Aitor AzpiazuJose Luis Ugarte

LEHENGOAZTIRI

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E2

Kontu zaharrak gordez, euskararen iturri eta Aztiriren argi zareten anaia bientzat, Julian eta Pedro.

A T A R I K O A 3

Izenburua: Lehengo AztiriTestuen egileak: Aitor Azpiazu eta Jose Luis UgarteArgazkien koordinatzailea: Iakobe KatarainArgazkiak: Iakobe Katarain, Jesus Azpiazu, Joseba Aldanondo eta Jose Luis UgarteDiseinua eta maketazioa: Iñigo AranburuItzulpena: Aztiri Itzulpen ZerbitzuakArgitaratzailea: Burdinola elkarteaLaguntzaileak: Legazpiko Udala, Gipuzkoako Foru Aldundia, Gertu Inprimategia eta Goierriko HitzaInprimaketa: Gertu (Oñati)ISBN: 978-84-921889-7-0Lege Gordailua: SS-287-2011

2010eko abenduan inprimatuaKlororik gabe eta %100 paper birziklatuan inprimatua.

Azaleko argazkia: Gaintzabal ingurua (Iakobe Katarain)Kontrazaleko argazkia: (Ignacio Agirre. Burdinola Elkartearen artxiboa)Aurreko orriko argazkia: Aztiri tontorretik Gabiria aldeko ikusmira (Iakobe Katarain)

aurkibidea

06. orr.Aurkezpena

08. orr.AZTIRI

ETXEZ-ETXE (Jose Luis Ugarte)

194. orr.AZTIRI

AUZOA PEDRO ALUSTIZAREN

BEGIETATIK (Aitor Azpiazu)

281. orr.Bibliografia

6

aurkezpena

7

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E8

/ A Z T I R I E T X E Z - E T X E /

J o s e L u i s Ug a r t e

Zati honetan Aztiriko etxeen historia erakusten da. Lehenengo atalean auzoaren sorreraz eta bilakaeraz hainbat datu eta hipotesi jorratu ondoren, hurrengo ataletan etxeen gaineko informazioa ematen da, haietan bizi izandako familien bilakaera adieraziz, batez ere. Tarteka, auzotarren ahotik jasotako istorioak, Julian Alustizaren lanetatik bildutako pasarteak eta toponimoen jatorriari buruzko azalpenak ere ematen dira.

Hitz gakoak: Aztiri – Legazpi – Gabiria – Historia – Istorioak – Toponimia

En este apartado se muestra la historia de los caseríos de Aztiri. Se parte de una introducción donde se analizan datos e hipótesis sobre el origen y la evolución del barrio, y en los siguientes capítulos se describen sus casas, incidiendo sobre todo en la evolución de las familias que han habitado las mismas. El estudio se completa con testimonios orales, con relatos recogidos de la obra de Julián Alustiza y con aclaraciones sobre el origen de los topónimos.

Palabras claves: Aztiri – Legazpi – Gabiria – Historia – Relatos - Toponimia

Dans cette monographie, la vie des fermes de Aztiri est dépeinte. Elle débute par une introduction où sont analysées les diff érents données et hypothèses concernant l’origine et l’évolution du quartier. Dans les chapitres suivants, les maisons sont décrites en insistant tout particulièrement sur l’évolution des familles qui ont habité. A cette étude s’ajoutent des témoignages oraux, de courts récits extraits de l’oeuvre de Julian Alustiza, ainsi que des explications sur l’origine des toponymes.

Mots clés: Aztiri – Legazpi – Gabiria – Histoire – Récits - Toponymie

A T A R I K O A 9

Eskertzak

Liburu honen atal hau egiteko jende askoren laguntza behar izan dut, eta ez zait erraza denen izenak gogoratzea. Hala ere, hauek aipatuko ditut: Xabier Zabaleta, Eva Aztiria, Julian eta Pedro Alustiza (biak hilak), Maria Imaz, Bittor eta Fermin Gabiria, Miguel Ugarte, Rogelia Zubia, Mª Dolores Arsuaga, Rosita Aizpeolea eta Inazio Arsuaga, Genaro eta Mª Jesus Agirre, Juanita eta Arantxa Inurritegi, Pello Goikoetxea, Antonio Agirre, Esteban Goenaga, Maria eta Juanita Agirre, Ramon eta Josu Agirre, Inaxi Apaolaza (hila), Jaione Garate, Miren Zuloaga, Pilar Agirre, Constan Zabaleta, Julian Auzmendi, Migel Agirre, Ramon Otaegi, Puri Oria, Jose Antonio Etxeberria, Maite Zabaleta, Esteban Alzelai, Martin Aranburu, Pedro Vega, Juani Urzelai, Javier Arrondo, Juan Mari Olaizola, Elena Aseginolaza, Juanita Zabaleta…”Lehengo Aztiri” liburuaren beste bi egile eta adiskideak, Aitor Azpiazu eta Iakobe Katarain, ez ditut ahaztu nahi, ezta Iñigo Aranburu disenatzailea ere. Denei, baita aipatu gabe geratu direnei ere, mila esker.

Atarikoa .......................................................................................................... 10

Aztiri tontorra........................................................................................ 19Aztiri barrena ......................................................................................... 79Makatzagaerreka ................................................................................ 107

Eranskinak .................................................................................................. 134

Aztiri. Historia de sus caseríos........................................ 142

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E10

ATARIKOA

A T A R I K O A 11

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E12

A T A R I K O A 13

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E14

A T A R I K O A 15

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E16

A T A R I K O A 17

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E18

19

AZTIRI TONTORRA

1. Santa Marina eliza ................................... 20 2. Abadetxea ........................................................ 24 3. Bentalegor ....................................................... 32 4. Etxeaundi ......................................................... 38 5. Garakoetxe ..................................................... 46 6. Baztarretxe ..................................................... 48 7. Etxetxoazpikoa ........................................... 52 8. Etxetxogoikoa .............................................. 56 9. Legorburuaundi ........................................ 6010. Legorburutxiki ........................................... 6411. Lizardiazpikoa ............................................ 6812. Lizardigoikoa ............................................... 74

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E20

01

A Z T I R I T O N T O R R A 21

EAH/01

“Estas ermitas (...) fueron profanadas en 1808, durante la invasión de los ejércitos de Bonaparte” (Silvan 1974: 71-72).

“Algunos templos fueron erigidos en sitios próximos a manantiales, como resultado del culto pagano de que éstos eran objeto, y más tarde para cristianizar ese mismo culto. Vestigios de este proceso se hallan en muchos países: tampoco faltan en el nuestro, si bien muy obscurecidos en la mayor parte de los casos” (Barandiaran 1972: 52).

Aztirin gaur egunera arte iritsi zaizkigun sorgin kontuak Ariztieder lekuarekin lotzen dira, Liñapotzueta izeneko parajearekin, hain zuzen. Istinga eta mendiko burdinolen zepak omen ziren bertan etxeak eraiki aurretik. Bada, diotenez, sorginak elkartzen omen ziren leku horretan suaren inguruan, eta katu beltzak airean botatzen omen zituzten, besteak beste. Martin Ugarte “Saletxe”-k, kontakizun horiek entzunda seguruenik, “On egiñaren obaria” elaberriaren “Sorgiñak” atala osatu zuen (Ugarte 1972: 76-87).

SUA/01

Eztandako sorburuarekin lotutako kontakizunik ez da gaur arte heldu. Bai, ordea, ondoan, Luberri izeneko zelaian, zegoen Santa Marinako gurutzearekin. Hala, Eztandan jaiotako Juanita Agirrek (1938) dioenez, garai batean, gurutzearen ondotik pasatzerakoan eta eguraldi ona baldin bazegoen, olio errearen usaia aditzen omen zen. Purgatorioko arimak zerbaiten eske zebiltzala pentsatzen zuten orduan eta aitaren eginda pasatzen ziren aurrera.

EAH/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E22

A Z T I R I T O N T O R R A 23

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E24

02

A Z T I R I T O N T O R R A 25

“Erigida la Hermita de Santa Marina en el barrio de Aztiria de la villa de Gaviria asegurando el culto por un convenio entre el Ilustre Cabildo Eclesiástico de Legazpia y dicho Barrio” (EAH/01).

Azpimarratu beharra dago Santa Marina eliza berriaren bultzatzaileak, berriz, Gabiria aldeko baserritarrak soilik izan zirela.

Liburu horretan egilearen aita eta aitonaren bizitza kontatzen du. Aitona Serapio Mujika Zufiria historialaria zen.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E26

A Z T I R I T O N T O R R A 27

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E28

A Z T I R I T O N T O R R A 29

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E30

A Z T I R I T O N T O R R A 31

BA/02

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E32

03

A Z T I R I T O N T O R R A 33

GPAH/06: 30.or.

1547. urteko agiri batean (LUA/01: 47) honako hau irakur dezakegu: “en el camino que ban de las veneras para legazpia que se dize Aztidia coloydi”. Agiri horretan bertan, aurreraxeago (LUA/01: 101v) beste hau ere aipatzen da: “del camino que van de las veneras para legazpia do se dizen loyde”. 1614. urteko beste agiri batean (LUA/02) ere berdin: “Y llegando al termino de Loyde hallaron y visitaron un mojón grande de piedra labrada que está junto al camino que confina con los términos de Mutiloa y a la otra parte del camino está otro mojón de la misma suerte que divide con la Universidad de Gabiria”.

Urrutira joan gabe, Legazpi inguruan, lau benta gutxienez ezagutu dira, eta denak bidearen kontra: Eztarribeltza (Legazpitik Gabiriarako bidean), Zatuibenta (Motxorrotik Oñatirako bidean), Elias benta (Mendiaras auzunean), Udana benta (besteaak baino berriagoa, Oñatirako bidean).

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E34

A Z T I R I T O N T O R R A 35

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E36

A Z T I R I T O N T O R R A 37

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E38

04

A Z T I R I T O N T O R R A 39

EAH/02

GPAH/05: 3.or.

GPAH/06: 63.or.

GPAH/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E40

Litekeena da familia horretako kide guztiak “tuberkulosiak” jota hiltzea, garai hartan oso gaitz hilkorra eta kutsagarria baitzen. Goikoetxen, urte batzuk beranduago, izandako heriotza andana ere, haren erruz izan zitekeen. Hara zer dioen Jose Antonio Recondok mediku tolosarrak horren gainean: “Una serie de circunstancias relacionadas con la industrialización hicieron posible que la tuberculosis se convirtiera a finales del siglo XIX en un verdadero azote para la población de Europa y América. La tuberculosis, durante la segunda mitad del siglo XIX, y primer tercio del siglo XX, será la enfermedad de mayor letalidad, por delante de la sífilis, el cáncer y el resto de las enfermedades infecciosas” (Recondo 2008: 79).

Jose Gabriel Goia Etxeberria Gabiriako Madariagaerdikoan hil zen 89 urte zituela, 1917. urtean.

A Z T I R I T O N T O R R A 41A Z T I R I T O N T O R R A 41A Z T I R I T O N T O R R A 41

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E42

A Z T I R I T O N T O R R A 43

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E44

A Z T I R I T O N T O R R A 45

.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E46

05

A Z T I R I T O N T O R R A 47

EAH/02

GPAH/05: 36.or.

GPAH/04: 292-294.or.

Silvestro Aztiriaren testamentua, 1791 (BA/01).

“Casería de Garacoechea” (1758, GPAH/05).

GPAH/02

EAH/02

BA/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E48

06

A Z T I R I T O N T O R R A 49

GUA/01

EAH/03

EAH/02

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E50

GPAH/10

A Z T I R I T O N T O R R A 51

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E52

07

A Z T I R I T O N T O R R A 53

EAH/02

Gaur egun Garakoetxe parean dagoen sail bati “Sagastian” esaten zaio eta litekeena da Aztiri tontorrean bizi zen “Sebastian Periz Gracia” bizilagunarekin zerikusirik izatea.

GUA/01

ibidem

Mutiloako lana jaitsi zenean Legazpiko Elizondo tabernara etorri zen lanera, andrea eta familiarekin batera. Taberna horri “Mutilloarrana” esaten zitzaion orduan.

GUA/02

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E54

A Z T I R I T O N T O R R A 55

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E56

08

A Z T I R I T O N T O R R A 57

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E58

A Z T I R I T O N T O R R A 59

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E60

09

A Z T I R I T O N T O R R A 61

“En Enlarregui cabe el dicho sacón de Çabaleta; e donde adelante atrabesando / el dicho camino faz a la parte de Legorrburu, que se mida el dicho sel de Çaba/leta...” (Ayerbe 1995: 127).

GPAH/06: 79.or .

EAH/02; GPAH/06: 25.or.

GPAH/06: 26.or.

GPAH/06: 30.or.

GPAH/06: 122.or.

EAH/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E62

A Z T I R I T O N T O R R A 63

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E64

10

A Z T I R I T O N T O R R A 65

EAH/02

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E66

A Z T I R I T O N T O R R A 67

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E68

11

A Z T I R I T O N T O R R A 69

LUA/01: 138.or.

EAH/02

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E70

A Z T I R I T O N T O R R A 71

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E72

A Z T I R I T O N T O R R A 73

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E74

12

A Z T I R I T O N T O R R A 75

GPAH/04: 292-294. or.

BA/03

GPAH/06: 30.or.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E76

A Z T I R I T O N T O R R A 77

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E78

79

AZTIRI BARRENA

13. Gorosabel ........................................................ 8014. Argindegi ......................................................... 8215. Gorosabel-Etxetxo .................................. 8716. Bekoetxe ........................................................... 8817. Otegi ..................................................................... 9418. Goikoetxe ........................................................ 9619. Barrengara ...................................................... 9820. Ikorta ................................................................... 10021. Eztanda .............................................................. 102

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E80

13

A Z T I R I B A R R E N A 81

EAH/02, 1624. urtea.

GPAH/06: 69.or.

Mailukaria ere dei-tua. Agiri zaharretan eta gaztelaniaz:”maçero de ferrerías”.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E82

14

A Z T I R I B A R R E N A 83

GUA/03

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E84

A Z T I R I B A R R E N A 85

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E86

A Z T I R I B A R R E N A 87

15

EAH/02

GPAH/06: 92.or.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E88

16

.

A Z T I R I B A R R E N A 89

EAH/02

GPAH/06

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E90

A Z T I R I B A R R E N A 91

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E92

A Z T I R I B A R R E N A 93

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E94

17

A Z T I R I B A R R E N A 95

EAH/02. Lau urte beranduago honako bizilagun hauek bizi ziren: “Pedro de Murguiondo y su muger e hijos”.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E96

18

A Z T I R I B A R R E N A 97

EAH/02. Lau urte beranduago honako hauek bizi ziren baserri honetan: “Martin de Garmendia, y su muger e hijos”.

GPAH/06: 69.or.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E98

19

A Z T I R I B A R R E N A 99

1840, GPAH/08: 104.or.

1851, GPAH/09: 6.or.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E100

20

A Z T I R I B A R R E N A 101

1775, GPAH/05: 74.or.

GUA/04

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E102

21

A Z T I R I B A R R E N A 103

GPAH/08: 106.or.

GPAH/08: 108.or.

Aitortu beharra dago gaur egun bertako bizilagunek ez dutela “eztanda” hitzik erabil-tzen fenomeno horretarako, “emana” baizik. Bestetik, harrigarria badirudi ere, Zabaleta eta Biurrain aldeko erreka batzuk Eztanda aldera isurtzen dituzte beren urak, lurrazpiko ubideetatik. Diote-nez, probak ere eginda omen daude. Behin batean, gariaren “aokea” Zeharreko zuloa deitzen dioten leizean bota eta Eztandatik atera zen.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E104

A Z T I R I B A R R E N A 105

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E106

107

MAKATZAGAERREKA

22. Makatzagaetxeberri ............................... 10823. Makatzaga ....................................................... 11224. Zabaleta ............................................................. 11825. Biurrainbekoa .............................................. 12826. Biurraingoikoa ............................................ 132

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E108

22

M A K A T Z A G A E R R E K A 109

LUA/04

Aranzadi Zientzia Elkartea, “Documentación relativa al accidente ferroviario en Alanís de la Sierra (Sevilla). Domingo Echeverria Iñurra-tegui”, Proyecto de investiga-ción y localización de fosas de las personas desaparecidas durante la Guerra Civil, Eusko Jaurlaritza, Justizia eta Herri Administrazio Saila.

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E110

M A K A T Z A G A E R R E K A 111

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E112

23

M A K A T Z A G A E R R E K A 113

AHN/01

1433. urteko Legazpiko agiri batean (Ayerbe 1995: 70) “austerraça” deitzen diote kortaren erdiko mugarriari: “E que los dichos seles e cada uno d’ellos sean medidos desde la foguera qu’es dicho ‘austerraça’, en derredor, tanto quanto alcançare a las quatro partes”. Litekeena da, horregatik, “Austerratza”-ren “hautsa” osagaia denborare-kin “ahuntza”-rekin nahastu izana.

LUA/01: 74.or.

LUA/03

UUA/01

LUA/05

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E114

M A K A T Z A G A E R R E K A 115

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E116

M A K A T Z A G A E R R E K A 117

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E118

24

M A K A T Z A G A E R R E K A 119

UUA01

LUA05

GPAH-03

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E120

M A K A T Z A G A E R R E K A 121

LUA/06

Urtatzako ur-tegiko lanak 1954. urtean hasi ziren eta bi urtez luzatu ziren.

UUA/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E122

M A K A T Z A G A E R R E K A 123

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E124

M A K A T Z A G A E R R E K A 125

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E126

M A K A T Z A G A E R R E K A 127

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E128

25

M A K A T Z A G A E R R E K A 129

SMA/01

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E130

1931. urtean Fernando Maymok Bartzelonan sortu zuen “Irrati eskola”-k arrakasta handia izan zuen.

M A K A T Z A G A E R R E K A 131

L E H E N G O A Z T I R I / A Z T I R I E T X E Z - E T X E132

26

M A K A T Z A G A E R R E K A 133

134

A Z T I R I E T X E Z - E T X E

135

E R A N S K I NA K

L E H E N G O A Z T I R I136

E R A N S K I N A K 137

L E H E N G O A Z T I R I138

E R A N S K I N A K 139

L E H E N G O A Z T I R I140

E R A N S K I N A K 141

/ A Z T I R I . H I S T O R I A D E

S U S C A S E R Í O S /

J o s e L u i s Ug a r t e

142

143

PREÁMBULO ...................................................... 144

AZTIRI TONTORRA ................................... 150 1. La iglesia de Santa Marina ............... 150 2. La casa cural.................................................. 152 3. Bentalegor ....................................................... 155 4. Etxeaundi ......................................................... 156 5. Garakoetxe ..................................................... 159 6. Baztarretxe ..................................................... 160 7. Etxetxoazpikoa ........................................... 162 8. Etxetxogoikoa .............................................. 164 9. Legorburuaundi ........................................ 16510. Legorburutxiki ........................................... 16711. Lizardiazpikoa ............................................ 16912. Lizardigoikoa ............................................... 171

AZTIRI BARRENA ......................................... 17313. Gorosabel ........................................................ 17314. Argindegi ......................................................... 17415. Gorosabel-Etxetxo .................................. 17616. Bekoetxe ........................................................... 17617. Otegi ..................................................................... 17818. Goikoetxe ........................................................ 17919. Barrengara ...................................................... 18020. Ikorta ................................................................... 18121. Eztanda .............................................................. 182

MAKATZAGAERREKA ........................... 18422. Makatzagaetxeberri ............................... 18423. Makatzaga ....................................................... 18524. Zabaleta ............................................................. 18825. Biurrainbekoa.............................................. 19126. Biurraingoikoa ............................................ 192

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S144

PREÁMBULO

P R E Á M B U L O 145

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S146

P R E Á M B U L O 147

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S148

P R E Á M B U L O 149

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S150

01

AZTIRI TONTORRA (la parte alta de Aztiri)

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 151

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S152

02

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 153

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S154

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 155

03

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S156

04

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 157

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S158

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 159

05

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S160

06

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 161

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S162

07

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 163

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S164

08

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 165

09

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S166

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 167

10

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S168

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 169

11

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S170

A Z T I R I T O N T O R R A ( l a p a r t e a l t a d e A z t i r i ) 171

12

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S172

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 173

AZTIRI BARRENA (la parte baja de Aztiri)

13

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S174

14

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 175

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S176

15

16

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 177

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S178

17

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 179

18

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S180

19

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 181

20

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S182

21

A Z T I R I B A R R E N A ( l a p a r t e b a j a d e A z t i r i ) 183

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S184

22

MAKATZAGAERREKA (regata de Makatzaga)

M A K A T Z A G A E R R E K A ( r e g a t a d e M a k a t z a g a ) 185

23

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S186

M A K A T Z A G A E R R E K A ( r e g a t a d e M a k a t z a g a ) 187

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S188

24

M A K A T Z A G A E R R E K A ( r e g a t a d e M a k a t z a g a ) 189

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S190

25

M A K A T Z A G A E R R E K A ( r e g a t a d e M a k a t z a g a ) 191

A Z T I R I . H I S T O R I A D E S U S C A S E R Í O S192

26

193

L E H E N G O A Z T I R I194

/ A Z T I R I AU Z OA P E D R O A L U S T I Z A R E N

B E G I E TAT I K /A i t o r A z p i a z u

Hitzaurrea .................................................................................................... 196

Testuak ............................................................................................................. 205

Hiztegi aukeratua .............................................................................. 271

Aurkibidea .................................................................................................. 279

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 195

L E H E N G O A Z T I R I196

1. HITZAURREA

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 197

L E H E N G O A Z T I R I198

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 199

L E H E N G O A Z T I R I200

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 201

L E H E N G O A Z T I R I202

en iturria: AZPIAZU 2009: 36, 109, 115, 138, 214, 256, 290, 321, 354, 410, 416, 421, 445, 450.

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 203

L E H E N G O A Z T I R I204

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 205

2. TESTUAK

L E H E N G O A Z T I R I206

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 207

L E H E N G O A Z T I R I208

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 209

L E H E N G O A Z T I R I210

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 211

L E H E N G O A Z T I R I212

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 213

L E H E N G O A Z T I R I214

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 215

L E H E N G O A Z T I R I216

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 217

L E H E N G O A Z T I R I218

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 219

L E H E N G O A Z T I R I220

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 221

L E H E N G O A Z T I R I222

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 223

L E H E N G O A Z T I R I224

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 225

L E H E N G O A Z T I R I226

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 227

L E H E N G O A Z T I R I228

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 229

L E H E N G O A Z T I R I230

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 231

L E H E N G O A Z T I R I232

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 233

L E H E N G O A Z T I R I234

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 235

L E H E N G O A Z T I R I236

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 237

L E H E N G O A Z T I R I238

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 239

L E H E N G O A Z T I R I240

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 241

L E H E N G O A Z T I R I242

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 243

L E H E N G O A Z T I R I244

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 245

L E H E N G O A Z T I R I246

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 247

L E H E N G O A Z T I R I248

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 249

L E H E N G O A Z T I R I250

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 251

L E H E N G O A Z T I R I252

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 253

L E H E N G O A Z T I R I254

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 255

L E H E N G O A Z T I R I256

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 257

L E H E N G O A Z T I R I258

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 259

L E H E N G O A Z T I R I260

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 261

L E H E N G O A Z T I R I262

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 263

L E H E N G O A Z T I R I264

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 265

L E H E N G O A Z T I R I266

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 267

L E H E N G O A Z T I R I268

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 269

L E H E N G O A Z T I R I270

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 271

3. HIZTEGI AUKERATUA

L E H E N G O A Z T I R I272

H I Z T E G I A U K E R A T U A

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 273

H I Z T E G I A U K E R A T U A

L E H E N G O A Z T I R I274

H I Z T E G I A U K E R A T U A

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 275

H I Z T E G I A U K E R A T U A

L E H E N G O A Z T I R I276

H I Z T E G I A U K E R A T U A

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 277

H I Z T E G I A U K E R A T U A

L E H E N G O A Z T I R I278

H I Z T E G I A U K E R A T U A

A Z T I R I A U Z O A P E D R O A L U S T I Z A R E N B E G I E T A T I K 279

4. AURKIBIDEA

L E H E N G O A Z T I R I280

281

/ B I B L I O G R A F I A /

L E H E N G O A Z T I R I282

B I B L I O G R A F I A 283

284

285

L E H E N G O A Z T I R I286

287