Lingua, dereitos e oficialidade

A l b a N o g u e i r a L ó p e z D e p a r t a m e n t o d e D e r e i t o A d m i n i s t r a t i v o U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a

Art.3 da Constitución española

1. O castelán é a lingua española oficial do Estado. Tódolos españois teñen o deber de coñecela e o dereito de usala

2. As demais linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus Estatutos

3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección

O artigo 3 da Constitución española

Dereitos e deber. O contexto histórico Adiamento da definición para as linguas propias ao

momento do desenvolvemento estatutario do seu marco político-institucional

Modalidades lingüísticas

Os Estatutos

O concepto de linguas propias A escaseza da regulación Art.5 do EAG: 1.A lingua propia de Galicia é o galego 2. Os idiomas galego e castelán son oficiais de Galicia e todos teñen o

dereito de os coñecer e de os usar 3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial

dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento

4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua

Para que protexemos as linguas?

Garantía dos

dereitos lingüísticos

Protección dun

patrimonio colectivo

Obriga de normalización

O deber de coñecer o galego

Outras STC que matizan a primeira xurisprudencia contraposición con outros dereitos merecedores

dunha protección reforzada (tutela xudicial efectiva) as relacións de especial suxeición (ensino, función

pública) a necesidade de garantir a efectiva normalización da

lingua como fin último

O galego no ámbito público

Ámbito de aplicación: Administracións e entes instrumentais en Galiza

Función pública:motivos e formas de acreditación Ensino obrigatorio: forma de acreditación e

exencións; dereitos dos alumnos e dos pais. Toponimia

Carta de linguas rexionais e minoritarias do Consello de Europa

Aprobada no seo do Consello de Europa o 25 de xuño de 1992, foi votada practicamente por unanimidade polo Congreso dos Deputados o 23 de novembro de 2000 e ratificada por España o 9 de abril de 2001

Protexer aquelas linguas nos países membros do Consello de Europa que teñan como característica ser “as practicadas tradicionalmente no territorio dun Estado polos naturais dese Estado que constitúen un grupo numericamente inferior ao resto da poboación do Estado e diferentes da(s) lingua(s) oficial(ais) deste Estado”

Qué obrigas xera a ratificación?

Disposicións obrigatorias mínimas que deben aplicarse na súa integridade ao conxunto das linguas rexionais ou minoritarias dos Estados parte (parte II da Carta): Recoñecemento das linguas rexionais ou minoritarias, que non implica a oficialidade da

lingua Respecto da área xeográfica da lingua en función da práctica significativa aínda que sexa

minoritaria Necesidade dunha acción positiva decidida a favor desas linguas para garantir a

supervivencia Garantía do ensino e o estudo Fomento das relacións entre falantes desa lingua para protexer a conciencia dunha mesma

identidade Disposicións optativas (parte III)

Concreción das da parte II O Estado debe decidir a qué linguas llas vai aplicar Definir o grao de protección ao que se acolle dentro do abano de compromiso que ofrece

cada artigo

España ratificouna acolléndose ao nivel máis elevado de protección

Os distintos graos de obrigas asumibles coa ratificación da Carta: a educación preescolar

i) prever unha educación preescolar garantida nas linguas rexionais ou minoritarias correspondentes; ou

ii) prever que unha parte substancial da educación preescolar se faga nas linguas rexionais ou minoritarias correspondentes; ou

iii) aplicar unha das medidas a que se refiren os puntos i) e ii) anteriores, cando menos, para os alumnos cuxas familias o desexen e cuxo número se considere suficiente; ou

iv) se os poderes públicos non teñen competencia directa en materia de educación preescolar, favorecer e/ou fomentar a aplicación das medidas a que se refiren os puntos i) a iii) anteriores;

O ensino, ferramenta de igualdade lingüística

Instrumento de

normalización

Vía de capacitación lingüística

Obxectivo do sistema

educativo

Piares dos dereitos lingüísticos na relación educativa

Garantir o coñecemento das linguas oficiais

Non existencia dun dereito de opción lingüística

Configuración de mecanismos de apoio para estudantes con necesidades específicas

Garantir o coñecemento das dúas linguas oficiais

Co obxectivo conseguir unha “aprendizaxe eficaz de ambas as linguas” (STC 88/1983)

Non é unha cuestión de horarios senón de obxectivos: acreditar ao final do proceso educativo o coñecemento.

O uso como lingua docente favorece ese obxectivo: STC 337/1994 no FX10: “Si al término de los estudios básicos los estudiantes han de conocer suficientemente y poder usar correctamente las dos lenguas cooficiales en Cataluña (art.14.4 de la Ley), es evidente que ello garantiza el cumplimiento de la previsión del art.3.1 sobre el deber de conocimiento del castellano, al exigirse en dichos estudios no sólo su aprendizaje como materia curricular sino su empleo como lengua docente (STC 6/1982). De otro, al ser el catalán materia curricular y lengua de comunicación en la enseñanza, ello asegura que su cooficialidad se traduzca en una realidad social efectiva; lo que permitirá corregir situaciones de desequilibrio heredadas históricamente y excluir que dicha lengua ocupe una posición marginal o secundaria”.

STC 337/1994: “Lo que está constitucionalmente justificado, además si se atiende a la íntima relación existente entre el conocimiento de la lengua como materia objeto de estudio, de un lado, y, de otro, su uso como lengua docente, ya que lo segundo, indudablemente potencia lo primero.”

Non hai dereito dos pais de opción lingüística

A STC 214/1989, do 21 de decembro (FX3), establece: “no ha existido lesión alguna del derecho a la educación garantizado por el art.27 CE, por la muy simple razón de que ese derecho no incluye, como contenido necesario, el de opción lingüística como el recurrente pretende.”

Mesmo cando a lexislación autonómica establece varios modelos lingüísticos, non permitiría a compensación de gastos que poida xerar esa opción (transporte, comedor). STC195/1989, do 27 de novembro e STC 19/90, do 12 de febreiro.

G A R A N T I R O S D E R E I T O S L I N G Ü Í S T I C O S D O S C I D A D Á N S

Finalidade da capacitación lingüística dos empregados

públicos

Alba Nogueira López

Quen garante os dereitos lingüísticos dos cidadáns?

A Administración

Quen é a Administración?

Os seus empregados

Alba Nogueira López

STC 82/1986 (f. x. 2.) “unha lingua é oficial cando é recoñecida polos poderes públicos como medio normal de comunicación entre eles e na súa relación cos suxeitos privados, con plena validez e efectos xurídicos”

Carta europea de linguas rexionais ou minoritarias: un exemplo dos distintos niveis de capacitación posibles para garantir os dereitos dos

cidadáns

Alba Nogueira López

O reflexo na normativa máis recente: Estatuto Básico do Empregado Público (Lei 7/2007, do 12 de abril)

Deberes dos empregados públicos. Código de Conduta Artigo 54. Principios de conduta 1. Tratarán con atención e respecto aos cidadáns, aos seus superiores e aos restantes empregados públicos. 2. O desempeño das tarefas correspondentes ao seu posto de traballo realizarase de forma dilixente e

cumprindo a xornada e o horario establecidos. 3. Obedecerán as instrucións e ordes profesionais dos superiores, agás que constitúan unha infracción

manifesta do ordenamento xurídico; nese caso poñeranas inmediatamente en coñecemento dos órganos de inspección procedentes.

4. Informarán aos cidadáns sobre aquelas materias ou asuntos que teñan dereito a coñeceren, e facilitarán o exercicio dos seus dereitos e o cumprimento das súas obrigas.

5. Administrarán os recursos e bens públicos con austeridade e non os utilizarán en proveito propio ou de persoas achegadas. Terán, así mesmo, o deber de velaren pola súa conservación.

6. Rexeitarase calquera agasallo, favor ou servizo en condicións vantaxosas que vaia alén dos usos habituais, sociais e de cortesía, sen prexuízo do establecido no Código Penal.

7. Garantirán a constancia e permanencia dos documentos para a súa transmisión e entrega aos seus posteriores responsables.

8. Manterán actualizada a súa formación e cualificación. 9. Observarán as normas sobre seguridade e saúde laboral. 10. Poñerán en coñecemento dos seus superiores ou dos órganos competentes as propostas que consideren

axeitadas para mellorar o desenvolvemento das funcións da unidade en que estean destinados. Para estes efectos poderase establecer a creación da instancia adecuada competente para centralizar a recepción das propostas dos empregados públicos ou administrados que sirvan para mellorar a eficacia no servizo.

11. Garantirán a atención ao cidadán na lingua que o solicite sempre que sexa oficial no territorio.

Alba Nogueira López

A capacitación lingüística garda relación cos principios de mérito e capacidade

STC 46/1991: «O propio principio de mérito e capacidade supón a carga para quen queira acceder a unha determinada función pública de acreditar as capacidades, coñecementos e idoneidade esixibles para a función á que aspira. Polo que a esixencia do coñecemento do idioma que é oficial no territorio onde actúa a Administración á que se aspira a servir é perfectamente incluíble dentro dos méritos e capacidades requiridas. Non debe entenderse a esixencia de coñecemento do catalán un requisito ad extra, independente do mérito e capacidade acreditadas, senón igual que calquera outro coñecemento ou condición esixida para o acceso á función pública, unha esixencia con cuxa acreditación se dá satisfacción aos ditos principios constitucionais, na medida en que se trata dunha capacidade e un mérito que, segundo o art. 34 da Lei catalá 17/1985, debe acreditarse e valorarse en relación coa función a desempeñar, e por tanto garda a debida relación co mérito e capacidade, tal como impón o art. 103 C.E. (STC 27/1991, fundamento xurídico 4.°)»

Alba Nogueira López

A G A R A N T Í A D O S D E R E I T O S L I N G Ü Í S T I C O S N O Á M B I T O P R I V A D O

Relacións privadas e lingua

D O P Ú B L I C O A O P R I V A D O

Un salto na protección dos dereitos lingüísticos

O ámbito público As relacións privadas

Cidadáns con dereitos

lingüísticos

Administración ao servizo do

cidadán

Cidadán con dereitos

lingüísticos

Cidadán ou empresas con

dereitos lingüísticos

Unha perspectiva diversa

Quen cede?

A lingua propia e a elección do cidadán

como criterios

Que son relacións privadas?

As tendas, as empresas, os servizos aos cidadáns, a banca, as asociacións…

http://www.andaluciaimagen.com/foto-Rebajas-en-comercios-de-ropa_26204I0IA0.htmhttp://www.google.es/imgres?imgurl=http://vicentvercher.files.wordpress.com/2008/03/bancos-espana.jpg&imgrefurl=http://vicentvercher.wordpress.com/2008/03/24/%2525e2%252580%252598credit-crunch%2525e2%252580%252599-ni-se-le-ve-ni-se-le-espera/&h=352&w=450&sz=37&tbnid=r1VABSPnI9cJ::&tbnh=99&tbnw=127&prev=/images?q=fotos+de+bancos&hl=es&usg=__L_YdG_7nAxZRcj_h3SBJd61DPTI=&sa=X&oi=image_result&resnum=3&ct=image&cd=1

E logo, os poderes públicos non interveñen no ámbito privado para salvagardar dereitos e valores protexidos polo ordenamento?

???

A protección das linguas nas relacións privadas: unha vella historia… con novas linguas

RD 564/1993, de 16 de abril Artículo único Todos los aparatos de funcionamiento mecánico, eléctrico o

electrónico, que se utilicen para la escritura, grabación, impresión, retransmisión de información y transmisión de datos, y que se vendan en España, deberán incorporar la letra y los signos de apertura de interrogación y exclamación

Estatuto dos Consumidores e Usuarios, Lei balear 1/1998, do 10 de marzo, obriga a ter tódalas informacións dirixidas ao público polo menos nalgunha das dúas linguas oficiais.

Lei 12/1999, do 15 de decembro, de Turismo de Andalucía: establece a obriga de que as tarifas de prezos deberán, en todo caso, estar redactadas en castelán.

https://www.plataforma-llengua.cat/media/assets/1583/500_lleis_que_imposen_el_castell__des_2009_DEF.pdf

https://www.plataforma-llengua.cat/media/assets/1583/500_lleis_que_imposen_el_castell__des_2009_DEF.pdfhttps://www.plataforma-llengua.cat/media/assets/1583/500_lleis_que_imposen_el_castell__des_2009_DEF.pdf

A Lei 1/1998, do 7 de xaneiro, de política lingüística de Cataluña

Un chanzo máis no proceso de normalización A intervención graduada no sector privado Establecementos abertos ao público Relacións laborais Medios de comunicación

Disposicións sancionadoras La presente Ley no establece sanciones para los ciudadanos y ciudadanas. Sin embargo:

El incumplimiento de los preceptos del artículo 26 se considera incumplimiento de las condiciones esenciales de la concesión, al que debe aplicarse el régimen sancionador que establece la Ley 8/1996, de 5 de julio, de regulación de la Programación Audiovisual Distribuida por Cable, y las Leyes del Estado 31/1987, de 18 de diciembre, de Ordenación de las Telecomunicaciones, y 25/1994, de 12 de julio, por la que se incorpora al ordenamiento jurídico español la Directiva 89/552/CEE. El incumplimiento de los preceptos de los artículos 15, 30, 31 y 32.3 imputable a las empresas y entidades concernidas se considera una negativa injustificada a satisfacer las demandas de las personas usuarias y consumidoras, a la que debe aplicarse el régimen sancionador que establece la Ley 1/1990, de 8 de enero, sobre la disciplina del mercado y de defensa de los consumidores y usuarios.

http://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/ca-l1-1998.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l31-1987.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l31-1987.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l25-1994.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l25-1994.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/ca-l1-1998.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/ca-l1-1998.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/ca-l1-1998.htmlhttp://noticias.juridicas.com/base_datos/CCAA/ca-l1-1998.html

Pode recorrerse á intervención, máis alá do fomento, no ámbito privado?

normalización

Limitación

Fomento

Gradación na intervención lingüística

Límites á intervención no ámbito privado

Non discriminación e exclusión das outras linguas Artigo 8. Anteproxecto de lei de comercio de Galicia. Dereitos lingüísticos das persoas

consumidoras 1. O exercicio da actividade comercial levarase a cabo con rigoroso respecto aos dereitos lingüísticos das persoas consumidoras. Ninguén poderá ser discriminado ou atendido incorrectamente por razón da lingua oficial empregada. 2. A sinalización, os carteis informativos e os documentos de oferta de servizos para as persoas consumidoras dos establecementos abertos ao público deben ser redactados, ao menos, en galego. Esta norma non se aplica ás marcas, aos nomes comerciais e aos rótulos amparados pola lexislación da propiedade industrial. 3. Os poderes públicos galegos garantirán o exercicio dos dereitos establecidos nos parágrafos anteriores e para tal fin, prestarán todo o asesoramento que, de ser o caso, for preciso.

Libre prestación de servizos Directiva 2006 e borrador de transposición sen garantías lingüísticas

Libre circulación de mercadorías Especial protección das linguas ou intelexibilidade na etiquetaxe

Lingua, dereitos e oficialidadeArt.3 da Constitución españolaO artigo 3 da Constitución española���������������Os Estatutos �Para que protexemos as linguas?O deber de coñecer o galegoO galego no ámbito públicoCarta de linguas rexionais e minoritarias do Consello de EuropaQué obrigas xera a ratificación?Os distintos graos de obrigas asumibles coa ratificación da Carta: a educación preescolarO ensino, ferramenta de igualdade lingüísticaPiares dos dereitos lingüísticos na relación educativaGarantir o coñecemento das dúas linguas oficiaisNon hai dereito dos pais de opción lingüísticaFinalidade da capacitación lingüística dos empregados públicosQuen garante os dereitos lingüísticos dos cidadáns?Carta europea de linguas rexionais ou minoritarias: un exemplo dos distintos niveis de capacitación posibles para garantir os dereitos dos cidadánsO reflexo na normativa máis recente: Estatuto Básico do Empregado Público (Lei 7/2007, do 12 de abril)A capacitación lingüística garda relación cos principios de mérito e capacidadeRelacións privadas e linguaUn salto na protección dos dereitos lingüísticosUnha perspectiva diversaQue son relacións privadas?E logo, os poderes públicos non interveñen no ámbito privado para salvagardar dereitos e valores protexidos polo ordenamento?A protección das linguas nas relacións privadas: unha vella historia… con novas linguasA Lei 1/1998, do 7 de xaneiro, de política lingüística de CataluñaPode recorrerse á intervención, máis alá do fomento, no ámbito privado?Gradación na intervención lingüísticaLímites á intervención no ámbito privado