GURE ORTUKO FAUNA

INURRIAK

Inurriak ikusmen ona du, 7 begi ditu eta, guztiak trapezio formakoak. Toraxean sei hanka motz eta estu ditu, eta abdomenean, berriz, ile txikiak ditu, hanketara eta toraxeraino hedatzen direnak. Arnasten duten gasa exoeskeletoan sartzen da, espirakulo deitutako balbula batzuen bidez.Ezin dute kolore gorria bereizi, hortik haien jarrera. Ezaugarri hori inurriak aztertzeko erabiltzen da, izan ere,argi gorriaz, pertsonak tartean egongo ez balira bezala jokatzen dute inurriek.

Erregina da arrautzak errun ditzakeen bakarra eta arrautza horiek larbak eta pupalak izaten dira nagusiak izan aurretik. Inurriak larbak direnean ez dira ezertarako gauza ez baitute besorik ez hankarik mugitzeko.

INURRIEN UGALKETA

ORTUAN DUTEN ERAGINA

Izurri ohikoen bat inurriak dira, baina gehienak ez dira arazoa orturako.Badago espezie bat “podadora”deitzen dena arriskutsua izan daitekeena, baina ez da oso ohikoa.

Berauen harrapari naturalak

-Beste inurri batzuk.-Euli inurrijaleak.-Kakalardoak.-Larbak.-Tximeletak.-Liztorrak.

AURRE EGITEKO BIDEA

● Berakatz salda.● Laboreei tipula gehituz.

BAREA

Espeziearen deskribapena:Animalia honen luzera 1-15 cm izan daiteke espeziearen arabera. Gehienak landareez elikatzen dira.Izaki hauskor hauek itsuak, mutuak eta gorrak direla uste da; hala ere, oso garatuta dituzte dastamena, ukimena eta usaimena. Gaitasun hauei esker, arazo bihurtzen zaizkigu.

UGALKETA:Hermafrodita da, hau da, arra eta emea eta 100 eta 500 arrautza artean jar ditzake. Esferikoak eta hori-zurixka edo gardenak dira.Euria dagoenean eta neguan ugaltzen dira. Negu oso lehorrek eta hotzek aldiz, beraien ugalkortasuna mugatzen dute.

ORTUAN DUTEN ERAGINA

Barraskiloak eta bareak, beti ortuan gehien gorrotatutako animaliak dira.Euria egiten duenean ateratzen dira eta barazkiak jaten dituzte.

BERAUEN HARRAPARI NATURALAK

apoak, trikuak, gizakia.

AURRE EGITEKO BESTE BIDE BATZUK:

Kontrolpean izateko alor asko zaindu behar dira: gordelekuak eta txoko hezeak kendu ( huntza, ohol, sastraka…), tranpak ( garagardoz betetako potoak lurrazaleraino artuta) eta heziak antolatu ( zerrautsa, karea , errautsa, txikitutako arrautza azalak…), landare artean teilak jarri, bizkarrez gora, itzala eskainiz. Amuak jartzeak balio du, baina ez da nahikoa. Gustuko ez dituzten landare usaintsuak jarri: izpilikua, salbia, erromeroa. Baratzearen inguruan teilak edo lurra kendutako oholak jarri, eta azpiko aldeko babesera bilduko direnak maiz-maiz bildu eta kendu.

ERLEAK

ERLEAKEspeziaren deskribapena:

Erlea taldean bizi den hainbat intsektu espezieri ematen zaien izena da, liztorrei eta inurriei estuki lotuta. Erleek Apoidea goifamiliako lerro monofiletiko bat osatzen dute. Egun espezie hauek Anthophila izena duen taxon batean bilduta daude.

ERLEAKUgalketa:

Hegan ari dela ernaltzen du erlamandoak.Sabel luzea du eta arrautza egiten (50.000 arrautz inguru urtean) dihardu bere bizitza osoan (5 edo 6 urte), neguan atseden hartzen duela.

ERLEAKOrtuan duten eragina:

Gure ortuan, onuragarriak dira barazkien polinizazioa egiten dutelako.

ERLEAK

Beraien harrapari naturalak:

Hartzak, inurriak, liztorrak, apoak, muskerrak, sugalindarak, arratoiak, txori zurgina eta enara.

Arratoia

Espeziaren deskribapena

Arratoia muridae familiako karraskari-taldea da,rattus generoa osatzen dutenak gizakia eta gero,ugaztun-talderik hedatuena da,kontinente guztietan Antartida izan ezik bizi dena.Hala ere,ziur asko,Asian dute jatorria ,Indian eta

Persian hain zuzen ere.

Ugalketa

10 segundu tardatzen dute ernaltzen arratoiek.

Ortuan duten eragina

Ez dira onuragarriak,arratoiek barazkiak jaten dituztelako.

Berauen harrapari naturalak

Sugeak eta katuak dira beraien harrapari naturalak

Aurre egiteko beste bide batzuk

Erramu hosto birrindu eta lehorrak, menda, erruda usainduna , baratxuri hautsa.

BARRASKILOAKDESKRIBAPENA: Barraskiloa edo barakuilua, oskola duten eta ez hankarik ez besorik ez duten gasteropo muluskuei

ematen zaien izen orrokorra da. Bere gorputza likatsua da eta bi antena ditu. Normalean hezetasunean agertzen da.

Belarjaleak dira gehienak, baina orojale edota haragijale dira batzuk. Arrautzak ipintzen ditu, hau da, obiparoak dira .

ERNALKETA

● Hemafroditak dira, euria dagoenean eta neguan ugaltzen dira

Ortuan duten eragina

Barraskiloak gure landareetako hosto berdeak, zurtoinak (egoera onekoak) edo hasiak jatea gustoko dute.

Beraien harrapari naturalak● Bere harrapakari naturalak sustatzea: apoak, trikuak, gizakia...

Aurre egiteko beste bide batzukKontrolpean izateko alor asko zaindu behar dira: gordelekuak eta txoko hezeak kendu ( huntza, ohol, sastraka…), tranpak ( garagardoz betetako potoak lurrazaleraino artuta) eta heziak antolatu ( zerrautsa, karea , errautsa, txikitutako arrautza azalak…), landare artean teilak jarri, bizkarrez gora, itzala eskainiz. Amuak jartzeak balio du, baina ez da nahikoa. Gustuko ez dituzten landare usaintsuak jarri: izpilikua, salbia, erromeroa. Baratzearen inguruan teilak edo lurra kendutako oholak jarri, eta azpiko aldeko babesera bilduko direnak maiz-maiz bildu eta kendu. - Bere harrapakari naturalak sustatzea: apoak, trikuak, gizakia...- Errautsa eta kare hila landare sentikorren inguruan zabaltzea (pintura eta antzeko kimikoren arrastrorik gabe).- Loreontziak edo teilak buruz behera jarriko ditugu, egunean zehar barraskiloak jasotzeko.

Deskribapena: Zizareak Lumbricina azpiordena osatzen duten espezieak dira, anelidoen Haplotaxida ordenan. Bere baitan 13 familia eta 5.000 espezie baino gehiago ditu, horietako asko ezezagunak, batez ere eskualde tropikaletan.

Zizarea animalia zulatzailea da, lur-geruzak nahasten dituena.

Luzeak, meheak eta hankarik gabeak dira eta gorputza uztaietan zatituta dute. Lur azpian tunelak egiten igarotzen dute denbora gehien, min ematen baitie argiak. Euria egiten duen egunetan, lurreko zuloak urez betetzen dira eta lur azalera irten behar izaten dute zizareek arnasa hartzera

Ugalketa

Zizareen ernalketa: Anelido espezie batzuek sexu banatuak dituzte, hau da, batzuk arrak dira eta besteak emeak; espezie batzuk, ordea, hala nola lur-zizareak, hermafroditak dira, hau da, banako berak zelula sexual maskulino eta femenino produzitzen ditu, baina inoiz ere ez aldi berean; horregatik, beste zizare batekin gurutzatzen direnean, batzuetan arrak bezala jokatzen dute eta besteetan emeak bezala

Zizareak eragin onuragarriak dituzte orturako, lurra nahasten dutelako. Jaten duten lurra ongarritzeko ahalmena dute: beraien gorotzek inguruko lurrak baino zazpi aldiz nitrogeno gehiago daukate, gainera, hamaika aldiz potasio gehiago, sei aldiz magnesio gehiago eta bi aldiz kaltzio gehiago daukate.

beldarrak,kakalardoak, hegazti batzuk...

Lehenago aipatu dugun bezala, bere onurak zenbatezinak direnez, ez ditugu guztiak aipatuko, baina bai garrantzitsuenak direnak:

- Lurraren egitura pikortsuagoa egiten lagunduko duten gehigarri batzuk sortzen dituzte. Horrela, aireztapena eta

hezetasuna (gehiegizkoa edo gutxiegizkoa) hobetzen laguntzen dutelarik.

- Beraien gorotzak emankorrak izateaz gain, lurreko bizitza aktibatzeko entzima, bakterio eta bestelako substantzia

aktibo ugari sortzen dituzte.

- Materia organiko ustela deskonposatzen dute humusa bihurtuz.