1. 1. BLOQUE1. A EMPRESA E O SEU MARCO EXTERNOTEMA 4. NORMAS MERCANTS, FISCAIS E LABORAISNORMAS MERCANTS E FISCAIS1.- LEXISLACIN MERCANTIL Concepto e fontes concepto de lexislacin mercantil principais normas mercants constitucin cdigo de comercio leis especiais disposicins europeas: regulamentos directivas decisins xerarqua das normas Obrigas e dereitos da empresa normas contables competencia e publicidade competencia Lei de Defensa da Competencia Lei de Competencia Desleal Publicidade: Lei Xeral de Publicidade Propiedade Industrial e defensa dos consumidores Propiedade Industrial invencins patentes modelos de utilidade deseos industriais signos distintivos nome comercial rtulo de establecemento marcas Lei de Defensa de Consumidores e Usuarios O Rexistro Mercanti l2.- LEXISLACIN FISCAL O Dereito Fiscal. Concepto e fontes . Os tributos. Concepto e clases . Concepto de tributo clases de tributos: taxas contribucins especiais impostos Clases de impostos
2. 2. Segundo o elemento subxectivo do feito impoible persoais reais Segundo as circunstancias persoais do suxeito pasivo subxectivos obxectivos Segundo o aspecto temporal do feito impoible peridicos instantneos segundo o tipo de gravame: proporcionais progresivos segundo a capacidade econmica do suxeito pasivo directos indirectos segundo o suxeito activo estatais das CCAA locais Elementos dos impostos Feito Impoible Base Impoible Base Liquidable Tipo impositivo Cota tributaria ntegra lquida Dbeda tributaria Contribunte Suxeito pasivo Suxeito activo Anlise dos principais impostos IRPF IMPOSTO DE SOCIEDADES IMPOSTO SOBRE O VALOR ENGADIDO IAE3.- A RESPONSABILIDADE SOCIAL DA EMPRESA
3. 3. BLOQUE 1. A EMPRESA E O SEU MARCO EXTERNOTEMA 4. NORMAS MERCANTIS, FISCAIS E LABORAIS DA EMPRESA.1.- LEXISLACIN MERCANTIL.1.1.- Concepto e fontes.A lexislacin mercantil est constituda polas normas e principios que integran o DereitoMercantil.O Dereito Mercantil a parte do Dereito que regula a actividade econmica que se realizanunha empresa. Podemos pois inclur entre os asuntos que trata esta rama do Dereito cuestinscomo: a empresa, o empresario, a forma xurdica da empresa, a contabilidade, a publicidade, etc.As principais normas mercants son as seguintes: A Constitucin: a norma fundamental de todo o sistema lexislativo e a ela debenaterse as restantes normas, calquera que sexa o seu rango. O Cdigo de Comercio: constite a normativa mercantil de carcter xeral, regulacuestins para as que non existe normativa especfica. o principal marco lexislativodas operacins mercants en Espaa e actualizouse coa lei 19/1989 do 25 de xullo. Leis Especiais: o Cco non abarca toda a lexislacin mercantil, a maior parte dasdisposicins mercants atpase nas leis especiais, xa que a empresa e as sasactividades evolucionan moi rapidamente e son cambiantes. Estas leis especiais sonmoitas, entre as mais importantes podemos citar: Regulamento do Rexistro Mercantil Lei de Patentes Lei de Marcas Lei Xeral de Publicidade Lei de Defensa da Competencia Lei de Competencia Desleal Texto Refundido da Lei de Sociedades Annimas Lei de Sociedades de Responsabilidade Limitada etc. Disposicins europeas: a normativa da UE aplicable dentro dos estados membros. marxe dos tratados fundamentais, as normas europeas basicamente divdense en: Regulamentos: equivalen a unha lei nacional, son directamente aplicables nosestados membros tal e como aparece no DOCE Directivas: obrigan aos estados membros a cumprir os obxectivos marcados nelas,de forma que se un estado xa os cumpre coa sa lexislacin actual, non debe facernada; se, pola contra non os cumpre, debe adaptala correspondente directiva. Decisins: normas aplicables de forma directa a destinatarios concretosidentificados nas mesmas. Ademais o Cco establece que en todo o referente aos contratos mercants: requisitos,modificacins, extincin e capacidade dos contratantes, a orde de aplicacin dasnormas ser a seguinte: primeiro o Cco e leis especiais, e no seu defecto as normasxerais do dereito comn ou civil.1.2.- As obrigas e dereitos da empresa.1.- Normas contables.A parte do Cco destinada contabilidade comprende do artigo 25 ao 49. Nestes artigosrecllense as obrigas en materia de contabilidade, entre as cales estn as seguintes: O empresario deber levar unha contabilidade ordenada, adecuada sa actividade quepermita un seguimento cronolxico das sas operacins, as como a elaboracinperidica de balances e inventarios. Tamn se debe levar necesariamente, un libro deinventarios e Contas Anuais1, e o Libro Diario (recolle cronoloxicamente as operacins1 O libro de inventarios recolle unha relacin do que pose a empresa e as Contas Anuais a situacin patrimonial e osresultados do perodo.
4. 4. das empresas). Estes libros debern ser depositados no Rexistro Mercantil. A contabilidade deber levala directamente o empresario ou persoas debidamenteautorizadas, por exemplo un apoderado (persoa que ten autorizacin de outra pararepresentala), sen esquecer a responsabilidade do empresario.) As sociedades mercants teen que levar ademais un libro ou libro de actas, ondeconstarn os acordos adoptados nas Xuntas e noutros rganos colexiados da sociedade;e un libro de socios que recolle o nome e participacins de cada un deles.2.- Competencia e publicidadeCo fin de garantir a competencia nos mercados e conseguir que se produza de forma leal,tense promulgado as Lei de Defensa da Competencia e de Competencia Desleal. A Lei de Defensa da Competencia sanciona condutas que poidan impedir, restrinxirou falsear a competencia no mercado nacional. Algunhas destas condutas son: fixacinde prezos ou condicins comerciais a marxe das leis da oferta e da demanda, o repartodo mercado ou fontes de aprovisionamento co obxecto de dominar o sector, etc. Portanto impide s empresas abusar dunha posicin dominante, por iso tampouco permiteas concentracins empresariais que obstaculicen a competencia. Os rganos encargadosde velar polo cumprimento desta lei son o Servizo de Defensa da Competencia e oTribunal de Defensa da Competencia. Dentro dos comportamentos considerados como desleais, a lei de CompetenciaDesleal destaca: Os actos de engano, que omitan ou falseen as verdadeiras caractersticas do produtoou servizo. Os actos que denigran o produto ou servizo dos competidores ou o comparan copropio. Os actos de imitacin e de explotacin da reputacin allea, como a utilizacin designos distintivos alleos ou de denominacins de orixe falsas. A entrega de obxectos publicitarios que polas circunstancias nas que se realicenpoan ao consumidor no compromiso de contratar a prestacin principal.Pola sa parte, a Lei Xeral de Publicidade pretende que a publicidade se realice nun marcolegal, sen que cause perxuizos a terceiros, atente contra persoas nin vulnere valores e dereitosrecoecidos na Constitucin. Por tanto, a lei prohibe: A publicidade enganosa, no referente a caractersticas, calidade, orixe, etc. Dosprodutos ou servizos. A publicidade desleal que provoque descrdito ou menosprezo dos competidores oudos seus produtos. A publicidade subliminar que, mediante tcnicas de producin de estmulosfronteirizos cos limiares dos sentidos, poida afectar ao pblico destinatario sen serconsciente de ser percibida.1.3.- Propiedade Industrial e defensa dos consumidores.a) Propiedade Industrial.A innovacin permite avanzar s empresas e sociedade. As normas que protexen aosinvestimentos e os esforzos innovadores a Lei de Patentes e a Lei de Marcas.A Propiedade Industrial o conxunto de dereitos que se protexen ao crear un invento, unhamarca ou un deseo industrial.A propiedade industrial protxese co dereito de explotacin en exclusiva. Isto significa quese impide a outros o uso, fabricacin ou comercializacin sen o seu consentimento. Este dereitocorrespndelle ao ser o primeiro en rexistrar esa propiedade industrial nun organismo pblicochamado Oficina Espaola de Patentes e Marcas (OEPM).
5. 5. Hai pois como vemos, das modalidades de propiedade industrial: As invencins que comprenden: A patente , protexe ideas novas e orixinais durante un prazo que vai de 15 a 20 anos.Da dereito a ser considerado autor da invencin e a explotacin (fabricacin evenda) exclusiva. Modelos de utilidade , protexen as invencins que consisten en dar a un obxectounha configuracin, estrutura ou constitucin da que resulte algunha vantaxeapreciable para o seu uso ou fabricacin. O dereito proteccin dos modelos deutilidade ten unha duracin de 10 anos improrrogables. Ex: paraugas multifuncinpara praia ou cmping, protector antisalpicaduras para cocias, filtro para desauguesdo vertedoiro. Deseos industriais , protexe aqueles aspectos ornamentais novos e orixinais dosbens atendendo sa funcionalidade e presentacin fsica (cor, forma, etc.) Teenunha duracin de 5 anos prorrogables ate 25 . Ex: estampado dunha camisa ou decolchas, modelos de lanternas e coches, etc. Os signos distintivos, que comprenden: O nome comercial: o signo ou denominacin que serve para identificar a unhapersoa fsica ou xurdica no exercicio da sa actividade empresarial, que a distinguede outras idnticas ou similares. (Nome polo que coecida unha empresa oupersoa no sector da sa actividade). Pdense protexer de forma indefinida sempreque se renoven cada 10 anos. A lei de Marcas admite como nomes comerciais: Os nomes patronmicos (de familia), as razns sociais e as denominacins daspersoas xurdicas. As denominacins de fantasa as denominacins alusivas ao obxecto da actividade empresarial os anagramas calquera combinacin dos anteriores. Os rtulos do establecemento . Sern o signo ou denominacin que serve para dar acoecer ao pblico un establecemento e para distinguilo de outros destinados aactividades idnticas ou similares. Podern constitur rtulos os mesmos xaindicados para o nome comercial. A vixente lei de Marcas renunciou a recoecer ortulo como un signo distintivo susceptible de rexistro. As marcas : son todo signo ou medio que serve para distinguir no mercado produtosou servizos dunha empresa, de produtos ou servizos idnticos ou similares de outra.O dereito de marca concdese por 10 anos renovables, e admtese a renovacincontinua. A denominacin de orixe , a expresin que se utiliza para designar un nomexeogrfico dunha marca, como lugar de fabricacin ou extraccin dun produto. Ex:Ribeira Sacra, Faba de Lourenz, Pemento de Padrn, etc.Ex: nunha empresa de golosinas. A marca: Martigolos, o nome comercial: Golosinas Martnez,o Rtulo: Golosinas Martnez, a denominacin social: Golosinas e Froitos Secos Martnez S.L.b) O consumidor tamn est protexido mediante a lei de Defensa de Consumidores e Usuarios,que recoece o dereito de consumidores e usuarios a ser indemnizado por danos e perxuizosdemostrados no consumo de produtos ou na utilizacin de bens, e establece unha sere de sancinsadministrativas para as empresas que incumpran as normas de consumo.
6. 6. 1.4.- O Rexistro Mercantil.E un organismo do Estado, dependente do Ministerio de Xustiza que ten como finalidadegarantir a publicidade e veracidade das situacins xurdicas dos empresarios inscritas nel. Pdesedefinir do seguinte xeito: oficina de rexistro pblica que contn os datos dos empresarios mercantspara que estes poidan ser coecidos en calquera momento polos terceiros que con eles se relacionan.Contn informacin pblica e veraz.No momento de inscribirse as sociedades no Rexistro Mercantil, estas adquiren personalidadexurdica.Segundo o Regulamento do Rexistro Mercantil (RRM), ten por obxecto: Inscribir as empresas no momento da sa constitucin, as como os actos e contratosmarcados pola lei. Legalizar os libros contables das empresas Nomeamento dos auditores de contas. Depsito e publicidade dos documentos contables etc.O Rexistro Mercantil divdese en Rexistros territoriais, en Galicia hai 5: un en cada capital deprovincia e outro en Santiago de Compostela.
7. 7. 2.- LEXISLACIN FISCAL2.1.- O Dereito Fiscal. Concepto e fontes.O Dereito fiscal xorde pola necesidade do Estado de obter ingresos para cubrir os gastospblicos, que se recollen de forma detallada nos orzamentos do Estado.A lexislacin fiscal est formada basicamente pola Lei Xeral Tributaria, que establece o marcolegal para o desenvolvemento dos distintos tributos e normas tributarias.2.2.- Os tributos: concepto e clases.O tributo un ingreso ordinario de Dereito Pblico que corresponde ao Estado ou a outro entepblico. Os tributos son a clase de ingresos pblicos mais importantes do orzamento do Estado.Teen carcter de obrigatoriedade para os contribuntes e a sa finalidade obter os recursosnecesarios para financiar o gasto pblico ou ben controlar a actividade econmica do pas.A Lei Xeral Tributaria distingue tres clases de tributos: as taxas, os impostos e as contribucinsespeciais. As taxas son prestacins de dieiro a un ente pblico, en contraprestacin dun servizopblico ou pola realizacin dunha actividade, que proporcionan un beneficio directo para ousuario. Ex: expedicin do pasaporte, obtencin do DNI, as que se cobran polo aparcamentoe recollida de lixo, matrcula na universidade, etc. As contribucins especiais son tributos que se ingresas nun ente pblico (facendas locais)por parte dun particular, por un motivo determinado que sole ser a obtencin de plusvalasinmobiliarias (maior benestar, revalorizacin da propiedade, etc), pero o beneficio obtido codieiro investido non ser unicamente para o contribunte senn para toda a colectividade.Ex: alumeado, melloras urbanas, etc.Por tanto podemos dicir que a diferenza entre taxas e contribucins especiais a seguinte:nas taxas o feito impoible realizado pola administracin pero promovido polo particularobrigado ao pago e nas contribucins especiais tamn existe unha actividade daadministracin pero sen que medie unha peticin do particular. Ademais nas taxas obeneficio ser unicamente para o contribunte e nas contribucins especiais para toda acolectividade. Os impostos son pagos esixidos polas administracins pblicas sen que haxa unhacontraprestacin directa para o contribunte, dicir, non hai un destino concreto para esedieiro. Ex: IRPF, IS, etc. De todos os tributos, os que teen mais importancia nofinanciamento dos gastos do estado son os impostos.2.3.- Clases de impostosOs impostos pdense clasificar dende distintos puntos de vista:1. Atendendo ao elemento subxectivo do feito impoible:1. Persoais : aqueles cuxo feito impoible est relacionado cunha persoa determinada.Ex: IRPF, Imposto sobre o Patrimonio, IS2. Reais ou de produto : gravan a riqueza independentemente da persoa quecorresponde. Ex: IBI, imposto sobre a cervexa.2. En funcin das circunstancias persoais do suxeito pasivo:1. Subxectivos: cando as circunstancias e caractersticas persoais dos obrigados ao pagoson determinantes hora de establecer a cantidade a pagar. Ex: IRPF (fillos,ascendentes, idade, etc.)2. Obxectivos: se as circunstancias persoais do suxeito pasivo non se teen en conta.Ex: IBI, IAE, etc.3. En relacin co aspecto temporal do feito impoible:1. Peridicos: o feito impoible prolongase no tempo de forma peridica. Ex: IRPF(durante un ano)2. Instantneos : o feito impoible un feito illado. Ex: IVE.4. En relacin co tipo de gravame:1. Proporcionais: o tipo de gravame fixo con independencia da renda obtida. Ex: IVE,IS
8. 8. 2. Progresivos: o tipo de gravame aumenta ao facelo a base impoible. Ex: IRPF:5. Dependendo da forma de manifestarse a capacidade econmica do suxeito pasivo ( aclasificacin mais importante):1. Directos: son os que recaen directamente sobre as persoas ou sobre as empresas enbase sa dispoibilidade de renda ou riqueza. Os mais importantes son:1. O imposto sobre o patrimonio, que pagan as persoas que posen bens dundeterminado valor2. Imposto sobre a renda das persoas fsicas (IRPF), que recae sobre as persoas queteen rendas do traballo, do capital ou de outras fontes.3. Imposto de sociedades, que pagan as sociedades mercants polo beneficio obtido.4. Imposto sobre actividades econmicas, que pagan as empresas que exercenactividades empresariais, profesionais ou artsticas.5. Imposto sobre sucesins e doazns, nas doazns ou herdanzas.2. Indirectos: son os que se pagan cando se adquire un produto ou se utiliza un servizo.Polo tanto gravan un feito impoible a travs do consumo sen ter en conta quen orealiza. Os mais importantes son:1. Imposto sobre transmisins patrimoniais (ITP) que pagan os particulares quecompran algn ben a outros particulares.2. Imposto sobre o valor engadido (IVE) que se paga na maiora das transaccinseconmicas tanto entre empresas como entre empresas e particulares.3. Impostos especiais, que recaen sobre consumos especficos e gravan afabricacin, importacin, e no seu caso, a introducin no mbito territorialinterno de determinados bens, as como a matriculacin de determinadosvehculos. Ex: impostos especiais sobre o alcohol e bebidas alcohlicas, impostosobre hidrocarburos, imposto sobre labores do tabaco, etc.6. Segundo quen sexa o suxeto activo con capacidade de esixir o seu pago:1. Estatais: IRPF, IS, etc.2. Das Comunidades Autnomas: imposto sobre sucesins e doazns, imposto sobre opatrimonio, ITPAJD. Ademais teen cedido unha parte do IRPF e do IVE.3. Locais: IAE, IBI, imposto sobre vehculos de traccin mecnica, etc.4. Tamn hai impostos europeos como os aranceis.2.4.- Elementos dos impostos.Os principais elementos que compoen os impostos son: Feito Impoible: situacin ou accin que da lugar existencia dun imposto: obtencinde renda, propiedade dun patrimonio, compra dun ben, etc. Base Impoible : a valoracin monetaria do feito impoible e a cantidade sobre a cal seaplica o imposto: renda, valor do patrimonio, etc. Base Liquidable: a cantidade que resulta de restarlle base impoible as cantidadesque a lei permite en cada tributo (reducins). Se non existen a base liquidable coincidircoa impoible. Tipo impositivo ou tipo de gravame: unha porcentaxe que se aplica base liquidableou no seu caso base impoible. Se o imposto proporcional, o tipo nico ou fixo,independentemente da cantidade da base (IVE, IS). Se o imposto progresivo, o tipo ouporcentaxe aumenta a medida que aumenta a base (IRPF). Cuota tributaria: o resultado de aplicar base o tipo, e pode ser: ntegra: o resultado anterior lquida: despois de restarlle anterior as deducins permitidas pola lei en cadatributo. Dbeda tributaria a cantidade a ingresar en Facenda. o resultado de restar ou sumarbonificacins ou recargos cota tributaria. Contribunte: a persoa fsica ou xurdica sobre a que recae o imposto (o que o paga.)
9. 9. Suxeito pasivo: persoa fsica ou xurdica que queda obrigada a cumprir as prestacinstributarias e as obrigas materiais ou formais. Pode coincidir ou non co contribunte. Suxeito activo : quen esixe o pago do imposto (estado, CCAA, concellos)2.5.- Anlise dos principais tributos que afectan empresa.O IMPOSTO SOBRE A RENDA DAS PERSOAS FSICAS (IRPF)1.- Natureza do impostoO IRPF un tributo de caracter persoal, directo, subxectio e progresivo que establece o Estadoa nivel nacional pero que est cedido en parte s CCAA, e que grava a renda que obteen as persoasfsicas.Imos analizar esta definicin: Directo porque recae directamente sobre as persoas fsicas. Persoal: porque est relacionado cunha persoa determinada Progresivo: a renda conseguida por cada contribunte gravada cun tipo crecente. Subxectivo : considera as circunstancias persoais e familiares do contribunte paraestablecer a cuanta a pagar.2.- Suxeito pasivo e feito impoible.O suxeito pasivo a persoa fsica que obtn rendas en cantidade suficiente para quedar suxetaao imposto.O feito impoible a obtencin de renda polo suxeito pasivo.3.- Base ImpoibleE o importe da renda dispoible do contribunte, expresin da sa capacidade econmica.Calclase sumando todos os rendementos netos (ingresos ntegros menos gastos necesarios), menoso mnimo persoal e familiar. Compoen a renda do contribunte: Os rendementos do traballo dependente: son as percepcins por conta allea. O rendementoneto calcularase descontando dos ingresos ntegros os gastos deducibles: cotizacins seguridade social, a mutualidades, cotas sindicais, etc. Rendementos do capital inmobiliario: os que proveen dos bens inmobles, tanto rsticoscomo urbanos que non estean afectos a actividades econmicas realizadas polo contribunte.Ex: aluguer dun piso. O rendemento neto obterase descontando os gastos deducibles, dicir,os necesarios para a obtencin dos rendementos: impostos sobre o ben inmoble, taxas,gastos de conservacin, etc. Rendementos do capital mobiliario: os derivados das contas en entidades financeirasou pola obtencin de dividendos. Rendementos de actividades econmicas: aqueles que procedendo do traballo persoal e docapital conxuntamente, ou dun so destes factores, supoan por parte do contribunte aordenacin por conta propia de medios de producin de bens ou servizos. Por tanto, cando ocontribunte explote algunha actividade que se atope dentro das que marca a lei (porexemplo o empresario individual) ao presentar a declaracin da renda, deber inclur osbeneficios obtidos pola sa actividade neste apartado. O contribunte pode optar, aodeterminar a base impoible polos seguintes mtodos ou rximes: Estimacin directa: o contribunte debe calcular o beneficio da sa actividade restandodos seus ingresos os gastos necesarios para obtelos e o saldo neto dos incrementos oudiminucins do patrimonio e debe levar a contabilidade correspondente axustada ao Ccoe ao PXC. Estimacin obxectiva: o rendemento neto determnase utilizando os signos, ndices oumdulos xerais determinados por Facenda (volume de operacins, superficie dasexplotacins, nmero de traballadores, quilovatios consumidos, quilmetros recorridos,etc.). Con isto obtense unha cantidade fixa pola que se debe tributar. Se se opta por estemtodo non obrigatorio levar libros de contabilidade. Ganancias e perdas patrimoniais: as derivadas do incremento de valor que se produce pordiferenza entre o prezo de venda e o de compra nos bens patrimoniais: pisos, terras, accins,
10. 10. etc. As imputacins de rendas que estableza a lei.4.- A base liquidableE a base impoible menos as reducins.5.- A cota ntegra. a base liquidable por o tipo de gravame que progresivo.6.- Cota lquida. a cota ntegra menos as deducins.7.- A cota diferencial a cota lquida menos as retencins e pagos a conta. Se a diferencia positiva correspondepagar a Facenda a diferencia, se negativa Facenda ten que devolver a diferencia.8.- Tributacin individual ou conxunta.Establecese con carcter xeral, a declaracin de forma individual. Cando se dean as condicinsde unidade familiar as normas permiten que de forma voluntaria se realice a declaracin conxunta.9.- Devengo e perodo impositivo.Con carcter xeral o perodo da imposicin o ano natural, devengndose o imposto o 31 dedecembro de cada ano. Excepcionalmente o perodo impositivo inferior ao ano natural nos casosestablecidos pola normas que regulan o imposto (falecemento do suxeito pasivo, matrimonio, etc.)10.- Esquema de liquidacin.R e n d e m e n t o s d o t r a b a l l o R e n d e m e n t o s c a p i t a l m o b i i l i a r i o R e n d e m e n t o s c a p . I n m o b . R e n d e m e n t o s a c t i v i d a d e s e c o n m i c a s .B a s e I m p o i b l e- r e d u c c i n s= B a s e L i q u i d a b l eX t i p o d e g r a v a m e= C o t a n t e g r a- d e d u c c i n s= C o t a l q u i d a- r e t e n c i n s e p a g o s a c o n t a= C o t a d i f e r e n c i a l
11. 11. O IMPOSTO SOBRE SOCIEDADES (IS)1.- Natureza do imposto un tributo de carcter directo, persoal e proporcional que grava a renda das sociedades dedemais entidades xurdicas non sometidas ao IRPF. directo porque grava directamente a renda obtida polas sociedades e demais entidadesxurdicas. persoal porque recae sobre unha persoa xurdica determinada proporcional xa que o tipo de gravame fixo, con independencia da renda obtida.2.- Suxeito Pasivo.Sern suxeito pasivo do imposto todas as persoas xurdicas que non estean sometidas ao IRPF Son suxeitos pasivos por obriga persoal de contribur as sociedades que tean a saresidencia en territorio espaol. Son suxeitos pasivos por obriga real as entidades que sen ter residencia en Espaa, obteanrendas aqu.3.- Perodo impositivo.Coincide co exercicio econmico da entidade, como regra xeral comeza o 1 de xaneiro e rematao 31 de decembro. Pero pode non coincidir co ano natural, por exemplo, na contabilidade duncolexio o exercicio econmico vai do 1 de setembro ao 31 de agosto.4.- Feito Impoible.O feito impoible constiteo a obtencin de renda por parte do suxeito pasivo, calquera quesexa a sa fonte ou orixe. Estas rendas estarn compostas por: Os rendementos netos de actividades empresariais, profesionais ou artsticas Os rendementos atpicos derivados de algn dos elementos patrimoniais que non se atopenafectos s actividades do punto anterior. Ex: aluguer dun inmoble. Os incrementos e diminucins do patrimonio.5.- Esquema liquidativo.R e s u l t a d o c o n t a b l e ( I - G )+ / - c o r r e c c i n s a o r e s u l t a d o c o n t a b l e- c o m p e n s a c i n d e B I n e g a t i v a s e j e r c i c i o s a n t e r i o r e s= B a s e I m p o i b l eX t i p o d e g r a v a m e= C o t a n t e g r a- d e d u c c i n s e b o n i f i c a c i n s= C o t a l q u i d a- r e t e n c i n s e p a g o s a c o n t a= C o t a d i f e r e n c i a l
12. 12. Aclaracins do esquema: A base impoible obterase do resultado contable (diferencia entre os ingresos e os gastos doexercicio), corrixida con aumentos ou diminucins consecuencia das correccins positivasou negativas ao resultado contable (estes axustes aplicaranse cando existan diferencias entreas anotacins contables da empresa e o legalmente recoecido como fiscalmente deducible.Por exemplo: lmites amortizacin) e diminuda pola compensacin das bases impoiblesnegativas de exercicios anteriores. O resultado contable est integrado polos rendementos da sociedade, que se determinanpola diferencia entre os ingresos e os gastos do exercicio econmico. Esta cantidadeproporcinaa a contabilidade. Tipo de gravame. O tipo de gravame aplicable s sociedades con carcter xeral do 30%,anda que hai tipos reducidos para certas sociedades (exemplo as cooperativas fiscalmenteprotexidas que tributan ao 20%, as mutuas de seguros, colexios profesionais, fundacins etcfano ao 25%....). A lei de Orzamentos Xerais de cada exercicio pode modificar o tipo degravame do imposto por razns socioeconmicas que as o aconsellen. Cota ntegra. a base impoible polo tipo de gravame. Cota lquida. a diferencia entre a cota ntegra e as deducins (por dobre imposicin dedividendos, impostos pagados no estranxeiro, creacin de emprego,.....) e bonificacins. Cota diferencial. o resultado de restar cota lquida as retencins e pagos a conta.6.- Declaracin-liquidacin.O prazo para presentar a declaracin do imposto non igual para todos os contribuntes. Enprincipio tense que facer dentro dos 25 das naturais seguintes data na que legalmente seaprobaron as contas anuais, e estas deben terse aprobado dentro dos seis meses seguintes ao rematedo exercicio econmico.O IMPOSTO SOBRE O VALOR ENGADIDO (IVE)1.- Natureza do imposto un tributo de natureza indirecta de carcter estatal que recae sobre o consumo e grava aentrega de bens e prestacin de servizos efectuadas polos empresarios e profesionais, as como asimportacins.2.- Suxeito pasivo.Sern suxeito pasivo do imposto as empresas ou profesionais que realizan entregas de bens ouque prestan servizos.O contribunte o consumidor final que quen soporta a carga do imposto sen poder deducilo,xa que tanto empresarios como profesionais teen a posibilidade de repercutir o seu importe sobre oconsumidor de bens e servizos.3.- Feito impoible.O feito impoible constiteno as entregas de bens e prestacins de servizos realizadas porempresarios e profesionais a ttulo oneroso (con contraprestacin), con carcter habitual ouocasional no desenvolvemento da sa actividade empresarial ou profesional.4.- Base impoible.A base impoible estar constituda polo total da contraprestacin das operacins efectuadasinclundo comisins, transportes, envases, etc. Non se inclen os descontos e bonificacins.5.- Esquema liquidativoO que realmente grava o IVE o valor engadido en cada proceso, as ao IVE repercutido polosuxeito pasivo sobre o consumidor haber que deducir o IVE soportado na fase previa. A diferenciaser o que haber que ingresar en facenda.Base impoible x tipo de gravame= cota de IVE (soportado ou repercutido)IVE repercutido IVE soportado Se da positiva a diferencia, a ingresar en facenda Se da negativa, a compensar ou a devolver.En xeral, das cantidades repercutidas polo IVE, os suxeitos pasivos deducirn as cantidades
13. 13. soportadas que sexan deducibles.A liquidacin peridica, xeralmente por trimestres consistir en: Sumar as cantidades repercutidas por IVE no perodo Restar as cantidades soportadas por IVE que tean a condicin de deducibles A diferencia se positiva ser a ingresar e se negativa a compensar ou a devolver.6.- Tipos impositivos.Os tipos actualmente en vigor son: O xeral (18%) para as operacins ordinarias. O reducido (8%) aplicable a produtos alimenticios, auga, materiais para actividadesagrcolas, medicamentos, vivenda, transporte de viaxeiros, etc. O superreducido do 4% aplicable a artigos de primeira necesidade.Existen unha serie de operacins exentas por diversos motivos: De interese pblico: actividades sanitarias, de ensino, seguridade social Econmicos: operacins financeiras.... Culturais: servizos de artistas, escritores, compositores, etc.Hai rximes especiais que afectan s pequenas empresas, empresas agrarias, comercio retallista,axencias de viaxes, etc.IMPOSTO SOBRE ACTIVIDADES ECONMICAS (IAE)O IAE un tributo directo, cuxo feito impoible est constitudo polo mero exercicio deactividades empresariais, profesionais ou artsticas. E un imposto que actualmente tan s afecta asempresas mis grandes e ten numerosas exencins, como por exemplo, quen inicie unha actividade,que estar exento polos dous primeiros anos desta, ou as persoas fsicas ou as sociedades civs emercants, que tean un importe neto da cifra de negocios inferior a 1.000.000 de euros, as comooutras actividades.Este tributo un imposto municipal, dicir, o organismo que o recada o concello.A cantidade a liquidar obtense da aplicacin das tarifas do imposto sobre as cotas municipaismnimas (marcadas polo concello), e a este resultado aplcanselle uns coeficientes (que dependerando nmero de habitantes do municipio) e ou uns ndices (de acordo co nivel da zona) que implican oincremento da cota. Estas tarifas dependen das actividades que se realicen e as cotas asignaransedependendo de diversos factores, como a potencia elctrica, o nmero de obreiros ou a superficie dolocal.3.- A RESPONSABILIDADE SOCIAL DA EMPRESAAs preocupacins polas implicacins que tian as prcticas empresariais foi un tema dedebate nos mbitos econmicos durante a dcada dos setenta, pero foron esquecidos durantebastante tempo. A imparable globalizacin e as sas consecuencias, as como os escndalosfinanceiros ligados a prcticas financeiras irregulares, reabriron a polmica. Os estudosos daeconoma e os principais organismos formularon de novo a responsabilidade das empresas antea sociedade.3.1.- A responsabilidade social da empresa (RSE)Foron moitas as causas que obrigaron a redimensionar o mbito de responsabilidadesempresariais.As novas inquietudes e expectativas dos cidadns, consumidores, poderes pblicos einvestidores no contexto da mundializacin e o cambio industrial a grande escala.Os criterios sociais inflen cada vez mis nas decisins de inversin das persoas ou asinstitucins tanto en calidade de consumidores coma de investidores.A preocupacin cada vez maior sobre a deterioracin ambiental provocada polaactividade econmica.A transparencia das actividades empresariais propiciada polos medios de comunicacin
14. 14. e as modernas tecnoloxas de informacin e comunicacinLECTURAA empresa do sculo pasado deba explicar aos accionistas, clientes e empregados osseus criterios de actuacin, as sas prcticas. A actual empresa moito mis complexa, poriso os criterios deben facerse explcitos tamn aos provedores, as asociacins ecoloxistas, osmedios de comunicacin, o Estado, etc.; en definitiva, a todos os membros da colectividade naque se insire a empresa.Nesa lia de preocupacin, no transcurso do Foro Econmico Mundial de Davos (1999), oSecretario xeral da ONU, Kofi Annan, pediu aos directivos das grandes corporacinsempresariais que implantasen, nas sas prcticas comerciais, unha serie de principios que tianque ver cos dereitos humanos, o traballo e o mbito.PRINCIPIOS DE RESPONSABILIDADE SOCIAL EMPRESARIAL.Dereitos humanosPrincipio n 1. Favorecer e respectar a proteccin internacional dos dereitos humanos na saesfera de influencia.Principio n 2. Asegurarse de que as sas empresas non son cmplices dos abusos dos dereitoshumanos.TraballoPrincipio n 3. Liberdade de asociacin e recoecemento efectivo do dereito negociacincolectiva.Principio n 4. Eliminacin de todas as formas de traballos forzados.Principio n 5. Abolicin efectiva do traballo infantil.Principio n 6. Eliminacin da discriminacin no que atinxe ao emprego e ocupacin.mbitoPrincipio n 7. Favorecer unha actitude de cautela ante os desafos do mbito.Principio n 8. Asumir iniciativas que promovan unha maior responsabilidade ambiental.Principio n 9. Auspiciar o desenvolvemento e difusin de tecnoloxas respectuosas co medio.Estes principios recibiron a adhesin de 45 pases e de 627 empresasMis recentemente, en marzo de 2000, o Consello Europeo de Lisboa apelou en particular aosentido de responsabilidade social das empresas no relativo s prcticas correctas en materiade aprendizaxe permanente, organizacin do traballo, igualdade de oportunidades, inclusinsocial e desenvolvemento sostible. Con posterioridade, a Comisin das Comunidades Europeaselaborou o Libro Verde co obxectivo de promover un marco de referencia sobre aResponsabilidade Social Empresarial. Este libro transmite tres mensaxes fundamentais: adefinicin da Responsabilidade Social; o recoecemento da necesidade da aplicacin deprcticas responsables e a obriga de informar sociedade dun triplo balance: econmico,ambiental e social.De acordo cos documentos anteriores, a responsabilidade social da empresa (Rse)podmola definir como a integracin voluntaria, polas empresas, das preocupacins sociais eambientais nas sas operacins comerciais e nas relacins cos partcipes sociais.Ser socialmente responsable non significa soamente cumprir plenamente as obrigasxurdicas, senn tamn ir mis al do seu cumprimento invertendo mis no capital humano, ombito e as relacins cos interlocutores.
15. 15. 3.2.- Os mbitos da responsabilidade social.Na lia dos documentos antes mencionados (Global Compact, Libro Verde da Comisin) osmbitos de Responsabilidade social da empresa poderan dividirse en dous:1.A dimensin interna. Dentro da empresa, as prcticas responsables no social afectanen primeiro lugar os traballadores e refrense a cuestins como a inversin en recursoshumanos, a sade e a seguridade, e a xestin do cambio.2.A dimensin externa. Nun mundo caracterizado polos investimentos multinacionais eas cadeas de producin planetarias, a responsabilidade social das empresas debe superaro mbito interno, estendndose ata as comunidades locais e incle, ademais de aostraballadores e accionistas un amplo abano de interlocutores: socios comerciais eprovedores, consumidores, autoridades pblicas e ONG defensoras dos intereses dascomunidades locais e o medio.A pesar das observacins anteriores a xeneralizacin destas prcticas est moi lonxe deser unha realidade en todos os pases e empresas.A obriga do empresario facer dieiro (The business of business is business). Estafamosa frase de Milton Friedman (1912) utilizada por todos aqueles que se opoen aformular as prcticas anexas Rse. Segundo este economista "nunha economa libre hai unha esoamente unha responsabilidade social da empresa: utilizar os seus recursos e dedicarse aactividades que aumenten os seus beneficios".Os que defenden manter a voluntariedade dos balances social e ambiental argumentan que osempresarios os realizarn se consideran que lles pode achegar dieiro ao seu negocio.Contrariamente, son incrementos de custos e perda de competitividade nos mercados. Dendeeste punto de vista a Rse est en todos os estamentos sociais que circundan a empresa,includa a Administracin: son eles os que deben delimitan o campo de xogo e as normas que seaplican. O papel da empresa respectar esas normas.Os gobernos teen, sen dbida, un papel determinante hora de impoer un marconormativo que garanta a posta en marcha deste instrumento bsico na relacin Empresa-Sociedade.