i. disposiciÓns xerais...artigo 5º.-currículo. 1. as materias correspondentes a cada curso das...

Nº 211 � Mércores, 31 de outubro de 2007 17.467DIARIO OFICIAL DE GALICIA

I. DISPOSICIÓNS XERAIS

CONSELLERÍA DE EDUCACIÓNE ORDENACIÓN UNIVERSITARIA

Decreto 203/2007, do 27 de setembro, poloque se establece o currículo das ensinanzasprofesionais de réxime especial de música.

A Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación,establece no seu artigo 6.2º que o Goberno fixará, enrelación cos obxectivos, as competencias básicas, oscontidos e os criterios de avaliación, os aspectos bási-cos do currículo que constitúen as ensinanzas míni-mas. Así mesmo, a citada Lei orgánica 2/2006, do 3de maio, no capítulo VI do título I, fixa as caracterís-ticas básicas das ensinanzas profesionais de música,dentro das ensinanzas artísticas, cuxa finalidade éproporcionarlle ao alumnado unha formación artísticade calidade e garantir a cualificación dos futuros pro-fesionais. Neste marco, o Real decreto 1577/2006, do22 de decembro, polo que se fixan os aspectos bási-cos do currículo das ensinanzas profesionais de músi-ca reguladas na Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, deeducación, estableceu os aspectos básicos do currícu-lo das ensinanzas profesionais de música.

Considerando o avance que para as ensinanzas demúsica supuxo a normativa xurdida da Lei orgáni-ca 1/1990, do 3 de outubro, de ordenación xeral dosistema educativo, este decreto segue fundamentán-dose no estudo da especialidade instrumental ouvocal, que actúa como eixe vertebrador do currículo e,á vez, pretende avanzar cara a unha estrutura máisaberta e flexible, sen esquecer a necesidade de perse-guir un ensino integrador que, xunto coa formaciónprofesional de carácter artístico, dirixida á consecu-ción de competencias técnico-musicais específicas,inclúa a formación humanística e a educación cívicado alumnado destas ensinanzas. Abórdanse ademaismedidas que permitan a máxima adecuación dos estu-dos aos intereses do alumnado, considérase a compa-tibilidade real entre estas ensinanzas e as de educa-ción secundaria e facúltase a Administración educa-tiva para a adopción de solucións a este respecto.

En canto aos contidos das especialidades instru-mentais e vocais, mantense a necesidade de conxugarcomprensión e expresión, coñecemento e realización.Este proceso complexo de educación artística debeter en conta que os contidos esenciais na formacióndun músico que se expresa a través dun instrumentoou do canto están presentes, case na súa totalidade,desde o inicio dos estudos, e que o seu desenvolve-mento se realiza non tanto pola adquisición de novoselementos como polo afondamento permanente deles.Nesta traxectoria, o grao de dificultade interpretativavirá determinado pola natureza das obras que en cadatramo do proceso se seleccionen.

En relación cos criterios de avaliación, estes esta-blecen o tipo e as ensinanzas de aprendizaxe que seespera que alcance o alumnado nun momento deter-minado respecto dos obxectivos xerais das ensinan-

zas, as capacidades sinaladas nos obxectivos especí-ficos das ensinanzas profesionais de música e os pro-pios de cada especialidade. O nivel de cumprimentodestes obxectivos, en relación cos criterios de avalia-ción fixados, débese medir tendo en conta o contextodo alumnado e as súas propias características e posi-bilidades. Deste xeito, a avaliación constitúese nunhafunción formativa e, ademais, nunha fonte de informa-ción sobre o mesmo proceso de ensinanzas, co que seconverte nun referente de todo o proceso de ensino eaprendizaxe.

Xa que logo, este decreto establece o currículo dasensinanzas profesionais de música para o ámbito decompetencia da Consellería de Educación e Ordena-ción Universitaria e, ademais, regula o acceso a estasensinanzas.

De conformidade co exposto, por proposta da conse-lleira de Educación e Ordenación Universitaria, noexercicio da facultade outorgada polo artigo 34 daLei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta eda súa presidencia, modificada pola Lei 11/1988, do20 de outubro, e pola Lei 2/2007, do 28 de marzo, dotraballo en igualdade das mulleres de Galicia, logo doinforme do Consello Escolar de Galicia, de acordo coditame do Consello Consultivo de Galicia, e logo dedeliberación do Consello da Xunta de Galicia, na súareunión do día vinte e sete de setembro de dous milsete,

DISPOÑO:

CAPÍTULO I

DA FINALIDADE E A ORGANIZACIÓN DAS ENSINANZAS PROFESIONAISDE MÚSICA

Artigo 1º.-Obxecto e ámbito de aplicación.

1. Este decreto regula o currículo das ensinanzasprofesionais de música consonte o establecido no arti-go 48.2º da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, deeducación, e integra o establecido no Real decre-to 1577/2006, do 22 de decembro, polo que se fixanos aspectos básicos do currículo das ensinanzas pro-fesionais de música.

2. Así mesmo, esta disposición regula os criterios deacceso ás ensinanzas profesionais de música.

3. Este decreto é de aplicación na ComunidadeAutónoma de Galicia, nos conservatorios profesionaisde música e nos centros autorizados de música queconten coa autorización para a impartición do graoprofesional de música.

Artigo 2º.-Finalidade.

1. As ensinanzas profesionais de música teñencomo finalidade proporcionarlle ao alumnado unhaformación artística de calidade e garantir a cualifica-ción dos futuros profesionais da música.

2. A finalidade das ensinanzas profesionais demúsica ordénase en catro funcións básicas: formativa,

17.468 DIARIO OFICIAL DE GALICIA Nº 211 � Mércores, 31 de outubro de 2007

orientadora, profesionalizadora e preparatoria paraestudos posteriores.

3. O ensino da música no grao profesional organíza-se nun grao de seis cursos de duración.

Artigo 3º.-Obxectivos xerais.

1. As ensinanzas profesionais de música teñen comoobxectivo contribuír a desenvolver no alumnado ascapacidades xerais e os valores cívicos propios do sis-tema educativo e, ademais, as capacidades seguintes:

a) Habituarse a escoitar música e establecer un con-cepto estético que permita fundamentar e desenvolveros propios criterios interpretativos.

b) Desenvolver a sensibilidade artística e o criterioestético como fonte de formación e enriquecementopersoal.

c) Analizar e valorar a calidade da música.

d) Coñecer os valores da música e optar polosaspectos xurdidos dela máis axeitados para o desen-volvemento persoal.

e) Participar en actividades de animación musical ecultural que permitan vivir a experiencia de transmi-tir o gozo da música.

f) Coñecer e empregar con precisión o vocabularioespecífico relativo aos conceptos científicos da música.

g) Coñecer e valorar o patrimonio musical como par-te integrante do patrimonio histórico e cultural.

h) Tomar conciencia da importancia dunha escoitaactiva como base imprescindible na formación defuturos profesionais.

i) Fomentar a utilización do patrimonio musical enxeral, e a do galego en particular, como medio indis-pensable no enriquecemento da persoa e da súa for-mación musical.

2. Nas ensinanzas profesionais de música teranseen conta as especificacións que se establecen na Leigalega 7/2004, do 16 de xullo, para a igualdade demulleres e homes, e especialmente no seu artigo 9.1º,así como as prescricións do artigo 24 da Lei orgáni-ca 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectivade mulleres e homes como garantía dunha educaciónacorde co principio de igualdade.

Artigo 4º.-Especialidades das ensinanzas profesio-nais de música.

O currículo das ensinanzas profesionais de músicareferirase a cada unha das seguintes especialidades:

Acordeón.

Arpa.

Baixo eléctrico.

Canto.

Clarinete.

Clavecín.

Contrabaixo.

Fagot.

Frauta travesa.

Frauta de bico.

Gaita.

Guitarra.

Guitarra eléctrica.

Instrumentos de corda pulsada do Renacemento edo Barroco.

Instrumentos de puga.

Óboe.

Órgano.

Percusión.

Piano.

Saxofón.

Trompa.

Trompeta.

Trombón.

Tuba.

Viola.

Viola da gamba.

Violín.

Violoncello.

CAPÍTULO IIDO CURRÍCULO

Artigo 5º.-Currículo.

1. As materias correspondentes a cada curso dasensinanzas profesionais de cada especialidade e ostempos lectivos son os que se establecen no anexo Ideste decreto.

2. Os obxectivos, os contidos e os criterios de ava-liación, para as especialidades e as materias das ensi-nanzas profesionais de música, son os que se inclúenno anexo II deste decreto.

Artigo 6º.-Obxectivos específicos.

As ensinanzas profesionais de música deberán con-tribuír a que o alumnado adquira as capacidadesseguintes:

a) Superar con dominio e capacidade crítica os con-tidos e os obxectivos formulados nas materias quecompoñen o currículo da especialidade elixida.

b) Coñecer os elementos básicos das linguaxesmusicais, as súas características, as funcións e astransformacións nos contextos históricos.

c) Utilizar o oído interno como base da afinación, daaudición harmónica e da interpretación musical.


d) Formar unha imaxe axustada das posibilidades edas características musicais de cada un, tanto a nivelindividual como en relación co grupo, coa disposiciónnecesaria para saber integrarse como un membromáis del ou para actuar como responsable do conxun-to.

e) Compartir vivencias musicais de grupo na aula efóra dela que permitan enriquecer a relación afectivacoa música, a través do canto e da participación ins-trumental en grupo.

f) Valorar o corpo e a mente para utilizar con segu-ridade a técnica e poder concentrarse na audición ena interpretación.

g) Relacionar e aplicar os coñecementos adquiridosen todas as materias que compoñen o currículo, nasvivencias e nas experiencias propias para acadarunha interpretación artística de calidade.

h) Coñecer e aplicar as técnicas do instrumento ouda voz de acordo coas exixencias das obras.

i) Adquirir e demostrar os reflexos necesarios pararesolver eventualidades que xurdan na interpretación.

j) Cultivar a improvisación e a transposición comoelementos inherentes á creatividade musical.

k) Interpretar individualmente ou dentro da agrupa-ción correspondente obras escritas en todas as lingua-xes musicais, afondando no coñecemento dos estilos edas épocas, así como nos recursos interpretativos decada un destes.

l) Actuar en público con autocontrol, dominio damemoria e capacidade comunicativa.

Artigo 7º.-Materias comúns e propias das especiali-dades.

As ensinanzas profesionais de música organízansenas materias seguintes:

1. Materias comúns ás especialidades instrumen-tais:

a) Instrumento.

b) Linguaxe musical.

c) Harmonía.

d) Análise.

e) Historia da música.

f) Novas tecnoloxías aplicadas á música.

2. Materias propias das especialidades instrumentais:

a) Música de cámara: nas especialidades de acor-deón, arpa, clarinete, clavecín, contrabaixo, fagot,frauta de bico, frauta travesa, guitarra, instrumentosde corda pulsada do Renacemento e do Barroco, ins-trumentos de puga, óboe, órgano, percusión, piano,saxofón, trombón, trompa, trompeta, tuba, viola, violada gamba, violín e violoncello.

b) Orquestra: nas especialidades de arpa, clarinete,contrabaixo, fagot, frauta travesa, óboe, percusión,

saxofón, trombón, trompa, trompeta, tuba, viola, vio-lín e violoncello.

c) Banda: nas especialidades de clarinete, contra-baixo, fagot, frauta travesa, óboe, percusión, saxofón,trombón, trompa, trompeta e tuba.

d) Conxunto: nas especialidades de acordeón, arpa,baixo eléctrico, contrabaixo, clarinete, clavecín,fagot, frauta de bico, frauta travesa, gaita, guitarra,guitarra eléctrica, instrumentos de corda pulsada doRenacemento e do Barroco, instrumentos de puga,óboe, órgano, percusión, piano, saxofón, trombón,trompa, trompeta, tuba, viola, violín, violoncello eviola da gamba.

e) Coro: nas especialidades de acordeón, baixo eléc-trico, clavecín, frauta de bico, gaita, guitarra, guitarraeléctrica, instrumentos de corda pulsada do Renace-mento e do Barroco, instrumentos de puga, órgano,piano e viola da gamba.

f) Repentización e acompañamento: nas especiali-dades de acordeón, baixo eléctrico, clavecín, guitarra,guitarra eléctrica, instrumentos de corda pulsada doRenacemento e do Barroco, instrumentos de puga,órgano e piano.

g) Piano complementario: nas especialidades dearpa, baixo eléctrico, clarinete, contrabaixo, fagot,frauta de bico, frauta travesa, gaita, guitarra, guitarraeléctrica, instrumentos de corda pulsada do Renace-mento e do Barroco, instrumentos de puga, óboe, per-cusión, saxofón, trombón, trompa, trompeta, tuba, vio-la, violín, violoncello e viola da gamba.

3. Materias comúns á especialidade de canto.

a) Instrumento.

b) Linguaxe musical.

c) Harmonía.

d) Análise.

e) Historia da música.

4. Materias propias da especialidade de canto.

a) Idiomas aplicados ao canto.

b) Piano complementario.

c) Coro.

d) Música de cámara.

Artigo 8º.-Materias optativas

1. As materias optativas terán como finalidade com-plementar o currículo, integrando os itinerarios edu-cativos que o alumnado desexe cursar.

2. Correspóndelle á Consellería de Educación eOrdenación Universitaria a ordenación das materiasoptativas que serán de oferta obrigatoria para os cen-tros.

3. Os centros poderán incluír materias optativas,consonte o que para tales efectos estableza a Conse-llería de Educación e Ordenación Universitaria en


función das especialidades. En todo caso, as materiasoptativas ofrecidas polos centros estarán vinculadas aun ou varios itinerarios determinados.

Artigo 9º.-Itinerarios.

1. Co obxecto de facilitar a consecución das finali-dades a que se refire o artigo 2 decreto e atender osintereses do alumnado, establécense no sexto cursodestas ensinanzas os seguintes itinerarios formativos:

a) Interpretación.

b) Composición.

c) Pedagoxía.

d) Musicoloxía.

2. Os itinerarios educativos estarán constituídos pordúas materias, das cales terá carácter obrigatorio parao alumnado entre as recollidas no punto anterior, e arestante será opcional, elixida polo alumnado entre asmaterias optativas.

Artigo 10º.-Autonomía dos centros.

1. Os centros docentes disporán da necesaria auto-nomía pedagóxica e organizativa. Favorecerase o tra-ballo en equipo do profesorado e estimularase a súaactividade investigadora a partir da práctica docente.

2. No marco da súa autonomía, os centros docentesconcretarán e complementarán o currículo das ensi-nanzas profesionais de música establecido nestedecreto, mediante a elaboración dos correspondentesproxectos educativos de centro.

3. Consonte ao seu proxecto educativo e de acordoco que para tales efectos estableza a Consellería deEducación e Ordenación Universitaria, os centrosdocentes establecerán, polo menos, a súa oferta edu-cativa coas especialidades e os itinerarios que a con-forman, as materias optativas, os criterios xerais paraa elaboración das programacións didácticas, os proce-dementos e os criterios de avaliación, as medidas deatención á diversidade e a acción titorial, así comocalquera outra consideración que favoreza a mellorados resultados escolares do alumnado.

4. Os centros promoverán, de igual xeito, compro-misos coas familias e co propio alumnado en que seespecifiquen as actividades que se comprometan adesenvolver para facilitar o seu progreso educativo.

5. Os departamentos didácticos correspondenteselaborarán as programacións didácticas das materiaspara os cursos, no marco do proxecto educativo decentro.

6. O profesorado desenvolverá a programacióndocente de acordo co currículo e co proxecto educati-vo do centro, incluíndo a secuencia por cursos dosobxectivos, contidos e criterios de avaliación e os pro-gramas de cada materia. A devandita secuencia nondeberá variar para un mesmo grupo de alumnado aolongo das ensinanzas.

CAPÍTULO III

DO ACCESO E MATRÍCULA

Artigo 11º.-Acceso ao primeiro curso.

1. Para acceder ao primeiro curso do ensinanzasprofesionais de música cumprirá superar unha probaespecífica de acceso. Mediante esta proba valorarasea madureza, as aptitudes e os coñecementos para cur-sar con aproveitamento as ensinanzas profesionais, deacordo cos obxectivos establecidos neste decreto.

2. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria regulará o procedemento de acceso ao pri-meiro curso, que se axustará ao disposto nos puntosseguintes.

3. Para todas as especialidades, agás para a de can-to, a devandita proba consistirá en:

a) Interpretación, no instrumento da especialidade aque opte, de tres obras pertencentes a distintos esti-los, das cales, como mínimo, unha deberá interpretar-se de memoria. Este exercicio cualificarase de cero adez puntos e cumprirá unha cualificación mínima decinco puntos para o superar.

b) Exercicio para avaliar a capacidade auditiva doalumnado e os seus coñecementos teóricos e prácticosda linguaxe musical. Este exercicio cualificarase decero a dez puntos, e cumprirá unha cualificaciónmínima de cinco puntos para o superar.

4. Para a especialidade de canto, a proba consistirá en:

a) Interpretación de tres obras de diferentes estilos,libremente elixidas pola persoa aspirante, das calesunha será de repertorio lírico. Este exercicio cualifi-carase de cero a dez puntos e será precisa unha cua-lificación mínima de cinco puntos para o superar.

b) Exercicio para avaliar a capacidade auditiva doalumnado e os seus coñecementos teóricos e prácticosda linguaxe musical. Este exercicio cualificarase decero a dez puntos, e cumprirá unha cualificaciónmínima de cinco puntos para o superar.

5. A puntuación definitiva da proba citada nos pun-tos anteriores será a media ponderada da cualifica-ción obtida en ambos os exercicios. Para estes efectosponderarase o primeiro deles nun 70 por cento, e osegundo nun 30 por cento.

6. A superación da proba de acceso faculta exclusi-vamente para se matricular no curso académico enque fose convocada.

Artigo 12º.-Acceso a outros cursos.

1. Poderase acceder a calquera outro curso dasensinanzas profesionais sen ter cursado os anterioressempre que, a través dunha proba, a persoa aspirantedemostre posuír os coñecementos necesarios paracursar con aproveitamento as ensinanzas correspon-dentes.

2. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria deberá regular o procedemento de acceso a


calquera outro curso, que se axustará ao disposto nospuntos seguintes.

3. Esta proba constará de dous exercicios:

a) Interpretación, no instrumento ou coa voz, de tresobras de diferentes estilos, do nivel correspondenteao curso inmediatamente anterior ao que se opte e dascales, como mínimo, unha deberá interpretarse dememoria. Este exercicio cualificarase de cero a dezpuntos, e cumprirá unha cualificación mínima de cin-co puntos para o superar.

b) Exercicio teórico-práctico para valorar os coñe-cementos das materias dos cursos anteriores a que seopte. Este exercicio cualificarase de cero a dez pun-tos, e cumprirá unha cualificación mínima de cincopuntos para o superar.

4. A puntuación definitiva da proba citada nos pun-tos anteriores será a media ponderada da cualifica-ción obtida en ambos os exercicios. Para estes efectosponderarase o primeiro deles nun 70 por cento, e osegundo nun 30 por cento.

5. A superación da proba de acceso faculta exclusi-vamente para se matricular no curso académico enque fose convocada.

Artigo 13º.-Admisión de alumnado.

A admisión de alumnado estará sometida aos prin-cipios de igualdade, mérito e capacidade, e supedita-da ás cualificacións obtidas nas probas de acceso aque se refiren os artigos 11º e 12º deste decreto.

Artigo 14º.-Matriculación.

1. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria establecerá as normas de admisión e matrí-cula, así como as condicións dos traslados de centro.

2. No caso do alumnado que curse máis dunhaespecialidade, unicamente cursará as materiascomúns por unha delas. Unha vez cursadas e supera-das nunha especialidade, a cualificación obtida éválida para todas as especialidades, e deste xeitodeberá constar no libro de cualificacións.

3. Para os efectos do establecido no punto anterior,a materia de piano complementario considérasecomún das especialidades que a inclúen.

4. Así mesmo, o alumnado poderá formalizar matrí-cula no sexto curso en máis dun itinerario e en máisdunha materia optativa.

Artigo 15º.-Matrícula excepcional.

É competencia do consello escolar de cada centroautorizarlle con carácter excepcional a ampliación dematrícula ao curso seguinte ao alumnado que, logo daorientación do profesorado, así o solicite, sempre queo informe da totalidade do profesorado do alumno ouda alumna xustifique, conforme criterios obxectivos, asúa adecuada capacidade de aprendizaxe do cursoactual e daquel ao cal aspire a acceder.

CAPÍTULO IVDA AVALIACIÓN A PROMOCIÓN E A PERMANENCIA

Artigo 16º.-Avaliación.

1. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria regulará o procedemento de avaliación, pro-moción e permanencia do alumnado, que se axustaráao disposto nos puntos seguintes.

2. A avaliación das ensinanzas profesionais levara-se a cabo tendo en conta os obxectivos e os criteriosde avaliación establecidos no currículo.

3. A avaliación da aprendizaxe do alumnado serácontinua e integradora, aínda que diferenciada segun-do as materias do currículo.

4. A avaliación, supervisada pola xefatura de estu-dos, realizaraa o conxunto do profesorado do alumnoou da alumna coordinado polo profesor ou a profesoraque desempeñen a titoría. Este profesorado actuaráde xeito integrado ao longo do proceso de avaliación ena adopción de decisións resultantes do devanditoproceso.

5. O profesorado avaliará tanto a aprendizaxe doalumnado como os procesos de ensino e a súa propiapráctica docente.

6. Os resultados da avaliación final das materiasque compoñen o currículo expresaranse mediante aescala numérica de 1 a 10 sen decimais. Considera-ranse positivas as cualificacións iguais ou superioresa cinco, e negativas as inferiores a cinco.

7. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria regulará as condicións para que os centrosorganicen as oportunas probas extraordinarias co finde lle facilitar ao alumnado a recuperación de mate-rias con avaliación negativa.

Artigo 17º.-Promoción.

1. O alumnado pasará ao curso superior cando teñasuperadas as materias cursadas ou teña avaliaciónnegativa, como máximo, en dúas materias.

2. No suposto de que a materia pendente sexa depráctica instrumental ou vocal, a recuperación damateria deberá realizarse na clase do curso seguinte,se forma parte del. No resto dos casos, o alumnadodeberá asistir ás clases das materias non superadasno curso anterior.

3. A cualificación negativa en tres ou máis materiasdun curso ou de varios impedirá a promoción doalumnado ao curso seguinte.

4. O alumnado que no remate do sexto curso tivesependente de avaliación positiva tres materias ou máisdeberá repetir o curso na súa totalidade. Cando a cua-lificación negativa se produza en unha ou dúas mate-rias, só cumprirá que realice as materias pendentes.

5. En relación co punto anterior, os centros poderán,segundo as súas dispoñibilidades, autorizar a asisten-cia do alumnado con unha ou dúas materias penden-tes, como oínte, ás clases das materias xa superadas.


Artigo 18º.-Permanencia.

1. O límite de permanencia nas ensinanzas profe-sionais de música será de oito anos. O alumnado nonpoderá permanecer máis de dous anos no mesmo cur-so, bardante no sexto curso.

2. Con carácter excepcional, a Consellería de Edu-cación e Ordenación Universitaria poderá autorizarampliar un ano a permanencia do alumnado no graoprofesional, en supostos de doenza que perturbe subs-tancialmente o desenvolvemento dos estudos ou nou-tros supostos que merezan igual consideración.

3. En calquera caso, a permanencia nas ensinanzasprofesionais non poderá superar os nove anos, incluí-do, de ser o caso, o da ampliación concedida.

Artigo 19º.-Titulación.

1. O alumnado que superase as ensinanzas profesio-nais de música obterá o título profesional de música,onde constará a especialidade cursada.

2. Quen finalice as ensinanzas profesionais demúsica obterá o título de bacharelato se supera asmaterias comúns do bacharelato, aínda que non reali-zase o bacharelato da modalidade de artes na súa víaespecífica de música e danza.

CAPÍTULO V

DOS DOCUMENTOS DE AVALIACIÓN

Artigo 20º.-Documentos de avaliación.

1. Son documentos de avaliación das ensinanzasprofesionais de música o expediente académico per-soal, as actas de avaliación, o libro de cualificaciónse os informes de avaliación individualizados.

2. Dos documentos de avaliación, terá a considera-ción de documento básico o libro de cualificacións.

3. Os documentos de avaliación levarán as sinaturasfidedignas das persoas que correspondan en cadacaso, con indicación do posto desempeñado. Debaixodelas constará o nome e os apelidos do asinante.

4. Correspóndelle á Consellería de Educación eOrdenación Universitaria a regulación e o establece-mento dos modelos oficiais dos documentos de avalia-ción a que fai referencia o punto anterior.

5. En relación ao libro de cualificacións, a Conse-llería de Educación e Ordenación Universitaria esta-blecerá o procedemento de solicitude e rexistro docitado documento.

CAPÍTULO VI

MEDIDAS DE APOIO AO CURRÍCULO

Artigo 21º.-Formación permanente do profesorado.

1. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria realizará unha oferta de actividades forma-tivas consonte as necesidades que deriven dos progra-mas educativos.

2. As actividades de formación permanente do pro-fesorado terán como obxectivo o perfeccionamento dapráctica educativa que incida na mellora dos rende-mentos do alumnado e do seu desenvolvemento per-soal e social.

3. Periodicamente, o profesorado desenvolverá acti-vidades de actualización nos centros educativos e nasinstitucións formativas específicas. O principio deigualdade, de conformidade co disposto polo arti-go 9.2º da Lei 7/2004, do 16 de xullo, para a igualda-de de mulleres e homes, e o artigo 24.2º.c da Lei orgá-nica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efecti-va de mulleres e homes, incluirase nos programas eactividades formativas, de perfeccionamento e deactualización do profesorado.

Artigo 22º.-Investigación, experimentación e inno-vación educativas.

A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria impulsará a investigación, a experimentación e ainnovación educativas mediante a convocatoria deaxudas a proxectos específicos, incentivando a crea-ción de equipos de profesorado, así como a colabora-ción coas universidades e outras institucións e, entodo caso, xerando un marco de reflexión sobre o fun-cionamento real e a mellora do proceso educativo.

Artigo 23º.-Materiais de apoio ao profesorado.

A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria favorecerá a elaboración de materiais de apoioao profesorado que desenvolvan o currículo e ditarádisposicións que orienten o seu traballo nese sentido.

CAPÍTULO VIICORRESPONDENCIA CON OUTRAS ENSINANZAS

Artigo 24º.-Correspondencia entre ensinanzas pro-fesionais de música e ensinanzas de educación secun-daria obrigatoria e bacharelato.

Co fin de lle dar cumprimento ao establecido noartigo 47 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, aConsellería de Educación e Ordenación Universita-ria, no marco da normativa básica vixente, regulará asmedidas necesarias para que o alumnado poida cur-sar simultaneamente as ensinanzas profesionais demúsica, e a educación secundaria e o bacharelato.Para tales efectos, a citada regulación deberá abordara adopción de medidas de organización e de ordena-ción académica que incluirán, entre outras, as valida-cións, as adaptacións curriculares e as condiciónspara o desenvolvemento dunha oferta integrada dasensinanzas reguladas neste decreto e as correspon-dentes á educación secundaria obrigatoria e o bacha-relato.

Disposicións adicionais

Primeira.-Creación de novas especialidades.

A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria poderá promover ante o Goberno a ampliación


das especialidades das ensinanzas profesionais deréxime especial de música, para dar acollida a outrasen razón do seu grao de interese etnográfico, históri-co ou cultural.

Segunda.-Alumnado con discapacidade.

1. No marco das disposicións establecidas naLei 51/2003, do 2 de decembro, de igualdade deoportunidades, non-discriminación e accesibilidadeuniversal das persoas con discapacidade, os centrosescolares de nova creación deberán cumprir as dispo-sicións vixentes na materia de promoción da accesibi-lidade. O resto dos centros deberán adecuarse ádevandita lei nos prazos e cos criterios establecidosnela.

2. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria adoptará as medidas oportunas para a adap-tación do currículo ás necesidades do alumnado condiscapacidade. En todo caso, as devanditas adapta-cións deberán respectar no esencial os obxectivosfixados neste decreto.

Terceira.-Incorporación de alumnado procedente deplans anteriores con materias pendentes.

1. Sen prexuízo das equivalencias establecidas noReal decreto 806/2006, do 30 de xuño, polo que seestablece o calendario de aplicación da nova ordena-ción do sistema educativo, establecida pola Lei orgá-nica 2/2006, do 3 de maio, de educación, cando unalumno ou unha alumna non superasen dúas ou máismaterias do curso que estean a realizar das ensinan-zas establecidas na Lei orgánica 1/1990, do 3 deoutubro, de ordenación xeral do sistema educativo,incorporaranse ao mesmo curso das ensinanzas regu-ladas pola Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de edu-cación, que deberán realizar completo.

2. Así mesmo, cando un alumno ou unha alumnateña cualificación negativa nunha materia do cursoque estea a realizar das ensinanzas establecidas naLei orgánica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenaciónxeral do sistema educativo, incorporarase ao cursoseguinte das ensinanzas reguladas pola Lei orgáni-ca 2/2006, do 3 de maio, de educación.

3. A Consellería de Educación e Ordenación Uni-versitaria regulará as condicións para a superacióndas materias pendentes e a tramitación administrati-va da incorporación do alumnado ao novo plan deestudos.

Cuarta.-Matrícula de honra e premio fin de grao.

Como recoñecemento ao alumnado con mellor expe-diente académico, establécese a cualificaciónextraordinaria de matrícula de honra e o premio de finde grao. A Consellería de Educación e OrdenaciónUniversitaria regulará as condicións para a obtenciónde ambas as dúas distincións académicas.

Quinta.-Adscrición de materias do currículo.

Consonte o artigo 4 do Real decreto 989/2000, do 2de xuño, polo que se establecen as especialidades docorpo de profesorado de música e artes escénicas, seadscribe a elas o profesorado do devandito corpo e sedeterminan as materias que se deberán impartir, asseguintes materias establecidas neste decreto quedanadscritas ás especialidades que a seguir se relacionan:

Materias do currículo Especialidades ás cales se adscriben indistintamente

Análise Fundamentos de composición Novas tecnoloxías aplicadas á música

Repentización e acompañamento umental correspondente

Itinerario de interpretaciónItinerario de pedagoxía

mposición

posición

Fundamentos de composición Historia da música Linguaxe musical Especialidade instrLinguaxe musical

omposición Fundamentos de cEspecialidade instrumental Linguaxe musical

Itinerario de musicoloxía Historia da música Itinerario de composición Fundamentos de coPiano complementario Linguaxe musical

Fundamentos de comPiano

Sexta.-Matriculación de alumnado feminino.

A Consellería de Educación e Ordenación Universi-taria e os centros de ensinanzas profesionais de músi-ca poderán adoptar medidas de acción positiva quefomenten a matriculación do alumnado feminino nasespecialidades en que por razóns históricas, estrutu-rais ou outras exista unha notoria infrarrepresentacióndas mulleres.

Disposición transitoria

Única.-Vixencia do Decreto 253/1993, do 29 dexullo, polo que se establece o currículo do grao ele-mental e do grao medio das ensinanzas de música e oacceso aos devanditos graos.

Ata a implantación da nova ordenación das ensi-nanzas profesionais de música establecidas nestedecreto, de acordo co disposto no Real decre-to 806/2006, do 30 de xuño, polo que se establece ocalendario de aplicación da nova ordenación do siste-ma educativo establecido pola Lei orgánica 2/2006,do 3 de maio, de educación, estas ensinanzas rexeran-se polo establecido no Decreto 253/1993, do 29 dexullo, polo que se establece o currículo do grao ele-mental e do grao medio das ensinanzas de música, eo acceso aos devanditos graos, e as disposicións queo desenvolven.

Disposición derrogatoria

Única.-Derrogación normativa.

Quedan derrogados os artigos 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 12,13, 14, 15, 16, 17, 18, 20 e 21, así como as disposi-cións adicionais primeira, segunda e terceira doDecreto 253/1993, do 29 de xullo, polo que se esta-blece o currículo do grao elemental e do grao mediodas ensinanzas de música, e o acceso aos ditos graos,


no relativo á regulación do grao medio, así como can-tas disposicións de igual ou inferior rango se opoñanao establecido neste decreto.

Disposicións derradeiras

Primeira.-Habilitación normativa.

Autorízase a Consellería de Educación e OrdenaciónUniversitaria para ditar cantas normas se considerenoportunas para o desenvolvemento deste decreto.

Segunda.-Entrada en vigor.

Este decreto entrará en vigor aos vinte días seguin-tes da súa publicación no Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, vinte e sete de setembro dedous mil sete.

Emilio Pérez TouriñoPresidente

Laura Sánchez PiñónConselleira de Educación e Ordenación Universitaria

ANEXO I Ensinanzas profesionais

Especialidades de arpa, clarinete, contrabaixo, fagot, frauta travesa, óboe, percusión, saxofón, trombón, trompa, trompeta, tuba, viola, violín e violoncello.

Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º

Instrumento 1 1 1 1 1 1

Linguaxe musical 2 2

Harmonía 2 2

Análise 2 2

Orquestra/banda 1 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 ,5

Conxunto 1 1

Música de cámara 1 1

Novas tecnoloxías aplicadas á música 1

Piano complementario 0,5 0,5 0,5 0,5

Historia da música 2 2

Itinerario 1

Optativa 1

Total horas: (40 horas) 5,5 5,5 6 7 8 8

Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Conxunto 1 1 1 1

Coro 1 1 1 1 1 1





Repentización e acompañamento 0,5 0,5

Itinerario 1

Optativa 1

Total horas: (40 horas) 5 5 6,5 7,5 8 8

Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Conxunto 1 1 1 1

Coro 1 1 1 1 1 1




Repentización ñamento 1 1 e acompa 1

Itinerario 1

Optativa 1

Total horas: (40 horas) 5 5 6 8 8 8

Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Coro 1 1

Música de cámara 1 1 1 1

Idiomas aplicados ao canto 1,5 1,5 1,5 1,5 1 1



Itinerario 1

Optativa 1

Total horas: (40 horas) 5,5 5,5 5,5 7,5 8 8

Especialidades de baixo eléctric de guitarra léctrica.

o e e

Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Conxunto 1 1 1 1 1 1

Coro 1 1 1 1 1 1




Repentización e acompañamento 0,5 0,5

Itinerario 1

Optativa 1


Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Conxunto 1 1 1 1 1,5 1 ,5

Coro 1 1 1 1 1 1


Piano complementario 0,50,5 0,5 0,5


Itinerario 1

Optativa 1


cordeón cl cín órgano e Especialidades de a , ave ,piano.

Especialidade de gaita.

ialidades de guitarra, instrumentos de corda do Renacemento e , e instrumentos

de p

Especpulsada do Barroco

uga.

ialidade de canto. Espec


Materias Cursos

1º 2º 3º 4º 5º 6º



Harmonía 2 2

Análise 2 2

Conxunto 1 1 1,5 1,5

C 1 1 1 1 1 oro 1


Novas tecnolo as á música xías aplicad 1



Itinerario 1

Optativa 1

Total horas: (40 horas) 7,5 7,5 5 5 7 8

ANEXO IIANÁLISE

Introdución

O nivel técnico e interpretativo do alumnado nosdous últimos cursos do grao profesional permítelletraballar cun repertorio de obras cunhas dimensiónsformais, unha complexidade harmónica, polifónica ede elaboración temática, e unha variedade estilísticae estética que fan necesario afondar no coñecementodos principais elementos e do procedemento da lin-guaxe musical e a súa relación coas técnicas compo-sitivas, co fin de avanzar cada vez máis nunha com-prensión das devanditas obras sen que sexa impres-cindible desenvolver a destreza nas técnicas de escri-tura. Este avance pódese realizar a través da análise,como ferramenta imprescindible para calquera quesexa o futuro profesional do estudante.

A disciplina de análise pretende subministrar ocoñecemento teórico dos principais elementos e pro-cedementos compositivos, e tamén o dunha serie defactores de tipo histórico, indisociables do feito musi-cal como fenómeno cultural. E, sobre todo, pretendeproporcionar unha serie de ferramentas metodolóxi-cas que permitan afrontar a análise desde todos ospuntos de vista que poidan ser relevantes.

Toda obra de arte musical está composta a partirdunha serie de elementos morfolóxicos e procede-mentos sintácticos. Esa similitude coa linguaxe per-mite que á música se lle poidan aplicar os criterios dalingüística que supoñen unha vía fecunda cara aocoñecemento. Os criterios de sincronía (definindo amutua relación dos elementos da obra) e diacronía (aevolución destes no tempo) son, quizais, os que máisaxeitadamente se adaptan á análise musical. É impor-tante a valoración de toda obra musical como perten-cente a un estilo ou a un autor e a unha época, que sóadquiren a súa exacta dimensión cando se relacionanintimamente cos estilos ou as épocas anteriores e pos-teriores.

A análise está concibida como materia común paratodas as especialidades nos dous últimos cursos dograo profesional aínda que, pola súa propia esencia,se trata dun ensino que debe estar presente ininte-rrompidamente desde o inicio dos seus estudos musi-

cais. Naturalmente, nun nivel básico ou elemental, ograo de complexidade da análise que o profesor ou aprofesora leven a cabo terá que gardar a proporciónnecesaria cos coñecementos que posúa o alumnado,centrando a atención no recoñecemento dos elemen-tos temáticos, fraseolóxicos, etc., e que a súa com-prensión sexa indispensable para interpretar correc-tamente as obras, evitando tecnicismos que poidanresultar incomprensibles. En quinto e sexto do graoprofesional, o alumnado posúe xa os coñecementosnecesarios para afondar nunha materia tan incuestio-nable.

Os contidos do ensino da análise abranguen, xa quelogo, todos os conceptos referidos aos elementos inte-grantes da nosa linguaxe musical (sen descartar refe-rencias a músicas non occidentais, dada a utilidadeda comparación entre elementos afíns con traxecto-rias culturais diferentes), cun coñecemento teóricobásico da música que vai desde o canto gregoriano ataa actualidade, e con carácter procedemental, tamén aanálise de obras dos períodos da práctica tonal(Barroco, Clasicismo e Romanticismo), co fin depoder observar con gran perspectiva o contexto dia-crónico. Para iso, a análise deberase centrar no estu-do dun número de obras representativas dos períodose dos estilos que, traballadas tan profundamentecomo sexa posible, deberán achegar unha amplavisión das técnicas musicais occidentais, así como oscriterios metodolóxicos que se poderán aplicar á aná-lise doutras obras.

Pola súa parte, os procedementos diríxense á asimi-lación teórica dunha serie de coñecementos técnicosou estilísticos que se deberán recoñecer nas obrasmusicais mediante a análise de partituras e mediantea identificación auditiva dos elementos e dos proce-dementos estudados, así como unha práctica instru-mental básica destes que conduza á súa interioriza-ción.

Obxectivos

O ensino da análise no grao profesional terá comoobxectivo o desenvolvemento das capacidadesseguintes:

a) Coñecer os principais e máis básicos elementos eprocedementos compositivos das épocas e dos auto-res, desde o canto gregoriano ata a actualidade, conespecial incidencia nos estilos da práctica tonal:Barroco, Clasicismo e Romanticismo.

b) Analizar obras dos estilos da práctica tonal(Barroco, Clasicismo e Romanticismo) atendendo aosparámetros que as compoñen: macroestruturas emicroestruturas, proporcións, tonalidade, harmonía(cadencias, acordes e procedementos modulatorios),temática e motívica, textura, ritmo, dinámica, agóxi-ca, tímbrica, articulación, etc.

c) Sinalar na obra as características dos parámetrosque a compoñen conferíndolle unha estética propia doestilo a que pertence, e comprender a interrelación

des de frauta de bico e violEspecialida a da gamba.


dos procedementos compositivos de cada época costipos de obras que derivan deles.

d) Escoitar internamente os tipos de acordes e asfórmulas harmónicas máis características das obrasanalizadas.

e) Tocar esquematicamente nun instrumento polifó-nico as fórmulas harmónicas máis características dasobras analizadas.

Contidos

-Coñecemento básico dos principais e dos máisbásicos elementos e procedementos compositivos dasépocas e dos autores, desde o canto gregoriano ata aactualidade (incluíndo referencias á música non occi-dental).

-Estudo a través da análise dos compoñentes da lin-guaxe musical (macroestruturas e microestruturas,proporcións, tonalidade, harmonía -cadencias, acor-des e procedementos modulatorios-, temática e motí-vica, textura, ritmo, dinámica, agóxica, tímbrica, arti-culación, etc.), a partir de obras de diversas épocas eautores, dos estilos da práctica tonal: Barroco, Clasi-cismo e Romanticismo.

-Práctica auditiva e instrumental dos acordes e dasfórmulas harmónicas máis características das épocasda práctica tonal, que conduza á súa interiorización.

Criterios de avaliación

1) Identificar mediante a análise de obras os com-poñentes da linguaxe musical das épocas da historiada música occidental. Con este criterio poderase ava-liar a habilidade do alumnado no recoñecemento doselementos estudados e a comprensión desde o puntode vista do estilo considerado sincronicamente e dia-cronicamente.

2) Sinalar os elementos da linguaxe musical que lleconfiren á obra analizada un determinado estilo.Mediante este criterio preténdese avaliar a habilida-de do alumnado para recoñecer os procedementoscompositivos pertencentes a unha época, a un estiloou a un autor, avaliar o seu papel funcional e com-prendelos desde o punto de vista do estilo.

3) Expor, con base na análise de obras das épocasda linguaxe musical occidental, os elementos, os pro-cedementos e os niveis estruturais que configuran aforma a grande escala e a súa relación coas estruturasmáis pequenas. Preténdese avaliar a habilidade doalumnado para recoñecer os criterios seguidos poloautor ou a autora na elaboración da forma global daobra (criterios de proporción, coherencia, contraste,etc.), comprender a relación dos devanditos criterioscos elementos que configuran a forma a pequenaescala, e determinar os niveis estruturais establecen-do o papel que os elementos e os procedementosxogan dentro deles.

4) Identificar auditivamente os elementos e os pro-cedementos que configuran a forma a pequena escalae a grande escala. Mediante este criterio poderase

avaliar o progreso da capacidade auditiva do alumna-do, a través da identificación dos elementos e dos pro-cedementos estudados.

CONXUNTO

Introdución

O conxunto instrumental constitúe un espazo de for-mación de primeira orde para experimentador e apli-car, ademais das habilitades adquiridas na clase deinstrumento da especialidade, os coñecementosadquiridos en todas as materias. Desde este punto devista, o conxunto tamén poderá permitir percorrer orepertorio para diversas formacións, de diferentesépocas ou estilos, co que se amosa unha vez máis queos obxectivos dunhas materias e das outras debencoordinarse desde unha perspectiva común.

O proceso de ensino e aprendizaxe das especialida-des instrumentais ten un forzoso carácter individual.Por iso, o currículo que agora se presenta alberga,como unha nova materia dun colectivo de estudantes,a materia de conxunto, que terá por finalidade, enesencia, a actividade de grupo, como no caso daorquestra, da banda ou de coro, todas dirixidas aoproceso de obtención de novos coñecementos e a súaaplicación na práctica social e representativa do cen-tro en que se realicen os estudos.

Neste desenvolvemento normativo considerouseconveniente reforzar as actividades de grupo eaumentar a súa presenza nos centros. A incorporaciónde novas especialidades instrumentais, cuxas litera-turas amosan amplos repertorios de conxunto especí-ficos, sinala a idoneidade de incluír a materia deconxunto como unha materia máis no marco das ensi-nanzas profesionais de música. Por outra banda,razóns de índole organizativa dos centros sinalan aconveniencia de ampliar esta nova materia de grupo aprol da participación de todos os estudantes de cal-quera especialidade instrumental cursada.

A educación musical non pode nin debe perseguircomo única meta a formación de solistas. O carácterpropedéutico das ensinanzas profesionais de músicaleva consigo a incorporación do alumnado ás agrupa-cións que se configuren no seus centros co fin de pro-piciar un marco amplo de experiencias que lle permi-ta ao alumnado dirixirse cara á formación musical quemáis se adapte ás súas calidades, aos seus coñece-mentos e aos seus intereses.

A práctica indistinta de grupo na orquestra, na ban-da, no coro e, de ser o caso, no conxunto que corres-ponda ten por finalidade facilitar a participación, através de distintas formacións, de todo o alumnado aoprocurarse unha organización máis flexible do ensino.Por unha banda, esta participación en agrupacións hapermitir que determinados instrumentos con dificul-tades de integración teñan o marco axeitado para apráctica instrumental colectiva; por outra parte,supón e garantía da presenza activa do alumnadonunha das actividades que, xunto co coro, a orquestraou a banda, implican maior proxección do centro nasociedade.


As tradicionais asociacións de instrumentos darápaso a un repertorio que alberga un complexo entra-bado de interrelacións instrumentais sen perder aunidade de criterio e a igualdade da execución, queteñen que ser as principais metas para lograr. O alum-nado, como noutras agrupacións, deberá incrementara actitude de escoita de todo aquilo que rodea a pro-pia execución unipersoal en prol de alcanzar aspectosinherentes a toda boa interpretación na agrupación(afinación, empaste, homoxeneidade no fraseo, igual-dade no ataque, claridade nas texturas, etc.), adqui-rindo progresivamente unha serie de habilidades ehábitos acordes co seu papel no grupo que estará con-dicionado ao repertorio do seu instrumento.

En síntese, igual que sucede na orquestra, na ban-da e no coro, o conxunto ha propiciar a responsabili-dade compartida. Por unha parte, as relacións huma-nas entre o alumnado, afeito á práctica instrumentalindividual, levarán consigo, como membros dun cor-po colectivo, todo un exercicio de adaptación ao gru-po e de aceptación doutros instrumentistas. Por outrabanda, a práctica en grupo motivará a actitude deescoita, propiciará a memoria de paisaxes instrumen-tais e fomentará o estudo individual, que reverterá nogrupo e incentivará unha actitude de disciplina difi-cilmente abordable en actividades individuais.

Obxectivos

As ensinanzas de conxunto dos estudos profesionaisde música terán como obxectivos contribuír a desen-volver no alumnado as capacidades seguintes:

a) Afondar no coñecemento dos estilos e dos recur-sos interpretativos de cada un deles.

b) Dominar o propio instrumento de acordo coasexixencias de cada obra.

c) Respectar as normas que exixe toda actuación engrupo e valorar a interpretación en conxunto como unaspecto fundamental da formación musical.

d) Aplicar a audición polifónica para escoitar simul-taneamente as partes ao mesmo tempo que se execu-ta a propia, demostrando sensibilidade auditiva nece-saria para perfeccionar gradualmente a calidadesonora.

e) Utilizar unha ampla e variada gama sonora, dexeito que o axuste do son se realice en función dosdemais instrumentos do conxunto e das necesidadesinterpretativas da obra.

f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

g) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista.

h) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para a improvisación co ins-trumento.

i) Coñecer e realizar os xestos básicos que permitana interpretación coordinada.

j) Interpretar obras representativas do repertorio doconxunto instrumental de dificultade axeitada aonivel.

Contidos

-A unidade sonora: respiración, ataque, vibrato, afi-nación, articulación, ritmo, fraseo, etc.

-Agóxico e dinámico.

-Estudo e práctica dos xestos anacrúsicos para tocarsen dirección.

-Equilibrio sonoro e de planos.

-Control permanente da afinación.

-Desenvolvemento da igualdade de ataques.

-Análise e interpretación de obras do repertorio.

-Práctica de conxunto da agrupación correspondente.

-Traballo gradual do repertorio básico máis salien-table da agrupación correspondente.

-Valoración do sistema como marco da interpreta-ción.

-Audicións comparadas de interpretacións deconxuntos, para analizar de maneira crítica as carac-terísticas das versións.


1) Interpretar obras do repertorio propio da agrupa-ción correspondente. Con este criterio preténdeseavaliar a capacidade de unificación de criterio inter-pretativo entre todos os compoñentes do grupo, e doequilibrio sonoro entre as partes.

2) Actuar como responsable do grupo, dirixindo ainterpretación colectiva mentres realiza a súa propiaparte, se procede. Mediante este criterio preténdeseverificar se o alumnado ten un coñecemento global dapartitura e sabe utilizar os xestos necesarios da con-certación. Ademais, pódense valorar o seus criteriossobre unificación do son, timbre, vibrato, afinación,fraseo, etc.

3) Ler a primeira vista unha obra de pequena difi-cultade na agrupación que corresponda. Este criteriopretende comprobar a capacidade do alumnado paradesenvolverse con autonomía na lectura dun texto, asícomo o seu grao de fluidez na lectura e comprensiónda obra.

4) Estudar as obras correspondentes ao repertorioprogramado. Mediante este criterio preténdese avaliaro sentido da responsabilidade como membro dun gru-po, a valoración que ten o seu papel dentro deste e orespecto pola interpretación musical.

5) Interpretar en público obras do repertorio paraconxunto. Este criterio serve para comprobar a unifi-cación do fraseo, a precisión rítmica, o equilibriosonoro, a preparación de cambios dinámicos e deacentuación, así como a adecuación interpretativa aocarácter e ao estilo da música interpretada.


CORO

Introdución

O coro, polas súas características intrínsecas, é unespazo de formación de primeira orde non só paraaprender a técnica vocal, senón tamén para reforzaros coñecementos adquiridos noutras materias. Desdeeste modo de ver, o coro tamén permitirá contribuír afacer un percorrido polas épocas e os estilos, co quese amosa unha vez máis que os obxectivos dunhasmaterias e das outras deben coordinarse desde unhaperspectiva común.

A propia práctica interpretativa, tal e como esta sedecantou definitivamente a partir das innovaciónslevadas a cabo no período romántico, opera unha dis-tinción fundamental entre os instrumentos, segundoestes puidesen ou non inserirse na estrutura e nasnecesidades cotiás dunha orquestra sinfónica. Comoregra xeral, pódese afirmar que os instrumentoshomofónicos forman parte desta, en canto que son ospolifónicos, precisamente pola súa propia condición,os que permanecen á marxe desta, igual que, pormotivos ben diferentes, os chamados instrumentoshistóricos, en desuso xa antes do nacemento daorquestra tal e como hoxe a concibimos.

Se o currículo de ensinanzas profesionais de músi-ca acolle a materia de orquestra ou, de ser o caso, debanda ou de conxunto, para o primeiro tipo de instru-mentos citados, resulta tamén obrigada a inclusióndunha materia que opere de igual maneira na forma-ción do alumnado. Neste sentido, imponse taménunha materia que incorpore, por un lado, un matiz decolectividade e, por outro, unha relativización dopapel que xoga o intérprete na consecución dos resul-tados finais.

Dada a autosuficiencia dos instrumentos polifóni-cos, a práctica coral halles proporcionar aos instru-mentistas unha perspectiva nova. Así, o hábito deinterpretar varias voces a un tempo pode redundarnunha perda da capacidade para cantar, para dicircoa máxima concentración musical unha única voz.«Para tocar ben cómpre cantar ben», di un antigo pro-verbio italiano. O instrumentista, por así dicilo, afás-tase da polifonía e retorna á orixe, á monodia e á pri-meira canle expresiva posible: a voz humana. Vainautilizar con maior naturalidade e flexibilidade que oseu propio instrumento, e vai afrontar a interpretacióndunha melodía (ou unha voz do tecido polifónico)cunha musicalidade e unha intuición cantable confrecuencia entorpecidas pola complexa técnica do seuinstrumento.

Xa que logo, cantar converterase nun modelo enunha vía alternativa de aproximación á música, des-ligada da lenta e complexa aprendizaxe dunha técni-ca. Os alumnos e as alumnas sentirán como as barrei-ras que parecían interporse entre o seus corpos e osseus instrumentos desaparecen, e como a música xor-de con espontaneidade e de inmediato. É o seu propiocorpo quen a produce desde o seu interior, e que, polasúa vez, actúa como executante e como caixa de reso-

nancia. É o corpo quen se transforma en música,experiencia que sen dúbida enriquecerá o alumnadoe modificará substancialmente a perspectiva da súaaproximación ao instrumento.

Por outra banda, igual que sucede coas materias deorquestra, de banda e de conxunto, a actividade coralha servir tamén para evitar o illamento do instrumen-tista dentro dun repertorio, unhas dificultades e unmodus operandi de carácter fortemente individual. Acambio, o alumnado sentirase partícipe dunha inter-pretación colectiva, na cal a afinación (case semprefixa nos instrumentos polifónicos, que non requirenda participación do intérprete para conseguila), oempaste, a homoxeneidade no fraseo e a claridade dastexturas serán algúns dos obxectivos para acadar. Aactitude de escoita e de adecuación da súa voz á dosseus compañeiros de rexistro, por unha banda, e ásuma de todo o conxunto, por outra, redundarántamén en beneficio da amplitude de miras e do enri-quecemento musical do instrumentista.

O coro ha fomentará, ademais, as relacións huma-nas entre o alumnado, afeito a unha práctica instru-mental individual. Como na execución orquestral, ocoro incentivará tanto unha actitude de disciplinacomo a necesidade de seguir as indicacións da direc-ción, de xeito que o traballo realizado nos ensaiospode dar os seus froitos no concerto ou na interpreta-ción da versión definitiva dunha obra. A sensación,como integrantes dun corpo colectivo, será tamén moidiferente, xa que o alumnado sentirá a responsabili-dade compartida, ao se ver apoiado e, dalgún xeito,protexido polos demais membros cos cal, sen dúbida,xurdirán relacións de compañeirismo e de intercam-bio.

A historia amósanos como as capelas musicais decatedrais, igrexas e cortes constituíron a mellor esco-la para formar compositores e instrumentistas ou can-tantes. Algúns países da nosa contorna cultural con-servaron esta tradición e moitos dos seus músicosmáis salientables iniciaron a súa formación deste xei-to. A actividade coral permite un achegamento á grantradición polifónica -particularmente rica no caso donoso país- e, non menos importante, ao riquísimopatrimonio folclórico. Este contraste entre repertorioculto e popular, relixioso e profano, acentúa aíndamáis, se cadra, a importancia desta disciplina coral ea necesidade da súa inclusión no currículo das ensi-nanzas profesionais.

Obxectivos

As ensinanzas de coro dos estudos profesionais demúsica terán como obxectivo contribuír a desenvolverno alumnado as capacidades seguintes:

a) Familiarizarse coa linguaxe xestual propio dadirección coral.

b) Controlar de xeito consciente o mecanismo respi-ratorio e a emisión vocal para enriquecer as posibili-dades tímbricas e proporcionarlle á voz capacidadede resistencia.


c) Utilizar o oído interno como base da afinación, daaudición harmónica e da interpretación musical.

d) Decatarse da importancia de escoitar o conxuntoe de integrarse nel para contribuír á unidade sonora.

e) Coñecer a través da práctica coral tanto a músicada nosa tradición occidental como a doutras culturas,facendo así patente a súa importancia na formaciónintegral da persoa e afondando no coñecemento dosestilos e dos recursos interpretativos de cada undeles.

f) Recoñecer os procesos harmónicos e formais através do repertorio vocal.

g) Ler á primeira vista cun nivel que permita a mon-taxe fluída das obras. Participar na planificación e narealización en equipo de actividades corais valorandoas achegas propias e alleas en función dos obxectivosestablecidos, amosando unha actitude flexible e decolaboración, e asumindo responsabilidades nodesenvolvemento das tarefas.

Contidos

-Respiración, entoación, articulación e resonanciacomo elementos básicos da emisión vocal.

-Vocalizacións, entoación de acorde e cadenciaspara desenvolver o oído harmónico e a afinación.

-Práctica da memoria como elemento reitor da inter-pretación.

-Desenvolvemento da audición interna como ele-mento de control da afinación, da calidade vocal e dacor sonora do conxunto.

-Entoación de intervalos consonantes e disonantesen diferentes graos de complexidade para afianzar aafinación.

-Práctica da lectura á vista.

-Análise e interpretación de repertorio de estilopolifónico e contrapuntístico a catro e a máis vocesmixtas con ou sen acompañamento instrumental.

-Adquisición progresiva da seguridade persoal noexercicio do canto coral.

-Valoración do silencio como marco da interpreta-ción.

-Interpretación dos textos que favorezan o desenvol-vemento da articulación, a velocidade e a precisiónrítmica.

-Análise e interpretación de obras de repertoriocoral de diferentes épocas e estilos, así como doutrosxéneros e outros ámbitos culturais.


1) Reproducir en cuarteto -ou a correspondenterepartición- calquera das obras programadas duranteo curso.

2) Mediante este criterio trátase de valorar a seguri-dade para interpretar a propia parte, xunto coa inte-

gración equilibrada no conxunto, así como a capaci-dade de articular e afinar con corrección.

3) Reproducir calquera das obras programadasdurante o curso en conxunto de tres ou máis membrospor corda.

4) Este criterio trata de avaliar a capacidade paraadecuar todos os elementos da interpretación á efica-cia do conxunto e a actitude de colaboración entre osparticipantes.

5) Repentizar obras homofónicas de pouca oumediana dificultade, e de claros contornos tonais.

6) Con este criterio preténdese avaliar a capacidadede relacionar a afinación co sentido tonal e a destre-za de lectura á vista.

7) Repentizar unha obra polifónica de carácter con-trapuntístico de pequena ou mediana dificultade.

8) Trátase de avaliar a capacidade de integración nalóxica do discurso musical a través dos xogos imitati-vos.

9) Preparar unha obra en grupo, sen a dirección doprofesorado. Este criterio trata de valorar a capacida-de para aplicar os coñecementos dos elementos queinterveñen na interpretación de xeito adecuado coestilo elixido.

10) Entoar acordes a catro voces en estado funda-mental a partir do diapasón, ampliando progresivamen-te a dificultade e variando o son de referencia. Con estecriterio trátase de avaliar a capacidade para que cadamembro do coro pense nun tempo mínimo o son que llecorresponde e o reproduza de forma afinada.

HARMONÍA

Introdución

A linguaxe musical occidental inclúe unha multipli-cidade de elementos que, aínda que distintos no con-ceptual e, por tanto, divisibles analiticamente, perci-bimos dun xeito unitario nun contexto musical. A har-monía ocúpase, por unha banda e dentro dunha consi-deración morfolóxica, do que se produce nun mesmoinstante temporal, e por outra parte, dentro do sintác-tico, da súa relación co que a antecede e co que asegue: a súa función no contexto de que forma parte.

O sistema tonal -que pode ser cualificado comounha das maiores e máis prolíficas invencións doxénero humano- pode chegar a ser, polas consecuen-cias derivadas da simplificación que supón, un fortecondicionamento para a audición pura de músicasnon compostas consonte os seus postulados e a súamecánica. O coñecemento das súas peculiaridades é,nas mans de quen coñece a fondo todas as cuestiónsrelativas á súa formación e disolución, unha poderosaferramenta para desenvolver unha escoita intelixentee consciente que permita valorar, na súa xusta medi-da, tanto a música composta segundo os seus princi-pios como a que non se axusta a eles.

Correspóndelle ao ensino da harmonía a achega docoñecemento profundo do devandito sistema, así


como a mecánica do funcionamento dos elementosque o compoñen.

Por ser a harmonía a continuación da linguaxemusical, é lóxico que os seus aspectos teóricos máisbásicos estean xa incluídos nos estudos desta materiadidáctica. Por outra banda, a práctica da entoación eo repertorio do instrumento estudado, así como a asis-tencia do alumnado ás actividades musicais propiasdo seu contorno social, sitúano, sen dúbida, en con-tacto cunha práctica e un repertorio baseados no pre-dominio case absoluto de músicas compostas conson-te o sistema tonal, prioritario na súa educación e nasúa formación nesta etapa dos estudos musicais.

Partindo deste suposto, o ensino da harmonía debe-rá ir paso a paso descubríndolle ao alumnado o que xasabe sen saber que o sabe; actuará de xeito similar ágramática da propia lingua: non ensinando a falarsenón a comprender como se fala.

Nas ensinanzas profesionais de música o ensino daharmonía estará centrado, basicamente, no estudo dodevandito sistema tonal, pero sempre consideradobaixo un dobre prisma sincrónico-diacrónico: porunha banda, considerando que o sistema tonal posúeunhas estruturas pechadas en si mesmas, que preci-samente son estudables e analizables pola permanen-cia que leva consigo o feito de que as devanditasestruturas estean estreitamente conectadas a un esti-lo perfectamente definido; por outra banda, non sepode perder de vista no estudo da harmonía que cadaestilo ocupa o seu lugar no devir diacrónico da lingua-xe musical de occidente, e que nos seus elementosmorfolóxicos e na súa sintaxe están presentes elemen-tos e procedementos de seu propio pasado e, en formalatente, as consecuencias da súa propia evolución.

Á parte disto, o coñecemento detallado e profundodo sistema tonal irá permitindo, de xeito progresivo,ampliar a progresión de determinadas ensinanzas,como a historia da música, coas cales a harmoníadeberá irmandarse, co fin de procurar a desexablecomplementariedade en canto á adquisición de coñe-cementos.

Os contidos da materia responden a unha ordena-ción lóxica e progresiva dos elementos e dos procede-mentos postos en xogo no sistema tonal. Nos concep-tos correspondentes a cada un dos elementos estuda-dos non só deberá prestarse atención ao aspectomecánico do seu emprego -criterio sincrónico-, senónque cumprirá unha valoración diacrónica en que sedean cita consideracións históricas e estilísticas. Estavaloración levarase a cabo fundamentalmente pormedio da análise, que é unha materia importantísimapara traballar durante este período de estudos.

Con respecto aos procedementos, terase en contaque o alumnado aprende ao longo destes estudos oconcernente aos aspectos morfolóxico e sintáctico daharmonía tonal. Co fin de facilitar a súa aprendizaxee avaliar o seu aproveitamento, desenvólvense unhaserie de criterios que orientan a disciplina desde untratamento esencialmente vertical, case homofónico,

da realización da harmonía, co fin de que os elemen-tos e os procedementos morfolóxicos e sintácticos queconstitúen a súa dobre dimensión sexan comprendi-dos na súa formulación máis esquemática, ata oemprego de técnicas de escritura máis relacionadascoa realidade musical.

Así mesmo fomentarase, xa desde o comezo do estu-do desta materia, a propia capacidade creativa doalumnado e non só no relativo á composición íntegrade exercicios dentro dos supostos estilísticos estuda-dos, senón mesmo no referente a pequenas pezaslibres, vocais ou instrumentais a través das calesdesenvolva a súa espontaneidade creativa e aprendagradualmente a resolver os problemas -referentes tan-to á harmonía como á forma, á textura, aos contrastesde todo tipo, etc.-que o feito musical vai xerando noseu crecemento.

Obxectivos

As ensinanzas da harmonía dos estudos profesio-nais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Coñecer os elementos básicos da harmonía tonale as súas características, funcións e transformaciónsnos contextos históricos.

b) Empregar en traballos escritos os elementos e osprocedementos estudados da harmonía tonal.

c) Desenvolver o oído interno na análise e na reali-zación de exercicios escritos.

d) Identificar a través da audición os acordes e osprocedementos estudados da harmonía tonal.

e) Identificar a través da análise de obras os acor-des, os procedementos máis comúns da harmoníatonal e as transformacións temáticas.

f) Comprender a interrelación dos procesos harmó-nicos coa forma musical.

g) Aprender a valorar a calidade da música.

h) Ter actitude crítica ante a escasa calidade harmó-nica que puidese presentarse tanto en músicas pro-pias ou alleas como en harmonizacións xeradas pormedios electrónicos de xeito automático.

i) Tocar esquemas básicos no piano.

j) Ser capaz de tocar os traballos realizados no piano.

Contidos

-O acorde.

-Consonancia e disonancia.

-Estado fundamental e inversións dos acordes tría-des e de sétima sobre todos os graos da escala e dosacordes de novena de dominante.

-Enlace de acordes.

-Tonalidade e funcións tonais.


-Elementos e procedementos de orixe modal pre-sentes no sistema tonal.

-O ritmo harmónico.

-Cadencias perfecta, imperfecta, plagal e rota.

-Procesos cadenciais.

-Modulación: diatónica e cromática, por cambio defunción tonal, cambios de ton e modo, etc.

-Flexións introtonais.

-Progresións unitonais e modulantes.

-Series de sextas e sétimas.

-Emprego dos elementos e procedementos anterio-res na realización de traballos escritos.

-Práctica auditiva e instrumental que conduza áinteriorización dos elementos e dos procedementosaprendidos.

-Análise de obras para relacionar os devanditos ele-mentos e procedementos, así como as transformaciónstemáticas dos materiais empregados co seu contextoestilístico e a forma musical.


1) Realizar exercicios a partir dun baixo cifradodado. Con este criterio de avaliación trátase de com-probar o dominio do alumnado no referente á mecáni-ca de encadeamento de acordes e a súa aplicación aunha realización coidada e interesante desde o puntode vista musical.

2) Realizar exercicios de harmonización a partir detiples dados. Con este criterio avaliarase a capacida-de para empregar cun sentido sintáctico os acordes eprocedementos harmónicos por medio dunha realiza-ción coidada e interesante, con especial atención ávoz do baixo.

3) Realizar exercicios de harmonización a partir debaixos sen cifrar dados. Este criterio permite avaliara capacidade do alumnado para empregar cun senti-do sintáctico os acordes e procedementos harmónicos,así como a súa habilidade para a consecución dunharealización correcta e interesante desde o punto devista musical, con especial atención á voz de soprano.

4) Compor exercicios breves a partir dun esquemaharmónico dado ou propio. Este criterio de avaliaciónpermitirá valorar a capacidade do alumnado paracrear na súa integridade pequenas pezas musicais apartir das indicacións harmónicas esquemáticas oudos procedementos que se lle propoñan, así como asúa habilidade para acadar unha realización lóxica,coidada e interesante, con especial atención ás vocesextremas.

5) Identificar auditivamente os principais elemen-tos morfolóxicos da harmonía tonal. Mediante estecriterio poderá avaliarse o progreso da habilidadeauditiva do alumnado a través da identificación dos

tipos de acordes estudados, en estado fundamental enas súas inversións.

6) Identificar auditivamente os principais procede-mentos sintácticos da harmonía tonal. Este criterio deavaliación permitirá valorar o progreso da habilidadeauditiva do alumnado no recoñecemento do papelfuncional xogado polos acordes dentro dos elementosformais básicos (cadencias, progresións, etc.).

7) Identificar auditivamente estruturas formais con-cretas. Mediante este criterio preténdese avaliar acapacidade do alumnado para identificar a forma enque está construída unha obra, así como para com-prender a estreita relación entre a devandita forma eos procedementos harmónicos empregados.

8) Identificar, mediante a análise de obras, os ele-mentos morfolóxicos da harmonía tonal. Con este cri-terio poderase valorar a habilidade do alumnado norecoñecemento dos acordes estudados e a súa com-prensión desde o punto de vista estilístico.

9) Identificar, mediante a análise de obras, os pro-cedementos sintácticos e formais da harmonía tonal.Mediante este criterio será posible avaliar a habilida-de do alumnado para recoñecer os procedementosharmónicos estudados e os elementos formais básicos,o seu papel funcional e a súa comprensión desde opunto de vista estilístico.

10) Identificar, mediante a análise de obras, os pro-cedementos de transformación temática. Medianteeste criterio preténdese avaliar a capacidade do alum-nado para recoñecer as transformacións temáticas dosmateriais que interveñen nunha obra e a súa relaciónco contexto harmónico e estilístico.

11) Identificar auditivamente erros en exerciciospreparados con esta finalidade, e propor solucións.Preténdese avaliar a habilidade do alumnado paradetectar por medio da audición os defectos que poi-dan aparecer nun fragmento de música, así como asúa capacidade para propor alternativas adecuadas.

12) Identificar, mediante a análise, erros en exerci-cios preparados con esta finalidade, e propor solu-cións. Isto permitirá valorar a habilidade do alumna-do para detectar por medio da análise os defectos quepoidan aparecer nun fragmento de música, así como asúa capacidade para propor solucións axeitadas.

13) Improvisar no piano, a partir de esquemas pro-postos, os encadeamentos de acordes e procedemen-tos da harmonía tonal estudados, dentro dun carácterbasicamente homofónico. Con este criterio poderasevalorar tanto a capacidade do alumnado para impro-visar os encadeamentos e os procesos harmónicosbásicos en todas as tonalidades como o grao de inte-riorización destes.

14) Tocar no piano os traballos realizados. A travésdeste criterio trátase de comprobar se o alumnado équen de empregar un instrumento polifónico comomedio de aprendizaxe para constatar sonoramente o


escrito e interiorizar o efecto que producen as suce-sións harmónicas realizadas.

HISTORIA DA MÚSICA

Introdución

A historia da música débelle descubrir ao alumna-do a existencia dun amplo espectro de estilos e demodos de concibir a creación musical. O currículodebe incluír necesariamente unha materia que permi-ta localizar, comprender, asimilar e comentar confacilidade calquera evento sonoro que estea ao alcan-ce do alumnado. Xa que logo, esta disciplina debe terun marcado enfoque práctico e utilitario: non se trata,en ningún caso, da simple enumeración de datos,obras, datas e autores que obrigue a realizar un esté-ril exercicio memorístico. A súa principal finalidadedebe ser facerlle comprender ao alumnado que amúsica vai alén das pezas ou exercicios técnicosafrontados co seu instrumento día a día. Debe presen-tar un amplo panorama histórico en que teñan cabidaos períodos en que, cun criterio máis ou menos con-vencional, se adoita dividir a historia da música, eabordalos dun xeito crítico, con consciencia de queesta é unha das maneiras de contar a historia, peronon a única posible. Por esta razón convén afondarmoi especialmente nas épocas que legaron literaturamusical, independentemente da existencia doutrascorrentes anteriores, máis propias dos estudos espe-cializados de musicoloxía que de interese para oalumnado.

O alumnado debe aprender con claridade as carac-terísticas máis salientables e as circunstancias detoda índole de cada período mediante a audición deobras representativas e o contacto coas fontes existen-tes. Por iso, terase en conta a previa instrución cultu-ral recibida no ensino obrigatorio, que o profesoradodebe aproveitar incidindo na evolución da músicacomo un fenómeno conectado co resto das artes, polasúa vez dependentes dos cambios operados na políti-ca, na relixión e na sociedade. O coñecemento dunamplo espectro de estilos acentuará o seu sentido crí-tico; a práctica de audicións comentadas moldeará oseu gusto e permitiralle unha escoita máis artística emenos técnica; o contacto coas fontes axuda a enten-der a música como unha manifestación sustentada edependente doutros factores sociais, e non como unhasimple sucesión de notas. O coñecemento adquiridofacilita a súa interpretación, xa que a partitura sereviste dunha nova dimensión, o que permite unhaperfecta situación temporal, cultural e estilística.

Deste xeito, a materia debe abordar aspectos comoos seguintes:

-Emprego de recursos bibliográficos, ferramentasde procura e consulta, e das fontes musicais que for-man, en última instancia, os materiais da historia damúsica.

-Fontes manuscritas, xa que a práctica totalidadedas obras musicais -coa excepción, quizais, das com-postas nos últimos anos-existiron no seu primeiromomento como manuscritos.

-Fontes impresas, dado que o avance nas técnicasde impresión permitiu que a música alcanzase, a tra-vés da imprenta, cotas de difusión que só a internetlogrou superar en tempos recentes.

-Fontes iconográficas, que conteñen unha informa-ción vital para o intérprete, silenciada noutro tipo defontes.

-Fontes sonoras.

-Consideración do músico en diversos países eperíodos.

-Evolución da notación musical, considerando opercorrido diacrónico a través das principais nota-cións da historia.

-Periodización da historia da música.

-Relación entre a evolución histórica dos estilos eas transformacións dos instrumentos.

-Existencia de sonoridades propias de cada período.

-Interpretación, entendida como a tradución prácti-ca da partitura segundo o estilo, e non como unhasimple execución.

-Aparición, evolución e permanencia das formas edos xéneros musicais.

Malia a perspectiva eminentemente práctica damateria, que debe perseguir a participación activa doalumnado, a historia da música non debe desligarse,loxicamente, das bases teóricas precisas, baseadasnomeadamente nas fontes históricas. Xa que logo, oalumnado débese familiarizar con escrituras e grafíasdiferentes das que ten o hábito de manexar, e iniciar-se na consulta de documentos, tratados e todo tipo defontes -escritas, iconográficas, sonoras, etc. -que llefaciliten comprender a música, desde a información eas claves creativas e culturais experimentadas polospropios compositores.

Obxectivos

O ensino da historia da música no grao profesionalterá como obxectivo contribuír a desenvolver noalumnado as capacidades seguintes:

a) Adquirir o hábito de escoitar música, tanto ensoportes gravados como a través da asistencia aosacontecementos musicais presentes no seu contorno,interesándose por ampliar e diversificar as súas pre-ferencias persoais.

b) Captar, a través da audición, as característicasdas correntes estéticas, co fin de situar as obras musi-cais no tempo e recoñecer o seu estilo.

c) Coñecer e comprender a música de cada época,tendo en conta as relacións cos conceptos estéticosimperantes en cada unha, para poder aplicar as con-vencións interpretativas ao seu repertorio e desenvol-ver o seu sentido crítico.

d) Valorar a importancia da música nas sociedadeshumanas, a través do coñecemento das relacións esta-


blecidas ao longo da historia entre a música e o restodas artes, así como dos feitos históricos e os move-mentos socioculturais máis salientables de cada épo-ca, con intención de obter unha visión máis global dofenómeno musical.

e) Reflexionar sobre o fenómeno sonoro como unaspecto máis da conduta humana, intimamenteconectado co proceso histórico en que se encadra entodos os seus aspectos: económicos, sociais e cultu-rais.

Contidos

-A música como feito social e cultural. Introduciónás fontes de información histórica e á súa utilización(recursos bibliográficos, fontes escritas, iconográfi-cas, sonoras, etc.).

-A música na cultura occidental: formas e xénerosmusicais, períodos, estilos, compositores, instrumen-tos, etc.

-Situación da obra musical no seu contexto social,económico, ideolóxico, histórico e artístico.

-A evolución da notación.

-Aproximación á organoloxía e á evolución dos ins-trumentos como condicionante das posibilidades téc-nico-interpretativas e da propia composición dorepertorio.

-Aproximación crítica á periodización da historia damúsica.

-Planificación e realización de traballos prácticosde aproximación histórica e análise.

-Comentario de texto literario musical. Audiciónsanalíticas, con ou sen partitura asociada.

-Análise iconográfica.

-Interese por ampliar e diversificar os gustos musi-cais.

-Actitude aberta e respectuosa ante os gustos e asopinións dos demais.

-Emprego dun vocabulario técnico e xeral axeitado.


1) Identificar, a través da audición, obras de diver-sas épocas e describir as súas características máissalientables. Este criterio avalía a capacidade doalumnado para captar o carácter, o xénero, a estrutu-ra formal e os trazos estilísticos máis importantes dasobras escoitadas.

2) Identificar, a través da audición de obras dediversas épocas e estilos, con ou sen partitura, os tra-zos esenciais dos períodos históricos estilísticos.Mediante este criterio avalíanse os coñecementos doalumnado no relativo á distinción dos estilos e as súaspeculiaridades.

3) Comentar, a través da análise, exemplos icono-gráficos representativos de diversos períodos históri-

cos con situacións musicais. Este criterio avalía acapacidade do alumnado para establecer conclusiónsde tipo sociolóxico ante fontes de signo visual.

4) Realizar un comentario crítico a partir da audi-ción dunha obra determinada, empregando un léxicoaxeitado. Este criterio trata de avaliar a capacidadedo alumnado á hora de valorar un feito musical con-creto desde unha perspectiva persoal.

5) Situar cronoloxicamente e comparar obras musi-cais de similares características representativas dosprincipais estilos ou escolas, e sinalar semellanzas ediferenzas entre elas, por medio da audición e/ou aanálise. Mediante este criterio preténdese comprobarse o alumnado identifica e sitúa cronoloxicamente osperíodos da historia da música, así como se distingueas súas principais características.

6) Relacionar a historia da música coa doutrosaspectos da cultura e do pensamento. Este criterioavalía a evolución do pensamento crítico do alumna-do, no referente á súa capacidade de valoración dasetapas da historia da música, no global, ou de deter-minados autores ou obras, no particular, dentro docontexto social e cultural en que se produciron.

7) Identificar as circunstancias de todo tipo -políti-cas, culturais, económicas, ideolóxicas, sociais, artís-ticas, etc.-que poidan incidir no desenvolvementoevolutivo de cada época, estilo ou autor máis repre-sentativos da historia da música occidental. Este cri-terio avalía a capacidade á hora de analizar a comple-xidade de circunstancias e intereses que, pola súaimportancia, determinan o desenvolvemento musical.

8) Realizar comentarios de texto relativos á materia,sexan históricos, estilísticos ou doutro campo. Estecriterio avalía a capacidade do alumnado para captare describir as ideas plasmadas polo autor, e para rela-cionalas coas correntes estilísticas dunha época con-creta.

9) Realizar un traballo sobre algún aspecto tratadona materia, empregando os recursos dispoñibles dexeito coherente e eficaz, partindo das convencións depresentación do material establecidas. Este criteriovalorará en que medida o alumnado é capaz de propore realizar, en termos aceptables, un traballo indivi-dual ou en grupo, que obrigue a manexar as fontessonoras ou escritas, considerando como máis impor-tante a autenticidade, o rigor e a aplicación das técni-cas de investigación aprendidas, e non a relevancianin a oportunidade da temática.

IDIOMAS APLICADOS AO CANTO

Introdución

O canto é a única disciplina musical que está indi-solublemente ligada a outras disciplinas artísticas através dun dos medios primordiais de comunicación eexpresión: a palabra. O texto está na orixe mesma detoda música cantada, ata o punto de que os comezosda literatura musical deben ir procurarse nos primei-ros testemuños que se conservan de cerimonias reli-


xiosas e de lírica popular, que se compuxeron paraseren cantadas.

O patrimonio vocal acumulado a partir de tan remo-tas orixes é dunha incalculable riqueza, que se podecuantificar partindo do dato de que a música pura-mente instrumental -cuxo protagonismo se incremen-tou ao longo dos séculos-ten a súa orixe mesmo na tra-dición vocal, na necesidade, tan antiga como a músi-ca mesma, de acompañar o canto monódico, indivi-dual ou plural, e, máis tardiamente, no uso deduplicar as voces no canto polifónico, do que acabaráindependizándose, dando lugar así a novas e impor-tantísimas formas de arte sonora.

Posto que texto e música están indisolublementeunidos desde a súa orixe na música cantada, a espe-cialidade de canto debe incluír unha materia destina-da á aprendizaxe dos principais idiomas que son deuso corrente na música vocal, como o latín, o italiano,o francés, o alemán, o inglés, o ruso, etc., ademais daslinguas oficiais do Estado. Antes de transmitir unhamensaxe é preciso comprendela para, a seguir, ache-gala de xeito intelixible ao suxeito receptor, que nes-te caso é o oínte, o público en xeral. Xa que logo,temos dunha parte a necesidade ineludible de enten-der un texto para o poder comunicar con pleno senti-do, e doutra parte a obriga non menos perentoria de«dicir» ese texto de xeito correcto en canto á súa arti-culación, pronuncia e acentuación. A este respectocómpre sinalar a importancia que algúns fonemasposúen, no relativo á súa específica sonoridade, paraprovocar certos efectos musicais: a pura sonoridadede certos fonemas pode influír decisivamente naexpresión.

Como complemento aos obxectivos puramente prác-ticos da materia, serán moi convenientes todos oscoñecementos adicionais que se poidan adquirir enrelación ao idioma e á cultura da cal procede, talescomo literatura, arte, etc. Non son coñecementossuperfluos, senón que poden ser unha axuda valiosí-sima á hora de enriquecer unha interpretación.

A aprendizaxe dun idioma aplicado ao canto é algoque debe ir á par dos estudos vocais, afondando sem-pre de igual xeito en ambas as direccións: o coñece-mento do idioma debe acompañar sempre o progresi-vo dominio da técnica vocal.

Obxectivos

a) Coñecer ben a fonética dos idiomas de que se trate.

b) Comprender todo tipo de mensaxes orais e escri-tas en calquera das linguas usuais no repertorio.

c) Ler textos escritos dun nivel adecuado á capaci-dade do alumnado, dándolles o seu cabal sentido eunha adecuada expresión.

d) Utilizar a lectura de textos para familiarizarse cosrexistros lingüísticos da lingua cotiá e da lingua lite-raria.

e) Valorar a importancia da lingua dentro dun textocantado.

f) Apreciar a riqueza que supoñen as culturas e assúas linguaxes, concibidas, estas últimas, comooutras tantas formas de codificar a experiencia e defacer posibles as relacións interpersoais.

Contidos

-Comprensión global de mensaxes orais.

-Reprodución e produción de mensaxes orais.

-Adestramento das destrezas fonéticas: articula-ción, emisión correcta, recoñecemento e diferencia-ción auditiva dos fonemas, pronuncia correcta, apli-cación da fonética cantada, coñecemento das regrasdo sistema fonético-fonolóxico, etc.

-Utilización do repertorio individualizado para aadquisición e realización automatizada do sistemafonético-fonolóxico.

-Comprensión global dos textos poético-literarios ecoñecemento do seu contexto histórico, cultural eartístico.

-Análise fonética para diferenciar signos de formaautónoma.


1) Emitir correctamente breves contidos orais nalingua estudada. Este criterio serve para avaliar acapacidade de comprensión do alumnado no idiomaestudado.

2) Ler de xeito autónomo un texto literario musicalna lingua estudada. Este criterio pretende valorar acapacidade de relacionar os coñecementos do idiomaco contido e tratamento musical.

3) Memorizar textos breves pertencentes a obrasmusicais. Este criterio avalía a capacidade de com-prensión e relación do texto coa obra musical.

4) Transcribir e comentar foneticamente textos departituras estudadas. Con este criterio preténdesecomprobar a capacidade do alumnado para aplicarautonomamente os coñecementos fonéticos na inter-pretación musical.

5) Cantar de memoria pronunciando axeitadamenteo texto das partituras do repertorio do alumnado. Estecriterio avalía o dominio do alumnado en relacióncoas destrezas fonéticas adquiridas.


ITINERARIOS

a) InterpretaciónIntrodución

O intenso desenvolvemento instrumental a que seve sometido o alumnado ao longo do grao profesionalalcanza no último curso un dos seus obxectivos fun-damentais: demostrar a sensibilidade auditiva nece-saria para perfeccionar gradualmente a calidadesonora, configurándose o itinerario de interpretacióncomo o colofón natural deste desenvolvemento.

O itinerario de interpretación pretende dotar oalumnado dunha base teórico-práctica en que seabordan os aspectos que, en relación coa innegablecarga en destrezas técnico-físicas que integran osestudos profesionais de música, incida nas posibilida-des de realización musical que se deron nos reperto-rios ao longo do século XX.

Xa que logo, o coñecemento da tradición interpreta-tiva resulta vital para o músico que encamiñe a súatraxectoria futura como intérprete, e este coñecemen-to pasa necesariamente polo acceso, a análise, a com-prensión e a asimilación das fontes dispoñibles, tantoas escritas como as sonoras, aínda que son estas últi-mas as que permiten percibir a verdadeira esenciasonora da tradición musical.

Por outro lado, as cuestións relacionadas coa postaen escena resultan igualmente do máximo interesepor incidiren nun aspecto básico para ter en conta porun intérprete.

Ante todas estas consideración previas, é evidenteque a disciplina se orienta de modo específico a dotardas ferramentas necesarias para o futuro intérprete,de modo que presente o máis amplo abano de posibi-lidades que o catálogo de agrupacións musicaisactuais ofrece e, paralelamente, o oriente cara ás saí-das profesionais relacionadas.

Obxectivos

1. Coñecer as técnicas básicas de estudo (organiza-ción, memoria, concentración, relaxación, etc.) efavorecer a súa automatización para aproveitar melloro tempo dedicado ao estudo diario.

2. Tomar conciencia das posibilidades físicas, a tra-vés do coñecemento e do dominio corporal, co fin depercibir as súas capacidades como intérprete.

3. Coñecer as prácticas interpretativas por mediodas fontes sonoras e escritas axeitadas, para abordara interpretación do repertorio consonte os estilosinterpretativos da música occidental.

4. Adquirir o hábito de escoitar música ampliando asúa cultura musical, para alcanzar unha base sólidaque lle permita ao alumnado diversificar as súas pre-ferencias musicais.

5. Valorar a interpretación a través da propia execu-ción con vistas a extraer conclusións obxectivas quemelloren a súa calidade.

6. Introdución á análise interpretativa por mediodas novas tecnoloxías.

Contidos

-Organización do traballo diario.

-Exercitación progresiva da memoria.

-Técnicas de relaxación.

-Concentración e respiración.

-Coñecemento corporal aplicado á execución.

-Control do medo escénico.

-Realización de traballos relacionados co repertorioe a evolución organolóxica do instrumento.

-Audición activa do repertorio.

-Coñecementos das fontes audiovisuais e escritasdos intérpretes máis relevantes.

-Audicións comparadas.

-Actitude positiva ante as audicións e os traballospropostos.

-Toma de conciencia do papel para desenvolver naagrupación da que se forme parte.

-Actitude crítica ante as interpretacións propias ealleas. Coñecemento das normas de actuación con-vencionais nos acontecementos musicais, como intér-pretes e como oíntes.


1) Controlar a resposta corporal na interpretación através do emprego das técnicas de relaxación, con-centración e respiración estudadas. Mediante estecriterio preténdese valorar o grao de relaxación, con-centración e respiración que pode conseguir o alum-nado para evitar as tensións que poidan provocar unesforzo físico innecesario e o medo escénico.

2) Analizar audicións dunha mesma obra nas tresversións interpretativas: formalista, historicista e his-tórica. Mediante este criterio avalíase a capacidadedo alumnado para delimitar e establecer os criteriosestilísticos que rexeron a interpretación do repertoriodado ao longo do século XX.

3) Realizar comentarios críticos ante interpreta-cións dunha mesma obra por parte de agrupaciónsdiferentes. Este criterio avalía o proceso de evolucióncrítica do alumnado co obxecto de reflexionar sobreas características interpretativas dunha execuciónmusical.

4) Comentar os aspectos interpretativos dunha par-titura ante as súas diversas audicións. Con este crite-rio preténdese medir a capacidade do alumnado paracomprender as aproximacións que se deron e se danante a partitura, ben como medio ou ben como fin.

5) Amosar unha actitude positiva e de participaciónante os traballos e as audicións propostas. Mediante


este criterio preténdese avaliar o grao de participa-ción do alumnado, así como ou seu interese na clase.

6) Tomar conciencia do grao de integración no gru-po do cal se forma parte. Mediante este criterio pre-téndese avaliar o grao de implicación do alumnado cogrupo e a súa colaboración para desempeñar o papelque lle corresponda dentro del.

7) Xulgar as interpretacións propias e alleas.Mediante este criterio búscase avaliar a capacidadecrítica do alumnado ante as propias interpretacións,así como ante as doutros intérpretes.

8) Comentar análises interpretativas realizadasmediante as tecnoloxías máis recentes neste campo.O alumnado introdúcese na análise interpretativa dexeito visual, por medio das tecnoloxías adecuadas, epode percibir unha interpretación dada en compara-ción co texto para aplicar ao seu propio progreso comomúsico.

b) ComposiciónIntrodución

Os coñecementos adquiridos previamente poloalumnado permitiralle desenvolver durante estederradeiro curso determinadas destrezas de escritura,así como afondar no coñecemento dos principais ele-mentos e procedementos da linguaxe musical e a súarelación coas técnicas compositivas, co fin de se ini-ciar no estudo da composición e de avanzar nunhacomprensión das obras musicais que posibilite a súainterpretación adecuada.

O itinerario de composición abrangue un único cur-so, cuns contidos centrados no estudo do sistematonal, e deseñouse fundamentalmente para o alumna-do que desexe orientarse cara á composición, á direc-ción, á musicoloxía, á pedagoxía, etc., para quen éimprescindible unha sólida formación de escrituraprevia aos estudos do grao superior, sen que isoexclúa que a poida cursar o alumnado que desexeorientarse á interpretación.

En relación aos contidos de escritura, recóllese apráctica do contrapunto simple ou de especies, xim-nasia mental que desenvolve a capacidade para ela-borar e superpor liñas melódicas equilibradas e inte-resantes, e permite abordar a realización de obrasmáis relacionadas coa realidade musical. En particu-lar, o exercicio desta técnica será de grande utilidadepara coñecer con maior profundidade o coral dentrodo estilo de J. S. Bach.

O estudo das técnicas do contrapunto imitativo e assúas transformacións temáticas subministrará unhasólida base para abordar, cara ao final do curso, oestudo do canon, obxectivo adecuado por supor unperfecto equilibrio entre o horizontal e o vertical, epolo que entraña de dominio das proporcións formaise das posibilidades de desenvolvemento temático.

Paralelamente á escritura contrapuntística, a crea-ción de pequenas pezas libres a través do emprego desinxelas combinacións de melodía acompañada e for-

mas musicais a pequena escala representa un novoestímulo que pretende espertar o interese pola com-posición. Este itinerario pode ser unha base determi-nante da elección futura da rama creativa no graosuperior.

Así mesmo, o coñecemento básico dos instrumentose das súas posibilidades técnicas e interpretativaspermite adquirir unha serie de recursos que posibili-tan unha maior aproximación ao estudo integral dasobras, e ademais amplía as posibilidades creativas.

Xunto coa escritura e o coñecemento dos instru-mentos, a análise constitúe unha parte imprescindibleda disciplina, ao ocuparse da habilidade puramentetécnica que permite recoñecer e estudar os contidosdo curso e deixar outras habilidades de índole espe-culativa relacionadas co histórico, o estético, o huma-nístico, o psicolóxico ou o xenuinamente perceptivo,cuxo coñecemento é imprescindible para a compren-sión do feito musical como fenómeno cultural e psico-lóxico, e que se tratan nas materias de análise e dehistoria. Ademais, a análise proporciónalle ao alum-nado unha serie de ferramentas metodolóxicas quepermite avanzar na comprensión das obras musicais,a partir de todos os puntos de vista que poidan serrelevantes para conseguir a devandita finalidade.

Por outra parte, os procedementos diríxense non sóá asimilación teórico-práctica dunha serie de coñece-mentos técnicos ou estilísticos, senón que pretendendar un paso cara adiante ao incluír prácticas de iden-tificación auditiva dos elementos e dos procedemen-tos estudados, así como unha práctica instrumentalbásica destes que conduza á súa interiorización.

En calquera caso, o aspecto cuantitativo do ensinodebe ser dosificado de forma tal que permita a prácti-ca da composición libre, pois a súa presenza nestenivel dos estudos é fundamental para o desenvolve-mento da espontaneidade creativa.

Obxectivos

O ensino do itinerario de composición terá comoobxectivo contribuír a desenvolver no alumnado ascapacidades seguintes:

a) Coñecer os principais elementos e procedemen-tos do contrapunto rigoroso e do contrapunto libre, ecomprender a evolución das regras históricas (contra-punto severo), así como a súa relación cos estilos ecoas épocas.

b) Utilizar os principais elementos e procedementosestudados do contrapunto rigoroso e do contrapuntolibre.

c) Compor pequenas obras a partir dun esquemaharmónico dado.

d) Realizar pequenas obras libres para estimular odesenvolvemento da espontaneidade creativa.

e) Escoitar internamente os elementos e os procede-mentos estudados, tanto na análise de obras como narealización de exercicios escritos.


f) Identificar os procedementos aprendidos a travésda audición de obras ou de exercicios escritos.

g) Tocar nun instrumento polifónico a forma esque-mática dos procedementos compositivos básicos estu-dados.

h) Tocar nun instrumento polifónico os traballosrealizados.

i) Coñecer os instrumentos, as súas posibilidades ea técnica básica.

Contidos

-Harmonía e contrapunto.

-Contrapunto simple e composto.

-Normas xerais harmónicas e melódicas do contra-punto.

-Contrapunto rigoroso ou severo e contrapunto libre.

-O cantus firmus.

-Estudo do contrapunto simple ou de especies adúas, a tres e a catro voces.

-O contrapunto imitativo: a imitación directa, pormovemento contrario, retrógrada, retrógrada contrariae por aumento e diminución.

-O canon: canon duplo á oitava, canon aberto epechado, finito e infinito.

-Práctica do contrapunto simple ou de especies adúas, a tres e a catro voces nas combinacións clási-cas.

-Práctica da imitación transformativa, rigorosa elibre, por movemento contrario, retrógrado, retrógradocontrario e por aumento e diminución.

-Práctica do contrapunto libre.

-Práctica do canon a dúas voces á oitava.

-Coñecemento do coral a capella no estilo de J. S.Bach.

-Composición de pequenas obras a partir de esque-mas harmónicos dados.

-Composición de pequenas obras libres que empre-guen textura de melodía acompañada e formas breves.

-Coñecemento dos instrumentos da orquestra, a súatécnica e os seus recursos. Estudo analítico de conti-dos a partir da análise de obras ou fragmentos.

-Práctica auditiva e instrumental dos elementos edos procedementos aprendidos que conduza á súainteriorización.


1) Realizar exercicios de contrapunto simple ou deespecies a dúas, a tres e a catro voces nas combina-cións clásicas. Mediante este criterio preténdese ava-liar a capacidade do alumnado para crear liñas meló-dicas interesantes e equilibradas, así como a destrezana súa superposición, que permitirá abordar a realiza-

ción de obras en que se presenten, ademais, proble-mas formais.

2) Realizar imitacións utilizando as técnicas de imi-tación transformativa: movemento contrario, retrógra-do, retrógrado contrario, aumento e diminución. Estecriterio pretende avaliar a asimilación por parte doalumnado das técnicas de imitación transformativa eo seu funcionamento, así como a habilidade paraobter o máximo partido da súa utilización.

3) Realizar canons por movemento directo a dúasvoces á oitava. Este criterio de avaliación trata devalorar a capacidade do alumnado para crear liñasmelódicas interesantes cuxo funcionamento canónicosexa equilibrado harmonicamente e contrapuntistica-mente, e orixine unha forma global coherente e pro-porcionada.

4) Analizar corais a capella no estilo de J. S. Bach.Este criterio avalía a capacidade do alumnado pararecoñecer os elementos e os procedementos utilizadosnas obras ou nos fragmentos propios deste xénero noestilo de J. S. Bach.

5) Escribir breves pezas a partir dun esquema har-mónico dado. Preténdese verificar a capacidade crea-tiva do alumnado no emprego e na combinación doscontidos estudados, así como a súa achega persoal aostraballos realizados.

6) Realizar e compoñer pequenos traballos e obraslibres. Con este criterio valórase a capacidade para, apartir das suxestións que esperte no alumnado o con-tacto analítico e práctico cos procedementos composi-tivos das distintas épocas, compor pequenas obraslibres en que poida desenvolver a súa espontaneida-de creativa. Igualmente poderase avaliar a capacida-de para extraer consecuencias dos materiais escolli-dos e resolver os problemas que poida presentar o seutratamento.

7) Utilizar instrumentos na composición de exerci-cios ou pequenas obras. Preténdese comprobar o graode coñecemento dos instrumentos que posúe o alum-nado, así como a idoneidade de elección das posibili-dades e dos recursos utilizados.

8) Tocar nun instrumento polifónico os traballosrealizados. A través deste criterio trátase de compro-bar se o alumnado é capaz de empregar un instrumen-to polifónico como medio de aprendizaxe para consta-tar sonoramente o escrito e interiorizar o efecto queproducen as sucesións harmónicas e os procedemen-tos realizados.

9) Identificar auditivamente erros en exercicios pre-parados con esta finalidade, e propor solucións. Coneste criterio preténdese avaliar a habilidade do alum-nado para detectar por medio da audición os defectosde realización ou estilo que poidan aparecer nun frag-mento de música, así como a súa capacidade parapropor alternativas adecuadas.

10) Identificar, mediante a análise, erros en exerci-cios preparados con esta finalidade, e propor solu-


cións. Este criterio permite valorar a habilidade doalumnado para detectar por medio da análise osdefectos que poidan aparecer nun fragmento de músi-ca, así como a súa capacidade para propor soluciónsadecuadas.

c) PedagoxíaIntrodución

O itinerario de pedagoxía baséase, por unha parte,no afondamento nos principios da educación musicale, por outra, na iniciación á comprensión e ao estudodo proceso didáctico.

Este itinerario posibilítalle ao alumnado o acceso aocoñecemento dos principios que rexen o ensino musi-cal e a súa forma de transmisión. Preténdese, xa quelogo, posibilitarlle uns criterios de actuación concre-tos, partindo do coñecemento e da comprensión dosrecursos das principais escolas pedagóxicas.

Este achegamento aos elementos do proceso didác-tico, neste momento da súa educación musical, pre-tende ser de axuda para o seu futuro en relación coamúsica.

Obxectivos

a) Coñecer as escolas pedagóxicas e os seus recur-sos pedagóxicos no ensino da música.

b) Comprender as fases do desenvolvemento evolu-tivo.

c) Coñecer e comprender os principios da psicope-dagoxía xeral e a súa aplicación no ensino musical.

d) Coñecer os principios do ensino musical nosniveis educativos.

e) Recoñecer os elementos do proceso didáctico enxeral, e do modelo proposto pola LOE en particular.

f) Deseñar, desenvolver e avaliar unidades didácti-cas dentro do marco das programacións de aula.

g) Valorar as materias e os recursos didácticos pro-pios do ensino da música en Galicia.

Contidos

-As escolas pedagóxicas e os seus recursos aplica-dos no ensino da música.

-Principios da educación musical.

-Métodos e sistemas actuais da pedagoxía musical.

-Contidos, recursos didácticos e materiais para oensino da música: instrumentos, libros de texto,cadernos de actividades, medios audiovisuais, etc.

-Orientacións metodolóxicas para o desenvolve-mento da actividade na aula atendendo á especialida-de ou familia instrumental.

-Técnicas de motivación e estudo.

-Programación e avaliación.

-Teoría do ensino e deseño curricular: concepto decurrículo.

-As programacións de aula e as unidades didácti-cas.

-Compoñentes do deseño curricular: obxectivos,contidos, métodos de ensino, actividades, interacciónna aula, aspectos organizativos e avaliación.

-O profesorado como planificador.

-O currículo das ensinanzas musicais en Galicia.

-Obxectivos, contidos e orientacións metodolóxicas.

-O ensino da música noutros niveis educativos.

-Aproximación á didáctica.

-Correntes actuais na didáctica do ensino da música.


1) Demostrar o coñecemento dos principios pedagó-xicos do ensino musical. Este criterio pretende ava-liar a capacidade de relacionar os coñecementos téc-nicos e teóricos necesarios para elaborar unha peda-goxía musical adecuada.

2) Demostrar o coñecemento dos métodos e dos sis-temas actuais da pedagoxía musical, así como as súasaplicacións máis frecuentes. Mediante este criteriovalórase a comprensión do alumnado en relación cossistemas musicais e a súa utilización no ensino damúsica.

3) Expor temas de música, facendo uso de recursosdidácticos e materiais de novas tecnoloxías que axu-den a desenvolver os contidos de cada tema. Median-te este criterio preténdese avaliar o coñecemento e odesenvolvemento dos recursos e dos materiais educa-tivos tradicionais e actuais, así como as posibilidadesque poden ofrecer na pedagoxía musical.

4) Analizar e interpretar obras adecuadas de diver-sas épocas e estilos co seu instrumento principal,facendo referencia ás orientacións metodolóxicas pro-pias dese instrumento. Trátase de constatar o grao decoñecemento e de madureza do alumnado, así comoos seus recursos, para explicar os criterios estéticoscorrespondentes.

5) Demostrar o coñecemento dos conceptos docurrículo, dos elementos básicos e da súa concrecióncurricular. Este criterio avalía os coñecementos xeraisrelacionados cos deseños curriculares.

6) Presentar e defender unha programación didácti-ca para un determinado nivel do seu instrumentoprincipal. Preténdese comprobar se os elementos queforman unha programación didáctica están basica-mente comprendidos.

7) Impartir unha clase con referencia a un temamusical delimitado para un determinado nivel dasensinanzas profesionais de música. Con este criteriocomprobarase o desenvolvemento que o alumnadoalcanzou en canto ao coñecemento do deseño curricu-


lar da LOE, a asimilación dos seus obxectivos e acapacidade de entendemento dos conceptos pedagó-xicos explicados, así como as súas posibilidades paraestruturar unha unidade didáctica.

d) MusicoloxíaIntrodución

O itinerario de musicoloxía pretende ofrecerlle aoalumnado unha serie de aspectos xerais para afirmaros coñecementos básicos da metodoloxía da investiga-ción musicolóxica.

Na actualidade, resulta facilmente perceptible ointerese suscitado pola aplicación dos métodos cien-tíficos de investigación a todas as disciplinas, das quea música, nas súas facetas artística e humanística,non pode nin debe manterse á marxe. A investigaciónmusicolóxica vén experimentando no noso país e des-de as dúas últimas décadas un enorme pulo, que alevou ata diversos ámbitos educativos. Con esta opta-tiva preténdese facilitar a ordenación destes estudosdentro do ensino especializado do grao profesional,ben como antesala dos estudos universitarios de his-toria e ciencias da música, ou ben dentro da especia-lidade de musicoloxía, propia dos conservatoriossuperiores.

A materia organízase en dous grandes bloques: oprimeiro aborda as características esenciais da cien-cia, tales como a súa historia, a metodoloxía, as esco-las, a visión actual, etc. O segundo trata a investiga-ción musicolóxica, introducindo os métodos de inves-tigación, documentación e edición, e considerando asúa funcionalidade en relación co anterior. Malia adivisión aparente entre eles, estes dous grandes blo-ques de contidos non deben ser entendidos comoindependentes, senón que deben aparecer relaciona-dos nas programacións de aula.

Esta materia, pertencente ao itinerario de musicolo-xía, resulta de interese para o alumnado que desexeacceder a esta especialidade, igual que para o quepretenda cursar a de instrumentos da música tradicio-nal e popular galega, debido ao tratamento de conti-dos introdutorios relativos ás materias de carga teóri-co-práctica propias desta especialidade. Ademais,considerando o seu enfoque analítico e investigador, éapropiada para calquera estudante que considere deinterese o estudo da música desde as súas facetascientífica e humanística.

Obxectivos

O itinerario de musicoloxía dos estudos profesionaisde música terá como obxectivo contribuír a desenvol-ver no alumnado as capacidades seguintes:

a) Proporcionar unha aproximación á musicoloxía, através do coñecemento do seu obxecto, a historia, o cor-pus teórico e a metodoloxía, con vistas a incidir naapreciación musical desde un punto de vista científico.

b) Introducirse na investigación musicolóxicamediante as técnicas de traballo e o emprego das

ferramentas propias desta ciencia, para poder plas-mar as súas propias investigacións.

c) Combinar, de forma autónoma e con sentido crí-tico, os medios ao seu alcance para ampliar e comple-tar a súa formación, relacionando os seus coñecemen-tos musicais con datos doutra índole (técnicos, cientí-ficos, sociais, históricos, etc.) adquiridos de formaautónoma (lecturas, investigacións, etc.), noutrasmaterias ou ben a través da súa experiencia cotiá.

d) Establecer uns criterios mínimos á hora de estu-dar as manifestacións musicais do contorno e valora-las, asumindo un rol activo na súa investigación, nasúa recollida e na súa transmisión.

Contidos

-A musicoloxía: conceptos básicos e metodoloxía.

-Campos de estudo da musicoloxía. Liñas de inves-tigación. Historia da musicoloxía: antecedentes histó-ricos, nacemento da disciplina, escolas e enfoquesactuais.

-Métodos de investigación musicolóxica.

-Recursos propios da investigación: procura enbibliotecas, arquivos, etc.

-Formulación de hipóteses e proxectos.

-As fontes: tipos e sistemas de catalogación.

-Organización do traballo: fichas e notas.

-Elaboración de bibliografías.

-Elaboración do traballo: normas de documenta-ción, redacción e organización, catalogación e citasbibliográficas.

-Introdución ás fontes de investigación musicolóxi-ca: organolóxicas, fonográficas, iconográficas e tex-tuais.

-A crítica frontal e a definición dos seus parámetrosde interese para a investigación.

-Análise de fontes: iconografía, interpretación epartitura.

-Situación da obra musical no seu contexto social,económico, ideolóxico e artístico.

-As novas tecnoloxías e a investigación musical.

-Planificación e realización de traballos prácticos ecomentarios de textos e audicións relacionados coamateria.


1) Definir, empregando un léxico apropiado, as par-ticularidades metodolóxicas de cada corrente e autortratado, as características básicas de cada músicaestudada, así como dos conceptos básicos da musico-loxía, e referirse a elas de forma correcta. Este crite-rio avalía a capacidade do alumnado para captar edescribir o pensamento dos principais autores, asícomo para distinguir as principais características das


músicas tratadas e o tratamento científico das diver-sas fontes de interese musicolóxico.

2) Explicar, empregando un vocabulario axeitado,as características fundamentais propias da materia através da historia da musicoloxía, establecendo arelación co método científico aplicado á investigaciónmusical xerado nesta disciplina. Con este criteriomedirase a capacidade do alumnado de establecerrelacións globais entre as disciplinas asociadas inse-parablemente ao estudo científico da música, talescomo a historia, a socioloxía, a antropoloxía ou aetno-grafía, seguindo os criterios empregados na musicolo-xía desde os seus inicios ata os nosos días.

3) Recoñecer, nas audicións e análises propostas, ascaracterísticas básicas das sonoridades vocais, instru-mentos, formas, xéneros, estilos..., situándoas encoordenadas xeográfico-temporais aproximadas, aso-ciando as súas características musicais cos patrónsculturais imperantes, e relacionándoas entre si. Estecriterio avalía a capacidade do alumnado para captaras particularidades propias das fontes tratadas, osdistintos estilos, contextos e as súas peculiaridades.Preténdese, así, avaliar a evolución do pensamentocrítico do alumnado, no que se refire á súa capacida-de de valoración das diferentes músicas estudadas,sinalando semellanzas e diferenzas entre elas.

4) Identificar o papel desempeñado pola música deforma cotiá, valorando a súa contribución á entidadecultural, así como á súa propia formación e benestarpersoal. Con este criterio preténdese avaliar a capaci-dade do alumnado para detectar a presenza da músi-ca na sociedade, estendendo a súa consideraciónsobre a música considerada culta mesmo a outras for-mas de expresión musical non presentes nos ámbitosacadémicos.

5) Recoñecer as circunstancias de todo tipo queinciden na creación e función musical, en épocas,estilos ou autores máis representativos, pasados oupresentes. Este criterio avalía ata que punto o alum-nado é capaz de analizar a complexidade de circuns-tancias e intereses (políticos, culturais, sociais, eco-nómicos, ideolóxicos...) que, pola súa importancia,determinan un determinado desenvolvemento, ousituación, musical.

6) Reflexionar sobre o desenvolvemento evidente eacelerado nos consumos de música que se dan nasociedade actual, incidindo nos aspectos sociais máisrelevantes e contextualizando o seu desenvolvementoa curto e medio prazo. Este criterio avalía a capacida-de do alumno para recoñecerse como ser musical nocontorno en que vive, medindo as paisaxes sonoras aoseu alcance e os medios de produción e consumo demúsica.

7) Recoñecer o papel desempeñado pola músicagalega, tanto ao longo da historia da música comanoutros ámbitos, establecendo relacións entre a músi-ca como cultura e as diferentes manifestacións litera-rias, artísticas, sociolóxicas, etnolóxicas e antropoló-xicas de forma sinxela. Este criterio mide a capacida-

de do alumnado á hora de recoñecer e pormenorizaras obras estudadas, así como para relacionar osaspectos propios da cultura galega, máis aló dosexclusivamente musicais, empregando aqueles coñe-cementos adquiridos nos estudos de réxime xeral quelle sexan precisos xunto cos xa interiorizados ao lon-go da súa traxectoria musical, con vistas a obter unhavisión conxunta da relación entre a música e a socie-dade no seu ámbito máis próximo.

8) Realizar un traballo sobre algún aspecto tratadona materia, empregando os recursos dispoñibles dexeito coherente e eficaz, partindo das convencións depresentación do material establecidas. Este criteriovalorará en que medida o alumnado é capaz de propore realizar, en termos aceptables, un traballo indivi-dual ou en grupo, que o motive a interesarse en des-cubrir e coñecer as metodoloxías habituais na disci-plina, así como as súas técnicas (presentación domaterial documental en traballos científicos, manexoda documentación, arquivos, elaboración de citas...),considerando como máis importante a autenticidade,o rigor e a aplicación das técnicas de investigaciónaprendidas, e non a relevancia ou a oportunidade datemática.

LINGUAXE MUSICAL

Introdución

A adquisición dunha linguaxe é un proceso conti-nuo. Unha vez acadados os obxectivos básicos deescoitar, falar, ler e escribir encontrámonos xa ensituación idónea de ir enriquecendo esa linguaxe pri-maria.

A práctica instrumental que o alumnado realizaneste nivel e a súa actividade de conxunto estano xapoñendo en contacto cunha literatura musical rica,ampla e complexa. A linguaxe musical debe desve-larlle todos os conceptos e facilitarlle a tarefa de rea-lizar, analizar, comprender e aprender canto as obrassignifican.

O repertorio de obras esténdese ao longo de diferen-tes épocas e estilos. Os seus materiais de traballo naárea da linguaxe deben recoller tamén esta panorámi-ca extensa, non limitando o traballo a exercicioshíbridos en canto a estilos, formas e contidos.

A aprendizaxe da harmonía perfílase xa como unhorizonte próximo no currículo do alumno e da alum-na. Só se achegan unhas sensacións claras e unhasprácticas básicas poderán desenvolver a técnica har-mónica sobre uns fundamentos sólidos.

O mundo da composición musical evolucionoucunha sorprendente rapidez desde a primeira vintenadeste século. Os elementos rítmicos gañan en prota-gonismo e as unidades métricas que os conteñen erepresentan se superpóñense, mestúranse, sucédensenunha constante variación, aparecen novas fórmulasrítmico-métricas, fanse atípicas as ordenacións rítmi-cas dos compases que poderiamos chamar usuais ouconvencionais ou decididamente desaparecen arras-trando tras de si a liña divisoria periódica para deixar


paso a unha nova articulación ou acentuación, senunidade única referencial de pulso.

Todo un mundo, apaixonante pola súa forza cinéti-ca, que na medida adaptada ás ensinanzas profesio-nais debe ser un importante contido dela.

Se o mundo tonal nas súas formulacións básicasconstitúe a función primordial da linguaxe musical,non é menos certa a necesidade dunha parte e a obri-ga doutra de abordar o traballo da linguaxe postonal eatonal, fornecendo o alumnado de cantas ferramentas,técnicas e códigos lle permitan un mellor achegamen-to e unha maior e mellor comprensión das novas lite-raturas musicais.

Por outra banda, o coñecemento da linguaxe musi-cal proporciona a comprensión dos elementos e regrasque o forman, fornecendo así o alumnado da capaci-dade de expresarse musicalmente, a través da impro-visación, a interpretación ou a creación de pequenasobras. Deste xeito complétase o proceso de adquisi-ción dunha linguaxe. Iso fai que esta ferramenta aoservizo da comunicación, indisolublemente unida aopensamento, á creación e á expresión do feito musicalconcreto, estea obrigada a abordar, para ser unha ver-dadeira ferramenta de comunicación, as linguaxes decantas músicas sexan demandadas pola sociedade.

O oído, o grande instrumento que o músico nuncapode deixar de traballar, debe ser agora receptor ecaptador de mensaxes varias, ás veces para a súacomprensión e apreciación, ás veces para a súa pos-terior escritura.

Este labor non será nunca posible se non se poten-cia a memoria musical. A música é arte que se desen-volve no tempo e os sons teñen unha presenza eféme-ra. Só a memoria pode axudar a entender retendo,asociando, comparando, establecendo referencias.

Ao lograr unha corrección formal na escritura per-mitiralles ao alumno e á alumna comunicar as súasideas ou reproducir as alleas nunha forma intelixible.

Coñecer e recibir quedaría sen sentido se todos oselementos coñecidos non pasan a ser unha capacida-de de expresión, o que fai necesario fomentar a impro-visación ou a elaboración dos pensamentos musicaisdo alumnado facendo completo o proceso de recibir etransmitir ineludible na adquisición dunha linguaxe.

Todo este catálogo de accións debe dirixirse apotenciar unhas actitudes de desenvolvemento orgá-nico nas facultades creativas e analíticas do alumna-do, así como a unha procura de rigor no estudo, derespecto e valoración da obra artística e os seus crea-dores, e a unha capacidade de colaboración e partici-pación en actividades de grupo, baseada tanto na con-sideración cara a todo o seu contorno físico e humanocomo no respecto e valoración de si mesmos.

Obxectivos

As ensinanzas de linguaxe musical dos estudos pro-fesionais de música terán como obxectivos contribuíra desenvolver no alumnado as capacidades seguintes:

a) Compartir vivencias musicais cos demais ele-mentos do grupo que lle permita enriquecer a súarelación afectiva coa música a través do canto e daparticipación instrumental en grupo.

b) Coñecer os elementos da linguaxe musical e asúa evolución histórica, para relacionalos coas obrasmusicais dentro do seu tempo e a súa circunstancia.

c) Interpretar correctamente os símbolos gráficos ecoñecer os que son propios da linguaxe musical con-temporánea.

d) Utilizar a disociación motriz e auditiva necesa-rias para executar ou escoitar con independenciadesenvolvementos rítmicos ou melódicos simultáneos.

e) Recoñecer e representar graficamente obras,fragmentos musicais a unha ou dúas voces realizadascon diferentes instrumentos.

f) Recoñecer, a través da audición e da lectura,estruturas harmónicas básicas.

g) Utilizar os coñecementos sobre a linguaxe musi-cal para afianzar e desenvolver hábitos de estudo quepropicien unha interpretación consciente.

h) Coñecer os elementos da linguaxe musical relati-vos ao jazz e á música moderna.

Contidos

Rítmicos.

-Práctica, identificación e coñecemento de compa-ses orixinados por dous ou máis pulsos desiguais.

-Coñecemento e práctica de metros irregulares conestruturas fixas ou variables.

-Polirritmias e polimetrías.

-Recoñecemento e práctica de grupos de valoraciónespecial con duracións e posicións métricas varias.

-Práctica de ritmos simultáneos que supoñen divi-sións distintas da unidade.

-Práctica de estruturas rítmicas atípicas en compa-ses convencionais.

-Ritmos aksak, coxos ou de valor engadido.

-Práctica de música sen compasar.

-Recoñecemento e práctica de ritmos que caracteri-zan a música de jazz, pop, etc.

-Práctica de cambios de compás con unidadesiguais ou diferentes e aplicación das equivalenciasindicadas.

-Desenvolvemento de hábitos interpretativos a par-tir do coñecemento e análise dos elementos rítmicos.

-Improvisación sobre esquemas rítmicos estableci-dos ou libres.


Melódico-harmónicos.

-Práctica auditiva e vocal de estruturas tonais enri-quecidas na súa linguaxe por flexións ou modula-cións, con recoñecemento analítico do proceso.

-Práctica auditiva e vocal de obras modais nas súasdiversas manifestacións históricas e folclóricas.

-Práctica de interválica pura (non tonal) e aplica-ción a obras postonais ou atonais.

-Recoñecemento auditivo e análise de estruturastonais e formais non complexas.

-Improvisación sobre esquemas harmónicos e for-mais establecidos ou libres.

-Aplicación vocal ou escrita de baixos harmónicos aobras propostas de dificultade adaptada ao nivel.

-Desenvolvemento de hábitos interpretativos a par-tir do coñecemento e análise dos elementos melódico-harmónicos.

Lecto-escritura.

-Práctica de lectura horizontal de notas cos ritmosescritos e indicacións metronómicas diversas.

-Lecturas de agrupacións verticais de notas.

-Coñecemento e práctica das normas de escrituramelódica e harmónica.

-Práctica de lectura de notas, sen clave, aténdose aodebuxo interválico.

-Práctica de identificación e escritura de notas noseu rexistro correcto.

-Coñecemento do ámbito sonoro das claves.

-Iniciación ás grafías contemporáneas.

-Práctica da lectura a primeira vista.

Audición.

-Práctica de identificación de elementos rítmicos,melódicos, modulatorios, cadencias, formais, tímbri-cos e estilísticos nas obras escoitadas.

-Identificación de erros ou diferenzas entre un frag-mento escrito e o escoitado.

-Práctica da memoria: memorización previa á escri-tura de frases ou fragmentos progresivamente máisamplos.

-Escritura de temas coñecidos e memorización endiferentes alturas, tonalidades.

-Realización escrita de ditados a unha e dúas voces.

-Identificación de acordes.

-Audición de obras ou fragmentos nos cales se reco-ñezan elementos estudados.

Expresión e ornamentación.

-Coñecemento e aplicación de signos e termos rela-tivos a dinámica e agóxica.

-Coñecemento e aplicación dos signos que modifi-can o ataque dos sons.

-Coñecemento dos signos característicos na escritu-ra dos instrumentos.

-Coñecemento e aplicación de ornamentos ade-cuándoos á época da obra interpretada


1) Manter o pulso durante períodos de silencio pro-longados. Este criterio ten por obxectivo avaliar unhacorrecta interiorización do pulso que permita unhaexecución correcta, ben individual ou en conxunto.

2) Identificar e executar estruturas rítmicas dunhaobra ou fragmento, con ou sen cambio de compás, nuntempo establecido. Con este criterio trátase de avaliara capacidade do alumnado para encadear diversasfórmulas rítmicas, a aplicación correcta, de ser ocaso, de calquera equivalencia se produce cambio decompás e a interiorización aproximada de diversasvelocidades metronómicas.

3) Entoar repentizando unha melodía ou cancióntonal con ou sen acompañamento, aplicándolle todasas indicacións de carácter expresivo. Este criterio deavaliación ten por obxecto comprobar a capacidadedo alumnado para aplicar as súas técnicas de entoa-ción e a xusteza de afinación a un fragmento melódi-co tonal con alteracións accidentais que poden ou nonprovocar unha modulación, facéndose consciente dascaracterísticas tonais ou modais do fragmento. Se éacompañado instrumentalmente, este acompañamen-to non debe reproducir a melodía.

4) Ler internamente, nun tempo breve e sen verifi-car a súa entoación, un texto musical e reproducilo dememoria. Trátase de comprobar a capacidade doalumnado para imaxinar, reproducir e memorizar ima-xes sonoras de carácter melódico a partir da observa-ción da partitura.

5) Identificar ou entoar todo tipo de intervalo meló-dico. Este criterio de avaliación permite detectar odominio do intervalo por parte do alumnado como ele-mento de aplicación a estruturas tonais ou non tonais.

6) Entoar unha obra atonal con ou sen acompaña-mento, aplicando as indicacións de carácter expresi-vo. Trátase de avaliar a aplicación artística a unhaobra atonal dos coñecementos melódicos e rítmicosadquiridos. O acompañamento, de ser o caso, nonreproducirá a melodía.

7) Identificar intervalos harmónicos e escribilos noseu rexistro correcto. Búscase coñecer a capacidadedo alumnado para a percepción simultánea de doussons en diferentes relacións interválicas, así como aidentificación das rexións sonoras en que se produ-cen.

8) Reproducir modelos melódicos, escalísticos ouacordais en diferentes alturas. Trátase de comprobar adestreza do alumnado para reproducir un feito meló-dico a partir de diferentes sons, facéndose consciente


das alteracións necesarias para a súa exacta reprodu-ción.

9) Improvisación vocal ou instrumental de melodíasdentro dunha tonalidade determinada. Este criteriopretende comprobar o entendemento por parte doalumnado dos conceptos tonais básicos ao facer usolibre dos elementos dunha tonalidade con lóxica tonale estrutural.

10) Identificar e reproducir por escrito fragmentosmusicais escoitados. Con este criterio avalíase a des-treza do alumnado para a utilización correcta da gra-fía musical e a súa capacidade de relacionar o feitomusical coa súa representación gráfica.

11) Recoñecer e escribir fragmentos musicais adúas voces. Preténdese comprobar a percepción eidentificación por parte do alumnado de aspectosmusicais polifónicos.

12) Recoñecer e escribir fragmentos musicais reali-zados por dous instrumentos diferentes, excluíndo opiano. Con este criterio preténdese comprobar que acapacidade auditiva do alumnado non sofre distorsióncando recibe a mensaxe a través dun vehículo sonorodiferente ao piano.

13) Recoñecer auditivamente aspectos cadenciais eformais dun fragmento musical. Por medio deste cri-terio trátase de comprobar a capacidade do alumnadopara percibir aspectos sintácticos e estruturais daobra escoitada e denominalos correctamente.

14) Recoñecer auditivamente diferentes timbres ins-trumentais. Preténdese constatar a familiarización doalumnado cos timbres provenientes doutros instrumen-tos diferentes do que constitúe a súa especialidade.

15) Recoñecer auditivamente modos de ataque,articulacións, matices e ornamentos dunha obra oufragmento. Trátase neste caso de comprobar a capaci-dade de observación do alumnado de aspectos direc-tamente relacionados coa interpretación e expresiónmusicais.

16) Improvisar vocal ou instrumentalmente sobreun esquema harmónico dado. Este criterio de avalia-ción vai ordenado a comprobar, dentro do nivel ade-cuado, a comprensión por parte do alumnado da rela-ción entre harmonía e voces melódicas.

17) Entoar fragmentos memorizados de obras derepertorio seleccionados entre os propostos poloalumnado. Este criterio trata de avaliar o coñecemen-to das obras de repertorio e a capacidade de memori-zación.

18) Aplicar libremente ritmos percutidos a un frag-mento musical escoitado. Búscase aquí avaliar acapacidade de iniciativa implicando, ademais, o reco-ñecemento rápido de aspectos rítmicos e expresivosda obra en cuestión.

19) Aplicar baixos harmónicos sinxelos, vocal ougraficamente, a unha obra breve previamente escoita-da. Este criterio pretende buscar a asociación melo-

día-harmonía imaxinando esta desde a melodía escoi-tada.

20) Situar coa maior aproximación posible a época,o estilo e, de ser o caso, o autor ou a autora dunhaobra escoitada. Trátase dunha proposta para fomentara curiosidade e a atención do alumnado ao escoitarmúsica, facéndose consciente dos carácteres xeraisque identifican estilos e autores.

21) Analizar unha obra do seu repertorio instrumen-tal, como situación histórica, autor e característicasmusicais dela: harmónicas, formais, tímbricas, etc.Intenta este criterio potenciar os hábitos do estudointelixente e rigoroso, facéndose consciente das cir-cunstancias técnicas e sociais que rodean a obraartística.

MÚSICA DE CÁMARA

Introdución

A práctica da música de cámara durante o períodode estudos correspondente ás ensinanzas profesionaisde música responde a un conxunto de necesidades doalumnado de música que dificilmente poden ser aten-didas se non é a través desta actividade.

A actividade camerística supón o vehículo funda-mental para integrar e poñer en práctica unha serie deaspectos técnicos e musicais cuxo aprendizaxe a tra-vés dos estudos instrumentais e teóricos posúe forzo-samente un carácter analítico que debe ser obxectodunha síntese ulterior a través da práctica interpreta-tiva.

A práctica da música de cámara cumpre unha fun-ción decisiva no desenvolvemento do oído musical entodos os seus aspectos. O repertorio camerístico cons-titúe o medio idóneo para que o alumno e a alumnadesenvolvan o sentido da afinación, desenvolvementoque non pode deixar de ser intuitivo e mimético, quese resiste a ser ensinado ou transmitido por métodosracionais e que require unha longa praxe musical,preferentemente en conxunto.

Unha das características fundamentais da prácticacamerística é a ausencia de director ou directora. Isoobriga a desenvolver as competencias necesarias decomunicación visual e xestual entre os membros dogrupo, aprender a valorar a importancia da respira-ción conxunta, establecer criterios comúns de inter-pretación e, en definitiva, favorecer o desenvolvemen-to dunha nova dimensión da interpretación baseadana codirección.

Así mesmo, o exercicio da música de cámara esti-mula a capacidade -imprescindible para todo músico-para escoitar os outros instrumentos mentres se toca opropio e para desenvolver o sentido de «sonoridadedo conxunto».

A interacción entre diversos instrumentistas, ouentre a voz e o piano no caso da especialidade de can-to, colabora igualmente ao desenvolvemento da sensi-bilidade en materia de dinámica, fraseo, ritmo e vibra-to: en canto á «dinámica», por exixir unha sensibiliza-


ción con respecto á audición de planos sonoros e ápercepción da función desempeñada en cada momen-to por cada un dos instrumentos (solística, acompa-ñante, contrapuntística, harmónica, etc.); en canto ao«fraseo», porque colabora a desenvolver o sentido dodiálogo e a mímese musical; en canto «ritmo», porquea música de conxunto exixe por si mesma unha preci-sión e compenetración rítmica que faga posible asimultaneidade e o axuste entre os diversos instru-mentos, á vez que propicia o desenvolvemento dacomunicación a través do xesto, e de calquera outraforma non verbal, entre os instrumentistas (entradas,definición do tempo, rubato e outras modificacións dotempo, cortes finais, respiracións, etc.); en canto ao«vibrato», no sentido de que a práctica camerísticaobriga a homoxeneizar e simultanear o período, veloci-dade e amplitude dos diversos vibratos.

A música de cámara obriga os músicos que a prac-tican a desenvolver determinados hábitos de autodis-ciplina e método extremadamente beneficiosos, talescomo a homoxeneización da articulación, a planifica-ción dos golpes de arco nos instrumentos de corda oudas respiracións nos de vento, etc., á vez que permiteo contraste do instrumento propio con outros de dife-rente natureza.

Desde un punto de vista musical, a práctica came-rística é imprescindible para a maduración dun músi-co no terreo da expresividade e a emotividade, postoque supón un campo idóneo para que a capacidadeafectiva do futuro músico xurda na súa interpretación,feito que debe ser propiciado canto antes.

Pola súa vez, o intercambio de ideas e a confronta-ción entre diversos puntos de vista interpretativosresulta sumamente formativa e estimulante para uninstrumentista en período de formación, colabora aodesenvolvemento da capacidade analítica e fomenta aque a interpretación responda a unha idea musical etranscenda o nivel de mera lectura.

Asemade, a práctica e o coñecemento do repertoriode cámara supón un paso decisivo no coñecemento dorepertorio do instrumento e da evolución estilísticados diferentes períodos da historia da música.

En suma, o cultivo da música de cámara resultaabsolutamente complementaria da formación instru-mental, permitindo a aplicación práctica dos coñece-mentos adquiridos na clase de instrumento, dentrodunha actividade que, por mor do seu carácter lúdico,permite a práctica musical en condicións ideais deespontaneidade e distensión.

Obxectivos

As ensinanzas de música de cámara dos estudosprofesionais de música terán como obxectivos contri-buír a desenvolver no alumnado as capacidadesseguintes:

a) Valorar a música de cámara como un aspecto fun-damental da formación musical e instrumental.

b) Aplicar en todo momento a audición polifónicapara escoitar simultaneamente as diferentes partes aomesmo tempo que se executa a propia.

c) Utilizar unha ampla e variada gama sonora demaneira que o axuste de son se realice en función dosdemais instrumentos do conxunto e das necesidadesestilísticas e interpretativas da obra.

d) Coñecer e realizar os xestos básicos que permitana interpretación coordinada sen director ou directora.

Contidos

-A unidade sonora: respiración, ataque, vibrato,golpes de arco, afinación, articulación, ritmo e fraseo.

-Agóxica e dinámica.

-Estudo e práctica dos xestos anacrúsicos necesa-rios para tocar sen director.

-Equilibrio sonoro e de planos.

-Análise e interpretación de obras básicas do reper-torio que inclúan diferentes estilos.

-Conxunto de instrumentos monódicos.

-Cuarteto de corda: igualdade de son nos distintosataques do arco, vibrato, afinación, etc., distribucióndo arco para o fraseo.

-Quinteto de vento: igualdade nos ataques, articula-ción, fraseo, etcétera. Respiración, afinación e vibrato.

-Conxunto de metais: práctica camerística en for-macións diversas.

-Cámara con piano: equilibrio nos ataques dentroda diversidade de respostas.

-Voz e piano: acompañamento ao canto.

-Equilibrio de cordas, vento e piano. Articulación,afinación, fraseo, etc.

-Estudo de obras de cámara con clavecín ou instru-mento polifónico obrigado.

-Aplicación dos coñecementos de baixo continuo aoacompañamento de un ou varios solistas.

-Audicións comparadas de grandes intérpretes paraanalizar de xeito crítico as características das súasdiferentes versións.


1) Interpretar obras de distintas épocas e estilosdentro da agrupación correspondente. Con este crite-rio preténdese avaliar a capacidade de unificación docriterio interpretativo entre todos os compoñentes dogrupo e o equilibrio sonoro entre as partes.

2) Actuar como responsable do grupo dirixindo ainterpretación colectiva mentres realiza a súa propiaparte. Mediante este criterio preténdese verificar queo alumnado ten un coñecemento global da partitura esabe utilizar os xestos necesarios da concertación. Asímesmo, pódense valorar os seus criterios sobre a uni-ficación do son, timbre, vibrato, afinación e fraseo.


3) Ler a primeira vista unha obra de pequena difi-cultade na agrupación que corresponda. Este criteriopretende constatar a capacidade do alumnado paradesenvolverse con autonomía na lectura dun texto, oseu grao de fluidez e comprensión da obra.

4) Estudar na casa as obras correspondentes aorepertorio programado. Mediante este criterio pretén-dese avaliar o sentido da responsabilidade comomembro dun grupo, a valoración que ten do seu papeldentro del e o respecto pola interpretación musical.

Interpretación pública de obras de estilos e épocasdiversas.

Este criterio constata a unificación do fraseo, a pre-cisión rítmica, o equilibrio sonoro, a preparación decambios dinámicos e de acentuación, así como a ade-cuación interpretativa ao carácter e ao estilo da músi-ca interpretada.

5) Interpretación pública dunha obra contemporá-nea con formación instrumental heteroxénea. Median-te este criterio preténdese comprobar o grao de com-prensión da linguaxe contemporánea, o coñecementode efectos e grafías, así como o equilibrio sonoro den-tro dun conxunto de instrumentos de morfoloxíasdiversas e pouco habituais.

NOVAS TECNOLOXÍAS APLICADAS Á MÚSICA

Introdución

A incursión da tecnoloxía nas nosas vidas é tanintensa que provoca fortes modificacións tanto nosnosos actos cotiáns domésticos coma no ámbito labo-ral. Moitos son os produtos tecnolóxicos que manexa-mos a diario e que posibilitan o acceso ao coñecemen-to da tecnoloxía en gran medida, polo menos a nivelde usuario.

A música é precisamente un contorno en que a tec-noloxía ten unha presenza profunda. Hoxe en día nonse entende o fenómeno musical sen estar vinculadodalgunha forma a un dispositivo tecnolóxico; a expe-riencia da música gravada constitúe en si mesmo unproceso sumatorio de pasos, onde os avances tecnoló-xicos van deixando a súa pegada.

No ámbito profesional o músico dependerá de varia-dos e cruciais elementos tecnolóxicos que lle permiti-rán gravar a súa música, escoitala nun reprodutor por-tátil, manipulala nun ordenador, facer a súa propiadistribución nun soporte que el elixa, etc. Os estudosde gravación profesionais convértense así nun centrode importancia onde o músico intérprete ou composi-tor desenvolverá gran parte do seu labor profesional.

Xa que logo, resulta xustificado que se achegue áeducación dun músico o coñecemento destes apare-llos tecnolóxicos, atendendo a unha necesidade socialque fai da tecnoloxía o contexto habitual do músicoque se queira realizar como tal. Polo tanto, os puntosimportantes desta materia organízanse en tres piaresformativos; por un lado, o que fai referencia ao orde-nador, o seu hardware e o seu software -sobre todo o

que ten que ver coa edición musical-, por outro ladoo contorno de estudo de gravación profesional -desdeun punto de vista básico- ; e por último o coñecemen-to básico e tamén fundamental dos principios acústi-cos que rexen nos instrumentos e na propia execucióntecnolóxica.

Esta materia posibilitará un maior afondamento noproceso tecnolóxico vinculado á música e taménachegará ferramentas de gran produtividade ao alum-nado que poderá usar e ampliar ao longo da súa for-mación musical.

Obxectivos

a) Coñecer o funcionamento das principais aplica-cións informáticas destinadas ao ámbito musical,como son os editores de partituras, secuenciadores eeditores de audio dixital.

b) Utilizar estas ferramentas para o desenvolvemen-to práctico de actividades propostas nesta materia.

c) Identificar as diferentes maneiras de ser repre-sentada dixitalmente a información musical.

d) Sentar as bases dun coñecemento a nivel técnicosobre os parámetros do audio dixital.

e) Coñecer a nivel básico os dispositivos de repro-dución e gravación usados nos estudos especializa-dos.

f) Comprender as terminoloxías usadas dentro dainformática musical e os contornos de tratamento deaudio analóxico e dixital.

g) Entender os conceptos básicos da acústica e assúas aplicacións en diferentes contornos, tanto nosinstrumentos como na informática musical.

h) Valorar a importancia do coñecemento tecnolóxi-co no desenvolvemento actual do músico profesional.

Contidos

-O ordenador. Os seus principios básicos de funcio-namento e as súas unidades de medida.

-Compoñentes do ordenador, periféricos, tipos deconexións e conectividade dos aparellos musicais enxeral.

-O midi e o audio dixital.

-O MP3 e outros formatos de compresión.

-Editores de partituras. Editores de audio dixital.

-Secuenciadores e outras ferramentas integrais.

-Os estudos de gravación. Dispositivos de grava-ción. Dispositivos de reprodución.

-Introdución á acústica xeral.

-Acústica básica dos instrumentos e a súa aplica-ción no ámbito do audio dixital.



1) Realizar exercicios de transcrición nalgún editorde partituras. Con este criterio preténdese comprobaro coñecemento do alumnado en relación co manexofluído das principais opcións de edición de partituras.

2) Realizar exercicios de edición a nivel básico cuneditor de audio dixital. Mediante este criterio podera-se avaliar a capacidade do alumnado para desenvol-verse a nivel básico dentro dun programa de ediciónde audio ou secuenciador.

3) Identificar as partes xerais do interior dun orde-nador. Con este criterio poderase valorar a habilidadedo alumnado para recoñecer e xerarquizar os compo-ñentes internos básicos dun ordenador.

4) Identificar as partes xerais da periferia dun orde-nador. Con este criterio poderase valorar a habilidadedo alumnado para recoñecer os compoñentes externosbásicos que se poden conectar a un ordenador.

5) Describir o funcionamento dos principais apare-llos que integran un estudio musical profesional. Coneste criterio de avaliación tratarase de comprobar ocoñecemento do alumnado sobre a variedade e a fun-cionalidade dos diferentes elementos constitutivosdun estudio de gravación profesional.

ORQUESTRA/BANDA

Introdución

O proceso de ensino e aprendizaxe das diversasespecialidades instrumentais ten forzosamente unmarcado carácter individual. Por iso o currículo debealbergar materias que transcendan este compoñenteunipersoal da práctica musical e introduzan elemen-tos colectivos. A práctica instrumental resulta asíentendida non só como a adquisición dunha comple-xa técnica e a progresiva formación duns criteriosmusicais propios, senón tamén como unha ferramentade relación social e de intercambio de ideas entre ospropios instrumentistas.

A educación musical non pode nin debe perseguircomo única meta a formación de solistas instrumen-tais stricto sensu; a súa principal misión debe ser ofre-cer á sociedade os músicos que esta necesita parapoder canalizar aquelas actividades que demanda acomunidade. Neste sentido, a partir do S. XIX aorquestra converteuse, polo seu extenso repertorio epolo seu vasto potencial comunicador, no vehículo deexpresión musical por antonomasia. O elevado núme-ro de instrumentistas que a integra provoca, en conse-cuencia, que unha porcentaxe moi alta dos estudantesdaqueles instrumentos susceptibles de entrar a for-mar parte da orquestra (corda, vento e percusión, fun-damentalmente) teñan nesta o seu destino profesionalmáis frecuente e, a miúdo, único.

A práctica indistinta de orquestra ou banda, ou, deser o caso, o conxunto que corresponda, ten por fina-lidade facilitar a participación, a través de distintasformacións, de todo o alumnado. Procúrase así unhaorganización máis flexible do ensino ao mesmo tempo

que se permite que determinados instrumentos condificultades de integración teñan o marco oportunopara a práctica instrumental colectiva. Así pois, aparticipación nas agrupacións xa sexan instrumentaisou corais supón e garante a presenza activa dos alum-nos e das alumnas nunha das actividades que impli-can maior proxección do centro na sociedade.

A práctica, tanto da orquestra como da banda, cons-titúe unha materia necesaria para a formación musi-cal e a súa lóxica consecuencia debe ser a inclusiónno currículo das ensinanzas profesionais de músicade dúas materias, orquestra e banda, e a súa presen-za vén xustificada nun dobre sentido. Por unha ban-da, porque lles ofrecerá aos instrumentistas a expe-riencia e os coñecementos necesarios relativos ao fun-cionamento, as regras e a convivencia característicasda interpretación destas agrupacións. Por outro, por-que actuará positivamente sobre todos aqueles instru-mentos cuxo nivel os capacite especialmente paratocaren nunha agrupación. Evitará, en suma, que con-sideren a vida profesional destes músicos como unhaopción de segunda fila, acrecentará a súa decantacióncara ao inicio dunha determinada opción profesionale facilitará o seu ingreso e a súa adaptación psicoló-xica nun corpo social reducido, pero cunhas regrasmoi definidas e non sempre cómodas ou doadas decumprir.

Do mesmo xeito que a música de cámara -unhamateria que persegue obxectivos dunha naturezasimilar-, a orquestra, a banda ou o conxunto serviránpara sacar o alumnado dun repertorio case semprecaracterizado polas súas dificultades técnicas e poladesigualdade con respecto ao instrumento encargadode acompañalo (a miúdo o piano) e introducilo nunmundo novo, máis igualitario e de natureza máis ricae variada. Así, os xéneros musicais deixarán de sersoamente a sonata, o concerto ou as pezas de virtuo-sismo, co cal o alumno e a alumna se poderán inter-nar noutras como a sinfonía, o oratorio, o poema sin-fónico ou mesmo a ópera. No caso de instrumentoscunha literatura escasa ou con partituras de moi desi-gual valía musical, estas agrupacións supoñen a posi-bilidade de internarse nas composicións máis rele-vantes da historia da música occidental en igualdadede condicións con respecto a instrumentos máis«hexemónicos» (violín, frauta ou trompa, por exemp-lo), con todo o que iso implica de enriquecemento naformación musical do alumnado. A convivencia coninstrumentos de natureza e técnicas moi diversas, enfin, proporcionaralles tamén ao alumno e á alumnaunha visión moito máis ampla do feito musical e enri-quecerá o seu coñecemento dos timbres (tanto indivi-dual como colectivamente considerados) e das diver-sas peculiaridades organolóxicas.

As dificultades técnicas ou o mero lucimento dosolista darán paso a un repertorio que alberga moitasdas mellores páxinas da música occidental e a unhacomplexa trama de relacións instrumentais nas caleso alumnado se sentirá protagonista destacado. O feitode que sexan varios os instrumentistas encargados de


tocar unha soa voz ou parte non ten por que diluír unápice este protagonismo, que polo feito de ser colec-tivo non debe implicar unha diminución do perfildesempeñado por cada un dos integrantes da agrupa-ción. Esta é unha suma de individualidades axunta-das pola mente reitora do director ou directora, quedeberá saber extraer o mellor daquelas, que en nin-gún caso deben aspirar a perderse no anonimato,como tampouco sobresaír por encima dos seus compa-ñeiros. A unidade de criterio e a igualdade da execu-ción deberán ser, por iso, as principais metas que sepretendan alcanzar.

A orquestra, a banda e os conxuntos que se formendeben fomentar tamén as relacións humanas entre osalumnos e as alumnas, afeitos case sempre a unhapráctica individualista e solitaria dos seus instrumen-tos. Deben incrementar a actitude de escoita de todoaquilo que rodea a propia execución unipersoal paraconseguir aspectos inherentes a toda boa interpreta-ción na agrupación: afinación, empaste, homoxenei-dade no fraseo, igualdade nos ataques, claridade nastexturas, etc.

O respecto a todas as indicacións do director ou dadirectora fomentará unha actitude de disciplina e pro-vocará a necesidade de memorizar estas para que otraballo realizado ao longo dos ensaios dea os seusfroitos no concerto. Neste, o alumno ou a alumnapoderá experimentar unha sensación moi diferente,xa que serán conscientes de que na práctica de grupoa responsabilidade é compartida. Todo iso redunda,ao final, na introdución desa compoñente de plurali-dade que o alumnado deben sentir como un elementobásico da súa formación ao entrar nas ensinanzas pro-fesionais, no que, parafraseando a Goethe, os coñece-mentos adquiridos deben permitirlle converter a prác-tica instrumental no seo das agrupacións en «unhaconversación entre moitas persoas razoables».

Obxectivos

As ensinanzas de orquestra e banda dos estudosprofesionais de música terán como obxectivos contri-buír a desenvolver no alumnado as capacidadesseguintes:

a) Afondar no coñecemento dos diferentes estilos edos recursos interpretativos de cada un deles.

b) Elaborar criterios persoais e razoados sobre cues-tións estéticas a través do traballo do director ou dadirectora e da experiencia do grupo que lle permitancumprir coa súa responsabilidade como intérpretedentro deste.

c) Dominar o propio instrumento de acordo coas exi-xencias de cada obra.

Aplicar en todo momento a audición polifónica paraescoitar simultaneamente as diferentes partes ao mes-mo tempo que se executa a propia, demostrando asensibilidade auditiva necesaria para perfeccionargradualmente a calidade sonora.

d) Utilizar unha ampla e variada gama sonora, demaneira que o axuste de son se realice en función dosdemais instrumentos do conxunto e das necesidadesinterpretativas da obra.

e) Interpretar obras representativas do repertorio daagrupación de acordo co seu nivel instrumental ereaccionar con precisión ás indicacións do director ouda directora.


g) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista.

Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para a improvisación co ins-trumento.

h) Respectar as normas que exixe toda actuación engrupo: afinación previa, atención continua, valoracióndo traballo colectivo, etc., e responsabilizarse en todomomento delas.

i) Valorar a práctica en grupo como un proceso deaprendizaxe imprescindible para o futuro exercicioprofesional.

Contidos

-Importancia da afinación previa a partir do LA doóboe.

-A anacruse como movemento básico da práctica dogrupo.

-Reacción e comprensión ante as diferentes anacru-ses do director ou da directora.

-Desenvolvemento do oído para o control perma-nente da afinación dentro da agrupación.

-Desenvolvemento da igualdade en ataques (instru-mentos de vento e percusión).

-Desenvolvemento da igualdade nos golpes de arco.

-Coñecemento e valoración das normas de compor-tamento na agrupación.

-Estudo previo da particella, silencio e concentra-ción para executar en todo momento as indicacións dodirector ou da directora, responsabilidade de anotaras indicacións, etc.

-Importancia do papel de cada un dos membros daagrupación.

-Traballo por seccións.

-Traballo gradual do repertorio básico máis signifi-cativo da agrupación. Valoración do silencio comomarco da interpretación.


1) Interpretar por seccións calquera das obras pro-gramadas durante o curso. Mediante este criterio trá-tase de valorar a capacidade para adecuar o propioson ao da familia correspondente e a precisión de ata-


ques e entradas de acordo coa anacruse do director ouda directora.

2) Reproducir calquera das obras programadasdurante o curso, reducindo a corda ao número mínimoposible do alumnado por cada sección dela. Este cri-terio pretende avaliar a capacidade de escoita dasoutras partes, unificándose coas afíns, e o grao de afi-nación harmónica e do conxunto, unificando uníso-nos.

3) Repentizar unha obra de pequena dificultade.Este criterio pretende comprobar a integración rítmi-ca no conxunto seguindo o tempo marcado polo direc-tor ou a directora, a precisión para reaccionar ante assúas indicacións, o dominio do seu instrumento e ograo de afinación na lectura a vista.

4) Estudar na casa as obras correspondentes aorepertorio programado. Mediante este criterio pretén-dese avaliar o sentido da responsabilidade comomembro dun grupo, a valoración que ten do seu papeldentro del e o respecto pola interpretación musical.

5) Realizar concertos públicos coas obras ensaia-das. Este criterio constata a actitude, necesariamentedisciplinada do instrumentista na orquestra, a capaci-dade de asumir o papel asignado, a súa contribucióndentro do equilibrio de planos do conxunto e a súaadecuación ao carácter e estilo que marca o directorou a directora.

PIANO COMPLEMENTARIO

Introdución

A música que nos últimos séculos xurdiu como pro-duto da nosa cultura occidental é esencialmente poli-fónica (entendendo por polifonía en sentido amplo,non só a escritura estritamente contrapuntística, vocale/ou instrumental, actual ou de pasadas épocas, senóntamén a música de estilo harmónico que se configuraao longo do século XVIII, que culmina no século XIXe que continuou a súa evolución ata os nosos díasdando lugar a novos aspectos ou novas formas do pen-samento polifónico). Para calquera músico que nonteña como primeiro obxectivo facer unha carreira deintérprete instrumental (para un compositor, un direc-tor de orquestra ou de coro, un musicólogo, un can-tante, un profesor de teoría ou de instrumento, etc.), apráctica dun instrumento polifónico é un auxiliarvaliosísimo, unha ferramenta de traballo de indubida-ble eficacia, xa que lle ofrecerá a posibilidade depenetrar no tecido dunha partitura polifónica máis oumenos complexa aprehendéndoa globalmente nassúas dimensións vertical e horizontal e converténdoade inmediato en realidade sonora.

Tamén para os intérpretes que cultiven instrumen-tos monódicos como os de vento (lingüetas, emboca-duras, etc), ou dunha capacidade polifónica limitadacomo os de arco, a aprendizaxe paralela dun instru-mento polifónico resulta ser un medio auxiliar deinestimable utilidade para o mellor coñecemento dorepertorio específico do seu propio instrumento, nece-sitando case sempre na práctica do apoio ou a colabo-

ración máis ou menos estreita dun instrumento polifó-nico.

Tamén a guitarra, instrumento cunhas posibilidadespolifónicas sensiblemente limitadas polo feito de quea man esquerda se vexa reducida á función de fixar aentoación das notas, quedando así privada practica-mente de toda outra capacidade de realización, póde-se beneficiar deste traballo simultáneo nun instru-mento que lle permita o acceso a uns horizontes poli-fónicos de maior amplitude.

Por último, e iso afecta a xeneralidade dos estudan-tes de música, o desenvolvemento da audición inter-na verase favorecido e reforzado mediante a compro-bación inmediata no instrumento polifónico de comosoa en realidade o que imaxinamos na nosa mente apartir da escritura.

Os instrumentos de gran capacidade polifónica son,por definición, os de teclado: órgano, clavecín e pia-no, principalmente. Descartando, por razóns obvias,os dous primeiros, o piano aparece como o instrumen-to idóneo para cubrir esta función complementaria; asrazóns que fan del un auxiliar ideal son numerosas.En primeiro lugar está a súa xa indicada capacidadepolifónica, que comparte, como se ten dito, cos outrosinstrumentos de teclado. Hai que sinalar, non obstan-te, que a presenza de máis dun teclado e de variosrexistros no órgano e o clavecín, ben que supón unhavariedade tímbrica que o piano non posúe, constitúemáis ben unha complicación que unha vantaxe paraos fins que aquí se perseguen; en contra do órganoxoga tamén a súa escasa dispoñibilidade, e en cantoao clavecín, ademais doutras limitacións, a súa difu-sión é moito menor que a do piano. En segundo lugar,o piano é un instrumento que ofrece unha aprendiza-xe relativamente fácil nos inicios, xa que non padece,a ese nivel, as limitacións ou as desvantaxes que pre-sentan os instrumentos de corda ou vento (afinación,embocadura, respiración, obtención dun son deentoación e calidade razoablemente aceptable, etc.).En canto á amplitude do rexistro, o piano é, para efec-tos prácticos, equiparable á orquestra sinfónica, ecase outro tanto cabe dicir no que se refire á súariqueza dinámica. Rapidez na emisión do son e axili-dade sen máis límite que os que impoña a propiahabilidade do executante, son outras calidades valio-sas do piano. Por último, fala no seu favor a inmensadifusión no mundo musical de hoxe en día.

Ata o momento actual, o piano estivo presente comomateria obrigatoria en certas carreiras musicais, paraas cales se exixía, polo menos, o grao elemental dodevandito instrumento. Nestes casos, o nivel de exi-xencia en canto á capacidade técnico-interpretativafoi sempre o mesmo para pianistas e para non-pianis-tas, e en nada se diferenciaba a metodoloxía a seguirnuns e noutros casos. Por outra parte, esa obrigatorie-dade do piano non consideraba a posible necesidadede que del puidesen ter noutros instrumentistas,senón que se refería soamente a compositores, direc-tores, musicólogos, cantantes, etc.


O ensino do piano complementario non se orientarátanto cara ao desenvolvemento dunha gran capacida-de técnica como a potenciar outros aspectos, xa sina-lados antes, tales como percepción global da polifo-nía, audición interna, habilidade na lectura a primei-ra vista (incluída unha posible simplificación rápidado escrito, na partitura, etc). Por suposto, convén termoi en conta que a capacidade de realización aoteclado estará sempre condicionada polo grao dedominio alcanzado na técnica do instrumento, pero éevidente que, neste sentido, os niveis que se fixenteñen que estar por debaixo dos que se lle exixen nor-malmente ao pianista se non se quere interferir gravo-samente no que para cada estudante supoña a finali-dade principal do seu traballo. Desta maneira poderácumprir o piano unha desexable e conveniente fun-ción complementaria na educación de todo profesio-nal da música.

Obxectivos

O ensino do piano complementario no grao profesio-nal terá como obxectivo contribuír a desenvolver noalumnado as capacidades seguintes:

a) Coñecer as distintas posibilidades do instrumento.

b) Adquirir un grao de destreza na execución quepermita desenvolverse coa maior soltura posible noteclado, enfrontándose á dificultade dun certo nivel.

c) Alcanzar progresivamente rapidez de reflexos nalectura á primeira vista.

d) Ler con fluidez partituras polifónicas, con plenacomprensión das súas formulacións harmónicas asícomo dos seus aspectos lineais ou contrapuntísticos.

Contidos

-Desenvolvemento da percepción interna da propiarelaxación, ligada a un principio de utilización cons-ciente do peso do brazo.

-Planificación do traballo da técnica tendo en contaa unidade profunda dos factores que a determinan.

-Desenvolvemento da técnica dixital (independen-cia, velocidade, forza e resistencia nos movementosde articulación dos dedos e desenvolvemento da téc-nica braquial, caída e lanzamentos de antebrazo ebrazo, movementos de rotación e circulares da man epulso, desprazamentos laterais, etc).

-Principios de dixitación pianística.

-Práctica dos diversos modos de pulsación ou ata-ques posibles, en función sempre da dinámica, o fra-seo e o sentido musical xeral do fragmento de que setrate.

-Desenvolvemento dunha técnica polifónica básica.

-Coñecemento dos pedais e das súas funcións.

-Práctica intensiva da lectura a primeira vista.

-Lectura harmónica (lectura de acordes, series deacordes enlazados, acordes despregados en toda a súa

variedade de presentacións posibles, tales como fór-mulas do tipo baixo de Alberti, acordes partidos, des-pregados de diversas maneiras, arpexados, etc.) e lec-tura contrapuntística, estritamente lineal, a dúas eincluso a tres voces.

-Estudos de obras do repertorio pianístico de difi-cultade progresiva, prestando especial atención atodo aquel material de traballo que contribúa demaneira especial á capacidade de aprender e de rea-lizar de forma inmediata no teclado a escritura polifó-nica, posto que niso reside a utilidade esencial dadisciplina.


1) Ler textos a primeira vista. Este criterio de ava-liación pretende constatar a capacidade do alumnadopara desenvolverse con certo grao de autonomía nalectura dun texto instrumental.

2) Mostrar nos estudos e obras a capacidade deaprendizaxe progresiva individual. Este criterio deavaliación pretende verificar que o alumnado é capazde aplicar no seu estudo as indicacións do profesora-do e, con elas, desenvolver unha autonomía de traba-llo que lle permita unha certa valoración do seu ren-demento.

3) Interpretar obras de acordo cos criterios de esti-lo correspondentes. Este criterio de avaliación pre-tende comprobar a capacidade do alumnado para uti-lizar o tempo, a articulación e a dinámica como ele-mentos básicos da interpretación.

4) Actuar como membro dun grupo e manifestar acapacidade de tocar ou cantar ao mesmo tempo queescoita e se adapta ao resto dos instrumentos ouvoces. Este criterio de avaliación presta atención ácapacidade do alumnado de adaptarse musical esonoramente aos seus compañeiros para realizar untraballo común.

5) Chegar a través da análise á estrutura harmónicainterna dun fragmento de partitura para teclado.Mediante este criterio poderase avaliar a capacidadedo alumnado para utilizar a análise como medio paraachar a estrutura harmónica subxacente nun fragmen-to de música, e determinar os diferentes tratamentosa que foi sometida polo compositor ou compositorapara a realización da obra.

6) Redución harmónica dun fragmento sinxelo demúsica escrita para un instrumento polifónico.Mediante este criterio poderanse avaliar os coñece-mentos analíticos do alumnado no referente á identi-ficación das estruturas harmónicas básicas, medianteun exercicio de lectura baseado principalmente naeliminación de todo o que non sexa esencial desde opunto de vista das devanditas estruturas.

7) Lectura simplificada de obras ou fragmentos condisposicións harmónicas tipicamente pianísticas(arpexos, etc). Mediante este criterio poderase avaliara capacidade de síntese do alumnado e a súa rapidez


na realización de pasaxes harmónicas simples, perode execución relativamente complicada.

8) Repentización dunha partitura participando den-tro dun grupo de instrumentos ou no acompañamentoa un solista. Trátase de avaliar o grao de desenvolve-mento dos reflexos e demais calidades que son esti-muladas no alumnado a través da lectura improvisadaformando parte dun grupo de instrumentistas ou noacompañamento a un solista vocal e instrumental.

REPENTIZACIÓN E ACOMPAÑAMENTO

Introdución

A práctica musical que se realiza baixo o nome deacompañamento caracterízase pola necesidade derelacionar capacidades, coñecementos e destrezasque, por si mesmas, constitúen ámbitos de saberespropios.

O sentido e valor educativo desta disciplina derivada conveniencia de globalizar os diversos compoñen-tes que a integran (improvisación, lectura á vista, rea-lización de cifrados, transposición, etc.) por serencomúns, todos eles, á función de acompañar, senesquecer por iso a experiencia que achega cada undos devanditos compoñentes por si mesmo. Ambos osaspectos, o funcional e o formativo, son indisociablese complementarios.

Xa que logo, nos contidos básicos desta disciplinadébeselles conceder un lugar prioritario aos procede-mentos ou modos de saber facer que, aínda que resul-tan de natureza diversa, se articulan ao redor de treseixes principais: unha certa destreza na técnica deexecución, ou, o que vén ser o mesmo, un certo graode desenvolvemento dos mecanismos reflexos que adetermina, adquirida mediante a práctica diaria aolongo dos anos iniciais da educación instrumental eque a repentización e o acompañamento veñen poten-ciar; plena comprensión dos coñecementos harmóni-cos previamente adquiridos e a capacidade creativapara desenvolvelos e aplicalos en situacións diversas.

Posto que o obxectivo principal desta disciplinaconsiste nun proceso práctico de consolidación dopensamento harmónico e da capacidade de realiza-ción en tempo real, o conxunto de coñecementos quea integran debe estar relacionado a través dun enfo-que pedagóxico común, aínda que na práctica debaser desagregado en diversos bloques.

Inclúense dentro dos bloques de contidos os seguin-tes campos de coñecementos:

* Estudo da improvisación como elemento de for-mación que capacite, a través da práctica de fórmulasespecíficas, para elaborar acompañamentos a melo-días, así como para construír pequenas pezas musi-cais que permitan, por medio de ambos os dous pro-cedementos, obter un primeiro contacto coa improvi-sación propiamente dita, cuxo estudo en profundida-de se poderá abordar dentro do grao superior.

* Práctica da repentización como procedementoimprescindible para desenvolver automatismos que

lle permitan ao instrumentista a realización instantá-nea do texto musical, asimilando ao propio tempo e deforma inmediata as súas características en canto áépoca e ao estilo a que pertenza. Polo tanto, non setrata soamente de incrementar a capacidade de auto-matismo e velocidade na lectura do texto, senón decomprender o sentido dos seus elementos esenciais einterpretalos no instrumento a medida que se le aobra. Por iso, a repentización está estreitamente rela-cionada coa análise, o que, á vez, depende de todaunha serie de coñecementos teórico-prácticos previa-mente adquiridos.

* Destreza na transposición como mecanismo quepermite adecuar a tonalidade á tesitura do solista -fundamentalmente na música vocal-, facilita a lectu-ra de partituras de orquestra e, ademais do seu valorfuncional, posúe un alto valor formativo que procede,por unha parte, do dominio dos procedementos tradi-cionais (cambio de claves e armadura, cálculo donúmero de diferenzas) e, por outra parte, do enfoquesintético que achega a lectura harmónica, grazas aocal, a estrutura interna dun fragmento musical podeser interpretada en calquera tonalidade.

* Realización de cifrados (baixos cifrados, cifradoamericano, cifrado funcional), como práctica deacompañamento a unha melodía. Esta práctica permi-te relacionar de forma inmediata os coñecementosharmónicos coa súa aplicación instrumental e, porexixir un certo grao de creatividade, supón ademais,como se dixo anteriormente, un contacto preliminar áimprovisación, cuxo estudo en profundidade se pode-rá abordar dentro do grao superior.

Os contidos da repentización e acompañamento nograo profesional foron establecidos non só polo seuvalor de preparación para coñecementos que se poi-dan adquirir en cursos posteriores dentro dunha elec-ción propia de especialización profesional, senóntamén polo valor intrínseco que representan na forma-ción dun instrumentista. Por esta última razón, man-téñense dentro do marco de coñecementos considera-dos indispensables para satisfacer as necesidadeshabituais do instrumento.

Obxectivos

O ensino da repentización e acompañamento nograo profesional terá como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as capacidades seguintes:

a) Recoñecer a estrutura harmónica e o fraseo dunhaobra ou fragmento segundo se toca á primeira vista oudespois dunha lectura rápida sen instrumento.

b) Coñecer, como esquemas de pensamento, os ele-mentos e procedementos harmónicos e fraseolóxicosbásicos do sistema tonal.

c) Improvisar unidades formais a partir dun esque-ma harmónico dado, así como o acompañamento aunha melodía a partir ou non dun baixo cifrado.

d) Coñecer a disposición formal de obras de facturaclara, analizando as súas seccións, puntos de tensión,


etc., para determinar os aspectos esenciais e posibili-tar a lectura á primeira vista.

e) Demostrar os reflexos necesarios para resolver,no momento, as posibles eventualidades que poidanxurdir na interpretación.

f) Valorar a improvisación como unha práctica quedesenvolve a creatividade e a imaxinación musical.

g) Empregar a lectura á vista e a transposición comodesenvolvemento formativo de capacidades e refle-xos.

h) Coñecer e utilizar diferentes tipos de cifrado.

Contidos

Improvisación.

-Exercicios cunha harmonía única e con variantesrítmicas de progresiva dificultade.

-Estruturas harmónicas básicas elaborando frases,breves fragmentos e pequenas pezas.

-Estruturas rítmicas básicas: descrición da estrutu-ra rítmica e realización de estruturas rítmicas deacompañamento e de solista.

-Análise de frases-modelo de diferentes tipos.

-Subdivisión interna da frase.

-Proceso pregunta-resposta de acordo coas estrutu-ras harmónicas.

Repentización.

-A lectura á primeira vista e a súa aplicación prác-tica.

-Introdución á lectura harmónica.

-Análise harmónico-formal, melódico-rítmica apli-cada á repentización.

-Memorización da estrutura harmónica previa á lec-tura de fragmentos curtos.

-Lectura harmónica de partituras do ámbito tonal.

-Interpretación dos elementos substanciais deriva-dos da análise.

-Repentización de partituras de diferentes estilos eépocas.

-Repentización con carácter de acompañante ounon.

-Práctica do piano a catro mans.

Transposición.

-O transporte na música actual.

-O transporte como desenvolvemento formativo decapacidades e reflexos.

-Transporte harmónico e a súa aplicación a instru-mentos polifónicos.

-Técnica e mecánica tradicional do transporte: cla-ves, armaduras, diferenzas, etc., e a súa utilidade.

-Os instrumentos transpositores.

-Lectura e transporte harmónico de partituras.

-Transporte de fragmentos breves a calquera tonali-dade.

Baixo cifrado.

-Aproximación ao cifrado harmónico.

-Utilización e significado dos cifrados correspon-dentes a tríades e sétimas na harmonía tonal.

-Desenvolvemento improvisado de estruturas har-mónicas.

-Introdución ao cifrado americano.

-Utilización e significado dos cifrados básicos máishabituais na música lixeira.

-Realización de cancións de repertorio con ritmosvariados e harmonías sinxelas.


1) Chegar a través da análise á estrutura harmónicainterna dun fragmento de partitura para teclado.-Mediante este criterio poderase avaliar a capacidadedo alumnado para utilizar a análise como medio paraachar a estrutura harmónica subxacente nun fragmen-to de música e determinar os diferentes tratamentos aque esta foi sometida polo compositor para a realiza-ción da obra.

2) Realización práctica de estruturas de catro ouoito compases, semicadencial ou de cadencia perfec-ta.-Trátase de avaliar a capacidade do alumnado pararealizar de forma instrumental esquemas harmónicoscadenciais de duración breve empregando acordes enestado fundamental e partindo, como modelo de tra-ballo, da análise de fragmentos tomados de partiturasdos períodos clásico e romántico, nos cales os devan-ditos esquemas eran paradigmáticos.

3) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases empregando inversións dosacordes básicos.-Mediante este criterio poderase ava-liar a capacidade do alumnado para realizar de formainstrumental, a partir da análise de fragmentos toma-dos de partituras dos períodos clásico e romántico,esquemas harmónicos en que se poida apreciar a súaprogresiva asimilación das posibilidades expresivasdas distintas inversións dos acordes empregados.

4) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases, empregando inversións dosacordes básicos, utilizando diferentes formulaciónsrítmicas.-A finalidade deste criterio é avaliar a habi-lidade do alumnado para desenvolver, a través dediferentes realizacións rítmicas, esquemas harmóni-cos nos cales se empreguen inversións dos acordesbásicos, así como avaliar o grao de mecanización dasúa comprensión teórica e práctica.

5) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases introducindo apoios e retar-dos.-Con este criterio preténdese avaliar a capacida-


de do alumnado para enriquecer a realización dosdiferentes esquemas harmónicos por medio da intro-dución de apoios e retardos, dado o seu alto contidoharmónico.

6) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases introducindo apoios e retar-dos, utilizando diferentes formulacións rítmicas.-Coneste criterio poderase avaliar a habilidade do alumna-do para desenvolver, a través de diferentes realiza-cións rítmicas, esquemas harmónicos nos cales seintroduzan apoios e retardos que modifiquen, enri-quecéndoa, a estrutura básica, dado o seu alto signi-ficado harmónico, así como avaliar o grao de mecani-zación da súa comprensión teórica e práctica.

7) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases, introducindo dominantessecundarias ou de paso.-Mediante este criterio pode-rá avaliarse a capacidade do alumnado para realizarestruturas harmónicas evolucionadas, por medio daintrodución de dominantes secundarias ou de pasoque enriquezan e amplíen o seu campo tonal.

8) Realización práctica de estruturas harmónicas decatro ou oito compases, introducindo dominantessecundarias ou de paso, e utilizando diferentes formu-lacións rítmicas.-Mediante este criterio preténdeseavaliar a capacidade do alumnado para desenvolver, através de diferentes realizacións rítmicas, esquemasharmónicos dunha proposta tonal enriquecidamediante a introdución de dominantes secundarias oude paso, así como avaliar o grao de mecanización dasúa comprensión teórica e práctica.

9) Superposición, a unha estrutura harmónica de catroou oito compases, dunha estrutura melódica de acordocos principios xerais de pregunta-resposta.-Este criteriopretende avaliar a capacidade do alumnado para crear,a partir de esquemas harmónicos dados, diferentesestruturas melódicas consecuentes a estes, así como asúa habilidade para organizar de forma lóxica o fraseoresultante, a través do emprego de elementos e procede-mentos que se poidan organizar en forma de pregunta-resposta.

10) Transposición a distintos intervalos dunhaestrutura harmónica de oito compases sen que seinclúan inversións de acordes.-Trátase de avaliar ograo de adquisición por parte do alumnado do domi-nio por igual de todas as tonalidades, non tanto pormedio da complexidade resultante dun transportenota-a-nota, coa conseguinte lectura en diferentesclaves e armaduras, como da transposición a distintosintervalos de diferentes estruturas harmónicas, idén-ticas en todas elas.

11) Realización no instrumento dunha estruturaharmónica de oito compases, previamente escrita,nunha tonalidade concreta.-Trátase de avaliar a capa-cidade do alumnado para interpretar unha estruturaharmónica previamente composta e escrita por elmesmo, así como avaliar o grao de adquisición dunhatécnica básica, tanto escrita como práctica.

12) Lectura harmónica dun fragmento sinxelo departitura para teclado.-Mediante este criterio pode-ranse avaliar os coñecementos analíticos do alumna-do no referente á identificación das estruturas harmó-nicas básicas, mediante un exercicio de lecturabaseado principalmente na eliminación de todo o quenon sexa esencial desde o punto de vista das devan-ditas estruturas.

13) Repentización dunha partitura participandodentro dun grupo de instrumentos como música decámara ou acompañante. Práctica do piano a catromans.-Trátase de avaliar o grao de desenvolvementodos reflexos e demais calidades que son estimuladasno alumnado a través da lectura improvisada forman-do parte dun grupo de instrumentistas.

14) Realización, cun ritmo básico, dos acordes sina-lados na partitura dunha canción de música lixeiraelixida previamente, na cal só aparezan a melodía e ocifrado americano.-Mediante este criterio de avalia-ción trátase de avaliar o grao de desenvolvemento noalumnado da capacidade para dar forma instrumentala través da descodificación do cifrado da súa harmo-nización, segundo sistema americano, así como ocoñecemento deste e a soltura no seu manexo.

15) Realización, cun ritmo básico e incluíndo amelodía, dos acordes sinalados na partitura dunhacanción de música lixeira elixida previamente, na calsó aparezan a melodía e o cifrado americano.-Median-te este criterio trátase de avaliar a capacidade doalumnado non só na elaboración dun acompañamentoa partir da descodificación dun cifrado de tipo ameri-cano, senón tamén de executar a melodía de formasimultánea.

16) Lectura de corais a catro claves.-Mediante estecriterio de avaliación trátase de valorar o grao dedesenvolvemento no alumnado da capacidade para leren varias claves simultaneamente, práctica propedéu-tica para a lectura de cuartetos e outras formaciónscamerísticas así como de partituras orquestrais.

17) Lectura de cuartetos de corda, especialmente, edoutras formacións de música de cámara. -Medianteeste criterio de avaliación preténdese valorar a des-treza do alumno para ler partituras camerísticas adap-tándoas ás peculiaridades e características propias dopiano.

18) Iniciación na lectura de partituras orquestrais.-Mediante este criterio de avaliación preténdese valo-rar a capacidade do alumno e alumna para leren frag-mentos de partituras sinxelas de orquestra nas calesinterveña un ou varios instrumentos transpositores,adaptándoas ás peculiaridades e características pro-pias do instrumento.

INSTRUMENTOS

Introdución

A música é unha arte que en medida parecida á artedramática necesita esencialmente a presenza dunmediador entre o creador e o público a, que vai desti-nado o produto artístico: este mediador é o intérprete.


Correspóndelle ao intérprete, nas súas múltiplesfacetas de instrumentista, cantante, director ou direc-tora, etc., ese traballo de mediación, comezando aproblemática do seu labor polo correcto entendemen-to do texto, un sistema de signos, recollidos na parti-tura que, malia o seu continuo enriquecemento aolongo dos séculos, padece -e padecerá sempre- deirremediables limitacións para representar o fenóme-no musical como algo esencialmente necesitado derecreación, como algo susceptible de ser abordadodesde perspectivas subxectivamente diferentes. O fei-to interpretativo é, por definición, diverso. E non sópola radical incapacidade da grafía para apresar demaneira total unha realidade -o fenómeno sonoro-temporal en que consiste a música- que se sitúa nunplano totalmente distinto ao da escritura, senón, sobretodo, por ese especial xeito de ser da música, lingua-xe expresiva por excelencia, linguaxe dos «afectos»,como dicían os vellos mestres do XVII e o XVIII, lin-guaxe das emocións, que poden ser expresadas contantos acentos diferentes como artistas capacitados seacheguen a ela para descifrar e transmitir a súa men-saxe.

Isto, polo momento, supón a aprendizaxe -que podeser previo ou simultáneo coa práctica instrumental-do sistema de signos propio da música, que se empre-ga para fixar, sequera sexa de xeito ás veces aproxi-mativa, os datos esenciais no papel. A tarefa do futu-ro intérprete consiste, polo tanto, en: aprender a lercorrectamente a partitura; penetrar despois, a travésda lectura, no sentido do escrito para poder apreciaro seu valor estético, e desenvolver ao propio tempo adestreza necesaria no manexo dun instrumento paraque a execución dese texto musical adquira a súa ple-na dimensión de mensaxe expresivamente significati-va para poder transmitir de xeito persuasivo, convin-cente, a emoción de orde estética que no espírito dointérprete esperta a obra musical cifrada na partitura.

Para acadar estes obxectivos, o instrumentista debechegar a desenvolver as capacidades específicas quelle permitan alcanzar o máximo dominio das posibili-dades de toda orde que lle brinda o instrumento dasúa elección, posibilidades que se achan reflectidasna literatura que nos legaron os compositores ao lon-go dos séculos, toda unha suma de repertorios que,polo demais, non cesa de incrementarse. Ao desen-volvemento desa habilidade, á plena posesión desadestreza no manexo do instrumento é ao que chama-mos técnica.

O pleno dominio dos problemas de execución quesuscita o repertorio do instrumento é, desde logo,unha tarefa prioritaria para o intérprete, tarefa que,ademais, absorbe un tempo considerable dentro dototal de horas dedicadas á súa formación musical glo-bal. De todas as maneiras, terase moi en conta que otraballo técnico, representado por esas horas dedica-das á práctica intensiva do instrumento, debe estarsempre ineludiblemente unidos na mente do intérpre-te á realidade musical á cal se trata de dar canle, elu-

dindo constantemente o perigo de que queden reduci-das a unha mera exercitación ximnástica.

Neste sentido, é necesario, por non dicir imprescin-dible, que o instrumentista aprenda a valorar a impor-tancia que a memoria -o desenvolvemento desa esen-cial facultade intelectual- ten na súa formación comomero executante e, máis aínda, como intérprete, atase na súa práctica profesional normal -instrumentistade orquestra, grupo de cámara, etc.-non ten necesida-de absoluta de tocar sen axuda da parte escrita. Noné este o lugar de abordar en toda a súa extensión aimportancia da función da memoria no desenvolve-mento das capacidades do intérprete, pero si de sina-lar que á marxe desa básica memoria subconscienteconstituída pola inmensa e complexísima rede deaccións reflexas, de automatismos, sen os cales a exe-cución instrumental sería simplemente impensable,só se sabe aquilo que se pode recordar en todomomento; a memorización é un excelente auxiliar noestudo, por canto, entre outras vantaxes, pode supo-ñer un considerable aforro de tempo e permite desen-tenderse nun certo momento da partitura para centrartoda a atención na correcta solución dos problemastécnicos e nunha realización musical e expresivamen-te válida; a memoria xoga un papel de primordialimportancia na comprensión unitaria, global dunhaobra, xa que ao desenvolverse esta no tempo, só amemoria permite reconstituír a coherencia e a unida-de do seu devir.

A formación e o desenvolvemento da sensibilidademusical constitúen un proceso continuo, alimentadobasicamente polo coñecemento cada vez máis amploe profundo da literatura musical en xeral e a do seuinstrumento en particular. A ese desenvolvemento dasensibilidade contribúen tamén naturalmente os estu-dos doutras disciplinas teórico-prácticas, así como oscoñecementos de orde histórica que lle permitirán aoinstrumentista situarse na perspectiva adecuada paraque as súas interpretacións sexan estilisticamentecorrectas.

O traballo sobre esas outras disciplinas, que para oinstrumentista se poden considerar complementarias,pero non por iso menos imprescindibles, conduce aunha comprensión plena da música como linguaxe,como medio de comunicación que, en canto que tal,se articula e se constitúe a través dunha sintaxe, dunsprincipios estruturais que, aínda que poden seraprehendidos polo intérprete a través da vía intuitivanas etapas iniciais da súa formación, non cobran todoo seu valor máis que cando son plena e consciente-mente asimilados e incorporados á bagaxe cultural eprofesional do intérprete.

Todo iso lévanos a considerar a formación do instru-mentista como unha fronte interdisciplinar de consi-derable amplitude e que supón un longo proceso for-mativo no cal xogan un importantísimo papel, porunha banda, o cultivo temperán das facultades pura-mente físicas e psicomotrices e, por outra, a progresi-va maduración persoal, emocional e cultural do futu-ro intérprete.


ACORDEÓN

Obxectivos

As ensinanzas de acordeón dos estudos profesionaisde música terán como obxectivo contribuír a desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Desenvolver no seu conxunto a técnica e as posi-bilidades sonoras e expresivas do instrumento, asícomo alcanzar e demostrar a sensibilidade auditivanecesaria para perfeccionar gradualmente a calidadesonora.

b) Demostrar un control sobre o fol de maneira quese garanta, ademais da calidade sonora adecuada, aconsecución dos diferentes efectos propios do instru-mento requiridos en cada obra.

c) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas da literatura acordeonística de diferentescompositores, estilos, linguaxes e técnicas de impor-tancia musical e dificultade adecuada a este nivel.

d) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, rexistro,fol, etc.

e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

f) Demostrar solvencia na lectura a primeira vista eaplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para a improvisación co ins-trumento.

g) Coñecer as diversas convencións interpretativasvixentes en distintos períodos da historia da músicainstrumental, especialmente as referidas á escriturarítmica ou á ornamentación.

Contidos

-Desenvolvemento do perfeccionamento técnico-interpretativo en función do repertorio e a modalida-de instrumental elixida.

-Desenvolvemento da velocidade e flexibilidade dosdedos.

-Técnica do fol e efectos acústicos propios do ins-trumento (Bellowshatre, ricochet, distorsións).

-Perfeccionamento da técnica do fol como mediopara conseguir calidade de son.

-Afondamento no traballo de articulación e acen-tuación (legato, staccato, leggero, coulé, detaché,etc.).

-Afondamento no estudo da dinámica e do rexistro.

-Iniciación á interpretación da música contemporá-nea e ao coñecemento das súas grafías e efectos.

-Estudo do repertorio adecuado para este grao queinclúa representación das distintas escolas acordeo-nísticas existentes.

-Elección da dixitación, articulación, fraseo e indi-cacións dinámicas en obras onde non figuren talesindicacións.

-Recoñecemento da importancia dos valores estéti-cos das obras.

-Toma de conciencia das propias calidades musi-cais e do seu desenvolvemento en función das exixen-cias interpretativas.

-Adestramento permanente e progresivo da memo-ria.



-Práctica de conxunto.

CANTO

Obxectivos

As ensinanzas de canto dos estudos profesionais demúsica terán como obxectivo contribuír a desenvolverno alumnado as seguintes capacidades:

a) Demostrar un control suficiente do aire mediantea respiración diafragmática que posibilite unhacorrecta emisión, afinación e articulación da voz.

b) Coñecer as características e posibilidades da pro-pia voz (extensión, timbre, flexibilidade, calidadesexpresivas, etc.) e saber utilizalas correctamente nainterpretación.

c) Empregar a fonética adecuada en relación coidioma cantado e unha dicción que faga intelixible otexto.

d) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

e) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coavoz.

f) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos dunha dificul-tade adecuada a este nivel.

Contidos

-Estudo da respiración.

-Vocalizacións.

-Traballo da intensidade e gradación do son vocal.

-Práctica da extensión gradual cara aos extremos davoz.

-Desenvolvemento gradual da duración dunha notatida sobre unha soa respiración para a consecución domáximo de fiato.

-Exercitación auditiva do timbre da propia voz eprocura de distintas cores vocais.


-Desenvolvemento da percepción total das sensa-cións fonatorias.

-Interpretación de obras acordes con cada voz, demenor a maior dificultade a medida que se vaia con-seguindo o dominio técnico-vocal.

-Estudo dun repertorio que deberá incluír canciónse arias españolas e italianas antigas, cancións de con-certo españolas, cancións latinoamericanas, italianas,alemás e francesas, romanzas de zarzuela e óperaespañola e estranxeira e arias de oratorios ou canta-tas.

-Estudo do repertorio propio do patrimonio galego.






CLAVECÍN

Obxectivos

As ensinanzas de clavecín dos estudos profesionaisde música terán como obxectivo contribuír a desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Coñecer a historia e a literatura do clavecín e dosinstrumentos afíns de teclado que conviviron con el,así como as súas formas musicais básicas.

b) Valorar a importancia do traballo de investiga-ción para interpretar adecuadamente a literatura doinstrumento.

c) Aplicar o rexistro adecuado ás obras estudadasatendendo a consideracións expresivas e estilísticas.

d) Ornamentar, cando cumpra, as obras interpreta-das de acordo coas características do estilo corres-pondente.

e) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, articula-ción, fraseo, cambios de teclado, rexistro, etc.


g) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

h) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración, einterpretar un repertorio solista que inclúa obrasrepresentativas das diversas épocas e estilos dunhadificultade adecuada a este nivel.

Contidos

-Traballo das diferentes dixitacións segundo épocase estilos.

-Exercicios encamiñados a conseguir un bo controldo instrumento e a favorecer a automatización dasdistintas dificultades técnicas.

-Rexistro e cambios de teclado.

-Estudo do baixo cifrado e a súa realización, impro-visación e acompañamento a partir dun baixo cifrado.


-Estudo da semitonía subintelecta.

-Sistema hexacordal.

-Coñecemento dos recursos e figuras retóricas daépoca e a súa aplicación á composición e interpreta-ción de determinadas formas musicais. Estudo dasdanzas e evolución da suite.

-Interpretación do repertorio básico do clavecín queinclúa reducións orquestrais realizadas por composi-tores da época e o tratamento dado ao instrumento.

-Iniciación á interpretación de música contemporá-nea e as súas grafías e efectos.

-Coñecemento do funcionamento do clavecín depedais: o seu rexistro e técnicas especiais.

-Estudo e práctica das diversas afinacións.

-Técnicas básicas de mantemento do instrumento.

-Coñecemento dos distintos tipos de clavecín, cons-trución e influencia na literatura das distintas épocase estilos en cada país.





FRAUTA DE BICO

Obxectivos

As ensinanzas de frauta de bico dos estudos profe-sionais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Valorar a importancia do traballo de investigaciónpara interpretar adecuadamente a literatura do instru-mento.

b) Ornamentar, cando cumpra, as obras interpreta-das de acordo coas características do estilo corres-pondente.

c) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, articula-ción, fraseo, etc.



e) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

f) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración, einterpretar un repertorio solista que inclúa obrasrepresentativas das diversas épocas e estilos dunhadificultade adecuada a este nivel.

Contidos

-Estudo do repertorio para frauta solista, con e senacompañamento, e para conxunto de frautas.

-Desenvolvemento da improvisación como premisapara a interpretación de glosas e cadencias solistas.

-Práctica da ornamentación nos séculos XVI, XVIIe XVIII.

-Estudo dos tratados antigos sobre a técnica da frau-ta de bico e sobre a interpretación da música.

-Perfeccionamento de toda a gama de articulaciónse modos de ataque. Estudo en profundidade do fraseoe a súa adecuación aos diferentes estilos.

-Afondamento na dinámica e a precisión na realiza-ción das diversas indicacións que a ela se refiren, e oequilibrio dos niveis e calidades de son resultantes.






GAITA

Obxectivos

As ensinanzas de gaita dos estudos profesionais demúsica terán como obxectivo contribuír a desenvolverno alumnado as seguintes capacidades:

a) Dominar no seu conxunto a técnica e as posibili-dades sonoras e expresivas do instrumento, así comoalcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesa-ria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora.

b) Demostrar unha autonomía progresivamentemaior na utilización dos coñecementos musicais parasolucionar cuestións relacionadas coa interpretación:dixitación, articulación, fraseo, vibrato, etc.

c) Coñecer as características e posibilidades sono-ras do instrumento e saber utilizalas, dentro das esi-xencias do nivel, no repertorio propio.

d) Practicar música de conxunto, nas formaciónspropias do instrumento.

e) Ser consciente da importancia do traballo deinvestigación etnomusicolóxica como fonte de inspi-ración e coñecemento, así como o deber de preservaro patrimonio da música tradicional.

f) Adquirir a suficiente destreza no mantemento doinstrumento e a elaboración dos elementos básicospara a produción do son.

g) Ser capaz de ornamentar de acordo con criteriosestilísticos, así como fomentar a capacidade de crea-ción e improvisación de elementos estilísticos pro-pios.

h) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

i) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

Contidos

-Traballo de todos os elementos que interveñen nofraseo musical: liña, cor e expresión, adecuándoos aosdiferentes estilos con especial atención ao seu estudonos tempos lentos.

-Estudo do repertorio para gaita solista, cuartetotradicional, bandas e formacións folk.

-Exercicio de improvisación e variacións sobremelodías de corte tradicional.

-Práctica de transcrición e adaptación á gaita derepertorio proveniente doutras cornamusas.

-Estudo fonográfico e bibliográfico sobre a músicatradicional e a expansión da cornamusa no mundo.




GuitarraObxectivos

As ensinanzas de guitarra dos estudos profesionaisde música terán como obxectivo contribuír a desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Dominar no seu conxunto a técnica e as posibili-dades sonoras e expresivas do instrumento, así comoalcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesa-ria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora.

b) Utilizar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, articula-ción, fraseo, etc.

c) Coñecer as diversas convencións interpretativasvixentes en distintos períodos da historia da música


instrumental, especialmente as referidas á escriturarítmica ou á ornamentación.


e) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

f) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración.

g) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos dunha dificul-tade adecuada a este nivel.

Contidos

-Afondar no estudo da dixitación e a súa problemá-tica: dixitación de obras ou pasaxes polifónicas enrelación coa condución das distintas voces. Perfeccio-namento de toda a gama de articulacións e modos deataque.

-A dinámica e a súa precisión na realización dasdiversas indicacións que a ela se refire, e o equilibriodos niveis e calidades de son resultantes.

-O fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos.

-Aplicación das regras de ornamentar ao repertorioda guitarra de acordo coas exixencias das distintasépocas e estilos.

-Utilización dos efectos característicos do instru-mento (timbres, percusión, etc.). Harmónicos oitava-dos.

-Estudo dun repertorio de obras de diferentes épo-cas e estilos.

-Iniciación á interpretación de música contemporá-nea e ao coñecemento das súas grafías e efectos.





ARPA

Obxectivos

As ensinanzas de arpa dos estudos profesionais demúsica terán como obxectivo contribuír a desenvolverno alumnado as seguintes capacidades:


b) Demostrar un bo control do uso dos pedais e daafinación.

c) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos dunha dificul-tade acorde con este nivel.

d) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación (dixitación, articula-ción, etc.).


f) Demostrar solvencia na lectura a primeira vista eaplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para a improvisación co ins-trumento.


Contidos

-Práctica en todas as oitavas da arpa de: intervalosharmónicos, acordes, escalas e arpexos con cambiosde tonalidades maiores e menores.

-Mans paralelas, inversas, cambios de sentido,mans cruzadas, alternadas, combinacións de fórmulasen cada man para desenvolver a independencia entreambas.

-Exercicios de improvisación.

-Estudo de cadencias e importancia dos graos daescala como recursos para as técnicas a piacere.

-Aplicación dos efectos e matices ás distintas épo-cas e estilos.

-Afondamento na dixitación e no fraseo.


-Estudo das notas de adorno nas distintas épocas eestilos.

-Estudo do repertorio sinfónico.





INSTRUMENTOS DE CORDA: VIOLÍN, VIOLA, VIOLONCELLO,CONTRABAIXO

Obxectivos

As ensinanzas dos instrumentos de corda (violín,viola, violoncello e contrabaixo) dos estudos profesio-


nais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, articula-ción, fraseo, etc.

b) Coñecer as diversas convencións interpretativasvixentes en distintos períodos da música instrumen-tal, especialmente as referidas á escritura rítmica ouá ornamentación.

c) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

d) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

e) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración edesempeñando papeis de solista con orquestra enobras de dificultade media, desenvolvendo así o sen-tido da interdependencia dos respectivos cometidos.

f) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos dunha dificul-tade de acordo con este nivel.

Contidos

-Continuación do traballo sobre os cambios de posi-cións.

-Dobres cordas e acordes de tres e catro notas.

-Desenvolvemento da velocidade.

-Perfeccionamento de todas as arcadas.

-Harmónicos naturais e artificiais.

-Traballo da polifonía nos instrumentos de corda.

-A calidade sonora: Cantabile e afinación.

-Fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos.

-Afondamento no estudo da dinámica, da precisiónna realización das diferentes indicacións que a ela serefiren e do equilibrio dos niveis e calidades de sonresultantes.

-Iniciación á interpretación da música contemporá-nea e ao coñecemento dos seus grafías e efectos.





INSTRUMENTOS DE CORDA PULSADA DO RENACEMENTO

E NO BARROCO

Obxectivos

As ensinanzas dos instrumentos de corda pulsadado Renacemento e Barroco dos estudos profesionaisde música terán como obxectivo contribuír a desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Valorar a importancia do traballo de investigaciónpara interpretar adecuadamente a literatura de cadainstrumento.

b) Coñecer os tipos de tablatura, incluíndo os signosde dixitación e ornamentación.

c) Coñecer as características, posibilidades e recur-sos expresivos destes instrumentos para conseguir unperfeccionamento da calidade sonora.

d) Practicar música de conxunto de acordo coas for-macións propias de cada época e instrumento.

e) Coñecer a historia e literatura desta familia deinstrumentos, así como as súas formas musicais bási-cas.



h) Interpretar un repertorio básico integrado porobras de diferentes estilos, segundo cada instrumen-to, dunha dificultade acorde con este nivel.

Contidos

-Estudo dun instrumento do Renacemento e outrodo Barroco.

-Desenvolvemento da sensibilidade auditiva para odesenvolvemento dunha boa calidade sonora.

-Desenvolvemento da coordinación dos dedos e deambas as mans.

-Estudo de obras propias deste nivel.

-Práctica da música de conxunto e iniciación aobaixo continuo.

-Iniciación ao mantemento do instrumento (trastea-do e encordoamento).

-Introdución aos ornamentos e á diminución.

-Estudo da articulación, fraseo e dixitacións.

-Desenvolvemento dunha condución clara dasvoces.






INSTRUMENTOS DE MÚSICA MODERNA: BAIXO ELÉCTRICO

Obxectivos

As ensinanzas de baixo eléctrico dos estudos profe-sionais de música terán como obxectivo para desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:


b) Adquirir as diferentes técnicas para a afinacióndo instrumento como fase previa para a execución.

c) Entender a historia, evolución e característicasdo instrumento en relación cos diferentes xénerosmusicais que forman parte da música moderna e ojazz.

d) Asimilar os conceptos propios da linguaxe musi-cal e da harmonía, lograr o nivel de lectura necesariopara a interpretación de guións, partituras e notaciónsespecíficas para guitarra eléctrica, con fluidez.

e) Coñecer as características técnicas do instrumen-to e o seu mantemento, utilizar os accesorios, os efec-tos, o material de amplificación e de ecualizaciónpara a adaptación adecuada a unha situación musicalconcreta e para investigar na creación de novas sono-ridades.

f) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar por si mesmoos diversos problemas de execución que se poidanpresentar relativos á dixitación, fraseo, dinámica.

g) Afondar na execución con precisión rítmica e nainteriorización do tempo.


i) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

j) Practicar a música de conxunto.

k) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas de dificultade adecuada a este nivel.

Contidos

-Posición da man esquerda.

-Pulsación.

-Combinacións de dedos da man dereita.

-Afondamento de estudos da man dereita en posi-ción fixa.

-Coñecemento e afondamento nos cambios de posi-cións: primeiras posicións e posicións superiores.

-Saltos de corda.

-Exercicios rítmicos sobre cordas ao aire.

-Acordes. Arpexos. Escalas.

-Estruturas harmónicas.

-Patróns rítmicos: transposición de patróns rítmicossobre estruturas harmónicas.

-Estudos con cambios de figuras en distintos com-pases.

-Acompañamento V-I sobre secuencias de acordesmaiores e menores.

-Control de ton, volume e cambio de pastilla do ins-trumento.

-Ritmos básicos.

-Estudos en compases simples e compostos.

-Transposición de patróns rítmicos sobre estruturasharmónicas.

-Acompañamento de secuencias con arpexos ata asétima.




GUITARRA ELÉCTRICA

Obxectivos

As ensinanzas da guitarra eléctrica dos estudos pro-fesionais de música terán como obxectivo que o alum-nado desenvolva as seguintes capacidades:


b) Adquirir as diferentes técnicas para a afinacióndo instrumento como fase previa para a execución.

c) Entender a historia, evolución e característicasdo instrumento en relación cos diferentes xénerosmusicais que forman parte da música moderna e ojazz.

d) Asimilar os conceptos propios da linguaxe musi-cal e da harmonía, lograr o nivel de lectura necesariopara a interpretación de guións, partituras e notaciónsespecíficas para guitarra eléctrica, con fluidez.

e) Coñecer as características técnicas do instrumen-to e o seu mantemento, utilizar os accesorios, os efec-tos, o material de amplificación e de ecualizaciónpara a adaptación adecuada a unha situación musical


concreta e para investigar na creación de novas sono-ridades.

f) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar por si mesmoos diversos problemas de execución que se poidanpresentar relativos a dixitación, fraseo, dinámica.

g) Profundar na execución con precisión rítmica ena interiorización do tempo.


i) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

j) Practicar a música de conxunto.

k) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas de dificultade adecuada a este nivel.

Contidos

Contexto histórico, social e cultural da guitarra.

-Análise dos xéneros e intérpretes máis representa-tivos en diferentes formatos gráficos e de audio.

-Comprensión das funcións rítmicas, melódicas eestilísticas inherentes á guitarra.

-Aprendizaxe gradual dos valores rítmicos, compa-ses, armaduras, escaleiras e tonalidades mediante osistema de posicións.

-Lectura á vista.

-Notación estándar e tabulatura.

-Lectura rítmica, melódica e harmónica.

-Cifrados de acordes.

-Articulacións, dinámicas e estruturas.

-Desenvolvemento da independencia e coordina-ción das dúas mans de forma progresiva medianteexercitacións mecánicas.

-Técnicas da man dereita con púa e con dedos.

-Técnicas da man esquerda e elementos expresivos.

-Recursos harmónicos e técnicos aplicados aoacompañamento.

-Construción, materiais e partes da guitarra, axustede pezas.

-Controis de volume e ton.

-Pastillas activas e pasivas.

-Pedais analóxicos e multiefectos dixitais.

-Ecualización e configuración do son nos equipa-mentos de amplificación.

-Exercitación do quentamento, relaxación, concen-tración e posición do corpo cara ao instrumento.

-Aplicación dos recursos adquiridos para tocar engrupo.

-Técnicas de acompañamento.

-Aplicación dos recursos e as técnicas propias daimprovisación de xeito gradual fomentando o seu usocreativo.

-Ditados rítmicos, melódicos e harmónicos.

-Transcricións de sons.

-Participación e asistencia a exposicións, concertos,jams e seminarios especializados.

-Produción musical, edición de partituras, secuen-ciación e internet.

INSTRUMENTOS DE PUGA

Obxectivos

As ensinanzas dos instrumentos de puga dos estu-dos profesionais de música terán como obxectivo con-tribuír a desenvolver no alumnado as seguintes capa-cidades:

a) Coñecer basicamente as diferentes épocas queabarca a literatura de pugaa ao longo da súa historiae as exixencias que suscita unha interpretación esti-listicamente correcta.

b) Interpretar un repertorio adecuado a este nivel,de diversas épocas e estilos, nos dous instrumentos daespecialidade: bandurra e mandolina italiana.

c) Actuar con autonomía progresivamente maiorpara solucionar por si mesmo os diversos problemasde execución que se poidan presentar, relativos adixitación, calidade de son, articulación, ritmo, fra-seo, dinámica, etc.

d) Utilizar a dobre e múltiple corda, así como osefectos e posibilidades sonoras dos instrumentos, deacordo coas exixencias do repertorio.


f) Desenvolver a capacidade de lectura a primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

Contidos

-Afondar no estudo da dixitación e a súa problemá-tica, o desenvolvemento e perfeccionamento das arti-culacións (mantemento da calidade de son en todas asarticulacións e capacidade de «modelar» ese son).

-A dinámica e a súa precisión na realización dasdiversas indicacións que a ela se refire, e o equilibriodos niveis e calidades de son resultantes.

-O fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos.

-Aplicación das regras de ornamentar ao repertoriode pugaa de distintas épocas e estilos.

-Exercitar a improvisación e a lectura á vista.


-Técnicas básicas de mantemento do instrumento.

-Estudo dos efectos acústicos no instrumento (reso-nancia, harmónicos, etc.).

-Interpretar con dobre corda e coñecer a execuciónen cordas múltiples. Traballo da transposición.

-Estudo dun repertorio de obras de diferentes épo-cas e estilos.





INSTRUMENTOS DE VENTO MADEIRA: FRAUTA TRAVESA,ÓBOE, CLARINETE, FAGOT E SAXOFÓN

Obxectivos

As ensinanzas dos instrumentos de vento-madeira(frauta travesa, óboe, clarinete, fagot e saxofón) dosestudos profesionais de música terán como obxectivocontribuír a desenvolver no alumnado as seguintescapacidades:

a) Demostrar a sensibilidade auditiva necesariapara perfeccionar gradualmente a calidade sonora.

b) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos de dificultadeadecuada a este nivel.

c) Practicar a fabricación de lingüetas dobres (paraos instrumentos que as teñen).

d) Demostrar autonomía progresivamente maiorpara solucionar cuestións relacionadas coa interpre-tación: dixitación, articulación, fraseo, etc.

e) Coñecer as diversas convencións interpretativasvixentes en distintos períodos da historia da músicainstrumental, especialmente as referidas á escriturarítmica ou á ornamentación.



h) Practicar a música de conxunto, en formaciónscamerísticas de diversa configuración e desempeñan-do papeis de solista con orquestra en obras de dificul-tade media, desenvolvendo así o sentido da interde-pendencia dos respectivos cometidos.

Contidos

-Desenvolvemento en profundidade da velocidade ede toda a gama de articulacións posibles (velocidadeen legato, nos distintos «estaccatos», nos saltos, etc.).

Afondamento no estudo do vibrato de acordo coasexixencias interpretativas dos diferentes estilos.

-Traballo de todos os elementos que interveñen nofraseo musical: liña, cor e expresión, adecuándoos aosdiferentes estilos, con especial atención ao seu estu-do nos tempos lentos.

-Estudo do rexistro sobreagudo nos instrumentosque o utilizan.

-Práctica de conxunto con outros instrumentos paradesenvolver ao máximo o sentido da harmonía, a afi-nación, o ritmo, etc.

-Estudo do repertorio solístico con orquestra dediferentes épocas correspondente a cada instrumento.

-Estudo dos instrumentos afíns.

-Iniciación á interpretación de música contemporá-nea e ao coñecemento das súas grafías e efectos.

-Fabricación de canas segundo os métodos tradicio-nais (instrumentos de lingüeta dobre).




INSTRUMENTOS DE VENTO METAL: TROMPA, TROMPETA,TROMBÓN, TUBA

Obxectivos

As ensinanzas dos instrumentos de vento-metal(trompa, trompeta, trombón, tuba) dos estudos profe-sionais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Dominar no seu conxunto a técnica e as posibili-dades sonoras e expresivas do instrumento.

b) Utilizar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: dixitación, articula-ción, fraseo, etc.

c) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos, de dificulta-de adecuada a este nivel.

d) Practicar a música de conxunto, en formaciónscamerísticas de diversa configuración e desempeñan-do papeis de solista con orquestra en obras de dificul-tade media, desenvolvendo así o sentido da interde-pendencia dos respectivos cometidos.


f) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.



Contidos

-Desenvolvemento da velocidade en toda a exten-sión do instrumento.

-Estudo do rexistro agudo.

-Estudo dos ornamentos (trilo, grupetos, apoiaturas,mordentes, etc.).

-Estudo da literatura solista do instrumento adecua-da a este nivel.

-Afondamento en todo o referente á articulación:estudo do dobre e triplo picado.

-Traballo de todos os elementos que interveñen nofraseo musical: liña, cor e expresión adecuándoos aosdiferentes estilos, con especial atención ao seu estu-do nos tempos lentos.

-Perfeccionamento da igualdade sonora e tímbricanos diferentes rexistros.


-Estudo dos instrumentos afíns (fliscornio, bombar-dino e trombón alto e baixo).





ÓRGANO

Obxectivos

As ensinanzas de órgano dos estudos profesionaisde música terán como obxectivo contribuír a desen-volver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Coñecer os fundamentos sonoros do órgano eadquirir a capacidade necesaria para utilizar as súasposibilidades.

b) Demostrar o nivel de coordinación motriz necesa-rio entre mans e pés co fin de poder facer fronte ásexixencias do repertorio.

c) Controlar e administrar o caudal sonoro do órga-no e as distintas modalidades de toque en función daacústica do local onde se instale.

d) Coñecer e utilizar nos distintos tipos de órgano orexistro en función da época e do estilo da músicadestinada a eles.

e) Relacionar os coñecementos litúrxicos coa fun-ción de certas formas musicais características do seurepertorio (preludios, corais, versos, etc.).

f) Coñecer os distintos estilos de interpretaciónsegundo épocas e escolas.

g) Valorar a importancia do traballo de investigaciónpara interpretar adecuadamente a literatura do instru-mento.


i) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

j) Interpretar un repertorio integrado por obras dediferentes épocas e estilos dunha dificultade acordecon este nivel.

Contidos

-Exercicios manuais sobre os cales se traballen asdistintas modalidades de toque propias do órgano.

-Coñecemento e práctica do pedaleiro.

-Exercicios combinados de manual e pedal paradesenvolver a independencia de mans e pés (escalaspor movemento contrario entre manual e pedal, com-binación simultánea de ritmos binarios e ternarios,exercicios en trío, etc.).

-Estudo dos tratados de rexistro existentes, segundoescolas e épocas. Coñecemento da ornamentación,segundo países e estilos.

-Traballo da articulación, fraseo e dixitacións.

-Estudo do baixo cifrado.


-Estudo das distintas escolas de construción deórganos en Europa.

-Formas litúrxicas relacionadas coa música de órga-no.

-Estudo do órgano barroco español e da música ibé-rica destinada a el.






PERCUSIÓN

Obxectivos

As ensinanzas de percusión dos estudos profesio-nais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:


a) Dominar tecnicamente todos os instrumentos daespecialidade, así como a coordinación rítmica emotriz que exixe o seu conxunto.

b) Tocar en grupo sen director ou directora, con pre-cisión rítmica e coñecemento global da obra.

c) Utilizar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestiónsrelacionadas coa interpretación: articulación, coordi-nación entre as dúas mans, dinámica, etc.


e) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento

f) Actuar en público cunha formación de percusióncombinada.

g) Interpretar un repertorio de obras pertencentes adiferentes estilos, e dificultade adecuada a este nivel.

Contidos

-Desenvolvemento de toda a gama de modos de ata-que.

-Ritmos compostos e grupos irregulares.

-Caixa (redobres, paradiddles, etc.).

-Timbais (afinación con cambios, técnica de glis-sando, etc.).

-Batería (independencia e dominio da coordinación,cadencias e breaks, etc.).

-Láminas (desenvolvemento da velocidade, acordescon catro baquetas, técnicas Stevens e Across).

-Desenvolvemento da capacidade de obter simulta-neamente sons de distinta intensidade entre ambas asmans, tratando de alcanzar unha diferenciación diná-mica xa se trate da relación melodía-acompañamentoou de presentacións contrapuntísticas de maior com-plexidade.

-Instrumentos accesorios e de efecto (coñecementobásico de ritmos populares en instrumentos latino-americanos, técnica de todos os instrumentos, obraspara percusión combinada).


-Traballo da improvisación.

-Traballo de conxunto.


-Estudo da literatura orquestral e sós.

-Fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos(láminas e timbais). Adestramento permanente e pro-gresivo da memoria.


PIANO

Obxectivos

As ensinanzas de piano dos estudos profesionais demúsica terán como obxectivo contribuír a desenvolverno alumnado as seguintes capacidades:

a) Coñecer as diversas convencións interpretativasvixentes en distintos períodos da música instrumen-tal, especialmente as referidas á escritura rítmica ouá ornamentación.

b) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas ecompetencias para o desenvolvemento da memoria.

c) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maioros coñecementos musicais para a improvisación coinstrumento.

d) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración edesempeñando papeis de solista con orquestra enobras de dificultade media, desenvolvendo así o sen-tido da interdependencia dos respectivos cometidos.

e) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar por si mesmoos diversos problemas de execución que se poidanpresentar relativos a dixitación, pedalización, fraseo,dinámica.

f) Dominar no seu conxunto a técnica e as posibili-dades sonoras e expresivas do instrumento, así comoalcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesa-ria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora.

g) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas de diferentes épocas e estilos de dificulta-de adecuada a este nivel.

Contidos

-Estudo en profundidade da dixitación e a súa pro-blemática.

-Desenvolvemento e perfeccionamento de toda agama de modos de ataque.

-A utilización progresivamente maior do peso dobrazo como principal fonte de forza e de control dasonoridade.

-A dinámica, a precisión na realización das diversasindicacións que a ela se refiren e o equilibrio dosniveis e calidades de son resultantes.

-A utilización dos pedais e a potenciación que expe-rimentaron os seus recursos na evolución da escriturapianística.

-O fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos;ligado a iso, o desenvolvemento da cantabilidade nopiano.



-Adestramento permanente e progresivo da memoria.




VIOLA DA GAMBA

Obxectivos

As ensinanzas de viola da gamba dos estudos profe-sionais de música terán como obxectivo contribuír adesenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Interpretar un repertorio que inclúa obras repre-sentativas de diferentes estilos de dificultade adecuadaao nivel.

b) Dominar, no seu conxunto, a técnica e as posibili-dades sonoras e expresivas do instrumento.

c) Comprender a dualidade tensión-distensión notexto musical e as súas consecuencias na respiración eno xesto.

d) Valorar a importancia do traballo de investigaciónpara interpretar adecuadamente a literatura do instru-mento.


f) Desenvolver a capacidade de lectura á primeiravista e aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para a improvisación co instru-mento.

g) Practicar a música de conxunto, integrándose enformacións camerísticas de diversa configuración einterpretar un repertorio solista que inclúa obras repre-sentativas das diversas épocas e estilos dunha dificul-tade adecuada a este nivel.

h) Aplicar con autonomía progresivamente maior oscoñecementos musicais para solucionar cuestións rela-cionadas coa interpretación.

Contidos

-Nocións de temperamentos históricos e da súa apli-cación aos instrumentos de trastes.

-Interpretación do repertorio solista.

-Práctica de acompañamento, música de cámara,conxunto de violas e conxunto mixto.

-Realización de acordes segundo baixos cifrados.

-Práctica de improvisación histórica.

-Introdución aos ornamentos e á diminución.

-Traballo en toda a extensión do mastro do instru-mento e desenvolvemento de todos os recursos que per-mitan o xogo polifónico propio do instrumento.

-Adestramento permanente e progresivo da memoria.




Criterios de avaliación dos instrumentos

1) Utilizar o esforzo muscular, a respiración e relaxa-ción adecuados ás exixencias da execución instrumen-tal. Con este criterio preténdese avaliar o dominio dacoordinación motriz e o equilibrio entre os indispensa-bles esforzos musculares que require a execución ins-trumental e o grao de relaxación necesaria para evitartensións que conduzan a unha perda de control na exe-cución.

2) Demostrar o dominio na execución de estudos eobras sen desligar os aspectos técnicos dos musicais.Este criterio avalía a capacidade de relacionar os coñe-cementos técnicos e teóricos necesarios para alcanzarunha interpretación adecuada.

3) Demostrar sensibilidade auditiva na afinación e nouso das posibilidades sonoras do instrumento. Median-te este criterio preténdese avaliar o coñecemento dascaracterísticas e do funcionamento mecánico do instru-mento e a utilización das súas posibilidades.

4) Demostrar capacidade para abordar individual-mente o estudo das obras de repertorio. Con este crite-rio preténdese avaliar a autonomía do alumnado e a súacompetencia para emprender o estudo individualizadoe a resolución dos problemas que se lle susciten noestudo.

5) Demostrar solvencia na lectura á primeira vista ecapacidade progresiva na improvisación sobre o instru-mento. Este criterio avalía a competencia progresivaque adquire o alumnado na lectura á primeira vista asícomo a súa desenvoltura para abordar a improvisaciónno instrumento aplicando os coñecementos adquiridos.

6) Interpretar obras das distintas épocas e estiloscomo solista e en grupo. Trátase de avaliar o coñece-mento que o alumnado posúe do repertorio do seu ins-trumento e das súas obras máis representativas, asícomo o grao de sensibilidade e imaxinación para apli-car os criterios estéticos correspondentes.

7) Interpretar de memoria obras do repertorio solistade acordo cos criterios do estilo correspondente.Mediante este criterio valórase o dominio e a compren-sión que o alumnado posúe das obras, así como a capa-cidade de concentración sobre o resultado sonorodelas.

8) Demostrar a autonomía necesaria para abordar ainterpretación dentro das marxes de flexibilidade quepermita o texto musical. Este criterio avalía o conceptopersoal estilístico e a liberdade de interpretación den-tro do respecto ao texto.


9) Mostrar unha autonomía progresivamente maior naresolución de problemas técnicos e interpretativos. Coneste criterio quérese comprobar o desenvolvementoque o alumnado alcanzou en canto aos hábitos de estu-do e á capacidade de autocrítica.

10) Presentar en público un programa adecuado aoseu nivel demostrando capacidade comunicativa ecalidade artística. Mediante este criterio preténdeseavaliar a capacidade de autocontrol e grao de madu-reza da súa personalidade artística.

III. OUTRAS DISPOSICIÓNS

CONSELLERÍA DE PRESIDENCIA,ADMINISTRACIÓNS PÚBLICASE XUSTIZA

Orde do 15 de outubro de 2007 sobre dele-gación de competencias no secretario xeralda Presidencia.

De acordo co disposto na disposición adicional pri-meira do Decreto 44/2006, polo que se establece aestrutura orgánica dos órganos superiores dependen-tes da Presidencia da Xunta de Galicia, modificadopolo Decreto 145/2007, do 19 de xullo, estes órganosestarán baixo a dependencia orgánica da Conselleríade Presidencia, Administracións Públicas e Xustiza,que exercerá respecto deles todas as competencias enmateria de persoal e as xestionará a través da Secre-taría Xeral da Presidencia.

A delegación de competencias permite a axilizaciónadministrativa necesaria, dentro do respecto aos prin-cipios informadores da actuación administrativa quese recollen no artigo 103.1º da nosa Constitución.

Na súa virtude, facendo uso das facultades que meconfiren os artigos 38, 43.3º e 44 da Lei 1/1983, regu-ladora da Xunta e da súa Presidencia, na redacióndada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, e de confor-midade co disposto no artigo 13 da Ley 30/1992, do26 de novembro, de réxime xurídico das administra-cións públicas e do procedemento administrativocomún, e a prol dunha maior eficacia na xestión dopersoal dependente dos órganos superiores da Presi-dencia e da Delegación da Xunta de Galicia en BosAires,

DISPOÑO:

Artigo 1º

Deléganse na Secretaría Xeral da Presidencia asfacultades que lle corresponden ao conselleiro enmateria de persoal, en relación ao persoal dependen-te dos distintos órganos superiores dependentes daPresidencia da Xunta de Galicia, nos termos previs-tos no artigo 15 da Lei 4/1988, do 26 de maio, edemais disposicións en vigor.

Artigo 2º

As resolucións administrativas que se adoptenfacendo uso da delegación contida nesta orde faránconstar expresamente esta circunstancia e considé-ranse ditadas polo órgano delegante.

Artigo 3º

Esta delegación estará vixente en tanto en canto semanteña a súa habilitación regulamentaria.

Artigo 4º

Esta delegación supón a advocación previa da dele-gación de competencias previstas no artigo 1.e) daOrde do 11 de agosto de 2005 sobre delegación decompetencias no secretario xeral da Consellería dePresidencia, Administracións Públicas e Xustiza, noque se refire ao persoal dependente dos órganos supe-riores da Presidencia da Xunta de Galicia.

Disposición derrogatoria

Queda derrogada a orde da Consellería de Presiden-cia, Administracións Públicas e Xustiza do 29 demarzo de 2006, pola que se dispón a encomenda áSecretaría Xeral da Presidencia da xestión do persoaldos distintos centros directivos dependentes da Presi-dencia da Xunta de Galicia.

Disposición derradeira

Esta orde entrará en vigor o mesmo día da súapublicación no Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 15 de outubro de 2007.

José Luis Méndez RomeuConselleiro de Presidencia, Administracións

Públicas e Xustiza

CONSELLERÍA DE EDUCACIÓNE ORDENACIÓN UNIVERSITARIA

Orde do 18 de outubro de 2007 pola quese modifica a do 29 de maio pola que seactualiza a oferta modular, polo réxime depersoas adultas, en modalidade presen-cial, de ciclos formativos de formaciónprofesional en centros públicos da Comu-nidade Autónoma de Galicia para o curso2007-2008.

A Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación,establece no seu artigo 5.1º que todas as persoasdeben ter a posibilidade de se formar ao longo davida, dentro e fóra do sistema educativo.

A Lei orgánica 5/2002, do 19 de xuño, das cualifi-cación e da formación profesional, ten por obxecto aordenación dun sistema integral de formación profe-sional; cualificación e acreditación que responda coneficacia e transparencia ás demandas sociais e econó-micas a través das diversas modalidades formativas.

i. disposiciÓns xerais...artigo 5º.-currículo. 1. as materias correspondentes a cada curso das...

Documents