Imanol Gartziandia eskubaloi jokalari zumarragarra Txapeldunen Ligan aritu da. ASIER ZALDUA

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

GOIBERRI194. zenbakia. 2016ko ekainaren 10a

ImanolGartziandiaEskubaloi jokalaria

«Liganbigarrenakgelditzerabehartutagaude» 6-7

Eneko Araiztegi 3 Iritzia 4-5Irizarreko langile brasildarrak8-9 Aizpea Garmendia 10Artxabalgo Pottoka Gunea 11Galdeketaren emaitzak 12-13Ormaiztegiko zubiko ikurrina 14

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Osinalden sortzen den giroa nikbehintzat ez dut beste inon ere ikusi»

Eneko AraiztegiBertsolaria

Mikel Albisu SeguraErosoena umorezko gaietansentitzen da Eneko Araiztegibertsolaria (Segura, 1996). Txi-kitatik gustatu izan zaio bertso-ak entzutea eta «lagun batekere afizioa bazuenez, bertso es-kolan apuntatu ginen biok».

Aurten Osinalde bertso sari-ketako finala jokatu du Gabi-rian, «bertan sortzen den giroanik behintzat ez dut beste inonere ikusi. Gainera, entzuleekarreta handia jartzen die ber-tsoei eta errespetu handia era-kusten dute bertsolariekiko».Bertsolari bat.

Iker Zubeldia.Zaletasun bat.Pilota.Liburu bat.Lazkao Txikiren Irriz eta malkoz.Musika talde bat.Kupela.Janari bat.Txuleta.Edari bat.Gure etxeko ura.Oporretarako leku bat.Cambrils. Amets bat.Orain bizi naizen auzoan, Kor-taberrin, bizitzea bizitza guz-tian.

Jaso duzun oparirik bereziena.Jaunartzea egin nuenean Irujo-ren izena zuen kamiseta bat.Zeri diozu beldurra?Etorkizunari.Zerk sortzen dizu irribarrea?Ostiralean lanetik ateratzekoorduak.Goierriko txoko bat.Barbari ingurua.Herriko alkate bazina...Herritik aparte dauden auzoeta baserrietako biztanleeikaso gehixeago egiten saiatukonintzateke.Seguran biziko ez bazina?Inguruko herri txikiren batean.

«Jaunartzea eginnuenean Irujorenizena zuenkamiseta batoparitu zidaten»

MIKEL ALBISU

GOIBERRI

Argitaratzailea:Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Iñaki GurrutxagaKudeatzailea: Ione BerasategiKoordinatzailea: Tere MadinabeitiaDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.eusPosta elektronikoa:goiberri@hitza.eusPublizitatea: 607 530 424 – publi@goiberri.eusBezero arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

04 GOIBERRIIRITZIA

Antxiñe Mendizabal AranburuIdazlea

Oporretan, lugorri egin

p o r r e t a npentsatzenhasita nago,ez berezikiinorako go-

gorik dudalako, atseden hartunahi dudalako baizik. Eta ho-rretarako, lehenengo etabehin, saiatuko naiz nire egu-nerokotasunean dauden be-harrizan guztiak alde baterauzten.

Ez dakit inork erreparatukozion; nik aspalditxoan etenga-be entzuten diot jendeari«hau egin behar dut, besteaegin behar dut…». Euskaldu-nok etengabe erabiltzen dugu

behar aditza, eta gehienetandesegoki, gainera. Hau da, hitzegiteko orduan, bereizi behar-ko genituzke beharrak, nahiaketa bestelakoak; esate bate-rako, «bihar lanera joan behardut», «bihar lanera joan nahidut» eta «bihar lanera joangonaiz». Oso gauza ezberdinaadierazten dute hiruek, etaguk berdin-berdin erabiltzenditugu. Izan ere, esanahi beraal dute «hurrengo astean opo-

rretara joan behar dut», «hu-rrengo astean oporretara joannahi dut» edota «hurrengo as-tean oporretara joango naiz»?

«Oporretara joan behardut» esaten duten horiek pen-tsatzen hasi beharko luketebenetan oporretara joan nahiduten edo ezarrita dagoenezinbesteko joera bati jarrai-tuz antolatzen dituzten eurenjaiegunak.

Edozein modutan, jakinnahiko nuke euskaldunok no-latan iritsi garen egiten dugungauza guztiei betebehar ku-tsua ematera. Antropologoeta soziologoen esku utzikodut auzia; halere, argi dagohizkuntzak salatu egiten gai-tuela.

Opor hitzak ere eman dit zerpentsa, eta hitzaren esanahietimologikoa ikertzen hasinaiz. Oso litekeena da opor hi-tza gopor hitzetik etortzea.Gopor hitzak badu esanahinagusi bat: katilu txikiari esa-ten zaio gopor. Garai batean,artzain giroan, esnea edatekoerabiltzen zen katilu txikiari,

baita mezetan eukaristian os-tia gordetzen den kopari ere.

Halere, gopor hitzak baduhorren ezaguna ez den besteadiera bat: behe-nafarrerazeta lapurteraz erabiltzen da

gopor utzi esaera. Hutsik utziesan nahi du eta nekazal mun-duan erabili izan da batez ere.

Lurra gopor utzi eta lugorri utzigauza bera dira. Lugorria, ereingabe uzten den lur sailari esa-ten zaio. Honela dio Euskal-tzaindiko Orotariko hiztegiak:«Sarritan landu den lurrak in-dar berriak har ditzan egitenda lugorria. Hala, lurrak berriro

Oeskuratzen ditu laboreek ken-du dizkioten osagaiak eta ba-tez ere, ura hartzen du. Lugo-rria urtebetez, bi urtez edo hiruurtez luza daiteke; hala ere,gehienetan urtebetez uztenda erein gabe lurra».

Ez dakit Euskaltzaindiakonartuko didan neuretzakoasmatu dudan adiera berrihau: nik aurten opor egin be-harren; gopor edo lugorri egin-go dut, urtebete ez bada ere.Atseden hartzen ari den lurrabezala, geldi-geldi egongonaiz, zeruari begira egoteabeste eginkizunik gabe, bete-beharrik gabe. Zorionez, gai-nera, gurean, uda izan arren,euri zaparradarik ez da faltako,eta lehorte handirik ez badagobehintzat, gertuko hondartza-ren batean arratsalde parteanbainuren bat hartzea nahikoaizango dut hezetasunik ez gal-tzeko.

Nire aholku txikia oporhauetarako: utzi lugorri zeuonburua eta gorputza, bizkaita-rrek dioten moduan, oporrakez dira eta behar-egunak.

GOIBERRI 05IRITZIA

Joan den asteburuan eskubide bat bageneukala jakitetik, es-kubide hori gauzatzera pasa ginen. Goierriko herritar askok eta as-kok, Debagoiena, Azpeitia eta Ispasterrekin batera gure iritzia ema-teko aukera izan dugu. Geure etorkizunaz geuk erabaki nahi genuelaadierazi izan dugu giza-kate, mosaiko, kantu edo bestelako keinuenbidez, baina azkenean eman dugu lehen pausua. 34 herritako ola-tuaren atzetik ordea, badirudi beste olatu are eta handiago bat da-torrela: Tolosaldea, Donostia... 60 herri baino gehiago behintzat bai.Ea pixkanaka Euskal Herri osora zabaltzen den olatu handi hau.Gipuzkoako herriak izan dira lehen pausu honetan zutik jarri di-

ren gehienak. Baina bada garaia zutik eutsi eta bigarren pausuaemateko ere. Badira beste hamaika gai, galdetzea komeni direnak,

are gehiago herritarron osasunean eta poltsikuan eragiten baldinbada eta ahal bada, zaborrak ke bihurtu baino lehen.

Galdera ona. Non da? Nonbait ba al da? Futbolean argi dagoezetz. Eta badirudi Athletic-ek erabaki duela Gabarra ez duela ate-rako emakumezkoek irabazi duten Liga ospatzeko. Justua den ezdakit; pauso handi bat emateko aukera galdu ote duten ere ez dakit.Baina Bizkaiko futbol federazioaren datuek erakusketan dute Biz-kaian 1.000 emakumezkok jokatzen dutela futbolean federatuta(adin eta maila ezberdinetan), eta aldiz, ia 11.000 direla futboleanfederatuta aritzen diren gizonezkoak. Futbol profesionalean ere na-barmenak dira emakumezkoen eta gizonezkoen taldeek eta ligekdituzten eragin ekonomiko eta sozial ezberdinak. Parekidetasuneta berdintasun gutxi dago hor. Aldeak ere, hamaika oraindik!Igandeko galdeketen gainean ere, hamaika dira irakurketak eta

balorazioak. Ez naiz ni gai esateko olatua ote den, eta are gutxiagoolatu horren tamaina zer nolakoa den. Baina irakurketa zintzoa eginnahiko bagenu, uste dut testuinguruko beste hainbat datu ere kon-tuan hartu beharko genituzkeela. Adibidez, zenbat boto lortu dituz-ten alderdi abertzaleek gure herrietan aurreko hauteskundeetaneta ea atzoko datuekin nola erkatzen diren; edota adibidez, igandegauean Euskal Autonomia Erkidegoan La Sextan eman zuten Rive-ra eta Iglesiasen arteko eztabaida ikusten galdeketan parte hartu

genuenak baino lau aldiz euskaldun gehiago zeudela; edota igandegoizean bertan Errenterian Extremaduraren eguneko ospakizune-tan zirela Gipuzkoako alderdi sozialistaren liderrak; edota Pode-mos-ek erabakitzeko eskubidea arlo guztietara eraman nahi omenduelarik, aukera izan duenean zein jarrera izan duen... Ez dakit! Ira-kurketa testuinguru zabalarekin egin beharko genuke eta galdeke-tak sakralizatu eta demonizatu gabe. Modu naturalean herritarroigaldetzea ondo dago, beharrezkoa da, demokratikoa da; baina ezdezagun pentsa galdeketen bitartez dena soluzionatuko dugunik.Hamaika kolore dituen gure herri honetan, zertarako gai ote ginate-ke hogeita hamaika eskutik bagenu bezala jokatuko (ez) bagenu?

bateta

bat

Asteko irudia

Eneritz Gorrotxategi

Ion Muñoa

Josu Maroto

EskubaloiareneliteanImanol Gartziandiazumarragarrak goi-mailanjokatzen du eskubaloian.Txapeldunen Liga jokatu duNaturhouse La Riojataldearekin.

Bilbon hautsak harrotu dituen albistea ere izan dugu: Athletic-eko neskek liga irabazi dute. Lehen mailako kirolariei omenaldiaegitea zilegi egiten zaigu, baina gizonezkoei bakarrik? Non geratuda Gabarra ateratzeko gogoa? Emakumezkoen tituluak gizonez-koenak baino gutxiago balio ote du? Non da parekidetasuna?

06 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Hirugarren mailatikAsobal ligara pasatzea,sekulako saltoa izan da»

Imanol GartziandiaNaturhouse La Rioja eskubaloi taldeko jokalaria

ASIER ZALDUA

GOIBERRI 07ELKARRIZKETA

Asier Zaldua ZumarragaImanol Gartziandia (Zumarra-ga, 1995) Urola eskubaloi tal-dearen harrobi agortezinekoazken harribitxia da. Naturhou-se La Rioja taldean jokatzen du:Asobal ligako talde onena, Bar-tzelona ahalguztidunaren on-doren, eta Txapeldunen Liganjokatu du.Nolatan eskubaloi zaletasuna?Eskolako lagunekin batera hasinintzen, Urolan. Gainera, nireanaiak ere eskubaloian joka-tzen zuen. Noiz arte egon zinen Urolan?Gazte mailako azken urteraarte. Ordurako lehen taldeare-kin jokatzen nuen. Senior mai-lara heldu nintzenean, Elgoiba-rrera joan nintzen: eskubaloikohirugarren mailara. Zalantzakizan nituen, ez bainuen Asoballigara iristeko itxaropen handi-rik. Elgoibarren dena goitik be-hera aldatu zen. Bi entrenatzai-leak Asobal ligako jokalariohiak ziren eta liga horretanezagunak zituzten. Ezagun ho-riei deitzen hasi ziren, ni ikuste-ra etor zitezen. Elgoibarko en-trenatzaileek Logroñora probabat egitera joan behar nuelaesan zidatenean, ezin nuen si-netsi.Hirugarren mailatik maila na-gusira salto egin zenuen. Liga-ko bigarren talde onenera, gai-nera.Sekulako saltoa izan zen. Niretaldean inork ez du halako sal-torik eman. Asko kostatu zitzai-dan moldatzea. Hasieran iza-rrak ikusi nituen. Ordura arteegiten nituen hiru entrenamen-du, bakar batean egiten zituz-ten. Eta arratsaldean, berriro. Zer espero zuten zugandik?Lasai hasteko esan zidaten. Ezobsesionatzeko. Izan ere, tal-dekideek baino maila fisiko es-kasagoa duzula ikusten badu-zu, zoro moduan entrenatzenhas zaitezke eta lesionatu.Zer moduz joan da denboraldia?Ondo. Ligan bigarrenak geldi-tzera behartuta gaude eta lortudugu. Hori negozia ezina da,Txapeldunen Liga jokatzeko

Lehenengo aldiz autografo batsinatzeko eskatu zidatenean,txundituta gelditu nintzen.Gurasoak ere pozik egongodira...Noski. Egia esan, oraindik ezdugula asimilatu iruditzen zait.Jauzia ematea kosta egin zaizu-la esan al daiteke?Baliteke. Elgoibarren salto han-dia eman nuen. Egia esan, nirekasua nahiko arraroa da. Izanere, sekula ez dut selekzioekinjokatu.Zergatik uste duzu eman zenue-la halako saltoa Elgoibarrerajoan zinenean?Maila altuagoko jokalariekin jo-katzen hasi nintzen eta horrekzure maila hobetzera behar-tzen zaitu. Ordura arte, Gipuz-koa mailan jokatzen nuen. He-rrian jokatzen nuen, nire lagu-

modu bakarra baita. Izan ere,Bartzelonak urtero irabaztendu liga. Txapeldunen Ligan gurehelburua taldekako fasera pa-satzea zen, eta lortu genuen.Hurrengo fasean kalera joan gi-nen. Asobal kopako finaleanoso lan ona egin genuen, galduarren, baina Kopan porrot egingenuen.Pertsonalki zer moduz joan dadenboraldia?Hasieran ez nuen asko joka-tzen, baina banekien hori ger-tatuko zela. Gure jokoa oso tak-tikoa da eta jokaldi asko ikasibehar izan nituen. Pixkanakajokatzen hasi nintzen, ordea. Bi-garren itzulian asko jokatu dut.Gol batzuk sartzen ditut, bainaUrolan eta Elgoibarren bainoaskoz ere gutxiago. Hasieran biedo hiru aldiz pentsatzen nuenedozer egin aurretik.Nolakoa da Txapeldunen Liganjokatzen ari den talde baten al-dagela?Heldu nintzenean, ez nekien zeraurkituko nuen. Albert Rocaseta Garabaya munduko txapel-dunak izan dira! Hasieran, arro-pa aldatzea, isilik egotea etabegiratzea ziren nire kontsig-nak. Berehala, denak lagunak

direla eta sekulako harremanadutela ikusi nuen. Beti ondoko-ari laguntzeko prest daude. Ka-lera denok elkarrekin ateratzengara, afari asko egiten ditugu...Logroño toki ona al da bizitze-ko?Bai. Bizimodua hemengoarenantzekoa da. Han ere potea-tzea gustatzen zaie. Gainera,hiri txikia eta lasaia da. Bakarrikbizi naiz, pisu txiki batean, bai-na askotan taldekideen etxeanbazkaltzen dut. Dena den, be-har dudanean, nik neuk presta-tzen dut bazkaria. Nik prestatu-takoak ez dit inoiz kalterik egin!Zaletu asko al dituzue?Bai. Jende asko etortzen dagure partidak ikustera. Zalegehien dituen taldeen arteangaude. Kalean ezagutu egitennaute eta kuadrillakoak harri-tuta gelditu ziren jendeak zor-tea opa zidala ikusi zutenean.

nekin, eta eskubaloia ez nuenorain bezain serio hartzen. Nirehelburua gure liga irabazteazen eta nire pentsamenduenartean ez zegoen helburu han-diagoengatik borrokatzea. El-goibarren fisikoki hobeto pres-tatzen hasi behar izan nintzen:gimnasiora joan, korrika egin,ordu gehiago entrenatu... Orain,askotan, egunean bi aldiz en-trenatzen dut.2,01 metro neurtzen duzu. Betimutil altua izan al zara?Bai. Logroñora joan nintzenarte, beti taldeko altuena izannintzen. Dena den, 16 urte beteondoren hazi nintzen gehien.20 urterekin utzi nion hazteari.Gurasoei umea nintzela bi me-trora helduko nintzela esan zie-ten eta asmatu egin zuten.Urolakoek gustura hartuko zu-ten zu bezalako mutil altu bat.Eskubaloian altuera oso balia-garria da. Talde guztiek ahaliketa jokalari altuenak nahi dituz-te.Beti postu berean jokatu alduzu?Albokoa naiz, baina Urolan he-galeko postuan jokatzen nuenpostu horretan ezkertia beharzutelako. Orduan 1,87 inguru

neurtzen nuen. Gehiago hazinintzenean, alboko posturapasa nintzen.Zenbat urterako sinatu zenuenNaturhouse taldearekin?Hiru urterako sinatu nuen. Biurte gelditzen zaizkit, beraz.Epe ertainera, non ikusten duzuzure burua?Naturhouse taldean. Izan ere,Asobal ligan gorago egitea osozaila da. Bartzelonan mundukoonenek bakarrik jokatzen dute.Naturhouse taldeak orain artebezala jarraitzea eta ni bertanegotea espero dut. Dena den,nire mailak behera egiten badubeste nonbaitera joan beharkodut eta gora egiten badu, be-harbada atzerrira.Ikasten ari al zara?Enpresa-ikasketak egiten arinaiz. Egia esan, ez da batereerraza eskubaloia eta ikasketakuztartzea.

«Ordura arteegiten nituen hiruentrenamendu,bakar bateanegiten zituzten»

«Hasieran bi edohiru aldizpentsatzen nuenedozer eginaurretik»

«Albert Rocas etaRuben Garabayataldekideakmundukotxapeldunak dira!»

«Altuera osobaliagarria da etataldeek ahalik etajokalari altuenaknahi dituzte»

08 GOIBERRIERREPORTAJEA

Irizarreko langile brasildarrak ederkiintegratu dira Ormaiztegiko lantegianzein herrian. Uztailean joango dira.

Maialen Igartua OrmaiztegiOstegun arratsaldea. Goierrikobeste hainbat herritan bezala-xe, azken urteetan hain modanjarri den pintxopotea Ormaiz-tegin. Zipotzen, kuadrilla gazte-ak, astebururako planak egiten.Txistun, senar-emazteak, ar-doaren eta pintxoen kalitateazhitz egiten. Muruako terrazan,adin eta kolore guztietako jen-dea. Eta, hara! Brasildar kuadri-lla bat. Abileziaz mugitzen dirataberna batetik bestera, bataeta bestea agurtuz. Ez dira bisi-

tari soilak: Irizarren lanean aridiren 120 brasildarretako ba-tzuk dira. Azken hilabeteetan Brasile-

tik iristen diren berriei errepara-tuz gero, laster ohartuko da jen-dea herrialdeko egoera ez dela

idealena. Krisi politiko sakone-an murgilduta dago Brasil, etakrisi horrek zuzen-zuzeneaneragin dio Irizarrek Botucatu hi-rian duen lantegiari. Egoera po-litikoa baretu artean, enpresa-riak ez dira inbertsio handiakegitera ausartzen. Ondorioz, Iri-zarren salmentak nabarmenjaitsi dira Hegoamerikan. Botucatuko lantegian 330

brasildarrek lan egiten dute.Krisiaren ondorioz, egunekoibilgailu erdi bat egiten ari diraazken hilabeteetan: 70 lagun

ingururentzako lana baino ezda hori. Ormaiztegiko lante-gian, berriz, produkzio goraka-da bat izan dute azken urtebe-tean. Horregatik, iazko maia-tzetik, Botucatuko langile askoOrmaiztegin ari dira lanean:

180 egotera iritsi dira. Martxoanalde egin zuten 60 brasildarrek,eta orain geratzen diren 120langileak uztailean itzuliko dira. Ormaiztegira lanera etorri

dira, noski, baina horrek ez duesan nahi herria eta herritarrakezagutzeko aukera izan ez du-tenik. Dagoeneko, lagunak ereegin dituzte Goierrin, eta eus-karazko oinarrizko hitz batzukere ikasi dituzte. Haietako hiru-rekin egon da GOIBERRI: WilliamFogasa, Everton Cristiano Fina-ti eta Marcelo Ghiraldi. Ghiraldiiazko maiatzetik dago Ormaiz-tegin, Fogasa irailetik, eta Finatiabendutik.

Zailena, familia uztea Hiruak bat datoz gauza batean:

Ormaiztegira lanera etortzea-ren okerrena, familia eta lagu-nak Brasilen utzi beharra izanzen. Fogasak neskalaguna duBrasilen, Finatik lau urteko se-mea, eta Ghiraldik hamabosturteko alaba. «Haientzat eregogorra da, baina ulertzen duteegoera honetan lana dela ga-rrantzitsuena, eta onartzendute gu hona etortzea, badaki-telako familiaren onerakodela», esan du Fogasak. Gaine-ra, uneoro komunikaturik man-tentzen dira. Irizarrek ordain-tzen dizkie telefono dei guztiak. Gainontzekoan, oso gustura

daude goierritarren artean.«Hasieran zaila izan zen honaegokitzea: kultura ezberdina daeta lanerako modua ere bai»,adierazi du Fogasak. «Bainaorain oso gustura gaude: lagunasko egin ditugu hemen», gehi-tu du Finatik. Ormaiztegiarren

Hegazkinez,autobus artera

rmaiztegiarrek brasildarren kultura gertuagotik ezagutudezaten, bihar, kulturarteko festa antolatu dute herrian.

12:00etatik 18:00etara, brasildar txurraskoa dastatzeko aukeraizango da Muxika egurastokian. 12:00etan, herri kirolak ere egingodituzte plazan. Sokatiran, txingatan eta tokan ariko dira, baita ha-rrikalari proban ere. Ormaiztegiarrek zein brasildarrek parte hartu-ko dute. 12:30ean, bost kilometroko kross herrikoia egingo dute.Izen ematea egunean bertan egin beharko da, 11:30ean, udaletxekoatarian. Azkenik, 12:00etatik 19:00etara zuzeneko musika izangoda plazan. Decalcky talde brasildarrak eta GuriBost! talde goierrita-rrak joko dute musika.

O

Brasildarrek eta ormaiztegiarrekkulturarteko festa egingo dute bihar

GOIBERRI 09FRREPORTAJEA

rreman estua egin dugu». Ba-tzuek musika talde bat ere ba-dute (Decalcky), eta dagoene-ko hainbat kontzertu eman di-tuzte Zumarragako Alaskatabernan.

Izaera desberdinaGoierrin daramatzaten hilabe-teetan, dagoeneko eduki duteeuskaldunok apur bat ezagu-tzeko aukera. «Brasildarrokbaino hotzagoak dira, eta kon-taktu fisikoa, esaterako, ez zaieasko gustatzen», esan du Fo-gasak. «Baina oso edukatuakdira, oso langileak, eta errazada haiekin tratatzea». Brasilera itzultzeko hilabete

eskas geratzen zaien honetan,sentsazio gazi-gozoa dute: po-zik daude, familiara itzuliko di-relako berriro, baina pena ema-ten die hemen egindako lagu-nak uzteak. «Brasileko gureetxeetako ateak beti irekitaizango dituzte, eta gu ere etorri-ko gara bisitan», esan du Ghi-raldik. Lankideekin ez ezik, Irizarenpresarekin ere oso eskertutadaude brasildarrak: «Oso ondoportatu dira gurekin eta, batezere, eskerrak eman nahi dizkie-gu Gorkari, Rafaeli, Robertorieta Txema Marcosi; lan handiaegin dute». Brasilgo egoera politikoa ko-

lokan dago oraindik. Irizarrekolangileak, ordea, baikor ageridira, eta haiek bueltatzen dire-nerako egoera hobea izatea es-pero dute. «Enpresa negozia-tzen ari da beste herrialdeekin,esportazioak haz daitezen, etaprodukzioak gora egitea esperodugu». Ormaiztegiko pintxo-potea ez da berdina izangoudatik aurrera, baina brasilda-rrak gogoan izango dituzte or-maiztegiarrek. Bidaia on!

artean ederki integratu direna-ren seinale, hainbat brasildarherritarrekin batera mozorrotuziren San Andres jaietan. «Nimojaz jantzi nintzen, beste ha-malau brasildar eta Ormaizte-giko kuadrilla batekin», esan duFogasak. Astean zehar lanean pasa-

tzen dute egunaren zati han-diena. Asteburuak, ordea,Goierri eta Euskal Herria ezagu-tzeko baliatzen dituzte. Dagoe-neko izan dira Gaztelugatxen,Donostian, Bilbon, Oñatiko ko-bazuloetan… Mendia gustukodutenek, berriz, Irizarreko lanki-deekin inguruko mendiak eza-gutzeko baliatzen dituzte aste-buruak. «Lankideekin oso ha-

«Hasieran zailaizan zen honaegokitzea; kulturaeta lan dinamikaezberdinak dira»William FogasaIrailetik Ormaiztegin

«Orain oso gusturagaude: lagun askoegin dituguIrizarren etaOrmaiztegin»Everton C. FinatiAbendutik Ormaiztegin

«Brasilgo gureetxeetako ateakbeti irekita izangodituzte, eta gu ereetorriko gara»Marcelo GhiraldiUrtebete Ormaiztegin

«Bertsotan bakarrik ez,ikasketetan ere fase batbukatuko dut orain»

«Oso urduri jarrinintzen, ez gaudeohituta hainbestejenderen aurreankantatzen»

Loinaz Agirrei LazkaoEuskal Herriko Eskolarteko Ber-tsolari txapelketako finalarenondoren, eta selektibitateaegin atarian, Aizpea Garmen-dia lazkaotarrak tarte bat hartudu GOIBERRI-ko galderei eran-tzuteko.Gipuzkoako Eskolarteko txa-pelketan bigarren eginda, Eus-kal Herriko txapelketarako sail-katu zinen. Zer moduz joan zenlarunbatean finala?Oso urduri jarri nintzen. Hasie-rako saioan hamabi ginen etabi ariketa, bi ofizio, egin geni-tuen eta hortik sei sailkatu gi-nen. Txeber Altubek irabazizuen. Espero zenuen finaleko finalerasailkatzea?Ez. Lehenengo saioa egin ge-nuenean Gemma Urteaga ira-kaslearekin hitz egin nuen eta

Aizpea Garmendia(Lazkao, 1998)Euskal HerrikoEskolartekobertsolaritxapelketakofinalista izan da.

LOINAZ AGIRRE

10 GOIBERRIGAZTEAK

esan nion ez nintzela sailkatu-

ko. Ez nengoen batere gusturaegindakoarekin. Baina ber-tsoak entzun ondoren, kontu-ratu nintzen uste baino hobetoaritu nintzela. Bigarren faserasailkatu nintzela esan zidate-nean, lasaiago aritu nintzen. Plazan kantatzen ere ohitu eginbeharko da. Bai, ikasteko daukagu hori. Bai-na hainbeste jende zegoen Ere-ñotzun... Ez gaude ohitutahainbeste jenderen aurreankantatzen. Gipuzkoako finalaEibarren izan zen, zinema bate-an eta ilunago zegoen. Ereño-tzun pilotalekuan zen eta denaikusten zen. Inpakto handiaegin zidan.Aurretik txapelketatan partehartua zara?Gaztetxoetan, taldeka joka-tzen zen eta bi urtetan partehartu nuen Goierriko taldeare-kin. 13 eta 14 urte nituenean

atera nintzen. 14 urte nituenean

irabazi genuen taldekakoa. Ha-rrezkeroztik parte hartu gabenengoen. Aurten ere, hasieranez nuen aurkeztu nahi, bainaazkenean, begira.Fase bat, eskolartekoa bukatuduzu. Aurrera begira zein asmoduzu? Bertsotan bakarrik ez, ikaske-tetan ere fase bat bukatuko dutorain, irailean unibertsitaterajoango naiz eta. Ikusiko dugubertsotan jarraitu ala ez. Mo-mentuz, ikasketek dute lehen-tasuna. Gainera, ez naiz bertsoeskolan bakarrik aritzen, gauzagehiagotan ere banabil. Ea da-torren ikasturtetik aurrera nolaantolatzen naizen.Gustatuko litzaizuke bertsotanjarraitzea?Bai! Bertso eskolara joatenbehintzat bai, gero ikusiko da.Oraingoz gustura nabil eta ja-rraituko dut.

Babeslea

GOIBERRI 11GURE LURRA

Pottokak bertatik bertaraZaldibia Aralar Pottoka Elkarteak Artxabal izeneko parajean duen pottokagunea egokitu eta informazio panel berriak jarri ditu. Eremurako sarrera libreada, beti ere animaliekin eta ingurumenarekin errespetatuz jokatzen bada.

Iñaki Gurrutxaga ZaldibiaBadira hamar dozena bat urteZaldibia Aralar Pottoka Elkar-teak (ZAPE) Artxabalgo Potto-ka Gunea martxan jarri zuela,Aralarko Parke Naturalean.Orain gutxi, udalarekin bestehamar urterako kontzesioa be-rritu du –udal jabetzakoa daeremua–, eta horren harira, in-guruari txukundu lege bateman eta informazio panel be-rriak jarri dituzte elkartekoek,hiru hizkuntzatan. Goierrikohainbat entitatek diruz lagundudute berritze hau.

Elkartearen eta erreserbahorren helburuak berberakdira: galtzeko arriskuan dagoeneuskal arrazako zaldi hori man-tendu eta berreskuratzea, etaera berean, jendarteari gertura-tu eta ezagutzera ematea. Gu-nean pottokak gertutik behatueta haien haziera fase ezberdi-nak ezagutzeko aukera dago,hasi moxaletatik eta heldueta-ra arte. Gaur-gaurkoz 25 batburu ditu elkarteak Artxabalen.

Aintzina-antzinatik EuskalHerriko mendien orografia mal-kartsuetara egokitu den zaldiarraza da pottoka, Pirinioen bialdeetan garatua. Ez da garaia–gurutzea 1,15 eta 1,30 metroartean–, kolorez beltza edogaztaina iluna da, hanka finbaina indartsuak ditu, eta leposendoa eta atze estua. Propor-

tzio oneko animalia da. Zaldi-biako pottokak Ausa-Gaztelu-ko herri lurretan larratzen dirahilabete luzetan, egoera erdibasatian.

Errespetuz, librePottoka gunerako sarrera li-brea da, betiere animaliak etaingurua errespetatzen badira.Itxitura nagusira iritsi aurretiktopatuko ditu bisitariak lehen biinformazio panelak, eta barre-nean pottokaren ezaugarrimorfologikoak azaltzen dituenhirugarren bat dago. Olariaga-ko saroitik bertan dago Artxa-bal, Zaldibiako Egileor auzoan.Webgunea: www.pottoka.org.

Aitor Iraeta ZAPE elkarteko kidea, pottoka gunera sartu aurretik jarritako panel batean aurrean. I.G.

Euskal pottokak Artxabal guneko itxitura barrenean. I. GURRUTXAGA

12 GOIBERRI2016: GALDEKETAREN URTEA (ETA VIII)

Erabakiaribide berriakzabaltzenGaldeketak kontuan hartzeko modukoemaitzak utzi ditu. Datuez harago,emandako pausoa nabarmendu dute.

Arkaitz Apalategi Goierri«Euskal herritarrak hautetson-tzien aurrean, papeleta eskuan,borondatea bihotzean eta era-bakitzen». Hori izan zen igan-deko galdeketak utzi zuen iru-dia, eta hala deskribatu zuenAngel Oiarbide Gure EskuDago mugimenduaren bozera-maileak. Galdeketa horrekin,«erabakiaren aroa» hasi delaeta atzera bueltarik ez duen ga-raia dela ere adierazi zuen.Galdeketak antolatutako 34

herritan, 36.884 lagunek

(%29,3ko partehartzea)emanzuten botoa, eta gehiengo na-barmenak (%95,3) baiezkoaeman zion euskal estatu buru-jabe bateko herritarra izatearenaukerari. Goierrin berriz, 15.724izan ziren parte hartu zutenak,herritarren %27,8a, hain justu.

Datuak herriz herri aztertuta,nabarmena da herri txikien etahandien arteko aldea ere. Herri-rik txikienetan (Zerain, Gaintzaedota Mutiloa), %70etik gora-koa izan zen parte-hartzea. He-rri ertainetan, %40 eta %60artekoa izan zen. Daturik apale-nak, 5.000 biztanletik gorakoherrietan izan zituzten: Ordi-zian %22,95, Beasainen%21,14, Legazpin %20,96 etaUrretxun %20,62. Daturik kas-karrenak Zumarragakoak izanziren, %13,43rekin.

Asko, gutxi ala nahikoa?Lehen egunetako beroaldiareneta datu zaparradaren ondo-ren, ordea, analisi hotzagoaegiteko aukera ematen dutedatu horiek. Parte-hartzea iku-sita, nola baloratu daiteke igan-

Emaitzak herriz herriHerria Zentsoa Parte (%) BAI EZ Zuriak

hartzeaAltzaga 154 76 49,35 75 0 1Arama 164 88 53,65 82 6 0Ataun 1.365 811 59,41 776 25 6Beasain 11.478 2.425 21,14 2.329 80 7Ezkio 350 188 53,71 185 2 0Gabiria 404 197 48,76 193 4 0Gaintza 106 77 72,64 67 4 5Idiazabal 1.856 871 46,93 825 33 9Itsaso 140 83 59,29 72 7 3Itsasondo 527 193 36,62 183 6 2Lazkao 4.552 1.463 32,21 1.415 28 11Legazpi 7.290 1.528 20,96 1.476 41 5Legorreta 1.201 468 38,97 440 18 5Mutiloa 200 143 71,50 132 10 0Olaberria 818 173 21,15 171 2 0Ordizia 8.252 1.894 22,95 1.786 84 14Ormaiztegi 1.171 485 41,42 466 12 4Segura 1.212 686 56,60 644 33 3Urretxu 5.675 1.177 20,62 1.127 42 7Zaldibia 1.187 786 66,22 764 14 3Zegama 1.267 621 49,01 594 27 0Zerain 210 153 72,86 149 2 1.Zumarraga 8.487 1.144 13,43 1.108 30 5GOIERRI 58.066 15.730 27,08 15.059 510 9*Boto baliogabeak 70 izan dira guztira

GOIBERRI 132016: GALDEKETAREN URTEA (ETA VIII)

Igandeko galdeketa etaekitaldiak antolatzen aritutakolagunak Zegaman, Idiazabaleneta Legazpin. GOIBERRI

deko deialdiak izan zuen eran-tzuna? Asko, gutxi ala nahikoaizan zen? Zenbat buru, hainbat aburu

dio esaera zaharrak. Batzuekkopuru handiagoak esperokozituzten agian; besteak gusturadaude lortutako emaitzekin.Igandekoa bezalako galdeke-tetarako erreferentziak hartzeaez da erraza. Hemendik gertu,Katalunian 2009an egin zirenindependentziaren ingurukoaurreneko kontsulta ez ofizia-lak. Arenys de Munt herrikoarenondoren, abenduan 170 herri-tan antolatu zituzten galdeke-tak, eta %27,4koa izan zen par-te-hartzea. 2010eko bigarrenolatuan, beste 80 herritan gal-detu zuten, %21,1eko parte-hartzearekin. Horien gainetiklegoke igandean Euskal Herri-ko 34 herritan egindakoa.

Kontsulta edo erreferendumofizialei begiratuta ere, datuakez dira asko aldatzen. 1978anEspainiako Konstituzioa onar-tu ala ez erabakitzeko galdeke-ta egin zen. Igandean galdeke-tak egin zituzten 34 herriakkontuan hartuta, %38,5ekoparte-hartzea izan zen. Konsti-tuzioak jasotako aldeko botoak(35.174), ordea, gutxiago izanziren igandean estatu buruja-bearen aldeko aukerak lortuta-koak baino (25.434). Datu ho-riek kontuan hartuta ere, ezinesan igandeko emaitzak txa-rrak direnik.

Balorazio onaDatuak datu, Gure Esku Dagoegitasmoko kideek baloraziopositiboa egin dute galdeketa-ren inguruan, «erabakiaren bi-dean urrats eraginkorra» emandela uste baitute. Gainera, 34herri horietan bizi izan den «de-mokraziaren festa» olatubihurtu nahi dute, herri gehia-gotara zabalduz. UdazkeneanDiman eta Baikaikun egingo di-tuzte galdeketak, eta datorrenurtean beste 60 herri bainogehiago batuko zaizkie. Horienartean leudeke Sakana, Tolo-

saldea, Oiartzualdea, Busturiaedota Uribe Kosta eskualdeak.

Datua

%95,3Baiezkoaren alde. Igandean gal-deketak antolatu zituzten 34 he-rrietan 36.884 lagunek eman zu-ten botoa (%29,3ko parte-har-tzea). Horietatik %95,3k baiezkoaeman zion euskal estatu burujabebateko herritar izatearen aukerari.Goierri mailan, 15.730 lagunekparte hartu zuten, eta baiezkoak%95,7 izan ziren.

14 GOIBERRIGARAI BATEAN

Ikurrina zailena, zubian Ormaiztegiko tren zubi zaharrean, erdi-erdian eta barreneko habean, ikurrinadago margotuta. 1980ko hamarkadaren hasieran egina da, pintore asturiarrek.

Aimar Maiz OrmaiztegiOrmaiztegiko tren zubi zaharra,bere horretan, ikuskizun pare-gabea da, begi kolpe batera.

Daukan handitasun, historiaeta zailtasun teknikoen xarmakmonumentu oso bihurtzen du.Hainbesteraino, ezen ikusgarri-tasun orokor horrek ia estalitauzten baititu xehetasun txikia-goak. Basoak zuhaitzak ezku-tatzea bezala da, hein batean. Zeren, begirada zoliagoare-

kin begiratuta, tren zubi han-dian ikus litezke beste ezaugarribatzuk ere: 1936ko irailean, ge-rran faxisten aurrerabidea zail-tzeko errepublikazaleek nondikmoztu zuten nabarmen du,burdin-hesia estuagoa delakoatzera soldatu zuten guneetan. Edo garai berean eraikitako

hormigoi enkofratuzko zutoi-nen eta jatorrizko harrizkoen ar-teko diferentzia. Edo zutabeerraldoiek lurpean daukaketenbolumen eta sakonera oraindikerraldoiagoa, iceberg-en eran,handiagoa baitu ezkutukoa.

Eta, xehetasun guztien arte-an bitxiena agian, zubiarenerdi-erdian, barreneko habeanmargotuta dagoen ikurrina. 35bat urte badarama euskal iku-rrak zubian, Ormaiztegiko herrigunerantz begira. Ikurrina jar-tzeak gaur baino zailtasun etaarrisku gehiago zeukan garaianegina da.

Asturiar margolariekOso jende gutxik daki, Ormaiz-tegin bertan ere, nork egina denikurrina hori. Nahitaez, zubi er-dian zintzilika jarri beharra zeu-katen hura margotzeko. GOIBERRI astekari honek eta

Angel Elortza argazki-kazetariormaiztegiarrak egindako iker-ketan jaso denez, ikurrina hori1980ko hamarkadaren hasie-ran margotu zuten; Renfek zu-bia osorik pintatu zuten azkenaldian, hain zuzen. «Lan hori

egiteko asturiar talde bat kon-tratatu zuen Renfek. Lanakiraun zuen bitartean, margola-riak Fausto Tabernan ibiltzenziren. Herritarrek animatuta etaokasioa aprobetxatuz margotuzuten ikurrina, asturiarrek»,jaso du Angel Elortzak. Margolari-artisten eran, eu-

ren sinadura uzteko modu batizan zela diote, beste batzuek. Zubia, erakusteko moduko

monumentu izateaz gain, era-kusleiho aparta ere izan da, ur-tetan, Ormaiztegin. 1975ean,frankismo garaian artean, iku-rrina bat —oihalezkoa, kasuhartan— jarri zuten, goiz bate-an. Makina bat aldarrikapenpankartaren zintzilikagailu izanda, harrezkero.

Fausto Taberna, goian. Zubikoikurrina, erdian. Pankarta1991n, behean. A.ELORTZA /A.MAIZ

GOIBERRI 15MOTZEAN

Ibilianegiten dakultura Donostia 2016ko ‘Ibilian egiten dakultura’ egitasmoak, Goierrin zazpietapa egingo ditu uztailaren 31ra arte.

Loinaz Agirre Euskal Herriak berezkoak di-tuen mendizaletasunak etakulturzaletasunak bat egitendute Ibilian egiten da kulturaproiektuan. Martxotik urrira bi-tartean, astebururo, 32 etapa-tan eta 600 kilometrotan, Eus-kal Herriko zazpi herrialdeakzeharkatuko dituzte ibiltariek,hiria eta mendia tartekatuz. Eraberean, natur eta arte balioesanguratsua duen tokiak eza-gutzeko aukera izango duteibiltariek, DSS2016EUren leku-koa Euskal Herri guztian zabal-duz.Goierrira 13. etapa iritsiko da

ekainaren 19an, Azpeitia-Zu-marraga artekoa, eta uztailaren31ra arte, astebururo, beste seiibilbide egingo dituzte ibiltariekGoierrin barrena: ekainaren26an Zumarraga-Beasain, uz-tailaren 3an Beasain-Legazpi;uztailaren 10ean Legazpi-Arantzazu; uztailaren 17anArantzazu-Zegama, uztailaren24an Zegama-Altsasu, eta uz-tailaren 31n, Altsasu-Ataun.Egitasmo horri esker,

DSS2016EU GR Sarea sortudute Gipuzkoako Foru Aldun-diarekin elkarlanean, Gipuzko-ako zazpi GR nagusiak lotuta.Ondorioz, Gipuzkoan daudennatur gune babestu guztietan,etenik egin gabe, oinez egitekoaukera ematen du. Ireki direnbide berriei esker, bizimoduosasuntsua eta inguruneareki-ko errespetua sustatuz, ondarenaturala aberastuko dela dioteantolatzaileek.

Izena emateko aukeraEtapetan parte hartu ahal iza-teko, izena eman behar da au-rrez, http://dss2016.eu/eu/dss2016eu/bizitza/2016bi-dea/2016bidea webgunean.Programa guztiaren berri ereaurki daiteke webgunean.

Parte hartzeak oparia duIbilian egiten da kultura-n partehartzeak saria du. Partaideguztiei pasaportea banatukozaie eta etapa bakoitzarenamaieran pasaporte horretanzigilua jartzeko aukera izangodute ibiltariek.

Goierriko zazpi etapak Goierrin barrena zazpi etapa anto-latu dituzte ekainaren 19tik uztai-laren 31ra bitartean:13. etapa:azpeitia-zumarraga. Ekainaren 19an. Luzera: 14,9 km.Zailtasuna: ertaina. 14. etapa:zumarraga-beasain. Ekainaren 26an. Luzera: 17 km.Zailtasuna: ertaina. 15. etapa: beasain-legazpi. Uztailaren 3an. Luzera: 19,6 km.Zailtasuna: ertaina.

16. etapa:legazpi-arantzazu. Uztailaren 10ean. Luzera: 13,3km. Zailtasuna: ertaina. 17. etapa: arantzazu-zegama. Uztailaren 17an. Luzera: 16,5 km.Zailtasuna: ertaina. 18. etapa: zegama-altsasu. Uztailaren 24an. Luzera: 17,2 km.Zailtasuna: ertaina. 19. etapa: altsasu-ataun. Uztailaren 31n. Luzera: 12 km.Zailtasuna: txikia.

Horren arabera, sariak jaso-tzeko aukera izango dute. Bostzigilu pilatuz gero, 2016 bidea-ren kamiseta eskuratuko dute;10 zigilurekin, bi sarrera Elka-rrizketak lerroko emanaldi batikusi eta, nahi izanez gero, ber-

tan parte hartzeko. 20 zigilure-kin, Elkarrizketak lerroko ema-naldiaz gain, Donostia 2016renoparia jasoko dute. Etapa guz-tiak egiten dituzten ibiltariaren-tzat, berriz, ezusteko saria dau-kate gordeta.

Gatzaga eta Arrasate artean egin zen 9. etapa. J. FERNANDEZ VARONA