicas de control doestrés (enfermería)
12, 13, 14, e15 de Maio
VIGO 16:00 - 21:00 H.
Xestión de persoal enóminas
19, 20, 21, 22, 26, 27 e28 de Maio
VIGO 16:00 - 20:30 H.
Ergonomía. Movilización etraslado de pacientes
1, 2, 3, 7 e8 de Abril
PONTEVEDRA 16:30 - 20:30 H.
Financiamento sanitario, orzamentos, contabilidad,contratación administativa de servicios públicos e obras
5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14e 15 de Maio
VIGO 16:30 - 20:30 H.
Básico de Linguaxe Administrativagalega
29 e 30 de Setembro1, 2, 6, 7 e 8 de Outubro
VIGO 16:30 - 21:00 H.
Coidados Paliativos e acompañamento aprocesos terminais
6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15 e16 de Outubro
VIGO 16:30 - 20:30 H.
CURSO DATAS LUGAR HORARIO
Cursos da Xerencia de A. Primariade Pontevedra e Vigo
“MANEXO AMBULATORIO DO PACIENTE CON CARDIOPATIA ISQUÉMICA”
DIRIXIDO A:
HORAS:
PLAZAS:
PROGRAMA:
MÉDICOS DE ATENCIÓN PRIMARIA
5
20
DR. PENAS LADO: Introducción. Consideracións Xerais.
DR. ARIAS CASTAÑO: Diagnóstico e Tratamento da Síndrome Coronaria aguda
DR. BARRIALES VILLA: Cardiopatía isquémica crónica
EDICIÓN DATAS LUGAR HORARIO
1ª
2ª
3ª
11/3/2003
18/03/2003
25/03/2003
VIGO. Centro Saude de Bembrive
VIGO. Centro Saude de Bembrive
PONTEVEDRA. Centro Saude Lérez
16 a 21 horas
9 a 14 horas
16 a 21 horas
19
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
DIRIXIDO A:
HORAS:
PLAZAS:
PROGRAMA:
MÉDICOS DE ATENCIÓN PRIMARIA
12
20
EDICIÓN DATAS LUGAR HORARIO
1ª
2ª
3ª
4ª
11, 12, 13 /3/2003
18, 19, 20 /03/2003
25, 26, 27 /03/2003
9, 10, 11 /04/2003
VIGO. Centro Saúde de Bembrive
VIGO. Centro Saúde de Bembrive
PONTEVEDRA. Centro Saúde Lérez
PONTEVEDRA. Centro Saúde Lérez
9 a 13 horas
16:30 a 20:30 horas
9 a 13 horas
16:30 a 20:30 horas
“O MÉDICO DE ATENCIÓN PRIMARIA ANTE O PACIENTE CON ARRITMIA”
DR. PENAS LADO. Introducción. DR. IGLESIAS RÍO. O paciente con palpitacións
DR. ARIAS CASTAÑO. Fribilación e flutter auricular
DR. BAYÓN. Taquicardias supraventriculares. DR. MEDINA ALBA Arritmias
ventriculares
DR. CASARIEGO ROSÓN. Bradiarritmias. Paciente con síncope
1º día
2º día
3º día
“INFÓRMATICA BÁSICA PARA PERSOAL NON SANITARIO”
A CELEBRARSE EN:
VIGO.
PONTEVEDRA:
CAIXANOVA
ESCOLA DE NEGOCIOS, AULA INFORMÁTICA
ESCOLA DE ADMINISTRACIÓN PÚBLICA, AULA INFORMÁTICA
CURSO DATAS LUGAR HORARIO
WORD
WORD
EXCEL
EXCEL
INTERNET
INTERNET
2, 3, 9, 10 /04/2003
2, 3, 9, 10 /04/2003
7, 8, 14, 15, 21, 22 /05/2003
7, 8, 14, 15, 21, 22 /05/2003
28, 29 /05/2003
28, 29 /05/2003
VIGO
PONTEVEDRA
VIGO
PONTEVEDRA
VIGO
PONTEVEDRA
12
12
18
18
8
8
HORAS
20
20
20
20
20
20
PLAZAS
16:30-19:30 H.
16:30-19:30 H.
16:30-19:30 H.
16:30-19:30 H.
16:30-20:30 H.
16:30-20:30 H.
20
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Na Unidade Docente perma-necen arquivados moitos Cer-tificados de Asistencia acursos de varios anos. Esta-mos a vivir unha circunstaciaespecial, na cal moitos necesi-tarán xustificar méritos do seu
historial profesional; malia quetentamos envialos, producíron-se varias incidencias, perdase devolución de moitos deles.Pregamos que as persoas queboten en falla algún Certifica-do, fagan petición do mesmo á
Unidad Docente,
Teléfono/fax:
986 47 03 84,
e nos indiquen o enderezopara poder envialo.
Aviso: Certificados de Asistencia
Datas da O.P.E.9 de febrero de 2003
Técnicos Especialistas: TER, TEL, TEAP, RadioterapiaTraballador Social
23 de febrero de 2003
GobernantaCostureiraPranchadoraTelefonistaPincheLimpiadoraLavandeiraCociñeiroControlador de subministros
9 y 16 de marzo de 2003
Médico de Admisión y Documentación ClínicaMédico de Familia de Atención PrimariaMédico de Urgencias de Atención PrimariaMédico de Urgencia HospitalariaTécnico de Saúde
23 de marzo de 2003 Auxiliar de Enfermería
6 de abril de 2003 Celador
27 de abril de 2003ATS/DUEFisioterapeuta
11 de mayo de 2003
Personal Técnico Supeior en:BioloxíaPsicoloxíaOrganización e administración sanitaria
Persoal técnico de grao medio en organización e administración sanitariaGrupo técnico da función administrativaGrupo de xestión da función administrativaGrupo administrativo da función administrativaGrupo auxiliar da función administrativaPersoal de Servicios Xerais
Categorías informáticas:Técnico superior de sistemas e tecnoloxías da informaciónTécnico xestión de sistemas e tecnoloxías da informaciónTécnico especialista de sistemas e tecnoloxías da información
Azafata de relacións públicas
21
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
LUGARGALICIA
AGOLADA
ARBO
BAIONA
BARRO
BUEU
CALDAS DE REIS
CAMBADOS
CAMPO LAMEIRO
CANGAS
CAÑIZA, A
CATOIRA
CERDEDO
COTOBADE
COVELO, O
CRECENTE
CUNTIS
DOZÓN
ESTRADA, A
FORCAREI
FORNELOS DE MONTES
GONDOMAR
GROVE, O
GUARDA, A
ILLA DE AROUSA
LALÍN
LAMA, A
MARÍN
MEAÑO
DÍA1
6
17
18
1
17
25
15
1
6
8
25
30
11
11
16
16
26
13
3
16
11
5
24
11
18
13
29
11
1
9
15
14
8
24
28
5
18
9
24
13
9
11
18
21
8
26
27
1
11
14
11
21
11
16
11
16
23
7
4
22
23
5
8
16
8
3
11
MESXANEIRO
XANEIRO
ABRIL
ABRIL
MAIO
MAIO
XULLO
AGOSTO
NOVEMBRO
DECEMBRO
DECEMBRO
DECEMBRO
XUÑO
AGOSTO
XULLO
AGOSTO
XULLO
SETEMBRO
XUÑO
OUTUBRO
XULLO
NOVEMBRO
MARZO
XUÑO
XULLO
XULLO
XUÑO
SETEMBRO
ABRIL
SETEMBRO
XUÑO
OUTUBRO
XULLO
AGOSTO
XUÑO
XULLO
MARZO
AGOSTO
XUÑO
XULLO
MAIO
XUÑO
XULLO
AGOSTO
XULLO
SETEMBRO
XUÑO
XUÑO
SETEMBRO
NOVEMBRO
XUÑO
AGOSTO
MARZO
XULLO
XULLO
NOVEMBRO
XULLO
SETEMBRO
XANEIRO
MARZO
SETEMBRO
SETEMBRO
AGOSTO
SETEMBRO
XULLO
SETEMBRO
FEBREIRO
XULLO
FESTIVIDADANINOVO
EPIFANÍA DO SEÑOR
XOVES SANTO
VENRES SANTO
FESTA DO TRABALLO
LETRAS GALEGAS
DÍA NAL. GALICIA
ASUNCIÓN DA VIRXE
TÓDOLOS SANTOS
CONST. ESPAÑOLA
INMAC. CONCEPCIÓN
NATIVIDADE DO SEÑOR
SAN PEDRO
FESTA MEDIEVAL
SAN BIEITO
SAN ROQUE
VIRXE DO CARME
SS. COSME E DAMIÁN
FESTO DO VIÑO
ROMARÍA SAN BREIXO
FESTIV. DO CARME
SAN MARTIÑO
MÉRCORES DE CINZA
SAN XOÁN
SAN BIEITO P. EUROPA
SANTA MARIÑA
SANTO ANTONIO
SAN MIGUEL
VENRES DAS DORES
LUNS DO CRISTO
FESTA DAS PASCUILLAS
S. TAREIXA DE XESÚS
SANTO ANTÓNIO DE P.
SAN MAMEDE P. ABALO
SAN XOÁN BAUTISTA
DIVINO ECCE-HOMO
MÉRCORES DE CINZA
SAN ROQUE
FESTA DAS PASCUILLAS
FESTIVIDADE LOCAL
VIRXE DE FÁTIMA
STO. CRISTO DA SAÚDE
SAN BIEITO
SANTO ANTONIO
FESTIV. DO CARME
VIR. PENA DE FRANCIA
SAN PAIO
SAN PAIO
LUNS DAS DORES
SAN MARTIÑO
SANTO ANTONIO
SANTO CRISTO
SAN BIEITO
SAN BIEITO
NOSA SRA. DO CARME
SAN MARTIÑO
VIRXE DO CARME
SANTA TREGA
SAN XULIÁN
MARTES DE ENTROIDO
FESTAS PATRONAIS
FESTAS PATRONAIS
N. SRA. DAS ERMIDAS
FESTA DO PELETE
VIRXE DO CARME
STA. MARÍA DO PORTO
SAN BRAIS
SAN BIEITO
LUGARMEIS
MOAÑA
MONDARIZ
MONDARIZ-BALNEARIO
MORAÑA
MOS
NEVES, AS
NIGRÁN
OIA
PAZOS DE BORBÉN
POIO
PONTEAREAS
PONTECALDELAS
PONTECESURES
PONTEVEDRA
PORRIÑO, O
PORTAS
REDONDELA
RIBADUMIA
RODEIRO
ROSAL, O
SALCEDA DE CASELAS
SALVATERRA DE MIÑO
SANXENXO
SILLEDA
SOUTOMAIOR
TOMIÑO
TUI
VALGA
VIGO
VILABOA
VILA DE CRUCES
VILAGARCÍA DE AROUSA
VILANOVA DE AROUSA
DÍA21
11
16
11
9
16
11
9
4
11
13
7
29
5
24
1
9
7
15
21
24
24
23
29
2
3
7
7
5
11
11
29
21
21
28
19
21
10
24
13
3
4
4
21
13
9
21
4
11
25
21
6
18
15
4
28
3
28
28
16
4
11
11
12
22
16
15
16
MESABRIL
XULLO
XULLO
NOVEMBRO
XUÑO
AGOSTO
FEBREIRO
XUÑO
MARZO
NOVEMBRO
XUÑO
AGOSTO
XULLO
AGOSTO
XUÑO
AGOSTO
XUÑO
AGOSTO
XANEIRO
ABRIL
XUÑO
SETEMBRO
XUÑO
SETEMBRO
SETEMBRO
SETEMBRO
XANEIRO
XULLO
MARZO
XULLO
XULLO
SETEMBRO
MARZO
ABRIL
ABRIL
XUÑO
ABRIL
DECEMBRO
XANEIRO
XUÑO
MARZO
MARZO
MARZO
XULLO
MAIO
XUÑO
ABRIL
SETEMBRO
XULLO
AGOSTO
ABRIL
AGOSTO
AGOSTO
SETEMBRO
MARZO
ABRIL
FEBREIRO
AGOSTO
MARZO
AGOSTO
MARZO
NOVEMBRO
AGOSTO
AGOSTO
MAIO
AGOSTO
XANEIRO
SETEMBRO
FESTIVIDADLUNS DE PASCUA
SAN BIEITO
NOSA SRA. DO CARME
SAN MARTIÑO
DIA DA FRANQUEIRA
SAN ROQUE
NOSA SRA DE LURDES
DIA DA FRANQUEIRA
MARTES DE ENTROIDO
SAN MARTIÑO
FESTA DA ROSA
SAN MAMEDE
SANTA MARTA
VIRXE DAS NEVES
SAN XOÁN
SAN FIZ
VIRXE DO MAR
SAN MAMEDE
SANTO AMARO
LUNS DE PASCUA
SAN XOÁN
NOSA SRA. DA MERCÉ
LÚNS SEGTE. CORPUS
SAN MIGUEL ARCANXO
MARTES DAS DORES
MÉRCORES DAS DORES
SAN XULIÁN
FESTAS DO CARME
MÉRCORES DE CINZA
SAN BIEITO DE LÉREZ
SAN BIEITO
STMO. CRISTO AGONÍA
SAN BIEITO
LÚNS DE PASCUA
LÚNS DO CRISTO
XOVES DA COCA
LÚNS DE PASCUA
SANTA OLAIA
SAN VICENTE
SANTO ANTONIO
LÚNS DE ENTROIDO
MARTES DE ENTROIDO
MARTES DE ENTROIDO
STMO. CRISTO AGONÍA
VIRXE DE FÁTIMA
STO. CRISTO VICTORIA
LÚNS DE PASCUA
SANTA ROSALÍA
FESTAS DO VERÁN
LÚNS SE. F. EMPANADA
LÚNS DE PASCUA
SAN SALVADOR
FEST. SAN ROQUE
FEST. VIRXE DO ALIVIO
MARTES DE ENTROIDO
SAN TELMO
SAN BRAIS
VIRXE DOS MIRAGRES
RECONQUISTA DE VIGO
SAN ROQUE
MARTES DE ENTROIDO
SAN MARTIÑO
NOSA SRA. DA PIEDADE
NOSA SRA. DA PIEDADE
SANTA RITA
SAN ROQUE
SANTO AMARO
SAN CIBRÁN
CALENDARIO LABORAL DO ANO 2003 PARA A PROVINCIA DE PONTEVEDRA:
Un novo SindicatoUUnn nnoovvoo SSiinnddiiccaattoo
22
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
SPF: ¿Que é?
O SPF (Sindicato Profesional da funciónAdministrativa do SERGAS) é un novosindicato de ámbito autonómico quetrata de defende-los intereses específi-cos do persoal da Función Administrati-va con destino no SERGAS conseguilasúa equiparación funcionarial co restodo persoal administrativo da Xunta deGalicia.
¿Por qué un sindicato específicopara a función administrativa?
Ante os constantes “esquecementos”,cando non agresións directas, por parteda Administración Autonómica e o míni-mo interese mostrado ata agora dos sin-dicatos de clase, absolutamente“instalados” e “institucionalizados”,polas nosas reivindicacións temos queser os propios auxiliares administrativos,administrativos, p.s.x., novas categoríasinformáticas, grupos de técnicos e dexestión, quen ante este ameazanteescenario poñamos en marcha estanova andaina.
As nosas propostas
O noso principal e máis importanteobxectivo é conquerir a funcionarizacióndo persoal administrativo. Esto é obteros mesmos dereitos que o resto de per-soal funcionario da nosa Comunidade.
Non somos persoal sanitario e polo tantodébesenos recoñece-lo dereito a unhamobilidade para toda a Administraciónda Xunta de Galicia, a igualdade retribu-tiva, a unha carreira profesional e pro-moción non suxeita a decisións dixitais earbitrarias, a consecución do grado depersoal, a relación de postos de traballo,xornada de 35 horas, etc.
¿Por qué neste momento?
Estamos nun momento crucial para onoso colectivo con dúas normas en cier-nes que nos afectarán: O Estatuto Marcoe a Lei de Ordenación Sanitaria de Gali-cia. A nosa pretensión é quedar fóradesas normas que están pensadas parao persoal sanitario e que se nos apliquea lexislación da Función Pública queresulta a axeitada para os nosos fins.Para elo o persoal da función adminis-trativa debe estar representado na MesaSectorial, que é o órgano de negocia-ción entre o SERGAS e os representan-tes dos traballadores, coma xa oconqueriron fai tempo outros colectivosde traballadores.
Qué pasos estamos a dar.
O persoal estatutario das instituciónssanitarias do Sistema Nacional deSaúde ten dereito a formas e sistemasde representación, participación institu-
cional e negociación colectiva. A citadacapacidade de negociar a través depactos e acordos no SERGAS ostentaa amencionada Mesa Sectorial de PersoalSanitario. Por conseguinte o primeiropaso a dar é chegar a ter representaciónneste órgano de representación. Des-pois de moitas análises chegouse a con-clusión que para elo nun primeiromomento necesitamos a man de alguéncon valorada experiencia sindical, e quea fórmula máis axeitada sería para asvindeiras eleccións sndicais do sectorsanitario un acordo de coalición electo-ral. Elo levou a realizar aproximacións ereunións con outras centrais sindicais. Aúnica que asumiu plena e totalmente asnosas reivindicacións respetando erecoñecendo as características propiase definidoras da nosa organizaciónpoñendo ó noso alcance parte dosmedios necesarios para alcanza-las foi acentral sindical CSI-CSIF. Por elo fare-mos coalición electoral con eles nas vin-deiras eleccións sindicais.
Dirección de correo electrónico:
Teléfono: 660 375172
Dirección Postal: Rúa Reiseñor,nº 4 - 1º C 36205 Vigo
Adxuntamos esta nota da que nos foi solicitada a súa publicación na revista sobre o xurdimento dun novo sindicato;se ben a revista non é un espacio para taboleiro sindical, nin se identifica en particular con ningún sindicato, publicá-
mola por entender o seu nacemento como unha nova.
NOS ENTERAMOS POR LA PRENSA:
El doctor Enrique Fluiters, médico de Familia en el Centro de Saluddel Casco Vello se ha incorporado al staff de la ministra de Sanidad,Ana Pastor.
A la felicitación y el deseo de toda la suerte en esa nueva etapa pro-fesional, añadir que sus pacientes sienten desde ayer un enormevacío....
Si no está todo dicho ya, le enviamos un fuerte abrazo. ¡Enhorabuena!
Leemos en “FARO DE VIGO” sábado 1 de marzo de 2003.
“El doctor Fluiters se
incorpora al equipo de
la ministra Ana Pastor”
23
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
O día 17 de xaneiro de 2003, ás 20:00 h., celebrouse na
Sala de Conferencias do Centro Cultural Caixanova, e ante
máis de 100 persoas, o 10º aniversario do Boletín de Edu-
cación Sanitaria “Canteira de Saúde”.
O acto foi presentado polo Xerente de Atención Primaria
de Pontevedra e Vigo D. Ángel Martín Santos, quen amo-
sou o seu apoio a esta iniciativa pioneira e desexándolle
unha longa vida.
De seguido produciuse a intervención do Dr. Fernando
Lago Deibe, quen fixo un percorrido pola histo-
ria desta publicación, analizando de xeito
exhaustivo os seus aspectos formais e de
contido; así explicou o deseño, as portadas,
a mascota (a ra, aparecida e desaparecida),
os patrocinadores, os artigos e participa-
cións; en fin 10 anos en imaxes das portadas
e resumos dos seus contidos que, se ben se di
pronto, amosa todo un esforzo e unha actitude
de superación, non sempre valoradas.
Logo o Dr. Juan Luis Ruiz-Giménez Aguilar, do
Centro de Atención Primaria “Vicente Soldevilla”
de Madrid, fixo unha exposición da súa experien-
cia no eido da Saúde Comunitaria e na Promoción da
Saúde na súa área (área 1 de Madrid), resaltando a impor-
tancia do esforzo persoal e profesional para conseguir
algún resultado.
Para pechar o acto estaba previsto que interviñese o Con-
cellal de Sanidade, pero non lle foi posible asistir, polo cal
excusou a súa asistencia Moncho Velhas, quen deu paso
a un animado coloquio.
10 Aniversario do Boletín“Canteira de Saúde”.Actos de Celebración
Atl ntico Sábado, 18 de enero de 2003
24
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Este acto pechou as actividades que foron organizadas arredor
do aniversario, que comezarán cunha exposición itinerante polos
Centros de saúde de Vigo, locais de AA. de VV. e Escola de
Enfermería, co cartel do aniversa-
rio e as portadas dos 26 números
editados ata agora.
Dende a nosa revista queremos
dar os nosos parabéns a “Can-
teira de Saúde”, polos seus
dez anos na rúa e polo éxito
na organización e a partici-
pación dos actos.
(Nota: Por un fallo técnico,non podemos dispoñerdas fotos que se fixeronnos actos do día 17, polocal pregamos que nosdisculpedes.)
25
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
O Salón Internacional daSaúde (SIS), organizado polaConsellería de Sanidade a tra-vés da Fundación Foro Per-manente Galego Iberoa-mericano da Saúde, adicaráunha das súas 45 xornadascientíficas á Atención Prima-ria. O SIS vaise celebrar entreo 26 e o 29 do vindeiro mesde marzo en Santiago deCompostela.
O programa desta xornada está sendo elaborado por un comi-té científico coordinado polo Subdirector Xeral de Atención Pri-maria da División de Asistencia Sanitaria do Sergas, AntonioGarcía Quintáns.
Forman parte do devandito comité científico Luis Verde, xeren-te de AP no Hospital Abente e Lago da Coruña; David BouzaÁlvarez, de Santiago de Compostela; Lorenzo Armenteiros delOlmo, de Lugo; Eloina Núñez Masid de Ourense e Ángel Mar-tín Santos, de Vigo e Pontevedra.
O Salón Internacional de Saúde divide a súa actividade entreunha área comercial, que se desenvolverá no recinto da Fun-dación Feiral de Galicia, e as xornadas técnicas que teránlugar en Santiago de Compostela.
Son precisamente as xornadas científicas as que diferencian óSalón Internacional da Saúde de calquera outro certamecomercial adicado á saúde en España. Serán 45 xornadas asque terán lugar no marco do SIS. Nelas non só se abordarándistintos aspectos da actualidade das principais especialida-des médicas, senón que tamén teñen cabida outras discipli-nas relacionadas coa saúde.
Así, xunto á xornada de Atención Primaria están programadas
outras adicadas á Enfermería,Farmacia, Xestión Sanitaria,Óptica e Optometría, Hostalei-ría, Novas Tecnoloxías daInformación e mesmo Arqui-tectura Hospitalaria.
Tódalas xornadas contan cuncomité científico encargadode garanti-la calidade dosrelatores. En tódolos casosestá prevista a intervención de
ponentes internacionais de recoñecido prestixio.
Entre os ponentes de máis sona figuran dous premios Nobelque teñen xa confirmada a súa presencia no SIS. John Vane,galardoado en Medicina en 1982 intervirá na sesión adicada aReumatoloxía; e Koichi Tanaka, Química 2002, intervirá na Xor-nada de Trasplante Abdominal.
Outros nomes destacados que se darán cita en Galicia paraintervir neste Salón Internacional organizado pola Conselleríade Sanidade a través da Fundación Foro Permenente Galego-Iberoamericano da Saúde, son os de Carlos Cordón, directordo Departamento Galego- Iberoamericano da Saúde, son osde Carlos Cordón, director do Departamento de PatoloxíaMolecular do Memorial Sloan -Kettering Cancer Center deNova Iorque; Valentín Fuster, do non menos prestixioso MonteSinai de Nova Iorque; Richard Martin do Hospital Clínico deMunich; ou Jacques Belghiti do Clínico Beujuon de Paris.
A exposición comercial do Salón Internacional da Saúde contaa día de hoxe coa participación corfirmada de máis dun centode grandes empresas dos sectores farmacéutico, médico-sanitario, de servicios e de asistencia á saúde.
Con esta concentración de expertos sanitarios, non é de estra-nar que varias sociedades científicas optasen por atrasa-la
O salón Internacional da Saúdeadicará unha das súas 45 xornadas
científicas á A. PrimariaSIS
Saló
n internacional dela
Salud
26
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
súas xuntanzas anuais para facelas coincidir cos últimos díasde marzo, a data escollida para o Salón Internacional daSaúde.
Toda esta concentración de médicos, a maior das vistas ataagora en Galicia, fai que varias empresas e multinacionaisamosaran o seu interese por participar neste Salón.
Xunto ás actividades formativas das xornadas científicas, e ascomerciais da exposición prevista, o SIS tamén ten previstatoda unha serie de actividades culturais cun marcado caráctergalego. Para as noites dos días de celebración do Salón estánprogramados concertos clásicos, dun grupo de recoñecidoprestixio de música folck galega, e mesmo un desfile de modagalega.
Cursos de Formación Continuada
En los últimos mesesdel pasado año se cele-braron distintos cursosde Formación Continua-da organizados por laXerencia de A.P. DEVIGO.
Estos cursos tuvieron lapeculiaridad de que fueron progra-mados en base a las necesidadesde formación detectadas por lospropios profesionales y por la Xeren-cia.
En la mayor parte de ellos se haseguido la metodología de tallerpráctico y breve, que es el sugeridopor la mayoría de los profesionales.También se ha intentado dar res-puesta a un cada vez mayor númerode profesionales que trabajan detarde, haciendo algunas edicionesen horario de mañana.
Entre los que yo participé directa oindirectamente destaco por conocersus características los siguientes:
El curso de Cuidados de las ostomí-as es fruto del consenso de distintosprofesionales del Área que duranteun tiempo se reunieron para elabo-
rar un manual de cuidados, partici-paron estomaterapeutas del Hospi-tal Xeral, Hospital Meixoeiro, Povisay personal de Enfermería de Aten-ción Primaria. La idea de elaborarloconjuntamente está basada en tratarde disponer de la misma informa-ción, en el momento en el que elpaciente ostomizado abandona elhospital, con el fin de que puedacontinuar recibiendo cuidados yeducación sanitaria de su problemaen su Centro de Salud.
El curso de Historia Clínica paraA.Primaria, responde a necesidadesdetectadas por la Xerencia, a travésde las auditorías que se vienen rea-lizando en los últimos años y sirvepara aclarar dudas respecto a lasimplicaciones legales y el registroadecuado, para obtener una Histo-ria de calidad, que sirva para mejo-
rar el proceso de aten-ción al paciente y paraque los profesionalesdispongamos de unaherramienta clave paranuestro trabajo diario,pensando también enlos profesionales susti-tutos que puedan des-
conocer los antecedentes sanitariosde los usuarios.
El curso de Esterilización en A. Pri-maria dirigido fundamentalmente aAuxiliares de Enfermería, tiene comoobjetivo la actualización de conoci-mientos en unos casos y aprendiza-je en otros de un procesofundamental en la seguridad propiay de los usuarios como es la esterili-zación y los productos que se utili-zan en este proceso.
Destacar también la peculiaridad deque los docentes son "de casa", porlo tanto conocedores de las particu-laridades de nuestro medio.
Posiblemente se realizarán nuevasediciones, también con horario demañana y tarde para facilitar suacceso a todos los profesionales.
Por LUIS CARREGAL RAÑÓEnfermeiro. Subdirector de Enfermería área de Pontevedra-Vigo
27
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Juan se levantó al igual que todos los días de su exis-tencia, a las 7.45. Se duchó, se afeitó concienzuda-mente y se puso el traje de los domingos. Decidió queaquel día no iría a trabajar. Era un día especial. Era 21de marzo y empezaba la Primavera. Juan se iría aesperarla.
Le hizo un guiño al espejo y bajó las escaleras apresu-radamente. Su patrona, como siempre, estaba barrien-do el portal. La saludó con un buenos días y salió conpaso decidido a la calle.
Juan vivía en una pensión y trabajaba en una oficina.Era un trabajo muy monótono. Se pasaba la jornadaentre un grueso montón de papeles. Por eso, aquel día,sería para Juan diferente. La Primavera estaba a puntode llegar y él no quería llegar tarde a la cita.....
Una fresca brisa le dió de lleno en la cara. Todavíahacía frío. Juan se subió las solapas de su chaqueta yembutió las manos en los bolsillos.
Un resplandor, entre dos manzanas de casas, al fondode la avenida, anunciaba a todo el que quería verlo,que el sol estaba a punto de salir.
Después de cruzar varias calles y recorrer un buen tre-cho de la ciudad, penetró en el gran Hall de entrada dela Estación del Norte. Una multitud abigarrada hacíagrandes colas en las ventanillas de venta de billetes,algunas personas leían, sentadas en bancos de made-ra, las noticias en los periódicos de la mañana.....
Se dirigió a Información. Un individuo con cara depocos amigos, rostro cejijunto y nariz ganchuda, lemiró de soslayo por encima de las gafas.
-Buenas -comenzó a decir Juan- Verá.....Yo deseosaber a que hora tiene prevista la llegada la Primave-ra.......
¿Eh?....Bueno...¡ejem! -carraspeó el individuo de lanariz ganchuda- Por el andén uno vía tres, está a puntode llegar el Orient Express, procedente de Estambul,Viena, Paris... No, no -se impacientó Juan- Sólo le pre-gunto por la Primavera. La Pri-ma-ve-ra ¿entiende?....¡Ah! La Primavera. Si, un momento -gruñó aquel indivi-duo- Por el andén tres vía cinco, el Expreso del Norteprocedente de Amsterdam y por el andén dos, vía uno,el Transiberiano procedente de Moscú. La Primaverayo, aquí, no la veo por ninguna parte -Gracias de todosmodos, respondió Juan. Y dándole la espalda salió denuevo a la calle con las manos en los bolsillos...
El sol estaba ya casi en su cénit cuando Juan llegabaa la Estación del Este. Por el bulevar olía a violetas. Lasvendedoras de flores, a lo largo de toda la acera, pre-gonaban a gritos su mercancía. Juan se detuvo unmomento ante un puesto de claveles y la vendedora,con la mejor de sus sonrisas le ofreció un ramo. PeroJuan llevaba prisa y esta vez entró decidido en la otraEstación....
-Por el andén cinco vía dos está a punto de llegar elRápido Flecha Azul, procedente de Roma, Milán Turíny Venecia. Es un tren rapidísimo, comenzó diciendo elhombrecillo calvo de gruesos bigotes. Cubre esa dis-tancia en tan sólo...- No me interesa- cortó Juan tajan-temente. A mí sólo me importa la Primavera. Adiós ybuenos días. Y salió otra vez al bullicio de la granurbe......
P r i m a v e r aPEDRO VEGA BASTIDA
C U E N T O S C O RC U E N T O S C O R T O ST O S ::L a
Creo sinceramente que existe el más allá.
Lo que necesito saber es a qué distancia queda
del centro de la ciudad y si está abierto.
Woody Allen
28
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Estaba cansado. Siguió caminando y se encontró derepente en el interior de un gran parque. Había muchosárboles y entre ellos algunas estatuas. Juan se fijó en lade un señor con un brazo estirado y de rostro austero,vestido con uniforme militar. Una bandada de golondri-nas que pasaban volando, se posaron en él. El dedoseñalaba al fonde de un paseo de álamos, donde unosniños jugaban alrededor de un estanque. Se encaminóhacia allí y se sentó en el borde de sus claras aguas.Arrojó un pequeño guijarro y vió refelada su imagen.Observó más atentamente y miró a las nubes distorsio-nadas por las ondas concéntricas pasar velozmente....
Entre las blancas nubes, Juan vió un trozo de cielo decolor azul turquesa. Se quedó pensativo y de improvi-so se levantó. En su rostro surgió una expresión desorpresa....
-¡Claro! -se dijo- La Primavera tiene que llegar de allí.
Y se dirigió al aeropuerto.
Una multitud variopinta llenaba casi por completo laterminal de llegadas internacionales. Gentes con visto-sos trajes de todo el mundo, transportaban con celeri-dad carros llenos de maletas. A través de un amplio
ventanal, la silueta de un enorme Boeing, con un enor-me sol rojo, a contraluz, vomitaba pasajeros en unapista de llegada.....
Se sentó ante un panel con lucecitas que se encendí-an y apagaban, anunciando la próxima llegada de losvuelos. Iba a llegar de un momento a otro, el 501 pro-cedente de Tokio. También estaba anunciada la próxi-ma llegada de otro vuelo procedente de San Francisco,luego otro de Nueva York.
Juan se sentó más cómodamente. Estiró sus piernas yfijó con extraño interés su mirada en las luces azules,verdes, rojas y amarillas. Poco a poco se fue quedan-do dormido. Juan se imaginó en el centro de una gala-xia llena de estrellas que giraban y giraban a sualrededor....
La señorita del traje sastre, tocda con somnbrerito azul,era de carne y hueso. Se acercó a Juan y tocándolesuavemente en un hombro, le increpó con una sonrisa.
-¿El caballero desea alguna cosa?-
¿Eh? ¡Ah!....¡Sí!...¡Despíerteme cuando llegue la Prima-vera!..........
29
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
POR EL HIJO DE NOSTRADAMUS
Horror-óscopopredicciones para 2003
A saber:
- El Celta ganará la Liga. Quedará desegundo en el Atlético de Madrid; el ter-cero no está claro, pero puede ser blan-co.
- Se producirá un grave accidente aéreoen centroeuropa en el mes de abril, o ungrave abril para el tráfico aéreo.
- El hundimiento del "Prestige" provoca-rá como consecuencia la dimisión dedos ministros en febrero, o tres enmarzo o cuatro en abril.
- En Corrubedo unas 100 personasverán un OVNI, que será fotografiado yestudiado por científicos y militaresespañoles e ingleses, que no darán cré-dito ni préstamo.
- El hijo de la duquesa de Alba se caerádel caballo, aunque la lesión no revesti-
rá gravedad, ni tampoco para el caballo.
- Se producirá un importante descubri-miento arqueológico en la provincia deLa Coruña, relacionado con los oríge-nes del pueblo gallego que resultaráemparentado con los egipcios.
- Un tratamiento de gran eficacia para laDiabetes será demostrado científica-mente en marzo, que ya era hora.
- Primer bebé humano clonado a finalesde febrero, creándose un grave proble-ma médico-legal y ético-estético.
- Fuerte terremoto en California en el pri-mer trimestre del 2003: el "big one" oalgo parecido.
- La salud del señor Arzallus pasará porun momento crítico en enero, o másbien una retirada de la política o ambascosas, que no está claro del todo.
En el año 2003 se prevén grandes acontecimientos, que vienen clara-mente señalados por los astros; para no abrumar al lector con efemé-rides, eclipses, cuadraturas y demás obviaremos las explicaciones ycálculos planetarios y expondremos tan sólo lo que se prevé que ocu-rra
30
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
La paradoja de nuestro tiempo en la historia es que tenemos edi-ficios cadavez más altos, pero tolerancia cada vez más baja, autopistas másanchas, pero puntos de vista más estrechos.Gastamos más pero tenemos menos, compramos más pero dis-frutamos menos.Tenemos casas más grandes y familias más pequeñas, más como-didades, pero menos tiempo. Tenemos más títulos, pero menos sentido; más conocimiento, peromenos juicio; más expertos, pero más problemas, más medicina,pero menos bienestar.Hemos multiplicado nuestras posesiones, pero reducido nuestrosvalores.Hablamos demasiado, amamos demasiado poco, y odiamosdemasiado a menudo.Hemos aprendido a ganarnos la vida, pero no ganar para la vida.Hemos agregado años a la vida, no vida a los años.
Hemos ido a la luna y regresado, pero tenemos problemas paracruzar la calle y encontrarnos con nuestro nuevo vecino. Hemos conquistado el espacio exterior, pero no el espacio interior. Hemos desintegrado el átomo, pero no nuestro prejuicio.Tenemos mayor ingreso, pero menor ética.Hemos aumentado en cantidad, pero disminuído en calidad. Son éstos tiempos de hombres altos, de carácter corto, de ganan-cias enormes y vínculos escasos.Esta es la era de la paz mundial, pero de la guerra doméstica, masocio,pero menos diversión, más clases de comida, pero menos nutri-ción.Es un tiempo en el que hay mucho en el escaparate y nada en elalmacén; un tiempo en que la tecnología a través del ordenador tepuede hacer llegar un mensaje como éste, y un tiempo en quepuedes elegir ya sea cambiar o simplemente... apretar la tecla deborrar.
Un científico, preocupado con los problemas delmundo, estaba
resuelto a encontrar los medios para resolverlos, ocuando menos reducirlos. Pasaba días en su labo-ratorio en busca de respuestas para sus dudas.
Cierto día, su hijo de 5 años invadió su santuariodecidido a ayudarlo a
trabajar. El científico, nervioso por la interrup-ción, le pidió al niño que
fuese a jugar a otro lado. Viendo queera imposible sacarlo, el padre
pensó en algo que pudiese darle conel objetivo de distraer suatención,.encontró una revista, endonde había un mapa con el mundo:justo lo que precisaba. Con unas tijerasrecortó el mapa en varios pedazos el cual, juntocon un rollo de cinta adhesiva, entregó a su hijodiciendo: "como te gustan los rompecabezas, tevoy a dar el mundo todo roto para que lo arregles ylo recompongas sin la ayuda de nadie".
Entonces calculó que al pequeño le llevaría unos 10días componer el mapa, pero no fué así. Pasadauna hora apenas, escuchó la voz del niño que lo
llamaba calmadamente: "Papá, papá, ya hice todo,conseguí terminarlo."
Al principio el padre no creyó en el niño. Pensó quesería imposible que a
su edad, hubiese conseguido recomponer un mapaque jamás había visto antes. Desconfiado, el cien-tífico levantó la vista de sus anotaciones con la
certeza de que vería el trabajo digno de unniño. Para su sorpresa, el mapa estaba
completo. Todos los pedazos habíansido colocados en sus debidos luga-res.
¿Cómo era posible?, ¿Cómo el niñohabía sido capaz?
- Hijo, tu no sabías cómo era el mundo,¿cómo lo lograste?
- Papá, yo no sabía como era el mundo, pero cuan-do sacaste el mapa de la revista para recortarlo, vique por el otro lado estaba la figura de un
hombre. Así que dí vuelta los recortes y comencé arecomponer al hombre, que sí sabía como era.
Cuando conseguí arreglar al hombre, di vuelta lahoja y vi que había arreglado al mundo.
Los problemas del mundo
Paradojas
31
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Páginasweb
www.casadellibro.com
En esta web disponemos de información, convarias secciones: Inicio, Recomendaciones, Librosde la semana, Novedades y Oportunidades. Tam-bién podemos registrarnos y así recibir informa-ción mas reciente a través de nuestro correoelectrónico. Además existe un índice temático y unbuscador para localizar ese libro en particular, queno encontrábamos en ningún sitio. Los libros quelocalizamos, tienen un breve resumen y una fichatécnica, así como los comentarios de personasque lo han leído y podemos realizar el pedido on-line. Muy útil.
www.elcorteingles.es
En esta web, accedemos a todos losdepartamentos de estos grandesalmacenes. Si pinchamos en libros,obtendremos una página muy útil, conbuscador, ofertas y posibilidad decompra on-line, además con la tarjetade El Corte Inglés. Una cosa intere-sante es que resulta más barato com-prar a través de la web que yendo alos propios almacenes. Muy útil.
32
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
VIAJANDO EN EL TIEMPO: ¿PODEMOS TRANSPORTARNOS A OTRAS ÉPOCAS?
Autor: JENNY RANDLESEditorial: EDICIONES MARTINEZ ROCA, S.A.Fecha de publicación: 11/06/2002Edición: 1ª. Número de páginas: 288ISBN: 8427028326
La autora, Jenny Randles es una señora que aparte de traba-jar en la radio y la televisión sobre temática paranormal, con unpunto de vista científico, es fundadora de la Asociación para elestudio científico de los fenómenos anómalos (ASSAP) de laBUFORA (Bristish UFO Research Association: Asociación Bri-tánica para la Investigación OVNI).
En este libro se expone la teoría de “la tormenta del tiempo”,que desde luego da mucho que pensar, apoyándose en teorí-as físicas, que desbordan nuestra imaginación. La autora inter-preta este fenómeno como la resolución de muchos casostenidos por “encuentros cercanos” en la terminología OVNI;para ello expone abundantes casos “clásicos” del fenómenoOVNI. En sus sospechas sobre el origen del fenómeno, aban-dona la hipótesis extraterrestre, para situarla en nuestro plane-ta: experimentación científica y militar, así como fenómeno“cósmico”.
Desde luego, aunque no es un libro de ciencia ficción, reañ-mente lo parece, ante lo extraño y difícil de creer del tema; nosasume en un estado de perplejidad, ante la posible veracidadde lo que en él se cuenta.
O sea que un día nos veremos “regresando al futuro”.... y si no,al tiempo....
RecomendadosRecomendadosLibrLibros’os’’’
LA PALABRA DEL CUERPO. PSICOSOMÁTICA Y PERSPECTIVASISTÉMICA
Autor: LUIGI ONNISEditorial: EDITORIAL HEREDERFecha de publicación: 1997Edición: 1ª. Número de páginas: 218ISBN: 8425419689
Si bien el libro no es novedad, dirigimos nuestra atención haciaeste pequeño (pero matón) libro que tiene la peculiaridad dedespertar nuestro alma dormida y avivar nuestro seso.
El autor, Luigi Onnis es un neuropsiquiatra familiar, que es ade-más profesor de psiquiatría en Roma.
Se exponen en este libro las investigaciones clínicas en elcampo de la psicosomática y su visión sistémica frente a ladicotomía mente-cuerpo o cuerpo-alma, que arrastramosdesde Descartes, pero que no hemos descartado para nada.
Se muestran distintos casos clínicos de los “grandes” de laTerapia Familiar: Mara Selvini Palazzolli, Salvador Minuchin, ...y otros.
Cierra el libro una pequeña joya: “El cuerpo piensa” de Fran-cisco Varela, que nos sitúa en una nueva concepción de lo físi-co, lo psicosomático, entre lo biológico y el pensamiento.
33
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Refranes,TRABALENGUAS,
adivinanzasy
Respostas no próximo número da revista
SOLUCIÓNS AS ADIVIÑANZAS DO NÚMERO ANTERIOR:
nº 1 LA LLAMA nº 2 LA NOCHE nº 3 LA SOMBRA nº 4 EL RIO
REFRANEIRO
Engordar
Cando na casa engorda a moza, malanda a cousa.
Cando o vello incha, logo na cova rin-cha.
Co que eu coma ninguén engorda.
O que coma pola man doutro, coma oque coma, engorda pouco.
Medo
Coa ola que ferve ningunha mosca seatreve.
Medo cobrado, dó dobrado.
Non é o demo tan feo como o pinta omedo.
O home destemido ten medo de noitepolos camiños.
Choiva
Auga de mediodía, auga para todo odía.
Auga de outono mata o seu dono.
Auga de trebón nunha parte dá; e
noutra non.
Cnado chove e fai vento; pecha a porta
e estate dentro.
Porque al porrón la parrale pone parte de sí,si te amorras al porróntu pierdes parte de tiPrecisar por dónde pasael petimetre en el puente,precisa apetimetrarse,apetimetrarse precisamente.
Ocho orcos horrorosos,
comen tranchos, trenchos, tronchos,micos, macos, mecos, mocos;tanto tragan los patosos,que se mueren de un sofoco.
Nabucodonosor Epaminondas Ugurrutiaga,no sabía decir su nombresin que su lengua se trabara,y decía:Naboconsusudor Esmasnipongas Uagarrorabia.
TRABALENGUAS
Un árbol con doceramas,cada rama 4 ramitas yen cada ramita sietebrotescon su nombre dife-rente
Cuando te toco no meves,vuelo sin tener alassilbo sin boca tener ya veces cuando meenfadodestrozos hago pordoquier
Estoy en los escrito-riosen las casas decomercio;todos los ojos memiran para leerme.Mi vida es limitada,mis días están conta-dos ycuando yo voy amorirme,cualquiera hace días que ya lo sabe...
Seguí mi eterno cami-no,allá, siempre más allá,yse murieron todosaquellosque me querían acom-pañar
ADIVINANZAS
34
Atenci n Primaria Pontevedra e Vigo
NUMERO 4 · 3ª EPOCA
Humor
- Ingeniero: 3.999989
- Físico: 4.0004+/-0.0006
- Matemático: Espere, sólo unos minutos más, ya heprobado que la solución existe y es única, ahora laestoy acotando.
- Filósofo: ¿Qué quiere decir 2+2?
- Lógico: Defina mejor 2+2 y le responderé
- Contable: (Cerrando las puertas y ventanas y pre-guntando en voz baja) “¿Cuanto quiere que sea elresultado?
¿Cuanto son 2+2? - Tu que harías si vieras una casa ardiendo y justo
enfrente una manguera sin conectar a una boca deriegos?
- La conectaría, obviamente.
- ¿Y si la casa no estuviese ardiendo, pero la man-guera estuviese conectada?
- Quemaría la casa, desconectaría la manguera yluego usaría el método anterior.
Le preguntan a un matemático:
¿Qué es un niño complejo?- Uno con la madre real y el padre imaginario.
¿Cuantos lados tiene el círculo?- Dos, el de dentro y el de fuera.
¿Cuánta leche da la vaca en su vida?- Lo mismo que en bajada
¿Qué pasa si una vaca se para en una pata?- Respuesta: El pato queda viudo.
Para entender lo que es la recursividad, antes hay que entender lo que es la recursividad.
Anuncio clasificado.Cambio lindo perritoDoberman por manoortopédica
Doctor, veo puros elefantes azules¿No ha visto a un psiquiatra?No, sólo veo puros elefantes azules.
Doctor, tengo complejo de fea.De complejo nada.