Izenlagunak

● Izenlagunak: NOREN eta NONGO

● Izenlagunen egitura

Hurrengo adibidea eskuinetik ezkerretarantz osatua dago: Adlag (puntan),horren barnean IS (punta) eta horren ezkerretara izenlagun bat (adarraren)eta horren ezkerretara beste bat (sagarraren) eta ezkerrerago beste bat(Aldapeko).

Aldapeko sagarraren adarraren puntan

Euskaraz nahi adina luza daitezke sintagmak ezkerretarantz, izenlagunakpilatuaz. Baina zelako egitura dute?

Bada, izenlagunen iruzkina landuko dugu atal honetan.

HIZKUNTZ IRUZKINA

30

Izenlagunak beti ere izen sintagma bati loturikegituratzen dira. Sakoneko egituran beti daudeISren ezkerretara. Bereiz itzazu alboko perpausetakoak.

1. Non daude gauzak? . . . . . . . . . . . ❍ ❍2. ondoan egon da lehen. . . . . . . . . ❍ ❍3. Gaur ez dut ikusi Aitor. . . . ❍ ❍4. museoa ikusi genuen atzo . . . . . ❍ ❍5. kolorea ederra da.. ❍ ❍belarrarenZelaiko

Bilboko

Goierriko

Unairen

gure

IzenlagunaNongo

Noren

oinarria erl

Izlag (Noren/Zeren) IS + enIzlag (Nongo/Noizko) Adlag + ko

Izenlagunak

Zein da izenlagun horien azaleko egitura? Eta sakonekoa?

Gu en ................................

1. Unai Ø en ................................

2. Goierri Ø n ko ................................

3. Bilbo Ø n ko ................................

4. Zelai a n ko ................................

5. Belar a en ................................

Teilatuetako ....................................

6. Diskoen ....................................

7. Hiztegiko ....................................

8. Adiskidearen ....................................

9. Loreetako ....................................

10. Abestien ....................................

Gure Teilatu ak n ko

Nongo erako izenlagunaren zatiketak arraroa ematen du,baina sakonean non egitura du: Donostian + ko

Non + ko

Izenlagunekin sintagmak luzeago bihurtzen dira. Hori dela-eta, adierazpen grafikoak egiteko garrantzizkoa iza-ten da urratsak behar bezala betetzea. Gogora ditzagun.

3. Zatiketa2. Giltza1. Gezia eta sintagma

Behetik gorantz

IMIzlag Det

aa n ko gelaikastetxe {

➔ ikastetxeko gela

aa n ko gelaikastetxe {

➔ ikastetxeko gela

aa n ko gelaikastetxe {

➔ ikastetxeko gela

• Aplikatu atalei dagozkienformulak

IS

➧ ➧mug

IMIzlag Det

IS

mug• Goitik behera hasi• Eskuinetik ezkerrera

1 2 3

Ikus zuhaitzak edo formulak eta erantzun:

1. Izlag Izenaren Multzotik (IM) ateratzen al da? . . . . . . . . . ❍ ❍2. IS batetik irten al daiteke Izlag bat baino gehiago? . . . . . ❍ ❍3. Izlag gunetik irten al daiteke Adlag bat? . . . . . . . . . . . . . ❍ ❍4. Determinatzailea IM gunetik irten al daiteke? . . . . . . . . . ❍ ❍

Bai Ez

HIZKUNTZ IRUZKINA

31

•• Jarri hurrengo adierazpen

grafikoetan falta diren loturak. IS → IM + Det→ Izlag + IM + Det

Adlag → IS + erl→ adond + (grad)→ postp + (erl)

Izlag (en) IS + erl(ko) Adlag + erl

Ø n ko udal a en erabaki aDonostia

➔ Donostiako udalaren erabakia

IMIzlag Det

IS

mugiz

Izlag

Izlag

IM

mug

Det

IS erl

Adlag erl iz

IS erl

IM Det

iz

{Ø n koAldape

➔ Aldapeko

Adlag erl

IS erl

IM Det

iz

{emakume a en egun a

➔ Emakumearen eguna

IMIzlag Det

IS

mugiz

mug

IS erl

IM Det

iz

{sagar a en

➔ sagarraren

Izlag

mug

IS erl

IM Det

iz

{adar a en

➔ adarraren

{punta a n

➔ puntan

Formulak

HIZKUNTZ IRUZKINA

32

1. Nekazarien lana gogorra izan ohi da. . . . . . . . . ❍ ❍ ❍

2. Puntaren puntan txoria zegoen kantari. . . . . . . ❍ ❍ ❍

3. Puntaren puntan txoria zegoen kantari. . . . . . . . ❍ ❍ ❍

4. Babesleku egokiak dira txori batzuentzat. . . . . ❍ ❍ ❍

5. Akitaniako lurraldean agertu ziren. . . . . . . . . ❍ ❍ ❍

6. Sagardiaren inguruan ibili dira. . . . . . . . . . . ❍ ❍ ❍

7. Itsasoko haizeak gogor jotzen zuen. . . . . . . . . . . ❍ ❍ ❍

8. Itsasoko haizeak gogor jotzen zuen. . . . . . . . . . . . ❍ ❍ ❍

9. Euskal Herriko lurretan zehar hedatu da. . . . . ❍ ❍ ❍

10. Euskal Herriko lurretan zehar hedatu da. . . . . . ❍ ❍ ❍

Adlag

IS Izlag

•• Bereiz itzazu koloretan markaturiko atalak.

•• Ondoren, egizu denaren iruzkina. Ez ahaztu eskuinetik eta goitik hastea, bestela ez zaizu irtengo.

➔ Aldapeko sagarrar en adarrar en puntan

HIZKUNTZ IRUZKINA

33

➔ Nekazar i en lana ➔ Babe s l eku egokiak

➔ Txor i batzuentzat ➔ Akitaniako lurraldean

Egitzazu hurrengo esaldi zatien adierazpen grafikoak edo zuhaitzak.

➔ Sagardiar en inguruan ➔ I t sa s oko haiz eak

HIZKUNTZ IRUZKINA

34

➔ Euskal Herr iko lurr e tan z ehar

➔ Gast e izko ja i e tako g i r o a la iar en ondor i oz

➔ Gure i t sa s oko urar en ko l o r e i luna