lei 4/1993, do 14 de abril, de servicios sociais

Lei 4/1993, do 14 de abril, de servicios sociais

Tramitación parlamentaria:Proxecto de lei, BOPG núm. 183, do 27.9.1991.Emendas, BOPG núm. 221, do 11.12.1991.Debate de totalidade, DSPG núm. 8, do 24.3.1992.Informe da Ponencia, BOPG núm. 341, do 13.11.1992.Dictame da Comisión, BOPG núm. 356, do 18.12.1992.Mantemento de emendas e votos particulares, BOPG núm. 356, do18.12.1992.Debate e aprobación polo Pleno, DSPG núm. 144, do 9.2.1993.

Publicación:Boletín Oficial do Parlamento de Galicia núm. 381, do 16.3.1993.Diario Oficial de Galicia núm. 76, do 23.4.1993.Boletín Oficial del Estado núm. 112, do 11.5.1993.

A consolidación dun Estadosocial e democrático, tal como odefine a Constitución, supuxo naúltima década a implantación denovas alternativas na protección epromoción social, tanto a iniciati-va dos poderes públicos coma dasociedade civil, xerándose un pro-ceso de tal dinamismo que deixouobsoletas as formulacións teóricasherdadas do pasado e no marcolegal no que se proxectaban.

A ese dinamismo da sociedadena creación e demanda de novasformas de garanti-la igualdade e acalidade de vida para todos, espe-cialmente para os máis desprotexi-dos, únese o propio dun Estado deautonomías que posibilita a procu-ra de solucións propias no marcode distribución competencial quedefinen a Constitución e os res-pectivos estatutos.

O sistema de servicios sociaisparticipa de ámbolos dous dina-mismos. Por unha parte, a travésdel, fanse efectivos importantesprincipios que identifican o Estadocomo social. Doutra, no caso deGalicia, o seu Estatuto de auto-nomía, en correspondencia coaConstitución, determina que amateria de asistencia social é de

exclusiva competencia da Comu-nidade Autónoma.

Se ben o Parlamento de Galiciaaprobou nesta materia a Lei galega3/1987, do 27 de maio, de servi-cios sociais, que foi un instrumen-to útil para a regulación dos mes-mos neste período, a evolución darealidade que trataba de ordenar eas limitacións do propio texto legalque agora se derroga, especialmen-te no que se refire á conceptualiza-ción dos contidos, atribución decompetencias, ordenación das enti-dades prestadoras e do voluntaria-do social e control global do siste-ma, aconsellaron a revisión domesmo, revisión que, dada a súafondura e alcance, desbordou asposibilidades dunha mera reformae impuxo a necesidade dunha novalei.

O presente texto legal trata deregular exhaustivamente os aspec-tos básicos dos servicios sociais enGalicia, en canto sistema integra-do, tal como se expón no artigo 1,o que resulta unha nota central queinforma o enteiro contido daquel,por tanto cada un dos aspectosregulados forma parte dun todointerdependente, coordinado eharmónico, posibilitando unha

LEI 4/1993, DO 14 DE ABRIL, DE SERVICIOS SOCIAIS

Lei 4/1993, do 14 de abril, de servicios sociais

Cuadro de texto

Esta lei foi derrogada pola Lei 13/2008, do 3 de decembro, de Servizos Sociais de Galicia

integración funcional da que, enboa parte, dependerá a eficaciaglobal do sistema.

Complementaria a esa defini-ción sistemática, é a de serviciopúblico, coa que se establece unréxime de responsabilidade públi-ca para a esfera dos serviciossociais que, definitivamente, encoherencia coas notas definitoriasdo Estado social que a Constitu-ción deseña, acouta os serviciossociais como un dereito para todosaqueles que pola súa situación osprecisen, tal como se establece noartigo 2 da presente lei.

Esa función dos poderes públi-cos non supón unha acción públi-ca que afogue a creatividade e ainiciativa da sociedade, senón,moi polo contrario, que a fomente,coordine, regule e colabore comounha parte máis integrada no con-xunto, que, considerado na súaglobalidade, é de responsabilidadepública. Así, dun xeito explícito,recoñécese non só a iniciativasocial carente de fin de lucro,senón tamén a iniciativa privadalucrativa.

Por outra parte, o principio deterritorialidade tórnase decisivo naestructuración dos servicios so-ciais, principio que encontra a súaconcreción nunha distribucióncompetencial realmente descen-tralizadora.

No título I da lei establécense oscontidos que constitúen a oferta dosistema á sociedade galega. A talfin estructúranse os servicios so-

ciais en dous niveis de atención enove áreas de actuación, tendoestas un carácter de relación aber-ta a novas problemáticas sectoriaisque no futuro puidesen requirirunha atención particularizada.

No tocante ós niveis de aten-ción optouse por unha reconcep-tualización necesaria para mini-miza-las posibles ambigüidadesinterpretativas e recoller asemadeos matices que a práctica destesanos impuxo a unha teorizaciónexcesivamente ríxida sobre osservicios sociais. Efectivamente,óptase pola denominación «deatención primaria», pola súaexpresividade e por permitir u-nha flexibilidade no sentido deque a nota de polivalencia e aper-tura a toda a comunidade na queactúan os servicios sociais nesenivel non obste para que, de acor-do coa modulación contida noartigo 9, se poidan abordar desdeeses proxectos e actuacións sec-toriais de contido netamente inte-grador.

Por outra parte, o cualificativode «comunitarios», co que se viñadenominando ós servicios destenivel, pódese e débese predicar decalquera servicio do sistema inte-grado, no sentido de que a comu-nidade é, tanto na atención prima-ria coma na especializada, o puntode partida e de chegada e o princi-pal recurso para unha acción inte-gradora e normalizadora.

Nesta regulación legal dos servi-cios sociais, materia que lle


corresponde en exclusiva á Comu-nidade Autónoma, tense en contao principio da autonomía dos enteslocais que consagra a CartaMagna, atribuíndolles con todanitidez competencias propias ósentes locais para a xestión dosseus intereses neste terreo. Só desamaneira, tal como sinala a Leireguladora das bases do réximelocal, faise realmente efectiva aautonomía que a Constitución ga-rante.

Ese principio fundamental, noncontemplado na anterior Lei gale-ga de servicios sociais, que sórecollía a posibilidade de delega-ción, non debe implica-la disgre-gación e a heteroxeneidade enaspectos substanciais da presta-ción dos servicios sociais, para ocal cómpre aplica-la necesariacoordinación. Esa coordinaciónnon implica unha tutela quemenoscabe a autonomía municipalsenón que, en palabras do TribunalConstitucional, é unha posibilida-de do lexislador esixida «pola uni-dade mesma do sistema no seuconxunto no que as diferentesentidades autónomas se integran»,así como polo «principio de efica-cia administrativa» (artigo 103.1da CE), que debe predicarse nonsó de cada Administración públi-ca, senón da enteira estructuracióndos servicios públicos.

No título II da lei, de acordo coneses principios, tras atribuírllescompetencias propias ós enteslocais, que pasan de feito a se-lainstancia principal na xestión dos

servicios nos dous niveis de aten-ción, establécese unha serie deinstrumentos fundamentais decoordinación, competencia daXunta de Galicia: o Plan galego deequipamentos e servicios sociais,as normativas básicas de xestión eacreditación e un sistema de rexis-tro de entidades. Así mesmo, encorrespondencia co anterior,atribúeselle á Administraciónautonómica o exercicio das potes-tades inspectora e sancionadora.

Nos títulos III e IV abórdansedeterminados aspectos que confi-guran o sistema regulado na leicomo un sistema aberto e permea-ble á sociedade na que actúa, inte-grando como parte do mesmo ainiciativa privada e as cantidades eorganizacións de traballo volunta-rio e establecendo un órgano departicipación: o Consello Galegode Servicios Sociais.

A iniciativa privada, suxeita, encalquera caso, ó réxime de autori-zación administrativa previa, que-da regulada tanto na súa modalida-de social coma lucrativa, tal comoa realidade dos servicios sociais odemanda. No artigo 55 ábrese aposibilidade de que a Xunta deGalicia poida subvencionar, encondicións expresamente taxadas,en ámbalas modalidades, a crea-ción, a modificación, o equipa-mento e a adaptación dos seuscentros, se ben a prestación dosservicios só se subvencionará, talcomo establece o artigo 56, ásentidades prestadoras de iniciativasocial.


No capítulo II do título IVabórdase a regulación do volunta-riado, aspecto este de esencialimportancia nun sistema que pre-tenda fundamentarse no principiode solidariedade e sobre o queexisten escasísimos precedenteslegais.

O título V establece as bases,tanto do sistema de prestacións eaxudas económicas, que se defi-nen como complementarias á ofer-ta de servicios sociais, coma desubvencións, mediante as cales sefomentará a participación das enti-dades definidas no título III naprestación dos servicios obxectodesta lei.

No título VI abórdase a defini-ción e tipificación das infracciónsasí como o establecemento dunréxime sancionador. Establéceseasí a base legal sobre a que a Ad-ministración autonómica poderálevar a efecto unha eficaz e obxec-tiva acción inspectora sobre a glo-balidade do sistema.

O texto recolle no seu título VIIas bases do sistema de financia-mento de acordo coa distribucióncompetencial establecida e co prin-cipio de responsabilidade pública.

Cómpre salienta-lo deber dosentes locais de consignar partidaspresupostarias especificamentededicadas a materia de serviciossociais, dándolle entidade substan-cial a un campo de actuaciónadministrativa ata agora insufi-cientemente considerado. No casodos concellos de menos capacida-

de económica establécese nos arti-gos 76 e 77 un sistema incentiva-dor dos agrupamentos, necesariopara mellora-lo rendemento dosprogramas e dos equipamentos deservicios sociais.

Pola disposición adicional pri-meira da presente lei modifícase aLei 4/1988, do 26 de maio, da fun-ción pública de Galicia, engadindoo suposto de «prestación directade servicios sociais e protecciónde menores» entre os de excepcióná regra xeral de que os postos detraballo da Administraciónautonómica serán prestados porfuncionarios, harmonizándosedese xeito o artigo 25.2 da devan-dita lei co artigo 15.1, letra c), daLei estatal 30/1984, do 2 de agos-to, de medidas para a reforma dafunción pública.

Por todo o exposto, o Parlamen-to de Galicia aprobou e eu, de con-formidade co artigo 13.2 do Esta-tuto de Galicia e co artigo 24 daLei 1/1983, do 22 de febreiro, re-guladora da Xunta e do seu presi-dente, promulgo, en nome de El--Rei, a Lei de servicios sociais.

Título preliminar

Dos principios xerais

Artigo 1

A presente lei ten por obxecto aordenación e a estructura dun sis-tema integrado de servicios sociaiscomo servicio público da Comuni-dade Autónoma de Galicia, así


como a regulación da súa promo-ción.

Artigo 2

1. Teñen dereito ós serviciossociais, de acordo co establecidona presente lei, tódalas persoas denacionalidade española residenteshabituais ou accidentais no territo-rio da Comunidade Autónoma quese atopen necesitadas de atención.

2. Os galegos residentes fóra deGalicia terán dereito ás presta-cións reguladas na presente leicando, estando necesitados deatención, lles sirva de medio parao seu traslado definitivo á Comu-nidade Autónoma galega.

3. Os estranxeiros, refuxiados eapátridas terán dereito ás presta-cións reguladas na presente lei deacordo co disposto nos tratados,acordos e convenios internacionais.

En todo caso, tódolos estranxei-ros en situación de residencia legalterán dereito ós servicios recoñeci-dos na presente lei para os efectosde garantía das condicións básicasde vida.

Artigo 3

Son principios inspiradores dosistema de servicios sociais osseguintes:

1.— Responsabilidade pública.

Os poderes públicos promo-verán e garantirán a prestación deservicios sociais mediante a ache-ga de medios financeiros, técnicose humanos adecuados.

2.— Recoñecemento e apoio dainiciativa social.

Recoñécese e apóiase a iniciativasocial, entendéndose por tal a ini-ciativa privada sen ánimo de lucro,que poderá colaborar na prestacióndos servicios sociais dentro domarco definido na presente lei.

3.— Recoñecemento da iniciati-va privada con ánimo de lucro.

Recoñécese a iniciativa privadacon ánimo de lucro, que poderáconcorrer á prestación dos servi-cios sociais nas condicións e cosrequisitos que se establecen nestalei.

4.— Territorialidade.

A organización do sistema e adistribución de competencias efuncións, sempre que a naturezados servicios o permita, respon-derán ós principios de descentrali-zación e desconcentración, atri-buíndo ou delegando o exerciciodas competencias nos entes ouórganos administrativos máis pró-ximos ós cidadáns, sen mingua dagarantía dunha igualdade de servi-cios e prestacións a tódoloscidadáns de Galicia.

5.— Planificación e coordina-ción.

A Administración autonómicarealizará a planificación xeral dosservicios sociais coordinando asúa actuación coa das administra-cións locais, e a destas entre si, asícomo coas demais entidades pres-tadoras de servicios sociais, coa


finalidade de atender de formaordenada e global as necesidades,sacarlles rendemento ós recursosdispoñibles, garanti-la calidade naprestación dos servicios e evita-losdesequilibrios territoriais.

Procurarase así mesmo a coordi-nación cos servicios sanitarios,culturais, educativos e urbanísti-cos de Galicia.

6.— Globalidade.

Os servicios sociais prestaransede xeito que se evite o tratamentofragmentado das problemáticassociais, promovendo, polo contra-rio, a atención integral das mesmas.

7.— Normalización e integración.

Os servicios sociais tenderán ómantemento dos cidadáns no seuambiente familiar e social ou, se éo caso, á súa inserción na comuni-dade, respectando o dereito á dife-rencia.

8.— Participación.

Os poderes públicos promo-verán a incorporación doscidadáns á programación e presta-ción dos servicios sociais.

9.— Prevención.

Os servicios sociais tenderánnon só a remediar situacións exis-tentes de marxinación, senóntamén, e primordialmente, a pre-ver e elimina-las causas que con-ducen ás citadas situacións.

10.— Solidariedade.

Os poderes públicos fomen-tarán a solidariedade nas actua-

cións dos servicios sociais, convistas a supera-las condiciónsque provoquen situacións demarxinación, con especial apoioó desenvolvemento do volunta-riado social.

11.— Universalidade.

Tódalas persoas que o precisenterán acceso ós servicios sociaisen condicións de igualdade, conatención preferente ás persoas ougrupos máis necesitados.

Título I

Do sistema de servicios sociais

Capítulo I

Disposicións xerais

Artigo 4

Os servicios sociais configúran-se como un sistema integrado deprotección social orientado á pres-tación programada de atencións eservicios que posibiliten a mellorada calidade de vida e a participa-ción das persoas ou grupos, espe-cialmente daqueles que sofrenalgún tipo de carencia, marxina-ción ou desatención selectiva, asícomo á prevención e eliminacióndas causas que están na orixedaquelas situacións.

Artigo 5

1. O sistema de serviciossociais estructúrase en niveis deatención e áreas de actuación.


2. Os niveis de atención defí-nense en función da territorialida-de, así como da intensidade, com-plexidade e especificidade daprestación, e son os seguintes:

a) De atención primaria, dandolugar ós servicios sociais de aten-ción primaria.

b) De atención especializada,dando lugar ós servicios sociaisespecializados.

3. As áreas de actuación, defini-das en función dos sectores depoboación e das problemáticasdiferenciadas que se aborden encada unha delas, son as seguintes:

a) Comunidade.

b) Familia, infancia e mocidade.

c) Minusvalías.

d) Vellez.

e) Muller.

f) Drogodependencias e alcoho-lismo.

g) Minorías étnicas.

h) Delincuencia e reinserción deex-internos.

i) Outras problemáticas de mar-xinación social.

4. Considéranse equipamentosdo sistema de servicios sociaistodos aqueles establecementos ouinstalacións, debidamente tipifica-dos e acreditados, nos que sedesenvolvan con regularidade pro-gramas e actividades no ámbitodos servicios sociais.

Capítulo II

Dos niveis de atención

Sección 1.ª

Dos servicios sociaisde atención primaria

Artigo 6

1. Os servicios sociais de aten-ción primaria, que constituirán onivel máis próximo ó usuario e óseu ambiente familiar e social,desenvolven programas e prestanaxudas favorecedoras da partici-pación, integración e benestarsocial das persoas ou grupos den-tro do seu contorno comunitario,especialmente daqueles que estánou corren o risco de estar ensituación de carencia ou marxina-ción.

2. Estes servicios constitúensecomo o elemento básico do siste-ma no que se refire á prevención,detección, análise de necesidades,programación do traballo social eprestación de servicios axeitadosás mesmas.

3. Os devanditos servicios son acanle normal de acceso ó sistemade servicios sociais, desde a que sederivarán os casos, logo de pres-crición técnica, ós servicios deatención especializada cando acomplexidade ou especificidadeda situación así o requiran.

4. Os servicios sociais de aten-ción primaria terán unha composi-ción interdisciplinaria.


5. Para a adecuación dos servi-cios sociais de atención primariaós seus obxectivos e programas, ede acordo coas características doterritorio, deberanse establecerzonas e demarcacións de actua-ción tendo en conta os criterios depoboación e extensión das mes-mas.

Artigo 7

Son obxectivos xerais dos servi-cios sociais de atención primariaos seguintes:

1.— A detección e análise dasnecesidades e carencias sociais.

2.— A información, a orienta-ción e o asesoramento ós cidadánssobre os seus dereitos sociais e osprocedementos para o seu exerci-cio, así como, se é o caso, a inter-mediación necesaria para quesexan efectivos.

3.— A prevención no ámbito dacomunidade.

4.— A mellora da autonomíapersoal así como a integración epermanencia no medio familiar esocial mentres sexa desexada econveniente.

5.— A inserción social dosmembros marxinados e excluídosda comunidade.

6.— A animación e o desenvol-vemento comunitario.

7.— A mellora da cooperación esolidariedade expresada nun volun-tariado social.

8.— A prestación de cantos ser-vicios concretos sexan precisospara o cumprimento da finalidadeexpresada no artigo 6 da presentelei.

Artigo 8

Para o cumprimento dos obxec-tivos xerais enumerados no artigoanterior, os servicios sociais deatención primaria organizarán asúa actividade mediante o deseño,a execución e a avaliación de pro-xectos de traballo social quedesenvolvan os seguintes progra-mas básicos de actuación:

1.— Programa de orientación,asesoramento e información sobrerecursos e posibilidades de supera-ción das situacións carenciais deindividuos, de grupos ou da comu-nidade.

2.— Programa de axuda nofogar para prestarlles un conxuntode atención de carácter doméstico,social, persoal ou educativo óscidadáns no seu medio.

3.— Programa de inserciónsocial que procure dar resposta aproblemáticas concretas de marxi-nación e exclusión social aplican-do tanto proxectos de traballosocial personalizados ou de grupocoma prestacións económicasespecíficas.

4.— Programa de animación,prevención e cooperación socialque procure facilita-la participa-ción en tarefas colectivas tenden-tes a que sexan os propios indivi-duos dunha comunidade os que


asuman a súa problemática e bus-quen canles de solución, impulsa--lo asociamento, promociona-lodesenvolvemento da concienciasolidaria e, en especial, a organi-zación e coordinación do volunta-riado.

5.— Programa de convivenciaalternativa que supoña, en deter-minados núcleos de poboación, aoferta dun aloxamento provisionalen casos de emerxencia persoal oufamiliar mentres non se realice aoportuna análise do caso e a súaderivación cara a un tratamentodefinitivo.

6.— Calquera outro que se pui-dese establecer orientado a darllescumprimento ós obxectivos destenivel de atención.

Artigo 9

1. Para acada-la súa finalidadeos servicios sociais de atenciónprimaria, nos seus equipamentos,prestacións e proxectos de traballosocial, poderán adoptar tanto uncarácter polivalente e aberto a todaa comunidade coma, complemen-tariamente, un carácter sectorial ecentrado en grupos con problemá-ticas específicas, tendo a conside-ración, neste segundo suposto, deequipamentos, prestacións ou pro-xectos de atención primaria nacorrespondente área de actuación.

2. En calquera caso, a orienta-ción sectorial de determinadasprestacións, equipamentos ou pro-xectos de traballo social de aten-ción primaria non deberá implicar

unha complexidade técnica, untratamento especializado ou unhaduración que interfiran ou des-virtúen a orientación universal epolivalente do servicio de atenciónprimaria.

Artigo 10

1. Os equipamentos propiosdos servicios sociais de atenciónprimaria son:

— Os centros sociais de usopolivalente.

— Os centros de día, que desen-volven programas referidos adeterminadas áreas de actuación,sempre que non precisen estancianocturna.

— Os centros ocupacionais,orientados a acada-la integraciónnormalizada dos diversos grupos esectores da comunidade.

— Os centros de acollida, deatención temporal para casos degraves carencias ou conflictosconvivenciais.

— Cantos outros lle poidan serde utilidade para o traballo socialaberto a toda a poboación ou asectores desta, sempre que se fagano seo da comunidade e procuran-do a apertura e integración namesma de acordo co establecidono artigo anterior.

2. A distribución e organiza-ción dos equipamentos dos servi-cios sociais de atención primariadeberán, en todo caso, adaptarseás características do territorio noque actúa, distribuíndose, segundo


os casos, en parroquias, concellose outras demarcacións que para oefecto poidan constituírse, dexeito que se fagan efectivos osprincipios inspiradores da presen-te lei.

Sección 2.ª

Dos servicios sociaisde atención especializada

Artigo 11

Considéranse servicios sociaisde atención especializada os diri-xidos a sectores da poboación conproblemáticas definidas que, porprecisaren dun tratamento particu-lar ou tecnicamente complexo, oudunha prestación específica, nonse poden resolver desde os servi-cios sociais de atención primaria.

Artigo 12

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada na área defamilia, infancia e mocidade aque-les que atenden ás necesidadessociais específicas deste sector dapoboación, desenvolvendo actua-cións e programas encamiñados áprevención e superación das pro-blemáticas derivadas da desinte-gración familiar, así como a aten-ción dos menores en situación dedesvantaxe ou inadaptación social.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios aqueles que ser-ven de soporte para programas etratamentos en institucións espe-cialmente orientados cara á nor-malización, personalización e

integración socio-familiar dosseus beneficiarios, tales como gar-derías infantís, ludotecas, pretalle-res, granxas-escola, residencias demenores, casas de familia, viven-das tuteladas, e aqueloutros orien-tados ós mesmos fins.

3. Son programas propios des-tes servicios, entre outros, os deapoio técnico e axudas en familia,os de adopción, acollemento, aten-ción diurna en centros, prevencióne malos tratos a menores, erradica-ción da mendicidade infantil, bol-sas de axuda á inserción social eactividades ocupacionais.

Artigo 13

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada na área deactuación das minusvalías aquelesque procuran o tratamento, a reha-bilitación e maila integraciónsocial dos discapacitados físicos,psíquicos e sensoriais, así como aprevención das minusvalías.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios, ben na súa moda-lidade de internamento, ben nadiurna, os centros ocupacionais, oscentros para psicóticos e autistas,os de recuperación, os centrosespeciais de emprego, as vivendastuteladas, os pisos protexidos ecantos outros se determinen naplanificación desta área de actua-ción.

3. Son programas propios des-tes servicios os de valoración,diagnóstico e cualificación dasminusvalías, atención temperá,


formación ocupacional, integra-ción laboral, supresión de barrei-ras arquitectónicas, urbanísticas edo transporte, axudas técnicas ecantos outros sexan favorecedoresda súa autonomía persoal e inte-gración social.

Artigo 14

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada para a vellezaqueles orientados á consecucióndo maior nivel de benestar posibleá terceira idade, así como a acada--la súa autonomía e integraciónsocial.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios as residencias deválidos, asistidas e mixtas, os cen-tros de atención diurna, as viven-das tuteladas, os pisos protexidose cantos centros de carácter espe-cializado se determinen na planifi-cación desta área de actuación.

3. Son programas propios des-tes servicios os de acollementofamiliar de maiores, de turismo etermalismo social, as axudas téc-nicas e cantos outros favorezan apermanencia da persoa no seumedio, a súa autonomía persoal eparticipación activa na vida social.

Artigo 15

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada para a mulleraqueles que lles facilitan atención,acollida, información e asesora-mento a mulleres, co obxecto deprever ou dar resposta a situaciónsde emerxencia, discriminación,maltrato ou desamparo.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios os centros de ase-soramento e de protección dosdereitos da muller, os centros deacollida, as residencias e cantosoutros de carácter especializado sedeterminen na planificación destaárea de actuación.

3. Son programas propios des-tes servicios os de fomento doemprego, os facilitadores da for-mación profesional e cantos outrosvaian dirixidos a incentiva-la par-ticipación das mulleres na vidapolítica, económica, cultural, edu-cativa e social.

Artigo 16

1. Son servicios sociais deatención especializada na área dedrogodependencia e alcoholismoaqueles que se orientan especifi-camente ó desenvolvemento deprogramas de prevención e inser-ción social de persoas afectadaspor calquera forma de toxico-manía.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios os centros deorientación, rehabilitación, ocupa-cionais, de inserción e cantosoutros de carácter especializado sedeterminen na planificación destaárea de actuación.

3. Son programas propios des-tes servicios os de información eprevención, axuda e tratamento enfamilia e cantos outros se derivenda actuación conxunta con outrasadministracións públicas en plansespecíficos.


Artigo 17

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada para asminorías étnicas aqueles que pro-curan o seu benestar e participa-ción activa na vida da comunidaderespectando os seus propios valo-res e pautas culturais.

2. Como recurso habitual seránempregados neste servicio os equi-pamentos que para as diversas áreasde actuación se establecen na pre-sente lei, evitando a creación deredes paralelas que dificulten a inte-gración progresiva e a participacióndestes colectivos na vida social.

3. Son programas propios des-tes servicios, entre outros, os deintegración escolar, normaliza-ción da vivenda e de inserciónlaboral.

Artigo 18

1. Son servicios sociais de aten-ción especializada para a preven-ción da delincuencia aqueles queprocuran a superación de situa-cións que favorecen a aparición deconductas delictuosas, así como aatención á inserción social dos ex--internos.

2. Son equipamentos propiosdestes servicios os centros de aco-llida e orientación e cantos outrosde carácter especializado se deter-minen na planificación desta áreade actuación.

3. Son programas propios destesservicios, entre outros, os de for-mación e apoio á integración profe-sional e os de atención a familiares.

Artigo 19

Terán tamén a consideración deservicios sociais de atención espe-cializada aqueloutros expresamen-te recoñecidos que respondan deforma estable a situacións caren-ciais de colectivos específicos,tales como marxinados e transeún-tes, refuxiados e asilados, afecta-dos por situacións catastróficas,emigrantes retornados e cantosoutros se poidan considerar nece-sarios de acordo cos estudios denecesidade social promovidospola Administración autonómica.

Título II

Da atribución de competencias

Capítulo I

Disposición xeral

Artigo 20

As competencias en materia deservicios sociais corresponderanllesós concellos, ás deputacións provin-ciais e á Comunidade Autónoma,así como, se é o caso, ás demaisentidades previstas no Estatuto deautonomía ou citadas nesta lei.

Capítulo II

Dos entes locais

Artigo 21

1. Correspóndenlles ós conce-llos, de conformidade co previsto


na Lei 7/1985, do 2 de abril, regu-ladora das bases do réxime local,as seguintes competencias:

a) A creación e xestión de ser-vicios sociais de atención prima-ria.

b) A creación e xestión de servi-cios sociais especializados deámbito local, entendendo por talesaqueles nos que os usuarios sexanpredominantemente residentes norespectivo concello.

c) A colaboración no fomentodos servicios sociais de carácterlocal prestados por entidades deiniciativa social.

d) A colaboración na xestión dasprestacións económicas, nos ter-mos que regulamentariamente seestablezan.

e) A promoción e organizacióndo voluntariado, de conformida-de co establecido no capítulo IIdo título IV da presente lei.

f) A creación e regulación dosconcellos locais de servicios so-ciais.

g) Cantas outras lles estean atri-buídas ou lles sexan delegadas, deacordo coa lexislación vixente.

2. Os concellos poderán prestarde seu ou asociados, de acordo codisposto na Lei de bases de réximelocal, os servicios inherentes áscompetencias que segundo opunto anterior lles corresponden,de xeito que se acade unha maioreficacia e rendibilidade social dosrecursos dispoñibles.

Artigo 22

Correspóndenlles ás deputaciónsprovinciais as seguintes competen-cias:

1.— De conformidade co previs-to na Lei 7/1985, do 2 de abril,reguladora das bases do réximelocal, a garantía da prestación inte-gral e adecuada, na totalidade doterritorio provincial, dos serviciossociais de competencia municipalestablecidos no artigo anterior.

2.— Proporcionarlles apoioeconómico, técnico e xurídico ósconcellos para a implantación e ofuncionamento dos serviciossociais da súa competencia, espe-cialmente ós de menos de 20.000habitantes e naqueles casos nosque, para a prestación dos mes-mos, sexa necesario recorrer ásasociacións de municipios.

3.— A creación e xestión de ser-vicios sociais de atención especia-lizada de ámbito supramunicipalou, se é o caso, supracomarcal.

4.— A participación no estudioe na determinación das necesida-des que se han de cubrir dentro doseu territorio, así como o mante-mento das estatísticas actualizadasde necesidades e servicios deámbito provincial.

5.— A colaboración coa Admi-nistración autonómica no exerci-cio das facultades de planifica-ción, programación e formación.

6.— A promoción e a colabora-ción no financiamento dos equipa-


mentos e programas de serviciossociais de atención especializadade carácter supramunicipal dasentidades de iniciativa social.

7.— Cantas outras lles esteanatribuídas ou lles sexan delegadasou encomendadas de conformida-de coa lexislación vixente.

Artigo 23

1. A actuación dos entes locaisnas áreas urbanas atenderá ó crite-rio de proximidade, distribuíndoos servicios homoxeneamentepolos distintos distritos e barrios.

2. Nas áreas rurais asegurarase,no desenvolvemento dos progra-mas, a necesaria mobilidade queaproxime os servicios ós usuarios,sen prexuízo de que, para facerviable os equipamentos máis com-plexos, se realicen os oportunosagrupamentos de entes locais.

Artigo 24

1. Será responsabilidade dosentes locais detecta-las necesida-des no seu ámbito territorial. Paraeste fin confeccionarán estatísticasdas distintas áreas de actuación epoñerán os seus datos á disposi-ción da Administración autonómi-ca, co obxecto de contribuír á ela-boración do Plan galego deequipamentos e servicios sociais,todo iso sen prexuízo das compe-tencias do Instituto Galego deEstatística, previstas na Lei9/1988, do 19 de xullo.

2. En calquera caso os enteslocais deberanlle facilitar á Admi-

nistración autonómica canta infor-mación sexa solicitada por estanas materias obxecto desta lei, deacordo co exercicio das súas com-petencias de ordenación, progra-mación e planificación dos servi-cios sociais da ComunidadeAutónoma.

Artigo 25

No ámbito local promoverase acoordinación dos servicios sociaiscon aqueloutros que incidan nobenestar, tales como os sanitarios,culturais, educativos e urbanísti-cos das distintas administraciónspúblicas en Galicia e, se é o caso,cos da iniciativa privada, evitandono posible a duplicidade e infrau-tilización do equipamento social.

Capítulo III

Da ComunidadeAutónoma

Artigo 26

Correspóndenlle á Administra-ción autonómica as seguintes com-petencias:

1.— A planificación e progra-mación xeral dos servicios sociaisno ámbito da Comunidade Autó-noma, concretada na elaboracióndo Plan galego de equipamentos eservicios sociais. Neste plan debe-rase contemplar:

— A análise das necesidadesbásicas de servicios sociais noterritorio da Comunidade Autóno-ma.


— A definición dos obxectivosde cobertura e os prazos indicati-vos de implantación.

— A tipificación dos servicios,equipamentos e programas nece-sarios para instrumenta-la políticasocial deseñada.

— A distribución territorial dosservicios de acordo coas demarca-cións de referencia que se estable-zan.

— Os medios que se destinanpara o logro dos obxectivos.

— Cantos outros extremos seconsideren necesarios para esta-blecer unha planificación obxecti-va e equilibrada.

2.— A ordenación e coordina-ción do sistema de serviciossociais:

a) Elabora-la normativa básicapara a xestión dos servicios sociaise a aplicación dos programas deatención primaria e especializada.

b) Coordina-las actividades dosorganismos públicos e das entida-des de iniciativa privada financia-das con fondos públicos que reali-cen actuacións propias do obxectodesta lei, para garantir unha políti-ca social coherente e axeitada óPlan galego de equipamentos eservicios sociais.

3.— A homologación, o rexistroe mailo control de centros e servi-cios:

a) Regulamentación, no marcoda presente lei, das entidades, dos

servicios e dos centros, públicos eprivados, con ou sen ánimo de lu-cro, que presten servicios sociais,establecendo as normas de acredi-tación nas que se determinen ascondicións de apertura, funciona-mento, modificación, capacitacióndo persoal, peche, así como as derexistro das entidades prestadoras,inspección e outros requisitos aná-logos.

b) O exercicio das potestadesinspectora e sancionadora de acor-do co disposto no título VI da pre-sente lei.

4.— O estudio das necesidadese problemáticas suscitadas no eidodos servicios sociais, así como ainvestigación e formación perma-nentes do persoal na devanditamateria.

5.— O asesoramento e a asisten-cia técnica ás entidades prestado-ras de servicios sociais.

6.— O deseño e a aplicacióndun sistema de informaciónestatística de servicios sociais, asícomo o mantemento e a actualiza-ción do mesmo.

7.— A creación e xestión dosequipamentos e programas quepola súa natureza, ámbito ououtras circunstancias concorrentesasuma a Administración autonó-mica.

8.— A protección e tutela dosmenores que se atopen en situa-ción de desamparo nos termosestablecidos na lexislación especí-fica.


9.— O fomento e a regulacióndo voluntariado social.

10.— A avaliación de solicitudee concesión das prestacións ouaxudas económicas legal ou regu-lamentariamente establecidas, senprexuízo da súa asunción polasentidades locais cando así se esta-bleza na súa normativa específica.

11.— Calquera outra que teñaatribuída ou se lle atribúa de acor-do coa normativa vixente.

Título III

Da prestaciónde servicios sociais

Capítulo I


Artigo 27

1. Os servicios sociais presta-ranse polas administracións públi-cas directamente ou a través dasdiversas modalidades de xestiónde servicios públicos regulados nanormativa vixente sobre contrata-ción administrativa e preferente-mente pola de concerto.

2. Así mesmo, a iniciativa pri-vada poderá prestar serviciossociais de conformidade co esta-blecido nos artigos seguintes.

Artigo 28

Malia o disposto no artigo ante-rior, poderanse establecer legal-mente, por áreas de actuación, oscentros e servicios que necesaria-

mente deberán ser xestionadosdirectamente polas administra-cións públicas.

Artigo 29

Os centros de servicios sociaispropios da Administraciónautonómica crearanse por decreto,e será precisa orde da conselleríacompetente para o inicio das súasactividades.

Artigo 30

1. Para a creación ou construc-ción de centros, así como para amodificación substancial ou ocesamento de actividades dos mes-mos e dos diversos programas deservicios sociais, será necesario, entodo caso, o cumprimento dos re-quisitos xerais e específicos queregulamentariamente se determi-nen, precisando ademais a corres-pondente autorización administra-tiva previa ou o permiso de inicioda actividade da consellería com-petente, segundo se trate respecti-vamente de centros de titularidadeprivada ou da Administración lo-cal, con independencia das demaisautorizacións que se puidesen, encada caso, esixir.

2. As devanditas autorizaciónsde creación ou construcción, modi-ficación substancial ou permiso deinicio de actividade ou cesamentodas mesmas caducarán no prazo deun ano, desde a súa concesión, nocaso de non se iniciaren as mesmasno devandito prazo.

3. Será causa inmediata declausura de establecemento ou


suspensión de actividades o iniciodas mesmas sen a previa autoriza-ción administrativa ou o permisode inicio de actividade.

Artigo 31

Tódalas entidades públicas ouprivadas prestadoras de serviciossociais deberanlle comunicar pre-viamente á Administraciónautonómica os prezos que perci-ban pola prestación dos citadosservicios. A Xunta de Galiciapoderá establecer, en caso necesa-rio e por vía regulamentaria, aslimitacións que procedan ós mes-mos.

Capítulo II

Das entidadesprestadoras

de servicios sociais

Artigo 32

1. Terán a consideración de en-tidade prestadora de serviciossociais toda persoa física ou xurí-dica, legalmente recoñecida comotal, que sexa titular de centros oudesenvolva programas de serviciossociais.

2. Son entidades prestadoras:

a) A Administración autonómica.

b) As entidades locais.

c) As entidades de iniciativasocial. Non obstará para a consi-deración de carencia de ánimo delucro o feito de que as ditas enti-dades perciban contraprestación

dos usuarios, sempre e cando daanálise global do seu balanceeconómico final non se deduza aobtención de beneficio.

d) As entidades de iniciativa pri-vada con ánimo de lucro.

3. Tódalas entidades prestado-ras de servicios sociais deberánestar inscritas, con carácter previoó inicio das súas actividades, nunrexistro administrativo creadopara o efecto, no que se clasifi-carán nalgunha das categoríasestablecidas no apartado anterior.

Artigo 33

A Administración autonómicapoderá concertar prazas nos centrosdependentes da iniciativa privada,tanto social coma lucrativa, sen queen ningún caso o prezo convidopoida supera-lo custo medio dasmesmas nos centros públicos naárea de actuación correspondente.

Capítulo III

Dos dereitos e deberesdos usuarios

Artigo 34

1. No ingreso, na permanenciae mais na saída dos centros presta-dores de servicios sociais respec-tarase a propia vontade do usuarioou do seu representante legalcando se trate de menores de idadeou maiores incapacitados. Nesteúltimo caso será necesaria ade-mais a pertinente autorizaciónxudicial, de acordo co artigo 211


do Código civil.

2. En caso de urxencia poderaseproceder ó ingreso se a autoriza-ción xudicial, segundo o dispostono apartado anterior, e deberásellecomunicar inmediatamente á auto-ridade xudicial competente paraque dicte a resolución que proceda.

3. No caso de incapacidadesobrevida logo do seu internamen-to, os responsables do centro de-berán poñelo en coñecemento in-mediato da autoridade xudicialpara os efectos do previsto no re-ferido artigo do Código civil.

Artigo 35

As persoas ingresadas nos cen-tros de servicios sociais deberáncumpri-lo disposto no regulamentode réxime interior dos mesmos,previsto no artigo 38 da presentelei, que deberá respectar en todocaso os dereitos e as liberdadesconstitucionalmente garantidos.

Artigo 36

Todo usuario dos centros e ser-vicios a que fai referencia esta leigozará dos seguintes dereitos:

1.— A acceder ós mesmos erecibir asistencia sen discrimina-ción por razón de sexo, raza, reli-xión, ideoloxía ou calquera outracondición ou circunstancia persoalou social.

2.— Á consideración no trato,debida á dignidade da persoa, tantopor parte do persoal do centro ouservicio coma dos demais usuarios.

3.— Ó sixilo profesional acerca

dos datos do seu historial sanitarioe social.

4.— A realizar saídas ó exterior.

5.— A manter relacións inter-persoais, incluído o dereito a reci-bir visitas.

6.— A unha asistencia indivi-dualizada acorde coas súas necesi-dades específicas.

7.— Á intimidade persoal enfunción das condicións estructu-rais dos centros e servicios.

8.— A que se lle facilite o acce-so á atención social, sanitaria, edu-cacional, cultural e, en xeral, atódalas necesidades persoais quesexan precisas para consegui-loseu desenvolvemento integral.

9.— A deixar de utiliza-los ser-vicios ou a abandona-lo centro porvontade propia.

10.— A asociarse co obxecto defavorece-la súa participación naprogramación e no desenvolve-mento de actividades.

O exercicio dos dereitos sinala-dos nos parágrafos 4 e 9 poderáser obxecto de limitación en virtu-de de resolución xudicial.

Artigo 37

Son obrigas do usuario:

1.— Cumpri-las normas sobreutilización do centro ou servicioestablecidas no regulamento deréxime interior.

2.— Observar unha conducta


inspirada no mutuo respecto, tole-rancia e colaboración, encamiñadaa facilitar unha mellor convivencia.

3.— Colaborar na realización dedeterminadas tarefas que, sensupoñeren un risco para a súasaúde nin para a finalidade do tra-tamento, sirvan para mellora-lasúa autonomía persoal e participa-ción na vida do centro, de acordoco disposto no regulamento deréxime interior.

Artigo 38

Cada centro prestador de servi-cios sociais redactará e someterá áaprobación administrativa da con-sellería competente en materia deservicios sociais un regulamen-to de réxime interior, no que se con-cretarán os dereitos e mailos debe-res recollidos nos artigos anteriores.

Artigo 39

Os usuarios dos distintos servi-cios e centros poderán constituírasociacións, que terán a considera-ción de entidades de iniciativasocial, co fin de favorece-la súaparticipación na programación e nodesenvolvemento de actividades.

Título IV

Da participación social

Capítulo I

Dos órganos de participación e asesoramento

Artigo 40

1. O Consello Galego de Servi-cios Sociais é o órgano superiorconsultivo e de participación daComunidade Autónoma no eidodos servicios sociais e está adscri-to á consellería competente namateria.

2. O Consello terá as seguintesfuncións:

a) Asesora-lo Goberno na plani-ficación e programación dos servi-cios sociais, emitindo dictames ouformulando propostas de actua-ción.

b) Emitir informes e estudia-loscriterios adoptados na elaboracióndo anteproxecto de presupostos enmateria de servicios sociais.

c) Emitir dictames por instanciado Parlamento de Galicia no eidodos servicios sociais.

d) Coñecer da xestión dos servi-cios sociais.

e) Fomenta-la participación dasociedade e das administraciónspúblicas.

f) O seguimento estatístico,tanto dos procesos de concesiónda renda de integración social deGalicia coma da correcta aplica-ción das medidas de fomento deemprego que, vinculadas ós pro-xectos de inserción, se contemplanna Lei galega de medidas básicaspara a inserción social, sen prexuí-zo das competencias do InstitutoGalego de Estatística previstas na


Lei 9/1988, do 19 de xullo.

g) Avaliación global dos resulta-dos da execución dos programasde inserción social contempladosna devandita lei para a inserciónsocial, así como a formulación deobservacións e propostas de modi-ficación que axuden a melloralos.

h) Elaborar ou modifica-lo seuregulamento de réxime interior ecalquera outra que se lle atribúa nodesenvolvemento regulamentarioda presente lei.

3. O Consello, como órgano departicipación, estará constituído,consonte o que se determine regu-lamentariamente, por:

a) Representantes da Adminis-tración autonómica e das entida-des locais.

b) Representantes das entidadesque colaboren na prestación dosservicios sociais.

c) Representantes das asocia-cións de usuarios de centros e ser-vicios.

d) Representantes, en formaparitaria, das organizacións empre-sariais e das centrais sindicais máisrepresentativas.

e) Representantes das entidadesveciñais.

f) Representantes dos corres-pondentes colexios profesionais.

4. No seo do Consello consti-tuiranse comisións, que abordaránproblemáticas específicas.

Artigo 41

Como órgano consultivo e departicipación en materia de servi-cios sociais créanse, no ámbitoprovincial, os consellos provinciaisde servicios sociais, con análogacomposición e funcións ó dispostono artigo anterior en relación coConsello Galego de ServiciosSociais, no que resulte aplicable e segundo o que regulamentaria-mente se determine.

Artigo 42

1. No ámbito territorial dos con-cellos, agrupacións ou mancomuni-dades deberanse crear, como órga-no de asesoramento e participación,os consellos locais de serviciossociais, nos que participarán repre-sentantes das entidades locais, cen-trais sindicais e asociacións empre-sariais, entidades sociais e veciñais.

2. O seu réxime de funciona-mento será elaborado polas entida-des locais afectadas.

Capítulo II

Do voluntariado social

Sección 1.ª


Artigo 43

1. Para os efectos do dispostona presente lei, enténdese porvoluntariado social o conxunto depersoas agrupadas en organiza-cións ou entidades que desenvol-


van un traballo voluntario no eidodos servicios sociais.

2. Terá a consideración de tra-ballo voluntario aquela acción so-lidaria de carácter altruísta a prolda comunidade que ten por obxec-to colaborar na consecución dosfins expresados no artigo 4 da pre-sente lei.

3. En ningún caso as funciónsdo voluntario revestirán carácterde relación laboral, mercantil oucalquera outra retribuída, nin po-derán supoñer unha reducción daoferta de emprego público.

4. A Administración autonómi-ca fomentará a creación de entida-des e organizacións de voluntariose poderá participar no financia-mento dos custos de mantementodas mesmas.

5. As persoas que pertenzan óvoluntariado social terán que ser,en calquera caso, maiores deidade.

Artigo 44

As actividades propias dovoluntariado social poderansedesenvolver:

a) A través da incorporación aentidades de iniciativa social exis-tentes ou creadas para o efecto.

b) A través das organizacións devoluntarios que poidan ser creadaspolas entidades locais.

En ámbolos dous casos deberan-se inscribir no rexistro establecido

no artigo 32.3 da presente lei.

Artigo 45

A Administración autonómicarealizará as xestións necesariaspara que, ó abeiro do establecidona Lei 48/1984, do 26 de decem-bro, os obxectores de concienciapoidan realiza-lo servicio socialsubstitutorio integrados nas enti-dades de voluntariado de iniciativasocial ou nas organizacións dasentidades locais.

Sección 2.ª

Das entidades de voluntariado

de iniciativa social

Artigo 46

As entidades de voluntariadode iniciativa social deberán dis-poñer dunha carta do voluntariona que se recollan os seus derei-tos e deberes, e que deberá in-cluír, como mínimo, os seguintespuntos:

1.— A garantía de non discrimi-nación nin tratos diferenciados porrazón de raza, sexo, relixión, con-dición social ou ideoloxía.

2.— A cobertura dos riscos aque estean expostos os voluntariosmediante a correspondente pólizade seguros, na que se incluirán asposibles responsabilidades civísque da súa actuación se poidanderivar fronte a terceiros, quecorrerá a cargo da entidade de per-


tenza.

3.— A indemnización, porconta da entidade de pertenza,dos gastos a que poida dar lugaro exercicio da actividade do vo-luntario, agás no suposto da re-nuncia escrita por parte deste,sen que en ningún caso a súacontía sexa superior ó custo realou previsible, ou responda a for-mas encubertas de gratificaciónou salario.

4.— O establecemento de siste-mas internos de información,orientación e formación.

5.— A concesión dunha acredi-tación ós voluntarios, por parte dasúa entidade de pertenza.

6.— A obriga de respecta-laconfidencialidade da informaciónobtida no decurso da súa activida-de en tanto que traballador volun-tario.

7.— A obriga de formalizar porescrito o carácter altruísta da rela-ción do voluntario social coa súaorganización.

Sección 3.ª

Das organizacións de voluntarios das entidades

locais de Galicia

Artigo 47

As entidades locais poderánpromove-lo voluntariado socialmediante a creación de organiza-

cións de voluntarios para a conse-cución dos fins previstos na pre-sente lei no seu ámbito territorialou noutros concellos por acordoou asociación entre administra-cións locais.

Artigo 48

A relación entre os voluntariosintegrados nas organizacións muni-cipais de voluntarios e a Adminis-tración local rexerase pola carta dovoluntario establecida para o efectopola disposición adicional segundada presente lei.

Título V

Das prestacións,axudas e subvencións

Artigo 49

A Administración autonómicapoderá establecer prestacións eaxudas dirixidas a persoas físicas esubvencións a entidades prestado-ras de servicios sociais, sen pre-xuízo das competencias que teñanatribuídas as entidades locais.

Capítulo I

Das prestacións, axudase subvencións

Artigo 50

1. Como complemento ós servi-cios sociais as administraciónspúblicas poderanlles conceder, nascondicións que legal ou regula-


mentariamente se establezan, pres-tacións e axudas económicas a per-soas que se atopen en estado denecesidade.

2. As devanditas prestacións eaxudas terán as seguintes modali-dades:

a) Periódicas.

b) Non periódicas.

3. As prestacións e axudas,ademais dos requisitos obxectivose subxectivos que en cada casoprocedan, poderán estar supedita-das a limitacións presupostariascando así se estableza na respec-tiva normativa de regulación.

Artigo 51

1. As prestacións e axudasperiódicas estarán destinadas apersoas ou unidades de conviven-cia que se atopen nunha situaciónde marxinación social e necesida-de material de acordo cos baremosobxectivos legal ou regulamenta-riamente establecidos.

2. Estas prestacións serán revi-sables e a súa xestión correspon-deralles ós órganos competentesda Administración autonómica oulocal na forma legalmente estable-cida.

3. Con carácter xeral os percep-tores de prestacións periódicas dosistema de servicios sociais teránpreferencia no acceso ós equipa-mentos e programas da rede públi-ca, na forma que regulamentaria-mente se estableza.

Artigo 52

1. As prestacións e axudas nonperiódicas, que terán un carácterextraordinario e finalista, estaránorientadas a superar situacións denecesidade.

2. A súa xestión correspondera-lles ós órganos legalmente compe-tentes da Administración autonó-mica, sen prexuízo de que poidaser asumida polas corporaciónslocais.

Capítulo II

Das subvencións

Artigo 53

A Administración autonómicaestablecerá liñas de subvenciónspara as institucións e entidadesprestadoras de servicios sociaiscontempladas na presente lei.

Artigo 54

As convocatorias de subven-cións realizaraas a conselleríacompetente en materia de servi-cios sociais, tendo en conta, entodo caso, os principios de publi-cidade, obxectividade e conco-rrencia.

Artigo 55

A Administración autonómicapoderá subvenciona-la creación, amodificación, o equipamento ou aadaptación á normativa de acredi-tación dos centros de serviciossociais das entidades locais, das


entidades de iniciativa social edas entidades de iniciativa priva-da con ánimo de lucro, sempreque cumpran as seguintes condi-cións:

1.— Adecuación á planificaciónda Xunta de Galicia.

2.— Sometemento tanto á nor-mativa xeral coma á sectorial darespectiva área de actuación.

3.— Garantía, prestada na for-ma que regulamentariamente seestableza, do cumprimento da fi-nalidade para a que se conceden assubvencións.

Artigo 56

A Administración autonómicapoderá subvenciona-las entidadeslocais e as entidades de iniciativasocial para a prestación dos servi-cios sociais previstos na presentelei, sempre que estean inscritas norexistro sinalado no artigo 32.3 ecumpran os seguintes requisitos:

1.— Adecuación á planificaciónda Xunta de Galicia.

2.— Sometemento tanto á nor-mativa xeral coma á sectorial darespectiva área de actuación.

3.— Sometemento ó control daAdministración autonómica:

a) Dos centros, programas ouservicios subvencionados cando setrate de entidades de iniciativasocial.

b) Das partidas presupostariasdedicadas ó financiamento dos

programas que se van subvencio-nar cando se trate de entidadeslocais.

Artigo 57

1. Os tipos de subvencións quepoderán establecerse son os seguin-tes:

a) De investimento, referidas a:

— Adquisición, construcción,reforma, ampliación ou mellora deinmobles.

— Equipamento e moblaxe.

Poderán beneficiarse deste tipode axudas tódalas entidades pres-tadoras de servicios sociais ata olímite que regulamentariamente sedetermine.

b) De mantemento e promociónde actividades básicas ou innova-doras referidas a centros, progra-mas e servicios.

Poderán ser beneficiarias destasaxudas as entidades locais e asentidades de iniciativa social.

c) De promoción de actividadescomplementarias.

Tan só poderán beneficiarsedeste tipo de axudas as asocia-cións de usuarios sinalados noartigo 39 da presente lei.

2. Para os efectos do sinaladono apartado anterior terán a consi-deración de actividades básicas asque resulten imprescindibles paraa consecución dos obxectivos dosservicios, programas ou centros.


Todas aquelas actividades que nonteñan esta consideración configu-raranse como complementarias.

Regulamentariamente estable-cerase que actividades son bási-cas ou complementarias paracada centro, programa ou servi-cio.

Título VI

Das infracciónse sancións

Capítulo I


Artigo 58

As infraccións en materia deservicios sociais darán lugar ássancións administrativas corres-pondentes, que impoñerán osórganos competentes da Adminis-tración autonómica, logo da ins-trucción do oportuno expediente esen prexuízo das responsabilida-des civís, laborais ou doutra ordeque puidesen concorrer.

Artigo 59

1. A responsabilidade adminis-trativa polas infraccións tipifica-das na presente lei imputarásellesás persoas físicas ou xurídicas titu-lares dos distintos centros e servi-cios.

2. A dita responsabilidade seráesixible, se é o caso, sen prexuí-zo da que poida derivarse doincumprimento da normativa

laboral, civil, penal ou doutra esi-xible.

3. No caso de que os feitosimputados puidesen ser constituti-vos de infraccións tipificadas noCódigo penal haberá de suspen-derse a tramitación do expedienteata que recaia a correspondenteresolución xudicial.

Capítulo II

Das infraccións

Artigo 60

1. Constitúen infraccións admi-nistrativas en materia de serviciossociais as accións ou omisións daspersoas responsables que sexancontrarias ás obrigas establecidasna presente lei ou a través das dis-posicións regulamentarias que adesenvolvan, sempre que se poi-dan subsumir nalgún dos tiposestablecidos nos artigos 61, 62 e63 da mesma.

2. As infraccións clasifícansecomo leves, graves e moi graves,atendendo ó risco causado ó usua-rio, á gravidade do prexuízo pro-ducido, á transcendencia socialdos feitos, á contía do beneficioobtido, ó grao de intencionalidadee á reincidencia.

Para os efectos da presente leientenderase por reincidencia acomisión de dúas ou máis faltas noperíodo de un ano que adquiranfirmeza en vía administrativa.

Artigo 61

Son infraccións leves:


1.— As meras irregularidadesde carácter formal no cumprimen-to da normativa vixente en materiade servicios sociais.

2.— A falta de hixiene ou lim-peza que non comporte risco paraa saúde dos usuarios.

3.— As cometidas por neglixen-cia simple, sempre que das mes-mas non se deriven prexuízos paraos beneficiarios ou non impidanou dificulten o logro dos obxecti-vos do servicio ou centro.

4.— Calquera outra que vulnereo disposto na presente lei ou nassúas normas de desenvolvementoe non constitúa infracción graveou moi grave.

Artigo 62

Son infraccións graves:

1.— O incumprimento do deberde sixilo e confidencialidade enrelación coa información obtidano exercicio das súas funcións.

2.— Desatende-las necesidadesbásicas de atención sanitaria, asícomo as de hixiene e limpeza quelles comporten risco ou prexuízoós usuarios.

3.— Non presta-lo tratamentotécnico propio da finalidadeespecífica do centro ou servicio,segundo as normas de homologa-ción e acreditación de centros.

4.— Non comunicarlle inmedia-tamente á autoridade xudicial ouadministrativa competente o in-greso e a saída dos centros de ser-

vicios sociais nos casos en quelegalmente proceda.

5.— Inicia-las actividades noscentros ou na prestación dos servi-cios, así como a modificación subs-tancial dos mesmos, sen a debidaautorización administrativa.

6.— O incumprimento da nor-mativa vixente en materia de segu-ridade das instalacións nos cen-tros.

7.— Destina-las axudas e sub-vencións concedidas con cargo afondos públicos para fins distintosós que se outorgaron.

8.— Realizar actividades lucra-tivas en centros ou servicios defi-nidos como sen ánimo de lucro.

9.— Impedir, obstaculizar ou difi-cultar en calquera forma a activida-de inspectora da Administración, asícomo non presta-la colaboraciónnecesaria no exercicio da mesma.

10.— Calquera actuación dirixi-da a diminuír ou anula-los dereitosdos traballadores baixo a aparen-cia de voluntariado social.

11.— O incumprimento ou fal-seamento das obrigas relativas óslibros de contabilidade, altas, bai-xas e comunicación de prezos.

12.— A reincidencia na comi-sión de faltas leves.

Artigo 63

Son infraccións moi graves:

1.— Dispensar tratos discrimi-natorios, degradantes ou incompa-


tibles coa dignidade dos usuarios,así como a restricción inxustifica-da no exercicio das súas liberda-des e dereitos.

2.— Vulnera-lo dereito á intimi-dade dos usuarios.

3.— A prestación de serviciosou actividades sociais tratando deocultar ou enmascara-la súa ver-dadeira natureza co obxecto deeludi-la aplicación da lexislaciónvixente na materia.

4.— A reincidencia na comisiónde faltas graves.

Capítulo III

Das sancións

Artigo 64

Cualificadas as infracciónscomo leves, graves ou moi graves,as sancións impoñeranse nos graosmínimo, medio ou máximo, aten-dendo ó risco xerado ou ó dano ouprexuízo causado, á intencionali-dade e ó beneficio obtido.

Artigo 65

1. As infraccións sancionaranseda forma seguinte:

a) Infraccións leves:

— Apercibimento ou advertencia.

— Multa de ata 250.000 ptas. nosseguintes graos:

* Mínimo: ata 100.000 ptas.* Medio: de 100.001 ata 175.000

ptas.* Máximo: de 175.001 ata 250.000

ptas.

b) Infraccións graves:

— Multa de 250.001 ata 1.000.000de ptas. nos seguintes graos:

* Mínimo: de 250.001 ata 500.000ptas.

* Medio: de 500.001 ata 750.000ptas.

* Máximo: de 750.001 ata1.000.000 de ptas.

c) Infraccións moi graves:

— Multa de 1.000.001 ata2.500.000 ptas. nos seguintes graos:

* Mínimo: de 1.000.001 ata1.500.000 ptas.

* Medio: de 1.500.001 ata2.000.000 de ptas.

* Máximo: de 2.000.001 ata2.500.000 ptas.

2. En calquera caso as sanciónsgraves e moi graves poderán levaraparelladas como accesorias asseguintes:

a) Peche temporal:

— Total ou parcial, ata un ano,as graves.

— Total ou parcial, ata dousanos ou definitivo, as moi graves.

b) Prohibición do financiamentopúblico por tempo indefinido.

c) Inhabilitación para o desen-volvemento de funcións e activi-dades similares ou para o exerci-cio de cargos de carácter análogo


ata un prazo máximo de cincoanos.

Artigo 66

As infraccións cometidas e assancións impostas polas mesmasprescribirán ó cabo de un, tres oucinco anos desde a data da súacomisión ou da súa imposición res-pectivamente, segundo se cualifi-casen como leves, graves ou moigraves.

Capítulo IV

Do procedemento sancionador

Artigo 67

1. A imposición das sanciónsreguladas na presente lei axustara-se ó disposto no procedementosancionador regulado pola Lei deprocedemento administrativo.

2. Os expedientes sancionadoresincoaraos o órgano competente queregulamentariamente se estableza.

3. No caso de apreciarse unhasituación de risco inminente ou pre-xuízo grave para os usuarios, pode-ranse adopta-las medidas cautelaresoportunas durante o tempo que sub-sista a situación que as xustificou.

Artigo 68

1. A imposición de sanciónspor comisión de faltas levescorresponderalles ós delegadosprovinciais da consellería compe-tente na materia.

2. A imposición de sanciónspor comisión de faltas graves

corresponderalle ó titular da direc-ción xeral competente en materiade servicios sociais.

3. A competencia para a impo-sición de sancións por faltas moigraves corresponderalle ó titularda consellería competente enmateria de servicios sociais.

4. Malia o disposto nos puntosanteriores, cando as sanciónsleven aparello o peche, temporalou definitivo, do establecemento,así como a inhabilitación para odesenvolvemento de funcións eactividades similares ou para oexercicio de cargos de carácteranálogo, será competente o Con-sello da Xunta de Galicia.

Artigo 69

Contra as resolucións recaídasnos procedementos sancionadorespoderanse interpoñe-los recursosadministrativos e xurisdiccionaisque legalmente procedan.

Capítulo V

Da inspección

Artigo 70

A Administración autonómicaexercerá as súas facultades inspec-toras sobre as entidades, os cen-tros e os servicios contempladosna presente lei a través da conse-llería competente en materia deservicios sociais, asignándoselle--las correspondentes funcións aunidades administrativas que secrearán para o efecto.


Artigo 71

1. Os titulares das entidades,centros e servicios estarán obriga-dos a permitirlle á inspección oacceso ás instalacións, facilita-lainformación, documentos, libros edemais datos que lle sexan requiri-dos, así como a prestar toda a cola-boración precisa para a comproba-ción do cumprimento da normativavixente.

2. Efectuadas as comprobaciónsoportunas estenderase a correspon-dente acta de inspección, na que serecollerán os datos relativos á enti-dade, centro ou servicio inspeccio-nado, así como, se é o caso, os fei-tos e as circunstancias que puidesenser relevantes sobre o funcionamen-to anómalo dos mesmos.

3. Os feitos recollidos nascorrespondentes actas de inspec-ción gozarán da presunción de cer-teza, agás que da valoración con-xunta das probas achegadasresulte o contrario.

Artigo 72

Cando no decurso da actuacióninspectora se aprecie a existenciadunha situación de risco inminen-te ou prexuízo grave para os usua-rios poderá propoñérselle ó órganocompetente a adopción das medi-das cautelares oportunas durante otempo que persista o risco que asxustificou.

Artigo 73

Tódalas entidades, centros e ser-vicios serán inspeccionados perio-

dicamente e sempre que se produ-za unha denuncia.

Título VII

Capítulo único

Do financiamento

Artigo 74

1. A Comunidade Autónomaincluirá anualmente na redaccióndos seus presupostos as cantidadesnecesarias para facerlles fronte ósgastos derivados do exercicio dascompetencias que o artigo 26 dapresente lei lle atribúe á Adminis-tración autonómica.

2. Tódalas partidas destinadasós servicios sociais no presupostoda Comunidade Autónoma seránincluídas na sección correspon-dente da consellería competenteen materia de servicios sociais.

Artigo 75

As deputacións provinciais e osconcellos de máis de vinte milhabitantes deberán consignar nosseus presupostos partidas específi-cas, en contía suficiente, para acreación, o mantemento e o desen-volvemento dos equipamentos,programas e servicios que llescorresponden de conformidade coestablecido na presente lei.

Artigo 76

1. Os concellos de vinte milhabitantes ou menos que opten por


asociarse para a creación, o man-temento e o desenvolvemento dosequipamentos, programas e servi-cios deberán consignar comomínimo un catro por cento dosseus presupostos para a dita finali-dade.

2. Para tal efecto as devanditasasociacións de concellos deberánobte-lo recoñecemento previo daconsellería competente na materia,de acordo coas pautas territoriaisestablecidas no Plan galego deequipamentos e servicios sociais.

Artigo 77

Os concellos de vinte mil habi-tantes ou menos que opten polacreación, o mantemento e o desen-volvemento de seu dos equipa-mentos, programas e serviciosdeberán consignar como mínimoun seis por cento dos presupostospara a dita finalidade.

Artigo 78

A Comunidade Autónomapoderá participar no financiamentodo mantemento e da promoción deactividades básicas ou innovadoraspropias das corporacións locais,gozando de preferencia aquelasque dediquen unhas porcentaxessuperiores ás establecidas nos arti-gos 76 e 77 da presente lei.

Artigo 79

1. Sen prexuízo da súa tenden-cia á gratuidade, os usuarios dosservicios sociais participarán, namedida das súas posibilidades

económicas, no financiamento dosmesmos de conformidade cosprincipios de solidariedade e re-distribución. Regulamentariamen-te estableceranse os baremos ob-xectivos para a súa efectividade,debendo garantir, en todo caso, areserva a favor do usuario das can-tidades necesarias para atende-losseus gastos persoais.

2. Do mesmo xeito poderanseestablecer outras formas de finan-ciamento para persoas que, senteren recursos correntes, sexan titu-lares dun patrimonio susceptible deser afectado ós gastos derivados doseu internamento, supervisando aAdministración autonómica entodo caso a valoración que se fagado patrimonio utilizado como con-traprestación.

Disposición adicional primeira

Engádeselle unha nova alínea óartigo 25.2 da Lei 4/1988, do 26de maio, da función pública deGalicia, na redacción dada ómesmo pola Lei 4/1991, do 8 demarzo, quedando redactada doseguinte xeito:

«f) Os de prestación directa deservicios sociais e protección demenores.»

Disposición adicional segunda.—Carta do voluntario.

Toda persoa terá dereito adesenvolver un traballo voluntario,acorde coas súas aptitudes e capa-


cidades, no seo das organizaciónslocais de voluntarios de conformi-dade cos seguintes principios,dereitos e deberes:

a) Principios:

1.— O traballo realizado por todovoluntario terá carácter altruísta aprol da comunidade, baseándose noconcepto de solidariedade.

2.— O traballo voluntario écomplementario do traballo dosprofesionais dos servicios sociaise estará coordinado na programa-ción de cada servicio.

3.— En ningún caso se cubriráncon persoal voluntario os postosde traballo que, polas súas carac-terísticas, sexan susceptibles deincluírse nas ofertas de empregopúblico.

4.— Os concellos orientarán óvoluntario cara a aquelas activida-des máis axeitadas ás súas aptitu-des, de acordo coas necesidadesda programación e respectando, entodo caso, a súa vontade.

5.— A relación entre os conce-llos e o voluntario reflectirase nuncompromiso escrito que supoñerátanto a aceptación desta carta porámbalas dúas partes coma orecoñecemento da súa exclusióncomo contrato de traballo ou rela-ción mercantil ou calquera outraretribuída.

6.— O concello facilitaralle óvoluntario unha acreditación que ohabilite e identifique para o desen-

volvemento da súa actividade.

b) Dereitos:

1.— A non ser discriminado ninrecibir tratos diferenciados porrazón de raza, sexo, relixión, con-dición social ou ideoloxía.

2.— A recibir orientación, apoioe formación adecuados para odesenvolvemento das actividadesque teña encomendadas.

3.— A realiza-lo traballo volunta-rio no seu contorno máis próximo.

4.— A ser indemnizado poloconcello respectivo dos gastos aque poida dar lugar o exercicio dasúa actividade, agás no suposto darenuncia escrita do voluntario.

5.— Á cobertura dos riscos aque poidan estar expostos osvoluntarios mediante a correspon-dente póliza de seguro, na que seincluirán as posibles responsabili-dades civís que da súa actuaciónse poidan derivar fronte a tercei-ros, que correrá a cargo do conce-llo respectivo.

6.— A organizarse e estar repre-sentado nos órganos de asesora-mento e participación que se cons-titúan.

7.— A que se lle asigne outraactividade cando circunstanciassobrevidas impidan o normaldesenvolvemento da inicialmenteasignada.

8.— A exerce-la súa liberdadede conciencia no desenvolvementodas súas actividades.


c) Deberes:

1.— Coñece-la natureza, osobxectivos e os fins que a Adminis-tración ten en materia de serviciossociais e a lexislación da Comuni-dade Autónoma neste eido.

2.— A obriga de respecta-laconfidencialidade da informaciónobtida no decurso da súa activida-de en tanto que traballador volun-tario.

3.— Non aceptar contrapresta-ción material que poida recibir porparte do beneficiario ou doutraspersoas na súa acción.

4.— Respecta-lo seu compromi-so de dedicación con respecto ótempo ofrecido, sempre que o per-mitan as circunstancias concretas.

Disposición adicional terceira

Anualmente, a través da Lei depresupostos, poderá actualizarse acontía das multas sinaladas noartigo 65 da presente lei.

Disposición adicional cuarta

Pola Lei anual de presupostosda Comunidade Autónomapoderán variarse as porcentaxesobrigatorias de financiamentoestablecidas nos artigos 76 e 77 dapresente lei.

Disposición adicional quinta

A Xunta de Galicia, coa maiorbrevidade posible, deberá aproba--lo Plan galego de equipamentos eservicios sociais sinalado no artigo26 da presente lei e dicta-la

demais normativa de desenvolve-mento da mesma.

Na elaboración do devanditoplan contarase coa participacióndas corporacións locais no queatinxe ó seu ámbito territorial.

Disposición adicional sexta

Os concellos, na súa planifica-ción urbanística, deberán reserva--los espacios precisos para osequipamentos propios para a pres-tación de servicios sociais.

Disposición adicional sétima

Malia o establecido no artigo21, a Administración autonómicareserva para si os seguintes equi-pamentos:

1.— Residencias de tempo libre.

2.— Centros de reforma demenores.

3.— O centro de atención espe-cializada a minusválidos «Santia-go Apóstolo».

4.— Residencias asistidas daterceira idade.

Disposición adicional oitava

As asociacións de concellos quese constitúan para a creación, omantemento e o desenvolvementode equipamentos, programas e ser-vicios, de acordo co Plan galegode equipamentos e serviciossociais, deberanse acomodar ádemarcación territorial que poidaestablece-la Xunta de Galicia.

Disposición adicional novena


O disposto na presente lei en-tenderase sen prexuízo do estable-cido na Lei 3/1991, do 14 de xa-neiro, de creación do ServicioGalego de Promoción da Igualda-de do Home e da Muller, e na Leigalega 9/1991, do 2 de outubro,de medidas básicas para a inser-ción social.

Disposición adicional décima

As cantidades achegadas polasentidades locais ó financiamentodo plan concertado serán compu-tadas para efectos da porcentaxeobrigatoria mínima establecidanos artigos 76 e 77 da presente lei.

Disposición adicional undécima

A prestación dos servicios regu-lados na presente lei realizarase deconformidade cos acordos e con-venios internacionais que afectena dita materia.

Disposición transitoria primeira

1. De conformidade coas com-petencias atribuídas ás entidadeslocais na presente lei, arbitraraseregulamentariamente o procede-mento para a transferencia dosequipamentos, persoal, mediosmateriais e dotación presupostariacorrespondentes ás mesmas.

A devandita transferencia in-cluirá, entre outros, os seguintestipos de equipamentos:

a) Garderías infantís.

b) Centros sociais.

c) Fogares e clubes.

d) Centros de menores.

e) Residencias da terceira idade,agás as asistidas.

2. A transferencia dos equipa-mentos sinalados nas letras d) e e)do apartado anterior produciraseprogresivamente na medida en quese vaian acadando os obxectivosde cobertura en condicións deigualdade para a poboación detodo o territorio galego.

3. A transferencia dos citadosequipamentos non se levará a caboata que non se aprobe o plan deequipamentos para a respectivaárea de actuación, agás no casodaqueles que teñan un ámbitoexclusivamente municipal, nosque se poderá efectua-la súa trans-ferencia con anterioridade.

Disposición transitoria segunda

En tanto non se constitúa o Con-sello Galego de Servicios Sociais,de acordo co disposto nesta lei,desenvolveranse as funcións atri-buídas no artigo 40, de conformi-dade coa composición establecidano Decreto 31/1989, do 3 defebreiro.

Disposición transitoria terceira

Nas normas de desenvolvemen-to da presente lei referentes á acre-ditación de centros e serviciosestableceranse os prazos máximosde adaptación ás mesmas dos res-pectivos equipamentos.


Disposición transitoria cuarta

En tanto non se aprobe o Plangalego de equipamentos e serviciossociais, as entidades locais e demaisentidades prestadoras de serviciossociais financiadas con fondospúblicos deberanse someter ásdirectrices de planificación emana-das da consellería competente namateria para cada área de actuación.

Disposición derrogatoria

Quedan derrogadas cantas dis-posicións de igual ou inferiorrango se opoñan ó disposto na pre-sente e en particular:

— A Lei 3/1987, do 27 de maio,de servicios sociais.

— O Decreto 264/1988, do 7 dexullo, polo que se crea o rexistrode asociacións e outras entidadesde iniciativa social.

— A Orde do 24 de novembrode 1988 pola que se normaliza ainstancia para a solicitude de ins-crición no citado rexistro, regula-do polo Decreto 264/1988, do 7 dexullo.

— O Decreto 31/1989, do 3 defebreiro, polo que se desenvolve aestructura e as funcións do Conse-llo Galego de Servicios Sociais.

— O Decreto 131/1989, do 29de xuño, polo que se regulan osservicios sociais comunitarios, nonon derrogado xa pola Lei galega9/1991, do 2 de outubro, de medi-das básicas para a inserción social.

— Os artigos 2.º e 3.º do Decre-to 258/1990, do 27 de abril, poloque se establece o réxime xeraldas axudas e subvencións queserán concedidas pola Conselleríade Traballo e Servicios Sociais enmateria de servicios sociais.

Disposición derradeira primeira

Autorízase a Xunta de Galicia adictar cantas disposicións sexannecesarias para a execución e odesenvolvemento desta lei.

Disposición derradeira segunda

A presente lei entrará en vigor odía seguinte ó da súa publicaciónno Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 14 deabril de 1993

Manuel Fraga IribarnePresidente


lei 4/1993, do 14 de abril, de servicios sociais

Documents