Gutxi batzuk zoriontsu bizi izan ziren, Gutxi batzuk zoriontsu bizi izan ziren, askok ia ez ziren bizi izanaskok ia ez ziren bizi izan

Hegoaldeko herriei etaberaien “kanpoko zorren” egoera bidegabeari buruzegoera bidegabeari buruz zertxo bat gehiago jakiteko zertxo bat gehiago jakiteko

Ipar jauna...Bere abantailak galdu nahi ez dituen Herri aberatsa (Ipar Amerikakoa, Europakoa edo Ozeaniakoa).

Hego andrea...Legez kontrako kanpoko zorra dela eta itota dagoen Afrikako, Ertamerikako edo Asiako hegoekialdeko herria.

Hegoren semea...Iparraldeko zein Hegoaldeko enpresa batentzat lan egiteagatik, bere ikasketak eta batzutan osasuna galtzen duen neska edo mutikoa.

Hegoren alaba...Arrazoi politiko zein biziraupen egoera baten ondorioz bizimodu hobeago baten bila Iparraldera abiatzen den herri txiro bateko pertsona.

Aita...Handikeriaz itxututa, bere herrialdearen etorkizuna zorrez betetzen itotzen duen herri txiro bateko diktadore edo oligarka.

Kontularia...Sikario bezala, Iparraldeko enpresa transnazional eta banketzentzat, lan egiten duen teknikaria.Etxea

...Afrikako lurraldea, Ertamerika eta Hego Amerikakoa edo Hegoekialdeko Asiakoa, berezko historiarekin.

Patioa...Iparraldeko herrien onurarako lantzen den Hegoaldeko lurralde ereingarria (kafea, kakaoa, kakahuetea, soja...).

Putzua...Paper-fabrika batengaitik kutsatutako latindar ibaia, petrolioz pozoitutako akuifero afrikarra edota asiako mangladi birrindua.

Gela...Pertsona aberatsentzako golf zelaia, oporretarako hiria, luxuzko hotela edota herri txiro baten putetxea.

Garajea...Iparraldeko enpresek (beraientzat)Hegoaldean egindako makroazpiegitura edo tamaina handiko lana.

Larrosak...Iparraldera odolez zikinduta heltzen den, Hegoaldean egindako edo ateratako, lehengaia.

antzeztokiakantzeztokiak

protagonistakprotagonistak

1. Hego andrea etxe xume batetan bizi zen bere alaba, semea eta aitarekin. Behin batean Ipar jauna agertu zen.

Deitu gabe sartu eta bertan instalatu zen. “Beno, hemen denok sartzen gara”

pentsatu zuen Hegok.

2. Bere aitak behartutako ezkontza antolatu zuen eta Ipar eta Hego ezkondu

egin ziren. Nahiz eta Hegok ezkontza xumeago bat nahigo izan, izugarrizkoa

izan zen. Zeremonia kristau erlijio erara ospatu zen.

3. Hegok etxeko lanak egiten zituen bitartean Ipar eta Hegoren aitak negozioetan eta dirua kudeatzen ziharduten. “Zuk ez dakizu ezer

zenbakiei buruz; inoiz ez zara eskolara joan” esaten zion Iparrek.

4. Iparrek etxeko gelarik onena bereganatu zuen. Hegok garbitzera soilik

sartu zitekeen.

5. Iparrek berarekin ekarritako hizkuntzan mintzatzen zen bakarrik; ez zuen Hegorena ikasi nahi. “Etxe hontan

nire hizkuntza soilik hitzegingo da” agindu zuen Iparrek.

1Aurreneko KOLONIZAZIOA XV. mendean hasi zen Amerikan,baina XIX.

menderarte espantsionismoa ez da bere intentsitate gorenera helduko (Asia eta Afrikan). XX. mendean munduko %85a

Europako herrialdeen menpe daude.

2ERLIJIOAREN bitartez doktrinatu eta kolonizatu egiten da.Ondorioak ez dira

erlijioari buruzkoak soilik; eredu kulturala, soziala eta ekonomiko zehatz bat

jakinarazten du, ere.

3Herrialde batzuetako ANALFABETISMO maila altuak beraien garapena oztopatzen

du. Emakumeek aukera gutxiago dute ikasteko eta eskolara doazenean ez dituzte

ikasketak bukatzen.

5Hizkuntza ez da adierazpen modua bakarrik, herri baten komunikazio bidea

da ere. Kolonizazioarekin hizkuntzen aberastasuna galdu egiten da herri

inbaditzaileen hizkuntzen alde. Bereziki gaztelania, frantsesa eta ingelesa.

6. Hegok ez zuen Iparrek ematen zion tratua gogoko, bere nahia kosta ahala kosta betearazten baitzion. Behartzen

zuenean, Hegoren aitak beste alde batera begiratzen zuen. Ipar armatuta zihoan

eta Hegok beldurra zion.

7. Ipar loditzen zihoan neurrian, Hego gero eta argalago zegoen. Bere osasuna

gero eta kaskarragoa zen.

8. Hego atzerritar sentitzen hasi zen bere etxean. Bere aitak eta Iparrek etxea nahastuz gain bere logelatik bota zuten

bere gauzak pasilloan utziz.

9. Hegok irtenbide modura ezkontza banaketan pentsatu zuen. Iparren lehen

erantzuna, proposatu zionean, barre egitea izan zen: “Nor zarela uste duzu ni etxetik botatzeko?”. Bigarrengoa,

zaplazteko bat ematea.

7Iparraldeak herri behartsuen aberastasuna eta LEHENGAIAK

bereganatzen ditu.

8Kolonizazioak, komunitate askoren oreka soziala eta ekologikoa puskatzen

du. Askotan, GATAZKA ARMATUAETAN bukatu da. Komunitate askok emigratzera

behartuak izan dira.

6 TEKNOLOGIA orokorrean eta batez ere armamentua eskura izateak, metropoliaren dominazioaren tresna

garrantzitsuenetakoa izan da.

9Metropoliak ez du inongo zalantzarik izaten, edozein independentzi ahalegin

menderatzen. MATXINADAK betidanik izan dira historian zehar, baina XIX. eta XX.

mendeetan areagotu egin ziren.

10. Hego, adorez betetzen joan zen.”Ez dut hau jasan nahi” pentsatu zuen. Indartsuago sentitzen zen heinean, gogorrago egiten zion aurre. Bere

ausardia hautsitako hanka batekin, sendatzen ez ziren zauri batzukin eta

malko askokin ordaindu zuen.

11. Azkenean Hego eta bere seme-alabak Ipar kalera bota zuten. Beraz,

beste nonbaitera joan behar izan zuen bizitzera. Agurtu gabe joan zen, lasai

asko eta irribarre ironikoarekin.

12. Hala ere ez zuen bere armairua desegin, freskotasun handiena eta bista

ederrenak zituen logela bigarren etxetzat mantendu baitzuen.

13. Hego pozik zegoen: “Bakarrik aurrera egin dezaket”. Nekatuta zegoen baina

oraindik lan asko zuen.

14. Aitak, Iparrek gomendatu zion kontularia aukeratu zuen familiaren

kontuak kudeatu zitzan.

14Hegoaldeko herrialdeen dirua PARADISUA FISKALETAN gordetzen da, Iparraldeko banketxe eta enpresek inongo trabarik gabe lan egiten duten

paradisuetan.

12DESKOLONIZAZIO FORMALTZAT har genezake kasu gehienetan ez baita

benetazko independentzia ekonomiko eta politiko batekin lotuta joan.

11Hego Amerikak eta Ertamerikako koloniek II. Mundu Gerra piztu aurretik INDEPENDENTZIA LORTU ZUTEN.

Asiako herriek geroago lortuko dute. Afrikar herrien independentzia 50. et 60.

hamarkadetan lortzen da.

10Argelian soilik 1.000.000 HILDAKO sortarazi zituen independentzia prozesuak.

India britaniarraren lurralde zatiketak hinduen eta musulmandarren arteko

sortarazitako istilutan 500.000 hildako egon ziren.

15. “Nire dirua mugitzea komeni zait, beraz hartu ezazu nahi adina”, esan zion Iparrek Aitari. Interesak altuak

izango ote zirela galdetu zionean, ezetz erantzun zion.

16. Onartu egin zuen. Baina dirua ez zen ez Hegorentzat, ez bere seme-alabentzat ezta etxea konpotzeko ere. Aitak diru guztia kapritxo eta bidaietan xahutu

zuen.

17. Iparren aginduz kamioi bat agertu zen bere etxean. Langile batzuk kamioitik jeitsi eta lorategiko hiru zuhaitz bota zituzten kotxeentzat aparkaleku bat egiteko. “Ipar jaunarekin konponduko duzu gauza” esan zion langileburuak.

18. Iparrek, inorekin kontsultatu gabe maileguaren baldintzak igo zituen.

Eta Hegoren familia guztia itotzear zegoen. “Gero eta gehiago zor didazu”

gogorarazten zion.

19. Hego Iparretik banatzea nahi zuen baina aitak ez zela posible azaldu zion.

Epaileak dibortzioa bideratzeko Iparrek proposatu behar zuen (epailea eta Ipar

lagun minak ziren).

16Maileguak sarritan ez dira bizilagunen betebeharrak erantzuteko, politikari

ustelen handinahikeriak edota Iparraldeko luxuzko produktuak erosteko. Horregatik

LEGEZ KONTRAKO ZORRAK dira.

17Iparraldeko enpresa transnazionalak AZPIEGITURA HANDIAK eraikitzen

dituzte herri hauetan, ,biztanleriari zerbitzu berriak eskeini beharrean, beraien

onura baino ez bilatuz.

18 70. hamarkadan AEBk aldebakarreko erabakiarekin kredituen INTERESAK IGOTZEN DITU, hauen ordainketa

bideraezina egiten delarik. Herri zorpetuak interesak soilik kitatu ditzazkete. Kredituak

ordaintzeko beste mailegu batzuk eskatu behar dituzte.

15 70. hamarkadan banketxeek eta gobernu aberatsek, dirua INTERES

BAJUAREKIN mailegatzen zieten herri behartsuei.

19NAZIOARTEKO FINANTZA ERAKUNDEAK (Munduko bankua edo

Nazioarteko Diru Funtsa bezala) herrialde txiroen legegintzak Iparraldeko interesen aldekoak izan daitezela behartzen dute.

20. Noizean behin Iparrek opariren bat egiten zien. “Bihotz samurrekoa naiz” zioen. Eta oparia, etxeko logela

txukuntzea zen.

21. Iparren kontulariak aitari gutxiago xahutzera behartu zion, diru gehiago bueltatu zezan. Honek haragia kendu zuen familiaren dietatik baita biloben

eskola liburuak ere.

22. Duintasunez bizitzeko lain ez zutenez, Hegoren alaba Iparren etxera

joan behar izan zen etxeko lanak egitera.

23. Familia elikatzen zuen baratza larrosen negutegi bihurtu behar izan zen, Iparrek gustuko baitzituen oparitzea eta

etxeko mahai zentroa apaintzea.Harrezkeroztik Hegok janaria erosi behar

izan zuen.

24. Hegoren semeak eskola utzi behar izan zuen negutegiko lanetan ama

laguntzeko.

20GARAPENERAKO FUNTSAK (itzuli behar ez dena) Iparraldeko enpresen

sarrera errazten du herri behartsuetan, modu zuzen edo zeharkako batetan.

21Nazioarteko Erakundeak inposatzen dituzten EGOKIPEN

ESTRUKTURALAREN PLANAK gastu publikoa murriztera behartzen dute.

Hegoaldeko gobernuek oinarrizko zerbitzuak pribatu bihurtu behar dituzte

(ura, elektrizitatea, etab.), beraien estaldura txikiagotzen eta prezioak igoz.

22Herrialde behartsuen dirua Iparraldera libreki doa. HEGOALDEKO

EMIGRATZAILEEK lan gogorrenak egin behar dituzte, eta kasu askotan,

klandestinitatean.

23Ingurumenarekin errespetagarria den hegoaldeko iraute nekazaritza,

MONOLABORANTZA EUTSIEZINARENGATIK ordezkatua da

Iparraldera esportatu daitezen. Nekazariek beraien lurrak laga behar dituzte eta gose

handieneko herriek behar beharrezkoak ez diren elikagaiak esportatzen dituzte.

24Iparraldeko enpresek herri behartsuetan ekoizten dute kostuak txikiagoak direlako.

HAURREN LANAK edota langileen lan baldintzen faltak suposatzen dieten aurrezkiengatik diru gehiago irabazten

dute.

25. Hegok Iparren logela garbitzen, larrosak ureztatzen eta zaintzen, eta ureztatzeko behar zuen ura batzen

ematen zuen egun osoa.

26. Patioko putzuaren urak larrosentzat erabiltzen zituzten pestiziden

fi ltrazioengatik, edateko ona izateari utzi zion. Eta euria biltzen zuen ubidekoa,

negutegirako gordetzen zen.

27. Iparren iloba batzuk Hego pakean usteko eta ez abusatzeko eskatzen

zioten: “Berak ez dizu ezer zor”. Duintasunez ordaintzeko, patioko ura saneatzeko eta patioko larrosen ordez aurretik zegoen baratza berriro ipini

zezan, estutzen zioten.

28. Hegoren semeak beste etxeetako laguneki batera bere aitonari aurre egiten

hasi ziren. “Utzi ispilura horrenbeste begiratzeari eta zure familiaz gehiago arduratu” esaten zioten, aitona eta

Iparren arteko adiskidetasunak etxe osoa hondamenera baitzeraman.

27IPARRALDEKO GIZARTE-MUGIMENDUAK herrialde aberats

eta txiroenen arteko harreman zuzenak eta solidarioak eskatzen dituzte.

Iparraldeko herriek, hegoaldekoen legez kontrako zorrak baliogabetu

ditzaztela eta aldi berean Asia, Afrika eta Latinoamerikarekiko dituzten zor soziala, ekologikoa eta historikoa onartu dezatela

proposatzen dute.

26Iparraldean ingurumena errespetatzen duten enpresek beraien ARAZO

EKOLOGIKOAK hegoaldera daramatzate (lurraren pozoitzea, akuiferoen ustiapen

eutsiezina, etab.).

28HEGOALDEKO GIZARTE-MUGIMENDUEK komunitateen interesen

alde borroka dezaten, ez daitezen Iparraldearengatik maneiatuak izan eta demokratizazio zein herritarren parte hartze prozesuak zabaldu ditzaztela

eskatzen diete beraien herrietako politikari nagusiei. Bestalde, zorren gaitzezpena

exijitzen dute.

29. ”Hegok, bere aitak bere buruaz soilik arduratzen delako sufritzen

du” zioen Iparrek tabernako lagunei. “Iparrek gure etxean nahi duena egiten duelako sufritzen du Hegok” azaltzen zuen aitonak bere lagunei tabernan. Jendeaurrean errua bata besteari leporatzen zioten baina inor gabe

zeudenean ondo konpontzen ziren.

30. Eta hau hala ez bazan...,zorrak eta zordunak,

hau ez da ipuina ezta amaiera ere izan.

Eginahttp://edpac.org

¿NORK NORI ZOR DIO? kanpainaLatinoamerika, Asia eta Afrikako herri txiroen

kanpoko zorraren indargabetzearen alde.

http://quiendebeaquien.org

• Hegoaldera bidaltzen dugun diru kopurutik zati bat arazoak sustraitik aldatzen borrokatzen duten komunitateen garapenerako komunitateen garapenerako proiektuetanproiektuetan erabil dezagun.

• Aberatsen eta behartsuen arteko aldeak areagotzeagatik eta planeta amaigabea izango balitz bezela jokatzeagatik bereizten den medebaldeko kontsumismoaren ordez gure ohiko kulturagure ohiko kultura iraunkorrak hemen eta gure jatorrizko herrialdeetan sustatu ditzagun.

• Beste pertsona batzukin elkartu eta beraien interesak herriaren etorkizunaren kontura soilik defendatzen dituzten hegoaldeko gobernu ustelak, hemendik estutu ditzagunhemendik estutu ditzagun.

• Irakatsi diezaeigu Iparraldeko Irakatsi diezaeigu Iparraldeko herritarreiherritarrei Hegoaldeko komunitate askoren bizimodu apala, iraunkorra eta adeitsua.

• Kanpoko zorra eta Nazioarteko fi nantza-erakundeen kontrako ekintzetan parte hartu dezagunekintzetan parte hartu dezagun.

• Hegoalderako laguntzak kredituen kredituen ordez dohainakordez dohainak izan daitezen eta herrialde aberatsen interes eta enpresen mesederako balio ez daitezen, Iparraldeko gobernuak estutu ditzagun.

• Herrialde aberatsek txiroenengan Herrialde aberatsek txiroenengan dituzten zorrakdituzten zorrak salatu ditzagun: ekologikoa (Iparraldeko negozioen eraginarengatik), historikoa (indarrez ebatsitako baliobideengatik eta kolonizazioarengatik) eta soziala (inposatutako politikek sortarazitako bizi-kalitatearen okerragotzea).

• Dependentzia hau ez sortzeko eta banketxeen irabaziak ez loditzeko saia

gaitezen zorren zirkuluan ez sartzenzorren zirkuluan ez sartzen.

• Gure lagunak batu ditzagun historio hau historio hau irakurri eta edukiez eztabaidatzekoirakurri eta edukiez eztabaidatzeko.

• Pasa dezagun material hauPasa dezagun material hau paperean edota formatu elektronikoan erakunde eta pertsonei. (http://edpac.org/docs/deuda.pdf).

• Hegoaldeko herrietara bidaiatuz gero bidaiatuz gero informa gaitezeninforma gaitezen zein den beraien kanpoko zorra ete Iparraldeak jokatzen duen papera ingurumen eta gizarte arazoetan.

• Hasi dezagun edo parte hartu Hasi dezagun edo parte hartu dezagun 0,7% eta gehiago kanpaina dezagun 0,7% eta gehiago kanpaina bateanbatean (enpresa batean, udaletxean…) Hegoaldeko herriei dirua bueltatzeko.

• Zabaldu dezagun kontu bat banketxe banketxe etikoetiko batean (Fiare edo Triodos bezalakoetan) gure diruarekin herri txiroetan espekulatu ez dezaten.

Gure jatorriaGure jatorriaHegoaldean dagoHegoaldean dago

ekintzen proposamenakekintzen proposamenak