»ostirala • 2001 eko abuztuaren 17a

Egunkaria

Kimatzeak eraman nahi duen hostoa

euskararen aurkako Ihizkuritza politika

egiten. Aski ongi ikasi dute niotozerra erabiltzen eta

euskararen enborretik sortu diren adarrak kimatzen ibili

dira kupidagabe:

IJEU... Oraingoan, guri tokatu zaigu. Nafarroako Gobernuak ez du Nafarkaria

kimatu, baina ongarria ukatu egin dio, eta hori motozerra bezain praginkorra da. Eta,

gaur, ISIafarkariak SOOgarren hostoa \ atera du. Zorionak guri, zorionak

Mafarkaria 2

Lizarra

Kultur etxe zaharberritua XVI. mendeko San Kristobal jauregia dotore gelditu da zaharberritze lanen ondorioz

Frai Diego kultur etxeak ateak zabalduko ditu gaur iluntzean, bertan egin diren zaharberritze lanak amaitzear daudela.

Inaugurazio eguna oraindik zehaztu gabe badago ere, bertan musika emanaldiak izanen dira ostiralero abuztuan.

* AZKO URTARRILEAN' ITXI ZU-1 ten kultur etxea, bertan

egin beharreko zaharberri-tze lanak zirela eta. Aretoak handitu, igogailua ipini, elbarri-tuentzako sarbideak atondu, aurrealdea garbitu... Hori guz-tia eginda, gaur iluntzean zabal-duko dute berriro XVI. mende-ko jauregia, urtebeteren bu-ruan.

Plazatik Salarat musika talde-akkontzertua eskainiko du gaur Frai Diego kultur etxean, San Kristobal jauregian egin zahar-berritze lanen ondoan izanen den aurreneko ekitaldian. Gaur iluntzeko 20:30ean abiatuko da musika emanaldia, eta, gaurko-az landara, hurrengo bi ostirale-tan ere musikaz gozatzeko au-kera izanen da Lizarran. Gaur zortzi, Emsemble CDJJJR tal-dea ariko da, eta abuztuaren 31n, berriz, Concerto Galante musika taldea entzun ahal iza-nen da La Rua kaleko 6.ean.

Frai Diegoren jaiolekua Lizarrako Almudi Kultur Elkar-tea arduratzen da Lizarrako Udalaren kultur programazio-az, eta antzinako ospitalean ur-teetan egon eta gero, 1985. ur-teaz geroztik San Kristobal jau-regian paratu zuen egoitza. XVI. mendeko harrizko eta adreiluzko jauregi ederra da San Kristobalekoa. 1561. urte-an eraiki zuten, Pizkunde ga-raian, eta plateresko tankera-

koa da. Orotara hiru gorputz ditu palazioak, eta, barneko pa-tioaz gain, eraikineko txokoe-tan ederki zizelkatutako zutabe-ak, kapitelak eta ateburuak ikus daitezke. Aurrealdean ere Kris-

tobaldarren armarria dago; izan ere, bertanjaio zen, 1524. Urte-an, Lizarrako Frai Diego idazle ospetsua, garai hartako hiriaren gunea zen La Rua kalean, hain zuzen ere. Hamaika seme-ala-

V l i San Kristobal jauregiko atzealdea, ibai ondoan. Eta zaharberritzearen bi xehetasun. • K R I S T I N A B E R A S A I N

bako familia baten bi-garren semea izan zen. Aita Diego San Kristo-

. - , bal Egia zuen; ama, be-rriz, Maria Cruzat Jas-so. Lehenengoa gazte-larra eta bigarrena

jc*» * nafarra, biak izen han-diko familiakoak ziren.

Frai Diegok teologia ikaske-tak egin zituen Salamancan, eta Frai Luis de Leon eta Francisco de Vitoria ezagutu zituen. 1565. eta 1569. urte bitartean, Espai-niako Felipe II.a erregearen

gortean aritu zen lanean predi-kari, kontsulari eta teologo gisa. Hala ere, istiluak izan zituen: Frai Diegoren ustetan, erregea-ren gorteak dirutza handia era-bili zuen E1 Escorial jauregia eraikitzeko. Halaber, Jesusko Santa Teresarekin harremana izan zuela aipatzen da.

Beraz, antzinako historia gor-detzen duen jauregi kutuna iku-si eta erabiltzen ahal izanen da berriro gaurtik aitzina.

— K r i s t i n a Berasain

bi hormetara

J O S E T X O A Z K O N A Zure hipokanpoak esan zizun ahots lodi hura (ordu-

rako aski ezaguna) goitik beheraino zetorrela, ze-hatzago, lehenengo solairutik zu zeunden tokirai-

no, hau da, baserriko ukuiluraino, egoitza bi horiexen arte-an kokaturiko eskaileretan barrena.

-Joxe, zaiza...? Aitona zen, duda gabe; eta zerbait eskaka zebilkizun,

beste behin. Zu, orduan, sarda behi-gorotzez apailatu be-rritan zenuen piloan tinkatu eta ingurumariari arakatzen hasi zintzaizkion, zaiza horren bila, noski.

Txoko batean, hormaren kontra bermaturik, bizpahiru eskuare zeuden; pixka bat harantzago, laiak eta aitzurrak; eta, honantzago, alboko askaren parean, luzera bateko zein besteko makila bilduma bat.

Gauza horiek guztiek bazuten izen jakin bat; kostata,

Hitz-malatsa baina aski ongi ezagutzen zenituenak. Nola aurkitu, or-dea, zaiza delako hori, zer zen ere jakin gabe?

Tira, pare bat malats bazeuden zaku zahar baten gaine-an. Baina zertarako nahiko ote zuen aitonak malats bat? Zertarako, bai, gazta ekoizteari utzia bazioten etxekoek aspaldi? Zergatik eskatuko zizun aitonak erabileraz kan-poko tresna hori, aulkitik altxatzeko ere gauza ez zelarik?

Ukuiluan, zu izan ezik, ez zegoen beste inor. Beno, egia esatera, behi saila ere bertan zegoen; eta behiei, noski, ezin laguntzarikeskatu.

Eskaileren azpian ikusi zenituen azkenik. «Bai horixel», esan zenuen zeure baitarako, «guraizeak, guraizeak nahi

ditu aitonak!». Zeren, gauza bat zen hiztegiko hitza eta, beste bat, hagitz bestelakoa, usadioan esaten ohi zutena. Eta zuk bazenuen nahikoa eskarmenturik afera horren gainean. Beraz.zaizak, edo ziren zirelakoak, zimitzaren hondotik hartu, eta eskaileretan gora jo zenuen pozez.

-»Tori, Sebastian, hemen dauzkazu, zure zaizak». Egun hartako afarian, «Joxe, zaiza-zaiza?», behin eta

behin esan bitartean, barre-algaraka jardun zuten etxeko-ek zure kontura; eta zu, zer esanik ez, erremindurik.

Une batean, aurreko platera bete baratxuri zopa ezin irentsirik, kopetilun erretiratu zinen zure gelara. Hura zen, hain zuzen, mintzaira pozoitsu haren ikasbidearen zure zazpigarren urtea; eta, erositako azken hiztegia eskuan hartuta, txu egin zenion azalari, biraoka eta arra-biaz beterik.

Egunkaria ostirala. 2001eko abuztuaren 37 ostirala, 2001 eko abuztuaren 31 Egunkaria

Vafarkaria

Mendialdea

Basoa, Tslafarroaren bihotza Natura, historia eta ohiturak uztartzea da 'INafarroako

mendialdea, Pirinio berdea' programaren xedea

Zaldi baten gainean, bizikletaz nahiz 4x4 auto

baten barruan ezagutu daitezke, abuztuaren 31 a

bitartean, Nafarroako basoek osatzen dituzten

paraje miresgarriak, hainbat erakundek

antolaturiko egitarauen eskutik.

AITE DITUT, MAITE, GURE

bazterrak...», dio Mikel Laboaren kanta ospetsuak, eta, hain zuzen ere, besteak beste, Aralarko bazterrak ezagutzera ematea du helburu Cederna-Garalur agentziak eta Plazaola Patzuergo turistikoakbertako landetxe eta artisauekin batera prestaturiko egitarau turistiko-ak.

Basaburua-Ultzama bailarak, Egar eta Metrokilloko kobak, Orgiko hariztia eta Ezkurdiko erlezaintza etxe-museoa bisita daitezke, abuztuaren 31a arte, astean zehar antolatutako txan-goetan.

Astelehenetan, Basaburua

etaUltzamatikba-rrena bi orduko ibil-bideaz bizikletaz go-zatu nahi izanez ge-ro, lagun bakoitzak 2.000 pezeta or-daindu behar izaten ditu (3.500 pezeta bizikleta barne). Udabe izeneko ben-tan izan ohi da hitzordua, goize-ko ll:00etan.

Asteartetan, berriz, espeleo-logiari ekinez, Egar eta Metroki-lloko kobazuloakbisita daitezke 2.500 eta 3.000 pezetaren truke, hurrenez hurren. Astizko ater-petik abiatzen dira bisitariak, goizeko 10:00etan.

Besteak beste, Orgi hariztia eta Eitsoko erlezaintza museora eraman nahi ditu bisitariak

Nafarroako mendialdea, Pirinio berdea programak.

• C R I S T I N A B E R I A I N

Bestalde, asteburua ondo hasteko, ostiraletan Orgiko ha-riztia eta Ultzamako bailarako Eltso herrian dagoen Ezkurdi erlezaintza etxe-museoa ezagu-tu daitezke, 1.000 pezetan. Bisi-tak hiru ordu irauten du, eta Or-giko etxolan izaten da hitz or-dua, goizeko 1 l:00etan.

Turismo kulturala Nafarroako mendialdea izeneko egitaraua 1998an sortu zen, eta haren diseinatzailea den Javier Hernandezek azaldutakoaren arabera, aurtengo eskaintza be-rezia da, eskulangile eta lande-txekin batera antolatu baita. Helburua, Nafarroa ikuspuntu osatuago batetik ezagutzera ematea.

«Ekintza hauek familia giroko eta kulturari lotutako turismoa nahi dutenei zuzentzen zaizkie. Naturaz gozatzeaz gain, Nafa-rroako historia eta ohiturak eza-gutu nahi duenak aukera pare-gabea du, egitarau honen esku-tik», azaldu du Hernandezek.

Orgiko hariztitik 1,5 kilome-trora erlezaintzan diharduen Ezkurdi etxe-museoa dago. Bertako jabea den Isabel Telle-ria esku bete lan dabil, eztia ekoizten eta bisitariez ardura-tzen. 1993. urtetik dabil Nafa-rroan eztia egitzen, eta, lantokia handitu den heinean, hainbat

motako eztia ekoiz-tea lortu du, Uxuen, Vianan, Baztanen, Ultzaman eta Este-llerian dituen erlate-gietan.

Isabel Telleriak azaldu duenez «jen-dea beti etorri izan da gure lantokira, ez-tia erletxeetatik nola ateratzen den eta nola ekoizten den ikustera. Neguan, eskoletako haurrak etajendezbetetako autobusak etortzen

dira. Udan, bisitariak ugaldu egin dira, egitarauri esker. Egia esanda, lanaz gainezka nabil».

Nafarroako Mendialdea egita-rauaren eta parte-hartzaileen informazioa www.pirineonava-rro.org webgunean dago.

Estibalitz Ortega

urdai aren

mintzoa Xabier Larraburu

Bi augure Takoneran Zaldi Eroarekin egiten

dut topo. Esan dit aurten sorbeltz

gutxi etorri direla Iruñera. Ezohiz-

koa dela. Esan dit atzo iparraldeko

haizea baliatuz txinaurritegi askok

andereteak atera zituztela txortan

egitera eta horrelakoetan milaka

sorbeltz ikus genitzakeela txinau-

rri hegalari horiek jaten, baina atzo

apenas ari zirela hamar bat sor-

beltz txinaurrien ezkontzak deu-

seztatzen. Eta horren haritik esan

dit beldur dela ez ote den izorra-

tzen ari zer edo zer Afrika aldean

(eta hemen azpimarratu du geo-

grafikoki zehaztea ezinezkoa zaio-

la: Marokoko iparraldetik Hegoa-

frikako hegoalderaino buruz ari

dela, sorbeltzen neguko tokiak za-

balak izango direla oso), eta airean

utzi ditu Afrikako balizko inguru-

men aldaketak, Iruñetik Afrikako

aldaketak igartzea posible izango

balitz bezala. Esan diot antzinako

erromatarren antzera ari dela; hau

da: Lurrean gertatuko direnak pes-

kizan, zeruan dabiltzan hegaztiei

so. Eta ez nauela batere harritzen

augureen birjaiotze hau, jakin bai-

tut zientzialariek ere animalien ba-

rrukiak behatzen dituztela uren eta

lurren aldaketak igartzeko. Mus-

kuilu bat, esate baterako, hartzen

dutela eta haren gibela (edo dena

delakoa) irekitzen dutela kostalde-

aren geroaz informazioa izateko,

jakiteko nola gauden eta nora

abiatzen garen. Esan diot aitzine-

ratze prozesu honetan animalien

sakrifizioak berrindartu direla. Ho-

lokaustoak eta Hekatonbeak egu-

neroko ogia dugula. Aheriaren eta

behien holokaustoak ikustea bes-

terik ez dagoela. Jainko-jainkosei

sakrifizioen bidez gure ondareen

izurriteak amaitzea eskatzen die-

gula, antzinako erara. Erroman sa-

krifizio handitzat zutela Suovetau-

rilia bategitea, hau da: txerri ba-

ten, ardi baten eta zezen soil baten

hiltzea. Esan diot Suovetauriliako

animalia bakoitzaren kopurua lau

milioi aldiz biderkatu dugula gure

sakrifizioak indartzeko asmoz, ho-

rrek ongi asko irudikatzen duela

gure beldurraren tamaina. Esan

dit, niretxapari kasu handirikegin

gabe, Iruñeko udek beti izan dituz-

tela sorbeltzen txilioak eta beldur

dela ez ote diren horrelako udak

egunen batean amaituko. Esan

diot posible dela. Akaso egunen

batean hegaztien hegaldietan ez

baizik zeru hutsak ikusirik igarriko

dugula oraina eta etorkizuna, or-

duan jakingo dugula, augure apar-

ten antzera, seinale horiek izango

dituzten ondorio zehatzak. Eta gai

izango garela esateko: akabo.*

iruñea# Donibaneko Azueloko plaza berrituko dute IRAGAN ASTEARTEAN, IRUÑEKO UDALAK ETA

Azuelo monasterioko plazako garajeen komunitateak hitzarmena sinatu zuten, Donibaneko plaza zaharkitu eta hondatua berritzeko. Plaza pribatua da, baina erabile-ra publikokoa, eta duela hogei urte eraiki zuten. Plazak anfiteatro itxura du. Izan ere, arkitektoen asmoa zen Azueloko plaza bizi-lagunen bilgunea izatea, baita aterik gabe-ko antzokia ere. Baina, hogei urtetan, ez da inoiz erabili horretarako. Bizilagun gehie-

nek uste dute plaza arrunt itsusia dela, eta, gainera, material merkeekin eginikoa iza-nik, plaza hondatuz joan da utzikeriagatik, eta horrek azpiko garajeari eragin dio.

Garajeen jabeen aspaldiko asmoa zen garajeak berritzea, baina hori eginez gero, plaza ere zaharberritu egin behar zuten, eta, horretarako, Udalaren laguntza behar zuten. Hainbat urtetako desadostasunen ondotik etorri da hitzarmena Udalaren eta garaje jabeen artean. Oinarrizko proiek-

tuaren gastua garaje jabeen eta Udalaren artean banatuko da, eta Udalak, gehienez ere, bortz milioi pezetako laguntza emanen du. Yolanda Barcina Iruñeko alkateak ira-garri duenez, plaza «goitik behera» aldatu-ko dute. «Orain kontua da plaza atsegina izatea bizilagunendako eta mantentzen erraza Udalarendako», adierazi zuen Bar-cinak.

—fi» Daniel Urrutia

ostirala, 2001 eko oztailaren 20a Egunkaria

BEDERATZI URTEZ DIRU LAGUNTZA

eman eta gero, Nafarroako Go-bernuak bi murru handi paratu ditu Nafarkaria-ren aitzinean, aurtengo la-guntza jaso ez dezan. Lehenik eta behin, Gobernuak eskatu du laguntza jasoko duen pertsona juridikoak egoi-tza soziala Nafarroan izatea. Nafarka-ria EUSKALDUNON EGUNKARiAren gehi-garria da, eta hark, jakina denez, An-doainen (Gipuzkoa) du egoitza. Murru hau ez da zeharkaezina. Bai or-dea, bigarrena.

Nafarroako hedabideetan euskara sustatzeko diru laguntzen deialdiakbi atal nagusi ditu: bata, euskarazko he-dabideena, eta bestea, gaztelaniazko-ena. Gaztelaniazkoetan lau hedabide moten arabera banatuko da dirua: eguneroko prentsa eta gehigarriak, al-dizkako argitalpenak (astekariak, ha-mabostekariak...), irratiak, eta tele-bistak. Bada, euskarazkoen atalean, hiru hedabide mota besterik ez daude. Euskarazkoen artean ez da «egunero-ko prentsa eta gehigarriak» atalik. Munduan euskarazko egunkari baka-rra dagoenez, irakurleak esku artean duena hain zuzen ere, erabaki horrek zuzenean jotzen du EUSKALDUNON

EGUNKARiAren kontra.

«Euskara garatzeko interesa eta eragina»

Hortaz, Nafarroako Gobernuak urte-ro banatzen duen diru laguntzetatik at gelditu da aurten Nafarkaria. Baina, sartu izan balitz ere, orain arte jaso duen diru kopurua hagitz ttikituko li-tzateke. Izan ere, laguntzak emateko balorazio sistemen portzentaiak goi-tik behera aldatu ditu Gobernuak. Ze-haztasunetan sartzeak luze joko luke,

NAFARR0AK0 GOBERNUAREN DIRU LAGUNTZA URTEZ URTE URTEA D I R U LAGUNTZA

1991 1992 7.000.000 1993 7.000.000 1994 Daturik ez 1995 6.400.000 1996 6.700.000 1997 6.700.000 1998 6.150.000 1999 7.110.000 2000 7.286.400

Egunkaria ostirala, 2001 eko uztailaren 20a

500 ale eta geroiau I N A F A T C K A R I A ia duela hamar urte sortu zeri, Nafarroako Gobernuaren diru

laguntzen karietara

Iragan asteko ostiralean (noiz, bestela), hedabideetan euskara sustatzeko diru laguntzen deialdia

argitaratu zuten Nafarroako Aldizkari Ofizialean. Espero genuen, baina horrek ez dio mingostasunik

kendu. Nafarroako Gobernuko Hizkuntza Politikako zuzendari berriek, azken hilabeteetako «hizkuntzi

politikaren» ildoari jarraiki, diru laguntzen esparrutik kanpora utzi dute Nafarkaria. Eta, zorionak!,

Nafarkaria 500. zenbakiarekin ateratzen baita gaur.

1991. urteko abendutik ateratako Nafarkaria-k bittzen dituzten liburuxkek eta gehigarriekjasotakoArgia saria. • J O X E L A C A L L E

erran dezagun aldaketak, oro euskarazko hedabide defizitario-

ikalterako direla. Gainera, irizpide berria erantsi ne, erabat subjektiboa: «Nafarroan iskara garatzeko eskaerak dituen in-resa eta eragina». Auskalo zein mo-tako proiektuek izan dezaketen Go-muarendako «interesa eta eragina» ifarroan euskara garatzeko. Eta, ha-ber, auskalo zergatik, bederatzi ur-renbueltan, halako aldaketak egin tuen Nafarroako Gobernuak diruak atzeko deialdian. Batzarrek hain-galdera egin dizkio Parlamentuan. mtzunaren zain egon beharko

Ale hop!... 500 ale iNafarkaria-k bere 500. alea atera ;aur. Nafarroako Gobernua euska-

zko prentsari ematen hasi zen diru jintzen karietara sortu zen, 199 lko enduaren 6an, ostiralarekin. E u s -S U N O N EGUNKARiAk lehen alea ka-itu eta hurrengo urtea zen. Nafa-iako informazio hurbila eta zuzena patea izan zen produktu berriaren [iburua, eta halaxe egiten saiatu dira

arte gehigarriaren ardura izan lau kazetariak: Alberto Baran-

an, Edurne Elizondo, Irene Arri-eta eta Asier Azpilikueta.

Vafarkariak aurreneko egunetik zuen, gainera, Nafarroako pren-zegoen hutsunea. 1966ko otsai-70ko hamarkada arte Nafarroako itazioak kaleraturiko Principe de a euskarazko aldizkaria gogoan oraindik zenbaitek, eta baita Na-Hoy egunkariak 80ko hamarka-

argitaratutako Nafarroa Gaur as-pria ere. Hutsune handia nabari eta, horregatik, astekari berriak 'erabikaina izan zuen hasieratik.

Lanaren emaitzak gainditu du, zen-'tkasutan, eguneroko prentsaren arrua, eta, besteetan, lortu du pena, baita gure mugetatik hara-ere. Horrela, jaio eta hurrengo

Pera, prentsa idatziari emaniko Ar-'Saria jaso zuen gehigarriak, eta ^an Patxi Huarte irudigileak Ri-

Urteekin batera, produktua sendotuz eta izaera hartuz zihoan hei-nean, Nafarkariak Nafarroako euskal sortzaileen lumak berega-natu zituen, eta izen ezagunak bildu ziren bere ostiraletako zortzi orrietan. Estilo eta izaera guztietako iritziei zabalik egon zen beti argitalpena. Zerrenda lekuko (ahaztu ditugunei, barkamenak; eta noizbait idatzi dutenei, esker aunitz):

Binçicn Amadoz JnsiMxo Azkona

-\inç](.*ru Epull/a

Pello 1 izarraldt

Xanti Begiristain Mikcl Taberna

Joxemtel Bidador

Piarri's Xarriton

Estitxu Fernandez

Pelio Argiñarena

kardo Arregi Kazetaritza Saria jaso zuen, Noski Jator pertsonaiaren ingu-ruan osaturiko komikiengatik. Jose-txo Azk'onak hiru urte geroago Na-farkarian idatziriko «Marta» artiku-luarekin erdietsi zuen sari bera, euskarazko prentsaren sari gorena, hainjustu.

Euskarazko liburuen abiatze pista

Halaber, Felipe Riusek Nafarkaria-n argitaraturiko hainbat zutabetatik jaio zen «Bi argazki eta hainbat polaroid» liburua (Pamiela, 1999), eta, Patziku Perurenak eginiko asteroko kolabora-zioei esker, Tafallako Txalaparta argi-taletxea liburu bat kaleratzear da. Be-rriki, Joxemiel Bidadorrek «Klasi-koak bitxi, arront klasiko» bere kolaborazioko testuak baliatuz «Eus-kara Iruñeko kazetaritzan (1910-1920)» testu antologia sortu du (Iru-ñeko Udala, 2001). Bestalde, gehiga-rrian kaleraturiko artikulu baten luzapen gisara, 1998an Iruñeko Uda-lak Alberto Barandiaranen «Iruñeko Udalaren literatur lehiaketak (1882-1928)» liburua argitaratu zuen.

Emaitza joria izan dela ezin uka: Nafarkaria-k eman die gure euskal idazle askori plazaratzeko beta, eta balio izan du euskarazko prentsaren egoera apur bat normalizatzeko ere. Gainera, dudarik gabe erran daiteke Nafarroako euskal kulturan nor den orok kolaborazioak egin dituela, noiz edo noiz, Nafarkaria-n. Askoren abia-tze pista izan da gehigarria. Orain gehigarriak berak erabili beharko du pista hori.

Nafarkaria Nafarroako erakunde gorenaren babesik gabe gelditu da. Baina, irakurleen babesa lagun, aitzi-na segituko du, Nafarroatik Nafarroa-ra, nafarrek egina, nafarrek irakurria.

—6» Asier Azpilikueta

Alberto Barandiaran • I D A Z L E ETA KAZETARIA

Koadrila kualifikatua

Ez dakit Nafarkaria-n urteotan kolaboratu dute-nek iritzi bera izango duten, baina guretzat, ba-rruan ibili garenontzat, gehigarria Nafarroako

euskal sortzaileen bilgunea izan da beti, halako topale-ku irekia eta alaia, sorpresa-kutxa.

Gogoan dut Aingeru Epaltzarekin izandako aurrene-ko bilera. Berakkoordinatu zuen Nafarroa Gaur euska-razko gehigarriaren aroa bukatua zen, eta iritzi eske j o-an nintzaion, genituen as-moak azaltzera. «Zerbait behar diagu», esan zidan. Zerbait hori Nafarkaria izan da. Zinez uste dut.

Hori neurtzeko termome-troa urteroko afaria izan du-gubeti. Aurreneko urteetan, estuasun ekonomikoak zi-rela eta, ez genituen kolabo-razioak ordaintzen, eta Zal-diko-maldikoko afaria iza-ten zen gure ordainsari txi-kia. Orduko idazle, kazetari etakomikigile euskaldun ia guztiak egoten ziren afari haietan. EGUNKARiAko zuzen-darien bisita aprobetxatzen zuten euren proposame-nak, galderak, iradokizun eta kritikiak helarazteko. Editore kontseilu nafarraren gjsa jokatzen zuten: gertu sentitzen zuten EGUNKARIA, haien egunkaria zen. Gal-derak, betikoak: «Noiz jarriko duzue salgai Nafarkaria Gipuzkoan eta Bizkaian?». «Noizko Gipuzkaria edo Bizkaikaria?». Zuzendariak harriturik itzultzen ziren, koadrila kualifikatuaren suharrak apur bat aztoratuta.

Uste dut ez dela asko aldatu. Azken urteotako afarie-tan desagertu dira aurpegi ezagun batzuk, baina azaldu dira beste berri asko. Ez dago aurreko urteetako eufo-ria, «EGUNKARiAko produkturik txukunena» egiten ari ginen sentsazioa, besteak beste, EGUNKARiArekin bate-ra, EGUNKARiAren ondoan, hazi direlako baita Euskale-rria Irratia, Ttipi-ttapa, Guaixe eta irrati zenbait ere, baina bada oraindik, koadrilaren sentsazioa. Badago euskarazko sormenaren gorputza hazten ari den sus-moa, gero eta gehiago eta gero eta pluralagoak garen konbentzimendua. Eta horretan oso parte garrantzi-tsua izan duela Nafarkaria-k. Patxi Huarteren eta Jose-txo Azkonaren Rikardo Arregi sariak, gehigarriaren beraren Argia saria, bertako orrien esperientzietatik ateratako hainbat liburu... Horren lekuko dira denak.

Hau guztiabadakite, ongi jakin ere, Hizkuntza Politi-kako agintariberriek. Antza, min ematen die.

ostirala, 2001 eko uztailaren 17a Egunkaria

f^fifar ka ria

Monte Carlotik Juar» Kruz Lakasta

Gorabeherak H a n k a r t e a g o r a e t a b e h e r a . Ba al dakizu nola esaten den «braguetazo» eus-karaz?: Urdangarin. Lasai. Ez naiz Pedro Pe jenaute erregionalista saiatuari Nafarkaria behin betiko ixte-ko euskarria eskaintzen ari. Espainiako errege familiaren aurkako iraintzat hartzen ahal den txistea ez baita nik asma-turikoa. Ez baita azken eguno-tan euskal hedabide batean zorioneko txistea topatzen ahal den lehen aldia. Karlos Argiñanoren asmakizuna da. Edo, bederen, sukaldari zarauztarrak astelehenean ETBko saioan kontaturikoa. Reala gora e ta behe-ra . Ama Biijinaren egunaren bezperan, lagunarteko afaria egin genuen Zarauzko -Al fredo Jaime zenak bezala (badakit bizirik dirauela, baina argi dago politikoki harena gor-putzabaino gorpua dela), Zarautzen igarotzen dut abuztua- piperrik eta gatzik gabeko elkarte gastronomiko gipuzkoar horietako batean -zentzu metaforikoan ari naiz, jakina. Ezin uka daiteke kostaldezentristen elkarteota-ko sukaldeak gure peñetakoak baino askoz hobeki horniturik daudela- Afa-londoan, mahaikideak John Benja-min Toschaken Realak UEFArako sailkatzeko dituen aukera ustez uga-rien inguruan solasean hasi ziren. Gerritik gorako anestesia epidurala eskatu nuen, baina ez zuten horrelako-rik -gipuzkoarren elkarte gastronomi-

Iñaki Urdangarin, Espainiako errege etxeko kidea.

koetako horniduraren bikaintasuna ez da horraino heltzen-. Gina gora eta behera. Hartara, gina -ginebrari hala esan behar zaio Axularren hizkera zaharrean, hedabide honetako zuzentzaileek aholkatu dida-tenez. Ez zait gustatzen, baina ohituko naiz, ohiko idazten ohitu nintzen beza-la, orain atzera bueltan ohizko idazten ohitu beharko dudan bezala- edanez moldatu behar izan nuen. Kuba-librea bazterrean utzi dut. Batetik Gerardok -mus bikotekide ikurrina baino basko-agoak- bonba kalorikoa zela ohartara-zi zidalako - e t a haren poderioz ni bonba estetikoa bilakatzen ari naizela-ko-. Bestetik, Aingeru Epaltzaren «Rock and roll» irakurtzen ari naizela-ko -Jaimek ez bezala, Zarautzen libu-

ruak irakurtzeko gai naiz-: protagonis-tak gina edaten du, eta horrek xarma literarioa gehitu dio gina edateari. Lakasta gora eta behera. Hiru-garren basokada edari lakar urdaieratu nuelarikjabetu nintzen munduko gin guztia ez zela aski izanen solasaldi zuri-urdina gainditzeko. Mintzagaia aldara-zi behar nuen ezinbestean. Biderik zuhurrena solasgaia emeki-emeki des-bideratzen joatea zen, solaskideak asal-datu gabe. Alta, ez nengoen bide zuhu-rretan barna abiatzeko moduan. Bide zuzen eta birrintzailea aukeratu nuen: sona handiko zarauztarrez gaizki esaka hastea. Horrelakoek beti ematen diote gatza eta piperra afalondo bati. Sona handiko hiru zarauztar besterik ez ditut ezagutzen: Jose Maria Agirre 'Lizar-

Lizardi, zarauztar ospetsua.

di' idazlea, Inazioa Eizmendi 'Basa-rri' bertsolaria eta Karlos Argiñano. Li-zardiz Rimbaudek behin beraz galdetu zuela besterik ez dakit, eta Basarriz, be-rriki hil dela. Hartara, sukaldariaren kontra ekin nuen. Zazpi seme-alaba ditu, eta, elkarrizketa egiten dioten al-dioro, euskaldunok haurrak munduratu behar ditugula dio, eta horretan oinarri-turik Opus Deikoa dela esaten hasi nin-tzen. Bete-betean asmatu nuen. Mahai-kide bibotedunak -zergatik dira bibote-dunak gipuzkoar ia guztiak?- berehala ekin zioten haien sukaldariaren defen-tsari. Eta asmatu zuten. Arestian aipatu txistea gogora ekarriz, argudiorik gabe utzi ninduten. Ferminek, egunotan Za-rautzen ezagutu dudan ikerlari iruinda-rrak, ez zuen hitz bakarbat ere esan.

Pello Argiñarena

King Kong Gorila handiarena izan zen zine areto ba-tean ikusi nuen lehen filma. King Kong. Igande arratsalde batez. Kale Nagusiko Centro Mariano desagertuan. Oraintxe konturatu naiz fosil zaharkitu besterik ez naizela. Kazetari izan nahi, baina arkeolo-gotzat jotzen dut ene burua une honetan.

Duela zenbait egun, hamak kaxa bate-an gordeta zeuzkan txikitako jostailuak ikusten, laztantzen aritu nintzen. Ororen artean, Cinexin-a maite nuen bereziki. Walt Disneyren pertsonaiak hantxe eza-gutu nituen. Nahiz eta proiektagailu ziz-trin hura berehalakoan izorratu eta itzali, zinezaletasuna piztu zitzaidan.

80 urteetako hama'rkada hasi aurretik, Saide enpresak zuen monopolioa Iruñe-an. Sasoi hartan, ordea, zine areto inde-pendenteak sortzen hasi ziren, hiriko

hainbat bazterre-tan. Besteakbes-te, Ekhiñe Arro-txapean, Aitor Arrosadian, Mika-el II. Zabalgunean, Donibane eta Txantrea aretoak izen bereko auzoe-tan, eta abar. Sare berri hori izan zen Golem zinemarenha-zia, 1982 urtean Baiona etorbidean zabal-du zuten arte. Eraikin berean San Alberto tanatorioa ireki zuten. Eta, bien tartean, bitartekaritza lana egiteko beharrezkoa zen taberna bat. Izena ezin aproposagoa jarri zioten: E1 Alivio.

Horren ondoren, beste zenbait zine areto itxi egin zituzten: Arrosadian Guel-

benzu, Zabalgunean Rex eta Avenida, eta, noski, aurretik aipatu ditugun beste guztiak. Golemek estreinatu zuen areto txikien egitura eta, era horretan, antolatu-ko zituen gerora Saidek Principe de Viana eta Carlos III zinemak. Eta aukera berriak ere sortu ziren. Besteakbeste, Olite edo Iturrama zinemak, izen bereko karrike-tan.

Tabernak eta kafetegiak egoitza ba-

rruan jartzeari ere urte haietan ekin zio-ten, eta diru iturri bikaina bihurtu da haien esanetan.

Azken urteotan, Iturrama kalekoak de-sagertu egin dira, Gaiarre antzokian ez da-go filmik ikusteko aukerarik, eta Golemek Yamaguchiko plazan beste sei areto za-baldu ditu. Duda izpirik gabe, Iruñea hiri zinezalea da, agian beste kultur eskaintza erakargarriagorik ere ez duelako.

Tarteka, emanaldi bereziak ere antola-tzen dira: euskarazko lanak, emakumeek zuzenduriko filmak, jatorrizko bertsioan proiektatzen diren produkzioak eta hau-rrentzat bereziki prestaturiko zikloak.

Azkenaldian, etxetik telefonoaren bi-dez edo interneten bitartez ere sarrerak erosteko aukerabadago. Dena den, orain-dik ere ez da desagertu krispeten oihar-tzuna, lo seko gelditzen direnen zurrun-kak eta solasean hasten diren axolagabe-ak. Zine mutua aldarrikatu beharko dugu berriz. The end.

Egunkaria ostirala, 2001sko abuztuaren 17a

P-ikU'd # TXANTXO LAINIDETXEKO JABEA

Erroibarko Orondritz herriko Txantxo landetxeak Espainiako Turismo Kalitaterako

Institutuak banatzen duen kalitatearen Q kategoria jaso berri du. Sari hori eskuratzen

duen lehen etxea da Nafarroan, eta hirugarrena Hego Euskal Herrian. Pakita Zabalza da

jabea, eta Q kategoria preziatua jasotzeko ahalegina egin duena.

f «Niretzat Inteo gehia^^ bezeroentzat da garrantzitsua

kalitatearen Q kategoria» JOAN DEN A S T E B U R U A N H E -

rriko bestak ospatu ondo-ren, bisitariekhainbeste estima-tzen duten lasaitasuna berres-kuratu du Orondritzek. Han, Txantxo landetxearen ondoan duen etxebizitzan, aurkitu ge-nuen Pakita Zabalza, eta bere lanaz mintzatu zitzaigun.

• Nolakoa izan da kalita-tearen Q kategoria lortu ar-teko bidea?

1999. Urtean, lortzeko bideari ekin genionean, kalitatearen Q ezaugarri horren erranahi zeha-tza ere ez genekien, egia erran. Informazioa lortu eta lanean ha-si ginen. Oso lan gogorra izan da, gauza asko aldatubeharizan ditugulako. Agiri eta paper pila bat bete eta lortu behar izan du-gu, gainera. Horretan semea aritu da, eta ni etxean. Aldaketa

anitz egin, eta diru asko gastatu behar izan dugu.

• Zer aldatu behar izan duzue, zehazki?

Kontua zen etxea erosoago bilakatzea. Lehen solairuan so-fak eta hainbat ohe aldatu ditu-gu, geletako aulkiak ere bai, eta komunak txukundu ditugu. Bi-garrenean, berriz, dena. Geleta-ko apainketa aldatu behar izan dugu, giro harmoniatsuagoa lortzeko. Ontzi-garbigailua ere paratu dugu, nahiz eta beha-rrezkoa ez izan. Azkenean, audi-tore bat etorri zen etxea ikuste-ra, baldintza guztiak betetzen ote genituen ziurtatzera. Zazpi orduz egon zen etxea goitik be-hera ikusten eta aztertzen. Lan handia izan da, baina lortu du-

gu-• Eta orain kontent, ezta?

Bai, baina oraindik goiz da errateko egindako lan guztiak zer-nolako emaitzak izanen di-tuen. Hala ere, ziur naiz eginda-ko ahaleginak merezitako saria jasoko duela. Lortutako Q kate-goriakbezeroak erakarriko di-tuelapentsatzen dut.baina, egia erranbeharbadut, lortu aurretik ere kontent nengoen etxeak bi-sitarien artean zuen harrerare-kin. Alde egiten dutenean, in-kesta egiten diegu, eta gehienak oso joaten dira, pozikjasotako

«Ez naiz gaztc, baina cz dut uste lanik egin ahal ez izateko bezain heldua naizenik. Beraz, seme-alabek etxetik alde egin zutenean, zerbait egiteko grina piztu, eta abentura

honetan sartzea erabaki nuen»

®

zerbitzuarekin. Niretzat hori da garrantzitsuena, jendea ongi tratatzea, eta haiek pozik geldi-tzea. Q kategoria lortu izana ni-retzat baino gehiago, bezeroen-tzako da garrantzitsua, haiei etxean aurkituko dutenaren bermea ematen dielako.

• 1997.. urtean zabaldu zenuen Txantxo etxea; zerk bultzatu zintuen landa tu-rismoaren arloan murgiltze-ra?

Ez naiz gazte, baina ez dut us-

s o s l a i

Duela 61 urte sortu zen, Orondritzen bertan, Pakita Zabalza. Bost urtez Mexikon bizi izan zen, baina beti izan du gustuko herria, eta, orain, bizileku ez

ezik, lantoki ere badu sorterria.

Txantxo etxea moldatu, eta 1997. urtean zabaldu zuen Pakita Zabalzak. Etxea herrian bertan dago, eta bi solairu ditu. Birentzako lau gela daude, bi

solairu bakoitzeko, eta komun batsolairu bakoitzean, sukaldeaz eta egongelaz gain.

#

Txanto etxera joaten diren bisitariek lasaitasuna dute gustuko, eta inguruko paisaiaz gozatzea. Aste

baterako 90.000 pezetaren truke aloka daiteke Pakitaren etxea, eta asteburuko, 38.000 pezetaren

truke. Irailaren 9tik aurrera hutsik egonen da, oraingoz.

te lanik egin ahal ez izateko be-zain heldua naizenik. Beraz, se-me-alabek etxetik alde egin zu-tenean, zerbait egiteko grina piztu eta abentura honetan sar-tzera erabaki nuen. Banuen etxe bat, eta moldatzen hasi nintzen, erabat hondatu baino lehen. Jendearekin lan egitea, tratu zu-zen hori, beti izan dut gustuko, etapoziknago.

• Zer-nolako jendea etor-tzen da zure etxera? Non-goa?

Honat batez ere familiak eta bikoteak etortzen dira, senar-emazteak haurrekin edo baka-rrik. Nondik? Leku askotatik: Madriletik, Andaluziatik, baina batez ere Kataluniatik. Badira behin etorri etaberriro itzultzen diren asko, edo lagunak bidal-tzen dituztenak. Jendea lasaita-sunbila etortzen da, paisaiaz eta hemengo giroaz gozatzera.

• Landa turismoaren ego-era ona da oraindik?

Niretzat, behintzat, bai. Uztai-lan eta abuztuan beteta egon da etxea, eta zubietan ere hala ego-ten da. Dena den, jabe batzuk hasi dira erraten landa turismo-an nolabaiteko geldiunea gerta-tzen ari dela, Otsagabian, adibi-dez. Nik, behintzat, ez dut su-matu. Hasieran nabaritzen nuen honat jendea etortzen ze-la, Erronkari eta inguruko etxe-ak betetzen zirenean. Orain, or-dea, ez. Jendea zuzenean etor-tzen da.

• Gero eta etxe gehiago dago, behintzat.

Bai, orain 450 bat daude Na-farroan. Guztientzat bezeroak badira, baina ez urte osorako, noski. Uztailan eta abuztuan, bai eta zubietan ere, beteta ego-ten dira, Baina, ekainean, adibi-dez, nabaritzen da bisitari kopu-ruak nabarmen egiten duela be-hera. Oraingoz, dena den, nik

_ behintzat ez dut kexarik.

— E d u r n e Elizondo

ostirala, 2001 eko oztailaren 20a Egunkaria

Mafarkaria NflFftRROfl: Iratxe Monasterioa, 45-13.esk. (Irrintzi dorrea) 31011 Iruñea. Q 948178078-79 Faxa: 948178077 Posta elektronikoa; nafarkaria@egunkaria.com Webgunea: egunkaria.com/nafarraa KOORDINATZAILEA: Asier Azpil ikueta

i ostirala • 2001 eko abuztuaren 17a

Egunkaria

Gontzal Agote

Sosik gabe

Azken ur teo tan zutabe hau idaztea hile- f

roko eg inbeha r a r run ta zen: t e l e fono §

dei ba t jaso, egun jakin ba te rako agindu eta f hoge i ta lau o rdu ge roago en t rega tu , azken 1

m o m e n t u a n ba te re per tsonala ez den orde- 1

nagai luaren aur rean eseri e ta buruar i astin- |

du batzuk e m a n eta 1.800 karaktere inguru- j

koa osatu . Asmo handirik gabe, konta tzeko |

gutxi, l i tera turan eskas ba ina txokot ik kan- j

po ra tua izan gabe ( imaj inatzen dut a rdura - j dunaren nagikeriaren ondorioz).

H e m e n d i k aur re ra , o rdea , gu re agin tar i f

t x i t g o r e n e i e s k e r l e r r o x u m e h a u e k i d a z t e a n j i ekintza ausar t e ta erdi-klandest ino ba t egi- !

ten ari garela sinetsi beharko dut, existitzen

ez den egunkarian existitzen ez den gehiga-

rri b a t e a n idaz teak zirrara berez ia so r tuko

dit. A k a b o argia e t a t ak ig ra foak , h o n a he-

m e n berr i ro ka t akunbe t ako kaze ta r i t za ren

itzulera.

Aspaldi ez dela, oraindik ere kargu institu-

zionala duen politikari batek itxi zuten egun-

kari h u r a l ehe rga i lu k o p u r u j ak in b a t e k i n

k o n p a r a t z e n zuen . H o n a k o h a u b e s t e l a k o

k a s u a b a d a e re , e t a d e l i t u t z a t h a r t z e n ez

badu, aprobetxatuko dut ahoberoaren meta -

fora eguneko egoerarako.

Antza denez, agintariei min handia egiten

diete euskal prentsa bere xumetasunean he-

rrialde hone t an egi ten ari den lanak e ta za-

baltzen ari den bideak, egunero eztanda egi-

t en d u t e n aho t sek , zaba l tzen d i ren ar t iku-

luek, ikus ten d i ren aurpegiek . Bes teak bai,

ba ina h a u e k euska raz min tzo dira e ta ghe-

t toan beharko lukete izan.

Txiki- txikiak gara , a r k a k u s o ñ a ñ a r r o a k

e lefante media t ikoen ondoan . Euskaf pren-

t sa ga ra ik idea kosko r tu g a b e k o h a u r r a da

oraindik, eta, gizakiekin gertatzen den beza-

la, h a n d i t z e k o m a i t a s u n a da geh ien b e h a r

duena . Jakin badak igu halakorik nondik ez

d u g u n j a s o k o ; h o r t a z , e u s k a l d u n o k g u r e

prentsarekin egunero amodioa egin beharko

genuke. Nola lortzen den hori? Norbera ren

i rudimen beroari galdetu.

«Diru g a b e ba ina izarrak gurekin daude ,

p iano b a t e n soinuaz». Itzali gabe, izar berri

askok argituko digute zerua.

MUSIKA

I L izar ra : Plazatik Salarat ganbera

musika ta ldeak Fray Diego kul-

t u r e t x e a n j o k o du g a u r ,

20:30ean.

I Arizkun: Danbur ia , mvsicapyre-

naei, ta ldeak Bozateko Gorrie-

n e a n j o k o dugau r , 19:30ean.

> Tutera: A m a r a u n j azz t a l d e a k

Castel Ruiz kultur e txean joko

dugau r , 22:00etan.

» Burlata: Buitraker e ta Freak XXI

(Katalunia) ta ldeen eta DJ Kar-

m a r e n k o n t z e r t u a i z a n e n d a

gaur, gaueko 12:00etatikaurre-

ra, Larrainen parkean.

I Arantza: Txapelpunk, Parasma e t a M a u n a L o a t a l d e e n k o n -

t z e r t u a i z a n e n da b iha r , f r o n -

toian, 22:00etat ikaurrera .

> Barañain: Kin Krible abeslariak Lakuaren anfi teatro natura lean

k a n t a t u k o du a s t e a z k e n e a n ,

22:00etan.

BERTSOLARIAK

» D o n a m a r i a : Bihar, herr i bazka -

rian, J e x u x Mari I razu e ta Mi-

ke l M e n d i z a b a l b e r t s o l a r i a k

ariko dira.

I Zangoza: Bihar, 20:00etatik au-r rera , R o c a m a d o r d a n t z a tal-

dearekin batera , Espainiako hi-

ru dan tza ta lde ibiliko dira he -

rriko karriketan barrena: Agru-

pac ion Folklorica Victor Blan-

co ( P a l e n t z i a ) , G r u p o d e

D a n z a n t e s de S a n A s e n s i o

(Errioxa) e ta Grupo de Palote-

au de Boltaña (Hueska).

I Atarrabia: Ma imur antzerki tal-

d e a k Que vienen los saltimban-

quis i zenburuko kale ikuskizu-

n a e s k a i n i k o d u g a u r ,

20 :00e tan , A n t s o VI.a Jak i tu-

naren plazan.

I Lekunberri: Konta la r iak ta ldeak

Cuentosy leyendas de Navarra

an tzez l ana eskainiko du gaur ,

22:00etan, herriko plazan.

ERAKUSKETAK

» J a u r r i e t a : Iñaki e ta Mikel Maru-

gan anaien TiemposenJaurrieta

argazki erakusketa eskolan iza-

n e n d a i k u s g a i i g a n d e a a r t e ,

egune ro l l : 0 0 e t a t i k 13:00eta-

r a e t a 17:00etatik 19:00etara.

> Elizondo: A n a Mar in m a r g o l a -

r i a r e n Nire txokotik oroitzape-

nak (1953-1997) e r a k u s k e t a

Arizkunenea kultur e txean irai-

l a ren 2a a r te , go izez e t a a r r a -

tsaldez dago irekita.

I Elizondo: T o m a s Sobr inok irai-

l a r e n 2a a r t e e r a k u t s i k o d i tu

margolanak , J a i m e Urrutia ka-

r r i k a k o a r e t o a n , e g u n e r o

1 l : 3 0 e t i k 1 3 : 3 0 e r a e t a

18:00etat ik21:00etara.

> Izaba: Peio Azketaren margola-

nakira i laren 2a arte izanen dira

m u s e o e tnog ra f ikoan , a s t ea r -

t e t i k i g a n d e r a , l l : 3 0 e t a t i k

1 3 : 3 0 e t a r a e t a 1 7 : 0 0 e t a t i k

21:00etara.

I Erriberri: B o r e g a n a r t i s t a r e n

Sentimiento y materia eskul tura

e r a k u s k e t a e r r e g e j a u r e g i a n

izanen da irailaren 3a ar te ikus-

gai.

LEHIAKETAK

» Atarrabia: Ja ie tako egitarauaren

kartel lehiaketan lanak aurkez-

teko e p e a hilarekin akituko da.

100 .000 p z e t a k o s a r i a dago .

Oinarriak Udalaren bulego na-

gusian eta kultur e txean daude

eskuragai.

B E S T E L A K O A K

• Z a n g o z a : Gaur, hilak hamazaz-

pi, erdi a roan girotutako afaria

e g i n e n du t e K a r m e n g o klaus-

t r o a n . E r r e s e r b a k : 948-

870251.

• JOXE LACALLE

Egarria Eguzkiaren ondotik, beti dator ura; eta ekaitzaren ostean, barealdia. Iruñean, bederen. Asteko egun

gehientsuenetan, tenperatura altuak direla eta izerdi patsetan bukatu eta gero, goitik behera blaitu

gaituzte abuztuko ekaitzek. Gogor jotzen du euriak horrelakoetan, baina berehala atertzen du. Eta

berriz eguzkia, berriz beroa, berriz izerdia, eta berriz egarria. Udaltzainek ere, noski, egarria izaten

dute. Irudikoa Gazteluko plazako iturri batetik ari da edaten. Lur azpiko aparkalekuko lanen aferak'

uztailan bizi izan zituen ekaitzik gogorrenak. Gerora, barealdia etorri zen. Erreferendumaren aldeko

plataformakoak tenperatura bero mantentzen saiatu dira. Lanen aldekoek, ordea, nahikoa dute noize-

an behin iturritik edatearekin.