lh-3.2.materia-ikasleentzako gida

HUHEZI

LEHEN HEZKUNTZA – 3.2. MATERIA

MATERIAREN GIDALIBURUA

2012 - 2013 Ikasturtea

Xabier Arregi

[email protected]; luz.: 5154

Iker Azkue

[email protected]; luz.: 5130

Andoni Eizagirre

[email protected]; luz. 5220

Aitziber Sarobe

[email protected]; luz: 5144

Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak

eta Teknologiaren Ikaste-irakastea (II)

L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)

2

AURKIBIDEA

1. Sarrera ……………………………………………………………………………..….. 3

2. Konpetentziak……………………………………………………………………… 4

3. Edukiak…………………………….………………………………………………… 6

4. Ardatz metodologikoa…………………………………………………………. 7

5. Materiaren antolaketa orokorra.……………………………………….. 10

6. Egutegia……………………………………………………………………………….. 11

7. Ikaste koadernoa………………………………………………………………… 11

8. Ebaluazioa… ………………………………………………………………………… 12

9. Bibliografia ……………………………………………………………………....... 13


3

1. SARRERA

LH 3.2. materia, lehen mailan jorratutako LH 1.9. (Gizarte Zientziak, Zientzia

Esperimentalak eta Teknologiaren Ikaste-irakastea I) materiaren jarraipena da. Era

berean, bigarren mailan 2.9. (Matematikaren irakaskuntza-ikaskuntza) materian

landutakoak ere aintzat hartzen ditu. Irakasle ikertzaile profila jorratu nahi duen

ibilbidearen bigarren urrats modura planteatzen da LH 3.2. materia.

Lehen eta bigarren mailako ikasgaien bidez eginiko ibilbidean, arlo horien ezagutzetara

hurbiltzeko eta errealitatea aztertzeko moduak indartu nahi izan da. Matematika eta

Ingurunearen Ezaguera arloen bitartez Lehen Hezkuntzan garatu nahi diren

konpetentziei begira baliagarriak izan daitezkeen ezagutzez hausnartu da, beti ere,

ikuspegi edo jarrera ikertzaile batetik begiratuta.

LH 1.9. materian, jasangarritasunaren kontzeptua izan da jorratutako eduki nagusia.

Errealitatearen edo egunerokotasunaren azterketa egiteko aintzat har daitekeen

jasangarritasunaren ikuspegia zertan den landu da, nagusiki. Lau dimentsio ezberdin

aintzat hartuz landu da aipatu ikuspegia: naturala, teknologikoa, sozio-kulturala eta

osasuna.

L.H. 2.9 materian, konpetentzia matematikoa nola ulertzen dugun lantzeaz gain, Lehen

Hezkuntzan lantzen diren curriculumeko edukien oinarrizko printzipioak eta legeak

gogoratu eta matematikaren irakaskuntza-ikaskuntzarako eredu ezberdinak landu dira.

L.H. 3.2 materiaren xede nagusia bikoitza da: aurreko bi materietan sakontzean, biak

ala biak uztartuz, L.H. 1.9 eta 2.9 materien diziplinartekotasuna bermatu nahi da, arlo

teorikoan landutakoa diseinu eta jarduera-proposamen berrietan gauzatu ahal izateko.


4

2. KONPETENTZIAK Materia honen bidez garatu nahi diren konpetentziak eta bakoitzari lotutako ikaste-emaitzak ondorengoak dira:

KONPETENTZIAK IKASTE-EMAITZAK

ZEHARKAKOAK

a) Ikasten ikasi

a.1. Jakintza berriak eraikitzeko ikasleak ezagutzen zituen teknikak erabiltzen ditu, ikaste-testuinguru ezberdinetara egokitzen dituelarik.

a.2. Materian bertan landutako jarduerak , zein eskoletan egindako praktikak aintzat hartuta, bere ikasketa prozesuaz hausnartzeko irizpideak ditu.

b) Talde lana. Prozesuaren auto-erregulazioaren bidez landuko da. Taldearen azken auto-ebaluazioari begira diseinatuko dituzue prozesua eta tresnak taldearen jarraipena eta ebaluazio kualitatiboa eta kuantitatiboa egiteko.

b.1. Diseinatutako helburuak lortzeko bidean, eta taldeko kide guztien funtzioak adoste aldera, taldean hartutako konpromisoen baitan egiten du lana.

b.2. Lan taldearen helburuen, eta hartutako konpromisoen betetze mailaren inguruan hausnartzeko irizpideak ditu.

c) Komunikazio eraginkorra.

c.1. Ahoz zein idatziz, komunikatu nahi duen hori modu argian, zuzenean eta eraginkorrean helarazten du.

c.2. Bere hitzak erabiliz, mezu berrien ideiak modu egokian elkartu ditu materian zehar landutako lan ezberdinetan.

d) Arazoen kudeaketa.

d.1. Ikaste-irakaste prozesuan sortutako arazoak modu sortzaile eta ekintzailean kudeatzen ditu.

d.2. Materian ikertutako arazo ezberdinei modu koherentean eta arrazoizko argudioekin erantzuten die.

ESPEZIFIKOAK

1. Zientzia esperimentalen, Gizarte Zientzien eta Teknologia arloen oinarrizko prointzipioak eta legeak ezagutu.

1.1. Arlo hauen edukiekiko haurrek dituzten ezagutzekiko galdeketa-proposamenak analizatzen eta diseinatzen ditu.

1.2. Teoriaren eta praktikaren analisiaz baliatuz, arlo hauek haurren garapen prozesuan duten eraginaz hausnartu eta hori baloratzen du.

1.3. Arlo hauen irakaskuntzarekin erlazionatutako norbere kontzepzio zientifikoak eta didaktikoak ikertzen ditu horien analisiaren bidez.


5

1.4. Praktiken analisiaren bidez, arlo hauetako irakasleek duten rola eta horiekiko dituzten kontzepzioak behatu eta horiei buruz hausnartzen du.

2. Zientzia hauen eskola-kurrikulua ezagutu.

2.1. Inguruaren Ezagutza eta Matematikaren diseinu kurrikulararen kontuan hartu beharreko oinarrizko printzipio psikopedagogikoak analizatu eta baloratzen ditu.

2.2. Ingurunearen ezagutza eta Matematika arloen kurrikuluaren garapenerako proposatu eta garatu diren eredu didaktiko ezberdinak definitzen dituzten ezaugarriak sintetizatzen ditu.

2.3 Ingurunearen ezagutza eta Matematiken kurrikuluari dagokionez, kurrikulu ofizialak dituen helburuak, edukiak eta ebaluazio-irizpideak aztertu eta baloratzen ditu.

3. Zientzia esperimentalak, Matematikak eta Gizarte Zientziak kulturaren barne ikustea.

3.1. Iraganeko, egungo eta etorkizuneko errealitatea hobeto ezagutzeko materia hauek egiten duten ekarpena ikertu eta horretaz hausnartzea.

3.2. Gure kulturan jaso diren gertaera eta ekintza sozial garrantzitsuenek gelan izan duten eragina, eta nola landu diren, ikertu eta horiekiko hausnartzen du.

3.3. Bizipenak eta errealitatean oinarritutako egoerak aztertuz, zientziek, matematikak eta teknologiak gizakiaren eta gizartearen grapenean izan duten eragina ezagutzen du.

3.4. Lehen Hezkuntzako Ingurunearen ezagutza eta Matematika arloetarako proposamen didaktiko koherente eta funtzionalak egiten ditu. Arlo hauetako ezagutzak ingurumen-arazoak ulertu eta horiekiko sentsibilizatzeko baliatzen ditu.

3.5. Ikertutako ingurumen arazoetan jakintza-arlo ezberdinak erlazionatzen ditu.

4. Baliabide didaktiko egokiak erabiliz kurrikuluko edukiak garatu eta ebaluatzea, eta ikasleengan oinarrizko konpetentziez jabetzea lortzea.

4.1. Lehen Hezkuntzako Inguruaren Ezagutza arloan lantzeko diseinatutako proposamen didaktikoen bidez, arlo horien ikaste-irakasle prozesuen inguruko ezagutza didaktikoen inguruko corpusa erabiltzen du.

4.2. Jarduera praktikoak diseinatu eta esperimentatzen ditu, horretarako


6

estrategia metodologiko ezberdinak garatuz eta arlo horietarako tresna eta baliabide egokiak erabiliz.

4.3. Eskoletan garatutako hezkuntza-proposamenak analisatuz, arlo hauetako oinarrizko konpetentzien garpenean ahoz eta idatziz hizkuntzak duen lekuaz hausnartzen du.

4.4. Ikasleen ezagutzak ardatz hartuta, ingurunearen ikerketarako proposamen didaktikoak garatzen ditu ikuspegi globalizatzaile eta disziplinartekotik.

4.5. Arlo hauen ikaste-irakaste prozesuetarako erabili edota proposatutako baliabide didaktiko ezberdinak aztertu eta baloratzen ditu.

4.6. Materian garatutako lanak hizkuntzari dagokionean egoki idazten eta azaltzen ditu.

3. EDUKIAK

Hauek dira ezarritako konpetentziak garatzeko erabiliko diren eduki esanguratsuenak:

• Zientzia Esperimentalen eta Gizarte Zientzien genesia eta garapena: zergatik

eta zertarako.

• Zientzia Esperimentalen eta Gizarte Zientzien curriculum-diseinua: helburuak,

edukiak, ebaluazio irizpideak.

• Zientzia Esperimentalen, Gizarte Zientzien eta Teknologiaren (Zientzia,

Teknologia eta Gizartea) ikaskuntzarako irizpide epistemologikoak.

• Zientziaren irakaskuntzarekin erlazionatutako irakasleen kontzepzio zientifikoak

eta didaktikoak.

• Zientzien ikaskuntza prozesuan ikasleen ezagutza, ideiak eta sinesmenen

garrantzia.

• Zientzia eta teknologiako geletarako baliabide eta estrategi didaktikoak.

• Ikerketan oinarritutako eredu didaktikoa: ezaugarriak eta inplementaziorako

orientabideak eta baliabideak.


7

4. ARDATZ METODOLOGIKOA

Sarreran aipatu bezala, irakasle ikertzaile profila jorratu nahi duen ibilbidearen

bigarren urrats modura planteatzen da LH 3.2. materia. Beraz, Ikerketa izango da

erabiliko dugun estrategia metodologikoaren ardatza, uste baitugu, ikerketa dela

edozein gairen inguruan iritzi kritiko funtsatu bat sortzeko biderik egokiena.

Ikerketa, ordea, bi norabide ezberdinetara bideratu nahi da. Batetik, L.H. 1.9 materian

hasitako bidea jarraitu nahi da errealitate konplexua aztertzeko trebetasunak

eskuratzeko ahaleginean. Materia horretan ikusi bezala, trebetasun horiek ez baitaude

ezagutza esparruei estuki lotuta. Zeharkakoak dira. Errealitate konplexu hori

ezinbestez dago interpretazio ezberdinei lotuta, eta horiek egokitu, aberastu edota

modu esanguratsuan arrazoitzeko ezagutza-esparruen ekarpen teorikoak

ezinbestekoak izango dira.

Bestetik, ikerketa gelako errealitatera bideratu nahi da. Irakasle eta ikasleen

irakaskuntza-ikaskuntza prozesua esanguratsua izateko, irakasleak ezinbestekoa du

proposamen didaktiko egokiak diseinatzea eta ikasleen ikasketa-prozesuaren

jarraipena egitea. Irakaslearen eginbeharra izango da bere ikasleak momenturo

prozesu horren zein puntutan dauden aztertu eta bide horretan aurrera egiten

laguntzea, edota, jarraipen horretan oinarrituta hala badagokio, diseinatutako

proposamena berregituratzea. Beraz, praktiketan zaudeten bitartean egingo duzuen

ikerketa-lan horretarako tresnak aztertu eta eskuratzea ere ezinbestekoa izango da

irakasle-ikertzaile profila garatu nahi bada.

Bukatzeko, hau guztia ikasturtean zehar bereizi diren fase ezberdinetarako prestatu

diren saio ezberdinetan lantzea espero da, eta fase bakoitzerako aurreikusten diren

ekoizpenetan jasoko dira ikerketa horien emaitzak eta horietatik abiatutako

proposamenak.

Helburu horiek lortu ahal izateko , honako ikerketa galderak hauek erantzun nahi dira

materian proposatuko diren jardueren bitartez:


8

1. Nola lantzen dira eskoletan Ingurunearen Ezagutza eta Matematika arloak?

Ikerketa galdera honi erantzuteko ikasturtean izango den praktika aldiaz

baliatuko gara nagusiki. Eskola ezberdinak ezagutu eta bertan arloen gaineko

azterketa egiteko aukera paregabea zabaltzen da, urtarrila-otsaila bitartean

izango diren praktiken bitartez. Agerikoa da Ingurunearen Ezagutza eta

Matematika arloek duten garrantzia eskolako plangintzan eta baita Lehen

Hezkuntzako curriculumean ere. Arlo bi horien inguruan antolatzen diren eskola

jarduerak haurren garapenari begira duten garrantzia ukaezina da. Biak ala

biak, bizitzaren gertakariak ulertzeko eta horietan eragiteko ezinbesteko

ezagutzak eta tresnak eskaintzen dizkigute.

2. Nola esaten da landu behar direla arlo horiek?

Bigarren galdera honi erantzuteko iturri desberdinetara joko dugu , arloen

garapenari begira dauden ikuspegi eta iritziak ezagutzeko. Oinarrizko

Curriculum Diseinuak, bere aldetik, jasotzen ditu arlo horiek jorratzeko

aintzakotzat hartu beharreko oinarrizko printzipio psikopedagogikoak eta

ikasleen garapen osoari begira landu beharreko gaitasunak ere.

Beste alde batetik, gero eta zabalagoa da didaktika esparruan egiten ari den

ikerketa. Ikaste irakaste prozesua, ikasleek dituzten ezagutza edo kontzepzioak,

edota estrategi metodologikoak dira ikerketa horien aztergai batzuk. Horiei

esker, gero eta gehiago dakigu nola ikasten dugun eta baita nola irakatsi behar

den ere. Bada, materiaren bigarren galdera horri erantzunak topatu nahian,

iturrietara joko dugu Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloen irakaste

prozesuan oinarriak edo giltzarriak diren irizpide edo printzipioak ezagutzeko.

Hala ere, esan beharrik ez dago, Oinarrizko Curriculum Diseinuak jasotzen

dituela ikerketa didaktikoetatik eratorritako ondorioak. Beraz, biak ala biak,

ezinbesteko erreferente dira aipatu arlo horien diseinuari eta aplikazioari behar

bezala erantzuteko. Ikuspuntu teoriko batetik helduko zaio beraz bigarren

galderari. Edonola ere, ez diogu teoria soilari erreparatuko. Aurreko galderan

bezala, eskoletan behatu eta aztertutako praktikak izango dira ikuspuntua

osatzeko erabiliko den beste erreferentzia.


9

3. Nola uste dugu landu beharko direla arlo horiek?

Aurreko galdera bi horien inguruan eginiko azterketak bidea erakutsi beharko

liguke arlo horien lanketarako irizpideak izaten. Izan ere, arloen irakaskuntzaren

gainean norberak dituen ideiak eta sinesmenak ezbaian jarri behar dira, adituek

edota esperientziak erakusten dizkigutenekin kontrastatuz. Hori da, hain zuzen,

hirugarren ikerketa galdera honen xedea, alegia, praktiken bitartez arakatutako

esperientziak eta eginiko azterketa teorikoarekin kontrastatuz, norberak duen

irakaskuntzaren ikuspegia (arlo hauen lanketari dagokienez) definitu eta

sendotzea. Horrela, praktiketan behatutako esperientziak aztertuko dira eta

hobekuntza proposamenak egin ere, aurretik landutako irizpide teorikoak

aintzat hartuz, eta norberak (taldekideekin batera ) garatu dituen irizpideak ere

proposamenean integratuz.

5. MATERIAREN ANTOLAKETA OROKORRA

Hiru fase bereiziko dira: praktika aurretikoa, praktika garaia eta ondorengoa.

Lehen fasea: praktika aurretikoa (irailak 18 – abenduak 18).

Xedea: Lehen fase honen helburu nagusia da bigarren ikerketa galderari

erantzutea, alegia, nola esaten da landu behar direla matematika eta

ingurunearen ezagutza arloak?

Ekoizpenak: Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak lantzeko aintzat

hartu beharreko oinarri psikopedagogikoen hausnarketa, erabilitako

dokumentazio teorikoan oinarritua. Proposamen didaktiko baten aurre

diseinuarekin lagunduko da taldean egingo den hausnarketa hori. Fase honetan

landutakoen hausnarketak jasotzen dituen ikaste koadernoa.

Baliabideak: MUDLE-n bitartez eskainiko diren irakurgaiak, saio teorikoetan

emandako informazioa eta eginiko jarduerak (adibideak aztertu, jarduerak

diseinatu,…). Bestalde, estrategi didaktikoak lantzeko tailerrak egingo dira:

esperimentazioa (laborategia), landa lanak, simulazio jolasak eta gelako

jarduerak (arazoak, ariketak, debateak,..)


10

Bigarren fasea: praktika garaia (urtarrilak 7 – otsailak 15).

Xedea: Materia honen lehen ikerketa galderari erantzutea, alegia, nola lantzen

da eskoletan Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak?

Ekoizpena(-k): Bakoitzak bere ikastetxean eginiko behaketan, jasotako

datuetan eta lehen fasean ezarritako oinarri psikopedagogikoetan oinarrituz,

Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloaren lanketaren inguruko behaketa

txostena egitea.

Baliabideak: Gidoia, arloen behaketa eta analisia egiteko. MUDLE-en zabalduko

den foroa praktiken jarraipena egiteko eta laguntza eskaintzeko.

Hirugarren fasea: praktika ondorengoa (otsailak 20 – maiatzak 29).

Xedea: hirugarren ikerketa galderari erantzutea: nola uste dugu landu behar

direla arlo horiek, alegia, Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak?

Ekoizpena(-k): Praktiketan aztertutako egoerak baliatuz eta lehenengo fasean

aztertutakoak aintzat hartuz, proposamen didaktiko bat osatuko da talde

lanean.

Baliabideak: Irakurgaiak eta tutorizazioa.

EGIN BEHARREKOAK

SA

IO P

RE

SE

NT

ZIA

LAK

Saio teoriko-praktikoetan: - Antolatuko diren saio teoriko-praktikoetan parte hartu. - Proiektuari aurre egiteko behar den planifikazioa egin, taldeka. - Taldean, ezagutzak elkartrukatu eta eztabaidatu. - Teoria eta praktikaren artean loturak egin. - Materian lantzen diren kontzeptu garrantzitsuenak argitzeko

jarrera erakutsi. Praktika aldian:

- Ikaste-irakaste prozesuaren behaketa egin. - Behaketa gidoia osatu eta egin beharreko txostenera eraman. - MUDLE-en jarriko den foroan parte hartu.

SA

IO E

Z

PR

ES

EN

TZ

IALA

K

- Artikuluen irakurketa. - Saio teoriko-praktikoetan ezagutu eta eginikoen hausnarketa,

eta landutakoaren sintesia ikaste koadernoan jaso. - Fase bakoitzerako eskatutako ekoizpenak landu. - Talde lanari erantzun.


11

6. EGUTEGIA

7. IKASTE KOADERNOA

Ikaste koadernoaren formatua, zein edukien antolaketa norberak aukeratuko ahal

izango ditu, beti ere irakasleak ekoizpen hori aztertzeko aukera izatea bermatuz.

Tresna honen helburu nagusia norberaren ikasketa-prozesuaren garapena erakustea

dela kontuan hartuta, edukiei dagokienez, gutxieneko baldintza hauek bete beharko

ditu:

A) Ezagutza berriak jasotzea; hau da, bidalitako irakurketen hausnarketak eta taldean

egindako lanketatik eta eztabaidetatik ateratako ondorioak jasotzea;

B) Ikaste koadernoan jasotakoa lanketa pertsonalaren ondorio izatea, eta ez han eta

hemen jasotako informazioaren bilduma hutsa. Ezinbestekoa izango da, gainera,

jatorrizko iturriak identifikatzea, unibertsitateko lanak egiteko gidari jarraituz (ikus

Mudlean).

DATA LAN MOTA EGITEKOA NOIZKO

I FASEA

Ira 18 - Abe 18

Taldekoa Oinarri psikopedagogikoen hausnarketa Urriak 2

Aurreproiektuaren diseinua. Abenduak 14

Bakarkakoa Ikaste Koadernoa Abenduak 11

II FASEA

Urt 7 - Ots 15

Bakarkakoa Arloetako behaketa-azterketa. Otsailak 18

II FASEA

Ots 20 - Mai 29

Taldekoa Proposamen didaktikoa Maiatzak 29

Bakarkakoa Ikaste Koadernoa

Maiatzak 15


12

8. EBALUAZIOA

Ebaluazioaren funtzio nagusia ikaste prozesuaren erregulazioa izanik, materiaren

ebaluazioa jarraitua izango da, eta horretarako bakarkako lanak zein taldekoak

erabiliko dira euskarri bezala eta ekoizpen bakoitzari dagozkien ebaluazio-irizpideak.

Ekoizpenen ebaluazioa modu desberdinetan egingo da: bai heteroebaluazio bidez,

baita autoebaluazio bidez ere. Autoebaluazio hauek bukaerako kalifikazioan kontuan

hartuko dira. Bi ebaluazio mota hauetarako ebaluazio-irizpide berdinak erabiliko

dituzte bai irakasleek baita ikasleek ere.

Bestalde, taldeko lanen ekoizpenean zehar, koebaluazioa egingo da taldekideen

artean, hain zuzen ere talde-lanaren taldeko erregulazioan laguntzeko.

Kalifikaziorako aintzat hartuko diren ekoizpenak eta bakoitzak izango duen pisua

ondoko eskeman azaltzen da:

Ekoizpenak Ebaluazio-modua Portzentaiak

TALDEKO LANAK

AURREPROIEKTUA

(Heteroebaluazioa) % 10

% 50 PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

Auto- eta heteroebaluazioa % 40

BAKARKAKO

LANAK

IKASTE KOADERNOA


% 50

BEHAKETA –TXOSTENA


Oharra: ekoizpen guztiak gainditu behar dira materia gainditu ahal izateko.


13

9. BIBLIOGRAFIA

ACEVEDO DÍAZ, J.A. (2008): “El estado actual de la naturaleza de las ciencias en la

didáctica de las ciencias”. Revista Eureka, 5 (2): 133-169.BERGÉS, l. (1996). “El

estudio del medio sociocultural en la educación de hoy”. Aula, 48: 5-8.CAÑAL, P.;

POZUELOS, F.J. eta TRAVÉ, G. (2005). Proyecto curricular Investigando Nuestro

Mundo (6-12). Lehen alea: Descripción general y fundamentos. Sevilla: Díada.

CUBERO, R. (2000). Cómo trabajar con las ideas de los alumnos. Bilduma: Investigación

y enseñanza. Sevilla: Díada.

EHAA (2007). “175/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskal Autonomia Erkidegoko

Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma sortu eta ezartzekoa”. 218. Zbkia, 2007ko

azaroak 13.

JIMÉNEZ, J.R. (2003): “Un aula para la investigación: cómo construir un ambiente

favorable a la indagación educativa”. Investigación en la escuela, 51: 15-26.

PORLÁN ARIZA, R. (2000): “¿Qué saben y qué deberían saber los alumnos de primaria

sobre el medio? Dos problemas profesionales relevantes en la formación inicial del

maestro”. Investigación en la Escuela. 42: 5-15.

RAMOS, J. (2007). Hablar, investigar y comprender el mundo. Bilduma: Colaboración

pedagógica. Sevilla: Publicaciones del M.C.E.P.

RIVERO GARCÍA, A. (2000): “Enseñando a los futuros maestros y maestras a enseñar

conocimiento del medio: intenciones y dificultades”. Investigación en la Escuela. 42:

17-27.

ZABALA, A. (1989): “El enfoque globalizador”. Cuadernos de Pedagogía, 168: 22-27.

ZABALA, A. (1994): “Los proyectos de investigación del medio. Los problemas reales

como eje estructurador de los procesos de enseñanza y aprendizaje”. Aula, 8: 17-

23.

lh-3.2.materia-ikasleentzako gida

Documents