ix informe sobre a xestiÓn e o estado econÓmico do ... · social e económica, xerando emprego de...

IX INFORME

SOBRE A XESTIÓN E O ESTADO ECONÓMICO

DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA

Dirección Xeral de Relacións Laborais. Xunta de Galicia

AGACA

Nota: Reprodución autorizada, con indicación da fonte bibliográfica.

I.S.B.N.: 84-609-4775-0

Maqueta_Informe 4/7/07 07:50 Página 1

EQUIPO REALIZADOR

DIRECCIÓN

D. Higinio Mougán Bouzón AGACA - Lic. en CC. Empresariais

ASESORA TÉCNICA

Dª. Mª José Cabaleiro Casal Prof. Dpto. Economía Financeira e Contabilidade

COORDINACIÓN PARTE ECONÓMICA

D. David Vila López AGACA - Lic. en CC. Empresariais

COORDINACIÓN PARTE SOCIAL

D. Carlos Ares Fernández AGACA - Lic. en CC. Empresariais

COORDINACIÓN REDACCIÓN

Dª Ruth Mª Rodríguez Ferreiros AGACA – Lic. en Admón. e Direc. de Empresas

ASESORES

D. Daniel Ferreiro Otero (Prod. Gandeiras) AGACA - Dip. en CC. Empresariais

Dª. Dolores Couso Costa (Prod. Vexetais) AGACA - Enxeñeiro T. Agrícola

D. Mario Fernández Redondo (Varios) AGACA - European Engineer (Agr.)

TRABALLO DE CAMPO

D. Carlos Ares Fernández (Coordinador) AGACA - Lic. en CC. Empresariais

Dª Rosa Vázquez Segade AGACA - Lic. en CC. Información

D. Tomás Gómez Vázquez AGACA - Técnico Fiscal

Dª Ruth Mª Rodríguez Ferreiros AGACA – Lic. en Admón. e Direc. de Empresas

TRADUCIÓN

Dª. Olaia Rocha Fraga AGACA - Lic. Filosofía e CC. Educación

Coa colaboración institucional da Dirección Xeral de Relacións Laborais. Xunta de Galicia.

Imprime: Gráficas Garabal, S. L.

Dep. Legal: C-889/2003


3

IX informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en galicia

prólogo

O cooperativismo agrario en Galicia foi e segue sendo un factor fundamental navertebración do sector agroalimentario e do desenvolvemento rural, tanto no ámbitoterritorial como no social e económico.

A súa fortaleza reside na súa capacidade para converterse en vector de cohesiónsocial e económica, xerando emprego de calidade directo e indirecto, e en resorte dedefensa e adaptación aos cambios no sector agrario e no contorno xeral.

Por iso, resúltame gratificante prologar este novo Informe sobre a xestión e oestado económico do cooperativismo agrario en Galicia, estudo que vén contribuíndo asentar as estratexias que deben seguir estas entidades para a súa adaptación aoscambios tanto sociais como económicos que se están a producir.

As cooperativas son unhas grandes descoñecidas en termos absolutos, realidadeda que é consciente a Consellería de Traballo, e por iso vén apostando para que estafórmula empresarial sexa non só coñecida senón que chegue a ser unha alternativalaboral, na consecución de emprego, tendo en conta que traballo cooperativo é sinónimode traballo estable e de calidade.

As cooperativas agrarias enfróntanse hoxe a grandes retos e desafíos, para o calé preciso traballar a favor da profesionalización do sector, da cualificación técnica e damodernización da súa xestión.

O grao de desenvolvemento conseguido polo movemento cooperativo en xeral,acada a día de hoxe a unha masa crítica suficiente para acometer procesos concertados,para dar saltos cualitativos que afiancen e reforcen esa madurez.

Desde o absoluto convencemento da necesidade de adaptar as cooperativasagrarias aos novos escenarios, o Goberno galego aposta por impulsar a construción docooperativismo agrario do futuro.

Parabéns a AGACA por este novo informe que contribuirá, sen dúbida, de cara aofuturo, a sentar as bases do bo facer nas cooperativas agrarias do noso país.

Ricardo J. Varela SánchezConselleiro de Traballo



Un ano máis temos o pracer de poder presentar un estudo relacionado coaXestión e o Estado Económico do Cooperativismo Agrario en Galicia. Isto significaque dito informe está sendo ben acollido, por aquelas persoas que algunha vez otiveron nas súas mans; algo que nos enche de ledicia e que nos dá forzas paracontinuar con novas publicacións ao longo do tempo, co fin de que sexa útil para osseus lectores, tanto para aqueles que están vinculados ao mundo do cooperativismoagrario, coma para aquelas persoas que teñen curiosidade por saber un pouquiñomáis deste sector.

O futuro das cooperativas agrarias pasa por gañar en dimensión, ben sexaintegrando cooperativas, concentrando ou fusionando. Tamén é indispensable paralograr o éxito, ser competitivas, diversificar actividades, elaborar produto propio,mellorar a xestión e investir en sistemas comerciais. Controlando estes aspectos,tamén se poderá facer fronte á globalización e á internacionalización, ás reformas daPAC e da OCM, ás normativas esixentes, ás novas demandas dos consumidores ... OInforme Xestión e o Estado Económico do Cooperativismo Agrario en Galicia querefacer incidencia na importancia absoluta da profesionalización dentro dascooperativas agrarias.

Coma nos anos anteriores, a Unión de Cooperativas Asociación Galega deCooperativas Agrarias (AGACA) aproveita este momento para dárllelas grazas a todasas cooperativas que empregaron parte do seu tempo en atendernos, facendo así queeste proxecto continúe a súa andadura.

Agradecer, como non, á Dirección Xeral de Relacións Laborais da Xunta deGalicia o interese e apoio mostrados ano tras ano, consciente do esforzo e dedicaciónque hai detrás deste traballo.

José Luis López Vázquez

Presidente de AGACA

5

presentación



ÍNDICE

1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.1.- Obxectivos, metodoloxía e técnicas aplicadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.2.- As cooperativas agrarias na economía agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

· 1.2.1.- A economía galega no bienio 2002-2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

· 1.2.2.- O crecemento económico e o emprego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

· 1.2.3.- A economía agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

· 1.2.4.- A poboación agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

· 1.2.5.- A dimensión do cooperativismo agrario galego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.- Plan estratéxico para o Cooperativismo Agroalimentario Español . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.- Análise xeral do cooperativismo agrario en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

3.2.- Evolución da dimensión nas cooperativas agrarias da mostra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

3.3.- Distribución territorial e importancia económica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3.4.- Actividades cooperativizadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

3.5.- Aspectos máis relevantes da estrutura societaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

· 3.5.1.- O socio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

· 3.5.2.- Os órganos sociais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3.6.- Aspectos laborais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

3.7.- Formación social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

3.8.- As sociedades cooperativas e as subvencións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3.9.- Outros aspectos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

4.- Análise económica xeral do cooperativismo agrario en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

4.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

4.2.Análise da estrutura económico -financeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

· 4.2.1.- Análise da estrutura económica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

· 4.2.2.- Análise da estrutura financeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

· 4.2.3.- Análise da conta de resultados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

· 4.2.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

·· Anexo I. Balance agregado das cooperativas da mostra (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

·· Anexo II. Conta de resultados agregada das cooperativas da mostra (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

7

índice


5.- Análise económica sectorial das sociedades cooperativas galegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 975.2.- Análise económica das sociedades cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

· 5.2.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97· 5.2.2.- Análise da estrutura económica das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98· 5.2.3.- Análise da estrutura financeira das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101· 5.2.4.- Análise da conta de resultados das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105· 5.2.5.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111· 5.2.6.- Aspectos produtivos das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

·· Anexo III. Balance agregado das cooperativas gandeiras (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126·· Anexo IV. Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

5.3.- Análise económica das sociedades cooperativas gandeiras con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127· 5.3.1.- Análise da estrutura económica e financeira das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . 127· 5.3.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134· 5.3.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . 139· 5.3.4.- Aspectos produtivos das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

·· Anexo V. Balance agregado das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155·· Anexo VI. Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras con fábrica de penso(€) . . . . . . . . . . . . 155

5.4.- Análise económica das sociedades cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156· 5.4.1.- Análise da estrutura económico -financeira das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156· 5.4.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162· 5.4.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166· 5.4.4.- Aspectos produtivos das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

·· Anexo VII. Balance agregado das cooperativas vitivinícolas (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175·· Anexo VIII. Conta de resultados agregada das cooperativas vitivinícolas (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

5.5.- Análise económica das sociedades cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176· 5.5.1.- Análise da estrutura económica das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176· 5.5.2.- Análise da estrutura financeira das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179· 5.5.3.- Análise da conta de resultados das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184· 5.5.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189· 5.5.5.- Aspectos produtivos das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

·· 5.5.5.1.- Aspectos produtivos das cooperativas de horta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196·· 5.5.5.2.- Aspectos produtivos das cooperativas de flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204·· Anexo IX. Balance agregado das cooperativas de horta -flor (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211·· Anexo X. Conta de resultados agregada das cooperativas de horta -flor (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

6.- Conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2136.1.- Análise xeral do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2156.2.- Análise económica xeral do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2176.3.- Análise económica sectorial do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2187.- Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221


1.introdución



1.1.- OBXECTIVOS, METODOLOXÍA E TÉCNICAS APLICADAS

O obxectivo fundamental do presente informe é, na mesma liña que en anteriores números, achegar ósxerentes, técnicos e persoas interesadas no eido do cooperativismo agrario unha ferramenta de análise e com-paración das variables máis importantes que conforman esta parte da economía social.

Para isto é necesario ter moi ben definidos os dous aspectos que caracterizan a unha sociedade coopera-tiva: por un lado, a súa vertente empresarial (rendibilidade, competitividade, adaptación ao mercado, ...) e, polooutro, a súa faceta social vinculada ao servizo ós socios. Son dúas direccións que deben confluír nunha soa: paraatender de forma óptima ás necesidades dos socios necesítanse estruturas empresariais sólidas e competitivas.

Este Informe contén datos que poden axudar a que a xestión das cooperativas agrarias sexa o máis efi-ciente posible, de xeito que se garanta a consecución dos seus obxectivos sociais. É moi importante darse contaque a meirande parte dos estudos existentes sobre esta materia están pensados para as empresas puramentecapitalistas, polo que todos carecen desa outra parte que caracteriza ao terceiro sector.

O universo poboacional obxecto de estudo, para o ano 2003, está conformado por 272 cooperativas agra-rias activas1 distribuídas por todo o territorio de Galicia. A súa masa social ascende a 45.050 socios e xeran unemprego directo de máis de 4.100 traballadores, cunha facturación duns 1.218 millóns de euros. Como se apuntouno anterior Informe, con respecto a 2001, a cifra de sociedades vese reducida debido á actualización de datos quese levou a cabo na realización do Mapa de Cooperativas de Galicia e do Libro Branco do Cooperativismo en Galicia2.

Deste conxunto mostral extraéronse as 57 cooperativas agrarias que levan servindo de base para a ela-boración dos sucesivos informes. O procedemento seguido para a consecución da información precisa consistiuno envío dun cuestionario ás respectivas sés das sociedades seleccionadas. Procedeuse á recollida in situ desasenquisas e, posteriormente, fíxose unha comprobación da verosimilitude dos datos achegados mediante un con-traste coa documentación existente nas oficinas de AGACA. O tratamento informático executouse mediantefollas de cálculo Excel e xestión da base de datos Access.

Para ter unha imaxe global do cooperativismo agrario en Galicia, tamén se teñen en conta os aspectosmáis relevantes do grandes grupos cooperativos galegos: Grupo Coren e Feiraco.

1.2.- AS COOPERATIVAS AGRARIAS NA ECONOMÍA AGRARIA DE GALICIA

1.2.1.- A economía galega no bienio 2002-20033

En 2003 a economía mundial benefíciase dunha certa recuperación, fundamentalmente propiciada polocomportamento norteamericano, e que afecta tanto aos países desenvolvidos como aos demais. Así, en 2003,Estados Unidos mantén unha mellor traxectoria que en 2002, xa que experimenta un crecemento do 3,1%, 9décimas máis có ano anterior. Pola súa banda, Xapón experimenta unha aceleración económica do 2,5%, des-pois da caída do 0,3% do ano anterior.

11

1 Ver cadro “Cooperativas Agrarias 2002”.2 CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Libro Branco do cooperativismo en Galicia, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia,

2003, capítulo 3.3 MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2003, CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2004; VARIOS AUTORES, 2003 Informe sobre a Situación sociolaboral da

Comunidade Autónoma Galega, Santiago de Compostela: Consello Galego de Relacións Laborais, 2004.


A Unión Europea, pola súa banda, rexistra un crecemento de só un 0,7%, 2,4 puntos porcentuais menosque Estados Unidos e 1,8 puntos porcentuais menos que Xapón. Nin Alemaña nin Francia, os grandes motoresda zona euro e da Unión Europea (15), atravesan por unha fase de recesión durante 2003: no primeiro caso,dáse unha caída do 0,1% e, no segundo, un incremento de tan só o 0,6%. Cara á finais de 2003 iniciase unharecuperación progresiva.

A economía española, pola súa banda, inicia a mediados de 2002 un proceso de recuperación que pro-segue durante 2003, cunha taxa de variación anual do 2,4%, o que supón a maior diferenza interanual da últi-ma década.

Galicia, partindo en 2002 dun Produto Interior Bruto a prezos de mercado (PIB pm) do 1,9%, aumenta oseu crecemento en 0,5 puntos porcentuais, unha décima máis que a economía española.

No gráfico 1 ilústrase o crecemento do PIB pm por sectores, para España e para Galicia en 2003, en por-centaxes de crecemento sobre o ano anterior.

Gráfico 1

12

capítulo 1. introdución

-3,9

0,7

3,5

1,4 2,0

1,3

4,1

3,6

2,1

1,8

3,9

3,3

2,4

2,4

AgriculturaPesca

Enerxía Industria Construción Servizos demercado

Servizos nonde mercado

TOTAL

CRECEMENTO DO PIB pm 2003 (taxa de variación anual en %)

Galicia España

Fonte: elaboración propia a partires de datos do INE e do IGE.

Segundo o gráfico anterior, volve ser o da construción, e en menor medida o dos servizos, o sector quemáis riqueza xera, tanto en España (3,6%) como en Galicia (4,1%). Só se obteñen taxas negativas na economíagalega, en concreto na agricultura/pesca, 3,9%, xa que hai que lembrar que a principios de 2003 faise patentea incidencia do afundimento do Prestige.

1.2.2.- Crecemento económico e emprego

O cadro 1 mostra o número de persoas ocupadas en Galicia no bienio 2002-2003 segundo as distintasramas de actividade. Obsérvase que o sector agrario destrúe no seu conxunto algo máis de 7.000 empregos. Senembargo, en 2003 a industria tamén experimenta un decremento de máis de 90.000 persoas4.

4 Esta serie de datos está tomada do IGE, seguindo a metodoloxía EPA 2002 que introduce tres cambios fundamentais con respecto ao sistema anterior: utili-zación das novas proxeccións de poboación do INE, uso dunha mellora técnica no cálculo de totais e a aplicación, a partir do primeiro trimestre de 2001, danova definición de paro establecida no Regulamento 1897/200 da CE.



Cadro 1. Poboación ocupada por sectores económicos. Galicia. 2002-2003

13

Fonte: 4º trimestre IGE (EPA).

No resto dos sectores lévase a cabo unha xeración de emprego, de xeito que no seu conxunto e, grazasao sector de construción, o total de poboación ocupada aumenta, con respecto a 2002, nun 1,57%.

Polo tanto, vese que o mercado de traballo en Galicia en 2003 xera poboación ocupada, en termos abso-lutos. Porén, se observamos o sector industrial, compróbase que a creación de emprego non vai parella ás taxasde variación do PIB: a pesar de que este se incrementa con respecto a 2002, Galicia non é capaz de crear empre-go na industria. O gráfico 2 permítenos ver a evolución do PIB e do emprego en ambas economías a longo prazo.

Gráfico 2

Agricultura e pesca

Industria

Construción

Servizos

TOTAL

139.060 132.020 -7.040

220.290 130.260 -90.030

131.820 209.340 77.520

596.600 633.180 36.580

1.087.770 1.104.800 17.030

2002 2003 Diferenza

VARIACIÓN DO PIB E DO EMPREGO GALICIA-ESPAÑA.1990 - 2003

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

1991 1992 1993 1994 1995 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

% Var. PIB Galicia % Var. Emprego Galicia% Var. PIB España % Var. Emprego España

1996

Fonte: IGE e INE.

1.2.3.- A economía agraria de Galicia

Non se dispoñen de datos sobre a renda agraria en Galicia no ano 2003, debido ao desfase temporal dosdatos emitidos polos organismos estatísticos, sen embargo, segundo estimacións5 de expertos, despois doaumento de 2001 volvería darse outra caída na renda percibida polos agricultores galegos.

5 MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), Op. cit., 2004, páx. 64-68.


O cadro 2 indica cál é a renda agraria en 20026. Acada o valor de 1.049.67 millóns de euros, o que signi-fica unha diminución do 4% con respecto a 2001. A produción da rama agraria, en termos monetarios, é de 2048millóns de euros, cun crecemento do 3% sobre o ano anterior.

Cadro 2. Renda agraria galega – 2002

14


2001 (Mill.€) 2002 (Mill. €) variación (%)

Produción da rama agraria

Consumos intermedios

Valor Engadido Bruto a Prezos Básicos

Consumo de Capital fixo

Valor Engadido Neto a Prezos Básicos

Outros Impostos sobre a produción

Outras Subvencións á produción

Renda agraria

1.998,23 2048,24 3%

715,47 801,54 12%

1.282,76 1.246,70 3%

272,99 285,51 5%

1.009,77 961,19 5%

10,50 3,55 -66%

92,92 92,03 -1%

1.092,20 1049,67 -4%

Fonte: Consellería de Política Agraria e Desenvolvemento Rural.

O cadro 3 reflicte o valor da produción da rama agraria en 2002, desagregado por partidas. A produciónagraria medra case un 3%, con respecto a 20017.

O subsector gandeiro é quen achega o maior valor, 1,25 millóns de euros, o que implica un peso sobre ototal de case o 61%, o que supón 3 puntos porcentuais menos que en 2001. Destaca a rama do leite, cun 47%do total do subsector, con case 588 mil euros.

Pola súa banda, o subsector agrícola ten un peso do 35% sobre o total. O máis destacado é a uva, con122 millóns de euros.

6 Último ano do que se dispón de información estatística pública. Para o cálculo das macromagnitudes do sector agrario en 2001 adoptouse a metodoloxía daaxencia Eurostat como consecuencia da aplicación do Regulamento (CE) 2223/96 do Consello, relativo ao Sistema Europeo de Contas Económicas Integradas(SEC). Este difire do sistema FAO, usado ata o de agora, polo que os resultados obtidos por ambas metodoloxías non poden ser comparadas. Unha desas dife-renzas é que o SEC non inclúe na contabilidade agraria a achega económica do sector forestal. Os datos do cadro 2 están calculados co SEC para ámbolosdous anos.

7 Non se describen neste Informe as variacións que se producen entre as distintas partidas e subsectores porque se carecen de datos desagregados elaboradoscoa metodoloxía SEC.



Cadro 3. Valor da produción da Rama Agraria. 2002

15

2002 2002Millóns € Estrutura porcentual

Cereais

Froitas

Hortalizas

Patacas

Pastos accidentais e prados naturais

Uvas

Viños e subprodutos

Flor

Outros

SECTOR AGRÍCOLA

Leite

Vacún: carne e gando

Porcino: carne e gando

Aves: carne e gando

Outras carnes e gandos

Outras: producións animais

SECTOR GANDEIRO

SERVIZOS E ACTIVIDADES SECUNDARIAS NON AGRARIAS

TOTAL DO SECTOR AGRARIO

55.344,70 2,70%

86.655,90 4,23%

120.532,60 5,88%

86.637,10 4,23%

87.790,10 4,29%

122.317,50 5,97%

73.882,90 3,61%

53.591,50 2,62%

23.372,40 1,14%

710.124,70 34,67%

587.939,60 28,70%

293.784,30 14,34%

173.591,70 8,48%

104.038,30 5,08%

28.417,20 1,39%

61.689,40 3,01%

1.249.460,50 61,00%

88.660,98 4,33%

2.048.246,18 100,00%

Fonte: Anuario de Estatística Agraria, 2003.

O gráfico 3 ilustra a distribución da produción da rama agraria en 2002 en función das distintas partidasprodutivas. Ao igual que en 2002, inclúense no gandeiro a produción bovina, a de gandería sen terra e outrasproducións. No primeiro conxunto atópase o leite, que supón o 29%, e a carne de vacún que achega o 14% daprodución total. Porcino e aves sitúanse en conxunto no 14 % do total. Finalmente, outras producións contribú-en co 3% do total en 2002.

No subsector agrícola, a partida máis destacable son as uvas (6% do total). A continuación sitúase a pro-dución das hortalizas (5,9%), pastos accidentais e prados (4%) e as froitas ou patacas ( 4 %). Percíbese certabaixada nas unidades monetarias deste subsector en 2002, con respecto ao ano anterior, sobre todo na froita,viños e subprodutos; se ben, non repercute na suma total, porque se ve compensada co incremento en hortali-zas e uvas.


Gráfico 3

16


ESTRUTURA VALOR DA PRODUCIÓN RAMA AGRARIA.GALICIA 2002

Uvas 6%

Flor 3%

Viños e subprodutos4%

Pastos accidentaise prados naturais

4%

Cereais 3%

Outras: producións animais 3%

Outras:carnes e gandos 1%

Servizos e actividadessecundarias non agrarias

4% Froitas 4%Hortalizas 6%

Patacas 4%

Aves: carne e gando 5%

Outros:sector agrícola

1%Leite 30%

Vacún: carne e gando

Porcino:carne e gando

8%

Con respecto á cuantificación das diferentes producións en unidades físicas en 2003, no sector gandeiro,a produción de leite de vaca sufriu un descenso do 4%, con respecto a 2002, situándose nos 2,22 millóns delitros, a carne de vacún producida acada as 97.488 toneladas (aumento de case o 8%, con respecto ao ano ante-rior) e os ovos chegan aos 60,58 millóns de ducias (que significan unha subida do 1,5%).

Polo que respecta ao subsector agrícola en 2003, a produción da pataca é de case 514 mil toneladas, un11% menos que o ano anterior, a pesar de que nos últimos anos mostraba unha certa estabilización; a produ-ción hortícola acada case as 240 mil toneladas (un 44% máis que en 2002). Por outro lado, a produción de uvareduciuse ata as 259 mil toneladas, un 24% menos que en 2002.

1.2.4.- A poboación agraria de Galicia

A caída da poboación ocupada no sector agrario en Galicia neste quinquenio estudado é a consecuenciada saída dun elevado número de agricultores: por un lado debido ás xubilacións por idade e, por outro, motiva-do polos diversos plans de abandono da actividade promovidos polas distintas administracións.

A isto hai que unirlle a falta de relevo xeracional: os novos non queren permanecer no sector e prefirenbuscar outras actividades máis atraentes en termos de renda percibida. Frear este proceso é unha tarefa arduae que precisa dun tempo que se presenta como un factor moi limitador.



Gráfico 4

17

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN OCUPADA NO SECTOR AGRARIO(Índice base 1985=100)

26,7%

49,5%

0%

30%

60%

90%

120%

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Galicia España

Os datos do gráfico 4 indican que o gran descenso da poboación ocupada agraria vense dando desde1985, ano que coincide coa integración de España na Unión Europea. Nos primeiros anos a evolución foi prac-ticamente a mesma tanto en Galicia como en España. Porén, nos últimos tempos obsérvase que en Galicia aperda de poboación agraria é maior que no estado español (tal vez porque en España se ve amortecida coa mande obra asalariada do sur). En 2003, a poboación ocupada no sector agrario en Galicia aumenta nun 1,9%, datocurioso, segundo expertos na materia8, porque, por unha banda, prosegue o envellecemento da man de obraagraria, e polo tanto segue habendo xubilacións e defuncións, mentres que a incorporación de xente nova nasexplotacións non compensa esta situación. E, por outro lado, continúa a afluencia de traballadores agrarios caraa outros sectores económicos.

Gráfico 5

11,3

8,3

7,0

6,3

5,7

6,4

106,

7

113,

0

111,

1

87,6

88,3

87,9

59,9

48,2 56

,148

,9

45,1

42,5

177,

916

9,5

174,

2

142,

8

139,

1

136,

8

< 25 anos 25 - 54 anos > 55 anos Total

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN AGRARIA OCUPADASEGUNDO INTERVALO DE IDADES.

GALICIA

1998 1999 2000 2001 2002 2003

8 MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), Op. cit., 2004, páx. 81-83


Precisamente, un problema grave que sofre o medio rural é a falta de rexuvenecemento da man de obra.Por intervalos de idade, en 2003 prodúcese un pequeno aumento no tramo dos menores de 25 anos (0,7 puntosporcentuais), e redúcese un pouco a porcentaxe de traballadores con máis de 55 anos, pero este cambio apenasé significativo. Porén, facendo unha comparanza entre os datos de 2003 e os de 1998, obsérvase unha diminu-ción do 43% nos traballadores que teñen menos de 25 anos.

1.2.5.- A dimensión do cooperativismo agrario galego

As seguintes cifras axudan a determinar a importancia que o movemento cooperativo posúe en todo oterritorio español e galego. Trátase dun grupo de empresas perfectamente estruturadas que acadan cotas decompetitividade e rendibilidade semellantes e incluso maiores que as demais entidades do mercado.

En 2003, contabilízase en España un total de 4.195 cooperativas agrarias activas, con 932.124 sociosdedicados á agricultura e/ou á gandería9. Entre todas crean 78.444 postos de traballo directo10, o que implica unaumento de case o 52% no emprego xerado, con respecto a 2002.

En Galicia, hai constancia de 272 cooperativas agrarias activas11 que agrupan a 45.050 socios e danemprego directo a máis de 4.100 traballadores. Diminúe o número de empregados con respecto ao ano 2002,pero hai que ter en conta dúas circunstancias: por un lado diminúe o número de cooperativas, inda que moitasdas desaparicións destas sociedades activas corresponden á actualización de datos, xa comentada, e polo outro,que non se considera como emprego cooperativo o correspondente a sociedades mercantís onde as cooperati-vas non posúen a maioría do capital social.

Cadro 4. Cooperativas Agrarias 2003

18


Nº Cooperativas Nº Socios Nº Traballadores

España

Galicia

4.195 932.124 78.444

272 45.050 > 4.100

Destas cifras extráese unha información a destacar: Galicia posúe en torno ao 5% do emprego directoxerado polas cooperativas en España.

Para facer unha análise máis pormenorizada dos datos dispoñibles, faise unha división en tres grupos nonúmero total de cooperativas agrarias activas en Galicia (cadro 5). Por un lado, achégase a información das 57sociedades da mostra estudada. Por outra banda, móstranse os datos dos grandes grupos cooperativos agrariosgalegos: Coren e Feiraco12. E, finalmente, faise unha valoración do resto das entidades cooperativas de Galicia:213 sociedades de pequena e mediana dimensión, sen incluír aquelas de segundo grao cuxo labor se limita árefacturación dos produtos das de primeiro grao, evitando así unha posible dobre contabilización da produción.

9 Datos proporcionados pola Confederación Española de Cooperativas Agrarias de España CCAE.10 Dato extraído da páxina web do Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales: www.mtas.es/Empleo/economia-soc .11 CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Op. cit., 2003.12 Datos proporcionados por Coren e Feiraco.



Cadro 5. Evolución das grandes magnitudes das cooperativas agrarias. 2002-2003

19

Facturación* Nº socios Nº traball. directos2002 2003 2002 2003 2002 2003

57 cooperativas enquisadas

Grandes grupos cooperativos agrarios

Resto de sociedades cooperativas agrarias

TOTAL

263,40 269,10 13.186 13.044 619 664

848,47 857,00 14.200 14.400 3.362 3.362

106,13 106,13 17.664 17.664 200 200

1.218,00 1.232,23 45.050 45.108 4.181 4.226*En millóns de euros.

Con respecto o 2003, non se producen cambios significativos: tanto a facturación coma os socios ou onúmero de traballadores directos, presentan unha cantidade similar á de 2002.

O importe total facturado experimenta un incremento, neste caso, do 1%, ao superar os 1.230 millóns deeuros13. Case o 70% dese total é achegado polos grandes grupos de cooperativas de capital galego. Polo querespecta ao número de socios, en 2003 o incremento non é tan substancial coma no ano anterior, quedando nun0,13%. O número de traballadores directos, en 2003 sobe un 1%.

Pero xunto con isto, tamén hai que ter en conta o emprego que xeran as cooperativas de forma indirec-ta, tales como transportistas autónomos, veterinarios, asesorías, avogados, etc.). Unha estimación sobre estevolume de emprego indirecto sitúase arredor dos 1.460 postos de traballo que, sumados á cantidade de traba-lladores directos, aproxímanse á cifra total de 5.600 empregados.

13 Cóntase con datos actualizados das cooperativas da mostra e dos grades grupos cooperativos. Como non se dispoñen de datos actuais das cooperativas res-tantes, mantense o dato de 2002.


2.plan estratéxico para

o cooperativismoagroalimentario español



23

PLAN ESTRATÉXICO DO COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO ESPAÑOL

No contorno actual, prepararse para o futuro é unha necesidade. Afortunadamente, cada vez saen á luzmáis reflexións, como as que se fixeron durante o V Congreso do cooperativismo agrario, organizado polaConfederación de Cooperativas Agrarias de España, CCAE, en Santiago no mes de marzo de 2003, e deséñanseplans sectoriais nas distintas comunidades autónomas (Galicia, entre elas). Neste marco facíase necesario unesforzo de síntese de todos os elementos comúns, para, en definitiva, xuntar esforzos e ir en busca da moderni-zación e da mellora da competitividade das cooperativas agrarias españolas.

Así nace o PLAN ESTRATÉXICO DO COOPERATIVISMO AGRARIO ESPAÑOL, cuxa fase de definición das súas liñas clavefoi recentemente aprobada polo Consello Reitor da CCAE, froito do traballo levado a cabo por un Grupo creadoao efecto. O Plan aprobado quere ser un proxecto estratéxico de alcance estatal, resultante das propostas estra-téxicas das comunidades autónomas e que sirva de conexión e guía, válido para todas as iniciativas estratéxicas.

A continuación reflectimos un resumo total do mesmo, mentres se segue traballando para realizar, enbreve, a súa presentación ante o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación.

PLAN ESTRATÉXICO DO COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO ESPAÑOL

Resumo totalSeminarios I, II e III

CONTIDO

PARTE PRIMEIRA

� ANTECEDENTES

� METODOLOXÍA

� ESTRUTURA DO PLAN

� BREVE REFERENCIA SOBRE A ANÁLISE DO CONTORNO

PARTE SEGUNDA

� Definición de Misión, Valores, Imaxe

� Proposta de Obxectivos Estratéxicos

� Proposta de Eixes Estratéxicos Básicos

� Proposta de Liñas Estratéxicas de Actuación de interese prioritario

� Posibles Plans de Acción

� Posibles Medidas de Acompañamento


24

PARTE PRIMEIRA

� ANTECEDENTES

� Necesidade e Xustificación

� Características diferenzadoras e múltiples niveis ou opcións de planificación

� METODOLOXÍA DE ELABORACIÓN

� Recompilación e análise de propostas estratéxicas rexionais xa existentes

� Hai moitas coincidencias nas propostas de distinto tipo

� Esixencia de participación e dun Plan de Implantación

� ESTRUTURA DO PLAN ESTRATÉXICO

� Proponse elaborar un auténtico Plan Estratéxico do Cooperativismo AgroalimentarioEspañol (que reúna todos os elementos normais nun plan estratéxico)

� BREVE REFERENCIA Á ANÁLISE DO CONTORNO

� Hai infinidade de estudos, diagnósticos e análises, tanto do contorno externo comodo contorno interno do Sistema Cooperativo Agrario

¿É NECESARIO E ESTÁ XUSTIFICADO IMPLANTAR UN PLAN ESTRATÉXICO DO COOPERATIVISMOAGROALIMENTARIO ESPAÑOL?

� Hai numerosos traballos de análise E reflexión estratéxica sobre o CooperativismoAgrario español; pero aínda non existe un Plan Estratéxico do SistemaCooperativo Agrario español

� Hai que pasar da fase de estudo e reflexión estratéxica a outra fase de actuación eresultados na que se aborde en firme a adaptación do modelo cooperativoagroalimentario español.

� Nun contexto de globalización crecente, parece necesaria unha estratexia deámbito estatal que reforce e complemente os plans autonómicos.

� É indubidable, por tanto, que se necesita un DESEÑO ESTRATÉXICO de alcanceestatal e interese común, resultante de todas as propostas estratéxicas autonómi-cas, e que sirva de conexión e MARCO OU GUÍA ESTRATÉXICA para as diferentesiniciativas estratéxicas autonómicas, así como para as iniciativas de carácter estatal.

CARACTERÍSTICAS DIFERENZADORAS do PLAN ESTRATÉXICO PROPOSTO

� O PECAE ten como ámbito e alcance o Sistema Cooperativo Agrario Español,entendido este como un gran conxunto de iniciativas e actuacións produtivas,comercializadoras e empresariais interdependentes

� O PECAE non é o Plan Estratéxico de CCAE nin o dunha organización ou corpo-ración determinada

capítulo 2. plan estratéxico para o cooperativismo: área de cooperativas agrarias e de explotación común



25

� O PECAE non debe interferir nos procesos de planificación estratéxica das FUT´s nindas distintas comunidades autónomas, nin das cooperativas individuais

� Pero o PECAE si debe ser marco de referencia, no que deben inscribirse as iniciati-vas de carácter supra-autonómico.

� Por tanto, o PECAE debe ser o resultado dun proceso participativo de análise,valoración e agregación ou incorporación desas outras iniciativas de planifica-ción estratéxica

� Pero en ningún caso cabe confundir ou solapar obxectivos, propostas ou pro-xectos de planificación correspondentes a niveis ou competencias de planifica-ción diferentes.

DIFERENTES NIVEIS POSIBLES DE PLANIFICACIÓN ESTRATÉXICANO SISTEMA COOPERATIVO AGRARIO ESPAÑOL

P. ESTRATÉXICODO SISTEMA COOPERATIVO

AGRARIO AUTONÓMICO

PLANS ESTRATÉXICOSDAS COOPERATIVASDE PRIMEIRO GRAO

P. ESTRATÉXICODO COOPERATIVISMOAGROALIMENTARIO

ESPAÑOL

PLANS ESTRATÉXICOSDAS COOPERATIVAS

DE 2º OU ULTERIOR GRAO

PLANS ESTRATÉXICOSDAS FUT’s

COMO ORGANIZACIÓNS

PLAN ESTRATÉXICODE CCAE

COMO ORGANIZACIÓN

POLÍTICAS E PLANSDE CCAA

SOBRE COOP. AGRARIAS

POLÍTICAS E PLANSDO MAPA

SOBRE COOP. AGRARIAS


26

CÓMO SE ELABOROU O PLAN ESTRATÉXICODO COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO ESPAÑOL

� Para conseguir a “validez universal” do Plan Estratéxico, é imprescindible que este recolla eintegre, na medida do posible, as distintas propostas ou formulacións de carácter estratéxi-co existentes nos distintos ámbitos do Sistema Cooperativo Agrario Español:

� UCAMAN (C. La Mancha)

� AGACA (Galicia)

� UCABAL (Baleares)

� FCAE (Euskadi)

� UCAN (Navarra)

� FACA (Aragón)

� FCAC (Cataluña)

� FECOAV / UTECO (C. Valenciana)

� Tamén se analizou o Plan Estratéxico de CCAE como organización autónoma

� E as análises e proxectos estratéxicos de COGECA (UE)

� E tamén diferentes estudos, proxectos sectoriais e propostas do propio MAPA, e/ou

CCAA, Organismos, Institucións, etc.




27

EN XERAL, CASE TODAS AS PROPOSTAS DE PLANS ESTRATÉXICOS ANALIZADAS PROPOÑEN PRACTICA-MENTE O MESMO, PERO SÓ CONTEMPLAN UN ÁMBITO AUTONÓMICO

COINCIDENCIAS ÁMBITO

INTERCOOPERACIÓN

VALORES CORPORATIVOS

DIMENSIÓN

REORDENACIÓN SECTORIAL

ACCESO A MERCADOS

INTERNACIONALIZACIÓN

ESTRUTURAS DE APROVISIONAMIENTOE/OU COMERCIALIZACIÓN BÁSICAS

DIVERSIFICACIÓN

VALOR ENGADIDO DOS PRODUTOS

COMPETITIVIDADE

I+D+i

FORMACIÓN

CAMBIO DE MENTALIDADE EN SOCIOSE CONSELLO REITOR

INFORMACIÓN

VENDA DIRECTA

XESTIÓN EMPRESARIAL

COMUNICACIÓN

MODELO DE EXCELENCIA

LOBBY

Etc.

SOAMENTE NA RESPECTIVA CCAA

AÍNDA QUE NON SE REFIRAN SOAMENTE AIMPACTOS ECONÓMICOS NA RESPECTIVACCAA

É IMPRESCINDIBLE UN MARCO GLOBAL INTEGRADOR


28

ESIXENCIA DE PARTICIPACIÓN E COORDINACIÓN NA DEFINICIÓN E IMPLANTACIÓNDO PLAN ESTRATÉXICO

� A definición e implantación dunha Estratexia sempre é un proceso “Top-Down”, indaque baseado na Participación dos implicados na mesma

� A implantación dun Plan Estratéxico esixe un compromiso total e sen reservas da altadirección da organización que o vai asumir e desenvolver

� O anterior é máis complexo cando se trata de definir e implantar un Plan Estratéxico doSistema Cooperativo Agrario Español, como conxunto

� Por conseguinte, necesítase un coidadoso proceso de revisión, aprobación e implan-tación do Plan Estratéxico, baseado nunha máxima participación de todos os axen-tes involucrados

� O Plan Estratéxico non será un documento ou feito illado, dun momento determinado;pola contra, debe ser un Proceso Continuo dotado dos necesarios SoportesEstruturais

ELEMENTOS SOPORTE DO PLAN, IMPRESCINDIBLES PARA A SÚA POSTA EN MARCHA,VIABILIDADE E EFICACIA

� PROCESO PREVIO DE ANÁLISE, APROBACIÓN E IMPLANTACIÓN DO PLAN ESTRATÉXICO

� SISTEMA DE PLANIFICACIÓN ESTRATÉXICA (PE/ POA/ PAI)

� SISTEMA DE AVALIACIÓN E XESTIÓN DO PLAN ESTRATÉXICO

� SOPORTES ESTRUCTURAIS E TÉCNICOS DO PLAN ESTRATÉXICO (Organización, recur-sos humanos, recursos informáticos, recursos técnicos, etc.)

� APOIOS INSTITUCIONAIS AO PLAN ESTRATÉXICO (Internos e externos; públicos e privados)

� COMUNICACIÓN E DIVULGACIÓN DO PLAN ESTRATÉXICO

� ESTRATEXIA XERAL DE FINANCIAMENTO, COBERTURA DO PLAN ESTRATÉXICO EMARCO DE ACTUACIÓN DOS INSTRUMENTOS DE FINANCIAMENTO A UTILIZAR.




29

ESTRUTURA E CONTIDO DO PLAN ESTRATÉXICODO COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO ESPAÑOL

FINS OUOBXECTIVOSESTRATÉXICOS

MISIÓN,IMAXE,VALORES

ANÁLISEDOCONTORNO

EIXESESTRATÉXICOSBÁSICOS

LIÑASESTRATÉXICASDE ACTUACIÓNPRIORITARIA

OBXECTIVOS EMETAS CONCRETAS,CUANTITATIVOS ECUALITATIVOS

PLANS DE ACCIÓNE PROGRAMAS,OPERATIVOS (P/F)

MEDIDAS DEACOMPAÑAMENTOE DECISIÓNSCONEXAS (P/F)

AVALIACIÓN DEACTUACIÓNSE RESULTADOS

FEEDBACK


A DEFINICIÓN DUNHA ESTRATEXIA PARA O SISTEMA COOPERATIVO AGRARIO ESPAÑOL DEBE BASE-ARSE NUNHA RIGOROSA ANÁLISE DO CONTORNO

� Dita Análise debe referirse tanto ao CONTORNO EXTERNO do sistema CooperativoAgrario, como ao propio CONTORNO INTERNO do mesmo (e especialmente ao propiomodelo cooperativo agrario existente)

� Tanto nun coma noutro tema, disponse de infinidade de Diagnósticos, Estudos,Informes, Valoracións, etc. Polo tanto, só hai que revisalos, recollelos e telos en conta(cando proceda)

� Porén, chama a atención o feito de que, a pesares desa sobreabundancia de Diagnósticose Análises dos contornos interno e externo do Cooperativismo Agrario Español, aíndanon se teña avanzado cara á implantación de plans e/ou medidas de Carácter estra-téxico conducentes á adaptación e mellora dun modelo cooperativo considerado portodos como obsoleto e/ou pouco competitivo

PARTE SEGUNDA

ANÁLISE DO PLAN ESTRATÉXICO PROPIAMENTE DITO

� Definición de importantes “principios básicos”:

� MISIÓN

� VALORES

� PERCEPCIÓN/ IMAXE

� Definición dunha “Estratexia do Sistema Cooperativo Agrario” como conxunto:

� OBXECTIVOS ESTRATÉXICOS

� EIXES ETRATÉXICOS BÁSICOS

� LÍÑAS ESTRATÉXICAS DE ACTUACIÓN

� Aplicación e desenvolvemento do Plan Estratéxico

� PLANS DE ACCIÓN

� MEDIDAS DE ACOMPAÑAMENTO

� Proceso de Implantación do Plan Estratéxico

MISIÓN DO COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO ESPAÑOL

� A satisfacción dos seus clientes coa fin de promover e potenciar a Xeración deRiqueza, a Calidade de Vida e a Actividade agroalimentaria dos integrantes doSistema Cooperativo Agrario Español, asegurando a súa continuidade a largo prazo,así como o seu impacto positivo na sostibilidade e na mellora do territorio.

30

capítulo 2. plan estratéxico do cooperativismo agrario español



VALORES QUE DEBEN ASUMIRSE E DEFENDERSE EN TODO O ÁMBITO DO SISTEMA COOPERATIVOAGROALIMENTARIO ESPAÑOL

� Utilización e potenciación da unión e da asociación, como principal recurso e forza doSistema Cooperativo Agrario, especialmente a través da colaboración e de alianzas entreas cooperativas.

� Forte compromiso das cooperativas cos seus socios e co seu contorno, co seuterritorio e coa súa produción.

� Identificación, participación e compromiso dos socios cos obxectivos, estratexias eactuacións das cooperativas e do conxunto do Sistema Cooperativo.

� Aplicación de modelos de xestión de elevado contido social e ético, independente ecompatible á súa vez cunha xestión eficaz, transparente e profesional.

� Capacidade de ofertar produtos de máxima calidade, garantindo ademais a segurida-de alimentaria e o respecto polo medio ambiente.

IMAXE OU PERCEPCIÓN QUE DEBE XERAR O COOPERATIVISMO AGRARIO

� De estruturas empresariais viables, rendibles, ben xestionadas, capaces de adaptarseaos cambios e retos dos mercados.

� De compromiso, arraigo e eficacia a favor do medio rural e do territorio no que se actúae opera; e a favor dos produtores agrarios e da súa calidade de vida.

� De garantes da continuidade e viabilidade da actividade agraria e do emprego nomedio rural.

� De corresponsables no sostemento rural e na defensa medioambiental.

� De referentes ante os demais axentes e especialmente ante a Administración.

� De estruturas produtivas, transformadoras e comercializadoras, capaces de ofrecer aomercado produtos de calidade, sans e seguros, en condicións competitivas.

� De soportes imprescindibles para a viabilidade dos máis importantes sectores agroa-limentarios.

� De colectivos unidos e fortes, ben vertebrados, que traballan en defensa dos produtosagrarios españois, que dispoñen dunha ampla e diversificada oferta e se basean nunsmodelos de comercialización modernos, xustos e eficaces.

FINS OU OBXECTIVOS ESTRATÉXICOS do COOPERATIVISMO AGROALIMENTARIO

A. Potenciar a RENDIBILIDADE, COMPETITIVIDADE, eficacia investidora e autonomía e independenciafinanceira como medio de asegurar a xeración de riqueza e emprego e DE REVERSIÓN AO TERRI-TORIO da riqueza xerada, apoiando así a sostibilidade e viabilidade do MEDIO RURAL.

31


32


B. Evolucionar desde a “orientación produción” cara a unha clara “ORIENTACIÓN MERCADO” basea-da en capacidade real de competir e nunha máxima eficacia, autonomía comercializadora e máximacaptación de valor engadido.

C. Asegurar a viabilidade e continuidade do SISTEMA COOPERATIVO AGRARIO e do modelo social querepresenta, e promover a súa EXPANSIÓN, así como o seu PRESTIXIO, aceptación, valoración e reco-ñecemento social, económico e sectorial.

Todas as liñas de actuación estratéxica e os plans de acción, programas operativos emedidas de acompañamento, derivados de aquelas, valoraranse e seleccionaranse enfunción da súa contribución ao logro dos fins ou obxectivos estratéxicos sinalados.

EIXES ESTRATÉXICOS BÁSICOS

� Os Eixes Estratéxicos Básicos indican as grandes opcións ou alternativas estratéxicasseleccionadas para garantir o logro dos fins ou obxectivos estratéxicos que debe conse-guir o Sistema Cooperativo agrario español.

� A definición destes Eixes Estratéxicos Básicos pode realizarse segundo diferentes enfoques:

� Cun enfoque de carácter xeral o transversal

� Cun enfoque sectorial (p.e.: apoio a determinados sectores)

� Cun enfoque xeográfico (p.e.: apoio a determinadas zonas)

� Cun enfoque estrutural (p.e.: apoio a certos tipos de cooperativas)

� Cun enfoque asociativo (p.e.: apoio a determinadas clases de socios)

� No presente Plan Estratéxico abórdase exclusivamente a definición de Eixes Básicossegundo un enfoque xeralista e transversal, deixando os demais posibles enfoques anovos desenvolvementos futuros do plan.



33

EIXES ESTRATÉXICOS BÁSICOS:ORIENTACIÓN

CARA OBXECTIVOSESTRATÉXICOS

(I) Consecución dunha DIMENSIÓN COMPETITIVA para osdiferentes integrantes do sistema cooperativo agrarioespañol.

(II) Mellora continua da COMPETITIVIDADE das cooperativase dos seus produtos e servizos.

(III) Mellora continua do acceso e posicionamento nosMERCADOS e do VALOR ENGADIDO dos produtos dascooperativas.

(IV) Potenciación sistemática da COMUNICACIÓN, IMAXE,REPRESENTACIÓN e PROMOCIÓN do cooperativismo.

(V) Potenciación do arraigo, conexión e liderado do sistemacooperativo no medio rural impulsando a diversificacióndas actividades.

(VI) Impulso dun CAMBIO DE MENTALIDADE. Mellora daPROFESIONALIZACIÓN e da GESTIÓN da empresacooperativa

A e B

A e C

C

A e B

A e B

A e B

Todas as iniciativas estratéxicas de carácter global e todas as medidas lexislativas ede apoio, de alcance estatal ou suprarexional, ao sistema cooperativo, deberían con-dicionarse á súa inclusión nun ou varios destes eixes básicos.


RELACIÓN DE PLANS DE ACCIÓN PRIORITARIA

1. FORMACIÓN, MENTALIZACIÓN EMPRESARIAL

2. APOIO AO REDIMENSIONAMIENTO ESTRUTURAL

3. APOIO Á MELLORA DA COMPETITIVIDADE

4. PROMOCIÓN, COMUNICACIÓN, INFORMACIÓN E IMAXE

PLAN DE ACCIÓN 1º: MENTALIZACIÓN

Os obxectivos principais deste plan son:

� Adaptar o enfoque ou visión de socios, consellos reitores de cooperativas, ade-cuándoo ás esixencias dos modelos de cooperativismo agrario viables no futuro.

� Mellorar a formación, cualificación e profesionalidade de todos os axentes respon-sables da xestión e decisión nas cooperativas.

As actuacións prioritarias posibles están en proceso de elaboración.

PLAN DE ACCIÓN 2º: REDIMENSIONAMENTO


� Promover, facilitar e impulsar a mellora da dimensión empresarial promedio dascooperativas como medio de asegurar a súa viabilidade, competitividade e rendi-bilidade.

� Promover, facilitar o “funcionamento en rede” e/ou “intercooperación”, entre coo-perativas agrarias.


PLAN DE ACCIÓN 3º: COMPETITIVIDADE


� Adecuar os produtos á realidade dos mercados e da demanda e avanzar na cadeade valor.

� Adecuar os sistemas e recursos da produción, comercialización e xestión á realida-de dos mercados e da demanda.


PLAN DE ACCIÓN 4º: IMAXE E RELACIÓNS


� Promover a mellora da percepción, notoriedade e imaxe das cooperativas agrariase da súa contribución á sociedade.

34




35

� Promover e potenciar as relacións institucionais das cooperativas e dos seus órga-nos vertebradores e, en concreto, impulsar o papel de CCAE como interlocutor, por-tavoz, lobby e xerador de opinión do colectivo de cooperativas en relación co sec-tor agroalimentario español.


PLAN DE ACCIÓN 5º: MEDIDAS DE ACOMPAÑAMENTO


� Adecuar a actual lexislación sobre cooperativas, adaptándoa ás novs esixencias docontorno en que operan.

� Identificar, definir e propoñer novas ferramentas de apoio ás estruturas cooperati-vas que permitan o desenvolvemento dos seus plans e programas.



3.análise xeral

do cooperativismo agrarioen galicia



3.1.- INTRODUCIÓN

A globalización da economía e a concentración dos mercados fan que as sociedades cooperativas sevexan obrigadas a perfeccionar as estruturas para mellorar a súa competitividade. Así mesmo, tamén debenampliar cada vez máis a oferta de servizos e actividades ós seus socios e seguir traballando a prol da implanta-ción das novas tecnoloxías para responder máis eficazmente ante as necesidades que xurdan.

Para lograr estes obxectivos, as cooperativas precisan dunha dimensión óptima, que se pode conseguir através dos procesos de concentración empresarial que se veñen levando nestes últimos anos. A redución de cus-tes e as economías de escala permiten dar resposta a un mercado que esixe calidade, trazabilidade, seguridadealimentaria e diferenciación dos produtos.

Todos estes aspectos iranse analizando no presente estudo. As cooperativas mostrexadas constitúen unfiel reflexo da traxectoria xeral do cooperativismo agrario en Galicia, habida conta dos criterios de selección dassúas variables, comentadas no capítulo anterior.

O cadro 6 contén unha primeira aproximación dos datos máis significativos da mostra:

Cadro 6. Dimensión das cooperativas. 2002-2003

39

14 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA,Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2003b, p. 64.

Nº de cooperativas

Nº de socios

Media

Nº de traballadores

Media

Facturación (millóns €)

Media (millóns €)

57 57 0,0

13.186 13.044 -1,0

231 229 -1,0

619 664 7,0

10,8 11,7 8,0

263,4 269,10 2,0

4,6 4,7 2,0

2002 2003 Variación (%)

Non se producen variacións no número de empresas obxecto de estudo, xa que en 2003 non se levou a caboningún proceso de concentración. Así, pois, vólvese analizar un total de 57 sociedades cooperativas agrarias.

O número de socios diminúe un 1%. Trátase da 2ª redución que se dá desde que se iniciou a elaboraciónda serie de informes. O promedio por empresa acada os 229 cooperativistas.

O número de traballadores aumenta nun 7,0%. A media por cooperativa case acada os 12 empregados.Neste último quinquenio a cifra de asalariados vén aumentando cada ano14.

Polo que respecta á cifra de facturación das empresas da mostra, acádanse os 269,10 millóns de euros, oque indica unha subida do 2,0%. O promedio facturado por cada unha destas sociedades é de 4,7 millóns de euros.


3.2.- EVOLUCIÓN DA DIMENSIÓN NAS COOPERATIVAS AGRARIAS DA MOSTRA

Estudar a evolución da dimensión das cooperativas agrarias da mostra é o obxecto deste apartado, facen-do unha análise en función da cifra de socios, do importe da facturación e do número de traballadores da socie-dade.

Gráfico 6

40

capítulo 3. análise xeral do cooperativismo agrario en galicia

12 12

10 10 11

16

15

17

16 16

18

19

16

17 17

13 13

14 14

13

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Nº

de c

oope

rati

vas

4-45 46-120 121-300 >300Número de socios

EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE SOCIOS

1999 2000 2001 2002 2003

11 10 10

2017

18 18 18

1114

10 108

1110 10 10 9

68

9

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Nº

de c

oope

rati

vas

0-0,6 0,6-2,4 2,4-4,8 4,8-7,2 >7,2

Facturación (Millóns Euros)

EVOLUCIÓN DA FACTURACIÓN

1999 2000 2001 2002 2003

10 10 9 9

Segundo amosa o gráfico 6, o volume de cooperativistas permanece case inalterado: tan só se produce otransvase dunha empresa entre o primeiro e último tramo. Ao comparar a situación de 1999 coa de 2003, haique recordar a diminución que se produciu no número inicial de cooperativas estudadas. Foi xa en 2001 candoa mostra se reduciu de 59 a 57, debido ao proceso de fusión no que participaron 3 destas empresas.

Gráfico 7



En canto ao importe da facturación por intervalos, non se experimentan cambios transcendentes con res-pecto ao ano anterior. Como indica o cadro 6, prodúcese un incremento do 2% no total facturado, provocandoque se produza unha diminución no segundo e no terceiro intervalo de maior facturación. O tramo con maiornúmero de empresas é o de 0,6-2,4 millóns de euros, onde se sitúan 18 cooperativas (gráfico 7).

Unha visión global do gráfico anterior ofrece unha perspectiva positiva: aumenta o número das empresascooperativas que posúen un maior volume de facturación durante o quinquenio analizado. Así, obsérvase que sedá unha redución de sociedades en todos os intervalos, excepto no tramo que factura máis de 7,2 millóns de euros.

Gráfico 8

41

21

19 19

18

17

21

25

19 19

16

11

8

11 11

15

6

7

8

9 9

0

5

10

15

20

25

Nº

de c

oope

rati

vas

0-4 5-9 10-14 >14

Número de traballadores

EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE TRABALLADORES

1999 2000 2001 2002 2003

O gráfico 8 indica que, con respecto ao ano anterior, o maior aumento prodúcese no tramo constituídopolas cooperativas que teñen entre 10 e14 traballadores no seu cadro de persoal, mentres que nos intervalosprecedentes dáse unha diminución entre 1 e 3 empregados.

Na evolución que mostra este gráfico durante os últimos cinco anos, obsérvase unha tendencia cara aoaumento de persoal contratado. Así, os tramos que conteñen unha menor cifra de traballadores redúcense e osde maior número gañan dimensión.

3.3.- DISTRIBUCIÓN TERRITORIAL E IMPORTANCIA ECONÓMICA

A distribución territorial das sociedades da mostra, entendendo como tal o número de cooperativas queteñen a sede social en cada concello, non experimenta cambios con respecto a 2002: no 80% dos concellos asén-tase só 1 sociedade, en sete coexisten 2 entidades e en dous deles aséntanse ata 3.

As cooperativas son a solución a moitos dos retos máis importantes que ten que afrontar o tecido empre-sarial do rural galego no futuro próximo. Son capaces de abrir portas alí onde o modelo capitalista convencio-nal non se demostra axeitado para ofrecer certos servizos ao socio, en concreto, e á sociedade en xeral.


Segundo o directorio de empresas Ardán15, onde figuran os datos de 13.500 empresas galegas que tive-ron uns ingresos superiores ós 375.000 € no exercicio 2003, e establecendo unha comparativa cos datos queproporcionan as sociedades da mostra, obtense a información do seguinte cadro:

Cadro 7. Evolución do ranking de facturación das cooperativas por concello. 2002-2003

42


15 ARDÁN: Galicia 2005. Directorio 13.500 empresas, Vigo: IGAPE, Consorcio Zona Franca de Vigo, 2005.

A Coruña

Lugo

Ourense

Pontevedra

Total

12 11 4 4 3 2 0 1

25 20 9 8 5 4 3 5

7 7 2 3 0 0 1 1

13 8 1 1 2 0 0 0

57 46 16 16 10 6 4 7

Nº cooperativas Nº concellos 2002 2003 2002 2003 2002 2003Ranking Nº 1 Ranking Nº 2 Ranking Nº 3

O 51% das cooperativas estudadas ocupa un dos tres primeiros postos na clasificación das empresas queposúen unha maior facturación no concello onde se localizan. Isto supón certa diminución con respecto a 2002,pero pódese considerar como leve: tan só 1 sociedade menos. Deste xeito, as sociedades cooperativas da mos-tra son a primeira ou segunda empresa máis importante no ranking local no 48% dos concellos onde están situa-das.

En 2003 hai que destacar que as sociedades da mostra estudada sitúanse no primeiro lugar da clasifica-ción local segundo o importe de facturación en 16 concellos, dous dos cales contan ademais con outra coope-rativa no segundo posto. Hai 6 concellos onde a cooperativa que está alí enclavada figura como a segunda enti-dade máis importante, e 7onde ocupan o terceiro posto.

3.4.- ACTIVIDADES COOPERATIVIZADAS

Tanto o xurdimento como o afianzamento das distintas actividades que desenvolven as sociedades coo-perativas agrarias no medio rural é un aspecto positivo que se potencia desde o seo das propias entidades.Sempre constitúen un elemento de profesionalización porque deste xeito vense obrigadas a estar atentas ásnecesidades dos seus socios, ás orientacións dos mercados e á traxectoria da competencia.

A información recadada sobre as actividades cooperativizadas durante o ano 2003 resúmese no cadro 8.Tamén se apuntan as do ano anterior, a título comparativo, así como a cantidade de socios que as demandan eo número de empregados necesarios para o seu desenvolvemento. Utilízanse datos medios para axustar melloras interpretacións á realidade.



Cadro 8. Evolución do volume de actividades cooperativizadas. 2002-2003

43

ACTIVIDADES

Leite

Fábrica de penso

Carne

Leite e servizos

Carne e servizos

Fábrica de penso e servizos

Leite, fábrica penso e servizos

Leite, carne e servizos

Leite, carne, fáb. pensos e serv.

Leite, carne, fáb. Pensos, serv. e horta

Fábrica penso, servizos e carne

Horta

Flor

Flor e servizos

Horta e servizos

Horta, flor e servizos

Viño, horta e servizos

Viño

Viño e servizos

Total

3 3 812.621,41 803.817,60 78 70 6 6 0,08

1 1 2.963.086,58 2.636.164,32 64 61 10 11 0,18

1 1 529.335,93 677.608,80 78 79 2 4 0,05

14 14 4.144.349,57 4.345.133,57 176 175 5 6 0,03

2 2 1.472.961,39 1.591.909,34 133 130 1 1 0,01

4 4 9.600.565,12 9.771.133,46 183 194 20 21 0,11

7 7 5.293.283,91 5.179.506,91 405 384 10 10 0,02

2 2 4.150.239,95 2.940.887,30 131 131 4 4 0,03

4 4 13.394.388,49 13.853.357,50 498 518 31 34 0,07

1 1 4.101.390,41 3.538.028,14 152 152 5 6 0,04

1 1 19.031.996,10 19.973.948,00 921 961 43 49 0,05

4 4 287.102,43 312.507,78 34 29 3 3 0,11

1 1 1.003.859,32 997.696,13 5 5 8 10 2,00

1 1 1.345.624,06 1.318.483,10 65 64 7 6 0,09

3 3 1.022.290,68 1.016.924,20 67 64 14 17 0,26

1 1 2.605.908,09 2.821.789,30 194 198 14 14 0,07

1 1 1.337.108,22 1.456.531,74 75 56 12 9 0,16

2 2 1.324.599,10 1.342.954,47 350 348 6 9 0,03

4 4 5.720.325,74 6.406.304,40 455 437 21 21 0,05

57 57 4.621.088,67 4.720.975,58 231 229 11 12 0,05

2002 2003 2002 2003 2002 2003 2002 2003Nº coop Facturación media Promedio socios Prom. traballadores GDC

2003

A situación descrita pódese considerar pouco variable con respecto ao ano anterior. Durante 2003 dáse unproceso de consolidación das actividades existentes nas sociedades cooperativas, que provocan, como xa se comen-tou, que a facturación total aumente un 2% e que a cifra de empregados se eleve nun 8%, en relación a 2002.

Se analizamos os datos medios que figuran na táboa, o conxunto de actividades que posúe a facturaciónmedia máis importante volve ser o formado por fábrica de penso, servizos e carne con 19,97 millóns de euros,o que significa un aumento do 5% con respecto ao ano anterior. Tamén posúe o maior número medio de socios(961) e acada unha media de 49 traballadores.

É de salientar que a actividade de leite, carne e servizos reduce a súa facturación media nun 29%, conrespecto a 2002. Por outro lado, a maior diminución no número promedio de socios e de traballadores dáse enviño, horta e servizos (ambos cun 20% menos).

Por outra banda, estudando o volume global de facturación por grupos de actividade, de novo leite e ser-vizos é o binomio máis salientable, cun aumento do 5%, con respecto ao ano anterior. O segundo lugar está ocu-pado por leite, carne, fábrica de pensos e servizos, con algo máis de 55 millóns de €, o que implica un aumen-to do 3%, en relación a 2002. Polo que se refire ao número de socios, o paquete de actividades que reúne aomaior número de socios é o de leite, fábrica de pensos e servizos. Xunta a 2.689 socios, o que significa unhadiminución do 5%, con respecto a 2002.

Segundo o número de traballadores necesarios para cada actividade, en termos globais, o paquete leite,carne, fábrica de pensos e servizos é o conxunto que posúe o cadro de persoal máis amplo (137 empregados),o que supón un aumento do 10%, en comparación con 2002.


Os socios seguen a demandar das cooperativas novas actividades e servizos. Así, no sector gandeiro, oservizo máis solicitado é o de maquinaria (63%), seguido do servizo de substitución (19%) e do veterinario (135).Todas as sociedades están dispostas a levar a cabo as propostas dos socios, se ben, moitas veces o seu númerofai inviable o proxecto no curto prazo.

A última columna do cadro anterior contén datos sobre o que denominamos Grao de desenvolvementocooperativo (GDC). Este ratio está formado polo número de traballadores entre o número de socios, é dicir, concántos asalariados conta a cooperativa por cada socio. Este cociente constitúe, pois, un índice do compromisoeconómico e social da cooperativa, así como do grao de desenvolvemento do cooperativismo.

A media das cooperativas analizadas no estudo sitúase en 0,05, mentres que o promedio de España16

chega a 0,08. Hai que dicir que o dato español supón o noveno posto en Europa, onde a media chega a 0,10 tra-balladores por socio.

Chegados a este punto tamén se pode falar do peso que ten cada actividade no total da facturación(cadro seguinte). Así, no sector gandeiro, a actividade con maior importancia é o leite (36% do total facturado),seguido da fabricación de penso (24%) e da tenda agraria (22%).

Cadro 9. Peso específico de cada actividade con respecto á facturación global (promedios)

44


16 Baamonde Noche, Eduardo, Presidente COGECA. Seminario “El cooperativismo agrario en la Unión Europea”, Madrid, noviembre 2005.

Gandería

Horta

Viño

Media

36% 10% 24% 22% 7% 0% 0% 0% 1%

0% 0% 0% 11% 0% 2% 57% 23% 7%

0% 0% 0% 1% 0% 99% 0% 0% 0%

25% 7% 17% 18% 5% 11% 11% 5% 2%

Leite Carne Fábrica Tenda Serv. Viño Horta Flor Outraspenso agraria Técnicos

No sector de horta, onde se inclúen as cooperativas dedicadas á horta e tamén á flor, a o montante finalde facturación está moi repartido: o 57% do facturado corresponde a horta e o 23 % a flor, sendo o 22% corres-pondente á tenda agraria. No sector de viño, pola contra, o 99% da facturación vén dado pola elaboración decaldos, e só o 1% se reserva para a tenda agraria.

3.5.- ASPECTOS MÁIS RELEVANTES DA ESTRUTURA SOCIETARIA

Baixo este título englóbanse tódolos aspectos relativos ao socio, ao presidente, ao consello reitor e aoxerente dunha cooperativa: xénero, idade, estudos, antigüidade no cargo e cómo se xestiona a asemblea xeral.En posteriores epígrafes, analízase o emprego, a formación e as relacións destas sociedades coas distintas admi-nistracións e organismos públicos.



3.5.1.- O socio

Polo que respecta á media dos socios por cooperativa en 2003: cada empresa conta con 229 cooperati-vistas, un 1% menos que no ano anterior. O gráfico 9 indica que a evolución ao longo do período 1999-2003experimentou variacións: desde 1999 a 2003, o número medio de socios das sociedades vitivinícolas reduciusenun 9,5%, nas hortoflorícolas non houbo variación e nas gandeiras aumentou en case un 3%.

Con respecto a 2002, as sociedades dedicadas á gandería seguen reunindo ao 76% dos socios totais ana-lizados, as de viño ao 19% e as hortoflorícolas ao 5% restante.

Gráfico 9

45

17 Estimación feita para o sector agrario a partires do dato global de agricultura e pesca. IGE.

74%

74% 76

%

76%

76%

5% 5% 5% 5% 5%

21%

21%

19%

19%

19%

Gandería Horta-Flor Viño

1999 2000 2001 2002 2003

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS SEGUNDO ACTIVIDADE

É interesante facer un cruce destes datos coa información estatística que existe ao respecto sobre o totalda poboación ocupada no agro galego17. En 2003 prodúcese unha redución do 5,87%, con respecto ao ano ante-rior, no número de empregados na agricultura en Galicia (gráfico 10). Ao longo do período analizado o empre-go agrícola–gandeiro total vai diminuíndo, mentres que o número de socios do movemento cooperativo aumen-ta, coa única excepción deste último ano (1% menos).

No gráfico 10 ilústrase a evolución do número de ocupados na agricultura xunto co número de socios dascooperativas da mostra ao longo do período 1999-2003. Salvando as posibles, pero pequenas, distorsións meto-dolóxicas que se poidan dar nos datos de 2003, obsérvase que a marcada progresión descendente é moito máismarcada na evolución da poboación ocupada agraria en Galicia, que no número de cooperativistas.


Gráfico 10

46


EVOLUCIÓN DA OCUPACIÓN AGRARIA EN GALICIAE Nº DE SOCIOS DAS COOPERATIVAS AGRARIAS

112.200

13.13113.33913.208 13.186 13.044

105.616

132.500 138.500

114.00

1999 2000 2001 2002 2003

Socios Coop. Mostra Ocupación Agraria en Galicia

56%

56%

56%

54%

55%

44%

46%

45%

Varón Muller

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS POR XÉNERO

1999 2000 2001 2002 2003

44%

44%

Dado que o número de socios total da mostra redúcese pouco en 2003, as variacións producidas en fun-ción da actividade da cooperativa son pouco significativas, inda que cabe salientar que as sociedades dedicadasá horta son as que máis diminuíron, case un 7%, con respecto ao ano anterior.

Polo que respecta ao xénero dos socios (gráfico 11), seguen predominando os cooperativistas varóns, cun55% do total.

Gráfico 11

O envellecemento da poboación rural faise presente un ano máis nos datos do presente Informe: a idademáis frecuente dos socios das cooperativas da mostra sitúase no tramo de 40-55 anos (gráfico 12), e o tramo demáis de 55 anos acada o 27% do total (2 puntos máis que o ano anterior). O intervalo de menos de 40 anosdiminúe 2 puntos porcentuais e os mozos seguen buscando alternativas ao campo.



Gráfico 12

47

3% 3% 4% 3% 2%

25% 27% 30

%

28%

26%

47%

46%

41% 45

%

45%

25%

24%

25%

24% 27

%

<25 anos 25 - 39 anos 40 - 55 anos > 55 anos

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS SEGUNDO IDADE

1999 2000 2001 2002 2003

41%

40%

38% 41

%

41%

63%

64% 68

%

67%

65%

34% 36

% 39%

38%

Gandería Horta-flor Viño

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS MULLERES SEGUNDO ACTIVIDADE

1999 2000 2001 2002 2003

38%

Así, pois, a radiografía do cooperativista agrario en 2003 non é diferente da dos outros anos: varón cunhaidade media de 40 a 55 anos.

Realizando un cruzamento de datos entre a actividade da entidade e o xénero dos seus socios, obtenseaproximadamente a mesma información que en 2002: as mulleres teñen unha presenza maioritaria nas coope-rativas de horta e flor (65%), mentres que en gandería e viño teñen menor representación (41 e 38%, respecti-vamente). O gráfico 13 mostra a evolución experimentada durante o último quinquenio polo xénero feminino enrelación á actividade económica que desenvolven. Dáse un descenso de 2 puntos porcentuais na porcentaxe dehorta – flor. O resto continúa igual que no ano 2002: 41% en gandería e 38% nas vitivinícolas.

Gráfico 13


Ao poñer en relación o tamaño da cooperativa e o xénero dos socios (gráfico 14) obsérvase que as coo-perativas que teñen entre 121 e 300 socios posúen a maior cantidade de mulleres (51%) fronte ás de máis de300 socios, que quedan no 37%. A evolución ao longo dos anos permite ver que a porcentaxe feminina no últi-mo trienio é bastante oscilante e que neste último bienio o intervalo que aumenta é o de 121 – 300 socios (5puntos porcentuais). Sen embargo, as cooperativas máis grandes, de máis de 300 socios, diminúen a participa-ción feminina, nun 4%: Por outro lado, as sociedades que teñen menos de 120 socios, tamén neste ano 2003sofren un pequeno descenso quedando no 48% no primeiro intervalo e 45% no segundo intervalo.

Gráfico 14

48


46% 47

% 49% 54

%

48%

44%

42%

39%

46%

45% 47

%

46% 48

%

46% 51

%

39%

40% 42%

41%

37%

4-45 socios 46-120 socios 121-300 socios >300 socios

DISTRIBUCIÓN DOS SOCIOS MULLERES SEGUNDO NÚMERO DE SOCIOS

1999 2000 2001 2002 2003

Tamén resulta interesante analizar a relación que hai entre a actividade realizada pola cooperativa e aidade dos seus socios. A súa evolución ao longo do último quinquenio figura no seguinte cadro:

Cadro 10. Distribución dos socios por idades. 1999-2003 (en %)

GanderíaHorta-florViño





1999

2000

2001

2002

2003

< 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos

4% 24% 50% 22%1% 34% 45% 21%1% 11% 35% 53%

4% 28% 49% 19%2% 33% 40% 25%1% 8% 36% 56%

5% 30% 43% 22%2% 40% 39% 19%1% 13% 32% 54%

3% 26% 48% 22%2% 44% 38% 16%1% 11% 37% 52%

3% 26% 49% 22%1% 34% 33% 31%1% 8% 40% 52%



As cooperativas vitivinícolas posúen a porcentaxe máis elevada de socios maiores de 40 anos, 92%, o quesupón un incremento de 3 puntos porcentuais, en relación a 2002. Sen embargo, hai que dicir que o aumentocorresponde ao tramo 40-55 anos. A cantidade de xente nova nesta actividade é a máis baixa dos tres sectores:só o 9% ten menos de 40 anos.

As sociedades gandeiras tamén soben a súa porcentaxe de socios maiores de 40 anos, concretamente en1 punto porcentual, resultado do incremento do intervalo 40-55 anos.

O sector hortoflorícola continúa tendo a maior cantidade de socios por debaixo da corentena, se ben,diminúe 11 puntos porcentuais, con respecto a 2002, acadando o 35%. Segundo os resultados extraídos, estascooperativas son as que contan con máis mulleres socias e tamén con máis xente nova.

O cadro 11 proporciona información sobre a evolución da idade dos socios en función do tamaño da coo-perativa. Obsérvase que as entidades máis pequenas son as que aumentan en maior medida a súa porcentaxede socios maiores de 55 anos (11 puntos porcentuais desde 1999 a 2003).

Cadro 11. Distribución dos socios por idades segundo rango de socios. 1999-2003 (promedios)

49

< 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos < 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos121-300 socios >300 socios

Rango de socios

< 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos < 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos4-45 socios 46-120 socios

Ano 1999Ano 2000Ano 2001Ano 2002Ano 2003

Ano 1999Ano 2000Ano 2001Ano 2002Ano 2003

1% 28% 48% 24% 3% 26% 50% 21%1% 30% 43% 26% 4% 34% 46% 16%1% 39% 29% 31% 3% 31% 48% 18%1% 41% 32% 26% 2% 28% 53% 17%0% 31% 33% 35% 1% 22% 56% 22%

4% 26% 48% 23% 4% 18% 42% 36%4% 26% 47% 23% 5% 16% 43% 37%6% 28% 46% 20% 4% 27% 35% 34%4% 26% 49% 21% 4% 24% 39% 33%4% 26% 47% 23% 3% 27% 38% 32%

3.5.2.- Os órganos sociais

Neste epígrafe descríbense as características máis salientables con respecto á celebración das asemble-as, a composición do consello reitor e as figuras do xerente e o presidente.

“Diminúe a porcentaxe de asistencia ás asembleas”

A porcentaxe de asistencia ás asembleas celebradas nas sociedades cooperativas diminúe por terceiroano consecutivo (cadro 12). En 2003 cae 3 puntos porcentuais, ata o 50%, con respecto a 2002. Se ben acodeaproximadamente a metade dos socios, cada vez son menos os cooperativistas que participan nestes actos. Aasistencia só aumenta no sector de horta - flor, 7 puntos porcentuais máis que no ano anterior. En 2002 taméneran estas sociedades as que contaban coa maior asistencia.

Por outra banda, en 2003 volve producirse un aumento no número de asembleas realizadas nas coope-rativas da mostra, sen embargo, apenas se percibe como tal: soamente sobre 11 centésimas. Así, pois, pode dicir-se que a cantidade de xuntas que se celebran anualmente non experimenta grandes variacións.


Cadro 12. Características da Asemblea Xeral. 2002-2003 (valores medios)

50


2002 2003Asemb/Coop %Asistencia Asemb/Coop %Asistencia

Gandería

Horta-flor

Viño

Total

2,20 51% 2,05 45%

2,18 63% 4,09 70%

3,67 48% 2,17 46%

2,35 53% 2,46 50%

Analizando o último quinquenio (gráfico 15) obsérvase a seguinte evolución na asistencia asemblearia:en 1999 é do 58%, en 2000 acada o seu máximo (64%), en 2002 sitúase no 53% e no 2003 baixa ata o 50%.Polo que respecta ao número de xuntas celebradas, vénse percibindo certa tendencia á alza nos últimos anos.

Gráfico 15

EVOLUCIÓN DAS CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA

2,352,32,032,17

2,46

53%57%64%58% 50%

1999 2000 2001 2002 2003

Asemblea/Cooperativa % Asistencia

O gráfico 16 tamén achega información acerca destes parámetros, pero poñéndoos en relación co tama-ño da cooperativa segundo o número de socios. Deste xeito, apréciase que o número de asembleas por coope-rativa diminúe en todos os tramos, excepto no segundo intervalo, que duplica a súa cifra. No referente á por-centaxe de asistencia, tamén diminuíu en todas as situacións, agás no segundo tramo, onde aumenta en 6 pun-tos porcentuais. Nos últimos cinco anos non se pode falar de tendencia porque a evolución descrita por ambasvariables presenta moitas oscilacións.



Gráfico 16

51

3,00

2,00

2,90

2,50

2,00

89 89 9569 66

2,25 2,

402,

061,

753,

63

57 58 56 45 51

2,00

2,32 2,

562,

472,

29

52 49 52 49 46

1,69

1,69 1,

862,

791,

62

38 40 3959

40

Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist

EVOLUCIÓN DAS CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA XERAL SEGUNDO NÚMERO DE SOCIOS

1999 2000 2001 2002 2003

4-45 Socios 46-120 Socios 121-300 Socios >300 Socios

2,36

2,7

2,7

1,90

4,6

62 67 65 60 57

2,15

2,12

2,56 2,

782,

2

67 63 63 49 48

2,18

2,00 2,

202,

001,

8

66 62 62 39 49

1,91

2,30

1,80

2,80

2,3

43 48 4854 49

2,33

1,63

2,00

1,89

1,6

33 36 3667

44

Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist Asemb/Coop % Asist

CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA XERAL SEGUNDO INTERVALO DE FACTURACIÓN

1999 2000 2001 2002 2003

0-0,6 mill. 0,6-2,4 mill. 2,4-4,8 mill. 4,8-7,2 mill. 7,2 mill.

O gráfico 17 ilustra a información procedente de cruzar estas dúas variables co volume de facturaciónanual das cooperativas estudadas. Así, o máis salientable, con respecto a 2002, é o incremento da cifra mediade asembleas no primeiro tramo, que cuadriplica a súa porcentaxe. Tamén é de destacar que o resto dos inter-valos sofren baixadas. Polo lado da asistencia, diminúen as porcentaxes en todas as situacións, excepto no tramode 2,4-4,8 millóns, onde se incrementa en 10 puntos porcentuais.

Gráfico 17


“Estabilidade nas variables relativas ao consello reitor”

O cadro 13 indica que o número medio de conselleiros por sociedade ascende a 8. Onde máis hai é nosector vitivinícola (11 membros). No que respecta á idade, dáse unha media de 43 anos, sendo as cooperativasde viño as que posúen o consello reitor de maior idade (55 anos de media). As entidades que realizan máis reu-nións ao ano son tamén as de viño, xunto coas gandeiras, cun promedio de 13, sendo a media global de 12 xun-tanzas anuais. Polo que se refire ao número de socios que representa cada conselleiro, as cooperativas hotoflo-rícolas acadan soamente a decena, mentres que a media se sitúa en 31.

Cadro 13. Características do Consello Reitor. 2003 (Valores medios)

52


Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

8 43 13 33

6 40 7 10

11 55 13 39

8 43 12 31

Nº Consell./coop. Idade Nº reunións/ano Nº socios/conselleiro

Compróbase no gráfico 18 que non se advirten variacións significativas en relación cos aspectos analiza-dos no consello reitor das cooperativas da mostra neste último bienio.

Gráfico 18

8 7 8

29

26

31 31 31

Nº Conselleiros / Coop. Nº Reunións / Ano Nº Socios / Conselleiro

EVOLUCIÓN DAS VARIABLES RELATIVAS AO CONSELLO REITOR

1999 2000 2001 2002 2003

88

17 16

14 14

12



O gráfico 19 indica que tampouco se dan cambios en 2003 no que respecta ao nivel de estudos dos com-poñentes da xunta reitora. Posúe estudos básicos o 72% do total, fronte a só o 7% de estudos superiores.

Gráfico 19

53

80%

79%

73%

73%

72%

13%

11%

22%

22%

21%

7% 6% 6% 7%

1% 3%

0% 0% 0%

Básico FP - Bacharelato Superior Outros

EVOLUCIÓN DO NIVEL DE ESTUDOS DO CONSELLO REITOR

1999 2000 2001 2002 20036%

73%

22%

5% 0%

76%

18% 6% 0%

62%

21%

17%

0%

Gandería Horta-Flor Viño

NIVEL DE ESTUDOS DO CONSELLO REITOR SEGUNDO ACTIVIDADE 2003

Básico FP-Bacharelato Superior Outros

Facendo esta análise por actividades, o gráfico 20 indica que a maioría dos membros reitores con estu-dos superiores forma parte de cooperativas dedicadas á produción e comercialización de viño (17%), fronte ásdo sector hortoflorícola que só contan cun 6% de universitarios ou ás gandeiras (5%). En definitiva, son as viti-vinícolas as que contan co consello reitor cuxos estudos son de maior nivel académico.

Gráfico 20


A renovación dos membros do consello reitor en 2003 non presenta cambios con respecto ao ano ante-rior. A información que proporciona o cadro 14 revela que o 29% das sociedades da mostra renovan a súa xuntareitora en 2003. O tipo de renovación máis utilizado é a parcial (64%) e resultan renovados unha media de 6,1membros, dos cales 4,3 son conselleiros reelixidos.

Cadro 14. Tipo de renovación do Consello Reitor. 2003 (Valores medios)

54


Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

Coop querenovan CR Total Parcial Renovados Reelixidos

Renovación do CR Nº membros do CR

32% 25% 75% 6,0 4,1

20% 40% 60% 5,1 3,0

17% 100% 0% 9,0 9,0

29% 36% 64% 6,1 4,3

“Sen cambios na figura do presidente”

Os aspectos máis relevantes que rodean á figura do presidente indícanse nos seguintes cadros e gráficos.Non se observan grandes diferenzas coa información obtida en 2002. A idade media pasa a ser de 52 anos en2003 e antigüidade sitúase en 7 anos. (gráfico 21).

Gráfico 21

Idade Antigüidade

EVOLUCIÓN DAS VARIABLES RELATIVAS Ó PRESIDENTE

1999 2000 2001 2002 2003

49 49 50 51 52

6 7 7 78



O cadro 15 apunta que a idade máis elevada téñena tanto os presidentes das cooperativas vitivinícolascomo os das gandeiras (2 anos máis que a media). Con respecto ao nivel de estudos só unha porcentaxe moireducida posúe estudos universitarios (16%), cuxa presenza é altamente significativa nas sociedades do sectordo viño. A maioría (54%) conta con estudos básicos.

Cadro 15. O Presidente. 2003 (Valores medios)

55

Idade Antigüidade Básico FP-Bacharelato Superior

Características Nivel de estudos

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

51 7 53% 38% 10%

47 7 64% 18% 18%

62 8 25% 0% 75%

52 7 54% 30% 16%

Seguindo a evolución da variable estudos (gráfico 22), non parece que se vaian dar cambios nun futuropróximo: o nivel medio da formación básica é moi elevado, sempre a partires do 54%, mentres que a universi-taria sitúase arredor do 15-16%.

Gráfico 22

61%

57% 60

%

60%

54%

22% 28

%

25%

25% 30

%

17%

16%

15%

15%

16%

Básico FP-Bacharelato Superior

EVOLUCIÓN DO NIVEL DE ESTUDOS DO PRESIDENTE

1999 2000 2001 2002 2003

“Continúa o estancamento na facturación das cooperativas sen xerente”

Non tódalas cooperativas confían na necesidade de contar cun xerente para a administración da empre-sa. Sen embargo, os datos que ano a ano arrastran os sucesivos Informes indican que tal vez se poida estable-cer unha relación directa, inda que non exclusiva, entre a existencia dun xerente e o maior volume de factura-ción. Así, o gráfico 23 indica que segue aumentando o importe facturado polas entidades con xerente (6,1millóns de euros en 2003), fronte ao estancamento do último trienio daquelas que non dispoñen deste profe-sional específico.


Gráfico 23

56


EVOLUCIÓN DA FACTURACIÓN EN FUNCIÓN DA XERENCIA(Fact. media por coop. en mill. €)

6,15,85,7

4,94,5

1,2 1,3 1,3 1,3 1,3

Cooperativas con Xerente Cooperativas sen Xerente

1999 2000 2001 2002 2003

O 72% das sociedades da mostra teñen xerente. A súa idade media é de 40 anos e levan arredor de 9anos no posto. Como indica o cadro 16, o nivel de estudos dos xerentes é xusto o inverso ao que acontecía nocaso do presidente e demais membros do consello reitor: hai un 59% de profesionais con estudos universitarios(medios e superiores). As cooperativas vitivinícolas continúan sendo as de maior número de xerentes con cuali-ficación académica (75%)

Cadro 16. O Xerente. 2003 (Valores medios)

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

Características Nivel de estudos

Idade Antigüidade Superior Medio FP-Bacharelato

41 9 42% 19% 39%

37 9 33% 0% 67%

41 9 75% 0% 25%

40 9 44% 15% 41%

A evolución do nivel de estudos xerencial segue a ser positiva, a pesares de que en 2003 non hai cam-bios significativos, tan só pequenas variacións.



Gráfico 24

57

21

19 19

18

17

21

25

19 19

16

11

8

11 11

15

6

7

8

9 9

0

5

10

15

20

25N

º de

coo

pera

tiva

s

0-4 5-9 10-14 >14

Número de traballadores

EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE TRABALLADORES

1999 2000 2001 2002 2003

3.6.- ASPECTOS LABORAIS

Aumento da cifra de emprego global

Neste último ano a cifra de emprego global das cooperativas estudadas pasa dos 619 traballadoresdirectos de 2002 aos 664 de 2003. Isto supón un incremento do 7% e un promedio por cooperativa de case12 empregados.

A situación laboral que ofrecen as cooperativas da mostra é moi positiva: analizando o último quinque-nio18 obsérvase que o número de traballadores aumenta un 33%. É significativo que desde 1999 ata 2003 ascooperativas analizadas proporcionaron emprego directo a 166 persoas máis.

O gráfico 25 ilustra a evolución do emprego medio acadado polas sociedades do Informe durante o perí-odo 1999-2003. Presenta unha tendencia ascendente máis acentuada a partir do ano 2000, data que coincidecos procesos de concentración que afectaron a algunhas das cooperativas da mostra e que de cotío veñen acom-pañados de ampliación de servizos e actividades e tamén de incremento do cadro de persoal.

18 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), Op. cit. ,2004, p. 51.


Gráfico 25

58


19 Datos do INE –EPA. 4º trimestre. Dado que os datos que se empregan son diferentes en canto ao tamaño da mostra, as comparacións establecidas debentomarse con certa relatividade.

EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO POR COOPERATIVA

11,710,8

9,98

8,48,8

7,07,58,08,59,09,5

10,010,511,011,512,0

1999 2000 2001 2002 2003

% VARIACIÓN DO EMPREGO NAS COOPERATIVAS E NA ECONOMÍA GALEGA 1999-2003

1,61,7

-0,2

3,63,1

7,3

8,8

4,04,2

1999 2000 2001 2002 2003

9,8

Galicia Cooperativas da mostra

O gráfico 26 reflicte a comparación entre as variacións acontecidas no emprego na economía galega e asexperimentadas no das cooperativas estudadas durante o último quinquenio. O ano 2000 móstrase como ungran punto de inflexión para ambas series de datos: o emprego na economía galega19 sofre un importante des-censo ata acadar cotas negativas en 2001, que despois se ve algo recuperado no ano 2002 e no 2003 (1,6%).As entidades estudadas disparan a súa cifra de emprego en 2001, diminuíndo en 2002 e 2003 ata os 7,3%.

Gráfico 26



Forte aumento do emprego medio na cooperativas de horta-flor

O emprego medio xerado en función da actividade á que se dedica a cooperativa compórtase no ano 2003da forma que se indica no gráfico 27: en 2002-2003 as cooperativas que máis emprego xeran son as de horta eflor, pois pasan de 93 a 102 traballadores (variación de case o 10%), un incremento positivo, a pesar de que émenor que no bienio anterior. A continuación sitúanse aquelas cuxa actividade principal é a fabricación depenso20, que contaban con 329 empregados en 2002 e acadan os 355 en 2003 (variación de case o 8%). É impor-tante resaltar que as sociedades de produción e comercialización de viño experimentan unha variación positivade algo máis do 5%, despois da diminución do bienio anterior.

Gráfico 27

59

20 Cando se fai referencia ao sector da gandería téñense en conta tódalas cooperativas deste sector, incluíndo as que teñen fábrica de pensos.

10,0

0%

13,0

6% 5,63

%

-15,

46%

3,52

%

3,98

%

0,00

%

9,76

%

13,0

3%

12,6

4%-6

,67%

11,1

1%

8,02

%

11,9

0%

32,8

6%

-5,0

0%

7,19

%

7,90

%

9,68

%

5,26

%

% Variación 98-99 % Variación 99-00 % Variación 00-01 % Variación 01-02 % Variación 02-03

EVOLUCIÓN DO EMPREGO SEGUNDO ACTIVIDADE

Gandería Só fábrica penso Horta-flor Viño

Como xa se comentou, o emprego medio global aumenta con respecto ao ano anterior nun 8%, corres-pondéndolle arredor de 12 traballadores a cada cooperativa estudada. Poñendo isto en función do sector no queopera a sociedade (gráfico 28), obsérvase que o grupo das gandeiras que se dedican fundamentalmente á fabri-cación de penso son as que acadan a cifra de emprego medio máis elevada (19,7 empregados). Ademais, a súaevolución no último quinquenio segue unha tendencia á alza: contratouse unha media de 6,5 persoas desde1999 a 2003. As cooperativas de viño tamén acadan en 2003 un promedio importante de man de obra (case 17persoas). As entidades coa media laboral máis baixa son, de novo, as hortoflorícolas (9,2 traballadores).


Gráfico 28

60


EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO POR COOPERATIVA

11,5510,8

6,5

10,0

8,4

13,2

19,7218,3

16,313,7

9,278,56,8

6,5

6,8

16,6715,8

16,71513,7

1999 2000 2001 2002 2003

Gandería Só fábrica penso Horta-Flor Viño

2,2

1,9

1,9

1,9

2,0

7,2

7,2

6,9

6,8

6,6

11,8

12,0

12,0

12,1

11,9

28,5

29,3 33

,8 35,7 38

,4

De 0 a 4 trab. De 5 a 9 trab. De 10 a 14 trab. Máis de 14 trab.

EVOLUCIÓN DO NÚMERO MEDIO DE TRABALLADORES POR COOPERATIVA 1999-2003

1999 2000 2001 2002 2003

As cooperativas con máis traballadores son as que máis medran

O gráfico 29 indica que cantos máis traballadores ten a cooperativa, maior aumento se produce na súacifra media de emprego. Así, as sociedades con máis de 14 persoas no seu cadro de persoal acadan un prome-dio de case 38 asalariados, o que supón un incremento de 2 individuos en 2002, por termo medio, con respectoao ano anterior. Analizando a evolución deste grupo ao longo do quinquenio, obsérvase que as variacións queexperimentan son máis significativas cás dos outros intervalos.

Gráfico 29



As cooperativas con máis socios son as que máis crecen

Segundo o gráfico 30, o máis significativo con respecto ao ano anterior atópase nas cooperativas conmáis de 300 socios, que experimentan un novo incremento (do 9%). O resto dos intervalos non experimentanvariacións significativas, agás o conxunto das sociedades de menor tamaño, que diminúe o seu cadro de perso-al nun 3%. Observando a evolución ao longo dos cinco anos analizados, obsérvase que as empresas máis gran-des son as que posúen a tendencia ao crecemento máis acentuada.

Gráfico 30

61

7,5

5,9

8,0 9,

1

8,8

4,4

4,5 4,5

4,6

4,5

7,1 7,5 8,

7 9,4 11

,2

16,1 17

,1 19,8 21

,5 23,5

5-45 socios 46-120 socios 121-300 socios >300 socios

EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO SEGUNDO NÚMERO DE SOCIOS (Trab./Coop.)

1999 2000 2001 2002 2003

Incremento do emprego medio en tódalas áreas

Segundo as áreas de traballo comunmente existentes nunha sociedade cooperativa, obsérvase no gráfico31 que en 2003 continúase coa tendencia ao aumento en todos os departamentos, excepto no de administra-ción, que presenta unha diminución pouco significativa.


Gráfico 31

62


2,12

4,20

2,12

2,27

4,70

1,80

2,39

5,41

2,18

5,55

10,45

5,34

5,04

11,66

6,60

1999 2000 2001 2002 2003

EVOLUCIÓN DOS TRABALLADORES SEGUNDO ACTIVIDADE PRODUTIVA

Administración Produción Comercialización

73,09%

26,91%

73,17%

26,83%

71,53%

28,47%

71,24%

28,76%

65,36%

34,64%

1999 2000 2001 2002 2003

EVOLUCIÓN DO TIPO DE CONTRATO DE TRABALLO

Fixos Eventuais

O cadro de persoal máis amplo, o 50% do número total de traballadores, volve atoparse no departamen-to de produción que acada un promedio de 11,66 asalariados. O 22% do total pertence á área de administra-ción, con 5 persoas de media, e o 28% restante englóbase na sección comercial, que dispón de 6,6 empregadospor cooperativa.

Emprego fixo: continúa sen medrar

Por segundo ano consecutivo, o número de contratacións fixas efectuadas polas cooperativas da mostravolve diminuír, despois de vir medrando desde 1997 a 2001. A redución que se produce é do 8%, sen embargo,a porcentaxe de contratos fixos segue sendo superior á dos eventuais: 65% fronte ao 35%, respectivamente.

Gráfico 32



Segundo a actividade que desenvolve a cooperativa, son as gandeiras as sociedades que maior porcentaxede emprego fixo xeran: un 71%, inda que isto supón un descenso con respecto ao ano anterior de 4 puntos por-centuais. As que presentan menor cantidade de emprego permanente son as que se dedican á produción e comer-cialización de viño (69%), cando nos dous anos anteriores eran as que contiñan o maior número de indefinidos.

Maior volume de facturación, máis contratos fixos

En 2003, as cooperativas que máis volume de facturación presentan son as que maior cantidade de con-tratos fixos realizan. Neste caso atópanse aquelas sociedades que facturan entre 4,8 e 7,2 millóns de euros, cuxaporcentaxe de emprego indefinido acada o 76% do total.

Polo tanto, pódese dicir que as entidades que posúen o maior importe de facturación21 contratan ao64% dos traballadores da mostra, e ademais, ese emprego contén unhas porcentaxes moi elevadas de traba-llo fixo (74%).

Continúa o aumento na cifra media de emprego indirecto

En 2003 volve producirse certo incremento no número medio de traballadores indirectos: pásase de 10,54a 12,43 empregos. Isto significa que as cooperativas da mostra traballan cunha media de case dúas de empre-sas e/ou autónomos externos que no ano anterior.

O gráfico 33 ilustra esta situación facendo grupos segundo a actividade económica máis importante des-envolvida na cooperativa. Así, obsérvase que o maior número de traballadores auxiliares vólvese atopar na fabri-cación de pensos (10,88 empregos por entidade) e a cifra máis reducida nas sociedades hortoflorícolas (3,67postos de traballo).

Gráfico 33

63

21 Máis de 4,8 millóns de euros.

5,0 5,

5 6,3

6,1 6,

8

8,2 8,

8 9,7

9,2

10,8

3,3

3,1

2,7 2,7 3,

67

4,5

4,5

6,8

6,0 6,2

Gandería Só fábrica pensos Horta-Flor Viño

EVOLUCIÓN EMPREGO INDIRECTO XERADO POLAS COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003


3.7.- FORMACIÓN SOCIAL

Aumento no número de cursos, diminución no de charlas

En 2003, prodúcese a situación contraria á do ano anterior no que se refire aos aspectos formativos dascooperativas da mostra: dáse maior número de cursos, tanto de 250 horas coma de curta duración, e celébrasemenor cantidade de charlas técnicas e conferencias.

Unha explicación a estas variacións pode ser que remataron os cursos de 2002, iniciados en 2001, e deusecomezo a nova formación en 2003.

O cadro 17 indica que aumenta tanto o número de cooperativas onde se imparten as accións formativascomo a propia cantidade de cursos. En comparanza co ano anterior22, no caso de cursos curtos23, o incrementocífrase no 56 e 86%, respectivamente, mentres que nos de longa duración, aumenta no dobre en ambos casos.O signo contrario dáse no caso da organización de conferencias e charlas técnicas sobre temas sectoriais, ondea cifra de entidades aumenta nun 17% e a de accións formativas diminúe en torno a un 17%, en relación a 2002.

Cadro 17. Desenvolvemento de actividades formativas (I). 2003 (valores absolutos)

64


22 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA,Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2003b, p. 57.

23 A maioría deses cursos realizados en colaboración coa Unión de Cooperativas Asociación Galega de Cooperativas AGACA.

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

Cursos de 250 horas Cursos curta duración Conferencias e charlas

Nº coop Nº cursos Nº coop Nº cursos Nº coop Nº charlas

2 2 17 45 10 38

2 2 6 16 1 1

0 0 2 6 3 4

4 4 25 67 14 43

O cadro 16 tamén indica que as cooperativas vitivinícolas son as únicas que non organizan cursos longosneste ano, e tamén son as que menor presenza teñen na celebración de cursos de curta duración, por segundoano consecutivo, inda que o máis probable é que esta situación derive de causas puramente conxunturais.

O número de alumnos aumenta, tanto en nos cursos coma nas conferencias e charlas (gráfico 34). No casodos cursos máis longos, dáse unha subida de máis do dobre, e nas accións formativas curtas aumenta un 28%,con respecto ao ano anterior. A cifra de alumnado aumenta un 8% nas conferencias e charlas técnicas.



Gráfico 34

65

249

178

192

24 60 645 79

6

1.44

6

810 1.03

4

2.07

1

1.81

7

440 61

5

667

Cursos de 200 Horas Cursos de curta duración Conferencias e charlas

EVOLUCIÓN DO Nº DE ALUMNOS DAS ACTIVIDADES FORMATIVAS

1999 2000 2001 2002 2003

Un aspecto importante que se desprende do cadro 18 é o que se refire á porcentaxe de participación, édicir, do total de socios que conforman a sociedade cooperativa cántos acoden finalmente ao curso ou charla encalidade de alumnos.

Cadro 18. Desenvolvemento de actividades formativas (II). 2003 (valores absolutos)Cursos de 250 horas Cursos curta duración Conferencias e charlas

Nº socios Nº alumnos % Part. Nº socios Nº alumnos % Part. Nº socios Nº alumnos% Part.

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

977 23 2% 5.041 696 14% 3.355 442 13%

354 37 11% 494 221 45% 198 15 8%

0 0 - 1.053 117 11% 1248 210 17%

1.331 60 5% 6.588 1.034 16% 4.801 667 14%

As accións formativas de máis de 250 horas posúen a porcentaxe de asistencia máis baixa (2%). Os cur-sos de curta duración acadan o 14% e as conferencias e charlas chegan ao 13%. En ningún caso se pode falarde niveis participativos elevados, pero hai que ter en conta as circunstancias propias do sector agrario, cos agri-cultores e gandeiros sempre pendentes de factores que escapan ao seu control (por exemplo, a influencia dascondicións meteorolóxicas no momento do ciclo produtivo) e que limitan moito a dispoñibilidade do seu propiotempo. Isto tamén explica que a relación duración da acción/asistencia case sempre camiñen en sentido inverso.

3.8.- AS SOCIEDADES COOPERATIVAS E AS SUBVENCIÓNS

O cadro 19 mostra a información máis relevante con respecto ás axudas procedentes das distintas admi-nistracións en 2003 destinadas ao movemento cooperativo, vinculadas á mostra.

Con respecto ao ano anterior, a porcentaxe de cooperativas que solicitan subvencións en 2003 aumenta7 puntos porcentuais, acadando o 67%. A cifra total demandada aproxímase aos 4,5 millóns de euros, o quesupón o 15% menos que en 2002. O investimento realizado é de 6,69 millóns de euros, que significa un 18%menos que no ano anterior. Polo lado das concesións, o importe total ascende a 2,91 millóns de euros, un 13%


menos que no período anterior, cun promedio de 51 mil euros por empresa. A porcentaxe do concedido sobre oinvestimento que finalmente se realiza diminúe 16 puntos porcentuais, con respecto a 2002, o que implica queen 2003 se auxilia o 44% do investimento acometido. Este aspecto amplíase no último cadro deste apartado.

Cadro 19. Axudas das administracións. 2003 (Valores absolutos en miles de €)

66


%Coop. Inves. realiz. Importe solicitado Importe concedido %Concedido s/invest

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

70% 6.126,23 3.964,44 2.581,84 42%

64% 451,35 445,24 258,44 57%

50% 73,52 38,08 47,29 64%

67% 6.685,73 4.482,38 2.913,20 44%

A evolución destas magnitudes ilústrase no gráfico 35. En 2003 séguese dando a tendencia á alza que seiniciara en 1998 no importe investido polas cooperativas da mostra, se ben diminúen as cantidades solicitadaspara este fin e tamén as axudas concedidas.

Gráfico 35

4,2

6,0

5,3 5,

7

6,7

4,1

5,4

4,1

5,3

4,5

2,0 2,

6

2,2

3,4

2,9

Investimento realizado Importe solicitado Importe concedido

EVOLUCIÓN DAS AXUDAS DAS ADMINISTRACIÓNS (Datos en millóns de €)

1999 2000 2001 2002 2003

O cadro 20 contén as partidas máis importantes sobre as que se conceden as devanditas axudas. En 2003destacan as destinadas ás Agrupacións de Produtores Agrarios (APAs), vinculadas á gandería, con algo máis de75 mil € de media. No sector gandeiro, o segundo concepto máis subsidiado corresponde a instalacións (case47 mil € de media). Polo que respecta ás sociedades de horta e flor, a cifra máis alta de concesión correspondetamén ás instalacións (63 mil de promedio). E no caso das sociedades vitivinícolas, é salientable o importe con-cedido para persoal (10 mil euros).



Cadro 20. Axudas concedidas polas administracións. 2003 (Valores medios en €)

67

TIPO SUBVENCIÓN Gandería Horta-flor Viño Media

Instalacións

Informática

Formación

Persoal

Auditoría

Prog. testaxes

Prog. mellora

Maquinaria

Incorporación socios

APAs

Outras

46.946,46 63.160,25 n.d.

4.894,44 532,00 n.d.

2.155,67 n.d. n.d.

22.334,75 n.d. 10.288,12

3.846,01 n.d. 2.925,00

28.869,59 - -

15.783,31 - -

25.445,53 n.d. n.d.

901,50 13.744,42 n.d.

75.050,07 n.d. n.d.

30.015,32 12.045,42 20.868,05

49.894,42

4.409,72

2.155,67

20.447,21

3.641,34

28.869,59

14.671,19

25.445,53

7.322,96

75.050,07

21.019,55n.d.: non dispoñible.

O cadro 21 afonda un pouco máis na relación importe concedido/importe final investido. Así, compróba-se que en 2003 a partida máis auxiliada é a de formación (59%), seguida das APAs (55%) e de informática(51%).

Cadro 21. Concesión de subvención por tipo de investimento. 2003 (en %)TIPO SUBVENCIÓN Gandería Horta-flor Viño Media

Instalacións

Informática

Formación

Persoal

Auditoría

Prog. testaxes

Prog. mellora

Maquinaria

Incorporación socios

APAs

Outras

42% 50% n.d.

50% 50% n.d.

59% n.d. n.d.

41% n.d. 58%

51% n.d. 42%

46% - -

39% - -

28% n.d. n.d.

6% 50% n.d.

55% n.d. n.d.

56% 69% 87%

44%

51%

59%

43%

49%

46%

39%

28%

34%

55%

60%n.d.: non dispoñible

3.9.- OUTROS ASPECTOS

Adaptación de estatutos

A entrada en vigor da Lei 5/1998 de cooperativas de Galicia, de 18 de decembro, supuxo a obrigatorie-dade da adaptación dos estatutos de todas as sociedades cooperativas á mesma, segundo as datas que se esta-bleceron nun determinado calendario (Decreto 430/2001, do 18 de decembro). A importancia da solicitude norexistro de cooperativas competente, da inscrición da adaptación dos seus estatutos sociais nos prazos indica-dos, foi tal que de non efectuarse, procederíase á disolución e posterior liquidación da cooperativa.

No que se refire á mostra obxecto de estudo, o 88% das cooperativas afirma ter adaptados os seus esta-tutos sociais a 31 de decembro de 2003 ou, incluso, con anterioridade.


Con respecto ao tipo de socios que se contemplan nos estatutos, o 43% dos mesmos recolle a figura dosocio a proba, o 57% establece a existencia do socio excedente e tan só o 40% dispón da figura do socio cola-borador.

No relativo aos órganos sociais, tan só o 18% dos estatutos recollen a existencia do comité de recursos esoamente o 34% dispoñen de suplente do consello reitor. Polo que se respecta ao tipo de renovación do conselloreitor que aparece estipulado nos estatutos, o 68% das cooperativas estudadas aposta pola renovación parcial.

Ante a pregunta sobre a cantidade de días fixados para o preaviso en caso de baixa do socio na coope-rativa, a media establécese en 79 días, sendo o prazo máis elevado de 365 días e o menor de 15 días.

O voto plural nas asembleas só é tido en conta polo 8% das sociedades estudadas; é utilizado tanto paracuestións económicas coma sociais, e non se apunta ningún outro tipo de finalidades.

Desenvolvemento rural

O obxectivo das actuais políticas de desenvolvemento rural é facer das zonas rurais un lugar máis atrac-tivo onde vivir e traballar, dotándoas de medios para que xeren o seu propio desenvolvemento, de xeito que sepoida levar a cabo a inversión do proceso de envellecemento e despoboamento das mesmas, se adapten ásnovas circunstancias económicas e sexan valoradas como merecen polo conxunto da sociedade.

Con respecto á mostra estudada, só o 9% das cooperativas afirman participar en 2003 nalgún programade Desenvolvemento Rural. O tipo de programa máis escollido por esas mesmas entidades é o Leader (60%),seguido de Proder e Equal (20%, respectivamente).

Os Grupos de Acción Local (G.A.L.) ou Grupos de Desenvolvemento Rural (G.D.R.) son entidades asocia-tivas público-privadas, sen ánimo de lucro, cunhas funcións que abarcan desde a xestión das axudas, e a conce-sión e o pago aos beneficiarios, ata o control de execución dos proxectos e a obtención do reintegro das axudasen caso de irregularidade, ademais doutros cometidos fundamentais como son a información, animación, ase-soramento e formación da poboación. Os grupos son, polo tanto, grandes impulsores do desenvolvemento doprograma polo que xorden, en particular, e do desenvolvemento socioeconómico da comarca onde están cons-tituídos, en xeral.

Ante a pregunta Estivo a cooperativa integrada nalgún GAL durante 2003?, conclúese que só o 7% damostra participa nalgún GAL ao longo dese ano.

Investigación, desenvolvemento e innovación (I+D+i)

As actividades de I+D+i no sector agrario teñen unha grande relevancia. Deben xurdir iniciativas que per-sigan metas como a diversificación e o aumento da eficiencia e da calidade dos sistemas da produción, median-te a incorporación de novas especies propias, mellorando as variedades e a calidade dos produtos vexetais e gan-deiros, avanzando na organización produtiva ou aplicando as novas tecnoloxías, entre outros aspectos.

Tan só o 9% das cooperativas estudadas realiza algún tipo de programa en I+D+i durante 2003, a maiorparte das mesmas de xeito individualizado, sen colaborar con outras entidades, e para actividades que se des-envolven na actualidade e non con proxectos de futuro.

68



4.análise económica xeral

do cooperativismo agrarioen galicia



4.1.- INTRODUCIÓN

O obxectivo das sociedades cooperativas é a mellora socio-económica dos seus socios, a través de obterunha mellora económica nas súas explotacións e por outra parte máis tempo libre e maior calidade de vida. Paraobter este obxectivo é necesario realizar numerosas e variadas actividades que implican a aplicación de recur-sos, polo tanto estes recursos teñen que xestionalos seguindo técnicas de xestión económica, para poder mini-mizar custos de transformación e comercialización e deste xeito subministrar as explotacións dos socios con pro-dutos, a un prezo inferior o mercado, e comercializar a súas produción a un prezo superior o de mercado.

Analizamos as cooperativas agrarias, e dentro desta clasificación vamos estudar por separado as gandei-ras, as de produción de viño e as de produción de horta e flor, tendo en conta as características de cada sector.

Seguimos a metodoloxía dos Informes anteriores24, polo que vamos realizar un estudo da estrutura eco-nómica e financeira das cooperativas, analizando a súa capacidade produtiva, as fontes de financiamentos, osingresos obtidos da realización das actividades e os gastos en que incorren para obter ditos ingresos.

Para a análise comparativa utilizamos a información proporcionada pola base de datos Ardán25, compa-rando os valores das cooperativas cos valores medios do resto de empresas galegas e do norte de Portugal,tamén comparamos o datos obtidos dos diferentes subsectores, gandeiros, vitivinícola e horto-florícola.

71

24 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir) Op. Cit., 1997, 1998, 4999, 2000, 2002, 2003a, 2003b e 200425 ARDÁN: Galicia 2005. Directorio 13.000 empresas, Op.Cit.


Balance agregado das 12.184 empresas

72

capítulo 4. análise económica xeral do cooperativismo agrario en galicia

26 A información utilizada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo I e no Anexo II.

Investimento en fixo (neto)Gastos amortizablesInmobilizado inmaterialInmobilizado materialOutro inmobilizadoOutro activo fixoInvestimento en circulante (neto)ExistenciasDebedoresTesoureríaOutro activo circulanteFONTES DE FINANCIAMENTOFinanciamento permanenteFondos propiosFinanciamento alleo a longo prazoIngresos a distribuír en varios exerciciosFinanciam. Alleo curto prazoFondo de rotación

INVESTIMENTO TOTAL

14.448,32 41,15%270,79 0,77%

1.190,91 3,39%9.384,70 26,73%3.585,64 10,21%

16,28 0,05%20.666,54 58,85%

6.790,58 19,34%10.856,22 30,92%

1.390,48 3,96%1.629,26 4,64%

35.114,86 100,00%17.806,65 50,71%10.535,91 30,00%

6.475,52 18,44%795,22 2,26%

17.308,21 49,29%3.358,33 9,56%

16.357,91 42,85%299,50 0,78%

1.327,11 3,48%10.425,73 27,31%

4.285,34 11,23%20,22 0,05%

21.817,95 57,15%6.745,34 17,67%

11.208,78 29,36%1.514,23 3,97%2.349,60 6,15%

38.175,86 100,00%19.659,18 51,50%11.939,44 31,27%

6.841,98 17,92%877,75 2,30%

18.516,69 48,50%3.301,26 8,65%

18.313,86 43,02%338,09 0,79%

1.482,77 3,48%11.638,67 27,34%

4.828,59 11,34%25,74 0,06%

24.252,22 56,98%7.798,60 18,32%

12.426,27 29,19%1.741,77 4,09%2.285,59 5,37%

42.566,09 100,00%22.334,50 52,47%13.586,00 31,92%

7.780,09 18,28%968,42 2,28%

20.231,59 47,53%4.020,64 9,45%

13,22% 7,78%10,60% 9,12%11,44% 5,14%11,09% 6,46%19,51% 12,07%24,25% -16,90%5,57% 9,11%-0,67% 12,36%3,25% 9,15%8,90% 13,40%

44,21% -3,37%8,72% 8,54%

10,40% 9,82%13,32% 11,35%

5,66% 7,60%10,38% 7,06%6,98% 7,15%

-1,70% 20,21%

35.114,86 100,00% 38.175,86 100,00% 45.566,09 100,00% 8,72% 8,54%

Euros %

2001

Euros %

2002

Euros %

2003

2001-2002

Taxa de variación

2002-2003

Consumos e outros gastos explotaciónValor engadido bruto a custo de factoresGastos de persoalResultado económico bruto explot.Amortizacións e provisiónsResultado económico neto explot.Resultado financeiro

Ingresos financeirosGastos financeiros

Resultado actividades ordinariasResultado actividades extraordinariasResultado antes de impostosImpostosResultado neto do exercicioCash Flow

Ingresos de explotación

35.052,72 80,15%8.678,96 19,85%5.474,20 12,52%

3.205,07 7,33%1.154,56 2,64%

2.050,51 4,69%-128,74 -0,29%552,07 1,26%680,81 1,56%

1.921,77 4,39%-221,90 -0,51%

1.699,87 3,89%479,66 1,10%

1.220,21 2,79%2.300,19 5,26%

37.936,59 80,03%9.466,29 19,97%5.901,75 12,45%

3.564,54 7,52%1.308,73 2,76%

2.255,81 4,76%-202,09 -0,43%548,91 1,16%751,00 1,58%

2.053,72 4,33%-184,10 -0,39%

1.869,61 3,94%564,36 1,19%

1.305,25 2,75%2.499,40 5,27%

40.925,26 79,58%10.501,91 20,42%

6.490,95 12,62%4.010,96 7,80%1.537,32 2,99%

2.473,64 4,81%-103,39 -0,20%632,04 1,23%735,43 1,14%

2.370,25 4,61%116,54 0,23%

2.486,79 4,84%725,52 1,41%

1.761,27 3,42%3.178,61 6,18%

8,23% 7,65%9,07% 8,80%7,81% 8,04%

11,22% 10,04%13,35% 14,11%10,01% 7,66%-56,98% 50,95%

-0,57% 14,20%10,31% -3,77%6,87% 13,58%

-17,03% 162,11%9,99% 30,94%

17,66% 26,98%6,97% 32,64%8,66% 23,65%

43.731,98 100,00% 47.402,88 100,00% 51.427,17 100,00% 8,39% 7,88%

Euros %

2001

Euros %

2002

Euros %

2003

2001-2002

Taxa de variación

2002-2003

Fonte:ARDÁN: GALICIA 2003. 13.000 Empresas. Directorio de empresas e Informe económico–financeiro e da competividade. IGAPE Consorcio Zona Franca de Vigo.Vigo 2005.

Conta de resultados agregada de 12.184 empresas

Fonte:ARDÁN: GALICIA 2005. 13.000 Empresas. Directorio de empresas e Informe económico–financeiro e da competividade. IGAPE Consorcio Zona Franca de Vigo.Vigo 2005.

4.2 ANÁLISE DA ESTRUTURA ECONÓMICO-FINANCEIRA26

No conxunto de cooperativas que vamos analizar están incluídas cooperativas gandeiras, cooperativas deviño e cooperativas de horta. Ademais, as cooperativas gandeiras desenvolven moi diversas actividades, talescomo comercialización de leite cru, comercialización de gando, fabricación de pensos, prestación de servizos,



venda de insumos agrarios, etc. Tamén temos que indicar que a facturación das cooperativas gandeiras repre-senta o 85,43% do total das cooperativas da mostra e o 55,33% do total do balance, entón nos valores obtidospara as porcentaxes e ratios van ter un gran peso as cooperativas gandeiras

Nos gráficos 36 e 37 observamos a estrutura global da capacidade económica e financeira das coopera-tivas, sendo moi semellante, e destacando:

O activo circulante é moito maior có activo fixo.

Os recursos alleos a longo prazo teñen unha participación pequena na estrutura financeira, diminuíndono exercicio 2003.

Existe un fondo de manobra positivo que se incrementa no exercicio 2003.

Gráfico 36 Gráfico 37

73

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE DAS COOPERATIVASDA MOSTRA 2002

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE DAS COOPERATIVASDA MOSTRA 2003

(Mill. €)

PASIVO

Dentro das actividades realizadas polas cooperativas obxectivo desta análise teñen un peso moi impor-tante as de comercialización e servizos, para as que os investimentos necesarios son menores que para a fabri-cación ou transformación, por elo a activo fixo representa en conxunto mais do dobre do circulante, e en casosconcretos encontramos cooperativas que traballan sen activo fixo.

4.2.1.- Análise da estrutura económica

No exercicio 2003, a estrutura económica das cooperativas da mostra alcanza un volume de máis de135,81 millóns de euros, dos que un 41,14% corresponden a activo fixo e o 58,86% a activo circulante.Incrementándose durante o exercicio 2003 nun 9,94%.

Nas empresas galegas analizadas na base de datos Ardan, a estrutura da capacidade económica analiza-da en termos de porcentaxes, é semellante a das cooperativas, o 43,33% corresponde a activo fixo e un 56,98a circulante e incrementouse nun 8,54%


Gráfico 38

74


0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

Gastos de establecemento Inmobilizacións inmateriais Inmobilizacións materiais Inmobilizacións financeiras

PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

2002 2003

-40000

-30000

-20000

-10000

0

10000

20000

30000

Terr

eos

Cons

truc

ións

Inst

alac

ións

técn

icas

Maq

uina

ria

Out

roin

mob

iliza

do

Prov

isió

ns

Amor

tizac

ión

acu

mul

ada

COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

20022003

O inmobilizado representa o 97,99% do activo fixo, polo que tanto a partida de socios por desembolsosnon esixidos como a de gastos a distribuír en varios exercicios teñen un importe moi pouco significativo.

A principal partida do inmobilizado son as inmobilizacións materiais que representan un 84,75%, segui-da das financeiras cun 78,06%, das inmateriais cun 7,01% e, por último, dos gastos de establecemento cun0,17%. Nas empresas analizadas polo Ardan, as inmobilizacións materiais supoñen o 63,55% do inmobilizado,o resto das partidas mantéñense en termos semellantes os das cooperativas

No gráfico 39 representamos as principias partidas do inmobilizado en termos absolutos para os exerci-cios 2002 e 2003.

Gráfico 39



• As construcións supoñen o 16,69% do activo total, e corresponden ás naves onde as cooperativas des-envolven a súa actividade.

• A maquinaria representa o 15,68% da estrutura económica e corresponde, entre outros, a maquinariaagrícola que as cooperativas mercan para alugar ou prestar servizos ós seus socios, incrementouse conrespecto o exercicio anterior debido a que as cooperativas están implantando o servizo de maquinaria.

• As instalacións técnicas representan o 8,71% do activo total e corresponden principalmente ás coope-rativas que posúen fábrica de pensos e ás cooperativas de viño.

• Os terreos cun 4,65% da estrutura económica, representan as fincas onde as cooperativas asentan assúas construcións.

• O 8,96% está composto por outras partidas do inmobilizado material, tales como mobiliario, elemen-tos de transporte, equipos para procesos de información, etc.

Segundo se observa no gráfico 38, tódalas partidas do inmobilizado material increméntanse no exercicio2003, agás a instalacións técnicas, que diminuíron nun 20%.

A amortización acumulada representa o 25,53% do total do activo, manténdose este dato no mesmoimporte que no ano 2002, o que implica que houbo unha renovación de inmobilizado na mesma proporción quea súa amortización.

As inmobilizacións inmateriais supoñen un 2,83%27 do activo total, diminuíndo a súa participación noactivo total con respecto o exercicio 2002, pero incrementándose nun 1,70% en importe.

As inmobilizacións financeiras que están compostas na súa maior parte por participacións das cooperati-vas en sociedades de segundo ou ulterior, representa o 3,25% do activo total, incrementándose nun 62,19%durante o ano 2002.

O importe do activo circulante é de 79,93 millóns de euros o que representa un 58,86% da estrutura eco-nómica, porción superior á media das empresas analizadas no Ardán, nas que representa un 56,98%. A súa evo-lución foi positiva28, aumentando durante o exercicio 2002, ó mesmo que nas empresas analizadas no Ardán29.

A súa composición represéntase no gráfico 40, destacando como partida máis importante os debedores,seguidos das existencias. Diminuíu o importe de socios por desembolsos esixidos e axustes por periodificación,e incrementáronse o resto das partidas

75

27 Esta porcentaxe é inferior á das empresas analizadas no Ardán, nas que acada un 3,48%.28 O activo circulante aumentou durante o 2003 nun 10,37%.29 O activo circulante aumenta un 9,11% durante o 2003.


Gráfico 40

76


30 Nas cooperativas unha parte importante de clientes son socios31 Lei 5/1998 de cooperativas de Galicia32 Orde ECO/364/2003, de 16 de decembro, pola que se aproban as normas sobre aspectos contables das sociedades cooperativas

20022003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Sociosdesembolsos

esixidos

Existencias Debedores Investimentosfinanceirostemporais

Tesourería Axustesperiodificación

COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

• As existencias nas cooperativas representan o 19,56%, e nas empresas galegas o 18,32% do activo, eincrementándose un 12,51% e un 12,36% respectivamente. Si temos en conta que unha parte moiimportante dos ingresos son de actividades que non orixinan existencias (comercialización de leite,carne, e prestación de servicios) o volume de existencias poida que sexa suficiente para desenvolver asactividades das cooperativas, e nalgúns casos concretos existe un exceso, tendo en conta as activida-des que realizan estas cooperativas.

• Os debedores30 nas cooperativas supoñen o 27,91%, e nas empresas galegas o 29,19%, e a súa evolu-ción foi dun incremento do 10,13% e dun 9,15% respectivamente.

• A tesourería supón o 5,62% do activo, porcentaxe superior á das empresas analizadas no Ardán, nasque o seu valor é do 4,09%. No exercicio 2003 experimenta un crecemento en valor absoluto do 7,98%,pero a súa participación no activo total da cooperativa diminuíu.

4.2.2.- Análise da estrutura financeira

A estrutura financeira das cooperativas é diferente a outras sociedades, posto que a propia lexislación dascooperativas31 regula os fondos propios das mesmas, e ademais a estrutura do balance é regulada por un plansectorial contable32, pero estes condicionantes non impiden obter unha estrutura financeira adecuada as necesi-dades de cada cooperativa.

Os recursos propios das cooperativas analizadas aumentan tódolos anos, acadando no 2003 un 53,77%do total do pasivo, mentres que nas empresas analizadas polo Ardán representan o 31,92%, polo tanto estasituación nas cooperativas pode xerar custes de oportunidades para os seus socios.



Gráfico 41

77

33 O capital social incrementouse no exercicio 2003 nun 7,53%34 As reservas aumentaron un 15,57% no exercicio 200335 O financiamento alleo nas empresas analizadas polo Ardán representa o 68,08% da estrutura financeira36 O financiamento alleo a longo prazo nas empresas analizadas polo Ardán representa o 18,26% do pasivo

20022003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Capital social Reservas Ingresos a dist.varios exercicios

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

A estrutura dos recursos propios represéntase no gráfico 41, destacando as seguintes características:

• O capital social esta composto por achegas obrigatorias e voluntarias dos socios, e representa o 19,19%do total do pasivo, incrementándose no exercicio 200333, como consecuencia da incorporación de resul-tados a capital social.

• As reservas é a partida mais importante dos fondos propios e mostran unha tendencia alcista durantemoito tempo34. Supoñen o 26,68% da estrutura financeira e a súa composición é a seguinte: Fondo deReserva Obrigatorio, 46,90%, Fondo de Reserva Voluntario, 36,15%, e Outras Reservas, 16,95%, dototal de reservas, respectivamente. Hai que destacar que o Fondo de Reserva Obrigatorio é irrepartible,así como unha parte das Reservas Voluntarias e Outras Reservas.

• Os ingresos a distribuír en varios exercicios están constituídos na súa maior parte por subvencións ócapital e representan o 5,89% do pasivo, diminuíndo a súa participación no mesmo, pero aumentandoen termos absolutos nun 7,22% durante o exercicio 2003.

A estrutura dos recursos alleos reflectímola no gráfico 42, onde se observa que a partida máis importan-te, e con moita diferenza, é a de recursos alleos a curto prazo.

Os recursos alleos representan o 46,23% da estrutura financeira, importe inferior o das empresas anali-zadas no Ardan35.

Os recursos alleos a longo prazo representan o 8,03% da estrutura financeira, este importe é moi inferioro das empresas analizadas no Ardan36, e as principais fontes de financiamento a longo prazo son: Débedas conentidades de crédito que supoñen o 6,87% do pasivo total, Fondo de Formación e Promoción Cooperativo querepresenta o 0,89%, e outras débedas cunha porcentaxe de representación da estrutura financeira de 1,16%.


A partida do Fondo de Formación e Promoción Cooperativo destinada á formación dos socios e dos tra-balladores das sociedades, así como tamén para impulsar ou manter as relacións intercooperativas, ten unimporte demasiado alto, e ademais o valor medio presenta unha gran dispersión, xa que hai cooperativas quenon teñen ningún importe nesta partida, e outras teñen un importe moi alto.

Gráfico 42

78


37 Nas empresas analizadas no Ardán representan un 47,53%.

20022003

0

7000

14000

21000

28000

35000

42000

49000

56000

Provisións parariscos e gastos

Fondo de Formacióne Promoción coop.

Acredoresa longo prazo

Acredoresa curto prazo

Axustesperiodificación

COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

A fonte de financiamento alleo mais representativa son os recursos alleos a curto prazo, representan o37,17% da estrutura financeira, incrementándose durante o exercicio 2003 nun 9,11%. A súa participación nofinanciamento é inferior ó das empresas analizadas no Ardán37. A partida máis importante das débedas a curtoprazo son os acredores comerciais que representan o 21,28% do total do pasivo. Séguenlle as débedas conempresas do grupo cun 7,58% e as débedas curto prazo con entidades de crédito que supoñen o 4,59%, e oresto de partidas que teñen un peso pouco significativo dentro dos recursos alleos a curto prazo.

Coeficiente de endebedamento

É o coeficiente que mide na cooperativa a parte de cada unidade monetaria de recursos da mesma que éobtida por vía de prestamos, medindo a capacidade de endebedamento da cooperativa: cun ratio de endebeda-mento inferior a 0,5 seralle fácil acudir a préstamos, sen embargo, cun moi alto seralle moi difícil ou, se os obtén,a carga financeira será alta.

No cadro 22 observamos que os valores obtidos para este ratio nas cooperativas están moi dispersos, ade-mais existe un gran número de cooperativas con valores moi altos, polo que terán dificultades se teñen que bus-car financiamento alleo.



Cadro 22. Coeficiente de endebedamento das cooperativas da mostra 200338

79

38 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.39 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00

Media dos intervalos de ratiosIntervalos de facturación (euros) Número de cooperativas dentro dos intervalos

Nº Coop. porintervalos defacturación

Media deratios porintervalos

facturación

0-0,60 millóns0,60-2,40 millóns2,40-4,81 millóns4,81-7,21 millóns> 7,21 millónsNº cooperativas intervalos ratios

2 2 0 2 0 3 9 1,912 5 2 3 2 4 18 1,681 4 4 0 2 1 12 1,051 2 3 3 0 0 9 1,023 2 1 0 0 3 9 1,619 15 10 8 4 11 57 1,47

0,27 0,64 0,99 1,36 1,73 3,49

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,12 0,59 1,18 1,44 1,92

5 3 0 0 1 0 9 0,5511 6 0 1 0 0 18 0,3411 1 0 0 0 0 12 0,158 1 0 0 0 0 9 0,137 1 1 0 0 0 9 0,2842 12 1 1 1 0 57 0,29

A súa evolución durante o período 1999 a 2003 para as cooperativas da mostra, reflíctese no gráfico 43,observando que presenta valores superiores a unidade, con máximos no 2001 e 2003

Gráfico 43

COEF. DE ENDEBEDAMENTO COOPERATIVAS DA MOSTRA

1,27 1,321,49

1,291,47

1999 2000 2001 2002 2003

Coeficiente de endebedamento a longo e curto prazo

Analizamos a composición da débeda, tendo en conta o seu prazo de devolución, para elo calculamos os coe-ficientes de endebedamento a longo e a curto prazo, sendo os valores obtidos os que figuran nos cadros 23 e 24.

Con respecto ó longo prazo un 74% das cooperativas sitúanse no primeiro e un 21% no segundo, cunhamedia para este ratio de 0,12 no primeiro tramo, e de 0,59 para o segundo, valores que se ben confirman a segu-ridade do acredor, poden influír negativamente nas rendibilidades.

Cadro 23. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas da mostra 200339


Cadro 24. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas da mostra 200340

80


40 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,24 0,60 0,91 1,35 1,72 4,01

4 0 2 0 1 2 9 1,364 6 3 1 0 4 18 1,342 3 4 1 1 1 12 0,911 3 3 2 0 0 9 0,894 1 1 1 1 1 9 1,33

15 13 13 5 3 8 57 1,18

Polo que respecta ó curto prazo, existe un gran esparexemento dos valores polos intervalos do cadro, concaracterísticas semellantes o coeficiente de endebedamento xeral.

A evolución durante o período 1999 a 2003 represéntase nos gráficos 44 e 45, e destaca:

Gráfico 44

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,26 0,32 0,3 0,28 0,29

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

1,01 0,991,19

1,011,18

Gráfico 45

O coeficiente de endebedamento a longo prazo mantense nun intervalo curto, diminuíndo desde o ano2000 ata o 2002, e volvendo a subir no 2003.

No gráfico 44, observamos a evolución do coeficiente de endebedamento a curto prazo durante o perío-do de 1999 a 2003, mostrando mínimos ó redor da unidade, en 1999 (1,01), en 2000 (0,99) e en 2002 (1,01) emáximos en 2001 (1,19) e 2003 (1,18).



4.2.3.- Análise da conta de resultados

As sociedades cooperativas teñen como fin primordial a mellora da situación socio-económica dos seussocios, incrementando as súas rendas e o tempo dispoñible para o ocio, polo que non coincide co das empre-sas capitalistas tradicionais, entón as comparacións ratios obtidos do resultados débense facer con certa reser-va, sen embargo si son totalmente validas nos conceptos de gastos

As cooperativas da mostra obteñen un excedente despois de impostos, que representa un 1,91%41 dovalor de produción. Este resultado aumentou no exercicio 2003 nun 8,64%, debido o incremento que se produ-zo na partida de ingresos extraordinarios.

O valor de produción aumentou nun 2,60%, alcanzando un valor de mais de 275 millóns de euros nascooperativas da mostra, sendo a partida máis importante as vendas netas, que alcanzan un importe de preto de269 millóns de euros e o 97,66% do valor de produción.

Nas partidas de gastos cómpre destacar que as compras netas representan o 83,16% do valor de produ-ción e os gastos externos da explotación o 7,70%.

No gráfico 46 móstranse os gastos externos de explotación. Obsérvase que a partida máis importante éa de transporte, debido a que as cooperativas gandeiras non teñen cisternas para a recollida e transporte do leitee as que fabrican pensos tampouco teñen camións para transportar as materias primas as fabricas.

O valor engadido nas cooperativas representa o 9,14%42 do valor de produción, e increméntase nun8,64% durante o exercicio 2003.

Gráfico 46

81

41 Porcentaxe inferior á media de empresas analizadas no Ardán (2,79%).42 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 20,42%.

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓNNAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (2003)

Reparación e conservación 9%

Serv. Profes. Indepen. 14%

Transportes 26%Public., Propag. e R. Públ. 9%

Subministros 9%

Outros servizos 17%

Outros gtos externos da explotación 8%Trab. Realizados outras empresas 8%


Os gastos de persoal son do 5,02%, con respecto ó valor de produción, esta porcentaxe é inferior asempresas analizadas no Ardán43, xa que nas cooperativas existen actividades que xeran una gran volume de fac-turación con moi pouca man de obra, tal é o caso da comercialización de leite e de xatos. Estes gastos aumen-taron no exercicio 2003 do 7,99%44.

Gráfico 47

82


43 Porcentaxe moi inferior á das empresas analizadas no Ardán (12,62%).44 Nas empresas analizadas no Ardán increméntase nun 8,04%.45 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (?) / Vendas

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (2003)

Indemnizacións 0,49%

SS cargo empresa 22,23%

Outros gtos sociais 0,77%

Soldos e salarios 76,51%

A continuación facemos unha análise utilizando os principais ratios da conta de resultados no exercicio2003 e a súa evolución durante o período 1999 a 2003

Índice de absorción de custes fixos

Indica a participación dos custes fixos nas vendas da cooperativa e canto menor sexa, maior será a ren-dibilidade da cooperativa.

Cadro 25. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas da mostra 200345




facturación


-1,41 0,54 0,74 0,90 1,18 1,76

1 1 0 1 3 3 9 0,810 0 3 8 6 1 18 1,010 0 2 9 1 0 12 0,890 0 1 8 0 0 9 0,881 2 2 4 0 0 9 0,712 3 8 30 10 4 57 0,89

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40



No primeiro intervalo do cadro 25 figura de media un valor negativo (-1,41). Isto débese a que existe unhacooperativa da mostra que ten uns custes variables da explotación maiores cós ingresos da explotación. Isto dá,polo tanto, unha marxe comercial sobre custes variables negativa.

Nun 25% das cooperativas o valor deste ratio e superior a unidade, o que o importe obtido polas vendasnon cubre os custes fixos, e un 52% das cooperativas situase no intervalo de (0,81-1,00), cunha media de 0,90,o que nos indica que necesitan unha parte moi grande das vendas para cubrir os custes fixos, por todo elo, ascooperativas deberían analizar as políticas de marxes

A evolución deste ratio no período 1999-20003, expoñémola no gráfico 48, observando en tódolos exer-cicios un valor moi alto, se ben por debaixo da unidade, agás no ano 2001.

Gráfico 48

83

46 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas

ÍND. ABSORCIÓN CTES. FIXOS COOPERATIVAS MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,890,79

1,35

0,920,8

Índice de eficiencia económica

Indícanos a porcentaxe de vendas que podería ser reducido sen entrar en perdas a cooperativa.

Cadro 26. Índice de eficiencia comercial das cooperativas da mostra 200346




facturación


-0,35 0,10 0,26 0,51 4,14

0 6 1 0 1 1 9 0,190 7 8 3 0 0 18 -0,010 1 9 2 0 0 12 0,110 0 8 1 0 0 9 0,120 0 4 2 3 0 9 0,290 14 30 8 4 1 57 0,11

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

No 25% das cooperativas xa están en perdas, entón habería que aumentar as vendas para saír de perdas,nun 53% delas terían unha marxe de manobra do 10%, e no último intervalo sería un valor atípico que non refle-xa a realidade da cooperativa.


Gráfico 49

84


47 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación.

ÍND. EFICIENCIA COMERCIAL COOPERATIVAS MOSTRA

0,20,08

-0,35

0,210,11

1999 2000 2001 2002 2003

No gráfico 49 advertimos que o valor medio deste ratio para o período 1999-2003 presenta unha ten-dencia a baixa hasta o ano 2001, alcanzando un valor mínimo moi baixo, recupérese no 2002 e volve a baixarno 2003.

Índice de seguridade de custes variables

Expresa a porcentaxe máxima na que poderían incrementarse os custos variables sen que as cooperati-vas entren en perdas.

Cadro 27. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas da mostra 200347




facturación


-0,45 -0,02 0,02 0,16

2 5 1 1 0 0 9 -0,090 7 11 0 0 0 18 0,010 1 11 0 0 0 12 0,010 0 9 0 0 0 9 0,010 0 7 2 0 0 9 0,052 13 39 3 0 0 57 0,00

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

Nos dous primeiros intervalos, nos que se sitúan 14 cooperativas cun valor negativo, teñen que diminuíros seus custes variables para saír das perdas, a maioría das cooperativas sitúanse no terceiro intervalo cunhacapacidade para diminuír aumentar os cutes variables moi pequena, de media o 2%, e dicir que calquera acon-tecemento que elas non poidan controlar e que influía nos prezos dos produtos, pode facer entrar a este grupode cooperativas en perdas.

A evolución deste ratio no período 1999-2003 é negativa, partindo dun valor moi baixo en 1999, dimi-nuíu no 2000, volvéndose a recuperar no 2001 e diminuíndo no 2202 e 2003 para situarse en 0.



Gráfico 50

85

48 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.

ÍND. SEGURIDADE CTES. VARIABLES COOP. MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,03 0,020,03

0,01 0

Índice de seguridade de custes fixos

Indícanos a porcentaxe na que poden incrementarse os cutes fixos sen que a cooperativa se sitúe pordebaixo do umbral de rendibilidade, permanecendo constantes os gastos variables.

Segundo observamos no cadro 28, as cooperativas situadas nos dous primeiros intervalos obteñen valo-res negativos para este ratio, polo que deberían analizar os factores fixos de produción, ben incrementando aprodución ou diminuíndo os cutes fixos.

Cadro 28. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas da mostra 200348




facturación


-0,33 -0,05 0,06 0,16 0,25 0,82

6 1 1 0 0 1 9 -0,215 2 5 3 2 1 18 0,061 0 4 5 0 2 12 0,140 0 4 2 3 0 9 0,140 0 0 3 2 4 9 0,54

12 3 14 13 7 8 57 0,12

Intervalos de ratios<-0,1 -0,09-0 0-0,10 0,11-0,20 0,21-0,30 >0,30

Gráfico 51

ÍND. SEGURIDADE CTES. FIXOS COOP. MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,44

0,260,35

0,220,12

No gráfico 51 observamos unha tendencia a baixa deste ratio durante o período 1999 a 2003, situándo-se o final deste período no 0,12


4.2.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade

Vamos analizar as relacións existentes entre as principais partidas do balance e, para saber a capacidadeque posúen as cooperativas para facer fronte ás obrigas nos prazos acordados. Estas relacións descríbense cosseguintes ratios:

Liquidez xeral

Indica as unidades monetarias realizables a curto prazo por cada unidade monetaria esixible no mesmoprazo, podemos considerar que cando o seu valor encontrase entre 1 e 2, a cooperativa ten un liquidez adecua-da, cando o seu valor é menor que 1, a cooperativa encontrase tecnicamente en suspensión de pagos e cando émaior que 2 ten activos circulantes ociosos.

Cadro 29. Ratio de liquidez xeral das cooperativas da mostra 200349

86


49 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante.




facturación


0,82 1,33 1,87 2,17 2,72 6,55

4 2 0 0 1 2 9 3,684 7 3 2 0 2 18 1,831 5 3 1 1 1 12 2,020 5 2 1 0 1 9 1,783 2 0 0 2 2 9 2,04

12 21 8 4 4 8 57 2,19

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

Observando o cadro 29, apreciamos un grupo de cooperativas con valores por debaixo da unidade, poloque tecnicamente están en suspensión de pagos. A maioría das cooperativas sitúanse no segundo e terceirointervalo con valores que podemos considerar adecuados e por último hai un grupo delas con activos circulan-tes ociosos.

Gráfico 52

LIQUIDEZ XERAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

2,06 1,94

2,23 2,32,19

A evolución da media do ratio de liquidez xeral durante o período 1999-2003, situase no intervalo 1,94-2,19, que aínda que estes valores nos indican que existen activos circulantes ociosos, esta situación no exercicio2003 só se da no 28% das cooperativas, segundo o cadro 28.



Fondo de manobra

Debe existir certa correspondencia entre a liquidez do activo e a esixibilidade do pasivo, para evitar o riscode que a empresa se vexa na necesidade de suspender pagamentos durante un prazo mais ou menos longo.

O fondo de manobra defínese como a parte do activo circulante que non se financia con pasivo circulan-tes, senón con recursos a longo prazo procedentes do patrimonio neto e do pasivo a longo prazo.

Un fondo de manobra negativo implica un desequilibrio financeiro, se ben poden darse situacións ondeun valor negativo sexa adecuado, debido a que os cobros se fan o contado e os pagamentos a prazo, pero noné o caso das cooperativas agrarias.

No cadro 30 están expostos os valores obtidos para as cooperativas no exercicio 2003, e observamos queun 17% das cooperativas obteñen valores negativos, polo que poden ter tensións de liquidez. Polo contrario, onúmero de cooperativas situadas nos dous últimos intervalos é excesivo, e polo tanto pode que non leven a cabounha política eficiente de financiamento

Cadro 30. Fondo de manobra das cooperativas da mostra 200350

87

50 Fondo de manobra en tanto por un do activo circulante = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.




facturación


-1,03 -0,10 0,13 0,25 0,42 0,69

2 1 1 2 0 3 9 -0,011 2 3 3 5 4 18 0,270 1 3 2 3 3 12 0,360 0 1 2 4 2 9 0,391 2 0 2 0 4 9 0,294 6 8 11 12 16 57 0,27

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

No gráfico 53, reflectimos a evolución das medias deste ratio das cooperativas da mostra durante o perí-odo 1999-2003, observamos que se manteñen en valores semellantes durante este período de tempo, cunha ten-dencia a baixa alcanzando o valor mínimo no ano 2003.

Gráfico 53

FONDO MANOBRA COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,270,35 0,32 0,3 0,33


Liquidez inmediata

Este ratio expresa as unidades monetarias de realizable e dispoñible por cada unidade de esixible a curtoprazo, mide a capacidade da empresa para facer fronte ás débedas a curto prazo mediante os recursos a curtoprazo, excluíndo as existencias que constituín a parte menos liquida. O seu valor ideal podemos considerar 1, seas cooperativas se colocan por debaixo encóntranse en perigo de suspensión de pagos e se é maior teñen acti-vos circulantes ociosos.

Os resultados do ratio de liquidez inmediata para as cooperativas figuran no cadro 31, observase que un42% delas están por debaixo 1, que un 35% aproximadamente están o redor de 1 e que un 22% teñen activoscirculantes ociosos.

Cadro 31. Ratio de liquidez inmediata das cooperativas da mostra 200351

88


51 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante




facturación


0,37 0,69 0,91 1,30 2,01 4,44

1 2 1 3 0 2 9 2,781 4 3 8 1 1 18 1,281 1 2 6 0 2 12 1,441 0 2 3 3 0 9 1,311 2 2 0 0 4 9 1,585 9 10 20 4 9 57 1,60

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

A evolución da media dos valores obtidos para o período 1999-2003, reflectida no gráfico 54, presentaunha tendencia á alza durante hasta o exercicio 2002, baixando no 2003 hasta situarse no 1,60

Gráfico 54

LIQUIDEZ INMEDIATA COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

1,3 1,37

1,631,73

1,6



Coeficiente de garantía

Indícanos a garantía que ofrecen as cooperativas fronte ó financiamento alleo total, é dicir, establece asunidades monetarias de investimento con que conta a cooperativa, materializados en activos con valor de rea-lización para responder a unha unidade monetaria de financiamento alleo, medindo a garantía que a coopera-tiva ofrece os seus acredores.

Segundo observamos no cadro 32, un 47% das cooperativas obteñen valores para este ratio entre 1 e 2,o que significa que están demasiado vinculadas os seus acredores, e que deberían corrixir o valor deste ratio, oresto das cooperativas ofrecen unha garantía adecuada os seus acredores e incluso unha parte delas no sefinancia mediante créditos.

Cadro 32. Coeficiente de garantía das cooperativas da mostra 200352

89

52 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible




facturación


1,20 1,49 1,74 2,21 2,56 6,00

3 0 2 0 2 2 9 4,202 4 3 4 2 3 18 2,540 3 1 4 2 2 12 2,350 0 5 2 1 1 9 2,181 2 1 0 1 4 9 2,766 9 12 10 8 12 57 2,74

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 55 reflíctese a evolución media dos valores obtidos para o coeficiente de garantía das coope-rativas da mostra, do que podemos deducir que as cooperativas utilizan recursos propios para financiar partidasque poderían financiar con créditos.

Gráfico 55

COEFICIENTE GARANTÍA COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

2,49

2,31 2,32

2,53

2,74


Rendibilidade económica

Indica o rendemento medio que obteñen as cooperativas como consecuencia dos seus investimentos enactivos

Segundo os valores expostos no cadro 33, un 72% das cooperativas obteñen unha rendibilidade econó-mica entre 0 e 10% e obteñen un valor negativo para este ratio un 19% das cooperativas.

Cadro 33. Rendibilidade económica das cooperativas da mostra 200353

90


53 Rendibilidade económica = BAIT / Activos




facturación


-0,09 0,03 0,07 0,12 0,27

3 3 1 2 0 0 9 -0,035 11 1 1 0 0 18 0,012 7 3 0 0 0 12 0,031 6 2 0 0 0 9 0,040 2 5 1 0 1 9 0,09

11 29 12 4 0 1 57 0,03

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

O valor medio para as cooperativas sitúase no 3 % no ano 2003, mentres que nas empresas analizadasno Ardán sitúase no 5,58%.

Gráfico 56

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,060,05

0,07

0,05

0,03

No gráfico 56 obsérvase a tendencia dos promedios para o período 1999-2003, que resulta ser cíclica convariacións de 0,03 a 0,07, presentando o valor mínimo no exercicio 2003.

A continuación analizamos a marxe comercial e a rotación de activos para afondar no estudo da rendi-bilidade económica



Marxe comercial

A marxe comercial resulta da diferenza entre o prezo de venda e o seu prezo de compra expresado en ter-mos de porcentaxe sobre vendas

Cadro 34. Marxe comercial das cooperativas da mostra 200354

91

54 Marxe comercial = BAIT / Vendas




facturación


-0,10 0,02 0,08 0,13

3 2 2 2 0 0 9 -0,065 11 2 0 0 0 18 0,022 10 0 0 0 0 12 0,011 7 1 0 0 0 9 0,010 7 1 1 0 0 9 0,04

11 37 6 3 0 0 57 0,01

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Observamos no cadro 34 que o 19% das cooperativas teñen unha marxe comercial negativa, polo quenon poden permanecer moito tempo nesta situación, xa que se teñen que soster ben en base a compensaciónde perdas mediante achegas dos socios, un 65% teñen unha marxe inferior o 5%, cunha media no intervalosegundo do 2%, que consideramos moi baixo, e o resto de cooperativas situase no cuarto intervalo cunha mediado 13%

Gráfico 57

MARXE COMERCIAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,030,02

0,03 0,020,01

A evolución do valor medio da marxe comercial no período 1999-2003 mantense en torno a un 2% convariacións dun punto mais no exercicio 1999 e 2001 e un punto menos no exercicio 2003.


Rotación de activos

No cadro 35 observamos que os valores das cooperativas encóntranse dispersos en tódolos intervalos,situación normal debido as diferentes actividades que realizan as cooperativas e as diferentes formas que teñende financiar os seus investimentos, sobre todos na cooperativas de reducida dimensión.

Cadro 35. Rotación de activos das cooperativas da mostra 200355

92


55 Rotación de activos = Vendas / Activos




facturación


0,68 1,55 2,48 3,51 4,43 6,46

5 4 0 0 0 0 9 1,016 4 4 0 1 3 18 2,461 2 2 2 4 1 12 3,221 0 0 3 5 0 9 3,801 1 3 3 0 1 9 3,04

14 11 9 8 10 5 57 2,69

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

Gráfico 58

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOPERATIVAS DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

3,253,04 3,19 3,16

2,69

No gráfico 58 observamos a súa evolución para o período 1999-2003 destacando unha forte baixada noexercicio 2003.



Rendibilidade financeira

Indica a taxa con que a cooperativa remunera as achegas realizadas polos socios.

Cadro 36. Rendibilidade financeira das cooperativas da mostra 200356

93

56 Informe sobre a Xestión e o estado económico do Cooperativismo Agrario en Galicia




facturación


-0,22 0,02 0,07 0,12 0,17 0,26

4 1 1 2 1 0 9 -0,136 5 5 1 1 0 18 0,002 7 2 1 0 0 12 0,020 4 3 2 0 0 9 0,060 3 2 2 1 1 9 0,10

12 20 13 8 3 1 57 0,01

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No cadro 36 reflíctense os valores obtidos para o exercicio 2003 para as cooperativas da mostra, obser-vando un número importante de cooperativas con valores negativos, e por outra parte sociedades con valoresque poden ser excesivos, e outras das que se pode dicir que están dentro dun intervalo aceptable.

Gráfico 59

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. DA MOSTRA

1999 2000 2001 2002 2003

0,130,1 0,1

0,07

0,01

A tendencia observada no gráfico 59 é a baixa dende o ano1999 hasta o 2003, situándose no exercicio2003 nun 1%, situación que non debe seguir baixando.


ANEXO I: Balance agregado das cooperativas da mostra (€)

94


ANEXO II: Conta de resultados agregada das cooperativas da mostra (€)

SOCIOS DESEMBOLSOS NON ESIXIDOSINMOBILIZADO

Gastos de establecementoInmobilizacións inmateriaisInmobilizacións materiaisInmobilizacións financeiras

GASTOS A DISTRIBUÍR EN VARIOS EX.ACTIVO CIRCULANTE

Socios desembolsos esixidosExistenciasDebedoresInvestimentos financeiros temporais

TESOURERIAAXUSTES PERIODIFICACIÓNTOTAL ACTIVOPASIVO

Capital socialReservasIngresos a distribuir en varios exer.

TOTAL RECURSOS PROPIOSProvisións para riscos e gastosFondo de Formación e Pro. cooperativoAcreedores a longo prazo

TOTAL RECURSOS PERMANENTESAcreedores a curto prazoAxustes por periodificación

TOTAL RECURSOS ALLEOSTOTAL PASIVO

ACTIVO

506.530,52 8.886,5050.423.176,78 884.617,14

14.477,99 254,003.774.832,27 66.225,13

43.912.625,36 770.396,942.721.241,16 47.741,07

176.821,37 3.102,1372.425.883,06 1.270.629,53

81.773,40 1.434,6223.244.408,43 407.796,6434.068.648,06 597.695,58

7.820.080,91 137.194,407.065.152,80 123.950,05

145.819,46 2.558,24123.532.411,73 2.167.235,29

24.241.482,30 425.289,1633.703.490,59 591.289,31

7.463.158,97 130.932,6165.408.131,86 1.147.511,09

95.823,73 1.681,121.586.138,40 27.826,99

10.073.688,31 176.731,3777.163.782,30 1.353.750,5746.266.533,72 811.693,57

102.095,71 1.791,1558.124.279,87 1.019.724,21

123.532.411,73 2.167.235,29

TOTAL MEDIA

2002

0,41%40,82%

0,01%3,06%

35,55%2,20%0,14%

58,63%0,07%

18,82%27,58%

6,33%5,72%0,12%

100,00%

19,62%27,28%

6,04%52,95%

0,08%1,28%8,15%

62,46%37,45%

0,08%47,05%

100,00%

812.598,43 14.256,1154.750.773,12 960.539,88

95.809,31 1.680,873.838.876,40 67.348,71

46.402.584,31 814.080,434.413.503,10 77.429,88

310.023,67 5.439,0179.933.178,73 1.402.336,47

15.413,41 270,4126.567.826,71 466.102,2237.906.956,09 665.034,32

7.694.375,93 134.989,057.628.982,13 133.841,79

119.624,46 2.098,67135.806.573,95 2.382.571,47

26.065.815,30 457.295,0138.951.503,70 683.359,71

8.002.302,34 140.391,2773.019.621,34 1.281.045,99

92.526,36 1.623,271.205.543,08 21.149,88

10.907.833,74 191.365,5085.132.998,16 1.493.561,3750.480.924,41 885.630,25

100.125,02 1.756,5862.786.952,61 1.101.525,48

135.806.573,95 2.382.571,47

0,60%40,32%

0,07%2,83%

34,17%3,25%0,23%

58,86%0,01%

19,56%27,91%

5,67%5,62%0,09%

100,00%

19,19%28,68%

5,89%53,77%

0,07%0,89%8,03%

62,69%37,17%

0,07%46,23%

100,00%

60,42%8,58%

561,76%1,70%5,67%

62,19%75,33%10,37%-81,15%14,30%11,27%-1,61%7,98%

-17,96%9,94%

7,53%15,57%

7,22%11,64%-3,44%

-24,00%8,28%

10,33%9,11%

-1,93%8,02%9,94%

TOTAL MEDIA

2002

%S/T. %S/T. % VAR.

Vendas netasOutros ingresos da explotaciónVariación de existenciasTraballos real.pola empr. para o seu inm.Incorp.ó activo gtos for.débedasSubvencións a explotaciónVALOR DA PRODUCCIÓNCompras netasGastos externos da explotaciónVALOR ENGADIDO DA EMPRESAOutros gastosOutros ingresosGastos de persoalRESULTADO BRUTO DA EXPLOTACIÓNDotacións para amortización inmobilizadoDotacións para provisións e prov.aplic.RESULTADO NETO DA EXPLOTACIÓNIngresos financeirosGastos financeirosRESULTADOS DE ACTI.ORDINARIASIngresos extraordinariosGastos extraordinariosBENEFICIO ANTES DE IMPOSTOSImposto de sociedadesBENEFICIO DESPOIS DE IMPOSTOS

261.952.088,25 4.595.650,671.458.252,47 25.583,381.244.239,66 21.828,77

266.904,62 4.682,540,00 0,00

3.209.758,58 56.311,55268.131.243,58 4.704.056,90

225.201.429,69 3.950.902,2819.387.522,02 340.131,97

23.542.291,87 413.022,66280.007,86 4.912,42

225,48 3,9612.793.137,18 224.441,00

10.469.372,31 183.673,204.283.045,74 75.141,15

380.459,88 6.674,735.805.866,69 101.857,31

514.991,38 9.034,941.797.275,26 31.531,14

4.523.582,81 79.361,101.400.644,64 24.572,71

335.878,29 5.892,605.588.349,16 98.041,21

755.455,11 13.253,604.832.894,05 84.787,61

TOTAL MEDIA

2002

97,70%0,54%0,46%0,10%0,00%1,20%

100,00%83,99%

7,23%8,78%0,10%0,00%4,77%3,90%1,60%0,14%2,17%0,19%0,67%1,69%0,52%0,13%2,08%0,28%1,80%

268.657.999,54 4.713.298,241.319.086,01 23.141,861.552.209,40 27.231,74

227.119,84 3.984,560,00 0,00

3.333.429,09 58.481,21275.089.843,88 4.826.137,61

228.763.367,25 4.013.392,4121.173.855,02 371.471,14

25.152.621,61 441.274,06338.266,92 5.934,51

0,00 0,0013.814.877,23 242.366,27

10.999.477,46 192.973,294.854.908,12 85.173,83

232.697,70 4.082,426.009.918,94 105.437,17

437.672,05 7.678,461.657.590,26 29.080,53

4.790.000,73 84.035,101.728.233,07 30.319,88

456.829,72 8.014,566.061.404,08 106.340,42

810.741,36 14.223,535.250.662,72 92.116,89

97,66%0,48%0,56%0,08%0,00%1,21%

100,00%83,16%

7,70%9,14%0,12%0,00%5,02%4,00%1,76%0,08%2,18%0,16%0,60%1,74%0,63%0,17%2,20%0,29%1,91%

2,56%-9,54%24,75%

0,00%0,00%3,85%2,60%1,58%9,21%6,84%

20,81%0,00%7,99%5,06%

13,35%-38,84%

3,51%-15,01%

-7,77%5,89%

23,39%36,01%8,47%7,32%8,64%

TOTAL MEDIA

2003 % s/v.Prod. Variación

% s/v.Prod.


5.análise económica sectorial

das sociedadescooperativas galegas



5.1.- INTRODUCIÓN

Na análise global analizamos un conxunto de cooperativas distribuídas pola Comunidade Autónoma deGalicia e que desenvolven actividades moi diferentes, segundo o subsector agrario no que están inmersas. Destexeito podemos distinguir cooperativas gandeiras, cooperativas de horta e cooperativas de viño.

As actividades que realizan dentro de cada subsector son as seguintes:

– Cooperativas gandeiras: son o grupo máis numeroso das empresas da mostra, as de maior investi-mento e as de maior volume de facturación. Comercializan a produción das explotacións dos seussocios e ofrécenlles un gran abano de servizos e insumos agrarios.

– Cooperativas de horta: realizan a comercialización dos produtos hortoflorícolas dos seus socios; pro-porciónanlles insumos e prestan diferentes servizos.

– Cooperativas de viño: adquiren a produción dos seus socios, transfórmana e comercialízana.Ademais prestan servizos relacionados coa produción.

A estrutura económica e financeira será diferente segundo as actividades que desenvolvan, de igualmodo, as partidas da conta de resultados serán distintas. Polo elo como vimos facendo nos informes anteriores,vamos analizar cada subsector por separado

5.2.- ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS GANDEIRAS57

5.2.1.- Introdución

A maioría das actividades que realizan as cooperativas gandeiras son de tipo comercial, de prestación deservizos e de fabrican penso composto, pero non todas realizan as mesmas actividades, polo elo existe unhagran dispersión tanto en facturación como en investimentos en activos.

Nos gráficos 60 e 61 obsérvanse unhas estruturas de balance semellantes nos exercicios 2002 e 2003.Tamén se pode apreciar un importe notable nos recursos propios que financian a totalidade do activo, incre-mentándose no exercicio 2003. Os recursos alleos a longo prazo teñen pouco peso en comparación cos recursosalleos a curto prazo, e o importe total do balance incrementouse no exercicio 2003 nun 9,62%.

97

57 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo III e no Anexo IV.



98

capítulo 5. análise económica sectorial do cooperativismo agrario en galicia

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCEDAS COOP. GANDEIRAS 2002

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

68,54

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

60

70

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCEDAS COOP. GANDEIRAS 2003

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

60

70

80

5.2.2. Análise da estrutura económica das cooperativas gandeiras

O investimento total das cooperativas gandeiras da mostra alcanza un importe de máis de 75 millóns deeuros, correspondendo un 44,75% ó activo fixo e un 55,25% ó activo circulante, incrementándose en maior pro-porción o activo circulante durante o ano 2003, estes datos son moi semellantes os das empresas analizadas noArdan, onde o activo fixo representa o 43,02% do activo e o circulante o 56,98% e tamén aumentaron ambosno 2003 e en maior proporción o circulante

O activo fixo, segundo reflectimos no gráfico 62, está composto principalmente por inmobilizacións mate-riais, seguido de inmobilizacións inmateriais e inmobilizacións financeiras; os gastos de establecemento repre-sentan un importe moi pouco significante con respecto as outras partidas. As principais características destaspartidas son:

Gráfico 62


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOP. GANDEIRAS (Miles €)

2002 2003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000



a) Os socios por desembolsos non esixidos representan o 0,14% do activo total, son importes pouco sig-nificativos, pero aumentaron considerablemente durante o exercicio 2003, nun 207,73%, debido aampliación de capital facer algún tipo de investimento, como pode ser maquinaria agraria.

b) Os gastos de establecemento representan o 0,12% do activo. Son importes moi pouco significativos,aínda que se incrementan significativamente no exercicio 2003.

c) As inmobilizacións inmateriais representan o 4,37% do total do activo e diminuíron nun 3,82% duran-te o 2003, e están constituídas por dereitos de bens en arrendamento financeiro, un 24,70%; aplica-cións informáticas, un 8,28%; e outro inmobilizado inmaterial, nun 61,98%. O conxunto deste ele-mentos está amortizado nun 27%.

d) O inmobilizado material é a partida cun maior importe da estrutura económica, representa un 37,20%da mesma e incrementase no 2003 un 6,93%. A súa composición expoñémola no gráfico 62, ondeobservamos que a partida mais importante é a maquinaria, que experimentou un forte crecemento,superando deste xeito en importe as construcións, e pola contra, as instalacións técnicas diminuíronsignificativamente. As principias características de cada partida son :

• Os terreos representan o 5,68%58 do total da estrutura económica e están compostos fundamen-talmente por solares onde as cooperativas teñen asentadas as súas naves, o seu importe incre-mentouse durante o exercicio 2003 nun 10,30%.

• As construcións supoñen o 28,27%59 do total do activo. Está constituída polas naves construídaspolas cooperativas para almacenaxe de produtos ou para albergar as instalacións de fabricaciónde penso, durante o ano 2003 o seu valor de adquisición incrementouse nun 3,7%.

• As instalacións técnicas representan o 14,72%60 do activo total, e son fundamentalmente instala-cións para a fabricación de penso, diminuíron dun xeito importante durante o 2003, pasando decase 15 millóns de euros a 12, o que supón unha diminución do 29,43%.

• A maquinaria supón o 30,12%61 da estrutura económica das cooperativas. Esta partida está com-posta por elementos de transporte interno e maquinaria agrícola que a cooperativa aluga ou pres-ta ós seus socios directamente, incrementouse durante o exercicio 2003 nun 55,30%, debido osfortes investimentos realizados polas cooperativas en maquinaria agrícola, para prestar serviciosos seus socios.

• O resto das partidas das inmobilizacións materiais teñen un peso pouco importante e representano 21,21%62 do total da estrutura económica, e aumentaron no exercicio 2003 nun 14%.

99

58 Nas cooperativas da mostra representa o 7,79%.59 Nas cooperativas da mostra representa o 27,94%60 Nas cooperativas da mostra supón o 14,58%.61 Nas cooperativas da mostra supón o 26,2662 Nas cooperativas da mostra esta porcentaxe é do 23,42%.


Gráfico 63

100


-20000

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000

Terreos Construcións Instalaciónstécnicas

Maquinaria Outroinmobilizado

Provisións Amortizaciónacumulada

COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOPERATIVASDA MOSTRA (Miles €)

20022003

• Os elementos das inmobilizacións materiais están amortizados nun 41,42%.

f) As inmobilizacións financeiras representan o 2,75% da estrutura económica e corresponde a partici-pación en cooperativas de segundo ou ulterior grao, para facilitar a comercialización dos produtos dasexplotacións dos socios e o abastecementos de insumos agrarios. Esta partido incrementouse nun23,20% durante o ano 2003.

O activo circulante das cooperativas gandeiras mostrámolo no gráfico 64, e destacamos que:

Gráfico 64

20022003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOPERATIVAS (Miles €)



a) Os debedores son a partida mais importante, e representan o 31,90%63 do activo total, superior á por-centaxe do total das cooperativas. Ademais experimentaron un crecemento durante o exercicio 2003do 10,13%.

b) As existencias supoñen o 13,84%64 da estrutura económica e están formadas principalmente por exis-tencias comerciais nun 75,78%, materias primas nun 18,01% e produtos rematados nun 5,61%.

c) A tesourería representa o 7,99% do total do activo, incrementándose nun 14,36% no exercicio 2003.Esta porcentaxe é superior á do total das cooperativas da mostra65 e o das empresas analizadas poloArdan66. Existe unha gran variabilidade no importe da tesourería existente nas cooperativas.

5.2.3. Análise da estrutura financeira das cooperativas gandeiras

A estrutura financeira das cooperativas gandeira esta compota nun 51,50% de recursos propios, nun11,37% de recursos alleos a longo prazo en un 37,13% de recursos a curto prazo.

No gráfico 65, representamos os recursos propios, observando que a partida máis importante son as reser-vas. Representan o 58,68% dos recursos propios, incrementándose nun 15,35% durante o exercicio 2003, estevalor ven xustificado porque os investimentos foron feitos en base a beneficios e tamén porque existe unha por-centaxe do 20% como mínimo dos beneficios que se destinan obrigatoriamente o Fondo de Reserva Obrigatorio.

Gráfico 65

101

63 No total das cooperativas da mostra representan o 27,91%64 No total das cooperativas da mostra representan o 19,52%.65 No total das cooperativas da mostra representa o 5,62%66 Nas empresas analizadas no Ardan representa o 4,09%

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. GANDEIRAS (Miles €)

20022003

Capital social Reservas Ingresos a distribuir en variosexercicios

0

3000

6000

9000

12000

15000

18000

21000

24000


– As reservas están compostas polo fondo de reserva obrigatorio nun 47,85%, por reservas voluntarias,repartibles e irrepartibles, nun 34,75% e por outras reservas nun 17,39%, observamos con respecto oexercicio anterior que se incrementou o fondo de reserva obrigatorio e diminuíron as reservas volun-tarias e outras reservas, xa que en algunhas cooperativas decidiron destinar o retorno cooperativo aampliar o capital social dos socios.

– O capital social está constituído polas achegas obrigatorias e voluntarias dos socios. Representa o14,75%67 das fontes da estrutura financeira e aumentou nun 6,32% no 2003, como consecuencia daincorporación de beneficios a capital social procedentes da distribución.

– Os ingresos a distribuír en varios exercicios están compostos na súa totalidade por subvención ó capi-tal e representa un 4,97% do total do pasivo, incrementándose nun 13,47% durante o exercicio 2003.

– O financiamento alleo que representamos no gráfico 65, supón o 483,50% da estrutura financeira eestá composto nun 23,44% de recursos alleos a largo prazo e nun 76,56% de recursos alleos a curtoprazo.

– As débedas a longo prazo están constituídas principalmente por débedas con entidades financeiras,que representan o 80,24% das mesmas, seguidas polo fondo de formación e promoción cooperativocunha participación do 6,24% e outras débedas que supoñen o 13,52%.

– Os recursos alleos a curto prazo representan o 37,00% da estrutura financeira. Está formado por acre-dores comerciais nun 78,87%, por débedas a curto prazo con entidades de crédito nun 3,04%, pordébedas con empresas do grupo nun 8,56% e por débedas non comerciais nun 15,30%.

Gráfico 66

102


67 No total das cooperativas da mostra representa o 19,19%.

20022003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. GANDEIRAS (Miles €)



Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras

Os valores obtidos no calculo do coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras mostrámolosno cadro 37, observando que existe unha gran dispersión, posto que se reparten por tódolos intervalos do cadro.Mais do 60% das cooperativas obteñen valores altos, e un 37% valores superiores a unidade, polo que podencrear tensións de liquidez e terían moi difícil obter financiamento alleo no caso de que fose necesario.

Cadro 37. Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras 200368

103

68 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,26 0,63 0,99 1,39 1,73 3,47

1 1 0 1 0 1 4 1,421 3 1 0 2 3 10 1,661 4 3 0 1 1 10 1,011 2 2 3 0 0 8 1,001 2 2 3 0 0 8 1,785 12 8 7 3 5 40 1,37

No gráfico 67 mostramos a evolución do coeficiente de endebedamento no período 1999-2003 obser-vando que se sitúa nun intervalo entre 1,27 e 1,43 con tendencia cíclica, obtendo máximos no 2001 e no 2003con valores de 1,43 e 1,37 respectivamente.

Gráfico 67

COEF. ENDEBEDAMENTO COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

1,27 1,291,43

1,211,37


Coeficiente de endebedamento a longo e curto prazo das cooperativas gandeiras

Nos cadros 38 e 39 expoñemos os valores obtidos das cooperativas gandeiras no ano 2003, dos que des-tacamos o seguinte:

Cadro 38. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas gandeiras 200369

104


69 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.70 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,12 0,53 1,18

3 1 0 0 0 0 4 0,307 3 0 0 0 0 10 0,219 1 0 0 0 0 10 0,177 1 0 0 0 0 8 0,146 1 1 0 0 0 8 0,31

32 7 1 0 0 0 40 0,22

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,25 0,58 0,91 1,35 1,77 3,64

2 0 1 0 0 1 4 1,112 3 1 1 0 3 10 1,452 3 3 1 0 1 10 0,831 3 2 2 0 0 8 0,873 1 1 1 1 1 8 1,47

10 10 8 5 1 6 40 1,15

Cadro 39. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas gandeiras 200370

No cadro 38 observamos que os valores se sitúan nos 3 primeiros intervalos, e o 80% deles no primeiro,elo é debido a que as cooperativas non utilizan de forma habitual recursos alleos a longo prazo para financiarinvestimentos.

No cadro 39 que corresponde os valores do coeficiente de endebedamento a curto prazo, observamos asmesmas características que para o coeficiente de endebedamento xeral, e dicir unha gran dispersión e un núme-ro importante de cooperativas con valores altos.



A evolución destes rateos durante o período 1999-2003, mostrámola nos gráficos 68 e 69:

Gráfico 68

105

71 Ademais da información dos Anexos III e IV, tamén se emprega neste epígrafe os datos produtivos falicitados polas cooperativas da mostra a través das enqui-sas realizadas. Para unha análise máis fonda, véxase 5.2.6.- Aspectos produtivos das cooperativas gandeiras.

72 Porcentaxe inferior á media das empresas analizadas no Ardán (3,42%).

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,22

0,30,23

0,2 0,22

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

1,05 11,2

1,01 1,15

Gráfico 69

No longo prazo marcouse unha tendencia á baixa desde o exercicio 2000 hasta o 2002, recuperándoselixeiramente no 2003, segundo observamos no gráfico 68. Durante este período mantívose no intervalo 0,20-0,30.

O gráfico 69 describe unha tendencia cíclica do coeficiente de endebedamento a curto prazo para o perí-odo 1999-2003, pero durante todo o período con valores altos, posto que son superiores a unidade.

5.2.4. Análise da conta de resultados das cooperativas gandeiras71

Nas cooperativas gandeiras analizadas, o excedente despois de impostos supón o 1,21% do valor da pro-dución, este grao de participación é inferior media total das cooperativas da mostra (1,91%)72, ademais este con-cepto diminuíu no exercicio 2003 un 26,17%, mais dun millón de euros nas 40 cooperativas gandeiras.

A venda de produtos e a prestación de servizos os socios representan o 98,34% do valor da produción,seguíndolle a longa distancia as subvencións a explotación que supoñen o 1,06%, o resto das partidas teñen unpeso moi pouco significativo.


• 2001. Tamén o custo neto total se reduce, pero só nun 0,93%, acadando a cifra de 1,57 millóns deeuros. Polo tanto, a marxe segue a ser negativa, se ben o seu importe é menor ca no ano anterior.

• A porcentaxe restante (aproximadamente, 6%) corresponde a outras actividades levadas a cabo polaentidade, tales como servizo de maquinaria, servizo de substitución, etc.

Do total dos gastos de explotación, as compras netas representan o 85,82% do valor da produción, men-tres que os gastos externos á explotación supoñen o 6,73% e os gastos de persoal o 4,32%. O importe destegastos incrementouse con respecto o exercicio 2002, mais que os ingresos da explotación, o que deu como resul-tado unha diminución importante no beneficio.

No gráfico 70 mostramos a composición dos gatos externos de explotación para as cooperativas gandeiras,observando unha participación diferente o resto das cooperativa agrarias, debido as que as actividades que reali-zan son diferente, e a estrutura produtiva e financeira é diferente, tanto na súa composición, como na dimensión.

Gráfico 70

106


DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓNNAS COOP. GANDEIRAS (2003)



Transportes 30%

Public., Propag. e R. Públ.2%

Subministros 10%

Outros servizos 17%


Os gastos de persoal representan o 4,32% do valor da produción, no resto das cooperativas este gastosalcanzan o 5,02%, esta diferenza é debida a que no caso de comercialización de leite e carne, pódense alcanzargrandes volumes de facturación con pouco persoal. A súa distribución reflíctese no gráfico 71.



Gráfico 71

107

73 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (?) / Vendas

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOP. GANDEIRAS (2003)





Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras

O valores obtidos no calculo do índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras para oexercicio 2003, mostrámolos no cadro 40, no que observamos que presentan unha gran dispersión, e ademais,mais dun 40% das cooperativas necesitan un 80% das vendas para cubrir os custes fixos e un 32% non cobrenos custes fixos coas vendas, polo que deberían analizar esta situación, xa que non poderán permanecer moitotempo nela.

Cadro 40. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras 200373




facturación


0,32 0,53 0,74 0,89 1,17 1,90

0 1 0 0 2 1 4 1,190 0 2 3 5 0 10 1,000 0 2 3 5 0 10 0,890 0 1 7 0 0 8 0,891 1 2 4 0 0 8 0,731 2 7 17 12 1 40 0,92

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

A evolución deste rateo mostrámola no gráfico 72, observando que se sitúa nun intervalo 0,76 a 0,95,cunha tendencia cíclica con valores altos nos máximos.


Gráfico 72

108


74 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,76 0,90,78

0,95 0,92

Índice de eficiencia económica das cooperativas gandeiras

Os valores obtidos para o índice de eficiencia económica no exercicio 2003 figuran no cadro 41. É desalientar que no 75% das cooperativas non poden diminuír as vendas por encima do 20% sen entrar en perdas,e que o 22% destas cooperativas terían que incrementar as súas vendas nunha porcentaxe significativo parapoder saír de perdas.

Cadro 41. Índice de eficiencia comercial das cooperativas gandeiras 200374




facturación


-0,26 0,11 0,26 0,54

0 3 0 0 1 0 4 -0,190 5 3 2 0 0 10 0,000 1 7 2 0 0 10 0,110 0 7 1 0 0 8 0,110 0 4 2 2 0 8 0,270 9 21 7 3 0 40 0,08

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

O índice de eficiencia comercial sigue unha tendencia cíclica durante os período 1999-2003, segundoobservamos no gráfico 73, sendo os seus máximos nos exercicios 1999 e 2001con valores de 0,24 e 0,22 res-pectivamente e os mínimos nos exercicios 2000, 2002 e 2003 con valores 0,10, 0,05 e 0,08.

Gráfico 73

ÍNDICE DE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,240,1

0,220,05 0,08



Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras

No cadro 42, figuran os valores do índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras,observamos que hai cooperativas que terían que diminuír de xeito importantes os cutes variables para saír deperdas, que na maioría delas o intervalo de variabilidade dos cutes variables para non entrar en perdas é moipequeno, son as 29 cooperativas situadas no terceiro intervalo, onde este índice acada un valor de 0,01.

Cadro 42. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras 200375

109

75 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación




facturación


1 2 0 1 0 0 4 -0,020 5 5 0 0 0 10 0,000 1 9 0 0 0 10 0,010 0 8 0 0 0 8 0,010 0 7 1 0 0 8 0,031 8 29 2 0 0 40 0,01

-0,23 -0,01 0,01 0,14

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 74 obsérvase que os valores medios deste ratio no caso das cooperativas gandeiras varían moipouco no período analizado. Sen embargo, hai que ter en conta que nos exercicios 2002 e 2003 presenta un míni-mo cun valor de 0,01, que é un valor moi próximo a cero, polo que deberían analizar esta situación.

Gráfico 74

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES VBLES COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,02 0,020,03

0,01 0,01


Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras

As cooperativas gandeiras no exercicio 2003 acadaron os valores, para este índice, que mostramos nocadro 43. Obsérvase que a capacidade das cooperativas gandeiras para incrementar os custes fixos sen entraren perdas é maior cá que posúen á hora de aumentar os custes variables, se ben un 22,50% de cooperativastería que diminuír os custes fixos para saír de perdas, un 22,50% podería incrementalos moi pouco, outro22,50% tería valores que podemos considerar razoables e o resto das cooperativas presenta valores altos.

Cadro 43. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras 200376

110






facturación


-0,21 -0,05 0,05 0,16 0,25 0,82

2 1 0 0 0 1 4 0,104 1 2 1 1 1 10 0,051 0 3 4 0 2 10 0,150 0 4 1 3 0 8 0,130 0 0 3 2 3 8 0,527 2 9 9 6 7 40 0,19

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 75 observamos unha tendencia a baixa do índice de seguridade de custos fixos durante o perí-odo 1999-2003, chegando a situarse no 0,19 no 2003.

Gráfico 75

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES FIXOS COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,480,35

0,450,33

0,19



5.2.5.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas gandeiras

Liquidez xeral das cooperativas gandeiras

No cadro 44 reflectimos os valores de liquidez xeral das cooperativas gandeiras.

Os valores de liquidez xeral das cooperativas gandeiras en 2002 reflíctense no cadro 43. Un 17% das coo-perativas analizadas ten un valor inferior a unidade, un 52% obteñen valores situados no intervalo 1-2, e o restopresenta valores superiores a 2, que consideramos altos.

Cadro 44. Índice de liquidez xeral das cooperativas gandeiras 200377

111

77 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante




facturación


0,87 1,34 1,89 2,20 2,72 6,46

1 1 0 0 1 1 4 5,162 4 2 1 0 1 10 1,611 3 3 1 1 1 10 2,160 4 2 1 0 1 8 1,843 2 0 0 2 1 8 1,847 14 7 3 4 5 40 2,19

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

No gráfico 76, observamos unha tendencia alcista deste rateo durante o período 1999-2003, situándosenun máximo de 2,19 no exercicio 2003.

Gráfico 76

LIQUIDEZ XERAL COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

1,841,911,962,13 2,19

Fondo de manobra das cooperativas gandeiras

No cadro 45, observamos que a maioría das cooperativas gandeiras teñen un fondo de manobra positi-vo, e incluso un 30% das cooperativas pode que sexa alto; tamén hai 6 cooperativas con valores negativos, dasque as 2 situadas no primeiro intervalo, deberían analizar a estrutura financeira.


Cadro 45. Fondo de manobra das cooperativas gandeiras 200378

112


78 Fondo de manobra en tanto por un do activo circulante = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.




facturación


-0,52 -0,08 0,14 0,25 0,42 0,67

0 1 0 1 0 2 4 0,451 0 3 0 4 2 10 0,260 1 2 1 3 3 10 0,380 0 1 1 4 2 8 0,411 2 0 2 0 3 8 0,232 4 6 5 11 12 40 0,34

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

A media dos valores do fondo de manobra das cooperativas gandeiras durante o período 1999-2003, sonmoi semellantes, xa que se sitúan nun intervalo de valores de 0,32-0,35, segundo observamos no gráfico 77,representa unha tendencia plana.

Gráfico 77

FONDO DE MANOBRA COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,340,350,320,330,33

No caso da tenda agraria, a diferenza entre o prazo de pago a provedores e o de cobro a clientes en 2003é de 12 días, isto é, por termo medio, retrasan 38 días o pago da mercancía ós subministradores e cobran a súavenda ós 26 días. Como se observa nos seguintes gráficos, isto supón que a maior parte dos pagos e dos cobrosse efectúan a menos de 60 días.



Gráfico 78

113

17%

15%

10%

9% 13%

74%

75%

76%

76%

69%

10%

10% 14

%

13%

% contado %<60 días %>60 días

EVOLUCIÓN PAGAMENTO INSUMOS AGRARIOS 1999/2003

1999 2000 2001 2002 2003

14%

% contado% %<60 días %>60 días

EVOLUCIÓN COBRO INSUMOS AGRARIOS 1999/2003

1999 2000 2001 2002 2003

28%

27% 29%

29%

26%

67%

68%

66% 68

% 70%

5% 2% 2%5%5%

Gráfico 79

Tamén é importante mencionar que o 27% dos cobros da tenda rexistrados en 2002 se fan ao contado,mentres que só o 13% dos pagos a provedores se debe efectuar ao contado.

Para o caso da comercialización de leite, o prazo medio de cobro á industria á industria é de 19 días, etárdase unha media de 21 días en pagarlle o leite ao socio.


Liquidez inmediata das cooperativas gandeiras

Os valores da liquidez inmediata das cooperativas gandeiras para o ano 2003 reflectímolos no cadro 46,e observamos que os valores dun 20% das cooperativas sitúanse por debaixo de 0,8, o que significa que podenter dificultades para facer fronte o pagamentos a curto prazo, os valores obtidos dun 55% das cooperativaspodemos consideralos razoables, e o resto altos.

Cadro 46. Índice de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras 200379

114


79 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante.




facturación


0,48 0,71 0,94 1,30 2,01 3,97

0 1 0 2 0 1 4 3,200 3 0 6 1 0 10 1,260 1 2 5 0 2 10 1,550 0 2 3 3 0 8 1,411 2 2 0 0 3 8 1,431 7 6 16 4 6 40 1,59

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

O gráfico 80 mostra unha tendencia alcista durante o quinquenio analizado, alcanzando un máximo de1,59 no exercicio 2003, o que implica unha mellora na liquidez inmediata nas cooperativas gandeiras.

Gráfico 80

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

1,31 1,34 1,39

1,56 1,59

Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras

Os valores obtidos do coeficiente de garantía no exercicio 2003 nas cooperativas gandeiras, e que mos-tramos no cadro 47, indícannos que en xeral a garantía que ofrecen estas cooperativas os seus acredores é boa,incluso os valores das cooperativas situados nos dous últimos intervalos os podemos considerar altos.



Cadro 47. Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras 200380

115

80 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.81 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.




facturación


1,20 1,48 1,77 2,22 2,58 5,99

1 0 1 0 1 1 4 6,311 4 0 2 2 1 10 2,150 2 1 3 2 2 10 2,450 0 4 2 1 1 8 2,221 2 1 0 1 3 8 2,543 8 7 7 7 8 40 2,73

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 81, observamos unha tendencia alcista durante o período 1999-2003, situándose cun valor altoen 2003.

Gráfico 81

COEFICIENTE DE GARANTÍA COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

2,16

2,36 2,35

2,562,73

Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras

Os valores de rendibilidade económica das cooperativas gandeiras no 2003, observámolos no cadro 48,no que hai valores negativos, e mais da metade das cooperativas teñen valores inferiores o 10%.

Cadro 48. Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras 200381




facturación


-0,07 0,03 0,07 0,12 0,27

1 1 0 2 0 0 4 0,034 4 1 1 0 0 10 0,002 5 3 0 0 0 10 0,041 5 2 0 0 0 8 0,040 2 4 1 0 1 8 0,098 17 10 4 0 1 40 0,04

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20


No gráfico 82, vemos que a rendibilidade económica durante o período 1999-2003 mantense no exerci-cio 1999 e 2000 no 0,06, sube no 200 hasta 0,08, volvendo a baixar no exercicio 2002 e 2003 onde alcanza osvalores de 0,03 e 0,04 respectivamente.

Gráfico 82

116


82 Marxe comercial = BAIT / Vendas.

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,06 0,06

0,08

0,04

0,06

Marxe comercial das cooperativas gandeiras

Con respecto a marxe comercial das cooperativas gandeiras durante o exercicio 2003, destacar que un20% das cooperativas traballan con marxes negativos, nesta situación non poden permanecer moito tempo, poloque teñen que establecer unha política de marxes positivos; o resto traballan con marxes moi pequenos, agásunha cooperativa que obtén un valor do 0,15.

Cadro 49. Marxe comercial das cooperativas gandeiras 200382




facturación


-0,03 0,02 0,08 0,15

1 1 1 1 0 0 4 0,024 5 1 0 0 0 10 0,012 8 0 0 0 0 10 0,011 7 0 0 0 0 8 0,010 7 1 0 0 0 8 0,038 28 3 1 0 0 40 0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Segundo observamos no gráfico 83, os valores medios da marxe comercial das cooperativas gandeirasdurante o período 1999-2003, sitúanse todos nun intervalo curto (0,02-0,03) e con valores baixos.



Gráfico 83

117

83 Rotación de activos = Vendas / Activos.

MARXE COMERCIAL COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,02 0,02 0,030,02 0,02

Rotación de activos das cooperativas gandeiras

Os valores deste rateo para o exercicio 2003, presentan unha gran dispersión, con valores semellantes osde exercicios anteriores.

Cadro 50. Rotación de activos das cooperativas gandeiras 200383




facturación


0,74 1,68 2,50 3,51 4,43 6,46

1 3 0 0 0 0 4 1,331 2 3 0 1 3 10 3,510 1 2 2 4 1 10 3,710 0 0 3 5 0 8 4,200 1 3 3 0 1 8 3,342 7 8 8 10 5 40 3,45

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

O gráfico 84 reflicte a súa evolución ó longo do período 1999-2003. Os valores medios dos diferentes anospresentan un tendencia cíclica con máximos no 2001 cun valor de 4,11 e mínimos en 2000 cun valor de 3,78 een 2003 cun valor de 3,45.

Gráfico 84

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

3,993,78

4,11 4,1

3,45


Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras

No cadro 51 observamos que un 20% das cooperativas gandeiras da mostra obtén valores negativos en2003. O resto obtén valores positivos e mesmo hai un grupo importante que acada cifras que poden ser excesi-vas, xa que a finalidade das cooperativas non é a retribución dos capitais invertidos en forma de retornos, senóna mellora socio-económica dos socios.

Cadro 51. Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras 200384

118


84 Informe sobre a Xestión e o estado económico do Cooperativismo Agrario en Galicia




facturación


-0,20 0,03 0,07 0,12 0,17 0,26

2 0 0 1 1 0 4 -0,114 1 3 1 1 0 10 -0,012 5 2 1 0 0 10 0,020 4 2 2 0 0 8 0,060 3 2 1 1 1 8 0,108 13 9 6 3 1 40 0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A evolución deste rateo durante o período 1999-2003, figura no gráfico 85, mostrando unha tendencia abaixa desde o exercicio 2001, para situarse nun valor do 0,02 no exercicio 2003.

Gráfico 85

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. GANDEIRAS

1999 2000 2001 2002 2003

0,140,12 0,14

0,09

0,02



5.2.6.- Aspectos produtivos das cooperativas gandeiras

Neste epígrafe vanse estudar en profundidade os datos produtivos das sociedades cooperativas da mos-tra que teñen como actividade principal aspectos relacionados coa gandería. Coma en anos anteriores, distin-guiremos entre tenda agraria, servizo veterinario e comercialización de leite. As sociedades que dispoñen defábrica de pensos serán tratadas no seguinte apartado, así como as que se dedican á comercialización de viño,produtos de horta e flor cortada.

Diminución da facturación da tenda agraria

O 83% das entidades analizadas dispoñen de tenda agraria. En comparación co ano anterior, a factura-ción desta sección experimenta unha baixa do 2%, ao acadar un volume de case 37 millóns de euros. Cada coo-perativa factura, polo tanto, unha media de 1,12 millóns de euros.

Cadro 52. Tipoloxía da tenda agraria. 2003

119

85 No presente Informe continúase coa mesma agrupación dos produtos da tenda agraria que en anteriores estudos. Véxase MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), Op.Cit., 2003a, p. 185.

Total (€) % s/total Var. 03/02

Supermercado

Alimentación gandeira

Adubos

Sanidade

Ferraxería

Sementes

Aceites e gasóleos

Material gandeiro

Seme

Outros produtos

Total vendas

6.510.029,76 17,60% -9,48%

685.810,25 1,90% 9,94%

12.826.295,52 34,60% -13,91%

3.439.236,50 9,30% -0,38%

1.754.007,97 4,70% 20,26%

5.138.233,33 13,90% 17,69%

1.780.179,05 4,80% 2,47%

392.467,04 1,10% -7,00%

3.652.271,14 9,90% 24,71%

843.148,19 2,30% -4,61%

37.021.678,75 100,00% -2,00%

Con respecto a 2002, o maior aumento dáse nas vendas de seme85, case un 25%, ferraxería 20% e semen-tes 17%, mentres que as vendas de adubos diminuíron case un 14%, tal e como amosa o cadro 52.

Por outra banda, son os adubos os produtos que maior porcentaxe representan con respecto ao total(34,60%,), seguidas do supermercado (17,60%) e das sementes (13,9 0%).

Con respecto ao ano anterior, prodúcese unha baixada nas vendas de supermercado do 9% , sendo a máisnotable a correspondente aos adubos, case un 14%.


Gráfico 85

120


TIPOLOXÍA TENDA AGRARIA. 2003

17,6%

1,9%

34,6%9,3%

4,7%

13,9%

4,8%1,1%

9,9% 2,3%

Supermercado Alimentación Gandeira Adubos Sanidade Ferraxería SementesAceites e Gasóleos Material Gandeiro Seme Outros

O número de traballadores destinados ás tarefas da tenda agraria ascende a algo máis de 2 por coope-rativa, o que supón unha facturación por empregado de 530.831,98 €, un 8% menos que no 2002, e un custo,tamén por traballador, de 16.279,08 €, un 5% menos que no ano anterior. Como xa se apuntou, isto implica queo promedio do custe laboral total acada o 3,07% da media das vendas. Con respecto a 2002, as vendas mediaspor traballador diminuíron un 8%, mentres que por cooperativa aumentaron nun 3%.

O espazo físico destinado á situación da tenda é de 567m2 de superficie media, polo que as vendas porm2 aproxímanse ós 2000 €.

Leve descenso dos ingresos e dos custos por servizos veterinarios.

Máis da metade das cooperativas gandeiras analizadas ofrecen un servizo de atención veterinaria ós seussocios. Para iso contan con 73 profesionais. Tendo en conta que case todas contan con máis dun veterinario, istosupón para cada sociedade un custo bruto medio de 95.200 €, do cal case o 19% está subvencionado por orga-nismo público.

Dese total, 43 están en nómina e 30 traballan cun contrato de servizos.

Cadro 53. Custo do servizo veterinario. 2003 (Valores medios en €)Custo bruto Subvención Custo neto

Nómina Contrato serv. Nómina NóminaContrato serv. Contrato serv.

1999

2000

2001

2002

2003

35.653,19 23.173,55 9.170,29 5.563,84 26.482,90 17.609,71

39.744,97 22.453,60 8.371,77 4.479,82 31.373,21 17.282,48

54.007,76 31.832,73 14.713,57 2.174,57 39.294,19 29.658,16

61.181,25 32.843,26 21.021,60 4.692,41 40.159,65 28.150,85

62.204,94 32.982,53 14.813,47 3.164,63 47.391,47 29.817,91



No cadro 53 obsérvase que o custe bruto dos veterinarios en nómina por termo medio ascende a 62.000€ e o dos que traballan cun contrato de servizos achégase aos 33.000 €. A subvención para o primeiro caso édo 24% do custo e para o segundo, do 10%.

As actividades desenvolvidas (cadro 54) neste servizo varían ano tras ano en función das necesidades dossocios, da lexislación aplicable, etc. En 2003, a máis empregada segue a ser clínica (76%), seguida este ano porinseminación (70%) e dos controis e atención da mamite (59%).

Cadro 54. Utilización e custo medio dos servizos. 2003

121

% Utilización Nº vacas €/Vaca

Inseminación

Clínica

Reprodución

Desparasitación

Mamite

Podoloxía

70% 49.858 7,50

76% 24.373 10,48

43% 30.664 9,96

37% 4.800 4,26

59% 18.083 6,75

31% 14.086 8,54

A súa evolución é controvertida, como vemos no gráfico 87. En 2002, tanto os ingresos medios como oscustes diminúen levemente (9% e 13%, respectivamente). A marxe volve ser negativa.

Gráfico 86

Ingresos Custes Marxes

EVOLUCIÓN SERVIZO VETERINARIO (Promedios-€)

1999 2000 2001 2002 2003

41.3

86,2

7

45.7

98,7

2 64.2

62,4

0

63.5

42,4

0

69.0

71,3

8

44.0

92,6

0

48.6

55,6

8 68.9

52,3

5

68.3

10,5

0

77.2

09,3

7

-2.6

54,5

4

-2.8

56,9

6

-4.6

89,9

5

-4.7

68,0

9

-8.1

37,9

8

Cooperativas primeiro compradoras: mellores prezos

Case o 44% das sociedades da mostra teñen como actividade estrela a comercialización de leite. Isto tra-dúcese, en 2003, nun total de 328,6 millóns de quilos de leite comercializados, cun importe monetario de 90,97millóns de euros, e cun prezo medio de 0,299 €/l (cadro 55).

Facendo distinción entre primeiro e non primeiro compradoras, obsérvase que o 93% dos quilos e o 92%dos euros vendidos corresponde ás 22 cooperativas con licenza de primeiro comprador.


O número total de explotacións que producen as cantidades de leite antes apuntadas ascende a 3.121,que representan o 51% dos socios totais. Posúen un volume de cota de 323 millóns de quilos (aproximadamen-te, o 17% da cota asignada a Galicia), o que supón un nivel de cobertura aproximado do 98% do leite vendido.

Cadro 55. Evolución das cooperativas de leite. 1999-2003

122


Nº de CooperativasNº SociosNº Socios leiteKg. vendidosCota (Kg)Venda (€)Prezo (€/l)Nº Socios leite/CooperativaCota/Explotación (Kg)Kg. vendidos/ExplotaciónKg. de Cota/CooperativaKg. vendidos/CooperativaVenda (€)/Cooperativa

31 31 25 25 256.415 6.406 6.704 6.072 6.1184.235 4.109 3.352 3.231 3.121

359.515.484 348.219.876 334.100.157 341.316.098 328.614.893330.303.795 324.390.011 321.218.638 332.467.630 322.836.596107.243.930 105.217.625 99.311.856 98.955.977 90.973.530

0,303 0,306 0,307 0,302 0,299137 133 134 129 125

77.994 78.946 95.829 102.899 103.44084.891 84.746 99.672 105.638 105.292

10.654.961 10.464.194 12.848.746 13.298.705 12.913.46411.597.274 11.232.899 13.364.006 13.652.644 13.144.596

3.459.481,62 3.394.116,94 3.972.474,26 3.958.239,09 3.638.941,21

1999 2000 2001 2002 2003

O gráfico 87 representa a evolución das cooperativas de leite non período 1999-2003. Pódese observarno último bienio que diminúe o total de quilos vendidos en case un 4%. Tamén diminúe o volume de cota un3%, aproximadamente. Esta proporción na que se reducen ambos importes, fai que o nivel de cobertura do leitevendido aumente nun punto porcentual, con respecto ao ano anterior (98%).

Gráfico 87

359,5348,2

334,1328,6

330,3324,3 321,2

332,4322,8

341,3

NIVEL DE COBERTURA DO LEITE VENDIDO

1999 2000 2001 2002 2003

Leite prod. (Mill. kg) Cota de leite (Mill. kg)

Seguindo coa diferenciación de tódolos anos, no cadro 56 esquematízanse os datos máis relevantes dascooperativas non primeiro compradoras e, a continuación no cadro 56, a información máis significativa das queson primeiro compradoras.



En 2003, os quilos vendidos por cada cooperativa non primeiro compradora ascenden a 7,83 millóns, oque significa case 71.000 quilos por explotación. O valor monetario desta comercialización acada os 2,3 millónsde euros por sociedade, a un prezo medio de 0,291 €/l.

Cadro 56. Evolución das cooperativas non primeiro compradoras. 1999-2003

123

86 Coa excepción do ano 2000.

1999 2000 2001 2002 2003

Nº de CooperativasNº Socios leiteKg. vendidosCota (Kg)Venda (€)Prezo (€/l)Nº Socios leite/CooperativaCota/Explotación (Kg)Kg. vendidos/ExplotaciónKg. de Cota/CooperativaKg. vendidos/CooperativaVenda (€)/Cooperativa

7 7 3 3 3734 663 335 331 331

54.517.299 44.776.664 22.610.724 23.502.998 23.500.43246.498.855 37.164.248 22.418.347 23.305.319 23.223.32115.337.019 12.809.196 6.319.873 6.903.845 6.877.955

0,289 0,292 0,289 0,296 0,291105 95 112 110 110

63.350 56.055 66.920 70.409 70.16174.274 67.536 67.495 71.006 70.998

6.642.694 5.309.178 7.472.782 7.768.440 7.741.1077.788.186 6.396.666 7.536.908 7.834.333 7.833.477

2.191.002,67 1.829.885,19 2.106.624,41 2.301.281,65 2.292.651,64

Atendendo á evolución destes datos, obsérvase que a cota media por explotación vai medrando progre-sivamente desde 1999 ata 20086. No 2003 prodúcese unha leve recaída do 0,35%, con respecto ao ano anterior.

Por outro lado, os quilos vendidos por cada cooperativa primeiro compradora acadan os 13,87 millóns, oque redunda en 109.360 kg por explotación (cadro 57). As vendas medias por cada sociedade deste grupo en2003 é de 3,82 millóns de euros, a un prezo medio de 0,300 €/l , o que supón 0,009 € por litro máis que as nonprimeiro compradoras.

Cadro 57. Evolución das cooperativas primeiro compradoras. 1999-20031999 2000 2001 2002 2003

Nº de CooperativasNº Socios leiteKg. vendidosCota (Kg)Venda (€)Prezo (€/l)Nº Socios leite/CooperativaCota/Explotación (Kg)Kg. vendidos/ExplotaciónKg. de Cota/CooperativaKg. vendidos/CooperativaVenda (€)/Cooperativa

24 24 22 22 223.501 3.446 3.017 2.900 2.790

304.998.186 303.443.212 311.489.433 317.813.100 305.114.461283.804.940 287.225.763 298.800.291 309.162.311 299.613.27591.906.912 92.408.429 92.991.983 92.052.132 84.096.310

0,307 0,310 0,309 0,303 0,300146 144 137 132 127

81.064 83.350 99.039 106.608 107.38887.117 88.057 103.245 109.591 109.360

11.825.206 11.967.740 13.581.831 14.052.832 13.618.78512.708.258 12.643.467 14.158.611 14.446.050 13.868.839

3.829.454,65 3.850.351,21 4.226.908,32 4.184.187,83 3.822.559,56


Mellora na calidade do leite 87

En 2003 séguese coa tendencia na mellora da calidade do leite comercializado, como se pode observarno seguinte cadro.

Cadro 58. Evolución da calidade do leite. 1999-2003

124


87 Seguindo a traxectoria de anos anteriores, para a explicación deste apartado só se teñen en conta os datos de calidade subministrados polas cooperativas pri-meiro compradoras pola maior verosimilitude que ostentan.

88 LIGAL: Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite. Datos correspondentes a 2002, últimos datos dispoñibles.

19992000200120022003

19992000200120022003

3.501 296.114.743 80 87 15 10 5 33.446 294.605.060 86 90 10 8 4 23.017 302.146.925 85 86 11 10 4 42.900 308.556.408 88 90 9 7 3 32.790 296.227.632 88 89 8 9 4 2

3.501 296.114.743 76 80 17 15 8 53.446 294.605.060 80 82 14 14 6 43.017 302.146.925 78 80 14 14 8 62.900 308.556.408 80 82 13 12 7 62.790 296.227.632 80 80 8 9 12 11

Nº explotacións L vendidos

Calidade A Calidade B Calidade C

%Expl. %Litros %Expl. %Litros %Expl. %LitrosCalidade bacteriolóxica

Reconto células somáticas

En canto á bacterioloxía, a porcentaxe de explotacións da mostra cualificadas con calidade A mantenseigual que no ano anterior, o que indica que o 88% das granxas teñen menos de cen mil xermes. En termos delitros vendidos isto equivale a dicir que o 89% do leite comercializado atópase catalogado coa calidade máis ele-vada. Na comparanza deste intervalo cos datos do Ligal88 para o mesmo período de tempo obsérvase que asexplotacións socias das cooperativas da mostra acadan uns niveis relativamente superiores aos do conxunto degranxas en control leiteiro (88% fronte ao 75%, respectivamente) (cadro 59).

No relativo ao reconto de células somáticas (cadro 58), a situación é similar á anterior: en 2003 a por-centaxe de explotacións con calidade A segue igual có ano anterior (80%). A porcentaxe de litros de leite que secomercializan con esta categoría é tamén moi elevada (80%). Tamén neste caso, como se observa no cadro 58,a porcentaxe de granxas da mostra con menos de catrocentas mil células somáticas é relativamente superior ádas sometidas a control leiteiro (80% vs. 69%).

Cadro 59. Calidade do leite. 2003

Cooperativas mostraLIGAL*

Cooperativas mostraLIGAL*

Nº explotacións L vendidos

Calidade A Calidade B Calidade C

%Expl. %litros %Expl. %litros %Expl. %litros

Calidade bacteriolóxica

Reconto células somáticas

2.790 296.227.632 88% 89% 8% 9% 4% 2%21.038 - 75% - 15% - 10% -

2.790 296.227.632 80% 80% 8% 9% 12% 11%21.038 - 69% - 17% - 14% -



No que respecta á cantidade de materia graxa e de proteína do leite comercializado, as porcentaxes obti-das non sofren alteracións con respecto a 2002. A media acadada pola mostra en canto a materia graxa é do3,86%, e en canto a proteína é do 3,15%.

125


126






TESOURERÍAAXUSTES PERIODIFICACIÓNTOTAL ACTIVOPASIVO

Capital socialReservasIngresos a distribuír en varios exer.

TOTAL RECURSOS PROPIOSProvisións para riscos e gastosFondo de Formación e Pro. cooperativoAcredores a longo prazo

TOTAL RECURSOS PERMANENTESAcredores a curto prazoAxustes por periodificación


34.040,67 851,0231.240.125,29 781.003,13

7.595,64 189,893.414.794,36 85.369,86

26.141.982,80 653.549,571.675.752,49 41.893,81

83.920,11 2.098,0037.188.994,00 929.724,85

70.957,74 1.773,949.532.088,89 238.302,22

21.764.568,61 544.114,22461.246,60 11.531,17

5.248.734,83 131.218,37111.397,33 2.784,93

68.547.080,07 1.713.677,00

10.421.517,09 260.537,9320.704.020,91 517.600,52

3.293.521,55 82.338,0434.419.059,55 860.476,49

21.040,16 526,00880.751,48 22.018,79

7.089.090,57 177.227,2642.409.941,76 1.060.248,5426.035.046,45 650.876,16

102.091,86 2.552,3034.128.020,52 853.200,5168.547.080,07 1.713.677,00

TOTAL MEDIA

2002

0,05%45,57%

0,01%4,98%

38,14%2,44%0,12%

54,25%0,10%

13,91%31,75%

0,67%7,66%0,16%

100,00%

15,20%30,20%

4,80%50,21%

0,03%1,28%

10,34%61,87%37,98%

0,15%49,79%

100,00%

104.754,47 2.618,8633.392.959,30 834.823,98

89.305,94 2.232,653.284.465,45 82.111,64

27.954.716,81 698.867,922.064.471,10 51.611,78129.036,77 3.225,92

41.512.605,73 1.037.815,144.597,75 114,94

10.402.411,42 260.060,2923.968.627,42 599.215,69

1.030.330,84 25.758,276.002.688,42 150.067,21

103.949,88 2.598,7575.139.356,27 1.878.483,91

11.080.417,71 277.010,4423.882.802,02 597.070,05

3.737.015,55 93.425,3938.700.235,28 967.505,88

20.526,36 513,16539.728,06 13.493,20

7.975.154,98 199.378,8747.235.644,68 1.180.891,1227.803.586,57 695.089,66

100.125,02 2.503,1336.439.120,99 910.978,0275.139.356,27 1.878.483,91

0,14%44,44%

0,12%4,37%

37,20%2,75%0,17%

55,25%0,01%

13,84%31,90%

1,37%7,99%0,14%

100,00%

14,75%31,78%

4,97%51,50%

0,03%0,72%

10,61%62,86%37,00%

0,13%48,50%

100,00%

207,73%6,89%

1075,75%-3,82%6,93%

23,20%53,76%11,63%-93,52%

9,13%10,13%

123,38%14,36%-6,69%9,62%

6,32%15,35%13,47%12,44%-2,44%

-38,72%12,50%11,38%

6,79%-1,93%6,77%9,62%

TOTAL MEDIA

2003 % S/TOTAIS % VAR.

% S/TOTAISACTIVO

Vendas netasOutros ingresos da explotaciónVariación de existenciasTraballos real.pola empr. para o seu inm.Incorp.ó activo gtos for.débedasSubvencións á explotaciónVALOR DA PRODUCIÓNCompras netasGastos externos da explotaciónVALOR ENGADIDO DA EMPRESAOutros gastosOutros ingresosGastos de persoalRESULTADO BRUTO DA EXPLOTACIÓNDotacións para amortización inmobilizadoDotacións para provisións e prov.aplic.RESULTADO NETO DA EXPLOTACIÓNIngresos financeirosGastos financeirosRESULTADOS DE ACTI.ORDINARIASIngresos extraordinariosGastos extraordinariosBENEFICIO ANTES DE IMPOSTOSImposto de sociedadesBENEFICIO DESPOIS DE IMPOSTOS

TOTAL MEDIA

2002

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

226.241.906,54 5.656.047,661.130.151,59 28.253,79

223.300,83 5.582,52266.904,62 6.672,62

0,00 0,002.434.582,89 60.864,57

230.296.846,47 5.757.421,16198.156.776,10 4.953.919,40

14.937.428,31 373.435,7117.202.642,06 430.066,05

178.518,54 4.462,96225,48 5,64

9.477.526,36 236.938,167.546.822,64 188.670,572.849.703,30 71.242,58

196.733,19 4.918,334.500.386,15 112.509,65

198.927,22 4.973,181.279.205,21 31.980,13

3.420.108,16 85.502,70854.054,45 21.351,36133.441,14 3.336,03

4.140.721,47 103.518,04310.234,74 7.755,87

3.830.486,73 95.762,17

98,24%0,49%0,10%0,12%0,00%1,06%

100,00%86,04%

6,49%7,47%0,08%0,00%4,12%3,28%1,24%0,09%1,95%0,09%0,56%1,49%0,37%0,06%1,80%0,13%1,66%

229.693.766,30 5.742.344,161.076.888,74 26.922,22

104.361,38 2.609,03227.119,84 5.678,00

0,00 0,002.472.164,64 61.804,12

233.574.300,90 5.839.357,52200.455.004,89 5.011.375,12

15.715.604,70 392.890,1217.403.691,31 435.092,28

216.786,13 5.419,650,00 0,00

10.096.605,90 252.415,157.090.299,28 177.257,483.321.500,88 83.037,52

104.190,19 2.604,753.690.615,39 92.265,38

184.373,34 4.609,331.263.770,88 31.594,27

2.611.217,85 65.280,451.011.227,05 25.280,68

338.915,46 8.472,893.283.529,44 82.088,24

455.656,95 11.391,422.827.872,49 70.696,81

98,34%0,46%0,04%0,10%0,00%1,06%

100,00%85,82%

6,73%7,45%0,09%0,00%4,32%3,04%1,42%0,04%1,58%0,08%0,54%1,12%0,43%0,15%1,41%0,20%1,21%

1,53%-4,71%

-53,26%0,00%0,00%1,54%1,42%1,16%5,21%1,17%

21,44%0,00%6,53%

-6,05%16,56%

-47,04%-17,99%

-7,32%-1,21%

-23,65%18,40%

153,98%-20,70%

46,87%-26,17%

ANEXO IV: Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras (€)

ANEXO III: Balance agregado das cooperativas gandeiras (€)


5.3.-ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS GANDEIRAS CON FÁBRICA DE PENSO89

Un grupo de 18 cooperativas gandeiras analizadas, fabrica pensos para a alimentación do gando dasexplotacións dos seus socios. Esta actividade precisa dunha estrutura produtiva diferente, con instalacións emaquinas necesarias para desenvolver a actividade de fabricación de pensos. Estas cooperativas non só fabri-can pensos, senón que realizan outra serie de actividades como poden ser a comercialización de leite, carne, eoutros produtos das explotacións dos socios, e por outra parte adquiren adubos, material de tenda agraria, etc.,para subministrar as explotacións dos socios.

5.3.1.- Análise da estrutura económica e financeira das cooperativas con fábrica de penso

Os investimento total das cooperativas gandeiras con fabrica de pensos é de preto de 55 millóns de eurosque se distribuín do seguinte xeito: Un 47,13% en activo fixo e un 52,87% en activo circulante. A porcentaxe deactivo fixo é maior que no conxunto de cooperativas gandeiras90.


1 2

ACTIVO

ESTRUTURA BALANCE COOP. GAND.CON FÁBRICA PENSO 2002

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

60

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA BALANCE COOP. GAND.CON FÁBRICA PENSO 2003

(Mill. €)

PASIVO

0

10

20

30

40

50

60

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

A estrutura do balance das cooperativas gandeiras con fabrica de pensos expoñémola nos gráficos 88 e89, e vemos que presenta as mesmas características na súa composición, e con respecto a súa dimensión, incre-mentouse durante o exercicio 2003 nun 7,69%.


127

89 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo V e no Anexo VI.90 No total das cooperativas gandeiras, o activo fixo representa o 44,75%.


128


91 No total das cooperativas gandeiras, as inmobilizacións inmateriais supoñen o 4,37%.92 No total das cooperativas gandeiras as inmoblizacións materiais representan o 37,20%.

Gráfico 90


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

2002 2003

0

5000

10000

15000

20000

25000

A partida mais importante do activo fico é o inmobilizado, que representa o 99,17% do mesmo, e a súacomposición figura no gráficos 90, e do que destacamos as seguintes características:

a) Os gastos de establecemento representan unha cantidade insignificante, ca que se amortizaron casena súa totalidade durante o exercicio 2003.

b) As inmobilizacións inmateriais representan o 5,73% da estrutura económica91, diminuíndo esta parti-cipación nun 5,65%. O seu importe distribuíse do seguinte xeito: gastos en I+D, 9,79%; patentes,3,38%; aplicacións informáticas,5,64%; outro inmobilizado inmaterial; 57,55% e dereitos de arrenda-mento financeiro, 23,64%. Todos estes elementos están amortizados nun 25,91%.

c) As inmobilizacións materiais, cun 38,49% da estrutura económica92, é a partida máis importante doinmobilizado e o se importe durante o exercicio 2003 experimentou un crecemento do 6,85%. A súacomposición expoñémola no gráfico 91, observando que a partida máis importante é a maquinariaque sufriu un forte incremento durante o exercicio 2003 e que tódalas partidas experimentaron unaumento, agás as instalación técnicas que diminuíron considerablemente.

– Os terreos representan o 1,70% da estrutura económica, e corresponden a solares onde as coo-perativas teñen asentados os almacéns e as fábricas de penso, e nalgún caso a solares urbaniza-bas.

Construcións supoñen o 10,73% da estrutura económica. Esta partida agrupa as naves onde se asen-ta a maquinaria e as instalacións técnicas para o proceso produtivo, os almacéns tanto de produ-tos terminados como do resto de produtos que se compran e venden sen transformación.



129

Gráfico 91

93 Este dato é do 18,23% nas empresas analizadas no Ardán.

-20000

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000




COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

20022003

– As instalacións técnicas supoñen o 6,74% do activo total. A maior parte está constituída por apa-rellos e equipos para a produción de penso e mesturas, así como para seu ensacado, sufriron unhadiminución no exercicio 2003 do 26,32%.

– A maquinaria representa o 11,64% da estrutura económica. Esta maquinaria pódese dividir endous grupos: a empregada no proceso produtivo de fabricación de penso e a empregada na pres-tación de servizos ós socios nas súas explotacións, na que se emprega para prestar servizos ossocios experimentou un forte crecemento debido a posta en marcha do servizo de maquinaria.Durante o exercicio 2003, experimentou un crecemento do 115,06%.

– O resto do inmobilizado material representa o 7,72% do activo total e está constituído por ele-mentos de transporte, mobiliario, equipos para o proceso da información, etc.

– O inmobilizado material das cooperativas gandeiras con fábrica de penso está amortizado nun44,14% do seu custe de adquisición ou produción.

d) As inmobilizacións financeiras representan o 2,51% do total do activo, e supoñen unha participaciónmenor cá das cooperativas gandeiras, onde alcanzan o 2,75%. Están formadas por participacións encooperativas de segundo ou ulterior grao. Durante o exercicio 2003 experimentaron un crecemento do36,99%.

O activo circulante que representa o 55,25% da estrutura económica, e aumentou no exercicio 2003 nun11,63%, a súa composición reflectímola no gráfico 92.

I. As existencias representan o 14,04% da estrutura económica, mentres que nas cooperativas gandei-ras93 supoñen o 13,84%. Durante o exercicio 2003 increméntanse nun 5,95%, e están compostas por:o 68,36% son existencias comerciais, o 23,59% son materias primas, un 7,52%, produtos rematadose o resto son outras partidas cun importe moi pouco significativo.


130


II. Os debedores cun 28,69% do activo total, é a partida mais importante do activo circulante, aínda quea súa participación na estrutura económica é menor que no total das cooperativas gandeiras, ondeacada un valor de 31,90%, e tamén á que figura nas empresas analizadas polo Ardán (29,19%). A súaevolución durante o exercicio 2003 foi dun incremento do 5,95%.

Gráfico 92

20022003

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

III. A tesourería participa na composición do activo nunha porcentaxe do 8,39%, importe superior o con-xunto das cooperativas gandeiras, onde a súa participación é do 7,99% e moi superior o das empre-sas analizadas no Ardan onde dito valor situase no 4,09%, polo tanto as cooperativas gandeiras confabrica de pensos terían que analizar as súas necesidades de tesourería e axustar o volume de tesou-rería as necesidades para evitar ter recursos financeiros ociosos na cooperativa..

A estrutura financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de penso é semellante á do conxunto dasgandeiras coas seguintes características en canto a súa composición:

Os recursos propios representan o 53,03% da estrutura financeira e aumentaron no exercicio 2003 nun10,85%, estes datos para o conxunto das cooperativas gandeiras é de unha representación do 51,51% e unincremento do 12,44% e nas empresas analizadas polo Ardan supoñen o 31,92% do pasivo e aumentaron no2003 nun11,35%.

a) O capital social que esta composto polas achegas obrigatorias e voluntarias dos socios, representa o15,18%, valor superior ó das cooperativas gandeiras (14,75%). Durante o ano 2003, incrementousenun 4,77%, debido principalmente á incorporación de excedentes netos a capital social.



131

Gráfico 93

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

20022003


0

4000

8000

12000

16000

20000

20022003






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSOS (MILES €)

0

3000

6000

9000

12000

15000

18000

21000

b) As reservas son a partida máis importante dos fondos propios, representan o 33,69% do pasivo total,mentres que nas cooperativas gandeiras supoñen o 31,78%. Durante o exercicio 2003 incrementá-ronse nun 13,52%, como consecuencia da distribución de resultados. A súa distribución e a seguinte:fondo de reserva obrigatorio un 51,82%, reservas voluntarias nun 32,14% e outras reservas nun16,05%.

c) Os ingresos a distribuír en varios exercicios, están constituídos na súa totalidade por subvención decapital e representan o 4,16% das fontes de financiamento e experimentaron un crecemento duranteo exercicio 2003 do 13,31%, isto débese a subvención pola adquisición de maquinaria agrícola.

Os fondos alleos representan o 46,97% das fontes de financiamento nas cooperativas gandeiras confábrica de penso, mentres que no conxunto das cooperativas gandeiras supón o 48,50%.A súa distribución reflíc-tese no gráfico 94, sendo a partida con maior importe os acredores a curto prazo.

Gráfico 94


132


O financiamento a longo prazo representa o 12,17% da do total do pasivo, mentres que na totalidade dascooperativas gandeiras supón o 11,33%. Está constituído por préstamos a longo prazo con entidades de crédi-to,93,56%; por fondo de formación e promoción cooperativa, 6,22% e o resto, provisións para riscos e gastos alongo prazo, nun 0,23%.

O financiamento a curto prazo supón o 34,80% da estrutura financeira, participación inferior á das coo-perativas gandeiras, onde acada un valor do 34,80%. Está constituído por débedas comerciais a curto prazo(86,99%), préstamos a curto prazo con entidades de crédito (5,43%), débedas coas administracións públicas(7,59%).As débedas coas administración publicas son principalmente por retencións as retencións practicadasos socios pola adquisición de produtos os mesmos para posteriormente transformas ou comercializar


No cadro 60 expoñemos os valores do coeficiente de endebedamento, obtidos para as cooperativas gan-deiras con fabrica de pensos no exercicio 2003, observando unha gran dispersión, se ben un 61,10% de coope-rativas obteñen valores razoables situados nos dous primeiros intervalos, o resto das cooperativas teñen valoresaltos ou moi altos, no caso das que teñen valores situados nos dous últimos intervalos.

Cadro 60. Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 20094

94 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.

COEF. ENDEBEDAM. COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

1,031,011,120,990,87

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,31 0,60 1,12 1,49 1,73 2,52

0 0 0 0 0 0 0 NV0 1 0 0 1 0 2 1,201 4 0 0 0 1 6 0,901 0 1 1 0 0 3 0,982 2 1 0 0 2 7 1,114 7 2 1 1 3 18 1,03

No gráfico 95 observamos a súa evolución para o período 1999-2003, manténdose estable, sobre todonos últimos 4 anos en torno a un valor igual a 1, que aínda que consideramos alto, non existe unha tendencia asubir

Gráfico 95



133

Coeficiente de endebedamento a longo prazo e curto prazo

Os valores para estes ratios son os que figuran nos cadros 61 e 62 para o exercicio 2003.

Debido o déficit de financiamento alleo a longo prazo que presentan as cooperativas en relación coasempresas analizadas co Ardan, os valores do coeficiente de endebedamento a longo prazo presentan valores bai-xos, así o 72,22% das cooperativas sitúanse no primeiro intervalo cun media do 0,11, no segundo o 22,22%cunha media de 0,52 e soamente unha cooperativa obtén un valor superior a unidade (1,18)

Cadro 61. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200395

95 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.96 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,11 0,52 1,18

0 0 0 0 0 0 0 NV1 1 0 0 0 0 2 0,325 1 0 0 0 0 6 0,172 1 0 0 0 0 3 0,215 1 1 0 0 0 7 0,35

13 4 1 0 0 0 18 0,26

Cadro 62. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200396

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,11 0,52 1,18

0 0 0 0 0 0 0 NV1 1 0 0 0 0 2 0,325 1 0 0 0 0 6 0,172 1 0 0 0 0 3 0,215 1 1 0 0 0 7 0,35

13 4 1 0 0 0 18 0,26

Polo que respecta o curto prazo, a situación e a inversa do longo prazo, sen embargo un 33,33% das coo-perativas teñen valores baixos, outro 33,33% valores que podemos considerar razoables, e o resto valores altose nalgúns casos moi altos como o 27,70% das cooperativas que se sitúan nos 3 últimos intervalos, que se o nece-sitaran terían dificultades para obter financiamento alleo

No gráfico 96 obsérvase que o coeficiente de endebedamento a longo prazo, aínda que se mantén envalores baixos, mostra unha tendencia alcista ata o ano 2001, que se rompe no 2002, o situarse nun valor de0,25 que se mantén no 2003.


134


Gráfico 96

97 Ademais da información dos Anexos V e VI, tamén se emprega neste epígrafe os datos produtivos falicitados polas cooperativas da mostra a través das enqui-sas realizadas. Para unha análise máis fonda, véxase 5.3.4.- Aspectos produtivos das cooperativas con fábrica de penso.

COEF. ENDEBEDM. A L/P COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,260,260,280,240,18

Gráfico 97

COEF. ENDEBEDM. A C/P COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,260,260,280,240,18

A evolución do coeficiente de endebedamento a curto prazo para o período 1999-2003, que represéntan-mos no gráfico 97, mostra unha tendencia cíclica con pequenas variacións, sobre todo nos últimos dous exercicios.

5.3.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas con fábrica de penso97

O excedente despois de impostos obtido polas cooperativas gandeiras con fabrica de pensos, representao 1,45% do valor da produción, mentres que no conxunto das cooperativas gandeiras, este valor é de 1,21%.

As vendas netas representan o 98,93% do valor de produción e durante do exercicio 2003 experimenta-ron un crecemento do 2,18%, séguenlle a moita distancia as subvención a explotación cunha participación novalor da produción do 0,67%, o resto dos ingresos teñen importes moi pequenos.

As compras netas e a partida de gastos mais importante, representan o 84,26% do valor de produción,experimentando un leve crecemento durante o exercicio 2003, do 1,85%.



135

Gráfico 98

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓN NAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (2003)


Serv. Profes.Indepen. 13%

Transportes 32%

Public., Propag e R. Públ.2%

Subministros 12%

Outros servizos 14%


DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (2003)





Os gastos externos de explotación representan o 7,24% do valor de produción. A súa evolución no exer-cicio 2003 foi a alza, experimentando un crecemento do 7,15% e a súa distribución figura no gráfico 98.

Gráfico 99

Os gastos de persoal representan o 4,78% do valor de produción e increméntanse no 2003 nun 5,02%.No gráfico 99 figura a súa distribución para dito exercicio.


136



No cadro 63, representamos os valores do índice de absorción de custos fixos, observando que un 44%das cooperativas con fabrica de penso necesitan un 89% das vendas para cubrir os custos fixos, que si ben estascooperativas teñen moitos investimentos e polo tanto un gasto importante en amortización, son valores altos.Hai un 11,11% de cooperativas nas que a totalidade das vendas non cubrín os custos fixos

Cadro 63. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200398

98 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (?) / Vendas.




facturación


0,32 0,60 0,73 0,89 1,12

0 0 0 0 0 0 0 NV0 0 1 0 1 0 2 0,870 0 2 3 1 0 6 0,880 0 1 2 0 0 3 0,891 1 2 3 0 0 7 0,721 1 6 8 2 0 18 0,82

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

No gráfico 100 figura a tendencia deste ratio para o período 1999-2003, observando unha tendencia aalza, para situarse no 2003 cun valor de 0,82

Gráfico 100

ÍND. ABSORC. CTS. FIXOS COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,73 0,76 0,77 0,76 0,82


Os valores obtidos do índice de eficiencia comercial no exercicio 2003, para as cooperativas gandeiras confabrica de penso, expoñémolos no cadro 64, observando que hai cooperativas que terían que aumentar as súasvendas para saír de perdas, e na maioría delas as vendas poden descender moi pouco para que a cooperativasiga obtendo un resultado positivo.



137

Cadro 64. Índice de eficiencia comercial das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200399

99 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas.




facturación


-0,12 0,11 0,27 0,54

0 0 0 0 0 0 0 NV0 1 0 1 0 0 2 0,130 1 3 2 0 0 6 0,120 0 2 1 0 0 3 0,110 0 3 2 2 0 7 0,280 2 8 6 2 0 18 0,18

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

No período 199-2003, o valor medio do índice de eficiencia comercial, que figura no gráfico 101, presen-ta unha tendencia a baixa, acadando un valor mínimo no 2003 de 0,18, que implica que as cooperativas teñenque analizar esta situación, xa están traballando cun intervalo moi pequeno no que poden reducir as vendas

Gráfico 101

ÍND. EFICIENCIA CIAL. COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,27 0,23 0,23 0,24 0,18


No cadro 65 están os valores obtidos do índice de seguridade de cutes variables das cooperativas gan-deiras, observamos que un 11,11% das cooperativas teñen que diminuír os custes variables para saír de perdas;un 83,33% a mínima variación a alza nos custes variables, supoñería perdidas para este grupo de cooperativas,e soamente 1 cooperativa soportaría un aumento dos custes variables nun 11%, que se ben non é unha por-centaxe alta, é a que maior marxe de variabilidade de custes variables ten.


138


Cadro 65. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003100

100 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación.101 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.




facturación


-0,01 0,02 0,11

0 0 0 0 0 0 0 NV0 1 1 0 0 0 2 0,020 1 5 0 0 0 6 0,010 0 3 0 0 0 3 0,010 0 6 1 0 0 7 0,040 2 15 1 0 0 18 0,02

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

A evolución que presenta este índice, exposta no gráfico 102, é cíclica, se ben o intervalo de variación emoi curto, (0,03-0,02), e estes valores baixos, polo que un pequeno aumentos dos custes variables farían entraras cooperativas nunha situación critica.

Gráfico 102

ÍND. SEGURID. CTES. VBLES. COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,03 0,030,02

0,030,02


O que poden aumentar os custes fixos sen que as cooperativas entren en perdas, reflectímolo no cadro66, e destacamos que un 11,11% teñen que reducir os custes fixos para saír de perdas, que un 38,89% teñenunha marxe pequena para incrementar os custes fixos, e que o 50% delas obtén valores razoables.

Cadro 66. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003101




facturación


-0,11 0,05 0,15 0,26 0,77

0 0 0 0 0 0 0 NV1 0 0 0 0 1 2 0,261 0 1 2 0 2 6 0,170 0 2 0 1 0 3 0,130 0 0 2 2 3 7 0,562 0 3 4 3 6 18 0,33

Intervalos<-0.10 0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30



139

No gráfico 103 figura a evolución dos valores medios do índice de seguridade de custos fixos durante operíodo 1999-2003, observando que se mantivo semellantes desde 1999-2000 e sufriu unha forte caída no 2003,acadando un valor de 0,33

Gráfico 103





facturación


0,88 1,32 1,89 2,14 2,75 4,54

0 0 0 0 0 0 01 0 1 0 0 0 2 1,471 1 1 1 1 1 6 2,590 1 1 0 0 1 3 2,072 2 0 0 2 1 7 1,974 4 3 1 3 3 18 2,14

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

5.3.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas con fábrica de penso

Liquidez xeral

Os valores obtidos para este ratio, que expoñemos no cadro 67, mostran unha gran dispersión, o mostrarvalores en tódolos intervalos, e polo tanto que os valores situados nos primeiros intervalos que corresponden amais da metade das cooperativas son valores baixos.

Cadro 67. Ratio liquidez xeral das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003102

ÍND. SEGURID. CTES FIXOS COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,48 0,43 0,440,51

0,33

A evolución do ratio de liquidez xeral durante o quinquenio 1999-2003 figura no gráfico 104, e presentaunha tendencia a alza durante os dous primeiros anos (1999 e2000), que se rompe no 2001, volvéndose a recu-perar no 2002 e manténdose no 2003, onde alcanza un valor de 2,14.


140


Gráfico 104

103 Fondo de manobra do activo circulante en tanto por un = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.

LIQUIDEZ XERAL COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

1,791,961,82 2,01 2,14

Fondo de manobra

No cadro 68, figuran os valores do fondo de manobra, no que observamos que existe unha gran disper-sión, que vai desde cooperativas con valores negativos, hasta cooperativas que financian mais do 50% do cir-culante con fondos permanentes, se ben poden existir empresas cunha adecuada estrutura financeira e un fondode manobra negativos, no caso de realicen a maior parte das súas vendas o contado, este non é o caso das coo-perativas, polo que deberían analizar as estrutura financeira para adecuar os prazos de reembolso da débeda cosprazos de realización do activo.

Cadro 68. Fondo de manobra das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003103




facturación


-0,52 -0,11 0,07 0,24 0,47 0,67

0 0 0 0 0 0 00 0 1 0 1 0 2 0,270 1 0 1 1 3 6 0,430 0 0 1 1 1 3 0,451 1 0 2 0 3 7 0,281 2 1 4 3 7 18 0,36

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

Gráfico 105

FONDO DE MANOBRA COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,370,330,360,36 0,36



141

Durante o período comprendido entre o ano 1999-2003, a evolución do fondo de manobra expoñémolano gráfico 105, apreciando, que se ben a súa tendencia é cíclica, o intervalo no que se move, e pequeno, e taménque en 1999, 2000 e 2003, ten un valor de 0,36.

O gráfico 106 reflicte a evolución do sistema de pagos das materias primas durante o período 1999-2003.Analizando o último bienio, obsérvase que non existen grandes diferenzas. As compras ao contado diminúen nun12%, mentres que os pagos que se efectúan a menos de 45 días aumentan un 10%. Estes son os dous cambiosmáis importantes. O prazo medio de pago é de 27 días (3 máis que en 2002).

Gráfico 106

% contado %<45 días %>45-90 días %>90 días

EVOLUCIÓN PAGAMENTO MATERIAS PRIMAS 1999/2003

1999 2000 2001 2002 2003

61,7

%

65,3

%

42,5

%

39,6

%

34,7

%

32,2

%

28,9

%

47,9

%

49,6

%

54,4

%

5,5%

5,5%

8,3%

9,5%

9,5% 0,

3% 0,3%

1,4%

1,3%

1,7%

O prazo medio de cobro dos produtos vendidos en 2003 é de 28 días. O gráfico 107 indica cómo van evo-lucionando ao longo do quinquenio 1999-2003. O 37% cóbrase ao contado, fronte ao 61% que se recupera amenos de 45 días. Só o 3% se cobra entre 45 e 90 días e un escaso 1% a máis de 3 meses. Pódese dicir que ape-nas hai variacións con respecto aos anos anteriores, se ben, parece que se vén de iniciar unha tendencia á baixano cobro a menos de 45 días.


142


Gráfico 107

104 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante.

% contado %<45 días %>45-90 días %>90 días

EVOLUCIÓN PAGAMENTO MATERIAS PRIMAS 1999/2003

1999 2000 2001 2002 2003

21%

33%

34% 37%

70%

62%

62%

61%

4% 3% 3% 3% 5%

1% 1% 1%

Liquidez inmediata

Os valores do cadro 69, que corresponde o ratio de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras confábrica de penso, mostra nunha gran dispersión o mesmo que os de liquidez xeral, cómpre sinalar que 27,77%dos valores son baixos, que un 16,67% están dentro do intervalo ideal, e o 55,56% son valores altos.

Cadro 69. Ratio de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003104




facturación


0,48 0,73 0,94 1,24 1,98 2,87

0 0 0 0 0 0 00 1 0 1 0 0 2 1,020 1 1 2 0 2 6 1,790 0 1 0 2 0 3 1,631 2 1 0 0 3 7 1,511 4 3 3 2 5 18 1,57

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

Para o quinquenio 1999-2003, no gráfico 108, observamos que estes valores mostran unha tendenciacíclica, con máximos no 200 e 2003 e mínimos en 1999 e 2001, de tódolos xeitos, todos son valores medios altos.



143

Gráfico 108

105 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

1,391,48

1,31

1,451,57


A garantía que ofrecen as cooperativas con fábrica de penso ós seus acredores pódese considerar comoboa, segundo podemos observar no cadro 70, aínda que hai 4 cooperativas con valores inferiores a 1,5.

Cadro 70. Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003105




facturación


1,44 1,82 2,38 2,54 3,93

0 0 0 0 0 0 00 1 0 0 1 0 2 2,040 1 0 1 2 2 6 2,810 0 2 0 0 1 3 2,430 2 1 0 1 3 7 2,730 4 3 1 4 6 18 2,63

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 109, representamos a evolución deste ratio no período 1999-2003, observando unha tenden-cia a alza durante os dous primeiros anos, que se rompe no 2001, volvendo a recuperarse no 2002, e mantén-dose no 2003.

Gráfico 109

COEF. GARANTÍA COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

2,512,62

2,36

2,55 2,63


144



No cadro 71 expoñemos os valores da rendibilidade económica correspondentes o exercicio 2003, obser-vando que a maioría das cooperativas obteñen un valor inferior o 10% e destas, 3 un valor negativo, polo queaínda tendo en conta cal é o obxectivo das cooperativas, estes valores son baixos.

Cadro 71. Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003106

106 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.




facturación


-0,01 0,03 0,07 0,11 0,27

0 0 0 0 0 0 01 0 0 1 0 0 2 0,052 1 3 0 0 0 6 0,040 2 1 0 0 0 3 0,040 1 4 1 0 1 7 0,093 4 8 2 0 1 18 0,06

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A tendencia deste ratio durante o quinquenio 1999-2003, figura no gráfico 110, observando que se man-tivo constante, nun 0,08 durante os 3 primeiros anos, subiu a 0,09 no exercicio 2002, e caeu significativamenteno en 2003, acadando un valor de 0,06.

Gráfico 110

RENDIBILIDADE ECONÓM. COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,08 0,08 0,08 0,09

0,06

Marxe comercial

A marxe comercial nas cooperativas gandeiras con fabrica de penso, cuxos valores figuran no cadro 72, mós-trannos que este tipo de cooperativas opera con marxes moi baixos, e incluso algunhas con marxes negativos.



145

Cadro 72. Marxe comercial das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003107

107 Marxe comercial = BAIT / Vendas.108 Rotación de activos = Vendas / Activos.




facturación


-0,01 0,02 0,09

0 0 0 0 0 0 01 4 0 0 0 0 5 0,051 1 0 0 0 0 2 0,010 4 0 0 0 0 4 0,010 5 2 0 0 0 7 0,042 14 2 0 0 0 18 0,03

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No gráfico 111, observamos unha tendencia constante durante o período 1999-2003, agás no exercicio2001, que se sitúa por debaixo dela, pero cun valor moi próximo (0,02)

Gráfico 111

MARXE COMERCIAL COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,03 0,030,02 0,03 0,03


A rotación de activos neste tipo de cooperativas, expoñémola para o ano 2003 no cadro 73, e observa-mos que existe unha gran dispersión, sobre todo, se consideramos que son cooperativas coas mesmas activida-des ou semellantes.

Cadro 73. Rotación de activos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003108




facturación


1,93 2,61 3,42 4,38

0 0 0 0 0 0 00 1 1 0 0 0 2 2,110 1 2 1 2 0 6 3,280 0 0 1 2 0 3 4,130 1 3 3 0 0 7 2,830 3 6 5 4 0 18 3,12

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00


146


Gráfico 112

109 Rendibilidade financeira = BDT / Recursos propios.

RENDIBILID. FINANCEIRA COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,15 0,140,11 0,11

0,06

A evolución do ratio de rotación de activos destas sociedades, reflectímolo no gráfico 112, marca una ten-dencia cíclica con máximos en 1999 e 2001 e cun mínimo en 2000 e no 2003, onde acada un valor de 3,12.


Os valores obtidos para o exercicio 2003, que figuran no cadro 74, poden resultar altos para o 27,78%das cooperativas, tendo en conta o obxectivo das sociedades cooperativas non é maximizar o beneficio.

Cadro 74. Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003109




facturación


-0,07 0,03 0,07 0,12 0,16 0,26

0 0 0 0 0 0 01 0 0 0 1 0 2 0,072 3 0 1 0 0 6 0,010 1 1 1 0 0 3 0,070 3 2 0 1 1 7 0,103 7 3 2 2 1 18 0,06

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A evolución dos valores medios deste ratio durante o período 1999-2003, figura no gráfico 113, e mostraunha tendencia a baixa, acadando un valor de 0,06 no exercicio 2003

Gráfico 113

RENDIBILID. FINANCEIRA COOP. GAND. FCA. PENSO

1999 2000 2001 2002 2003

0,15 0,140,11 0,11

0,06



147

5.3.4.- Aspectos produtivos das cooperativas con fábrica de penso

Aumento na produción de penso

As 18 cooperativas da mostra que teñen fábrica de penso produciron en 2003 un total de 414.601 t, un6% máis que en 2002. Como se observa no seguinte cadro, as mesturas sofren unha baixada de case o 12% conrespecto ao 2002 e acadan case 142.664 t; a cantidade de pensos compostos increméntase nun 19%, acadan-do case as 272.000 t.

Cadro 75. Produción. 1999-2003(valores absolutos en t)

t Var. ano ant. t Var. ano ant. t Var. ano ant.

TOTAL Pensos compostos Mesturas

1999

2000

2001

2002

2003

330.478 11,76% 230.211 2,24% 100.267 42,14%

342.160 3,53% 233.663 1,50% 108.497 8,21%

345.357 0,93% 220.129 -5,79% 125.228 15,42%

390.116 12,96% 228.306 3,71% 161.810 29,21%

414.601 6,28% 271.937 19,11% 142.664 -11,83%

A media por cooperativa é de 21.821 t, correspondendo un 66% a pensos compostos e a parte restantea mesturas.

O gráfico 114 ilustra cál é a porcentaxe de fabricación en función da alimentación animal á que se desti-na. Compróbase que do total producido as mesturas supoñen case o 34%. Á súa vez, dentro do penso compos-to, a comida para bovinos significa o 52%, a de porcino case o 5% e as fariñas case o 7%. O penso para coellose aves non chega ao 1%. Pódese concluír, polo tanto, que non se observan cambios significativos con respectoa 2002.

Gráfico 114

TIPOLOXÍA PRODUCIÓN 2003 (t)

Mesturas 34,4%

Coellos 0,2%

Aves 0,9%Porcino 4,7% Vacas carne 10,8%

Vacas leite 40,8%

Outros 0,8%Fariñas 7,4%


148


Analizando a produción desde 1999 ata 2003 (gráfico 115), obsérvase que a cantidade de mesturas sofreun gran cambio: neste ano descenden un 12%, mentres que no ano anterior tiveran un aumento moi notable.Tamén o penso para vacas leiteiras aumenta o seu volume nun 17%. Por outra banda, a comida para porcinosegue co retroceso que xa comezara en 1999, no 2003 diminúe un 6%. A fabricación para coellos e aves conti-núa coa súa evolución oscilante, incrementan entre un 1% e un 3%, respectivamente.

Gráfico 115

Vacas leite Vacas carne Porcino Aves Coellos Mesturas Fariñas Outros

PRODUCIÓN PENSOS 1999-2003

1999 2000 2001 2002 2003

47.9

0314

2.79

914

1.05

914

5.23

616

9.28

1

38.2

7244

.779

41.6

8246

.010

44.6

29

24.5

8724

.153

20.8

1220

.670

19.3

60

3.24

93.

461

3.79

83.

496

3.58

7

956

911

979

923

933

100.

266

108.

496

125.

277 16

1.80

914

2.66

4

11.9

4312

.890

10.4

4410

.592 30

.656

3.29

94.

668

1.35

21.

378

3.48

8

O cadro 76 indica, ademais, cáles son os custes medios de fabricación de cada tipo de penso. O custemedio de produción global é de 0,152 €/kg, o que supón unha diminución con respecto a 2002 de 0,010 €/kg.Experiméntase unha redución en tódolos tipos de alimentación. As maiores baixadas prodúcense no penso paravacún de leite que baixou 0,015 €/kg, nas mesturas 0,013 €/kg e no das vacas de carne e aves (0,003 e 0,008€/kg, respectivamente). En termos absolutos, a produción dos pensos e mesturas ten uns custos totais de 62,86millóns de euros, o que supón un custo medio de 3,31 millóns de euros por cooperativa.

Cadro 76. Tipoloxía da produción e custes. 2003 t Var. €/kg

Vacas leiteVacas carnePorcinoAvesCoellosMesturasFariñasOutros

TOTAL

169.282 16,56% 0,14044.629 -3,00% 0,17919.361 -6,34% 0,1913.588 2,63% 0,204

933 1,08% 0,168142.664 -11,83% 0,172

30.656 189,41% 0,0493.489 153,13% 0,195

414.601 6,28% 0,152

No que respecta ós custes de enerxía eléctrica en 2003, o consumo é de algo máis de 6,7 millóns de kW,que supón unha media de 478 mil kW por fábrica, aproximadamente, cun custo medio de case 36 mil €. A súarepercusión nos quilos é de 0,0189 kW por cada un que se produce.



149

As cooperativas con fábrica de penso caracterízanse por posuír en 2003 unha media de case 5 traballa-dores dedicados á fabricación. A produción media por traballador ascende a 4.353 t, o que supón 728.516,69 €por traballador, cun custo de 18.279,49 €

Compra de materias primas: incremento en volume, diminución en prezo

A adquisición media de materias primas por cooperativa neste ano 2003 ascende a 21.933 t, acadandoun importe de 3,66 millóns de euros.

A cantidade total de materias primas ascende a 416.725 t, o que significa un aumento de case o 3%, conrespecto a 2002. A súa valoración en euros supera os 69 millóns, o que implica un incremento do 8%, con res-pecto ao ano anterior. O custo medio redúcese nun 2,61%, con respecto a 2002, ao situarse en 0,167 €/kg. Estesdatos resúmense no cadro 77.

Cadro 77. Compras de materias primas. 2003

416.725 2,69% 62.690.945,94 8,46% 0,1671 -2,61%

2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02

Cantidades Importe ( €) Prezo unitario (€/kg)

O millo volve ser en 2003 a materia prima que conta co maior volume de compra, que aumenta, con res-pecto ao ano anterior, un 0,69%. Así, como se observa no cadro 78, adquírense máis de 106.000 t de millo, cunvalor monetario de 15 millóns de euros, importe que supón unha redución de algo máis do 1%. A soia 44 é, denovo, a segunda partida máis demandada, con 79.438 t e 16 millóns de euros, é dicir, case un 3% e un 2% máisque en 2002. A cebada tamén ten moita importancia na fabricación de pensos, con 72.290 t adquiridas e unimporte de case 10 millóns de euros, sen embargo, experimenta unha diminución con respecto ao ano anteriordo 4,75% e 3,82%, respectivamente.


150


Cadro 78. Tipoloxía das materias primas. 2003

MATERIAS PRIMAS 2003 Var. 03/02

€/kg Toneladas Euros

MilloCebadaSoia 44Soia IntegralGluteGraxa 4/5Graxa By-passMelazaTerceriñasAltramuzCascariñaFosfatoCarbonatoSalPolpa remolachaPolpa citricosSemente algodónAlfalfa pelletsCorrectoresAlfalfa pacasTrigoFattyPallaSalvadoOutros

Total Tm

106.842 0,69% 15.088.586 -1,25% 0,141 -1,94%72.290 -4,75% 9.907.126 -3,82% 0,137 5,10%79.483 2,81% 16.086.352 2,15% 0,202 -17,03%2.184 12,45% 576.447 13,04% 0,264 -52,83%

34.967 15,55% 3.805.676 -0,62% 0,109 -15,52%1.789 50,39% 718.309 55,20% 0,402 3,14%1.578 196,79% 566.830 141,17% 0,359 -36,95%6.342 9,59% 523.226 -0,62% 0,083 -14,35%

194 -78,28% 23.436 -80,45% 0,121 -6,84%2.045 -55,27% 346.985 -57,08% 0,170 124,09%8.831 -8,09% 1.013.877 -11,82% 0,115 -36,79%3.087 -6,30% 673.689 -18,64% 0,218 -24,96%4.120 -5,03% 92.760 -16,09% 0,023 -11,91%2.170 5,97% 76.375 -14,11% 0,035 -28,79%

29.265 20,03% 3.305.197 -15,04% 0,113 -13,04%7.599 15,58% 995.787 7,92% 0,131 -29,41%

20.566 0,22% 3.609.389 -1,22% 0,176 -19,25%1.057 49,56% 86.005 -11,76% 0,081 -27,51%1.905 17,56% 1.135.950 -10,23% 0,596 -38,81%4.768 33,79% 629.771 30,81% 0,132 31,23%4.543 22,19% 607.639 26,50% 0,134 -74,21%3.300 -1,52% 438.925 -4,96% 0,133 -36,35%3.888 146,86% 253.294 141,30% 0,065 -16,07%5.087 2,34% 662.175 2,42% 0,130 8,94%8.824 -20,17% 1.467.139 -33,00% 0,166 -45,92%

416.725 2,69% 62.690.946 8,46% 0,167 -2,61%

2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02

O prezo de adquisición unitario medio destas materias primas, como xa se apuntou, diminúe nun 2,61%,con respecto ao ano anterior. As reducións máis importantes experiméntanse no trigo (74%), soia integral (52%)e correctores (39%).

A continuación exprésase graficamente o devandito, coas porcentaxes de cada unha das materias primasempregadas na fabricación de pensos compostos e mesturas.



151

Gráfico 116

COMPRA MATERIAS PRIMAS 2003

25,6%

17,3%

19,1%

0,5%

8,4%0,4%0,4%1,5%0,0%0,5%2,1%0,7%1,0%0,5%

7,0%

1,8%

4,9%0,3%0,5%

1,1%1,1%

0,8%0,9%

1,2%

2,1%

MilloCebadaSoia 44Soia IntegralGluteGraxa 4/5Graxa By-passMelazaTerceriñasAltramuzCascariñaFosfatoCarbonatoSalPolpa remolachaPolpa citricosSemente algodónAlfalfa palletsCorrectoresAlfalfa pacasTrigoFattyPallaSalvadoOutros

O lugar de procedencia das materias primas segue sen experimentar variacións significativas en relaciónaos anos anteriores. O gráfico 117 indica que o 72% entra en Galicia polo porto de A Coruña, o que supón unhadiminución de 3 puntos porcentuais, con respecto a 2002. Paralelo a isto, increméntase a porcentaxe con orixeen Castela acadando o 17%, así como o volume das materias primas procedentes do porto de Marín (3 puntosporcentuais máis), e daquelas que chegan desde outros portos e outras orixes non especificadas (5 puntos enambos casos).

Gráfico 117

ORIXE MATERIAS PRIMAS 2003

Porto A Coruña 72%

Outras orixes 9%Castela 17%

Outros portos 9%

Porto Marín 8%


152


Con respecto ós custes, en 2003 o máis salientable é a diminución no caso do transporte desde A Coruña,que acada os 0,0061 €/kg (aproximadamente, un 4% menos). O custe de descarga é de 0,43 €/kg, o que queredicir que diminúe en 0,055 €/t, con respecto a 2002. A estancia en porto supón 0,05 €/t. O transporte de mate-rias primas desde A Coruña ten un custo medio de 0,0061 €/kg.

Vendas de penso: aumento de toneladas, diminución de valor monetario

O importe monetario total das vendas en 2003 é de 68 millóns de euros, o que supón unha baixada decase o 6% con respecto a 2002 (cadro 79). Dentro desta facturación, corresponden a pensos compostos 39,24millóns de euros (é dicir, case o 58% das vendas), a mesturas 26 millóns (o 38% das vendas) e a fariñas e outrasproducións 2,74 millóns de euros (4%).

A facturación de pensos e mesturas (sen ter en conta as fariñas e outras producións) supón un total de65,27 millóns de euros, cunha facturación media de 3,63 millóns de euros por cooperativa.

Increméntase o volume de toneladas vendido. Deste xeito, en 2003 factúrase un total de 409.074 t, queimplica unha diminución de case un 5%, con respecto ao ano anterior. O 41% destas vendas corresponde a pen-sos para vacas de aptitude leiteira (235.616 t), o 39% a mesturas (160.192 t), e o 11% é alimentación para vacúnde carne (44.279 t).

Cadro 79. Tipoloxía da venda de pensos. 2003

Total Var. 03/02 Total Var. 03/02

Vendas (t) Vendas (€) Prezo medio

(€/kg)


Total

25.329.957,71 15,51% 167.374 -4,41% 0,151 8.678.888,93 -4,20% 44.274 -6,54% 0,196 4.142.485,46 -6,93% 19.295 -8,98% 0,215 864.368,99 3,35% 3.631 5,49% 0,238 225.054,35 4,93% 1.042 4,16% 0,216 26.029.439,81 -0,71% 160.192 -8,98% 0,163 1.813.996,00 -9,30% 9.641 -7,55% 0,188 925.655,44 106,96% 3.626 153,79% 0,255 68.009.846,69 4,87% 409.074 -5,93% 0,166

O importe en euros diminúe e o volume en toneladas aumenta no 2003. O prezo medio de venda dosprodutos terminados redúcese a 0,166 €/kg, o que supón 0,019 €/kg menos que en 2002. O prezo medio dospensos compostos atópase arredor dos 0,167 €/kg, mentres que as mesturas acadan os 0,163 €/kg e as fariñase outras producións os 0,207 €/kg.

O gráfico 118 ilustra a evolución dos prezos medios de venda en función do tipo de penso para o inter-valo de 1999-2003. Obsérvase que o prezo medio global de 2003 é o máis baixo de todo o período (0,166€/kg).Tódalas partidas sofren un descenso no último ano considerado, excepto a alimentación para aves e as fariñas.



153

Gráfico 118

110 Saco de tea de 500 kg.

EVOLUCIÓN PREZO MEDIO DE VENDA DE PENSOS 1999/2003(€/kg)

0,1820,151

0,2000,196

0,2190,214

0,2330,238

0,2170,2160,162

0,159 0,1840,188

0,1670,175 0,208

0,2550,166

0,2120,2020,191

0,2140,2160,212

0,2290,2170,210

0,2580,2420,220

0,2210,2100,195

0,1660,1930,183 0,177

0,1910,167

0,234

0,1970,2160,191 0,185

1999 2000 2001 2002 2003

Vacas leite Vacas carne Porcino Aves Coellos Mesturas Fariñas

Outros PREZO MEDIO

Outro aspecto a ter en conta é que en 2003 acádase unha marxe total que supera o 8%. Como indica ocadro 80, a variación con respecto a 2002 é de case o 43% menos. A marxe máis importante corresponde aopenso para coellos (43%), seguido das fariñas (21%).

Cadro 80. Marxes de venda. 20032003 Var. 03/02


Marxe Total

7,20% -59,64%8,85% -39,18%

11,83% -16,69%18,03% -9,03%43,68% 12,64%6,28% -42,54%

21,03% 64,30%36,11% 117,27%8,19% -42,73%

O gráfico 119 fai alusión ao modo en que se comercializa a fabricación de compostos. A maior parte(68%) véndese a granel, modalidade que descende en 4 puntos porcentuais, con respecto a 2002. O 26% dospensos vai en sacos de papel de 40 kg (4 puntos porcentuais menos) e o 7% en big-bag110.


154


Gráfico 119

EVOLUCIÓN FORMA DE VENDA DE PENSOS 1999/2003

1999 2000 2001 2002 2003

56,2

7%

58,7

9

62,7

7%

63,5

9%

67,6

2%

34,4

5%

31,3

1%

30,6

6%

29,7

5%

25,7

5%

9,27

%

9,88

%

6,56

%

6,66

%

7,03

%

Granel Ensacado Big-Bag

O custe do ensacado é de 0,0050 €/kg, e o de big-bag de 0,0061 €/kg. O transporte da produción ásexplotacións posúe un custe medio de 0,017 €/kg en pensos ensacados e de 0,0093 €/kg en pensos a granel.



155

Anexo V: Balance agregado das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€)










18.891,33 1.049,5224.100.538,19 1.338.918,79

5.650,31 313,913.332.022,47 185.112,36

19.758.076,62 1.097.670,921.004.788,79 55.821,60

81.669,14 4.537,1726.727.415,55 1.484.856,42

70.416,83 3.912,057.266.807,43 403.711,52

14.936.842,97 829.824,61441.384,82 24.521,38

3.905.206,94 216.955,94106.756,56 5.930,92

50.928.514,21 2.829.361,900,00

7.944.874,26 441.381,9016.278.876,59 904.382,03

2.014.888,09 111.938,2326.238.638,94 1.457.702,16

15.538,80 863,27707.243,06 39.291,28

5.690.333,84 316.129,6632.651.754,64 1.813.986,3718.174.667,71 1.009.703,76

102.091,86 5.671,7724.689.875,27 1.371.659,7450.928.514,21 2.829.361,90

TOTAL MEDIA

2002

0,04%47,32%

0,01%6,54%

38,80%1,97%0,16%

52,48%0,14%

14,27%29,33%

0,87%7,67%0,21%

100,00%

15,60%31,96%

3,96%51,52%

0,03%1,39%

11,17%64,11%35,69%

0,20%48,48%

100,00%

96.132,01 5.340,6725.631.749,41 1.423.986,08

435,72 24,213.143.708,69 174.650,48

21.111.165,11 1.172.842,511.376.439,89 76.468,88119.075,11 6.615,28

28.996.499,56 1.610.916,644.056,84 225,38

7.699.391,63 427.743,9815.735.035,68 874.168,65

857.715,25 47.650,854.602.076,16 255.670,90

98.224,00 5.456,8954.843.456,09 3.046.858,67

8.323.866,56 462.437,0318.479.074,77 1.026.615,27

2.283.086,28 126.838,1329.086.027,61 1.615.890,42

15.025,00 834,72414.896,03 23.049,78

6.243.081,17 346.837,8435.759.029,81 1.986.612,7718.988.200,54 1.054.900,03

96.225,74 5.345,8725.757.428,48 1.430.968,2554.843.456,09 3.046.858,67

0,18%46,74%

0,00%5,73%

38,49%2,51%0,22%

52,87%0,01%

14,04%28,69%

1,56%8,39%0,18%

100,00%

15,18%33,69%

4,16%53,03%

0,03%0,76%

11,38%65,20%34,62%

0,18%46,97%

100,00%

408,87%6,35%

-92,29%-5,65%6,85%

36,99%45,80%

8,49%-94,24%

5,95%5,34%

94,32%17,84%-7,99%7,69%

4,77%13,52%13,31%10,85%-3,31%

-41,34%9,71%9,52%4,48%

-5,75%4,32%7,69%

TOTAL MEDIA


% S/TOTAISACTIVO


TOTAL MEDIA

2002

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

158.060.354,87 8.781.130,83442.735,71 24.596,43147.740,34 8.207,80266.904,62 14.828,03

0,00 0,001.198.881,87 66.604,55

160.116.617,41 8.895.367,63135.061.642,03 7.503.424,56

11.031.357,66 612.853,2014.023.617,72 779.089,87

151.500,81 8.416,71-0,02 0,00

7.436.687,61 413.149,316.435.429,28 357.523,852.322.712,22 129.039,57

169.411,67 9.411,763.943.305,39 219.072,52

139.134,97 7.729,721.101.166,19 61.175,90

2.981.274,17 165.626,34509.487,76 28.304,88

90.009,61 5.000,533.400.752,32 188.930,68

263.736,27 14.652,023.137.016,05 174.278,67

98,72%0,28%0,09%0,17%0,00%0,75%

100,00%84,35%

6,89%8,76%0,09%0,00%4,64%4,02%1,45%0,11%2,46%0,09%0,69%1,86%0,32%0,06%2,12%0,16%1,96%

161.508.126,05 8.972.673,67449.994,05 24.999,67

84.370,90 4.687,27117.849,00 6.547,17

0,00 0,001.094.147,06 60.785,95

163.254.487,06 9.069.693,73137.553.647,12 7.641.869,28

11.819.618,43 656.645,4713.881.221,51 771.178,97

195.741,34 10.874,520,00 0,00

7.810.081,66 433.893,435.875.398,51 326.411,032.507.265,56 139.292,53

58.685,55 3.260,313.328.872,28 184.937,35

103.036,79 5.724,271.130.694,67 62.816,37

2.301.214,40 127.845,24630.645,19 35.035,84160.786,16 8.932,56

2.771.073,43 153.948,52403.560,71 22.420,04

2.367.512,72 131.528,48

98,93%0,28%0,05%0,07%0,00%0,67%

100,00%84,26%

7,24%8,50%0,12%0,00%4,78%3,60%1,54%0,04%2,04%0,06%0,69%1,41%0,39%0,10%1,70%0,25%1,45%

2,18%1,64%

-42,89%0,00%0,00%

-8,74%1,96%1,85%7,15%

-1,02%29,20%

0,00%5,02%

-8,70%7,95%

-65,36%-15,58%-25,94%

2,68%-22,81%

23,78%78,63%

-18,52%53,02%

-24,53%

Anexo VI: Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€)


156


5.4. ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS VITIVINÍCOLAS111

Neste apartado vamos analizar o cooperativas cuxa actividade principal e a elaboración e comercializa-ción de viño

5.4.1.- Análise da estrutura económico-financeira das cooperativas vitivinícolas

Nos gráficos 120 e 121, representamos a estrutura económico-financeira das cooperativas vitivinícolas noexercicio 2002 e 2003.


111 información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo VII e no Anexo VIII.112 Onde alcanza un valor do 41,14% e un 43,02%, respectivamente.

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE DASCOOPERATIVAS DE VIÑO 2002

(Mill. €)

PASIVO

0

10

20

30

40

50

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCEDAS COOPERATIVAS DE VIÑO 2003

(Mill. €)

PASIVO

0

10

20

30

40

50

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

A estrutura económica das cooperativas vitivinícolas, alcánzase un importe de mais de 50 millóns deeuros, que están distribuídos do seguinte xeito: un 32,85% corresponde a activo fixo e un 67,15% correspondea circulante, a súa evolución durante o exercicio 2003 foi dun incremento do 11,84%. A participación da partefixa no activo total é menor que no conxunto das cooperativas da mostra e mesmo que nas empresas analiza-das no Ardán112.



157

As partidas mais importantes do inmobilizado as mostramos no gráfico 122, observando que as partidasmais importantes son as inmobilizacións materiais.

Gráfico 122

113 Porcentaxes do 2,38% e 3,48%, respectivamente.114 Porcentaxe que diminúe ata 27,34% no caso das empresas estudadas no Ardán.


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOP. VIÑO (Miles €)

2002 2003

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

a) As inmobilizacións inmateriais supoñen o 0,89% da estrutura económica, incrementándose no 2003un 57,24%. Esta porcentaxe é menor que o conxunto das cooperativas da mostra e que o das empre-sas analizadas polo Ardán113, están compostas por: un 2,44% de gastos de I+D, un 7,92% por paten-tes, un 26,09% por aplicacións informáticas e un 63,55% por outro inmobilizado inmaterial. Todosestes elementos están amortizados nun 26,97%.

b) As inmobilizacións materiais supoñen o 26,54% do total do activo, evolucionando positivamentedurante o exercicio 2003 nun 5,57%. No conxunto das cooperativas da mostra representan o34,17%114 da estrutura económica. Están amortizadas nun 48,40%.

A composición das inmobilizacións materiais figura no gráfico 123, e a continuación analízase cada unhadas partidas que as compoñen.

• Os terreos supoñen o 10,56% do total do activo, mentres que nas cooperativas da mostra esta por-centaxe situase no 7,79%.

• As construcións representan un 23,71% da estrutura económica, esta participación é menor queno conxunto das cooperativas analizadas, onde acada un valor de 27,94%.


158


Gráfico 123

115 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 56,98 %.




COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOP. DE VIÑO (Miles €)

20022003

-14.000-12.000-10.000-8.000-6.000-4.000-2.000

02.0004.0006.0008.000

• As instalacións técnicas alcanzan unha participación na estrutura económica do 17,30%, superiorá das cooperativas da mostra (14,58%).

• A maquinaria experimentou un forte crecemento, pasando a representar no exercicio 2003 un21,92% do activo total, fronte o 26,26% do conxunto de cooperativas da mostra.

• O resto das partidas acadan unha participación do 26,50 da estrutura económica, mentres que noconxunto das cooperativas da mostra esta participación é do 23,42%.

c) As inmobilizacións financeiras supoñen o 4,56% do activo total, mentres que no conxunto de coope-rativas da mostra supón o 3,25% Esta partida experimentou un forte crecemento no exercicio 2003(128,91%).

O activo circulante das cooperativas de viño participa na estrutura económica nun 67,15%. Esta partici-pación no conxunto da mostra supón o 58,86%115. A súa composición reflectímola no gráfico 124, destacandoas seguintes características de cada unha delas.

a) As existencias supoñen o 30,90% da estrutura económica, e sufriron un incremento durante o exerci-cio 2003 do 19,14%. Están compostas do seguinte xeito: un 5,23% corresponde a existencias comer-ciais, un 1,64% a materias primas, un 84,91% a produtos semiterminados, un 5,76% a produtos ter-minados e un 2,45% a outros aprovisionamentos.

b) Os debedores representan o 21,30% do total do activo, incrementándose no 2003 nun 14,49%.



159

Gráfico 124

116 Nas empresas analizadas polo Ardán a distribución é do 31,92%, 18,28 e do 47,53%, respectivamente.

20022003

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOP. GANDEIRAS DE VIÑO (Miles €)

c) Os investimentos financeiros temporais supoñen o 12,51% da estrutura económica, e diminuírondurante o exercicio 2003 nun 9,13%.

d) A tesourería alcanza unha participación no activo total do 2,41, mentres que no conxunto de coope-rativas da mostra, esta participación é do 5,62%, ademais durante o exercicio 2003 experimentouunha diminución do 54,56%.

Dentro da análise financeira das cooperativas vitivinícolas, podemos destacar as seguintes características.

En primeiro lugar, a estrutura financeira está constituída nun 58,17% por recursos propios, nun 3,75% porrecursos alleos a longo prazo e nun 38,08 por recursos alleos a curto prazo. No conxunto das cooperativas ana-lizadas estes valores son 53,77%, 8,99% e 37,24% respectivamente116

A composición dos recursos propios a expoñemos no gráfico 125.


160


Gráfico 125

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. DE VIÑO (Miles €)

20022003


0

4000

6000

8000

12000

14000

10000

2000

a) O capital social das cooperativas vitivinícolas supón o 24,77% da estrutura financeira, fronte o19,19% que supón no conxunto das cooperativas da mostra. Durante o exercicio 2003 experimentouun crecemento do 7,64%.

b) As reservas representan o 27,23% do total do activo, e experimentan un crecemento durante o 2003do 16,75%. Están constituídas polo fondo de reserva obrigatorio (43,45%), polo fondo de reservasvoluntarias (39,49%) e por outras reservas (17,06%).

c) Os ingresos a distribuír en varios exercicios supoñen o 6,17 da estrutura financeira, fronte o 5,89%que representan no conxunto das cooperativas da mostra. Experimentaron un crecemento do 16,75%durante o ano 2003.

A composición do financiamento alleo reflíctese no gráfico 126, observando que a partida mais impor-tante son os acredores a curto prazo, que ademais experimentaron un forte crecemento no exercicio 2003.

Gráfico 126

20022003






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. DE VIÑO (MILES €)

0200040006000

80001000012000

140001600018000

20000



161

a) Os recursos alleos a longo prazo supoñen o 3,75% da estrutura financeira, no conxunto de coopera-tivas da mostra esta porcentaxe alcanza o 8,99%. A súa composición é a seguinte: un 34,55% defondo de formación e promoción cooperativo, un 49,19% de débedas con entidades de crédito, e un16,26% de débedas a longo prazo coas Administracións Públicas.

b) O financiamento a curto prazo representa o 38,08% do pasivo total, porcentaxe superior ó do con-xunto das cooperativas da mostra, onde alcanza un valor do 37,24%. No 2003 experimentou un cre-cemento do 12,48%. A súa composición é a seguinte: un 91,45% por débedas comerciais e nun8,55% por débedas a curto prazo coa administración.

Coeficiente de endebedamento117

Nos valores obtidos para o coeficiente de endebedamento a curto prazo nas cooperativas vitivinícolas,observamos unha gran dispersión, e que un 66,67% das cooperativas obteñen valores moi altos.

Durante o período 1999-2003, a evolución do ratio de coeficiente de endebedamento expoñémola no grá-fico 127, indicándonos que segue unha tendencia cíclica, pero con valores moi altos, incluso os mínimos.

Gráfico 127

117 Nótese que na análise das sociedades cooperativas vitivinícolas non se van expoñer os cadros coma nos restantes casos, debido a que, ó seren só 6 entida-des, os valores que se obteñen están situados en distintos intervalos de facturación, podendo darse o risco de a anonimicidade do estudo se vexa quebran-tada.

COEF. ENDEBEDAM. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

1,29

1,75 1,7

2,12

1,67

Coeficiente de endebedamento a longo e curto prazo

A longo prazo o 83,33% das cooperativas analizadas sitúanse cun valor medio do 0,09 e o resto cun valorsuperior a unidade. A súa evolución no período 1999-2003 figura no gráfico 128, se ben o valor medio acadadono 2003, esta condicionado polo un valor moi alto.


162


Gráfico 128

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,15

0,44

0,350,28

0,16

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

1,51

1,84

1,351,311,15

No endebedamento a curto prazo as cooperativas de viño presentan valores moi dispersos, e algunhas valo-res moi altos. Os valores medios para o período 1999 a 2003 figuran no gráfico 129, observando unha tendencia áalza ata 2001, que se rompe no exercicio 2002, e volve a subir no 2003, pero sempre con valores moi altos.

Gráfico 129

5.4.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas vitivinícolas118

As cooperativas de viño obteñen en 2003 un beneficio despois de impostos de mais de 400 mil euros, quesupón o 8,13% do valor de produción. Esta porcentaxe é máis alta que no caso do conxunto das cooperativasda mostra, onde alcanza un valor de 1,91%.

O valor de produción alcanza un importe de máis de 30 millóns de euros e esta distribuído do seguintexeito: por vendas netas un 93,68%, por outros ingresos da explotación e nun 0,20%, por variación de existen-cias nun 4,50% e por subvencións á explotación nun 1,62%.

As compras netas representan o 65,19% do valor de produción, fronte o 83,16% que representan no con-xunto das cooperativas da mostra.

118 Ademais da información dos Anexos VII e VIII, tamén se emprega neste epígrafe os datos produtivos falicitados polas cooperativas da mostra a través dasenquisas realizadas. Para unha análise máis fonda, véxase 5.4.4.- Aspectos produtivos das cooperativas vitivinícolas.



163

Gráfico 130

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓN NAS COOP. DE VIÑO


Transportes 14%

Public., Propag. e R. Públ. 35%

Subministros 4%

Outros servizos 16%

Outros gtos externos da explotación 16%

Trab. Realizados outras empresas 3%Reparación e conservación 5%

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOP. DE VIÑO (2003)





Os gastos externos á explotación supoñen o 14,43% do valor de produción, mentres que no total das coo-perativas da mostra supoñen o 7,70%. A súa composición reflíctese no gráfico 130, onde observamos que a par-tida máis importante é a de publicidade e propaganda cun 35% do total, seguida de outros gastos co 16%, etransportes co 14%, o resto dos gastos acadan participacións pequenas.

Os gastos de persoal que representamos no gráfico 131, representan o 8,41% do valor da produción,mais que no conxunto das cooperativas da mostra, onde dito valor é do 5,02%.

Gráfico 131


164



Un 83,33% das cooperativas do sector vitivinícola obtén valores aceptables neste ratio, é dicir, ó redor do80%, por outra parte hai unha cooperativa que tería que incrementar as súas vendas para saír de perdas.

Gráfico 132

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,950,99

5,99

1,360,73

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. VIÑO

-4,99

-0,360,27 0,050,01

1999 2000 2001 2002 2003

A evolución do índice de absorción de custes fixos para as cooperativas de viño, durante o período 1999-2003, figura no gráfico 132, observando que se mantén en valores próximos a unidade, agás no exercicio 2001,que presenta un valor totalmente atípico, se de desbota a cooperativa que provoca este resultado, a media seríade 1,48.

Índice de eficiencia comercial

No exercicio 2003, a metade das cooperativas poderían reducir as súas vendas nunha media do 11%, senentrar en perdas, dúas poderían reducilas mais, un 22% e un 43% respectivamente, e por último existe unhaque obtén un valor negativo, polo que tería que incrementar as vendas para saír desta situación.

Gráfico 133

A evolución para o período 1999-2003, observámola no gráfico 133, que nos mostra uns valores próxi-mos a cero, agás no exercicio 2001, que nos aparece un valor atípico.



165


Os custes variables das cooperativas vitivinícolas poden incrementarse moi pouco sen que se produzaunha entrada en situación de perdas: hai un 66,67% que pode aumentalos nunha media do 5%; e incluso haiun 16,66% que tería diminuílos para saír de perdas.

No gráfico 134 observamos a evolución para o período 1999-2003 do índice de seguridade de custesvariables das cooperativas vitivinícolas, observando unha tendencia a baixa para situarse no 2001, no 0%, e apartir desta data unha recuperación pasando no 2002 o 0,04 e no 2003 o 0,06.

Gráfico 134

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES VBLES. COOP. VIÑO

0,13

0,03

0

0,060,04

1999 2000 2001 2002 2003

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES FIXOS COOP. VIÑO

0,59

0,13-0,02

0,16 0,23

1999 2000 2001 2002 2003


Os valores obtidos para o índice de seguridade de custes fixos nas cooperativas vitivinícolas presentanunha gran dispersión, existen cooperativas con valores negativos e cooperativas que alcanzan valores do 0,77%.

A tendencia deste ratio que figura no gráfico 135, mostra unha diminución constante hasta o exercicio2001, onde alcanza un valor de -0,02, e unha recuperación a partir desta data, para acadar no exercicio 2003 unvalor do 0,23.

Gráfico 135


166


5.4.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas vitivinícolas

Liquidez xeral

Os valores do ratio de liquidez xeral que presentan as cooperativas de vino, no exercicio 2003, observa-mos que un 66,67% das cooperativas teñen un valor razoable, unha ten un valor baixo, e outra dúas teñen valo-res altos.

Se observamos o gráfico 136, onde figura a evolución das medias dos valores de liquidez xeral para oquinquenio 1999-2003, vemos que figuran valores que están dentro do intervalo ideal (1-2), pero existen coo-perativas fora de intervalo.

Gráfico 136

LIQUIDEZ XERAL COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

1,781,831,68

1,781,68

FONDO DE MANOBRA COOP. DE VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,260,310,350,34 0,27

Fondo de manobra

No exercicio 2003, hai unha cooperativa que realizou a súa actividade cun fondo de manobra negativo,o resto e positivo e algunhas poden ter un valor alto.

A evolución do valor medio do fondo de manobra para o período 1999-2003, expoñémola no gráfico 137,observando que se mantén durante todo o período en valores próximos o 30%.

Gráfico 137



167

Liquidez inmediata

O 66,67% das cooperativas de vino, obteñen valores para este ratio inferiores o 80%, e dicir que se sitú-an por debaixo do que consideramos valor ideal, e pola contra hai unha cun valor moi alto (2,78%)

No gráfico 138 exponse a súa evolución durante o período 1999-2003. Os valores medios superan a uni-dade en tódolos exercicios, se ben a súa tendencia é a baixa, e ademais, se analizamos este índice ano a ano,obsérvase que gran parte das cooperativas sitúanse en tramos inferiores a 0,8.

Gráfico 138

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

1,07 1,11,02 1,03

0,93


A metade das cooperativas de viño acada valores que superan inferiores a 2, e dentro das que superaneste valor, existe unha cun valor moi alto.

A tendencia deste ratio mostrámola no gráfico 139, onde observamos unha melloría constante hasta oexercicio 2002, e que empeora no 2003, se ben o valor medio aínda e razoable.

Gráfico 139

COEFICIENTE DE GARANTIA COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

1,771,9

2,07

2,36 2,27


168



A maioría das cooperativas obtén valores moi baixos de rendibilidade económica no exercicio 2003, valo-res que non superan o 3%, agás unha cooperativa que alcanza o 9%

No gráfico 140 reflectimos a evolución dos valores medio da rendibilidade económica durante o período1999-2003, observando uns valores que oscilan entre 0,06 e a,02, valores que podemos considerar baixos.

Gráfico 140

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,06

0,030,02

0,030,04

MARXE COMERCIAL COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,11

0,03

0,060,04

0,06

Marxe comercial

A marxe comercial das cooperativas vitivinícolas no exercicio 2003 situase en valores inferiores o 14%,incluso hai unha cooperativa con valor 0. A súa evolución durante o quinquenio 1999-2003, presenta a tenden-cia cíclica que figura no gráfico 141, se ben movese en intervalos pequenos (0,11-0,03).

Gráfico 141



169


Dos valores obtidos para o exercicio 2003, observamos unha cooperativa con valor negativo, unha convalor alto, e o resto con valores razoables.

A evolución de rendibilidade financeira das cooperativas de vino durante o período 1999-2006, figura nográfico 143, observando unha recuperación desde o exercicio 2001 que se mantén nos exercicio 2002 e 2003con valores de 0,05 e 0,04 respectivamente.

Gráfico 143


A rotación de activos nas cooperativas de viño para o exercicio 2003, é homoxénea, tódalas cooperativassitúanse moi próximas a media (0,64), ademais esta situación tamén se produzo no período 1999-2003, obten-do medias tamén semellantes o exercicio 2003, segundo podemos observar no gráfico 142.

Gráfico 142

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

0,55 0,7 0,62 0,74 0,64

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. VIÑO

-0,030,01

0,13

0,05 0,04

1999 2000 2001 2002 2003

5.4.4.- Aspectos produtivos das cooperativas vitivinícolas

O número das cooperativas vitivinícolas enquisadas acada a media ducia. ao igual que en períodos pre-cedentes, en 2003 as súas producións abarcan tres denominacións de Orixe de Galicia: D.O. Rías Baixas, D.O.Ribeiro e D.O. Valdeorras. A compra de uva ós socios, a súa posterior transformación en viño e a comercializa-ción dos caldos, non son as únicas actividades desenvolvidas por estas entidades. Os cooperativistas poden ato-par nelas os distintos produtos que empregan nas súas viñas, así como os servizos técnicos e de asesoramento,en xeral, que poidan precisar.


170


Superficie total

Superf. media por coop.

Superf. media por socio

15.081.850 15.397.102 15.310.663 15.136.809 15.282.248

2.513.642 2.566.184 2.551.777 2.522.802 2.547.041

5.314 5.343 6.090 6.009 6.245

1999 2000 2001 2002 2003

Leve incremento do número de socios

Non se aprecian grandes cambios na estrutura das sociedades vitivinícolas en 2003. Prodúcese un des-censo no número total de socios, con respecto a 2002, acadando deste xeito os 2.447 cooperativistas.

A superficie total de viñedo aumenta lixeiramente con respecto a 2002 nun 1%, como se observa no cadro81, disponse de 1.528,22 ha de viña. Se, por un lado, aumenta a superficie total e, por outro, o número de enti-dades permanece constante, é obvio que a superficie por cooperativa vaise incrementar, acadando as 254,7 ha.Tendo en conta a primeira destas afirmacións, e sabendo que o número de socios diminúe na devandita por-centaxe, a superficie media por cooperativista en 2003 é de 6.245 ha, pouco máis có ano anterior.

Cadro 81. Evolución da superficie de viñedo. 1999-2003 (m2)

O gráfico 144 ilustra cómo veu evolucionando o tamaño das viñas desde 1999 ata 2003. Este último anoapenas se producen variacións con respecto a 2002, signo do carácter permanente polo que se caracteriza avariable do dimensionamento. Sen embargo, observando o decorrer do tempo, parece claro que as maiores varia-cións prodúcense nas parcelas máis grandes: vai diminuíndo a porcentaxe das que teñen entre 1.500-2.500 m2,e aumentando aquelas que contan con máis de 0,5 ha.

Gráfico 144

EVOLUCIÓN DO TAMAÑO DAS PARCELAS

1999 2000 2001 2002 2003

5%

4% 4% 4%

12%

11%

15%

16%

16%

28%

30%

25%

25%

25%

28%

36%

32%

33%

33%

14% 16

%

22%

22%

22%

<500 m2 500-1.500 m2 1.500-2.500 m2 2.500-5.000 m2 >5.000m2

5%

Tampouco se detectan diferenzas significativas no que se refire á situación orográfica das viñas. O repar-to entre ladeira, media ladeira e val atópase bastante equilibrado. O 33% sitúase en ladeira, o 36% atópase enmedia ladeira, e o 31% está colocado en terras de val (gráfico 145).



171

Gráfico 145

EVOLUCIÓN DA SITUACIÓN DAS PARCELAS

1999 2000 2001 2002 2003

20% 22%

32%

33%

33%

26% 30

% 36%

36%

36%

52%

46%

31%

31%

32%

Ladeira Media Ladeira Val

EVOLUCIÓN DA IDADE DAS PARCELAS

1999 2000 2001 2002 2003

6% 9%

10%

12%

12%

17% 19

%

18%

18%

30%

29%

35%

44%

43%

35%

<3 anos 3-7 anos 7-20 anos >20 anos

34% 36

%

18%

34% 36

%

Polo que respecta á idade das parcelas, non se rexistran cambios salientables en 2003, a diferenza doacontecido no ano precedente, tal e como se observa no gráfico 146.

Gráfico 146

En canto á meteoroloxía en 2003, pódese dicir que o nivel de incidencia tanto de sarabia como de choi-va ou xeada, foi baixo ou medio-baixo.

As cooperativas vitivinícolas incrementan ano tras ano os métodos de detección e control na colleita parapenalizar as partidas que presenten uvas danadas por enfermidades ou pragas. Deste xeito, segundo os datosdas enquisas, en 2003 a aldica non estivo presente en practicamente ningunha uva, o grao de incidencia do oidiofoi dun 6%, o da araña 23%, o da botrite 10% e o do mildiu dun 43%.


172


Variación positiva na colleita da uva e no prezo do quilo

Os quilos de uva recollidos polos cooperativistas aumenta ata os 13,27 millóns, case un 15% máis que en2002 (cadro 82). Así, o valor unitario ascende a 1,06 €/kg, é dicir, un 3% máis que en 2002. O importe mone-tario global acada os 14,03 millóns de euros.

Cadro 82. Características da produción de uva. 2003

Uva autóctona tinta - Caíño - MenciñaUva autóctona branca - Albariño - Godello - Torrontés - TreixaduraOutras variedades - Alacante ou garnacha - Palomino ou xerezTOTAL

493.693,00 -44,98% 511.343,86 1,04 -7%46.000,00 -82,58% 62.192,00 1,35 0%

447.693,00 -29,31% 449.151,86 1,00 0%6.292.742,00 34,89% 10.031.786,27 1,59 -7,6%3.429.895,00 26,47% 6.822.359,70 1,99 -8%

579.937,00 55,37% 336.612,62 0,58 -5%890.335,00 12,70% 990.052,41 1,11 0%

1.392.575,00 76,28% 1.882.761,54 1,35 0%6.485.213,00 7,98% 3.487.180,74 0,54 12%1.933.122,00 10,10% 611.448,15 0,32 -5,2%4.552.091,00 7,11% 2.875.732,59 0,63 17%

13.271.648,00 14,72% 14.030.310,87 1,06 3%

Importe (€)

2003 Var. 03/02 2003 2003 Var. 03/02

Produción (kg) Prezo €/kg

Total brancosBrancos extraBrancos 1ªOutros brancos

Total tintosTinto extraTintos 1ªOutros tintos

Total viños madeiraViños madeira brancosViños madeira tintos

TOTAL VIÑOS

8.318.596 6.528.610,00 27% 4.617.710 3.557.700,00 n.d. 2.452.221 2.853.910,00 n.d. 1.248.665 117.000,00 n.d. 1.834.249 1.670.701,00 10% 254.305 222.270,00 n.d. 926.497 1.220.431,00 n.d. 653.447 228.000,00 n.d. 10.000 36.000,00 -72% 10.000 36.000,00 -72% - - - 10.162.845 8.235.311,00 23%

2003 2002

Produción (litros)

Var. 03/02

As repercusións que carrexan as condicións meteorolóxicas son distintas segundo a variedade de uva daque se trate. Ao contrario que no ano 2002, a uva autóctona tinta é quen experimenta diminución na cantidaderecadada, aínda que os prezos por kg se manteñen. Sen embargo, a uva autóctona branca e outras variedadesaumentan a súa produción notablemente con respecto ao ano 2002 como, por exemplo, o godello cun 55% máis,ou a treixadura cun 76% a maiores. A pesares disto, nestes casos os prezos por kg tampouco presentan grandescambios.

Aumento na produción de viño

A subida no volume da colleita de uva trae consigo un aumento no volume final de viño producido dun23%, con respecto ao ano anterior. O seguinte cadro ilustra este feito.

Cadro 83. Evolución da produción de viños. 2002-2003



173

119 Nótese que nesta táboa de comercialización de viño relativa a 2003 non están dispoñibles os datos das distintas categorías de caldos (extra, primeira …),dado que as cooperativas da mostra fixeron unha reestruturación da clasificación e xa non resulta comparable co resto dos anos.

Existe un aumento tanto nos brancos coma nos tintos, excepto nos envellecidos en madeira cuxa produ-ción baixa un 72% (100 hl). Por outra banda, o maior incremento dáse nos viños brancos (un 27% máis que en2002), ata acadar os 83.180 hl. De novo a produción de caldos brancos supera á de tintos.

Comercialización vinícola: leve aumento do volume, crecemento do prezo medio de venda

O volume total de litros de viño comercializado en 2003 sofre un suave ascenso do 7% con respecto aoano anterior ata acadar os 96.995 hl.

Falando en termos monetarios, esta cantidade supón un importe de 28,54 millóns de euros. O prezo mediopor litro elaborado ascende a 2,94 €, o que significa que o litro de viño se vende aproximadamente a 0,55 €/lmáis que en 2002 (cadro 84).

O maior aumento no prezo medio do litro experiméntase nos viños de madeira, dada a enorme diminu-ción da cantidade producida e comercializada. Pola súa banda, os augardentes experimentan un descenso enprezo medio de case o 15%.

Cadro 84. Tipoloxía da comercialización de viños. 200119

Brancos xovesBrancos extraBrancos 1ªOutros brancosTintos xovesTinto extraTintos 1ªOutros tintosTotal viños xovesTotal viños madeiraBrancos madeiraTintos madeiraTotal augardentesAugardente brancoAugardente herbasOutras augardentes

TOTAL

7.202.875,43 16,4% 23.214.331,57 41,96% 3,22 21,95% 2.368.327,99 9.630.182,94 4,07

4.152.358,44 12.299.232,63 2,96 682.189,00 1.284.916,00 1,88

2.242.591,57 -17,6% 3.985.086,64 -3,40% 1,78 17,16% 201.167,71 857.239,10 4,26

1.520.200,86 2.638.752,53 1,74 521.223,00 489.095,00 0,94 9.445.467,00 6,0% 27.199.418,21 32,83% 2,88 25,25% 16.731,00 -45,3% 191.135,00 12,91% 11,42 106,57% 16.731,00 -45,3% 191.135,00 12,91% 11,42 106,57%

- - - - - - 237.343,00 10,1% 1.150.473,00 -6,16% 4,85 -14,79%

99.758,00 -12,5% 528.982,00 -15,98% 5,30 -4,03% 104.196,00 33,3% 507.258,00 -12,89% 4,87 -15,28%

33.389,00 42,8% 114.233,00 -22,31% 3,42 -45,60% 9.699.541,00 7,0% 28.541.026,21 30,49% 2,94 23,14%

Litros Var. 03/02 € Var. 03/02 €/l Var. 03/02

Cantidade Valor Prezo medio

Por categorías, as vendas de caldos con calidade extra chegan ós 25.694 hl. Os viños de primeira calida-de acadan unha facturación de 56.725 hl e a comercialización dos outros viños acada os 12.034 hl.

Segundo a cor externa da uva, a cantidade de brancos xoves vendida en 2003 aumenta un 16% con res-pecto a 2002, mentres que a de tintos xoves redúcese en case un 18%. O volume de augardente facturado sobenun 10%, con respecto ao ano anterior.

A comercialización a granel continúa sen ser representativa e a modalidade de venda máis estendida sonas botellas de 3/4 e 3/8 de litro, tipo burdeos, rhin ou borgoña.


174


Continúa o predominio do mercado rexional

A segmentación do mercado vinícola en 2003, tal e como ilustra o cadro 85 non sofre especiais variaciónscon respecto a 2002. O mercado rexional aglutina máis da metade dos destinos das vendas de tódolos tipos decaldos, sobre todo os tintos de calidade extra (78%) e primeira (75%), e os brancos primeira (71%) e extra(63%). En canto ás exportacións, mantéñense nos mesmos niveis que en 2002, salvo os brancos extra, que dimi-núen nun punto porcentual a súa facturación exterior.

Cadro 85. Segmentación do mercado. 2003 (en %)

Local Rexional Nacional Exportación

Mercado de destino

Brancos extraBrancos 1ªBrancos madeiraTintos ExtraTintos 1ªTintos madeiraAugardentes

6% 63% 25% 6%5% 71% 22% 2%n.d. n.d. n.d. n.d.

15% 78% 5% 2%6% 75% 18% 2%n.d. n.d. n.d. n.d.0% 9% 85% 6%

Por outra banda, o mercado máis importante para a augardente é o nacional, cunha porcentaxe devendas do 85%, o que significa 1 punto porcentual máis que en 2003.



175

ANEXO VIII. Conta de resultados agregada das cooperativas vitivinícolas (€)


TOTAL MEDIA

2002

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

25.413.970,18 4.235.661,70116.530,97 19.421,83

1.045.535,20 174.255,870,00 0,000,00 0,00

465.702,81 77.617,1427.041.739,16 4.506.956,5318.940.752,31 3.156.792,05

3.438.721,84 573.120,314.662.265,01 777.044,17

91.696,62 15.282,770,00 0,00

2.277.951,66 379.658,612.292.616,73 382.102,791.060.801,66 176.800,28

132.232,11 22.038,691.099.582,96 183.263,83

285.685,74 47.614,29321.293,97 53.549,00

1.063.974,73 177.329,12393.578,33 65.596,39185.740,70 30.956,78

1.271.812,36 211.968,73406.873,70 67.812,28

864.938,66 144.156,44

93,98%0,43%3,87%0,00%0,00%1,72%

100,00%70,04%12,72%17,24%

0,34%0,00%8,42%8,48%3,92%0,49%4,07%1,06%1,19%3,93%1,46%0,69%4,70%1,50%3,20%

28.251.608,60 4.708.601,4359.517,93 9.919,66

1.356.381,65 226.063,610,00 0,000,00 0,00

488.756,98 81.459,5030.156.265,16 5.026.044,1919.659.757,12 3.276.626,19

4.262.085,03 710.347,516.234.423,01 1.039.070,50

109.617,25 18.269,540,00 0,00

2.536.677,45 422.779,583.588.128,31 598.021,391.158.496,76 193.082,79

121.595,44 20.265,912.380.076,23 396.679,37

232.883,68 38.813,95250.793,36 41.798,89

2.362.166,55 393.694,43524.807,98 87.468,00108.898,63 18.149,77

2.778.075,90 463.012,65325.342,66 54.223,78

2.452.733,24 408.788,87

93,68%0,20%4,50%0,00%0,00%1,62%

100,00%65,19%14,13%20,67%

0,36%0,00%8,41%

11,90%3,84%0,40%7,89%0,77%0,83%7,83%1,74%0,36%9,21%1,08%8,13%

11,17%-48,93%

0,00%0,00%0,00%4,95%

11,52%3,80%

23,94%33,72%19,54%

0,00%11,36%56,51%

9,21%-8,04%

116,45%-18,48%-21,94%

122,01%33,34%

-41,37%118,43%-20,04%

183,57%










356.879,84 59.479,9713.915.566,39 2.319.261,07

0,00 0,00283.234,87 47.205,81

12.632.104,24 2.105.350,711.000.227,28 166.704,55

11.538,69 1.923,1230.649.166,92 5.108.194,49

0,00 0,0013.034.337,73 2.172.389,62

9.346.848,24 1.557.808,046.920.122,98 1.153.353,83

1.313.435,84 218.905,9734.422,13 5.737,02

44.933.151,84 7.488.858,64

11.565.496,00 1.927.582,6711.720.089,21 1.953.348,20

2.994.293,65 499.048,9426.279.878,86 4.379.979,81

72.000,00 12.000,00531.416,47 88.569,41

1.035.201,15 172.533,5327.918.496,48 4.653.082,7517.014.655,36 2.835.775,89

0,00 0,0018.653.272,98 3.108.878,8344.933.151,84 7.488.858,64

TOTAL MEDIA

2002

0,79%30,97%

0,00%0,63%

28,11%2,23%0,03%

68,21%0,00%

29,01%20,80%15,40%2,92%0,08%

100,00%

25,74%26,08%

6,66%58,49%

0,16%1,18%2,30%

62,13%37,87%

0,00%41,51%

100,00%

423.342,34 70.557,0616.071.148,19 2.678.524,70

0,00 0,00445.369,27 74.228,21

13.336.162,15 2.222.693,692.289.616,77 381.602,80

12.513,73 2.085,6233.744.920,60 5.624.153,43

0,00 0,0015.529.174,82 2.588.195,8010.701.559,29 1.783.593,22

6.288.060,04 1.048.010,011.210.451,87 201.741,98

15.674,58 2.612,4350.251.924,86 8.375.320,81

12.449.574,36 2.074.929,0613.683.341,25 2.280.556,88

3.100.666,98 516.777,8329.233.582,59 4.872.263,77

72.000,00 12.000,00624.664,10 104.110,68

1.183.289,10 197.214,8531.041.535,79 5.173.589,3019.138.389,07 3.189.731,51

0,00 0,0021.018.342,27 3.503.057,0550.251.924,86 8.375.320,81

0,84%31,98%

0,00%0,89%

26,54%4,56%0,02%

67,15%0,00%

30,90%21,30%12,51%2,41%0,03%

100,00%

24,77%27,23%

6,17%58,17%

0,14%1,24%2,35%

61,77%38,08%

0,00%41,83%

100,00%

18,62%15,49%

0,00%57,24%

5,57%128,91%

8,45%10,10%

0,00%19,14%14,49%-9,13%-7,84%

-54,46%11,84%

7,64%16,75%

3,55%11,24%

0,00%17,55%14,31%11,19%12,48%

0,00%12,68%11,84%

TOTAL MEDIA


% S/TOTAISACTIVO

ANEXO VII. Balance agregado das cooperativas vitivinícolas (€)


176


5.5.-ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS DE HORTA-FLOR120

As cooperativas de horta-flor constitúen un grupo de 11 cooperativas da mostra, cun volume total debalance de 10,42 millóns de euros e cun valor de produción que alcanza un importe de 10,71 millóns de euros.

A estrutura do balance é diferente ó resto das cooperativas analizadas segundo podemos observar nosgráficos 147 e 148. Observamos unha menor porcentaxe de recursos propios e de activo circulante, mentres queos recursos alleos a longo prazo e o activo fixo mantéñense en termos xerais en valores superiores ás coope-rativas da mostra.


120 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo IX e no Anexo X.

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCECOOP. HORTA-FLOR 2002

(Mill. €)

PASIVO

0

2

4

6

8

10

12

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCECOOP. HORTA-FLOR 2003

(Mill. €)

PASIVO

0

2

4

6

8

10

12

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

5.5.1.- Análise da estrutura económica das cooperativas de horta-flor

A estrutura económica das cooperativas de horta-flor, acada un valor de 10,42 millóns de euros, e expe-rimentou un crecemento do 3,61% durante o exercicio 2003, e está distribuída do seguinte xeito: activo fixo un55,11% e activo circulante un 44,89%, mentres que no conxunto das cooperativa da mostra estes valores sondun 41,14% de activo fixo e dun 58,86% de circulante.



177

A distribución do activo fixo das cooperativas do sector de horta-flor pódese figura no gráfico 149:

Gráfico 149

121 Nas empresas analizadas no Ardán esta porcentaxe é do 3,48%.122 No conxunto das cooperativas da mostra esta porcentaxe é do 34,17% e nas empresas analizadas no Ardán, do 27,34%.


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO COOP. HORTA-FLOR (Miles €)

2002 2003

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

a) Os gastos de establecemento representan o 0,06% da estrutura económica, e diminuíron, debido a súaamortización nun 5,51% durante o exercicio 2003.

b) As inmobilizacións inmateriais supoñen o 1,05% do total do activo, menos que no conxunto de coo-perativas da mostra, onde acada un valor de 2,83%121. A súa evolución durante o exercicio 2003 foidun incremento do 41,98 e a súa composición é a seguinte: Os gastos de I+D, supoñen o 0,14%; aspatentes, o 2,25%; as aplicacións informáticas, o 18,36%; outro inmobilizado inmaterial, o 44,83%;dereitos de bens en arrendamento financeiro, o 34,43%. Todos estes elementos están amortizados no22,19%

c) As inmobilización materias corresponde o 49,08%122 do total da estrutura económica, producíndoseunha diminución durante o exercicio 2003 do 0,52%, con respecto ó ano anterior. Están compostasdo seguinte xeito:

• Os terreos representan supoñen o 5,96% da estrutura económica das cooperativas de horta-flor,valor superior ó do resto das cooperativas cuxo valor é 4,65%.

• As construcións representan o 20,76% da estrutura económica, mentres que no caso do total dascooperativas da mostra se sitúa en 16,69%, corresponde as naves onde almacén e preparan os pro-dutos.

• As instalacións técnicas posúen unha participación no activo total dun 2,26% do total do activo,fronte o 8,71% que representan no conxunto das cooperativas da mostra.


178


• A maquinaria representa o 8,67%% do activo total, cifra inferior á acadada polo conxunto da mos-tra (15,68%).

Gráfico 150




COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOP. HORTA-FLOR (Miles €)

20022003

-3.000

-2.000

-1.000

0

1.000

2.000

3.000

4.000

• O resto das partidas representan o 13,44% do activo total, o que implica que teñen moi poucopeso no importe da capacidade produtiva deste tipo de cooperativas.

d) As inmobilizacións financeiras representan o 0,57% do activo total, incrementándose no 2003 nun31,27%. No conxunto de cooperativas da mostra representan o 3,25%.

O activo circulante das cooperativas hortoflorícolas ten unha menor participación na estrutura económi-ca que no total das cooperativas analizadas: un 44,89%, fronte a un 58,86%, e experimentou unha pequenavariación a alza de 1,92% durante o exercicio 2003.

A súa distribución reflíctese no gráfico 151, onde se pode apreciar que a partida máis importante son osdebedores.

a) As existencias representan o 6,11% da estrutura económica, fronte ó 19,56% que representan o con-xunto das cooperativas da mostra, diminuíron un 6,16% no exercicio 2003. Están constituídas porexistencias comerciais (49,79%), por materias primas (9,35%), por produtos semi-rematados(15,69%), produtos rematados (12,79%) e outros aprovisionamentos (12,39%).



179

Gráfico 151

123 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 4,09%.124 Nas empresas analizadas no Ardán a proporción é do 31,92% en recursos propios e de 68,08% en recursos alleos.

20022003

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOP. GANDEIRAS HORTA-FLOR (Miles €)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

b) Os debedores supoñen o 30,08% do activo total, mentres que no conxunto das cooperativas da mos-tra, esta porcentaxe situase no 27,91%. O seu importe distribuírse nas seguintes partidas: clientes(87,17%), Administracións Públicas (9,99%) e debedores (2,83%).

c) Os investimentos financeiros temporais representan o 3,61% da estrutura económica. No conxuntodas cooperativas analizadas supoñen o 5,67%.

d) A tesourería supón o 3,99% do activo, porcentaxe inferior á das cooperativas da mostra (5,62%)123.Durante o exercicio 2003 experimenta diminución do 17,39%.

5.5.2.- Análise da estrutura financeira das cooperativas de horta-flor

A estrutura financeira das cooperativas de horta-flor esta composta nun 48,83% de recursos propios, enun 51,17 de recursos alleos. No caso das cooperativas da mostra esta distribución é do 52,95% para recursospropios e 47,05% para recursos alleos124.


180


Gráfico 152

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. HORTA-FLOR (Miles €)

20022003


0

800

1.200

1.600

2.400

2.800

2.000

400

No gráfico 152, mostramos a composición e evolución dos recursos propios, observando que a partidamais importe é o capital social.

b) O capital social representa o 24,35% do pasivo total, é a partida mais importante dos fondos propiose incrementase no exercicio 2003 nun 12,48%. Está constituído polas achegas obrigatorias e volun-tarias dos socios.

c) As reservas supoñen o 13,30% da estrutura financeira, mentres que nas cooperativas o importe destaporcentaxe do 28,68%. Están constituídas polo fondo de reserva obrigatorio (63,89%), polo fondo dereservas voluntarias (26,37%) e por outras reservas (9,74%). Incrementáronse no exercicio 2003 nun8,28%.

d) Os ingresos a distribuír en varios exercicios están constituídos na súa totalidade por subvencións ócapital. Representan o 11,18% do pasivo total, mentres que no conxunto das cooperativas da mostraeste valor é do 5,89%, a súa evolución durante o exercicio 2003, foi unha pequena diminución do 0,91



181

No gráfico 153, representamos a composición dos fondos alleos das cooperativas de horta-flor, obser-vando que a partida mais importante son os acredores a curto prazo, que ademais incrementáronse no 2003.

Gráfico 153

20022003






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. HORTA-FLOR (MILES €)

0

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

500

As débedas a longo prazo representan o 17,20% da estrutura financeira, diminuíron tódalas partidas conrespecto o exercicio 2002, e a súa composición é a seguinte: fondo de formación e promoción cooperativo nun2,33% e acredores a longo prazo nun 97,67%.

As débedas a curto prazo supoñen o 33,98% do total do pasivo, experimentaron un crecemento duranteo exercicio 2003 do 10,01%, e as súas partidas mais importantes son: débedas con entidades de crédito (1,10%),acredores comerciais (93,46%), administracións públicas (4,11%) e remuneracións pendentes de pago (1,33%).


Os valores para o coeficiente de endebedamento das cooperativas de horta-flor figuran no cadro 86, eobservamos unha gran dispersión, posto que en case tódolos intervalos existen valores, ademais un 45,45% decooperativas obteñen valores moi altos e un 18,18% valores fora de toda lóxica, que son as cooperativas situa-das no último intervalo, polo que deberían analizar a súa estrutura financeira.


182


Cadro 86. Coeficiente de endebedamento das cooperativas de horta-flor 200125

125 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.126 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.

COEF. ENDEBEDAMENTO COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 2003

11,19

1,398665039 1,381,58

1999

Intervalos0-20.1.10




facturación


0,72 1,35 2,05 8,25

3 1 0 0 0 1 5 2,491 2 0 1 0 1 5 2,590 1 0 0 0 0 1 1,410 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 4 0 1 0 2 11 2,44

1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.00 >3.002.51-3.00

No gráfico 154, mostramos a evolución desta ratio durante o período 1999-2003, no que observamosunha tendencia a alza, que só se rompeu no exercicio 2002, cunha pequena baixa con respecto o 2001, pero quese volveu recuperar no 2003, onde acada un valor de 1,58.

Gráfico 154

Coeficiente de endebedamento a longo prazo e curto prazo

No cadro 87 expóñense os resultados obtidos para o coeficiente de endebedamento a longo prazo nascooperativas de horta-flor no exercicio 2003, observando que a maioría das cooperativas obteñen valores razo-ables, agás unha cooperativa situada no penúltimo intervalo cun valor de 1,92, que é un valor moi alto.

Cadro 87. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas de horta-flor 200126

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,14 0,67 1,92

2 2 0 0 1 0 5 0,752 3 0 0 0 0 5 0,441 0 0 0 0 0 1 0,040 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV5 5 0 0 1 0 11 0,55



183

O valores do coeficiente de endebedamento a curto prazo reflectímolos no cadro 88, indicándonos queun 36,36% son valores altos e un 18,18% moi altos.

Cadro 88. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas de horta-flor 200127

127 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,20 0,72 0,86 1,66 4,73

2 0 1 0 1 1 5 1,552 1 2 0 0 0 5 0,560 0 1 0 0 0 1 0,810 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV4 1 4 0 1 1 11 1,03

O coeficiente de endebedamento a longo prazo durante o período 1999-2003 mostra unha tendenciaalcista ata o exercicio 2002, onde alcanza un máximo de 0,67, que rompese no 2003 cun valor de 0,55, todo elosegundo figura no gráfico 155.

Gráfico 155

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 20031999

0,330,42

0,580,67

0,55

O coeficiente de endebedamento a curto prazo, cuxa tendencia reflectimos no gráfico 156, mantense nuncorto intervalo durante o período 1999-2002, presentando un forte incremento no 2003, que alcanza un valorde 1,03.

Gráfico 156

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 20031999

0,67 0,77 0,82 0,72

1,03


184


5.5.3.- Análise da conta de resultados das cooperativas de horta-flor128

O total de excedentes despois de impostos das cooperativas de horta-flor é negativo, e representan un0,26% do valor de produción. Sen embargo, soamente dúas cooperativas obteñen perdas, pero unha cun impor-te grande.

O valor da produción acada un importe de 10,71 millóns de euros e está composto nun 94,31% por ven-das netas, nun 1,61% por outros ingresos de explotación e nun 3,28% por subvencións á explotación.

As compras netas representan un 76,14% do valor da produción e constitúen a maior parte dos gastos.En termos monetarios supoñen 8,64 millóns de euros, un 6,72% mais que no ano 2002.

Os gastos externos á explotación nas cooperativas do sector horta-flor representan o 10,53% do valor deprodución, e a súa distribución reflectímola no gráfico 157.

Gráfico 157

128 Ademais da información dos Anexos IX e X, tamén se emprega neste epígrafe os datos produtivos falicitados polas cooperativas da mostra a través das enqui-sas realizadas. Para unha análise máis fonda, véxase 5.5.5.- Aspectos produtivos das cooperativas de horta-flor.

DISTRIBUCIÓN GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓN NAS COOP. HORTA-FLOR


Public., Propag. e R. Públ.5%

Subministros 10%

Outros servizos 17%

Outros gtos externos da explotación 17%

Trab. Realizados outras empresas 0%


Transportes 34%



185

Os gastos de persoal supoñen o 10,40% do valor de produción, valor moi superior o do conxunto das coo-perativas da mostra que se sitúa no 5,02 e están distribuídos segundo mostramos no gráfico 158.

Gráfico 158

129 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (?) / Vendas.

DISTRIBUCIÓN GASTOS DE PERSOAL COOP. HORTA-FLOR (2003)





A continuación vanse analizar os índices de absorción de custos fixos, eficiencia económica, seguridadede custos variables e seguridade de custos fixos nas cooperativas de horta-flor para o exercicio 2003.

Índice de absorción de custos fixos

Os valores do índice de absorción de cutes fixos para as cooperativas de horta-flor, figuran expostos nocadro 89, é observamos, que o 54,54% dos valores sitúanse no intervalo 0,81-1, cun valor medio de 0,91, queaínda que é un valor alto, esta dentro dos limites razoables. No primeiro intervalo esta situada unha cooperati-va cun valor totalmente atípico, resultado dunha marxe comercial sobre custes variables negativa, e as situadasnos dous últimos intervalos terían que incrementar as súas vendas.

Cadro 89. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas de horta-flor 2003129




facturación


-3,14 0,91 1,21 1,72

1 0 0 1 1 2 5 0,510 0 0 4 1 0 5 0,960 0 0 1 0 0 1 0,850 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV1 0 0 6 2 2 11 0,74

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40


186


A evolución dos valores medios do índice de absorción de custes fixos para o período 1999-2003, reflec-tímola no gráfico 159, observando que presenta unha tendencia cíclica, con máximos en 1999 e 2003, ondeacada un valor de 0,74.

Gráfico 159

130 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas.

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 20031999

0,990,72

0,9

0,09

0,74


Expoñemos no cadro 90, os valores obtidos no calculo do índice de eficiencia comercial das cooperativasde horta-flor, indicándonos que un 36,36% de cooperativas terían que aumentar as vendas para non ter perdas,e que hai unha cooperativa cun valor moi alto, debido ó mesmo motivo que o exposto no índice de absorción decustes fixos.

Cadro 90. Índice de eficiencia comercial das cooperativas de horta-flor 2003130




facturación


-0,46 0,09 4,14

0 3 1 0 0 1 5 0,490 1 4 0 0 0 5 0,040 0 1 0 0 0 1 0,150 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV0 4 6 0 0 1 11 0,26

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

Gráfico 160

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 20031999

0,01

0,280,1

0,91

0,26



187

No gráfico 160, reflectimos a tendencia do índice de eficiencia comercial para as cooperativas de horta-flor no quinquenio 1999-2003.

Índice de seguridade de custos variables

No cadro 91, expoñemos os resultados obtidos no ano 2003, observando que no 45,45% das cooperati-vas os custes variables terían que diminuír para que a cooperativa saíse de perdas, e no resto poden incremen-tarse moi pouco.

Cadro 91. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas de horta-flor 2003131

131 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación.




facturación


-0,68 -0,03 0,02

1 3 1 0 0 0 5 -0,150 1 4 0 0 0 5 0,010 0 1 0 0 0 1 0,030 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV1 4 6 0 0 0 11 -0,06

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 161, vemos a evolución do índice de seguridade de custes variables , observando unha ten-dencia a baixa, situando en valores negativos no exercicio 2002 e 2003, onde acada un valor de -0,06, se benesta media está condicionada por un valor moi alto dunha cooperativa, que presenta unha conta de resultadosatípica.

Gráfico 161

ÍND. SEGURIDADE CUSTES VBLES. COOP. HORTA-FLOR

0,020

0,02

-0,03

-0,06

1999 2000 2001 2002 2003


188



Observamos no cadro 92, os valores dos índices de seguridade de custes fixos das cooperativas de horta-flor para o ano 2003, no primeiro intervalo sitúanse o 45,45% das cooperativas con valores negativos, se ben ovalor medio esta condicionado por un valor atípico dunha cooperativa, se non temos en conta o valor desa coo-perativa, a media do primeiro intervalo seria -0,29, un valor aínda moi alto, que quere dicir que terían que redu-cir os custes fixos aproximadamente nun 30%. O resto das cooperativas situadas no segundo e terceiro interva-lo, presentan valores positivos razoables.

Cadro 92. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas de horta-flor 2003132





facturación


-0,50 0,07 0,18

4 0 1 0 0 0 5 -0,471 0 3 1 0 0 5 0,050 0 0 1 0 0 1 0,180 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV5 0 4 2 0 0 11 0,17

Intervalos<-0.10 0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 162, expoñemos os valores medios deste ratio para o quinquenio 1999-2003, e observamos,se ben por valores atípicos, que no exercicio 2002 e 2003 mantense en valores negativos.

Gráfico 162

ÍND. SEGURIDADE CUSTES FIXOS COOP. HORTA-FLOR

0,14-0,02

0,2

-0,13

0,17

1999 2000 2001 2002 2003



189

5.5.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas de horta-flor

Liquidez xeral

Os valores para o ratio de liquidez xeral das cooperativas de horta-flor, figuran no cadro 93, e observa-mos que un 45,45% presentan valores razoables, un 36,36% valores moi baixos , e un 18,18% valores moi altos.

Cadro 93. Liquidez xeral das cooperativas de horta-flor 2003133





facturación


-0,50 0,07 0,18

4 0 1 0 0 0 5 -0,471 0 3 1 0 0 5 0,050 0 0 1 0 0 1 0,180 0 0 0 0 0 0 NV0 0 0 0 0 0 0 NV5 0 4 2 0 0 11 0,17

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

Gráfico 163

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. VIÑO

1999 2000 2001 2002 2003

3,9

2,132,85

3,22

2,44

A evolución dos valores medios deste ratio durante o quinquenio 1999-2003, figura no gráfico 163, eobservamos unha tendencia a baixa desde o exercicio 2001, acadando un valor de 2,44 no exercicio 2003, seben este valor esta condicionado polos valores moi altos de 2 cooperativas .

Fondo de manobra

No cadro 94, están expostos os valores do fondo de manobra das cooperativas de horta-flor para o exer-cicio 2003, observamos un 27,27% de cooperativas con valores negativos, polo que deberían analizar a súaestrutura financeira, un 45,45% obtén valores razoables, e o resto, un 27,27%, obtén valores que se poden con-siderar altos.


190


Cadro 94. Fondo de manobra das cooperativas de horta-flor 2003134

134 Fondo de manobra en tanto por un do activo circulante = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.135 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante.




facturación


-1,53 -0,09 0,04 0,26 0,76

2 0 1 1 0 1 5 -0,380 1 0 2 0 2 5 0,360 0 0 1 0 0 1 0,290 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 1 1 4 0 3 11 0,02

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

A evolución das medias deste ratio durante o período 1999-2003, figura no gráfico 164 e mostra unhatendencia á baixa, partindo dun valor de 0,45 en 1999 e rematando cun valor de 0,02 no 2003.

Gráfico 164

FONDO DE MANOBRA COOP. HORTA-FLOR

1999 2000 2001 2002 2003

0,280,20,370,45

0,2

Liquidez inmediata

Os valores da liquidez inmediata para o exercicio 2003, expoñémolos no cadro 95, e observamos que un63,63% das cooperativas obteñen valores razoables, e que un 18,18% presentan valores baixos e outro 18,18%valores altos.

Cadro 95. Liquidez inmediata das cooperativas de horta-flor 2003135




facturación


0,13 0,61 0,88 1,31 6,69

1 1 1 1 0 1 5 2,440 0 2 2 0 1 5 1,680 0 0 1 0 0 1 1,380 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 1 3 4 0 2 11 2,00

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30



191

No gráfico 165, mostramos a tendencia que marcan os valores do ratio de liquidez inmediata no quin-quenio 1999-2003, observando que se ben as medias son valores altos nos 3 últimos exercicios, están condicio-nadas por valores moi altos de poucas cooperativas.

Gráfico 165

136 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. HORTA-FLOR

1999 2000 2001 2002 2003

1,411,66

2,872,71 2


No gráfico 96, observamos que hai 3 cooperativas con valores moi altos, e o resto presentan valores razoables.

Cadro 96. Coeficiente de garantía das cooperativas de horta-flor 2003136




facturación


1,22 1,67 2,06 2,42 6,52

2 0 1 0 1 1 5 2,510 0 3 0 0 2 5 3,710 0 0 1 0 0 1 2,060 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 0 4 1 1 3 11 3,01

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

A evolución deste ratio, durante o período 1999-2003, figura no gráfico 166, e temos que ter en conta,que os valores medio no exercicio 2003 están condicionados por valores moi altos de 3 cooperativas.

Gráfico 166

COEF. GARANTÍA COOP. HORTA-FLOR

1999 2000 2001 2002 2003

4,57

2,35 2,352,53

3,01


192



Cadro 97. Rendibilidade económica das cooperativas de horta-flor 2003137

137 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.




facturación


-0,26 0,03 0,06

2 2 1 0 0 0 5 -0,080 5 0 0 0 0 5 0,030 1 0 0 0 0 1 0,020 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 8 1 0 0 0 11 -0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A rendibilidade económica das cooperativas de horta-flor, reflectida no cadro 97, mostra que o 72,73%de cooperativas obtén unha rendibilidade económica positiva moi próxima a cero (0,03), que o 18,18% obteñenunha rendibilidade negativa, e que o 9,09%, obtén unha do 6%.

Gráfico 167

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. HORTA-FLOR

0,05 0,04 0,05

0,01-0,02

1999 2000 2001 2002 2003

No gráfico 167, figura o valor medio da rendibilidade económica para o período 1999-2003, e observa-mos unha tendencia a baixa desde o exercicio 2001, hasta chegar o 2003 cun valor negativo de -0,02, se bensoamente, no exercicio 2003, dúas cooperativas obteñen valores negativos.



193

Marxe comercial

A marxe comercial das cooperativas de horta-flor figura no cadro 98, observando 2 cooperativas con valo-res negativos altos, xa que a media situase en -0,40, despois o 63,63% acada un valor medio de 0,03, que seben é positivo, é baixo, e resto teñen unha marxe mais razoable.

Cadro 98. Marxe comercial das cooperativas de horta-flor 2003138

138 Marxe comercial = BAIT / Vendas.




facturación


-0,40 0,03 0,05 0,10

2 1 1 1 0 0 5 -0,120 5 0 0 0 0 5 0,030 1 0 0 0 0 1 0,020 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 7 1 1 0 0 11 -0,04

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Os valores medios da marxe comercial para o quinquenio 1999-2003, figuran no gráfico 168, e observamosunha tendencia a baixa a partir do exercicio 2001, que leva a conseguir unha media de -0,04 no exercicio 2003, seben este media esta condicionada por os valores negativos das cooperativas situadas no primeiro intervalo.

Gráfico 168

MARXE COMERCIAL COOP. HORTA-FLOR

0,03 0,020,04

0 -0,04

1999 2000 2001 2002 2003


194


Gráfico 169

139 Rotación de activos = Vendas / Activos.


Os valores do ratio de rotación de activos das cooperativas de horta-flor, expoñémolos no cadro 99,observando unha concentración deste valores nos dous primeiros intervalos, con valores baixos.

Cadro 99. Rotación de activos das cooperativas de horta-flor 2003139




facturación


0,69 1,33 2,31

4 1 0 0 0 0 5 0,762 2 1 0 0 0 5 1,380 1 0 0 0 0 1 1,030 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 06 4 1 0 0 0 11 1,07

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. HORTA-FLOR

1,55 1,33 1,25 1,07 1,07

1999 2000 2001 2002 2003

No gráfico 169, reflectimos a súa evolución durante o quinquenio 1999-2003, mostrando unha tendenciaa baixa, acadando un valor de 1,07 no exercicio 2003.



195


A rendibilidade financeira das cooperativas de horta-flor que mostramos no cadro 100, presenta valoresbaixos, e se ben a finalidade das cooperativas non é obter unha alta rendibilidade financeira, observamos dúascooperativas que obteñen valores negativos, polo que deberían analizar a súa política de marxes, posto quenesta situación no poden permanecer moito tempo.

Cadro 100. Rendibilidade financeira das cooperativas de horta-flor 2003140

140 Rendibilidade financeira = BDT / Recursos propios




facturación


-0,48 0,02 0,08 0,14

2 1 1 1 0 0 5 -0,150 4 1 0 0 0 5 0,030 1 0 0 0 0 1 0,020 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 6 2 1 0 0 11 -0,05

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No gráfico 170 reflectimos a tendencia dos valores medios da rendibilidade financeira durante o período1999-2003 para as cooperativas de horta-flor, observando unha tendencia a baixa durante todo o período, aca-dando un valor de -0,05 o final do mesmo.

Gráfico 170

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. HORTA-FLOR

0,1

0,070,05

0 -0,05

1999 2000 2001 2002 2003


196


5.5.5.- Aspectos produtivos das cooperativas de horta -flor

No presente informe analízanse once sociedades cuxa actividade principal é a produción e a comerciali-zación de hortalizas, froitas e flores. En conxunto facturan un total de 10,9 millóns de euros, o que supón unincremento do 4% con respecto ao ano anterior. O número de socios en 2003 ascende a 630 agricultores, dexeito que se produce unha diminución do 7% en comparación con 2002. Sen embargo, a cifra de emprego direc-to sitúase en 102 traballadores, que indica un aumento do 10%, con respecto a 2002.

5.5.5.1.- Aspectos produtivos das cooperativas de horta

En 2003, están especializadas na actividade de horta 9 entidades cooperativas que asocian a 743explotacións.

Pequeno descenso da superficie total

A superficie total da que dispoñen ditas explotacións acada as 165,29 ha (cadro 101), un 1% menos cáno ano anterior. A media por cooperativa en 2003 é de 18,37 ha, e por socio acada algo máis das 0,2 ha.

Cadro 101. Evolución da superficie dedicada a horta (m2). 1999-2003

Superficie total

-Superf. ó aire libre

-Superf. baixo plástico



1.523.535 1.645.035 1.637.405 1.668.610,00 1.652.875,00

1.127.820 1.225.820 1.261.900 1.322.650,00 1.267.860

395.715 419.215 375.505 345.960,00 385.015

169.282 182.782 181.934 185.401,00 183.652,78

1.731 1.844 1.926 1.968,00 2.224,60

1999 2000 2001 2002 2003

Continúa o predominio da superficie ao aire libre, representando un 77% fronte ao 23% do terreo queestá a cuberto. Son 418 as explotacións con terra ao aire libre. Reúnen un total de 126,79 ha, cunha media de14,09 ha por cooperativa e 0,30 ha por socio.

As unidades produtivas con superficie baixo plástico ascende a 325. Entre todas suman 38,5 ha, cunhamedia por cooperativa de 4,81 ha e case 0,1 ha por socio.



197

Polo que se refire ao tamaño das parcelas en 2003, parece que o descenso no total de hectáreas trae con-sigo unha maior homoxeneidade na distribución do tamaño (gráficos 171 e 172).

Gráfico 171

EVOLUCIÓN EXPLOTACIÓNS HORTA AO AIRE LIBRE 1999-2003

1999 2000 2001 2002 2003

21,1

% 26,0

%

20,0

%

19,3

%

19,0

%

53,1

%

54,9

%

50,3

%

51,0

%

35,0

%

13,5

%

13,9

%

15,2

%

15,0

%

24,0

%

12,0

%

12,0

% 6,2%

6,0%

4,0%

0,2%

0,2%

8,9%

9,0% 14

,0%

<1.000 m2 1.000-2.500 m2 2.500-5.000 m2 5.000-10.000 m2 >10.000 m2

Con respecto ás explotacións ao aire libre (gráfico 173), a dimensión predominante segue a ser a do inter-valo 1.000-2.500 m2, pero só cun 35% do total, seguida daquelas fincas de menos de 0,1 ha (26%) e das de0,25-0,5 ha (24%). O tamaño menos habitual volve ser o do tramo 5.000-10.000 m2, pero este ano acada o 14%do total.

Gráfico 172

EVOLUCIÓN EXPLOTACIÓNS HORTA BAIXO PLÁSTICO 1999-2003

1999 2000 2001 2002 2003

1,8%

1,8%

11,8

%

10,0

%

17%

41,8

%

40,2

%

37,5

% 41,0

%

34%

36,2

%

37,6

%

45,5

%

44%

42%

20%

20,5

%

5,2%

5,0% 7%

< 500 m2 500-1.000 m2 1.000-2.000 m2 >2.000 m2

As explotacións baixo plástico posúen un tamaño máis reducido cás anteriores. A maioría sitúase nos tra-mos intermedios (gráfico 172), posto que entre ambos suman o 76% do total estudado. Como se pode observar,só un 7% das explotacións a cuberto ten máis de 0,2 ha.


198


Pequena redución na superficie cultivada

Centrándonos da superficie cultivada, en 2003 prodúcese unha redución do 0,9%, con respecto a 2002,acadando as 188 ha. Como ilustra o cadro 102, o 58% é superficie ao aire libre e o resto, é dicir, 78,4 ha, ató-pase baixo plástico. Quen sofre a maior diminución son as parcelas ao aire libre, que se reducen nun 13%.

En función do tipo de cultivo ao que se destina a terra en 2003, hai que dicir que volve haber uns produ-tos que ocupan máis espazo que outros, en concreto, o 71% do terreo cultivado dedícase a feixón verde, leitu-ga, repolo e tomate.

Cadro 102. Evolución da superficie de cultivo. 2002-2003

2003 Var.03/02 2003 Var.03/02 2003 Var.03/02

m2 aire libre m2 baixo plástico m2 total superficie % s/totalsuperficie

TomateLeitugaFeixón VerdePementoPemento PadrónCogombroRepoloColiflorAcelgaEspinacaBerenxenaCabaciñaPorroKiwiPatacaCebolaCastañaBrócoliOutros

Total

12.207 -6,1% 197.623 51,7% 209.830 46,4% 11,15%121.729 4,8% 200.212 4,6% 321.941 4,7% 17,10%557.853 13,4% 114.502 160,2% 672.355 25,4% 35,72%24.423 -33,6% 114.189 24,0% 138.612 7,5% 7,36%15.400 28,3% 122.299 10,2% 137.699 12,0% 7,31%4.370 -63,6% 5.100 -68,1% 9.470 -66,2% 0,50%

138.447 -21,8% 494 -96,7% 138.941 -27,6% 7,38%6.000 20,0% 411 - 6.411 28,2% 0,34%8.000 - 15.823 -1,1% 23.823 -0,7% 1,27%2000 - 12.411 -32,0% 14.411 -21,0% 0,77%1.000 -33,3% 1000 - 2.000 33,3% 0,11%

39.471 6,7% 0 - 39.471 6,7% 2,10%13.000 -55,9% 0 - 13.000 -55,9% 0,69%10.000 -71,4% 0 - 10.000 -71,4% 0,53%17.000 -64,3% 0 - 17.000 -64,3% 0,90%15.000 -89,2% 0 - 15.000 -89,2% 0,80%80.000 33,3% 0 - 80.000 33,3% 4,25%2.500 -28,6% 0 -100,0% 2.500 -61,5% 0,13%

30.000 -9,1% 0 - 30.000 -9,1% 1,59% 1.098.400 -13,0% 784.064 23,1% 1.882.464 -0,9% 100,00%

O feixón verde é un dos produtos máis cultivado e en 2003 a súa superficie aumenta un 25%, con res-pecto ao ano anterior. Por outro lado, a pesar de que o repolo tamén é un cultivo moi frecuente, hai que dicirque a súa superficie redúcese en case un 28%, con respecto a 2002. Outra diminución salientable é a da cebo-la (89% menos), a da pataca 64%, ou a do kiwi (71% menos). Pola contra, hai que mencionar o importanteaumento nos m2 dedicados a plantar tomate (o 46%) ou a berenxenas (33%).



199

Crecen os quilos producidos, diminúe o valor monetario

A produción hortícola das cooperativas analizadas ascende en 2003 a 4,88 millóns de quilos. Isto signifi-ca unha subida do 3,1%, con respecto ao ano anterior. Sen embargo, dáse un pequeno descenso no seu impor-te monetario do 0,25%, ascendendo a 3,8 millóns de euros.

Cadro 103. Evolución da tipoloxía da produción. 2002-2003

TomateLeituga (duc.)Feixón VerdePementoPemento PadrónCogombroRepoloColiflorAcelga (duc.)Espinaca (duc.)BerenxenaCabaciñaPorro (duc.)KiwiPatacaCebolaCastañasBrócoliOutros

Totais

1.301.337 10,7% 662.548,59 22,81% 0,51233.008 1,7% 609.223,70 14,93% 2,61795.689 -26,9% 795.906,30 -14,37% 1,00420.959 0,2% 265.695,09 -12,66% 0,63646.848 0,0% 622.778,10 -15,16% 0,96157.297 8,0% 56.191,09 16,50% 0,36126.848 -74,4% 80.639,38 -16,98% 0,642379,5 n.d. 2221,09 n.d. 0,9340.359 121,5% 27.566,17 9,73% 0,6814.901 8,6% 22.851,12 20,36% 1,5331540 n.d. 16217,3 n.d. 0,51

158.293 28,5% 60.151,76 5,57% 0,3820.111 -33,5% 14.099,90 -60,64% 0,70

147.905 29,8% 89.624,41 31,02% 0,6163.814 86,2% 15.210,81 28,88% 0,24

415.781 136,6% 224.428,39 4,8422 0,54265.292 278,3% 210.358,00 21,51% 0,79

3.429 -67,8% 1.801,00 -60,15% 0,5334.612 -39,3% 8.419,27 -95,15% 0,24

4.880.400 3,1% 3.785.931,47 -0,25% -

Custo2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02 €/kg

kg €

n.d.: valor non dispoñible.

Como ilustra o cadro 103, os produtos estrela da produción de hortalizas son os seguintes: tomate conmáis dun millón de quilos, feixón verde, 795 mil kg, pemento de Padrón con 646 mil kg e pemento con 420 milkg. Sen embargo, a colleita do repolo diminúe nun 74%, con respecto a 2002, e a de brócoli redúcese en case o68%. Por outra banda, aumenta a de tomate (case un 11%) e a de pemento, se ben a súa subida é só dun 0,2%.

Outras producións que experimentan diminucións significativas son a de porro (case 34%) e a de espina-ca (9%), mentres que a de castaña e a de acelga, cun crecemento superior ao 100%, e a de pataca (86% máis)constitúen os ascensos máis importantes.

A última columna do cadro 102 fai alusión ós custes. Obsérvase que as hortalizas que posúen un menorcuste unitario son a pataca (0,24 €/kg), o cogombro (0,36 €/kg) e a cabaciña (0,38). Pola contra, os cultivos cuncuste máis elevado son a leituga (2,61 €/kg), a espinaca (1,53 €/kg) e o feixón verde (1 €/kg).


200


Crece o volume comercializado, aumenta o valor monetario

A cantidade total comercializada polas cooperativas de horta en 2003 ascende a 4,99 millóns de quilos,o que supón un 17% máis con respecto ao ano anterior (cadro 104). O maior descenso dáse nas vendas de repo-lo, porro e brócoli (44, 39 e 38%, respectivamente).

O importe monetario da facturación acada os 5,03 millóns de euros, é dicir, un incremento do 3%, conrespecto a 2002. O maior aumento corresponde á cebola, que cuadriplica o seu importe, seguida do tomate e apataca, que medran nun 26 e nun 30%, respectivamente.

Cadro 104. Evolución da comercialización. 2002-2003

TomateLeituga (duc.)Feixón VerdePementoPemento PadrónCogombroRepoloColiflorAcelga (duc.)Espinaca (duc.)BerenxenaCabaciñaPorro (duc.)KiwiPatacaCebolaCastañasBrócoliOutros

Totais

1.465.660 14% 970.276,22 30% 0,66117.500 11% 849.271,58 22% 3,61805.839 2% 916.561,12 -18% 1,14447.191 6% 365.453,45 -6% 0,82711.364 34% 932.636,78 1% 1,31154.902 -1% 83.770,97 17% 0,54140.797 -44% 113.973,64 -28% 0,81

1118 n.d. 1500 n.d. 1,3440.447 63% 41.453,70 -1% 1,0215.009 17% 34.598,07 6% 2,31

28746,5 n.d. 21119,5 n.d. 0,73171.190 17% 80.249,38 9% 0,4720.486 -39% 21.683,74 -50% 1,06

106.364 16% 95.154,20 9% 0,8946.400 11% 15.206,08 26% 0,33

418.461 260% 246.927,76 461% 0,59250.316 35% 220.465,30 16% 0,88

3.659 -38% 2.299,20 -41% 0,6346.266 27% 15.483,26 -94% 0,33

4.991.711 17% 5.029.196,67 3% 0,98

Prezo2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02 €/kg

€kg

n.d.:non dispoñible.

A partida hortícola que representa o maior peso dentro do conxunto da facturación é, ao igual que noano anterior, o tomate cun 19% do total, seguido do pemento de Padrón, o feixón verde e a leituga cun 19, 18e 17%, respectivamente.

Polo que respecta á marxes brutas unitarias (gráfico 173), en 2003 a media baixa 11 puntos porcentuaiscon respecto á do ano anterior, acadando o 26%. As partidas que non chegan a este parámetro son as de cebo-la, castaña e feixón verde, cunhas marxes de vendas do 9, 11 e 14%, respectivamente.



201

Gráfico 173

MARXES BRUTAS UNITARIAS DE VENDA 2003

29,0

%

38,0

%

14,0

%

30,0

% 36,0

%

50,0

%

27,0

%

44,0

% 50,0

%

51,0

%

43,0

%

24,0

%

51,0

%

46,0

%

38,0

%

9,0% 11

,0%

19,0

%

Tom

ate

Leitu

ga

Feix

ón V

erde

Pem

ento

Pem

ento

Pad

rón

Cogo

mbr

o

Repo

lo

Colif

lor

Acel

ga

Espi

naca

Bere

nxen

a

Caba

ciña

Porr

o

Kiw

i

Pata

ca

Cebo

la

Cast

aña

Broc

oli

Incremento do rendemento económico medio por ha

Con respecto ao ano anterior, o rendemento económico medio por ha medra nun 0,70%. O maior aumen-to rexístrano o kiwi, a pataca e o cogombro, que soben por encima do cen por cen (cadro 105).

O produto que posúe o rendemento máis elevado é a cebola, que acada aproximadamente os 150 mileuros por ha, esta cifra supón un aumento de case o 245%. O kiwi tamén xera unha boa rendibilidade (máis de89 mil €/ha), que triplica o seu valor con respecto a 2002.

Cadro 105. Rendementos económicos. 2003

TomateLeitugaFeixón VerdePementoPemento PadrónCogombroRepoloColiflorAcelgaEspinacaBerenxenaCabaciñaPorroKiwiPatacaCebolaCastañaBrócoliOutros

Total

209.830 662.548,59 31.575,49 -16,10%321.941 609.223,70 18.923,46 9,80%672.355 795.906,30 11.837,59 -31,70%138.612 265.695,09 19.168,26 -18,80%137.699 622.778,10 45.227,50 -24,20%

9.470 56.191,09 59.335,89 244,50%138.941 80.639,38 5.803,86 14,70%

6.411 2.221,09 3.464,50 -23.823 27.566,17 11.571,24 10,50%14.411 22.851,12 15.856,72 52,40%

2.000 16.217,30 81.086,50 -39.471 60.151,76 15.239,48 -1,00%13.000 14.099,90 10.846,08 -10,70%10.000 89.624,41 89.624,41 358,60%17.000 15.210,81 8.947,54 260,90%15.000 224.428,39 149.618,93 -80.000 210.358,00 26.294,75 -8,90%

2.500 1.801,00 7.204,00 3,60%30.000 8.419,27 2.806,42 -

1.882.464 3.785.931,47 20.111,57 0,70%

Superficiecultivada (m2)

Valorprodución (€)

Rendemento(€/ha) Var. 02/01


202


Como xa se comentou, o grao de concentración observado no cultivo de certos produtos segue sendo moielevado en 2002. O 86% da superficie total está ocupada por só 6 hortalizas, as mesmas có ano anterior: toma-te, leituga feixón verde, pemento, pemento de Padrón e repolo. Esta porcentaxe supón un 15% máis do querepresentaban en 2002. Os devanditos produtos achegan o 80% do importe monetario da produción (un 3%menos que no período anterior). Na mesma liña, os seis cultivos con maior rendemento económico (tomate,pemento de Padrón, cogombro, berenxena, kiwi e cebola) representan o 20% da superficie total traballada e o35% do valor en euros da produción total.

Destinos: mercado rexional e grandes superficies

Detéctanse poucas variacións no destino de venda das hortalizas e froitas, con respecto aos anos ante-riores (gráfico 174). O mercado nacional equipárase co rexional (34%), seguidos do provincial (31%).

Gráfico 174

HORTA:EVOLUCIÓN DO MERCADO DE DESTINO

1999 2000 2001 2002 2003

22%

26% 30

% 31%

44%

41%

38%

38%

34%

34%

32%

32%

32% 33%

Provincial Rexional Nacional

30%

Con respecto ao tipo de tenda onde se venden os produtos hortícolas, volven ser as grandes superficiesas que ostentan a maior porcentaxe (54%), seguidas dos mercados centrais (40%). Pódese dicir que apenas seaprecian, polo tanto, diferenzas importantes na súa evolución (gráfico 175).



203

Gráfico 175

1999 2000 2001 2002 2003

4% 3%

6%

43%

43%

41%

41%

40%

53%

53%

52%

53%

54%

Froiterías Mercados centrais Grandes Superficies

HORTA: EVOLUCIÓN DA SEGMENTACIÓN DO MERCADO

6%6%

Diminución das vendas medias de insumos

A facturación media das cooperativas hortícolas da mostra en 2003 cífrase case en 163 mil €, é dicir, un47% menos que no ano anterior.

As partidas máis vendidas son as mallas (310.548 €), os fitosanitarios (225.536,89 €) e os adubos(185.940).

Gráfico 176

TIPOLOXÍA DA TENDA AGRARIA 2003

0,1%

1,9%9,1%

4,8%

12,5%

7,5%6,0%0,0%

6,2%

0,0%

4,1% 0,4%

Adubos Emendas Mallas

Plásticos Fitosanitarios Sementes

Plántula trasprante Gasóleo B Envases

Turba Herbicidas Otros


204


No eido laboral, o emprego medio por cooperativa sitúase arredor dun traballador, pero moitas veces nonexiste unha persoa dedicada en exclusiva ás tarefas da tenda.

No que respecta ás instalacións, non se observan cambios significativos. Soamente dicir que a superficietotal diminúe ata os 5.172 m2, é dicir, un 17% menos que en 2002.

5.5.5.2.- Aspectos produtivos das cooperativas de flor

Predominio e aumento da superficie baixo plástico

Volven ser tres as cooperativas deste sector estudadas no presente informe, se ben, só dúas teñen comoactividade única a produción e venda de flor cortada. En conxunto suman un total de 292 explotacións en 2003.

A superficie total, con respecto ao ano anterior, diminúe un 3% ata acadar os 538.500 m2. Como se obser-va no cadro 106, fréase a tendencia cara ao aumento presente en todo o período analizado. A superficie mediapor cooperativa é de 17,95 ha e a cada socio correspóndenlle de media 0,184 ha.

De xeito inverso ao que sucedía no sector hortícola, a porcentaxe de terreo baixo plástico é superior á queestá ao aire libre. En 2003, prodúcese un incremento de 13% da superficie en invernadoiro (85%), con respectoa 2002, e unha diminución do 46% nos metros cadrados ao aire libre.

Cadro 106. Evolución da superficie dedicada á flor (m2). 1999-20031999 2000 2001 2002 2003

Superficie total

-Superf. ó aire libre

-Superf. baixo plástico



427.100 485.266 513.283 554.156 538.500

150.000 150.000 150.000 81.500

313.300 335.266 363.283 404.156 457.000

142.367 161.755 171.094 184.719 179.500

1.493 1.337 1.589 1.721 1.844

Así, as fincas cubertas suman un total de 45,7 ha (incremento do 13%, en relación con 2002) e o núme-ro de explotacións é de 188. A media por cooperativa ascende a 15,23 ha e por socio a 0,24 ha.



205

Con respecto á dimensión destas parcelas, o gráfico 177 indica que o tamaño predominante sitúase notramo 500–1.000m2. Con respecto a 2002, prodúcese un forte aumento deste tramo, xunto co das fincas máisgrandes, mentres que diminúe o intervalo de 1000-2000 m2 ata o 22%

Gráfico 177

1999 2000 2001 2002 2003

3,0% 5,5%

6,3%

6,0% 11

,6%

24,3

%

33,0

%

30,6

%

30,6

%

48,3

% 63,6

%

50,9

%

53,6

%

53,3

%

21,6

% 9,0%

10,0

%

6,0% 6,

6%

18,3

%

<500 m2 500-1.000 m2 1.000-2.000 m2 >2.000 m2

EVOLUCIÓN EXPLOTACIÓNS BAIXO PLÁSTICO

O resto das explotacións, 104 en 2003, cultivan a súa produción ao aire libre. Con respecto a 2002, baixaa cifra de superficie total (8,15 ha). Sen embargo, non se modifica o que se refire ao tamaño de cada unha delas,gráfico 178, pois seguen predominando as do intervalo 1.000-2.500 m2, se ben se dá un incremento importan-te no seguinte tramo.

Gráfico 178

1999 2000 2001 2002 2003

EVOLUCIÓN EXPLOTACIÓNS AO AIRE LIBRE

12,0

%

5,0%

5,0%

87,5

%

90,0

%

85,0

%

85,0

%

67,5

5%

0 5,0% 10

,0% 27

,0%

0

<1.000 m2 1.000-2.500 m2 2.500-5.000 m2 5.000-10.000 m2 >10.000 m2

0 0 0 0 0 0 0 0 0

10,0

%

5,0%

5,0%


206


Incremento da superficie cultivada

Polo que respecta á extensión traballada, en 2003 prodúcese un aumento do 4,20% da superficie totalcultivada (cadro 107). Tal variación conduce a un total de 611.900 m2, dos que 539.100 m2 son invernadoiros ea parte restante sitúase ao aire libre. P maior incremento prodúcese nos terreos baixo plástico (6%).

Cadro 107. Superficie de cultivo. 2002-2003

CaravelCaravel MiniCrisantemoXerberaGladíoloIrisLiliumPaniculataRosaEsparragueiraVerdesOutros

Totais

800 320.000 320.800 7,00% 52,40%0 53.000 53.000 23,10% 8,70%0 20.000 20.000 11,10% 3,30%0 18.000 18.000 19,30% 2,90%

50.000 18.000 68.000 2,90% 11,10%0 1.500 1.500 -25,00% 0,20%

15.000 50.000 65.000 -0,10% 10,60%2.000 5.000 7.000 -10,80% 1,10%

0 30.000 30.000 -19,10% 4,90%0 1.600 1.600 -5,90% 0,30%

5.000 10.000 15.000 - 2,50%0 12.000 12.000 5,70% 2,00%

72.800 539.100 611.900 4,20% 100,00%

2003 Var. 03/02m2 aire librem2 baixoplástico

m2 total superficie % s/totalsuperf.

Neste ano, igual que no período anterior, o caravel é a flor máis plantada, co 52% da superficie total,seguido do gladíolo (11,1%) e do lilium (10,6%).

Redución da produción

Por terceiro ano consecutivo, tanto o volume de produción de flor como o seu valor monetario sofren undescenso. As cooperativas analizadas producen en 2003 case un 26% menos que en 2002 (21,22 millóns de uni-dades) por un importe de 2,71 millóns de euros (case dun 17% menos).

Segundo a cantidade, o caravel e o caravel mini son os cultivos máis importantes, supoñen o 79% da pro-dución total, con 16,83 millóns de unidades. Como se indica na primeira columna do cadro 108, outras partidascomo o gladíolo, o lílium e a rosa non posúen unha tirada tan notable: 6, 7 e 3%, respectivamente.



207

Cadro 108. Evolución da tipoloxía da produción. 2002-2003

Caravel

Caravel Mini

Crisantemo

Xerbera

Gladíolo

Iris

Lilium

Paniculata

Rosa

Melaleuca

Esparragueira

Verdes

Outros

Totais

14.818.576 -32,82% 1.410.246,78 3,32% 0,095

2.010.031 -38,82% 189.642,00 -6,01% 0,094

400.043 70,00% 141.977,11 115,41% 0,355

331.046 24,90% 58.055,40 97,60% 0,175

1.200.151 -0,99% 269.018,98 30,76% 0,224

8.961 86,30% 914,86 37,94% 0,102

1.507.557 67,00% 416.546,68 41,44% 0,276

176.347 4,12% 45.823,21 15,03% 0,260

608.248 85,37% 102.122,04 71,89% 0,168

8.741 84,18% 2.475,00 17,51% 0,283

6.688 75,35% 8.711,39 81,97% 1,303

142.722 87,89% 56.060,50 34,28% 0,393

5.535 -14,35% 7.604,02 2,39% 1,374

21.224.646 -25,66% 2.709.197,97 16,87% 0,128

2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02

Unidades € Custe€/Ud.

Neste período destaca o incremento na produción de iris (86%) e de rosa (85%). En 2003 diminúe onúmero de unidades de caravel (33%) e de caravel mini (39%).

O custe medio por unidade en 2003 é de 0,128 €, o que indica que se incrementou, con respecto a 2002en algo máis da metade.

Diminución nas unidades comercializadas

O mesmo que sucede na produción, este é o terceiro ano consecutivo en que se reducen as vendas de florcortada, cunha baixada maior cá de 2002. Dita diminución chega case ao 38% e sitúa a facturación total en 2,96millóns de euros.

O 63% do total facturado corresponde a caravel e caravel mini: 1,86 millóns de euros, que, á súa vez,supoñen un aumento con respecto a 2002 do 1%. Outros cultivos importantes son o lílium, o gladíolo e a xer-bera, co 13, 9 e 3% sobre o importe total, respectivamente. O peso que teñen as diferentes partidas dentro dototal segue, pois, a mesma estrutura que en 2002.


208


Cadro 109. Evolución da comercialización de flor. 2002-2003

CaravelCaravel MiniCrisantemoXerberaGladíoloIrisLiliumPaniculataRosaMelaleucaEsparragueiraVerdesOutros

Totais

11.572.626 -44,66% 1.667.458 2,73% 0,1441.667.811 -41,60% 191.002 -8,37% 0,115

245.025 97,66% 155.390 125,36% 0,634329.422 51,98% 74.377 95,60% 0,226957.867 2,46% 279.006 18,22% 0,291

8.483 77,80% 1.628 71,95% 0,192898.112 38,42% 375.789 20,60% 0,418136.278 30,56% 64.352 40,00% 0,472300.492 32,77% 59.874,45 -15,60% 0,199

4.706 -0,84% 1.930,00 -23,30% 0,4104.113 8,21% 10.357,13 67,32% 2,518

144.115 89,72% 66.190,88 30,14% 0,4597.000 11,98% 10.842,87 4,93% 1,549

16.276.050 -37,68% 2.958.197,62 10,63% 0,182

2003 Var. 03/02 2003 Var. 03/02Prezo€/Ud

€Uds.

O prezo unitario medio en 2003 é de 0,182 €, o que supón un ascenso de case o 78%, con respecto a2002, provocado sobre todo pola subida no prezo da caravel (85%), o caravel-mini (57%) e a esparragueira(54%). Por outro lado, son interesantes os incrementos na xerbera (case un 29%) e no crisantemo (14%).

Polo que respecta ás marxes brutas unitarias, a media sitúase en torno ao 48%. No gráfico 179 obsérva-se que o produto que obtén a porcentaxe máis elevada é a esparragueira (93%), o iris (88%) e a paniculata(82%), mentres que a rosa só acada un 19%, cando no período anterior era un dos cultivos con máis marxe.

Gráfico 179

FLOR: MARXES BRUTAS DE VENDA UNITARIAS 2003

87,9

5%

29,9

3%78,7

0%

21,4

2%

51,3

7%

51,4

3%

81,7

6%

44,8

6%

18,7

0%

93,3

3%

16,9

3%

12,7

5%28,7

3%

Out

ros

Verd

es

espa

rrag

ueira

Mel

aleu

ca

Rosa

Pani

cula

ta

Liliu

mIris

Gla

diol

o

Xerb

era

Cris

ante

mo

Cara

vel-m

ini

Cara

vel



209

Aumento do rendemento económico medio por hectárea

Con respecto a 2002, prodúcese un aumento do 12% no rendemento económico medio por hectárea deflor, despois das diminucións de anos anteriores. En 2003 acada os 44 mil euros (cadro 110).

O produto con máis rendibilidade por superficie é o crisantemo (con case 71 mil €/ha) e o que ostenta amenor cifra volve ser o iris (con pouco máis de 6 mil €/ha).

Cadro 110. Rendementos económicos. 2003

CaravelCaravel MiniCrisantemoXerberaGladíoloIrisLiliumPaniculataRosaMelaleucaEsparragueiraVerdesOutros

Total

320.800 1.410.246,78 43.960 -3,4%53.000 189.642,00 35.782 -23,6%20.000 141.977,11 70.989 93,9%18.000 58.055,40 32.253 65,6%68.000 269.018,98 39.562 27,1%1.500 914,86 6.099 83,9%

65.000 416.546,68 64.084 41,6%7.000 45.823,21 65.462 29,0%

30.000 102.122,04 34.041 112,5%1.600 2.475,00 n.d. n.d.

n.d. 8.711 54.446 93,3%15.000 56.061 37.374 79,1%12.000 7.604 6.337 -3,1%

611.900 2.709.198 44.275 12,1%

Superficiecultivada (m2)

Valorprodución (€)

Rendemento(€/ha) Var. 03/02

O cadro 110 reflicte tamén que o 61% do terreo traballado en 2003 está ocupado por caravel, que cons-titúe o 59% do valor monetario da produción. Os cultivos cun maior rendemento (crisantemo, paniculata e lílium)supoñen o 15% do devandito terreo e o 10% da produción total.

Destinos: mercado nacional e florerías

No que respecta ao destino das vendas de flor cortada, non se perciben diferenzas con respecto ao perí-odo anterior (gráfico 180). O mercado nacional concentra o 45% das operacións, fronte a só o 3% do mercadointernacional.

As florerías constitúen os puntos de venda que as que máis flor adquiren, máis da metade, fronte ós mer-cados centrais e as grandes superficies (en torno ao 3 e 25%, respectivamente).


210


Gráfico 180

1999 2000 2001 2002 2003

23%

21%

18%

18% 22

%

6% 11%

25%

25% 30

%

66%

61%

53%

53%

44%

1% 3% 3% 3% 3%

Provincial Rexional Nacional Exportación

FLOR: EVOLUCIÓN DO MERCADO DE DESTINO

Leve incremento das vendas medias de insumos

En 2003 as vendas medias da tenda agraria das cooperativa de flor acadan os 462.282 €, o que supónun pequeno incremento do 1%.

Non hai cambios en canto ós produtos máis vendidos, que seguen sendo as mallas (422.617 €) e os bul-bos (376.710 €).

Gráfico 181

FLOR: TIPOLOXÍA DA TENDA AGRARIA 2003

30,47%

26,94%

16,17%

0,09 10,26%

0%

1,39%5,65%

Adubos Enmendas Mallas Plásticos Fitosanitarios Bulbos Gallos Outros

Tampouco se produce unha gran variación no referente á superficie que ocupa a tenda agraria (cunhamedia duns 1.000 m2), nin ás súas instalacións (cámaras frigoríficas, cunha media de 300 m2).



211

ANEXO IX: Balance agregado das cooperativas de horta-flor (€)










115.610,01 10.510,005.267.485,10 478.862,28

6.882,35 625,6776.803,04 6.982,09

5.138.538,32 467.139,8545.261,39 4.114,6781.362,57 7.396,60

4.587.722,14 417.065,6510.815,66 983,24

677.981,81 61.634,712.957.231,21 268.839,20

438.711,33 39.882,85502.982,13 45.725,65

0,00 0,0010.052.179,82 913.834,53

2.254.469,21 204.951,751.279.380,47 116.307,321.175.343,77 106.849,434.709.193,45 428.108,50

2.783,57 253,05173.970,45 15.815,50

1.949.396,59 177.217,876.835.344,06 621.394,913.216.831,91 292.439,26

3,85 0,355.342.986,37 485.726,03

10.052.179,82 913.834,53

TOTAL MEDIA

2002

1,15%52,40%

0,07%0,76%

51,12%0,45%0,81%

45,64%0,11%6,74%

29,42%4,36%5,00%0,00%

100,00%

22,43%12,73%11,69%46,85%

0,03%1,73%

19,39%68,00%32,00%

0,00%53,15%

100,00%

284.501,62 25.863,785.286.665,63 480.605,97

6.503,37 591,22109.041,68 9.912,88

5.111.705,35 464.700,4959.415,23 5.401,38

168.473,17 15.315,744.675.652,40 425.059,31

10.815,66 983,24636.240,47 57.840,04

3.236.769,38 294.251,76375.985,05 34.180,46415.841,84 37.803,80

0,00 0,0010.415.292,82 946.844,80

2.535.823,23 230.529,381.385.360,43 125.941,861.164.619,81 105.874,535.085.803,47 462.345,77

0,00 0,0041.150,92 3.740,99

1.749.389,66 159.035,426.876.344,05 625.122,193.538.948,77 321.722,62

0,00 0,005.329.489,35 484.499,03

10.415.292,82 946.844,80

2,73%50,76%

0,06%1,05%

49,08%0,57%1,62%

44,89%0,10%6,11%

31,08%3,61%3,99%0,00%

100,00%

24,35%13,30%11,18%48,83%

0,00%0,40%

16,80%66,02%33,98%

0,00%51,17%

100,00%

146,09%0,36%

-5,51%41,98%-0,52%31,27%

107,06%1,92%0,00%

-6,16%9,45%

-14,30%-17,32%

0,00%3,61%

12,48%8,28%

-0,91%8,00%

-100,00%-76,35%-10,26%

0,60%10,01%

-100,00%-0,25%3,61%

TOTAL MEDIA


% S/TOTAISACTIVO

ANEXO X: Conta de resultados agregada das cooperativas de horta-flor (€)


TOTAL MEDIA

2002

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

10.296.211,53 936.019,23211.569,91 19.233,63-24.596,37 -2.236,03

0,00 0,000,00 0,00

309.472,88 28.133,9010.792.657,95 981.150,72

8.103.901,28 736.718,301.011.371,87 91.942,901.677.384,80 152.489,53

9.792,70 890,250,00 0,00

1.037.659,16 94.332,65629.932,94 57.266,63372.540,78 33.867,34

51.494,58 4.681,33205.897,58 18.717,96

30.378,42 2.761,67196.776,08 17.888,73

39.499,92 3.590,90153.011,86 13.910,17

16.696,45 1.517,86175.815,33 15.983,21

38.346,67 3.486,06137.468,66 12.497,15

95,40%1,96%

-0,23%0,00%0,00%2,87%

100,00%75,09%

9,37%15,54%

0,09%0,00%9,61%5,84%3,45%0,48%1,91%0,28%1,82%0,37%1,42%0,15%1,63%0,36%1,27%

10.712.624,64 973.874,97182.679,34 16.607,21

91.466,37 8.315,120,00 0,000,00 0,00

372.507,47 33.864,3211.359.277,82 1.032.661,62

8.648.605,24 786.236,841.196.165,29 108.742,301.514.507,29 137.682,48

11.863,54 1.078,500,00 0,00

1.181.593,88 107.417,63321.049,87 29.186,35374.910,48 34.082,77

6.912,07 628,37-60.772,68 -5.524,7920.415,03 1.855,91

143.026,02 13.002,37-183.383,67 -16.671,24192.198,04 17.472,55

9.015,63 819,60-201,26 -18,30

29.741,75 2.703,80-29.943,01 -2.722,09

94,31%1,61%0,81%0,00%0,00%3,28%

100,00%76,14%10,53%13,33%

0,10%0,00%

10,40%2,83%3,30%0,06%

-0,54%0,18%1,26%

-1,61%1,69%0,08%0,00%0,26%

-0,26%

4,04%-13,66%

-471,87%0,00%0,00%

20,37%5,25%6,72%

18,27%-9,71%21,15%

0,00%13,87%

-49,03%0,64%

-86,58%-129,52%

-32,80%-27,32%

-564,26%25,61%

-46,00%-100,11%

-22,44%-121,78%


6.conclusións finais



215

6.1.-ANÁLISE XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA: CONCLUSIÓNS

Da primeira parte do Informe extráense datos moi interesantes en canto á magnitude do cooperativismoagrario en Galicia durante o ano 2003:

– Con respecto ao ano anterior, o importe total facturado experimenta un incremento, neste caso, do1%, ao superar os 1.230 millóns de euros. Case o 70% dese total é achegado polos grandes gruposde cooperativas de capital galego.

– Polo que respecta ao número de socios, en 2003 o incremento non é tan substancial coma no anoanterior, quedando nun 0,13%.

– O número de traballadores directos, en 2003 sobe un 1%. Vinculado a isto, atópase o emprego quexeran as cooperativas de forma indirecta, tales como transportistas autónomos, veterinarios, asesorí-as, avogados, etc.). Unha estimación sobre este volume de emprego indirecto sitúase arredor dos1.460 postos de traballo, que sumados á cantidade de traballadores directos, aproxímanse á cifra de5.600 empregados.

O contexto no que se desenvolve o cooperativismo agrario en Galicia en 2003 caracterízase pola conti-nuación do gran descenso da poboación ocupada agraria que se vén dando desde 1985. Nos primeiros anos aevolución foi practicamente a mesma tanto en Galicia como en España. Porén, nos últimos tempos obsérvaseque en Galicia a perda de poboación agraria é maior que no estado español (tal vez porque en España se veamortecida coa man de obra asalariada do sur). En 2003, a poboación ocupada no sector agrario en Galiciaaumenta nun 1,9%, dato curioso, segundo expertos na materia, porque, por unha banda, prosegue o envellece-mento da man de obra agraria, e polo tanto segue habendo xubilacións e defuncións, mentres que a incorpora-ción de xente nova nas explotacións non compensa esta situación. E, por outro lado, continúa a afluencia de tra-balladores agrarios cara a outros sectores económicos.

Falando da mostra obxecto de estudo, o primeiro que hai que dicir é que non se producen variacións nonúmero de empresas analizadas, xa que en 2003 non se levou a cabo ningún proceso de concentración. Así, pois,vólvese analizar un total de 57 sociedades cooperativas agrarias. Por outra banda, a cifra de socios, traballado-res e facturación apenas modifican o seu volume con respecto ao ano anterior.

O número de socios diminúe un 1%, despois do leve aumento experimentado no ano anterior. O prome-dio por empresa acada os 229 cooperativistas.

O número de traballadores aumenta nun 7%. A media por cooperativa case acada os 12 empregados.Neste último quinquenio a cifra de asalariados vén aumentando cada ano.

Polo que respecta á cifra de facturación das empresas da mostra, acádanse os 269,1 millóns de euros, oque indica unha subida do 2%. O promedio facturado por cada unha destas sociedades é de 4,7 millóns de euros.Unha consecuencia destes importes é que no 48% dos concellos onde están situadas estas sociedades agrarias,ocupan o 1º ou 2º posto no ranking empresarial do mesmo.

O perfil de cooperativista que se deita do estudo é, como en anos anteriores, un varón cunha idade com-prendida entre 40 e 55 anos. Este tramo non sofre variacións con respecto a 2002, porén o intervalo de máis de55 anos aumenta en 2 puntos e o de menos de 40 anos diminúe 2 puntos porcentuais. Os mozos seguen bus-


216

capítulo 6. conclusións finais

cando alternativas ao campo. O sector máis avellentado segue a ser o vitivinícola: posúe a porcentaxe máis ele-vada de socios maiores de 40 anos, 92%, o que supón un incremento de 3 puntos porcentuais, en relación a2002. O sector hortoflorícola continúa tendo a maior cantidade de socios por debaixo da corentena, se ben, dimi-núe 11 puntos porcentuais, con respecto a 2002. Segundo os resultados extraídos, estas cooperativas son as quecontan con máis mulleres socias e tamén con máis xente nova

Neste último ano a cifra de emprego global das cooperativas estudadas pasa dos 619 traballadoresdirectos de 2002 ós 664 de 2003. Isto supón un incremento do 7% e un promedio por cooperativa de case 12empregados. A situación laboral é moi positiva: no último quinquenio o número de traballadores aumenta un33%. É significativo que desde 1999 ata 2003 as cooperativas analizadas proporcionaron emprego directo a166 persoas máis.

Por segundo ano consecutivo, o número de contratacións fixas efectuadas polas cooperativas da mostravolve diminuír, despois de vir medrando desde 1997 a 2001. A redución que se produce é do 8%, sen embargo,a porcentaxe de contratos fixos segue sendo superior á dos eventuais: 65% fronte ao 35%, respectivamente

No que respecta ós órganos sociais, a porcentaxe de asistencia ás asembleas celebradas nas sociedadescooperativas diminúe por terceiro ano consecutivo. En 2003 cae 3 puntos porcentuais, ata o 50%. Se ben acodeaproximadamente a metade dos socios, cada vez son menos os cooperativistas que participan nestes actos. Aasistencia só aumenta no sector de horta - flor, 7 puntos porcentuais máis que no ano anterior. En 2002 taméneran estas sociedades as que contaban coa maior asistencia.

Por outra banda, en 2003 volve producirse un aumento no número de asembleas realizadas nas coope-rativas da mostra, sen embargo, apenas se percibe como tal: soamente sobre 11 centésimas. Así, pois, pode dicir-se que a cantidade de xuntas que se celebran anualmente non experimenta grandes variacións.

Poñendo en relación estes aspectos co número de socios, apréciase que o número de asembleas por coo-perativa diminúe en todos os tramos establecidos, excepto no intervalo 46-120 socios, que duplica a súa cifra.No referente á porcentaxe de asistencia, tamén diminuíu en todas as situacións, agás nese mesmo tramo, ondeaumenta en 6 puntos porcentuais. Nos últimos cinco anos non se pode falar de tendencia porque a evolucióndescrita por ambas variables presenta moitas oscilacións

As empresas cooperativas estudadas contan en 2003 cunha media de 8 membros no consello reitor. Arenovación dos membros do consello reitor en 2003 non presenta cambios con respecto ao ano anterior. O 29%das sociedades renovan a súa xunta reitora en 2003. O tipo de renovación máis utilizado é a parcial (64%) eresultan renovados unha media de 6,1 membros, dos cales 4,3 son conselleiros reelixidos

A presidencia das sociedades cooperativas está ocupada por un varón cunha media de 52 anos de idadee unha antigüidade media de sete anos no posto. Só un 16% conta con estudos universitarios.

Pola súa banda, o xerente ten unha idade media de 40 anos e a súa antigüidade no posto acada os 9anos. Segue aumentando o importe facturado polas entidades con xerente (6,1 millóns en 2003), fronte aoestancamento do último trienio daquelas que non dispoñen deste profesional específico. O 72% das empresascooperativas da mostra contan coa figura do xerente, un profesional especializado que posúe estudos universi-tarios no 59% dos casos estudados.



217

En 2003, prodúcese a situación contraria á do ano anterior no que se refire aos aspectos formativos dascooperativas da mostra: dáse maior número de cursos, tanto de 250 horas coma de curta duración, e celébrasemenor cantidade de charlas técnicas e conferencias. Unha explicación a estas variacións pode ser que remata-ron os cursos de 2002, iniciados en 2001, e deuse comezo a nova formación en 2003.

Con respecto ao ano anterior, a porcentaxe de cooperativas que solicitan subvencións en 2003 aumenta7 puntos porcentuais, acadando o 67%. A cifra total demandada aproxímase aos 4,5 millóns de euros, o quesupón o 15% menos que en 2002. O investimento realizado é de 6,69 millóns de euros, que significa un 18%menos que no ano anterior. Polo lado das concesións, o importe total ascende a 2,91 millóns de euros, un 13%menos que no período anterior, cun promedio de 51 mil euros por empresa. A porcentaxe do concedido sobre oinvestimento que finalmente se realiza diminúe 16 puntos porcentuais, con respecto a 2002, o que implica queen 2003 se auxilia o 44% do investimento acometido. Este aspecto amplíase no último cadro deste apartado.

Con respecto ao ano anterior, a porcentaxe de cooperativas que solicitan subvencións en 2003 aumenta7 puntos porcentuais, acadando o 67%. Polo lado das concesións, o importe total ascende a 2,91 millóns deeuros, un 13% menos que no período anterior, cun promedio de 51 mil euros por empresa. A porcentaxe do con-cedido sobre o investimento que finalmente se realiza diminúe 16 puntos porcentuais, con respecto a 2002, oque implica que en 2003 se auxilia o 44% do investimento acometido En 2003 destacan as destinadas ásAgrupacións de Produtores Agrarios (APAs), vinculadas á gandería, con algo máis de 75 mil ? de media. No sec-tor gandeiro, o segundo concepto máis subsidiado corresponde a instalacións (case 47 mil ? de media). Polo querespecta ás sociedades de horta e flor, a cifra máis alta de concesión corresponde tamén ás instalacións (63 milde promedio). E no caso das sociedades vitivinícolas, é salientable o importe concedido para persoal (10 mileuros).

6.2.-ANÁLISE ECONÓMICA XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA: CONCLUSIÓNS

A estrutura económica e financeira das cooperativas agrarias permitiulles acadar unha boa parte dosobxectivos propostos, sen embargo para que esta estrutura siga sendo útil, e permita acadar outros obxectivosé necesario unha análise constante da mesma, para ir mellorando todos aqueles aspectos que resulten críticosda análise.

O primeiro que observamos é non se producen grandes cambios na estrutura económica e financeira,deste xeito, se observamos os gráficos de balances, son moi semellantes os do exercicio 2002 e 2003.

A estrutura económica das cooperativas da mostra alcanza un volume de máis de 135,81 millóns deeuros, dos que un 41,14% corresponden a activo fixo e o 58,86% a activo circulante. Incrementándose duranteo exercicio 2003 nun 9,94%.

Nas cooperativas de pequena dimensión, o mesmo que nos exercicios anteriores, a composición da estru-tura económica é moi heteroxénea, pero segundo se vai incrementado a dimensión das cooperativas van pre-sentando estruturas máis semellantes.

A principal partida do activo fixo son as inmobilizacións materiais que representan o 34,17% do activototal, cun incremento no ano 2003 do 5,67%, no conxunto de empresas analizadas na base de datos Ardánrepresentan o 27,34%, o que implica un aumento do 6,46%.


218


As inmobilizacións inmateriais representan o 2,83% da estrutura económica, e experimentan un crece-mento durante o exercicio 2003 do 62,19%, mentres que nas empresas analizadas polo Ardán no exercicio 2003increméntanse nun 5,14%.

O activo circulante das cooperativas da mostra alcanza un importe de preto de 80 millóns de euros, querepresentan o 58,86% da estrutura económica, porcentaxe superior á da media das empresas analizadas noArdán, nas que representa un 56,98%.

A partida máis importante é a de debedores que representan o 27,91% da estrutura económica, síguelleas existencias cun 19,56%, os investimentos financeiros temporais cun 5,67% e a tesourería cun 5,62%. Todasestas partidas aumentaron no 2003, agás os investimentos financeiros temporais

A estrutura financeira das sociedades cooperativas é diferente á das empresas galegas, e esta diferenzanon é xustificable pola diferente normativa que regula a estes tipos de sociedades, as principais diferenzas son:

- un maior valor dos fondos propios

- un maior financiamento permanente

- un menor financiamento alleo a longo prazo

- un menor financiamento alleo a curto prazo

Os fondos propios das cooperativas da mostra alcanza un importe de 73 millóns de euros, o que represen-ta un 53,77% das fontes de financiamento, nas empresas analizadas polo Ardan esta participación é do 31,92%.

Polo que respecta o financiamento alleo, un 8,99% do pasivo total corresponde a financiamento alleo alongo prazo e un 37,24% a curto prazo, nas empresas analizadas polo Ardan, estes valores son dun 18,28% edun 47,53%.

O excedente despois de impostos que obteñen as cooperativas da mostra representa un 1,91% do valorda produción, porcentaxe inferior á das empresas analizadas polo Ardán, nas que alcanza un valor do 3,42% dosingresos da explotación. O volume total da produción é mais de 275 millóns de euros, e experimentou un cre-cemento durante o exercicio 2003 do 2,60%.

6.3.- ANÁLISE ECONÓMICA SECTORIAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA:CONCLUSIÓNS

As sociedades cooperativas da mostra desenvolven actividades moi diferentes, segundo o sector agrariono que están inmersas: gandería, horta e viño.

A estrutura do balance das cooperativas gandeiras é semellante para os exercicios 2002 e 2003, e alcan-za un importe de máis de 75 millóns de euros, correspondendo un 44,75% a activo fixo e un 55,25% a activocirculante.

A partida mais importante do activo fixo son as inmobilizacións materiais, que representan un 37,20% daestrutura económica e experimentaron un crecemento durante o exercicio 2003 do 6,93%.

Os debedores son a partida mais importante do circulante, e supoñen un 31,90% do activo total, segui-dos das existencias cun 13,84% e a tesourería cun 7,99% e que ademais incrementouse nun 14,36%.



219

A distribución que presenta a estrutura financeira das cooperativas gandeiras é a seguinte: un 51,50%,recursos propios e un 48,50%, recursos alleos. Estes atópanse constituídos nun 23,44% a longo prazo e nun76,56% a curto prazo.

As cooperativas gandeiras obteñen un excedente neto despois de impostos de máis de 2,8 millóns deeuros, o que supón un 1,21% do valor da produción.

As cooperativas gandeiras con fábrica de penso posuen un investimento de preto de 55 millóns de euros,que corresponde nun 47,13% a activo fixo e nun 52,87% a activo circulante.

As inmobilizacións materiais representan o 38,49% da estrutura económica, e son partida máis impor-tante do inmobilizado, experimentando un crecemento durante o ano 2003 nun 6,85%.

Os debedores cun 29,3%%, son a partida mais importante do activo circulante, seguidos das existenciascun 14,04% e a tesourería cun 8,59%, todas estas partidas experimentaron un crecemento do 5,34%, do 5,95%e do 17,84% respectivamente durante o exercici 2003

A estrutura financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de pensos é semellante á do conxunto dascooperativas gandeiras. Os recursos propios representan o 53,03% do pasivo total e os recursos alleos o 46.97%,dos cales corresponde a longo prazo un 25,91% e un 74,09% a curto prazo.

O valor da produción no 2003 alcanzou un importe de máis de 163 millóns de euros, de onde se obténque o beneficio despois de impostos representa o 1,45%.

A estrutura económica das cooperativas vitivinícolas alcanza un importe de mais de 50 millóns de euros,dos cales, un 32,85% corresponde ó activo fixo e un 67,15% corresponde ó activo circulante. Durante o exerci-cio 2003 experimentou un crecemento do 11,84%.

A estrutura financeira está constituída nun 58,17% por recursos propios e nun 41,83% por recursos alle-os, dos cales un 8,96% é a longo prazo e un 91,04% é a curto prazo. Todas estas partidas incrementáronse noexercicio 2003 de maneira semellante.

O valor da produción alcanza un importe de máis de 30 millóns euros e o beneficio despois de impostossupón o 8,13% do mesmo, sendo esta a porcentaxe mais alta do conxunto das cooperativas da mostra.

A estrutura económica das cooperativas de horta-flor alcanza un volume mais de 10 millóns de euros, doscales un 55,11% corresponde a activo fixo e un 44,89% a activo circulante.

A estrutura financeira está constituída nun 48,83% por recursos propios e nun 51,17% por recursos alle-os, dos cales un 33,60% son a longo prazo e un 66,40% son a curto prazo.

O valor da produción sitúase en mais de 11 millóns euros dos que as perdas despois de impostos supóno 0,26% do mesmo.


220


As recomendacións que apuntamos nos informes anteriores, seguen sendo válidas para o exercicio 2003.

• Mellorar o sistema de información interno para poder obter datos precisos e oportunos para atoma de decisións.

• Facer unha análise da capacidade de produción, intentando conseguir a plena produción.

• Analizar as distintas fontes de financiamento existentes e o seu custe.

• Estudar a utilidade da cada proxecto de investimento e de cada actividade, así como a súa viabili-dade técnica e económica, e a forma máis axeitada de financiala.

• Fomentar o compromiso dos socios co cooperativismo.

• Determinar unha marxe axeitada que permita á cooperativa realizar a súa actividade con garantía.

Todas estas actuacións deben ir acompañadas de fomento e axudas ó cooperativismo por parte dasAdministracións Públicas.


7.bibliografía



223

- ARDÁN: Galicia 2005. Directorio 13.500 empresas, Vigo: IGAPE, Consorcio Zona Franca de Vigo, 2005.

- CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Libro Branco do cooperativis-mo en Galicia, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2003, capítulo 3.

- CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL, Anuario de Estatística Agraria 2003, Xunta de Galicia: www.xunta.es.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2003: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2004.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2003: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2004, pp. 64-68.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2003: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2004, pp. 81-83.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), I, II, III, IV, V, VI, VII e VIII Informe sobre a xestión e o estado económicodo cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002, 2003a, 2003b e 2004.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agra-rio en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2004, p. 51.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agra-rio en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2004, p. 57.

- VARIOS AUTORES, 2003 Informe sobre a Situación Sociolaboral da Comunidade Autónoma Galega,Santiago de Compostela: Consello Galego de Relacións Laborais, 2004.


ix informe sobre a xestiÓn e o estado econÓmico do ... · social e económica, xerando emprego de...

Documents