iraunkortasunerako hezkuntzako datuak · iraunkortasunerako hezkuntzako datuak klima-aldaketa,...

IRAUNKORTASUNERAKO HEZKUNTZAKO

DATUAK

KLIMA-ALDAKETA, BIODIBERTSITATEA, AZTARNA EKOLOGIKOA,

MUTURREKO FENOMENO METEREOLOGIKOAK

1. Gizakiari lotutako berotegi-efektuko gasen

emisioek 1ºC areagotu dute batez besteko

tenperatura globala, gutxi gorabehera,

industria-aroaren aurreko mailekin

alderatuta. 1ºC-ko berotze globalaren

ondorioak pairatzen ari gara jada. Besteak

beste, baldintza meteorologikoak

muturrekoagoak dira, itsasoaren maila

hazten ari da eta Artikoan itsas izotza

murrizten ari da.1

2. Emisioek egungo erritmoan jarraitzen

badute, 2030 eta 2052 artean, igoera hori

1,5 ºC-koa izango da, jada, industria-aroaren

aurreko mailen aldean. Eta horrek Parisko

1 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Special Report

on Global Warming of 1.5ºC. IPCC, 2018. 2 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Special Report

on Global Warming of 1.5ºC. IPCC, 2018

Hitzarmena haustea ekarriko luke

(tenperaturaren igoerak 1,5 ºC-ko muga ez

gainditzea 2100ean).2

3. Mende amaierarako tenperaturaren igoerak

1,5 ºC-ko muga ez gainditzea lortu nahi bada,

2030erako, karbono dioxidoko emisioak % 45

murriztu behar lirateke 2010eko mailaren

aldean, eta 2050erako, desagertu.3

4. Itsasoetako batez besteko tenperatura igo

da, izotz eta elur kantitatea murriztu da, eta

itsasoaren maila igo da. 1901 eta 2010

artean, itsasoaren maila 19 cm igo da batez

beste, berotzearen eta urtzearen ondorioz

3 Intergovernmental Panel on Climate Change

(IPCC). Special Report on Global Warming of 1.5ºC. IPCC, 2018

https://elpais.com/economia/2017/11/09/actualidad/1510243597_169204.html

https://elpais.com/economia/2017/11/09/actualidad/1510243597_169204.html

itsasoak hedatu ahala. IPCCren txosten

beraren arabera, itsasoen berotzeak eta

urtzeak itsasoaren mailari eragiten jarraituko

dute, eta, aurreikuspenen arabera, 24 eta 30

cm artean haziko da, batez beste, 2065erako,

eta 40 eta 63 cm artean, 2100erako.4

5. Egungo ekosistemetan biodibertsitatearen

galera da giza ekintzaren ondorio

nagusietako bat.

Red List munduko zerrendak jasotzen du

86 000 espezie baino gehiago daudela, eta

horietatik 5 200 desagertzeko arrisku larrian

daude. Ezagutzen ditugun 8 300 animalia

arrazetatik, % 8a desagertu da jada, eta

% 22a desagertzeko arriskuan dago.5

6. Gizakion bizi baliabideak, neurri handi

batean, biodibertsitatearen menpe daude.

Adibidez, arrantza animalia-jatorriko

proteinaren ahorakinaren % 20 da mundu

osoko 3 000 milioi pertsonarentzat. Itsasoko

arrantzaren % 30 10 arrain-espezieri dagokio,

4 UNESCO, 2018. Issues and trends in education for sustainable

development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf 5 UNESCO, 2018. Issues and trends in education for sustainable


development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf

eta arrain-haztegietako ekoizpenaren % 50

beste 10 espezieren mende dago.6

7. Landareak giza dietaren % 80 baino gehiago

dira, eta hiru zerealek bakarrik (arroza, artoa

eta garia) ematen dute munduko

biztanleriaren energia-ekarpenaren % 60.7

8. Garapen bidean dauden herrialdeetan,

landa-eremuetan bizi diren biztanleen

% 80ren oinarrizko osasun-arreta, gutxi

gorabehera, landare-jatorriko medikuntza

tradizionalaren menpe dago.8

9. 1980ko hamarkadatik, baliabide naturalen

kontsumo globalak soberan gainditu du

biosferaren produktibitate tasa. Egungo

joerak mantentzen badira, 2050ean

aurreikusitako munduko biztanleriak (9 600

milioi pertsona) “ia hiru planetaren

baliokidea” beharko du “egungo bizimoduak

mantentzeko beharrezkoak diren baliabideak

eskuratzeko”.9

10. ELGAko herrialdeetako energia-

kontsumoa % 35 haziko da 2020rako.

Etxeko eta merkataritzaren arloko

energia-kontsumoa arinen hazten ari den

bigarrena da, garraioko energia-

kontsumoaren ondoren.

Etxebizitzek munduko energiaren % 29

kontsumitzen dute; eta, beraz, energia-




development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf

http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf






kontsumoaren ondorioz sortzen den

CO2ren emisioen % 21 eragiten dute.10

11. Giza jokabideak kalte konponezinak

eragin dizkie zenbait animalia eta landare

espezieri. Ornodunen barietatea

(ugaztunak, hegaztiak, narrastiak,

anfibioak eta arrainak) % 52 murriztu da

1970etik.

Ur gezako espezieak desagertu dira

gehien orain arte, gehienbat habitataren

galeraren eta gehiegizko arrantza eta

ehizaren ondorioz.11

12. 1995 eta 2014 artean, muturreko 15 000

fenomeno meteorologikok 525 000

heriotza baino gehiago eragin zituzten

mundu osoan, eta galerak ia 3 bilioi

estatubatuar dolarrera iritsi ziren.12

13. 2012an, diru-sarrera handiko herrialde

gehienek iraunkorra ez zen aztarna

ekologikoa zuten, dentsitate

demografiko oso baxua zutenek salbu.13

14. Giza Garapenaren Indizean emaitza

onenak dituzten herrialdeek (hezkuntza,

bizi-maila eta osasuna aintzat hartuta)

nabarmen handiagoa den aztarna

ekologikoa izan ohi dute. Aztarna

ekologiko handiena duten herrialdeak

Europan eta Iparramerikan daude

nagusiki.


development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf 11 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-

txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 12 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-

txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf

Hezkuntzaren, osasunaren eta bizi-

mailaren garapen azkarra izan duten

herrialdeetan (Koreako Errepublika eta

Singapur, adibidez), aztarna ekologikoa ia

bikoiztu egin da kontsumo nazionala

handitzen zen neurrian.

Aitzitik, giza garapeneko maila txikiko

herrialdeetan, batez ere Saharaz

hegoaldeko Afrikan, aztarna ekologikoak

txikiak izan dira. Adibidez, Eritreako eta

Ekialdeko Timorreko aztarna ekologikoen

tamaina aztarna handienen tamainaren

% 5 baino txikiagoa da.14

15. Giza Garapenaren Indize oso altua duten

herrialdeek (0,8tik gora), per capita diru-

sarrera altuekin, Lurrak lehengoratu

13 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena.

Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf

14 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-



http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf




ditzakeenak baino per capita baliabide

gehiago kontsumitzen dituzte.15

16. Baliabide berriztagarriek 2015 eta 2040

arteko mundu-mailako elektrizitate

sorkuntzaren areagotze osoaren ia erdia

har dezakete; bestalde, areagotze

bereziki handiak aurreikusten dira

Txinan, Indian, Latinoamerikan eta

Afrikan.

Espero da dauden industria berdeak

egun bezala diru-sarrera altuetako

herrialdeetan pilatuta ez egotea, bereziki

Mendebaldeko Europan. 2009an,

Europar Batasunak mundu mailako

birziklatze guztiaren % 50 egin zuen, eta

iturri berriztagarrietatik ateratako

energiaren % 40 kontsumitu.16

17. Hala ere, 2005 eta 2015 artean, garapen

bidean dauden herrialdeen ehunekoak

% 27tik % 55era egin zuen gora mundu-

mailako energia berriztagarrietako

inbertsioari dagokionez, eta, 2015ean,

156 000 milioi estatubatuar dolarretara

iritsi zen eta, horrela, garatutako

ekonomiak gainditu (REN21, 2016).17

18. Hirietako kutsaduraren eraginez, ia 3,4

milioi heriotza goiztiar izaten dira mundu

osoan (hiesa eta malariaren

ondoriozkoak baino gehiago), eta faktore

erabakigarria da arnasketako

gaixotasunetan eta gaitz

kardiobaskularretan, baita garuneko

iktusetan ere.

Heriotza gehienak garapen bidean

dauden herrialdeetan gertatzen badira

ere, arazoak eragin larria du Europako

herrialdeetan ere; zenbatesten da urtero

432 000 heriotza goiztiar izaten direla

kutsadura dela eta.18

Espainian, kalkulatzen da urtean 38 000

heriotza goiztiar izaten direla

kutsaduraren ondorioz. 19

15 Global Footprint Network, 2016. UNESCO, 2017. Munduko

hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 16 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-



18 Heriotza gehienak Txinako (1,4 milioi), Indiako (645 000) eta

Pakistaneko (100 000) hiriguneetan gertatzen dira. Arazoak eragin larria du Europako hirietan ere; han, 432 000 heriotza goiztiar izaten dira urtean kutsadura dela eta (gehi 1,4 bilioi euroko kostu kalkulatua osasun-sistemetarako). Espainian, kalkuluen arabera, 27 000 heriotza izaten dira urtean, eta Erresuma Batuan, 29 000tik gora. Kutsadurak, urte batean, hiesak eta malariak baino heriotza gehiago eragiten ditu, Kaliforniako Unibertsitateko azterlan batek berriki agertu duenaren arabera. https://www.elmundo.es/salud/2016/01/18/569bba3d268e3ea1548b45e4.html 19 Horietatik, 27.900 PM 2,5-ekin (partikula finak), 8 900 NO2-rekin

(nitrogeno dioxidoa) eta 1 800 o3-rekin (ozono troposferikoa) lotuta daude. European Environment Agency (EEA) Report 2018, https://www.eea.europa.eu//publications/air-quality-in-europe-2018




https://www.elmundo.es/salud/2016/01/18/569bba3d268e3ea1548b45e4.html

https://www.elmundo.es/salud/2016/01/18/569bba3d268e3ea1548b45e4.html

https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2018

https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2018

KLIMA ALDAKETARI BURUZKO GOBERNU ARTEKO TALDEAK

(IPCC, INGELESEZKO SIGLENGATIK) AURKEZTUTAKO AZKEN

TXOSTENAK

honako izenburu hau du: 1,5 ºC-ko berotze globala, IPCCren txosten berezia: industria-aroaren

aurreko mailen aldean 1,5 ºC-ko berotze globalaren inpaktuak eta berotegi-efektuko gasen

emisioek munduan izan behar luketen ibilbidea, klima-aldaketaren mehatxuari, garapen

iraunkorrari eta pobrezia desagerrarazteko ahaleginari mundu osoan eman beharreko

erantzuna indartzeko. Eta azaltzen du egiten du zer gertatuko litzatekeen gizarte- eta

ingurumen-inpaktuan mende-bukaerarako berotze globala 1,5 ºC-ra mugatuz gero, 2ºC

areagotu beharrean (Hitzarmenean ere jasota dago, baina nahi ez den areagotzetzat hartzen

da).

Gaur egun, batez besteko tenperatura globala 1ºC hazi da jada industria-aroaren aurreko

mailekin alderatuta, eta eraginak agerian geratzen hasi dira: besteak beste, baldintza

meteorologikoak muturrekoagoak dira, itsasoaren maila hazten ari da eta, Artikoan, itsas izotza

murrizten ari da.

Emisioek egungo erritmoan jarraitzen badute, 2100erako aurreikusitako tenperaturaren 1,5ºC-

ko hazkuntza 2030 eta 2052 artean iritsiko da. Are gehiago, Parisko Hitzarmeneko sinatzaileek

proposatutako egungo arintze-politikak martxan jarrita ere, 3ºC-ra iritsiko litzateke mende-

bukaerarako berotze globala.

Hauek dira txostenak jasotzen dituen ondorioak,

mende-bukaerarako tenperaturaren areagotzea

1,5ºC ezean 2ºC-koa izango balitz:

• 2100ean, itsasoaren maila 10 cm gehiago haziko litzateke 2ºC-ko berotze globalarekin 1,5ºC-koarekin baino. Nolanahi ere, itsasoaren maila 2100 ondoren ere haziko da, baina

areagotzearen magnitudea neurri handi batean emisioen araberakoa izango da.

• Tenperaturaren areagotzearen inpaktuak, lurrean, biodibertsitatean (baso-suteak barne), ekosistemetan eta uretan, txikiagoak lirateke 1,5ºC-ko berotzearen kasuan 2ºC-koaren kasuan baino.

• Tenperatura globalaren areagotzea 1,5ºC-ra mugatuz gero, tenperaturaren igoera eta itsasoetako uraren azidotasun-maila murriztuko lirateke, baita itsasoetako oxigeno-maila txikitzea murriztu ere. Horrek itsasoko ekosistemei eta arrantzari lotutako arriskuak murriztuko lituzke. Adibidez, 2ºC-ko berotze globalarekin, Ozeano Artikoa izotzik gabe geratuko litzateke hamarkadan behin; eta berotzea 1,5ºC-koa balitz, aldiz, mendean behin.

• Koralezko arrezifeak % 70 eta % 90 artean murriztuko lirateke 1,5ºC-ko

berotzearekin, eta, 2ºC-koarekin, berriz, ia desagertuko lirateke (% 90an).

• Berotzea 1,5ºC-ra murriztu daiteke, baina inoiz ez bezalako aldaketak egin behar genituzke: aldaketa “azkarrak eta helmen handikoak” lurrean, energian, industrian, eraikinetan, garraioan eta hirietan. 2030erako, giza jatorriko karbono dioxidoaren (CO2) emisio garbi globalak % 45 murriztu behar genituzke 2010eko mailen aldean, eta murrizten jarraitu behar genituzke 2050ean, gutxi gorabehera, “zero garbia” lortu arte.20

NEKAZARITZA ETA ELIKAGAIAK

1. Urtero, 1 300 milioi tona elikagai botatzen

dira, eta, beste alde batetik, ia 1 000 milioi

pertsonak desnutrizioa eta beste 1 000

milioik gosea jasaten dute munduan.21

2. Elikaduraren sektoreak munduan erabiltzen

den energiaren % 30 kontsumitzen du, gutxi

gorabehera, baita berotegi-efektuko gasen

emisioen % 22 sortu ere.22

3. Klima-aldaketak laborantzen etekina % 5

murriztu dezake gaurtik 2030era bitartean,

eta % 30, 2080rako, nekazaritza egokituko

bagenu ere laborantza- eta nekazaritza-

praktikak aldatuz, ureztatzea zabalduz eta

etekin handiagoko laborantza eginez.23

4. Laborantza- eta artzaintza-lurren

produktibitateak % 70 eta % 100 artean

handitu behar litzateke 2050erako 9 000


on Global Warming of 1.5ºC. IPCC, 2018. 21 UNESCO, 2018. Issues and trends in education for sustainable

development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf 22 (IPCC, 2014). UNESCO, 2018. Issues and trends in education for

sustainable development. UNESCO Publishing. Paris, France, 2018. http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002614/261445e.pdf

milioi pertsona baino gehiago elikatu ahal

izateko.24

5. Energiarekin eta garraioarekin batera,

nekazaritzak du eragin handienetako bat

ingurumenaren degradazioan. Gure

planetako lur-azaleraren % 40 okupatzen du,

berotegi-efektuko gas-emisioen % 33 sortu,

eta biodibertsitate genetikoaren eta








ekosistema funtzionalen galera ekartzen

du.25

6. Nazio Batuen Erakundeko Elikadura eta

Nekazaritza Erakundearen (FAO) arabera,

nekazaritzako multzo osoaren per capita

ekoizpen garbiaren indizea mantsoago hazi

zen 2008-2013 bitartean 2003-2008

bitartean baino Amerika osoan (% 4,1 vs

% 10,3), Asian (% 7,9 vs % 15,3) eta Europan

(% 3,4 vs % 5,5).26

7. Xahututako elikagaiak mundu-mailan

ekoitzitako elikagaien % 30-40 artean dira.

Garapen bidean dauden herrialdeetan,

baserrietan, garraioan eta prozesatzean

xahutzen da elikagai gehien, elikadura-

kateetako azpiegitura urria baita. Indian,

adibidez, produktu freskoen % 35 eta % 40

artean galtzen da.27

8. Herrialde garatuetan, txikizkako

merkataritzan, elikadura-zerbitzuetan eta

etxebizitzetan xahutzen dira elikagaiak batez

ere, kontsumitzaileek «estetika maila altua

duten elikagaiak» nahiago dituztelako eta

iraungitze-datek ezarritako kontsumo-

zorroztasunaren ondorioz.28

9. 2010eko hamarkadaren hasieran, munduko

biztanleriaren erdia landa-eremuetan bizi

zen, eta landako biztanleriaren hiru laurden

nekazaritzari lotutako familietan bizi ziren:

2 600 milioi zeuden nekazaritzaren menpe,

bizirauteko, eta 1 300 milioik zuzenean parte

hartzen zuten nekazaritzan. Hala ere,

nekazaritzaren balio erantsia munduko

BPGren % 2,8 besterik ez da. Nekazari

gehienak 2 hektarea baino gutxiagoko

baserrien menpe dago, eta, tamaina

horretan, 500 milioi inguru daude.29

10. Berotze globala 1,5ºC-ra murriztuz (2ºC-ra

ordez), arto, arroz, gari eta beste zereal

batzuen uztak gutxiago murriztuko lirateke,

bereziki Sahara hegoaldeko Afrikan, Asiako

hego-ekialdean, Erdialdeko Amerikan eta

Hegoaldeko Amerikan. Halaber, arrozaren

eta gariaren nutrizio-kalitatea ez litzateke

horrenbeste kaltetuko.30

11. Elikagaien eskuragarritasuna ere gutxiago

murriztuko litzateke tenperaturaren

areagotzea 1,5ºC-ra murriztekotan, bereziki

Sahelen, Afrikako hegoaldean, eskualde

mediterraneoan, Erdialdeko Europan eta

Amazonian. Halaber, tenperaturaren

areagotzeak abeltzaintzari eragiten dio,

besteak beste, abereak elikatzeko balio duen

bazkaren kalitatean, gaixotasunen

hedapenean edo uraren

eskuragarritasunean.31


txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 26 FAO 2016. UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko

jarraipen-txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 27 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-


txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako

etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 29 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-

txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 30 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Special Report

on Global Warming of 1.5ºC. IPCC, 2018.

http://www.ipcc.ch/report/sr15/ 31 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Special Report


http://www.ipcc.ch/report/sr15/








HEZKUNTZA

1. Ingurumenari buruzko hezkuntzak

ekologiaren inguruko ezagutza areagotu

dezake: aztertu diren 78 herrialdeen % 73k

aipatzen du “garapen iraunkorra”; % 55ek

“ekologia” terminoa erabiltzen du, eta % 47k

“ingurumenari buruzko hezkuntza” aipatzen

du bere ikasketa-planetan. Lau herrialdetatik

hiruk bereziki nabarmentzen zituzten

garapen iraunkorrari lotutako gaiak beren

ikasketa-planetan 2005 eta 2015 artean, eta

% 15ek genero-berdintasunari lotutako

termino gakoak gehitu zituen.32

2. Bigarren hezkuntzako testuliburuen ia

% 50ean, giza eskubideak aipatzen ziren

2000-2013 artean.33

3. Praktika iraunkorrek eskolatik kanpo

jarraitzen dute: 2008an eginiko galdetegi

batean jaso zen munduko exekutiboen % 40k

baino gehiagok garrantzitsutzat jotzen zuela

beren enpresak iraunkortasunarekin bat

egitea.34

4. Hezkuntza ezinbestekoa da hondamen-

egoeretarako prestatzeko: hezkuntza-

aurrerapena gelditzen bada, hamarkada

bakoitzean, hondamenei lotutako biktima

mortalen kopuruak % 20 egin dezake gora.35






5. Hezkuntzak nekazaritza-produktibitatea

areagotzen lagun dezake: baserrietako

ekoizpenak % 70 hazi behar du gutxienez

2050erako. Lekuan bertan izaten diren

eskolek eta hezkuntza informalak nekazarien

produktibitatea % 12an eta diru-sarrerak

% 19an haz daitezela laguntzen dute.36

6. Hezkuntzak berrikuntza ekologikoari buruzko

konpetentziak ekar ditzake: baina, Sahara

hegoaldeko Afrikan, nekazaritza publikoko

ikerketako gastu globalaren ehunekoa

% 10etik % 6ra murriztu zen 1960tik

2009ra.37

7. Hezkuntzak pobrezia murrizten du langileen

artean: horrek diru-sarrera gutxiko

herrialdeetako langileen ia % 90i eragiten

die. Europar Batasunean duela gutxi sartu

diren 10 herrialdeetan goi-mailako hezkuntza

areagotuz gero, 3,7 milioitan murriztuko

litzateke pobrezia-arriskuan dagoen

biztanleriaren kopurua.38












8. Lehen hezkuntza amaitu izanaren adinean

dauden haurren % 38k ez ditu bizitzan

arrakasta izateko oinarrizkoenak diren

konpetentziak eskuratu.39

9. Ekonomiaren Lankidetza eta Garapenerako

Antolakundeak (ELGA) 2006an eginiko

Ikasleen Ebaluaziorako Nazioarteko

Programan (PISA) parte hartu zuten 57

herrialdeetan, ingurumen-zientzietan

puntuazio altuenak lortu zituzten ikasleak

sentikorragoak ziren ingurumen-arazo

konplexuagoekiko. Balioei buruzko Mundu

Inkestaren emaitzen arabera, eskolatze-

urteak zenbat eta gehiago izan, orduan eta

handiagoa izango da pertsonek ingurumena

babestearen alde agertuko duten kezka.

Ingurumenarekiko kontzientzia eta kezka

handienarekin hezitako hiritarrek joera

handiagoa dute ekintza politikoan parte

hartzeko ingurumena babeste aldera.40

10. Diru-sarrera gutxiko herrialdeetan,

nekazariak bereziki ahulak dira klima-

aldaketa dela eta. Horri dagokionez, Burkina

Fason, Kamerunen, Egipton, Etiopian,

Ghanan, Kenyan, Nigerren, Senegalen,

Hegoafrikan eta Zambian eginiko inkesta

batek erakutsi zuen prestakuntza handiena

duten nekazariek egokitzeko gaitasun

handiagoa dutela, eta horrek, era berean,

erresilientzia indartzen duela.41

11. Ekonomiaren Lankidetza eta Garapenerako

Antolakundeak (ELGA) eginiko Ikasleen




Ebaluaziorako Nazioarteko Programako

(PISA) “etorkizunerako konpetentzia

zientifikoak” azterketan, Estoniako eta

Suediako ikasleek —beren ikasketa-planetan

garapen iraunkorra txertatuta baitzuten—

joera handiagoa zuten ingurumeneko

zientziari buruzko galderei zuzen

erantzuteko, antzeko garapen mailako

herrialdeetako beren kideek baino.42

12. 2007 eta 2008 artean, Gallupen munduko

inkestak hartutako 119 herrialdeen % 62n,

hezkuntza-maila eta klima-aldaketaren

kausei buruzko sinesmenak klima-

aldaketaren inguruko sentsibilizazioari eta








horren arriskuen pertzepzioei buruzko

adierazle nagusiak ziren askotan.

Eskolatze-maila altuena zuten pertsonek

gaitasun handiagoa izan zuten 119

herrialdeetako 70ean zenbait ingurumen-

arazo identifikatzeko. Komunikazio-

tresnetarako sarbidea zuten pertsonak ere

sentsibilizazio-maila handiagoa zuten. Horrek

erakusten du informazioaren eta

komunikazioen teknologiek gero eta

garrantzi handiagoa dutela ingurumenari

buruzko hezkuntzan.43

13. 2010ean, diru-sarrera handieneko 31

herrialdeetan egin ziren Inkesta Sozialen

Nazioarteko Programan (ISSP, ingelesezko

siglengatik) eskuratutako probek erakusten

dute hezkuntza-eskalako pauso bakoitzean

—lehen hezkuntza, bigarren hezkuntza eta

goi-mailakoa— aurrera egin ahala, pertsonek

ingurumenarekiko kezka azaleratzeko

aukerak gero eta handiagoak zituztela, baita,

besteak beste, aberastasuna, ezaugarri




indibidualak eta afiliazio politikoa aintzat

hartu ondoren ere.44

14. 2010eko ISSPren analisiak erakusten du parte

hartu zuten ia herrialde guztietan hezkuntza-

maila altuena zuten inkesta-hartzaileek

azken bost urteetan joera handiagoa izana

zutela eskaera bat sinatu, dirua dohaintzan

eman edo ingurumenari buruzko

manifestazio edo protesta batean parte

hartzeko.45

15. 2006ko PISAren harira, ikusi zen ELGAko

herrialdeetako ikasleek erantzukizun

pertsonal eta sozial handia sentitzen zutela

ingurumenari loturiko gaietan; alabaina,

haien jarrera ez zen batere optimista:

ikasleen % 13- 21ek soilik uste zuen egoerak

hobera egingo zuela datozen 20 urteetan.

Ingurumenari loturiko arazoek apatia eta

inpotentzia eragin ditzakete; hori dela eta,

funtsezkoa da hezkuntzan ekintzari,

ingurumenari eta arazoak konpontzeari

loturiko gaitasunak eta trebetasunak lantzea,

ikasleak gai izan daitezen eguneroko bizitzan

eta bakoitzaren komunitatean benetako

aldaketa eragiteko.46

16. 2009an egindako Herritarren Hezkuntzari

buruzko Nazioarteko Inkestaren arabera, 38

herrialdetako ikasleen bi herenek eskolaz

kanpoko herritar-ekintzetan parte hartu

zuten. Ingurumenaren arloko erakundeak

ziren ohikoenak (ikasleen ia % 30 aritu ziren

era horretako elkarteetan); hala, Kolonbiako,

Guatemalako, Indonesiako, Dominikar

Errepublikako eta Thailandiako ikasleen % 50

baino gehiagok parte hartu du era horretako








erakunderen batean. Koreako Errepublikan,

ingurumenari loturiko benetako kontuak

aztertu eta landu zituzten ikasleek

errendimendu ona zuten unibertsitatera

sartzeko probetan.47

17. Hondamendi-kasuetako zaurgarritasunari

buruzko ikerketek erakusten dute

emakumeen hezkuntza zenbat eta hobea

izan orduan eta heriotza gutxiago egoten

direla hondamendietan. Aurreikuspenen

arabera, 2030. urterako bigarren hezkuntza

unibertsalizatuz gero, hondamendiei loturiko

200 000 heriotza saihestu litezke datozen 20

urteetan.48

18. Hezkuntza faltaren eta alfabetatze eskasaren

eraginez, herritarrek ez dituzte abisuak

ulertzen. Kuban, alfabetatze- eta

matrikulazio-tasa altuak dituzte, eta

horregatik murriztu egin zen klimari loturiko

hondamendiek eragindako zaurgarritasuna.49

19. Etiopian, sei urtez ikasteak % 20 areagotzen

du nekazari baten egokitze-gaitasuna,

besteak beste, zoruaren kontserbazioari,

landatze-garai askotarikoei eta uzten

dibertsifikazioari esker. Ugandan, aitak

oinarrizko hezkuntza jaso badu, aukera

handiagoa dago familiak lehorteak jasateko

gai diren uztak aukeratzeko.

Gainera, zenbait herrialdetako (Burkina Faso,

Kamerun, Egipto, Etiopia, Ghana, Kenya,






Niger, Senegal, Hegoafrika eta Zambia)

nekazariekin egindako inkesta batek

adierazten duenez, ikasi duten nekazariek

prestasun handiagoa dute gutxienez

egokitzapen bat egiteko: hezkuntza urte

batek % 1,6 murrizten du egokitzapenik ez

egiteko aukera.50

20. Ikerketa baten arabera, klima-aldaketa

irakasteko kontzeptualki ikasgai zaila dela

uste duten irakasleen ehunekoa % 21etik % 7

ingurura jaitsi zen, lau prestakuntza orduren

ondoren.51

21. Europako Batzordeak uste du gutxienez

milioi bat ikerketa-lanpostu beharko direla

Europar Batasunak ikerketan gastatzen

duena Barne Produktu Gordinaren (BPGd)

% 3ra igotzeko helburua erdiesteko.52

22. ELGAn, I+Gren arloko gastu publiko eta

pribatua ez da modu ikusgarrian hazi BPGd-

ren ehunekoan hartzen duen tokiari

dagokionez, ez eta garatzeko bidean dauden

herrialdeetan ere, 2007tik. 2013an, ELGAko

herrialdeen PBGd-ren % 2,5 baino gutxixeago

zen (ehuneko baxuena Txilek zuen: % 0,5; eta

altuena Koreako Errepublikak: % 4,5).53

23. Are gehiago, energiaren eta ingurumenaren

arloko I+Gren gastu publikoa aurrekontu

publikoek I+Gra bideratzen duten

zenbatekoaren ehuneko txiki bat baino ez da:

batez beste % 12 edo gutxiago ELGAko












ekonomietan, eta % 6 Europar Batasunean.

Gainera, energiaren eta ingurumenaren

arloko I+Gren gastu publikoa ez da batere

handitu azken urteotan.

2012an, ELGAko herrialdeek armadara

bideratutako I+Gren aurrekontua energia eta

ingurumeneko I+Gra bideratutakoaren

bikoitza baino gehiago izan zen, eta 30 aldiz

handiagoa, berriz, Estatu Batuetan.54

24. Energiaren Nazioarteko Agentziaren

esanetan, gobernuek bost aldiz handitu

behar lukete energiaren arloko urteko I+Gren

gastua, 2050. urterako karbono-emisioak

modu nabarmenean murrizteko.55

25. Nekazarientzako landa-eskolek, batez beste,

0,21 areagotu zituzten nekazarien ezagutzak

(desbideratze estandarra); horri esker,

errentagarritasuna % 13 handitu zen, batez

beste, eta diru-sarrera garbiak, berriz, % 19.

Horrez gain, ingurumenari eragindako kaltea

murriztu zen (indize agregatuaren % 39ko

beherakada, batez beste), baita pestiziden

erabilera ere (% 17).56

DEMOGRAFIA

1. 1950 eta 2015 artean, munduko biztanleria

hirukoiztu egin da, bereziki osasungintza

publikoan egindako hobekuntzei esker.

Aurreikuspenen arabera, beste mila milioi

biztanle izango ditugu 2030. urterako, hau

da, guztira 8.500 milioi biztanle.

Espero da hazkunde horren ia lau bosten

diru-sarrera txikiak eta ertainak dituzten

herrialdeetan gertatzea, bereziki Saharaz

hegoaldeko herrialdeetan eta Hegoaldeko

Asian; herrialde horietan, elikagaien

hornidura beste toki batzuetan baino

ahulagoa da.57

2. 2050. urterako, planetako bi pertsonatatik

hiru hirietan biziko dira; urbanizazio horren

ehuneko handi bat landa-eremutik alde egin

duten pertsonek eragindakoa izango da.58






etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 57 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena.

Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 58 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena.

Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf






IRAUNKORTASUN SOZIALA, EKONOMIA, DESBERDINKERIA

1. Oro har, 2030erako, klima-aldaketa dela

eta, 122 milioi pertsona txirotuko dira,

ekosistema, ekonomia eta elementu

geografiko batzuk (kostaldeak eta

glaziarrak) nola egokitzen diren .59

2. 2000-2015 aldian, muturreko pobreziaren

intzidentzia bizkor murriztu bada ere, ez

dirudi arazoa laster desagertuko denik. Ia

900 milioi pertsona muturreko pobrezian

bizi ziren 2012an. Egunean 1,9 dolar

estatubatuar baino gutxiagorekin bizi diren

herritarren ehunekoa % 29 zen 1999an,

eta, 2012an, berriz, % 13 izatera jaitsi da,

neurri handi batean Txinaren garapen

ekonomiko handiari esker. Egun,

muturreko pobrezia Hegoaldeko Asian

(biztanleriaren % 19) eta Saharaz

hegoaldeko Afrikan (% 43) kontzentratzen

da.



Askotan gertatzen da lanpostu bat duten

herritarrek ez dutela nahikoa irabazten

muturreko pobreziatik ateratzeko edo

pobreziaren larritasuna arintzeko.60

3. Klimari loturiko gertakariak pairatzeko

aukera gehien dituzten komunitateak diru-

sarrera gutxi eta ertaindun herrialdeetan

egon ohi dira. 1995 eta 2014 artean

eraginik handiena jasan zuten 10

herrialdetatik 9 diru-sarrera gutxi edo

ertainak zituzten herrialdeak ziren:

Bangladesh, Filipinak, Guatemala, Haiti,

Honduras, Myanmar, Nikaragua, Pakistan

eta Vietnam. Beste herrialdea Thailandia

izan zen, diru-sarrera ertain-altuak dituen

herrialdea. Herrialde pobre askotan,

prestakuntza-maila oinarrizkoa da, eta

alde handia dago ikasle pobre eta

aberatsen artean. Guatemalan, Haitin,

Hondurasen eta Pakistanen kasuan, haur





pobreen % 10ek bakarrik bukatzen du

bigarren hezkuntzako lehen zikloa; haur

aberatsen kasuan, berriz, ehuneko hori

% 75 da.61

4. Berotze globala 1,5ºC-ra mugatuko

bagenu, eta ez 2ºC-ra, milioika pertsona

gutxiagok pairatuko lituzkete klima-

aldaketari loturiko arriskuak, eta pobrezia

jasateko arrisku txikiagoa izango lukete

2050. urterako.62

5. Bestalde, berotze globala 1,5ºC-ra

mugatuko bagenu, eta ez 2ºC-ra, gizakion osasunak arrisku gutxiago izango lituzke, bereziki beroak eta ozono geruzako arazoek eragindako heriotzei dagokienez; gainera, malariaren eta dengearen irismen geografikoa txikiagoa litzateke, besteak beste.63

6. Berotze globala 1,5ºC-ra mugatuko bagenu, eta ez 2ºC-ra, % 50ean murriztuko litzateke klima-aldaketak eragindako estres hidrikoa pairatuko luketen pertsonen ehunekoa; horrek bereziki eragingo die garapen bidean dauden uharte-herrialde txikietako biztanleei.64

7. Berotze globalaren eta klima-aldaketaren ondorioek ekonomiaren hazkundearen aurreikuspenei ere eragiten diete; horrek bereziki kaltetuko lituzke tropikoetan eta hego hemisferioan dauden herrialdeetako ekonomiak. Afrikako eta Asiako biztanleriak, klima-aldaketari loturiko askotariko arrisku konplexuen mende dagoenez, horrek eragindako pobrezia pairatzeko aukerarik handienak ditu.

8. Tenperatura 1,5ºC baino gehiago igoko balitz, klima-aldaketara egokitzeko zenbait mekanismo ezingo lirateke martxan jarri eta mekanismo horiek ez lukete arrakastarik izango.65


txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 62 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Special Report















HEZKUNTZAK HAZKUNDE EKONOMIKOA AHALBIDETZEN DU.66

a. Hezkuntza mailak Ekialdeko Asiako eta Saharaz hegoaldeko Afrikako hazkunde-tasetan dauden aldeen

erdia azaltzen du 1965 eta 2010 artean.

b. Hala ere, hezkuntza egokitu egin behar da lan-eremuak etengabe jasaten dituen aldaketetara, eta

kualifikazio handiko langile gehiago ekoitzi behar ditu. Hemendik 2020. urtera, baliteke goi-mailako

hezkuntza duten 40 milioi langile falta izatea eskaerari erantzuteko.

KALITATEZKO HEZKUNTZA ERABILGARRIA IZAN DAITEKE HAZKUNDE

EKONOMIKOAK INOR ATZEAN UZTEN EZ DUELA BERMATZEKO.67

a. Europar Batasuneko azken hamar herrialdeek bete egiten badituzte 2020 Agendako helburuak,

eskola-uztea murriztu eta goi-mailako hezkuntzako parte-hartzea areagotzeari buruzkoak, 3,7 milioi

pertsona gutxiago egongo dira pobrezia-arriskuan.

b. Bigarren hezkuntza eta goi-mailakoa lehen mailakoa baino askoz ere eraginkorragoa da pertsonei diru-

sarrera eta lanpostu duinak lortzen laguntzeko.

HEZKUNTZAK POBREZIA MURRIZTEN DU ETA SOLDATEN ARRAKALA

IXTEN LAGUNTZEN DU.68

a. Hezkuntzak pertsonei lana aurkitzen laguntzen die. Hegoafrikan, 2005ean, bigarren hezkuntzako

lehen zikloko ikasketak edo baxuagoak zituzten pertsonen % 45 baino gutxiago kontratatu zituzten;

aldiz, ziklo hori bukatu zutenen % 60 kontratatu zituzten.

b. Jatorri sozioekonomiko baxuko langileek egoera hobea duten herritarren hezkuntza bera jasoko

balute, bi taldeen arteko lan-pobreziaren arteko aldea % 39 gutxituko litzateke.

c. Hezkuntzak % 10 inguru areagotzen ditu diru-sarrerak hezkuntza-urteko.

d. Aldi berean, beharrezkoa da eskulan espezializatu eta kualifikatuaren eskaerari erantzungo dioten

politikak ezartzea.

66 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun

iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 67 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak

sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 68 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena. Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun iraunkorrak

sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf




9. Zenbatetsitako balioen arabera, industria

berdeen esparruko sektoreek dagoeneko

langile ugari kontratatzen dituzte: 3,5

milioi Bangladeshen, 1,4 milioi Brasilen, 2

milioi Alemanian eta, Estatu Batuetan, 2,5

milioi sektore pribatuan eta 900.000

sektore publikoan. Hazkunde berdeak

enpleguan duen eragin garbiaren

aurreikuspena positiboa izan ohi da; dena

den, industria batzuetan, lanpostuak

galduko dira.69

10. Garapen bidean dauden herrialdeetako

industria berdeek 6,4 bilioi dolarreko

inbertsioak jaso litzakete 2015 eta 2025

artean; hala, Txinak eta Latinoamerikak

zenbateko osoaren laurden bana jasoko

lukete.70

11. Horrez gain, asko aurrez liteke: 2030.

urterako, urtean 3,7 bilioi dolar aurrez

litezke mundu osoan baliabideen

eraginkortasuna hobetzeko, 130 neurri

aplikatuko balira eta legeria egokituko

balitz.71

12. Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE)

herrialdeetan bertan eta nazioartean

egindako azterketak berrikusita, ikus

daiteke ingurumenaren arloko

egokitzapenak egingo balira, enpleguak

% 0,5 eta % 2 artean egingo lukeela gora;

horrek esan nahi du munduan 15 eta 60

milioi enplegu gehiago sortuko

liratekeela.72

EUROPA

1. 2009an, Europar Batasunak munduko

birziklatze guztiaren % 50 egin zuen, eta

iturri berriztagarrietatik ateratako

energiaren % 40 kontsumitu.73

2. Europar Batasunean duela gutxi sartu

diren 10 herrialdeetan goi-mailako

hezkuntza areagotuz gero, 3,7 milioitan

murriztuko litzateke pobrezia-arriskuan

dagoen biztanleriaren kopurua.74

69 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-txostena.




Hezkuntza herrien eta planetaren zerbitzura. Guztiontzako etorkizun

3. Europako Batzordeak uste du gutxienez

milioi bat ikerketa-lanpostu beharko direla

Europar Batasunak ikerketan gastatzen

duena Barne Produktu Gordinaren (BPGd)

% 3ra igotzeko helburua erdiesteko.75

iraunkorrak sortzea. UNESCO, 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245745S.pdf 73 UNESCO, 2017. Munduko hezkuntzaren 2016ko jarraipen-











4. Are gehiago, energiaren eta

ingurumenaren arloko I+Gren gastu

publikoa aurrekontu publikoek I+Gra

bideratzen duten zenbatekoaren ehuneko

txiki bat baino ez da: batez beste % 12 edo

gutxiago ELGAko ekonomietan, eta % 6

Europar Batasunean.76

5. Europar Batasuneko azken hamar

herrialdeek bete egiten badituzte 2020

Agendako helburuak, eskola-uztea

murriztu eta goi-mailako hezkuntzako

parte-hartzea areagotzeari buruzkoak, 3,7

milioi pertsona gutxiago egongo dira

pobrezia-arriskuan.77

6. Europa nekazaritza-sistema batetik

industria-sistema batera igaro zenez,

areagotu egin da baliabideen kontsumoa;

ondorioz, Materialen Barne Kontsumoa

(DMC, ingelesez) 3-5 aldiz biderkatu da,

eta urteko eta pertsonako 3-6 tona izatetik

15-25 tona izatera igaro zen 1970.

hamarkada hasieran. Ordudanik, Europak

bere DMC egonkortu du, eta hobetu egin

du baliabideen erabileraren

eraginkortasun-ratioa, urteko % 1 eta % 2

artean. Hala ere, inportatutako

produktuak kontuan hartzen baditugu,

pertsonako aztarna materialak gora egiten

jarraitu du.78

7. Eskualde paneuropearrean, EBko estatu

kideen arteko kontsumoaren aztarna

materialen alde erraldoia bere horretan




78 UNEP/UNECE 2016. GEO-6 Assessment for the pan-European

region (rev. 1). United Nations Environment Programme, Nairobi, Kenya. http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep

mantenduko da, pertsona eta urteko 25

tonako batez bestekoan, Estatu Batuen eta

Ekialdeko Europako EBko kide ez diren

herrialdeen (Kaukaso barne) mailatik oso

gertu.79

8. Nazio Batuen Ingurumenerako

Programaren (PNUMA) Baliabideen

Nazioarteko Mahaiak (IRP, ingelesez)

helburu hau proposatzen du: pertsona eta

urteko 6-8 tona, mundu osoan 2050.

urterako, material eta baliabideen

erabileran iraunkortasunerako bidean

aurrera egite aldera.

Gaur egun, EBko baliabideen ustiaketa 16

tona ingurukoa da pertsona eta urteko;

Mendebaldeko Europan, 20 tonakoa da

urte eta pertsonako, eta 7,5 tonakoa,

berriz, Ekialdeko Europan, Kaukason eta

Erdialdeko Asian. Munduko batez bestekoa

10 tonakoa da urte eta pertsonako.80

_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y 79 UNEP/UNECE 2016. GEO-6 Assessment for the pan-European

region (rev. 1). United Nations Environment Programme, Nairobi, Kenya. http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y 80 UNEP/UNECE 2016. GEO-6 Assessment for the pan-European

region (rev. 1). United Nations Environment Programme, Nairobi, Kenya. http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep



http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y







9. Aurreikuspenen arabera, eskualde

paneuropearreko uraren ustiatze osoak

% 12 egin du gora 2010 eta 2030 artean.

Klima-aldaketak ez dio soilik eragiten

baliabide hidrikoen bolumenari; kalitateari

ere eragiten dio. Adibidez, Europan, uraren

tenperatura 0,8ºC igoko da batez beste.81

10. Aurreikuspenen arabera, gaur eguneko

egoeraren aldean, EBko ekosistema-

zerbitzuak % 5eraino murriztuko dira

2020rako, eta % 10-15, berriz,

2050erako.82

11. Beste ikerketa baten arabera, espezien

aniztasuna % 24 murriztuko da 2010 eta

2050 artean; iparraldeko eskualdeetan,

murrizketa txikiagoa izango da, eta irabazi

ere egin lezakete, baina, Europako beste

eskualde batzuetan, galera nabarmena

izango da. Klima-aldaketak eta lurraren

erabileran izandako aldaketak eragiten

dituzten ondorioak direla eta, 2050erako,

% 71ean murriztuko da hegaztien hazte-

gunea, batez ere Europa hegoaldean.83

12. Azken hamarkadetan, eskualde horretan,

nabarmen hobetu da airearen kalitatea;

hala ere, ziurrenik atmosferako kutsadura

izango da ingurumenari loturiko faktorerik

_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y 81 UNEP/UNECE 2016. GEO-6 Assessment for the pan-European



region (rev. 1). United Nations Environment Programme, Nairobi, Kenya. http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y

garrantzitsuena gaixotasunei eta heriotza

goiztiarrei dagokienez.84

13. Indarrean dagoen legeria aplikatzen bada,

2010 eta 2030 artean, 2,3 hilabetez

luzatuko da bizi-itxaropena batez beste

(0,7 hilabete Irlandan eta Suedian, eta 4,5

hilabete Bulgarian). Hala ere, atmosferako

kutsadurak oraindik ere gainditu egingo

ditu OMEk ezarritako gomendioak EBko

airearen kalitatea neurtzeko estazioen

% 37an.85

14. Berotegi-efektua eragiten duten gasen

emisioek, urtean, ia 30 GtC (gigatona)

egingo dute gora XXI. mende amaierara

arte.86

























15. Berotegi-efektua eragiten duten gasen 8,5

RPCan (kontzentrazio-bilakaera

adierazgarriak) egongo bagina, eskualde

paneuropearrean, Errusiako Federazioan

izango genuke tenperatura-igoerarik

handiena (+4,6ºC 2050. hamarkadan);

atzetik izango lituzke Erdialdeko Asia (+3,3-

3,9ºC), Mendebaldeko Europa eta

Erdialdeko Europa (2,9-4,1ºC).

Tenperaturan izandako gorakada horien

ondorioz, 5-10 aldiz biderkatuko lirateke

bero-boladak, aurreikuspenen arabera.87

16. 2030 ondoren ekimen eraginkor gehiago

martxan jartzen ez badira, mende-

amaierarako tenperatura 3,5ºC igoko da;

horrek hainbat arrisku ekarriko dizkie

gizakien osasunari eta ekosistemei, eta,

ekonomian nahiz gizartean ere, aldaketak

eragingo ditu.88

17. Aurreikuspenen arabera, 2030erako,

Mendebaldeko eta Erdialdeko Europako

biztanleria % 0,5 murriztuko da, duela

gutxi izandako migrazio-fluxuak kontuan

hartu gabe; Kaukason eta Erdialdeko

Asian, berriz, biztanleriak ia % 13 egingo du

gora.

Bestalde, aurreikusten da Errusiako

Federazioko biztanleriak % 7,7 egingo





duela behera, Erdialdeko Asiako eta

Kaukasoko etorkinak zenbatzen ez badira;

migrazio hori ere kontuan hartuta,

beherakada % 2,8koa izango da soilik.89

18. Zenbateko garbiei dagokienez, eskualde

paneuroparreko biztanleria egonkor

mantenduko da; dena den, berriz aztertu

behar litzateke kontinentera iristen diren

etorkinen kopuruak gora egiten jarraituko

balu. Aurreikuspenen arabera, 2013 eta

2050 artean, 2,4 milioi etorkin iritsiko dira

Mendebaldeko Europara.90

19. Egiturazko aldaketek, bereziki

Mendebaldeko eta Erdialdeko Europan

pertsona bakarrentzako etxeak

areagotzeak, indargabetu egin ditzakete

demografia egonkortzeak edo murrizteak

dakartzan ondorioak. Hori dela eta,

biztanleria egonkor mantendu edo

murriztu arren, baliteke baliabideen

erabilerak gora egitea.91

20. 2030ean, Mendebaldeko Europako batez

besteko adina 45 urte edo gehiago izango

da.92

21. 2050ean, Europako biztanleriaren % 80

inguru hirietan biziko da. Erdialdeko Asian

eta Kaukason, hirietan bizi diren

herritarren ratioa txikiagoa da; dena den,























2030ean % 55 eta 2050ean % 63 izatea

aurreikusten da.93

22. Klima-aldaketak eragindako ondorioek

areagotu egiten dute eskualdeko baliabide

naturalen gaineko presioa, batez ere ur

edangarriaren eskuragarritasunari

dagokionez, eta bereziki Erdialdeko Asian.

Aurreikuspenen arabera, Mendebaldeko

eta Erdialdeko Europan, ondorio hauek

izango ditu klima-aldaketak, besteak

beste: uholde, lehorte eta baso-sute

gehiago izatea, muturreko fenomeno

meteorologiko gehiago gertatzea eta

landare exotiko eta inbaditzaileak

ugaritzea.

Tenperatura igoz gero, ekidin ezinezko

ondorio ekologikoak izango dira, hala nola

ekosistemak desorekatzea, malaria eta

bektore bidez kutsatzen diren beste

gaixotasun biriko eta parasitario batzuk

hedatzea, bakterioen ugaltze-tasak

igotzea... Horrek arriskuan jartzen du

gizakien eta animalien osasuna; gainera,

aldi berean, antibiotikoen eraginkortasuna

murrizten ari da.94

23. Azken aurreikuspenen arabera, munduko

biztanleria 8.500 milioira iritsiko da

2030ean, eta diru-sarrerek ere gora egingo

dute; ondorioz, baliabide naturalen

eskaerak gora egingo du, baita erabilera

horrek eragindako kalteak ere.

Gaur egun, Mendebaldeko eta Erdialdeko

Europan, pertsona bakoitzaren urteko

kontsumo materialaren zenbatekoa 20

tonakoa da, batez beste; Ekialdeko

Europan, Kaukason eta Erdialdeko Asian,

berriz, 7,5ekoa da urteko eta pertsonako.95



region (rev. 1). United Nations Environment Programme, Nairobi, Kenya.

http://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/7735/unep_geo_regional_assessments_europe_16-07513_hires.pdf?sequence=1&isAllowed=y 95 UNEP/UNECE 2016. GEO-6 Assessment for the pan-European











iraunkortasunerako hezkuntzako datuak · iraunkortasunerako hezkuntzako datuak klima-aldaketa,...

Documents