goiberri 198. zenbakia

16
Carlos Mediavillak urteak daramatza entzierroetako argazkiak ateratzen. ASIER ZALDUA Goierritarraren eta Otamotzen astekaria GOI B ERRI 198. zenbakia. 2016ko uztailaren 8a Carlos Mediavilla Argazkizalea «Sekula ez naiz zezenen aurrean jarri» 8-9 Jon Mujika 3 Iritzia 4-5 Aralarko megalitismoa 6-7 Vazquez anaia-arrebak 10 Belarretarako garaia 11 Ordiziako Alkoholiko Anomikoek 50 urte 12-13 Ezkio, erromes leku 14 Azala zaindu 15

Upload: goierriko-hitza

Post on 05-Aug-2016

239 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Carlos Mediavilla urretxuarra, San Fermin jaietako argazkilaria.

TRANSCRIPT

Page 1: Goiberri 198. zenbakia

Carlos Mediavillak urteak daramatza entzierroetako argazkiak ateratzen. ASIER ZALDUA

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

GOIBERRI

198. zenbakia. 2016ko uztailaren 8a

CarlosMediavillaArgazkizalea

«Sekula eznaiz zezenenaurreanjarri» 8-9

Jon Mujika 3 Iritzia 4-5 Aralarkomegalitismoa 6-7 Vazquezanaia-arrebak 10 Belarretarakogaraia 11 Ordiziako AlkoholikoAnomikoek 50 urte 12-13 Ezkio,erromes leku 14 Azala zaindu 15

Page 2: Goiberri 198. zenbakia
Page 3: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Herri txiki batean biziko nintzateke,ez dut nire burua hiri batean ikusten»

Jon MujikaTxerri Gorri elkarteko kidea

Mikel Albisu MutiloaJon Mujika (Mutiloa, 1991) Txe-rri Gorri elkarteko kidea da. Ur-tean zehar hainbat ekintza an-tolatzen dituzte: mus txapelke-ta, irteerak, kantu afaria, txerriazokan taberna irekitzen duteelkartean… «Lagunekin edo fa-miliarekin elkartzeko leku ego-kia da», dio Mujikak.San Pedro festetako momentubat.Sagardo dastaketari hasieraematen zaionean. Jendea fron-toira sartzeko zain egoten da,eta nola sartzen den ikustea.Zerk egiten ditu berezi Mutiloa-ko festak?

Giro herrikoia, eguraldi ona, pa-rrandarako gogoa. Hala ere,norberaren herriko festak betidira bereziak.Zaletasun bat.Palan jokatzea.Pelikula bat.Gladiator.Musika talde edo abeslari bat.Berri txarrak.Janari bat.Kroketak.Edari bat.Koka kola.Oporretarako leku bat.Ibiza.Amets bat.Loteria tokatzea.

Jaso duzun oparirik bereziena.Espero ez duzunean jasotakodetalle txikiak.Zeri diozu beldurra?Hondartzan uretan oso barrurasartzeari.Zerk sortzen dizu irribarrea?Ez da ezer askorik behar niri irri-barrea sorrarazteko.Goierriko txoko bat.Larraitz.Herriko alkate bazina...Ez dut uste ezer asko aldatukolitzatekeenik.Mutiloann biziko ez bazina?Herri txiki batean biziko nintza-teke, ez dut nire burua hiri bate-an ikusten.

«Sagardo dastake-tari hasiera ematenzaionean jendeanola sartzen denikustea berezia da»

MIKEL ALBISU

GOIBERRI

Argitaratzailea:Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Iñaki GurrutxagaKudeatzailea: Ione BerasategiKoordinatzailea: Tere MadinabeitiaDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.eusPosta elektronikoa:[email protected]: 607 530 424 – [email protected] arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – [email protected]

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

Page 4: Goiberri 198. zenbakia

04 GOIBERRIIRITZIA

Itxaro Mendizabal Amundarain Ttiklik! Elkargunea

Izan gaitezen

aur nire urte-betetze egu-na da (uztai-laren 4a),duela 39 urte

atera ninduten gure amarensabeletik. 4. eguna, 7. hilabetea,egun polita mundura etortze-ko. Beste guztiok bezala, ez dutegun horretako gauza gehiegigogoratzen. Amak kontatu zi-dan gauza bakarra, bere besoe-tan jarri ninduten momentuanburuan zauri bat nuela izan zen,medikuek ez omen zioten ezeresan, baina zesarea egitekomomentuan, egindako ebaki-txo bat neukan buruan, mer-kromina gorriaz ondo kamufla-tuta. Egun horretaz eta jarraituzuten beste egun eta hilabete-ez gehiago jakitea gustatuko li-tzaidake, baina tamalez ezindut. Horretarako nuen denbo-

rak ihes egin dit. Beti bezala, ezgara konturatzen kontatu ga-beko mila gauza ditugula gor-deak, interesatuko zaion per-tsona horri esan gabe… horre-tarako egokia izango den, etaagian iritsiko ez den egunarenzain.

Egunerokoan sartuta gaude-nean, daramagun bizitza azkarhonetan denok geldialdi bategin beharko genuke. Maite di-tugun pertsonei egunero Maitezaitut esan beharko genieke,behin eta berriz, barruak eska-tzen digun guztietan. Duela ur-tebete idatzi nituen hitz batzukgogoratu dizkit gaur sare sozialezagun batek eta zuekin kon-partitu nahiko nituzke: «Azke-neko urtea oso intentsoa izanda. Terapian hasi naiz. Tera-pian, bai. Orain arte bizi izan di-tudan etapa batzuk ixteko be-harra sentitu dut, eta horreta-rako atzera buelta egin etaorain arte pasa dudana poliki-poliki berriro atera, analizatueta ulertu dut. Dena bir-bizi etaaurretik pasatako gauzek orainnaizena nola eraiki duten ulertudut. Ulertze hori gogorra izan

da. Pasa ditudan gauza askoahaztu nahiko nituzke, etaahaztu nituen asko, berriz, be-rriro bizitzea tokatu zait. Azkenaldi honetan lagun eta ezagunasko joan zaizkit ondotik; istri-pu, gaixotasun, haserraldi… horikusten da bizitza zein krudela

kotasunean bizi, gustuko ditu-gun gauzak egin, paseatu, bi-daiatu, deskantsatu, eskulanakegin… zerk betetzen gaituendetektatu, nolakoak garen eza-gutu, sufrimendua eragiten di-gun horretatik urrundu, baka-rrik egoten ikasi… eta, batez ere,gure buruari denbora eskaini».

Gure seme-alabekin kalita-tezko denbora partekatzea, be-raien txikitako gauzak konta-tzea, idatzita uztea… polita li-tzateke. Ez dezatela/dezagulaegun batean hori faltan eman.

Bizitzan zehar topatzen du-gun pertsona orok eraginaizango du guregan. Batzuk gurebarruko hoberena ateratzekogaitasuna izango dute, bestebatzuek berriz, etorri bezalaalde egingo dute, eta gutxi ba-tzuk, barruak mugituko dizki-gute. Baina denek, modu bate-ra edo bestera, gure bizitza bal-dintzatuko dute. Denegandikikasiko dugu zerbait. Baina gu-rasoengandik jasotakoak ez duparekorik.

Izan gaitezen bidelagun, izangaitezen guraso, izan gaitezengu.

G

eta bihozgabea izan daitekeenbatzuetan. Gainera, errealitatebat da, ezer ez da betiko, eta guez gaude hemen betirako. Egu-nen batean gure ordua iritsiko

da, eta noiz izango den ez daki-gunez, bizi garen bitartean ahalden hoberen bizi behar garelapentsatzen hasia naiz. Gauzaez da paso de todo egitea, ez.Benetan garrantzitsuak direnpertsona eta gauzei indarraematea da oinarria. Egunero-

Page 5: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 05IRITZIA

‘Caja numero trece’entzun, pantaila elektronikoan letra gorritan13 zenbakia ikusi, eta ilaran nire aurretik zegoena han joan da doze-naren hurrengo zenbakia itsatsita duen kutxara, orga bete erosgaihartuta. ‘Caja numero dieciocho’ esan du jarraian ahots metaliza-tuko aparatuak eta ondo ikasitako giza-abere bat gehiago izaki,han joan naiz ni ere eskuartean ozta-ozta helduta ditudan dozena-erdi gauzarekin dagokidan ordain-postura. Carrefour-go kutxeta-ko ilaren antolamendu inteligente, efiziente, justu-zale eta azkar-asmoko sistema berrian (jada ez hain berria) errenkadan daudenerosleei kutxak libratu ahala hots egiten diete. Horretarako pantai-lan zenbakiak erakusten dituzte eta aldi berean ahots robotizatuzkutxaren zenbakia adierazi. Zenbakiek ez dute hizkuntzarik behar

pantailan erakusteko, bai ordea ahoskatzeko. Eta Olaberriko Ca-rrefour-en gaztelania, eta gaztelania bakarrik erabiltzea hautatudute.Berriro ere, «gaztelaniaz esanda denok ulertuko dugu» araua

nagusitu da azkartasunaren, efizientziaren eta praktikotasunarenizenean (edo erabakia hartu duen sistemaren zentralitateak era-

Zenbakiak pantailan erakusteak ez du audiorik eskatzen derri-gorrez ez, baina kontuan izan behar da, zu kokatzen zaren ilara ho-rretan mota guztietako jendea jarri ohi dela, eta horietako batzuenbegien ezinak, belarrien ahalmenak asetzen dituela. Horiei, beraz,derrigorrezkoa zaie pantailan adierazten dena zein zenbaki denhelaraztea. Diozun bezala, ordea, gazteleraz adierazten dute. Ezin ahaztuko

dugu supermerkatu kate hori frantsesa dela izatez, eta hizkuntzenbidegurutzean topatuta, gazteleraren hautua egin dutela. AkasoEuskal Herrian tokatzen diren supermerkatuetarako, ordenagai-luari euskaraz erakustea, garestia izan liteke? Hor antzematen dabezero euskaldunarekiko duten jarrera: euskaraz zuzentzen direnedo gaztelania euskarara itzulita moldatzen ote diren.Baina erosketa gune handietan euskararekin izandako hanka-

sartzeak ziur gogoan izango dituzula; lehenengo landarearena

esaterako. Bada, zuk diozun horretan ere, badira horrelakoak (be-heko solairutik sartu ordez, goikotik sartuz gero, bolada bateanbehintzat ikus zitekeen, aldagelak behar zutenak, saiagelak zire-la). Saiakera egin dute, baina bistakoa da oraindik aldatzeko askodagoela!

bateta

bat

Asteko irudia

Ion Muñoa

Eneritz Gorrotxategi

Josu Maroto

Agur Bud SpencerKurtsoa amaitu denean,agur bat OHO egin zutenengaraiko aktore handi bati!Bud Spencer aurtengoekainaren 27an hil daErroman. Spaghetti westernderitzan zinema generoanjardun zuen batez ere,Terence Hill-ekin batera. Lellamaban Trinidad (1971)izan zen bere pelikularikospetsuena.

ginda, edo erabakia hartu duenaren sentsibilitate faltagatik, edobatek daki zergatik!). Kontua da, 2016an Goierriko saltoki handie-nean kutxara gaztelaniaz bakarrik deitzen digutela. Titiko umeeiere ingelesez kontatzen irakasten zaien garaiotan, 1-25 arteko zen-bakiak euskaraz esanda norbaitek ez du ulertuko agian, pantailantamaina handian zifra hori agertuta ere. Gure esku ez dauden munduko injustizia guztiak konpontzeko

sinadurak biltzea hain modan dagoen honetan, ez dugu ezer egin-go Carrefour-en euskaldunok zor zaigun duintasunez trata gaitza-ten?

Page 6: Goiberri 198. zenbakia

06 GOIBERRIASTEKO GAIA

Argarbiko megalitoaren aurkikuntzak,1916an hasi zuen Aralarren ikerketaarkeologikoa. Ehun urte oparo, aurten.

Aimar Maiz AralarAralarko megalitismoak men-de bat beteko du, uda honetan.Hasierako suziria jauritzea JoxeMigel Barandiaran ikertzaileataundarraren lana izan zen,beste arlo askotan bezala.1916ko abuztuaren 8an Arala-rrera igo zen, «jentilen» aztar-nen bila. Ezustean, milaka urtelehenagoko gizakien bizilekua-rekin egin zuen topo.

Ataunen aditzen zituen ele-zaharren eta kondairen irrikazuen Barandiaranek, arkeolo-giarena baino gehiago, hasie-ran. Jexux Aizpurua ikertzaileataundarrak kontatu duen pa-sadizoa, lekuko: «Mendira ibil-tzeko joera bazuen, gaztetatik.15 bat urterekin, Markesena le-

kuan, harri batean grafiti bategin zuen: JMDB, 1907(Jose Mi-guel de Barandiaran izenarenlaburdura). Handik 11 urtera,jada ikertzaile bezala joan zenTelesforo Aranzadirekin eta En-rike Egurenekin. Harri hura bila-tu zuen, eta esan zuen: ‘Hau nikez nekien jentilarria, trikuharriazenik’. Gauza horien ezaguera-rik ez zuen».

Megalitismoarekiko eta ar-keologiarekiko suharra 1916anpiztu zitzaion. Aralarren, harribatean jarrita piku batzuk jatenari zela, alboan satorra jotzensumatu zuen. Hari begira zego-ela, lur artean giza hagina ikusizuen. ‘Hau pertsonarena duk’.Argarbiko trikuharria edo ha-rrespilaren gainean zegoen.

Harrizkoloraldiak,mendea

Argarbiko trikuharria, Aralarren. 1916an aurkitu zuen Joxemiel Barandiaranek, eta 1917an industu, Aranzadirekin eta Egurenekin. ARANZADI

Page 7: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 07ASTEKO GAIA

Hura izan zen Barandiaranekaurkitutako lehenengoa. Ordurako, Jentilarri identifi-

katuta zegoen. Ramon Adan deIartza geologo bilbotarrak1879an katalogatu zuen, me-galito gisa. Geroxeago, Aranza-di Aralar nafarrean ere aritu zenikertzen. Euskalerriaren Aldealdizkarian idatzi zituen berriekjada aditu kontsakratu ziren Te-lesforo Aranzadi eta EnriqueEguren arkeologoengana bide-ratu zuen Barandiaran.

1917tik aurrera urre aroaHirukote hark ireki zuen, 1917an,Aralarko arkeologiaren urrezkokutxa. Urte hartan, San Martin

auzoko Antonione Azpikoaetxean elkartu ziren, Aralarrenindusketa batzuk egiteko as-moz. Erremedioko bainuetxeraigo ziren, ostatu han hartzeko.Intsustitik Argarbira jo zuten. 1918an, Lizarrustitik Etzega-

rate bitarteko mendia miatuzuten, Ataun-Burunda zeharra.1936ko gerra arte, etenik gabeindustu zuten Barandiaranek,Aranzadik eta Egurenek. Gaur egun, Aralarko Estazio

Megalitikoan 30 eraikuntzadaude katalogatuta: trikuha-rriak, monolitoak, tumuluak,zistak, zutarriak, harrespilak...Gutxika, baina kopurua haztenari da oraindik.

Ondarre, azken harrobiaAurkikuntzen balio arkeologi-koagatik —Aralarko lehenengocromlech-a da—, eta gordeanzeuzkan piezen antzinatasuna-gatik —Goierriko giza aztarnazaharrenak topatu dituzte—,Ondarreko indusketa aparte-koa izan zen. Joxe Antonio Muji-ka arkeologo beasaindarrak2009an aurkitu zuen. 2012koeta 2013ko kanpainetan, duela50.000 urteko silex bat aterazuten, neandertal gizakiak lan-

dutakoa, Urbasatik ekarritakoharrian. Ondarren, geroagoko mega-

lito batzuen aztarnak ere ba-daude: 4.100 urteko zista bat —gizaki gutxi batzuk lurperatze-ko harrizko poligonoak—,3.000 urteko cromlech —errautsak uzteko— bat, etaBrontze Aro bukaerako harripuska bat, epe berekoa. Zistanhiru edo lau pertsona hilobiratuzituzten. Mujikak Goierri inguruan leku

gehiagotan ere egin ditu indus-keta arkeologikoak eta aurki-kuntzak: Beasainen, Idiazabaleta Ataun arteko Atxurbin, na-far mugako Igartzan eta Ai-txun... Barandiaranek hasitakobidean, ekarpen garrantzitsuakegin ditu Mujikak. Aralarren bertan, Barandia-

ranez geroztik, megalito ugariaurkitu izan dira: «Asko azaldu

dira hemen: Ubegin, Lareotikgora Agautz aldean ere azaldu

dira bi garbiak, Erremedio-Be-larsoro eta Txotxeta; Intsustitikgora Matxitxane, Beaskinen...»,dio Aizpurua ataundarrak.

Aztarnaleku agortezina Kanpoko induslekuez gain,Aralarrek lurraren erraietan erebalio arkeologiko paregabeadauka, kobetan eta leizeetan.Hala, Usategi koban aurkituta-ko giza aztarnak izan ziren, On-darrekoak azaldu bitartean, za-harrenak. Duela 27.000 urtekohezurrak zeuden han. Baran-diaranek Limurieta eta Pikan-dieta kobak ere aztertu zituen,Jentilbaratzaren azpian. Aralarko duela 100 urteko

abiera hark, Euskal Herri osoaneman zuen harrezkero emaitza.Aitzindari haiek azaleratu zituz-ten Santimamiñe, Atxurra, Al-txerri eta beste zenbait ondarearkeologiko.

Barandiaranektxiripaz aurkituzuen Argarbikomegalitoa, 1916an.Ezusteko hasiera da

Aranzadi etaEguren arkeologoenondoan, 1917tikaurrera indusketeiekin zien Aralarren

ildakoen gorpuak edoerrautsak lurperatze-

ko ez ezik, megalitoek lurral-de antolaketarekin ere zeri-kusia badutela dio arkeolo-giako teoria geroz etaonartuago batek. Trikuha-rriak orain 6.000 urte hasiziren erabiltzen, eta hiru milaurtez erabili zituzten. Ar-tzaintzaren garaia zen. Lurraldea markatzeko fun-

tzioa zeukaten megalitoek,arkeologo batzuen iritziz.Giza talde bat han kokatzenzenean, barrutiaren erdian al-txatzen zuten harrizko iku-rra, beste talde batzuei har-tua zegoela adierazteko. Tri-kuharri batetik besteradistantzia antzekoa egon ohida, arrazoi horrengatik.

Trikuharriak,giza taldearenlurraldeamugatzeko

H

Aralarko trikuharriak Aralarren Gipuzkoako zatian, etamegalitoen artean, honako tri-kuharriak daude katalogatuta.Ausokoi. Ganbera laukizuzena,lau lauzakoa. Estalkirik ez du. 12gorputz zeuden lurperatuta, baitaontziak, zeramikak, silexezko etabrontzezko gezi-puntak etaurrezko eraztun bat ere. Ausokoi II. 6-7 m-ko bueltakotumulua. Ganbera-lauza batzeukan, aurkitu zutenean. Aranzadi. Oabielen. Hiru lauzaeta ganga aztarna bat.Arraztarangaña. Ganberarenbi lauza mantentzen dira soilik.Metro erdi altuko tumulu bat du.Jentilarri. Aralarko ikusgarri-ena. 18 lauzaz egina. Estalkiamugitua zegoen, eta birkokatua.27 pertsonaren gorpuzkiakzeuden. Zeramika, bi puntzoi etahiru gezi-punta aurkitu ziren.Jentilak hiltzera hara joan zirelajaso zuen Barandiaranek. 1879anidentifikatu zuen, Ramon AdanIartza geologoak, eta 1880an LaUnion Vasco-Navarra aldizkaribizkaitarrean eman zuen berri. Argarbi. 0,7 m altuko eta 10 mdiametroko tumuluak soilik iraundu. Ganberaren lauzak, galduak. Oidui. Metro bat altuko eta 14 mdiametroko tumulua. Erdian 3lauza geratzen dira. 12 lagunengorpuzkiak zeuden, zeramika zati

eta punta bat ere bai. Oidui II. Supitaitz gainean.Lauza bat bakarrik geratzen da,12 metroko tumuluan. Zearragoena. Lau lauza.Pertsona baten gorpuzkiak aterazituzten. 10 metroko tumulua. Ueologoena iparra etahegoa. Bi dira, ondo-ondoan.Iparrekoa hobeto kontserbatua, 9lauzarekin eta estalkia ganberatikalbo batera mugitua. Bi puntzoi—bat hezurrezkoa eta besteabrontzezkoa—, lignitozko bikontu eta harkaitz-kristalezko 20kuartzo. Gutxienez 14 gizakirenarrastoak zeuden. Igaratza iparra. Bi lauza,tumuluaren erdiko zuloan. Igaratza hegoa. 15 m-kodiametroa eta 1,5eko altuera. 8lauzako ganbera poligonala du.Gutxienez 27 gizakiren arrastoakzeuden, eta zeramikazko ontziak,apaingarriak eta zintzilikarioak. Lareo. Desitxuratua dago egun. Erremedio, Txotxeta etaMatxitxane. Sastarrin daudehirurak, gaizki mantenduak.Matxitxanek bi lauza ditu erdian. Ondarre. Azken aurkikuntza,Joxean Mujika beasaindarrarena.Duela 4.100 urteko zista bat eta3.000ko harrespila. Gizakiaklandutako silex pieza zaharrenakhan zeuden, 50.000 urtekoak.

Page 8: Goiberri 198. zenbakia

08 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Entzierroko argazkipolit bat ateratzeko zortehandia behar da»

Carlos MediavillaArgazki zaletua

ASIER ZALDUA

Page 9: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 09ELKARRIZKETA

Asier Zaldua UrretxuCarlos Mediavilla (Iruñea,1957) argazkilaria Euskal Herriaosoan ezaguna da. Makina batlehiaketa irabazi du eta errug-biari buruzko lanek Frantzianere ospea lortu dute. Gai askolantzen ditu, baina bat berezikikuttuna du: sanferminetakoentzierroak. Egunero joaten da.Zer dela eta gustatzen zaizkizuhorrenbeste sanferminak?Nire ama nafarra zen, Allozkoa,eta umetan zezen-plazara era-maten gintuen entzierroarenamaiera eta bigantxak ikuste-ra. Sanferminak Berriozarrenematen genituen, osaba-ize-ben etxean, eta goizero Villave-sa autobusa hartzen genuenIruñera joateko. Goizeko06:30etarako Iruñean egotenginen, tokia hartzeko. Denok jo-aten ginen: osaba-izebak, le-hengusuak... Oraindik hunkituegiten naiz zezenak eta korrika-lariak heltzen direnean.Entzierroa oso ekitaldi bereziada zuretzat.Noski, umetatik hori bizi izanbaitut. Hala, entzierroko argaz-kiak bakarrik ateratzen ditut.Parrandara, erraldoien desfile-ra... ez naiz joaten. Labritera bai,

pilota partida ona izango delauste dudanean. Normalean,entzierroa bukatu bezain laster,etxera itzultzen naiz. Autora bi-dean zer edo zer interesgarriaikusten badut, argazkia atera-tzen dut, noski.Zein izaten da zure plana?Egunero errutina berbera jarrai-tzen dut. Aldatzen den gauzabakarra, kokapena da. Goizeroebaki bat hartzen dut, ondorenaukeratu dudan tokira joatennaiz eta entzierroa hasi bitarte-an giroaz gozatzen dut (tokitikmugitu gabe). Entzierroa buka-tu bezain laster argazkiak san-fermin.com-ekoei ematen diz-kiet, gainontzeko argazkilarie-kin garagardo bat hartzen dut,eta ondoren Abartzuzako etxe-ra joaten naiz. Txakurrarekinpaseoa eman, igerilekura joan,bazkaldu, siesta egin, Tourraikusi... eta hurrengo egunean

Zure ametsetako argazkia lortual duzu?Urtero argazki batzuk eduki-tzen ditut buruan. AurtengoakTelefonican eta Santo Domin-gon atera nahi ditut. Lortzen ezbaditut, datorren urtean berrirosaiatuko naiz.Zein da gehien gustatzen zai-zun tokia?Telefonica asko gustatzen zait.Estafetatik nola irteten direnikustea oso polita da. Ez dakizuezkerretik edo eskuinetik etorri-ko diren, batzuetan jendea au-rrean jartzen da... Badakizu iru-di politak egongo direla (laster-ketak, begiradak...), bainazezenak zure aldetik etortzeaeta jendea aurrean ez jartzeabehar duzu. Entzierroko argazkipolit bat ateratzeko, zorte han-dia behar da.

berriro Iruñera. Egun horietanerregeen pare bizi naiz.Gaztetan ere sanferminetara jo-ango zinen...Bai, baina urte haietan bestegauza batzuk egiten nituen...Entzierroan ez dut sekula korri-ka egin. Lizarran eta beste herritxikiago batzuetan bai, bainabehien aurrean. Ez naiz sekulazezenen aurrean jarri. Oso han-diak dira! Baina oso zintzoakdira, eh? Pentsa, nahi balute,zer egingo luketen!Zezenketak gustuko al dituzu?Pablo Hermoso de Mendozazaldiarekin ikustea gustatzenzait, baina ezten-haga atera-tzen duenean alde egiten dut.Zezenketak ezin ditut jasan.Sarrerak oparitzen dizkidate,baina ez naiz joaten. Errekorta-doreak ere atsegin ditut. Ani-maliekin jolastea ez zait inpor-ta, baina odola ezin dut jasan. Noiz hasi zinen sanferminetakoargazkiak ateratzen?Duela 15 bat urte. Balkoi batalokatzen nuen Estafeta kale-an, argazkiak gertutik ateratze-ko akreditazio on bat behar bai-ta. Estafeta kalea aukeratunuen zoru ez irristakorra jarriaurretik zezenek Estafeta

bihurgunean beti irrist egitenzutelako.Egun, argazkiak gertutik atera-tzen dituzu.Hiru akreditazio ditut: GOIERRIKOHITZArena, sanfermin.com-enaeta Miserikordia Etxearena.Hiru akreditazio horiei esker,egunero joateko aukera dut.Nola lortu zenituensanfermin.com-en eta Miseri-kordia Etxearen akreditazioak?Sanfermin.com-ekoek nire ar-gazkiak ikusi zituzten eta be-raientzat argazkiak ateratzeaproposatu zidaten. Nire argaz-kiak beraien webgunean jar-tzen dituzte. Sanferminei bu-ruzko webgune ezagunena da.Ni naiz beraientzat lan egitenduen argazkilari ez profesionalbakarra. Miserikordia Etxekoeiere nire argazkiak gustatu zi-tzaizkien eta horregatik ema-ten didate akreditazioa.

Arriskutsua al da entzierroanargazkiak ateratzea?Ezetz esango nuke. Ni bi aldizbakarrik bota naute lurrera, bai-na ez zezenek, kohetea botabezain laster korrika hasten di-renek baizik. Batzuk, zezenajada han dagoela uste dute etagainera botatzen zaizkizu. Bes-talde, zezena zauden tokiangelditzen bada, udaltzainekatzera botatzen zaituzte. ‘Me-kauen! Behin geldituko zezenanire ondoan eta atzera botanaute!’ , pentsatu nuen. ‘Zertanari zara?’, esan zidan udaltzai-nak. ‘Zer egingo dut ba?’, eran-tzun nion.Arriskatzeak, merezi du. Iazsanferminetako argazki lehia-keta irabazi zenuen.Hala da. Duela bi urte lehiake-tara aurkeztutako argazkiakikusi nituen eta nireak ez zirelaokerragoak iruditu zitzaidan.Hala, iaz aurkeztea erabakinuen. Lehiaketa irabazi zuen ar-gazkia handitu egin dute etaGaztelu plazan ikusgai jarridute. Gainera, Burlatan erakus-keta bat ireki dut sanfermineta-ko argazkiekin. Gora San Fer-min! du izenburua. 24 argazkihandi jarri ditut ikusgai. Dato-rren urteko sanferminetanUrretxun jarriko ditut.Zer ikusi ahal da bertan?Oso argazki freskoak dira. De-netik jarri dut. Baita zezenketenaurkako mobilizazioetan atera-tako argazkiak ere.Sanferminekin lotutako anek-dotarik ba al duzu?Reuters agentziak Joseba Etxa-bururen argazki bat urteko one-nen artean hautatu zuen. Zezenplazan atera zuen, bigantxa batplazara sartzen ari zenean. Ar-gazki horretan ni azaltzen naizargazki bat ateratzen. Nire ar-gazkian bigantxa atzetik agerida eta Joseba aurrez aurre.Asko aldatu al dira festak?Bai, baina sanferminetanmun-du guztiarentzat tokia dago.Lagun batzuk, adibidez, Labri-teko pilota partidetara bakarrikjoaten dira. Munduko festaonenak dira.

«Ama nafarra zeneta zezen-plazaraeramaten gintuenbigantxakikustera»

«Zezenak osozintzoak dira, eh!Pentsa, nahibalute, zer egingoluketen!»

«Zezena zaudentokian gelditzenbada, udaltzainekatzera botatzenzaituzte»

«‘Sanferminetako’lehiaketa irabazizuen argazkiaGaztelu plazanikusgai jarri dute»

Page 10: Goiberri 198. zenbakia

10 GOIBERRIGAZTEAK

Vazquez anaia-arrebakkastako igerilariakLoinaz Agirre BeasainHirutik hiru. Hiru anaia-arrebadira Vazquez Miccielitarrak. Hi-ruak Beasaingo Igartza igerike-ta taldeko igerilariak dira eta hi-ruek lortu dute Euskadiko igeri-keta txapelketan partehartzeko gutxieneko markakegitea. Euskadiko txapelketarajoatea bera izan da saria be-raientzat. Ezekielek, ordea, sarihandiago bat, brontzezko do-mina 20 ehunenekora geldituzaio, bular estiloko 200 metro-an. Denboraldia aurreikusi bai-no hobeto joan zaie hiruei.«Denbora onak lortu ditugu.Inoiz ez genuen usteko honainoiritsiko ginenik», zehaztu dutehiru senideek.Agustinarentzat (Uruguai,

1997) urte berezia izan da. Pasaden irailean unibertsitateanZuzenbide ikasketak hasi zi-tuen eta igeriketa utzi eginzuen. Berehala konturatu zen,ordea, kirola egitea zeinen ga-rrantzitsua zen. «Urtarrileanhasi nintzen berriz entrenatzeneta oso gustura nago emaitze-kin». Gasteizko Euskadiko txa-pelketan, bizkar estiloan, 50metroan lehiatu zen, helduenmailan. «Espainiako eta Euro-pako minimak dituztenak ereizan dira. Oso maila altua», gai-neratu du.Ezekiel (Beasain, 2002) eta

Erika (Beasain, 2003) alebinmailan lehiatu dira aurten, eta

Igartza igeriketa taldeko ki-deak dira. Etxeko txikienak, Eri-kak irekitako bideari jarraitudiote zaharragoek ere. Taldeangiro ona daukate eta horrek erearintzen ditu entrenamendue-tako orduak. «Kirola egiteazgain, oso ondo pasatzen dugu.Oso giro ona daukagu».

Sakrifikazio handiaIzan ere, ia egunero entrena-tzen dute: «Dedikazio handiaeskatzen du igeriketak, eta mo-tibazioa eta gogoa edukitzeagarrantzitsua da. Bakarrik en-trenatu behar dugu gainera, ezda taldeko kirol bat», dioteVazqueztarrek. Dena den, argidute: «Sakrifizio handia da,baina emaitza onak motibatuegiten gaituzte».Teknika lantzea ere garran-

datorren denboraldian infanti-letan ariko dira. Santurtzin(Bizkaia) jokatutako Euskadikotxapelketan, Ezekiel bular esti-loan aritu zen, 100 eta 200 me-troan. «Ondoen moldatzennaizen estiloa bular estiloa da,baina asko gustatzen zaizkitbizkar estiloa eta tximeleta».Erikak hiru probatan hartu zuenparte: 100 eta 200 estiloetan,eta 100 bizkar estiloan. Ahizpa-ri bezala, bizkar estiloa gusta-tzen zaio gehien Erikari ere.

Erika, Agustina eta Ezekiel Vazquez Miccielli anaia-arrebak. LOINAZ AGIRRE

tzitsua da. Irteera bera, adibi-dez. «Teknika ikasi behar da le-henengo. Irteera garrantzitsuada; irteera gaizki eginez gero,denbora asko galtzen da», dioEzekielek. Agustinari Euskadi-ko Txapelketan pasatu zitzaio-na da horren lekuko. «50 metrobizkar lehiaketan, igerilekua 50metrokoa zen, irteeran 6,5 se-gundo egon behar nintzen urazpian eta 7,2 segundoan egonnintzen. Denbora galdu nuen»,zehaztu du Agustinak. JuantxoAmundarain dute entrenatzai-lea eta datorren denboraldian,Xantale Amundarain ere izan-go dute irakasle. Entrenatzaile-en lana eskertzeaz gain, gura-soek hartutako konpromisoaeskertu nahi dute Vazquezta-rrek. Eta nola ez, baita taldeki-deena ere.

Babeslea

Page 11: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 11GURE LURRA

Udak belarmoztuarenusaina duBaserriko animaliek neguan jatekoaizan dezaten, belarra ebaki eta bildubehar izaten da uda sasoian.

Josune Zarandona LegazpiBrinkolako (Legazpi) Ugarkal-de baserriaren inguruak ez dugarai batekoaren antzarik. Be-lar moztu berridun zelai zaba-lek inguratzen dute gaur. Ugar-kaldeko Joakin Balerdik gogo-ratzen duenez, sasoi bateansoroz inguratuta zegoen, baina«lantegien eztanda etorri ze-nean, baserriko lanak gutxituzjoan ziren, fisonomia eta lanegiteko moduak aldatuz». Balerdik, dena den, haurra

zenetik ebaki du belarra base-

rrian, eta egun ere, hori izatendu uda sasoiko lanik nagusie-netakoa. «Orain baserri ingu-ruan ditugu belarra jasotzekozelaiak, baina garai bateanmendira joaten ginen behar ho-rietara». Brinkola inguruan La-rrosain, Salobieta, Ontzanzulo,Oribi... ditu gogoan. Ugarkal-den, familia handia izaki, etxe-koek jaso dute beti belarra:«Egunsentian ateratzen ginenlagun pare bat edo hiru, goizeansegan egiteko. Ihintz apur bate-kin hobe egiten da segan», dio. Belarra ebaki eta gero, eskuz

zabaltzen zen, eguzkitan sika-tzeko. «Orain makinarekin egi-ten da, baina orduan eskuz egi-ten zen dena», zehaztu du.Lana gogorra zen, horregatik,«bazkalostean sakratua zen 15minutuko siesta». Arratsalde-an, beste buelta bat ematen zi-tzaion belarrari eta hurrengoegunera arte uzten zen bertan.Mendikoak sail handiak izatenziren, eta batzuetan hiru astezegoten ziren belar guztia ebaki,sikatu, bildu eta etxera erama-teko lanak amaitu arte. «Orain

sail bat mozteko bi edo hiruordu behar izaten ditut maki-narekin, garai hartan hiru lagu-nen artean lau egun ematengenituen lan berdina egiteko».

Gurdien desfileaBaina ez zen hor amaitzen egu-neko lana, aurreko egunetanmoztutako belarra jaso etaetxera eraman beharra izatenzen, ezusteko euri zaparrada-ren batek hondatu baino lehen.Belarra idiek eramandako gur-dietan biltzen zen. Arratsaldee-tan euli asko egoten zen idiei

enbarazu egiten. «Horregatik,oso normala izaten zen haurrenbat —etxeko txikiena ia beti—lizar hosto batekin euliak idienmuturretatik kentzen ikustea,belarra kargatu bitartean idiakahalik eta gutxien mugitu zite-zen». Belarretan etxeko guztiak

ibiltzen ziren, gizonezkoak, zeinemakumezkoak. «Emakume-ek lan gehiago izaten zuten,etxera bueltan guztientzakoafaria prestatu behar izatenbaitzuten». Lan gogorra zen,baina oroitzapen politak diraBalerdirentzat. Gogoan du, adi-bidez, nola sanagustinetan—Brinkolako jaiak— Oribeko sai-lak amaitzen zituzten, «sei batbaserri elkartzen ginen han».Iluntzean, haurra zela, baserrikanpoan egoten zen belarrezbetetako gurdiak menditik des-filean nola jaisten ziren ikuste-ra. «Guretzat festa handia iza-ten zen hori».

Tomasa Arsuaga (ezkerrean)Brinkolako Agirrezabalbaserrikoa eta Klaudia Ugarte(eskuinean) Igeralde Bekokoa,belarra biltzen baserriraeramateko. BRINKOLAKO ARRIURDIN

KULTUR ELKARTEA

«Egunsentianateratzen ginenetxetik lagun parebat edo hiru, seganegitera»Joakin BalerdiUgarkalde baserria

Page 12: Goiberri 198. zenbakia

12 GOIBERRIERREPORTAJEA

Ordiziako Alkoholiko Anonimoetakokideek haien bizipenak kontatudituzte elkartearen 50. urteurrenean.

A. Vierbücher Ordizia«Ezer gabe gelditu nintzen».horiek izan dira Urdaneta Alko-

holiko Anonimoen taldeko kidebatek GOIBERRI-ri adierazitakolehen hitzak. «Alkoholarenga-tik oso urte txarrak pasa nituen.Halako batean auto istripuaizan nuen eta gizon bat hil nuen.Eskerrak 0,0 eman nuen. Halaere behea jo nuen! eta Alkoho-liko Anonimoen taldean sar-tzea erabaki nuen arazoari ir-tenbidea bilatzeko», gehitu du.50 urte bete ditu aurten Urda-neta taldeak, horregatik talde-ko kideekin Ordizian dutenegoitzan gelditzeko hitzorduaegin du kazetariak. «Askok uste dute alkoholi-

kook botila ardoa eskuan etakale ertzean botata egoten ga-rela egunero, baina hori ez daegia. Horietako asko alkoholi-koak dira, bai, baina alkoholikoizateko ez dago egunero moz-kortuta ibili beharrik», esan dukideetako batek.

Alkoholismoa sendabiderikgabeko gaixotasuna da. Halaere, bada gaitz hori «eteteko»modurik. Horretarako gaixota-

suna onartu behar da aurrenik,eta ondoren lehenengo zurru-tadari ezetz esateko adorea bil-du behar da. Horixe da alkoho-

liko baten lehen eginbeharra,eta horixe bera Alkoholiko Ano-nimoak elkarteko kide izateko

elkarteak proposatzen duena;«Alkoholiko Anonimoek ezedatera gonbidatzen zaitu, etaalkohola edateari utzi diotenpertsonen esperientziak en-tzun ahal izango ditu etortzendenak, ezertara derrigortugabe», adierazi du ondotik bes-te kide batek. «Lehenengo zu-rrutadak eramaten gaitu galbi-dera, eta ez hamargarrenakedo hamabosgarrenak. Ezindiogu edateari utzi nahi dugu-nean; guretzat zurrutada batgehiegi da», nabarmendu duhirugarren batek.

Edateko mila arrazoiGoizean jaiki eta egunerokoarihasteko alkohol tragoxka batezinbesteko izan duenik badaelkartean: «Gorroto nuen nirebizitza, ahulegia sentitzen nin-tzen eta neure burua gutxies-ten nuen. Ohetik jaiki eta ordu-

Alkoholaalabizitza

Ordiziako Urdaneta Alkoholiko Anonimoen egoitzan ateratako argazkia. ARIANE VIERBÜCHER

Page 13: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 13ERREPORTAJEA

bete baino lehen edan beharraizaten nuen». Eta ez hori baka-rrik, eguerdian ere edan egitenzuen, etxera bazkaltzera joanaurretik. «Emazteari sekulakokatarroa nuela esaten nion, go-serik gabe joaten bainintzenetxera. Baina emazteak atera-tako botilari ardoari ez nionezetz esaten». «Seme alabarik ezingo nuela

izan esan zidan medikuak».Horiek elkarteko beste kide ba-ten lehen hitzak. «Horrek kon-trolik gabe edatera eraman nin-duen», jarraitu du. «Zerbaite-tan edo norbaitengan sinesteaeta umiltasuna izatea ezinbes-tekoak dira bizitza honetan». Batzuk arrazoi bategatik,

beste batzuk arrazoi guztiz ez-berdinegatik, baina guztiekdute gauza bat komunean; ge-zurra maiz-maiz esaten dutenpertsonetan bihurtzen direlaeta inguruan dituzten guztiakengainatzen saiatzen direla be-rea egiteko. «Mila gezur kontatzen niz-

kien nire inguruko guztiei. Garaihartan lanean izango zen kun-plitzen nuen toki bakarra», ai-tortu du beste kide batek. «Osolangile fina nintzen, alkoholikoasko eta asko bezala, baina ba-nekien edaten jarraitzeko diruabehar nuela» nabarmendu du.Urdanetako kide horren esane-tan, «ez nion inori dirurik eskatunahi, horrela bakean utziko nin-dutela uste bainue». Gezurrakingurukoei bakarrik ez. «Geure

buruari esaten dizkiogu lehenikgezurrak, eta momentuan si-nestu gainera. Gaur egun kon-turatzen naiz zenbat engainatunuen nire burua edaten jarrai-tzeko arrazoi hutsagatik»,amaitu du. Zorionez, urte mor-doxka bat darama kide horrekalkohol tantarik probatu gabe.

Gizarteak onartuta«Oso gizarteratuta dugu alko-holaren kontsumoa, nolakoarazoa bihur daitekeen pentsa-tu gabe. Guztiok ez dugu marrahori ez gainditzeko gaitasuna»,adierazi du beste kide batek.Umiltasuna galdu gabe, imagi-na ezin daitezkeen mila istoriobizi izan ditu, beste kide askoketa askok bezala. «Lehenengoaldiz horrelako bilera baterairisten zarenean, normalean ezzara gai gauzak kontatzen has-teko», aitortu du. «Denborare-kin konturatzen zara ez zarelabakarra, eta oso garrantzitsuada bakarrik ez sentitzea etakonpartitzea», gehitu du. Gazteak eta alkoholismoa

gaia ere atera zen mahai gaine-ra Urdaneta Elkarteko kideenarteko elkarrizketan; «Elkarte-ra gazte batzuk etorri dira, ara-zo berri batekin. Asteburuetanedaten dute soilik, baina egitendutenean ez dute hura kontro-latzeko modurik. Jaiegunetakoalkoholikoak dira». Alkoholaedatea gizartean oso onartuaegoteak «ikaragarri» zailtzendu alkoholikoen borroka.

«Egun txar batzuk igarotzendira hasieran, baina inoiz ezedanaren menpe geundeneko-ak bezain txarrak».

Emakumeen tabuaAzkeneko urteetan gora egin duemakume alkoholikoen kopu-ruak. Sarri detektatzeko zaila-goa izan ohi da, edateko ohituraezberdinak dituztelako; ema-kumeen kasuan, asko dira etxe-tik irteteke mozkortzen direnak.

Orain dela urte batzuk lau alko-holikotatik hiru gizonezkoakizan ohi ziren. Gaur egungo es-tadistikek diote datu horrekgora egin duela, eta alkoholiko-en erdiak emakumezkoak dira. «Hasieran kalean edaten

nuen, lagunekin pote batzuk...gauza eskuetatik ihes egitenhasi zitzaidanean, inork ezer ezesateko, etxean edaten nuenezkutuan», aitortu du taldekoemakume batek. «Nire semeiesker nago hemen, horiek izanziren gogorren egin izan didate-nak. Bi urte daramatzat bilere-tara etortzen eta pozik nago».

Taldeko kide berriaAlkoholiko Anonimoeen tele-fono zenbakira norbaitek dei-tzen duenean, elkartearen pro-tokoloa jartzen da martxan.«Normalean oso urduri edoetsita deitzen du jendeak», diotaldeko kide batek. «Berarekingelditu, kafe bat hartu, paseobat eman, hitz egin... Lehenen-go kontaktua da eta kide berriaahalik eta erosoen sentitzensaiatzen gara», gehitu du. Bile-rak non egiten diren begiratzenda eta kide berriak erabakitzendu noiz eta eta nora joan. Be-

rriak konfidantza har dezan,taldeko kide batek lagundukodio bilerara lehen egun horre-tan, eta horretarako esperien-tziak partekatzen dituzte. «La-guntzeko eta edateari uzteaposible dela gogoratzeko gau-de», nabarmendu dute.

«Oso langile finanintzen, banekiendirua behar nuelaedaten jarraitu ahalizateko»

«Umiltasuna etazerbaitetan sinesteaezinbestekoak dirabizitza honetanaurrera egiteko»

«Atzera begiratueta egin dudanmina ikusteaklanean jarraitzekoindarra ematen dit»

Page 14: Goiberri 198. zenbakia

14 GOIBERRIGARAI BATEAN

Ezkio, erromes lekuAndres eta Antonia Bereziartua anaia-arrebek Ama Birjina ikusi zuten Ezkion,ustez, 1931ko ekainaren 30ean. Leku hura erromes leku bihurtu zen hurrengohilabeteetan. Oraindik gutxi batzuek jarraitzen dute urteurrena ospatzen.

Maialen Igartua EzkioDuela 85 urte, 1931ko ekainaren30ean, Ezkioko lurretan AmaBirjina ikusi zutela esan zutenAndres eta Antonia Bereziartuaanaia-arrebek. Antza, haritz ar-tean ikusi zuten, Anduaga au-zoan. Gertakari hark izugarrizkooihartzuna izan zuen estatuosoan, eta Anduaga erromesleku bikatu zen. Argazkian ikusdaitekeen moduan (1931koada), jende andana joaten zenustezko agerpenaren lekura,miraria gertatu zelakoan. Pa-siotarren arabera, urte hartanmilioi bat erromes izan zirenAnduagan.

Gaur egun, estalpetxo batdago Ama Birjinaren agerpena-ren oroimenez, eta ekainaren30ean, urtero, ekitaldi xumebat egiten da. Ez dira milaka la-gun izaten, gutxi batzuk baizik.

Page 15: Goiberri 198. zenbakia

GOIBERRI 15MOTZEAN

Azala, zaindu eta babestuEguzkiak aztarna utz dezakelarruazalean eta etorkizun hurbileanosasun arazoak sor ditzake horrek.

Ariane Vierbücher OrdiziaUda iritsi da eta eguzkia hartze-

ko era desegoki batek larruaza-leko lesioak eta gaixotasun la-rriak eragin ditzake. Horregatik,garrantzia handia dauka eguzkierradiaziotatik babesteak hon-dartzan, igerilekuetan edo egu-rats zabalean egin daitekeenedozein ekintzetan.

Eguzkia dosi egokietan har-tzen bada, norberaren bizitzan

eragin onuragarria dauka. Aldiz,eguzki-izpi gehiegi hartuz geroerredurak izan daitezke. La-rruazalaren lesioak oso errazdetekta daitezke. Azala aldizkaaztertzea gomendatzen da. La-rruazaleko minbizien lesioekaskotariko itxura izan dezakete.

Arreta berezia jarri behar da ez-katatu eta odola isuri dezake-tan orbanetan, noduluetan etaorbaintzen ez diren ultzeretan.Melanoma dagoela suma-

tzen da, alerta zeinu horietakobat edo larruazaleko bestelakoez-ohiko ezaugarriak agertzen

direnean: Odol-isuria, hantura,gorritasuna, gogortzea... Arre-taz eta aldizka, gorputzarenatal guztiak aztertzea gomen-datzen da.

UVB-UVA izpiakKremak erosterako garaian,

kontutan izan behar da babeshandiko krema izateaz gain,UVB eta UVA izpietatik babes-ten duten edo ez. Potoan ager-tu beharko da informazio hori.Bi izpi mota horietatik babes-ten duten kremak dira gomen-dagarrienak. Krema, etxetik atera baino

30 minutu lehenago emateagomendatzen da. Ez bakarrikhondartzara edo igerilekura jo-

aterakoan, baita aire libreanegiten den beste edozein aisial-diko ekintza egin aurretik ere. Eguzkiak aztarna ahaztezina

utz dezake norberaren larrua-zalean. Segi emandako go-mendioak, babestu eta, ahaldela, ez erre eguzkiarekin.

Aholkuak EDAN URA Ondo hidratatutakoazalak gehiago babestuko zaitu.ORDUAK ZAIDU 12:00etatik16:00etara bitartean bilatu itzala.KREMA Babes handiko kremakdira eguzki-izpietatik zaindukozaituztenak. Bi orduz behin etabainuaren ondoren eman.ZAINDU BEGIAK Azala bakarrik ez,garrantzitsua da begiak betaurre-koekin babestea.BABESTEKO TRESNAK ERABILI .Era-bil itzazu eguzkitakoak, txapelak,kamisetak... eguzkitan jartzen za-ren bakoitzean. KIROLA ETA AISIA Ez ahaztu zeureburua babesten kirola eta bestela-ko aire libreko ekintzak egitean.

AECC elkarteak azaleko minbizia saihesteko aholkuak eman zituen joan den astean Ordiziako plazan. A.V.

Page 16: Goiberri 198. zenbakia